Polhist PMS Odigos Spoudon 2017 2018

1
ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Π.Μ.Σ. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ & ΙΣΤΟΡΙΑ
οδηγός σπουδών
ακαδημαϊκού έτους
2017 - 2018
ΑΘΗΝΑ 2017
2
Εικόνα Εξωφύλλου: Wassily Kandinsky, Composition X, 1939.

Επιμέλεια: Στέφανος Παπαγεωργίου
© ΠΜΣ «ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ», ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ,
ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
3
ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
●
Π.Μ.Σ.
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ & ΙΣΤΟΡΙΑ
οδηγός σπουδών
ακαδημαϊκού έτους
2017 - 2018
●
4
Το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας «στοχεύει

προγραμματικά στην ‘πειθαρχημένη’ σύγκρουση με τις προλήψεις, τις
συλλογικές ιδεοληψίες, τα στερεότυπα του αυτοθαυμασμού και της
μισαλλοδοξίας προς τον άλλο».
Παράλληλα, επιδιώκει να διδάξει «την Ανοχή απέναντι στις άλλες,
τις διαφορετικές θεωρίες, ιδεολογίες, και αντιλήψεις. Διεπιστημονική
σύγκλιση, θεωρητικός στοχασμός, συγκριτική θεώρηση, συγκριτική
πλαισίωση στους διαφορετικούς ιστορικούς χρόνους και
γεωγραφικούς τόπους. Πολιτικο–ιδεολογική ανάλυση και ιστορική
σύνθεση είναι το μίγμα των εργαλείων και των ορθολογικών
πειθαρχιών που προτείνουμε...»
Από το κείμενο της ιδρυτικής διακήρυξης του

Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας (2002)
Η φοίτηση στο Π.Μ.Σ. παρέχεται δωρεάν και οι διδάσκοντες δεν

λαμβάνουν κανενός είδους αποζημίωση.
5
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Ι. ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ Π.Μ.Σ. 6
IΙ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 7
IΙΙ. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 13
ΙV. ΠΡΟΣΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ 16
ΙV.1 ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ 16

Α. ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ
& ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 16
 Μαθήματα Χειμερινού Εξαμήνου 16
 Μαθήματα Εαρινού Εξαμήνου 22
Β. ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ & 28

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
ΙV.2 ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑΣ 36
6
Ι.
ΟΡΓΑΝΑ του Π.Μ.Σ.
Διευθυντής: καθηγητής Στέφανος Παπαγεωργίου
 Γραφείο Στ16, Νέο Κτήριο, 6ος όροφος,

 τηλ. 210-9201821
 e-mail: stpapageo@yahoo.gr /
stpapag@panteion.gr
Υπεύθυνος Γραμματείας: δρ. Κώστας Κατσάπης [ΕΔΙΠ]
 Γραφείο Στ8, Νέο Κτήριο – 6ος όροφος,

 τηλ. 210-9201865
 e-mail:
katsapius@gmail.com/ pms.panteio@yahoo.gr.
Συντονιστική Επιτροπή:
 καθηγητής Μανόλης Αγγελίδης

 emangeli@otenet.gr
 καθηγήτρια Λίνα Βεντούρα
 venturas@otenet.gr
 επικ. καθηγητής Χρυσάφης Ιορδάνογλου
 chi@otenet.gr
 αναπλ. καθηγήτρια Λίνα Λούβη
 llouvi@otenet.gr
 καθηγήτρια Πηνελόπη Φουντεδάκη
 penelope.foundethakis@gmail.com
 αναπλ. καθηγητής Σεραφείμ Σεφεριάδης
 ssefer@panteion.gr
Οι ώρες υποδοχής των φοιτητών ανακοινώνονται από τη Γραμματεία

με την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους
●
7
ΙΙ.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
Α. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
Ι.
ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ &
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
1ο ΕΞΑΜΗΝΟ - χειμερινό
Κ.Μ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ
1. 11M025 ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, Αναπλ. καθηγητής

ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΔΡΑΣΗ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ Σεραφείμ
ΚΙΝΗΜΑΤΑ Σεφεριάδης
2. 11Μ208 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Καθηγητής
ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΣΜΙΚΟΙ Μανόλης Αγγελίδης
ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΑΠΟ ΤΟ Δρ.
Λουδοβίκος
ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΚΕΫΝΣΙΑΝΗΣ
Κωτσονόπουλος
ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ
ΕΠΟΧΗ
3. 11Μ232 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Επικ. καθηγητής
Χρυσάφης
Ιορδάνογλου
Δρ.
Σταύρος Σκρίνης
4. 11Μ247 ΠΩΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΑΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Καθηγητής
ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ-ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΕΣ Γιάννης Βούλγαρης
ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΤΗΣ ‘ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ’
5. 11Μ248 ΔΕΞΙΟΣ ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Αναπλ. καθηγήτρια
ΕΞΤΡΕΜΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Η Βασιλική
ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ Γεωργιάδου
ΤΟΥ ’60, ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ,
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
6. 11Μ249 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: Αναπλ. καθηγήτρια
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ, Βασιλική
ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Γεωργιάδου
Δρ.
Μιχάλης
Σκομβούλης
7. 11Μ250 ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Ομοτ. καθηγητής
ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ Γιώργος
Κοντογιώργης
8
ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ Αναπλ. καθηγητής

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Σεραφειμ
Σεφεριάδης
2ο ΕΞΑΜΗΝΟ – εαρινό
αρ. Κ.Μ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ
8. 11Μ079 ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ Αναπλ. καθηγητής

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ Γεράσιμος
ΕΝΩΣΗ: ΚΕΝΤΡΟ-ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΙ Μοσχονάς
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ
9. 11Μ092 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ Επικ. καθηγητής
ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΙ Ανδρέας Κόλλιας
10. 11Μ271 ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ: Δρ.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ Μανίνα
ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΕ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ Κακεπάκη,
Ερευνήτρια ΕΚΚΕ
ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ
Επικ. καθηγήτρια
Φανή Κουντούρη
Καθηγήτρια
Μάρω Παντελίδου
– Μαλούτα
Λέκτορας
Γιάννης Τσίρμπας
(Συνδιδασκαλία)
11. 11Μ263 ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΑ ΣΤΗ Αναπλ. καθηγήτρια
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ: 1974 – 2015 Βασιλική
Γεωργιάδου
Δρ.
Παναγιώτης
Κουστένης
12. 11Μ209 ΕΞΕΥΡΩΠΑΪΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ Επικ. καθηγήτρια
ΠΟΛΙΤΙΚΗ Στέλλα Λαδή
13. 11Μ265 ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ Καθηγήτρια
Πηνελόπη
Φουντεδάκη
14. 11Μ251 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ, Αναπλ. καθηγητής
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ Σεραφείμ
ΚΙΝΗΜΑΤΑ (ΕΥΡΩΠΗ, 21ος Σεφεριάδης
Δρ.
ΑΙΩΝΑΣ)
Λουκία
Κοτρωνάκη
ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ Αναπλ. καθηγητής

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Σεραφείμ.
Σεφεριάδης
3ο ΕΞΑΜΗΝΟ – χειμερινό
11Μ046 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

9
ΙΙ.
ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ & ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
15. 11Μ214 ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Καθηγητής

Γιώργος
Φαράκλας
Δρ.
Φρέντυ
Σταϊνχάουερ
16. 11Μ019 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ Καθηγητής
ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Γιώργος
Φαράκλας
17. 11Μ252 ΝΙΚΟΛΟ ΜΑΚΙΑΒΕΛΙ: Η ΕΝΝΟΙΑ Καθηγητής
ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΣΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ Μανόλης
ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑΣ Αγγελίδης
Δρ.
Σωτήρης
Σιαμανδούρας
18. 11Μ266 ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΣΜΟΣ – Καθηγητής
Μανόλης
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ – Αγγελίδης
ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ Δρ.
ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΝ Δημήτρης
Φούφουλας
19Ο ΑΙΩΝΑ (ΑΓΓΛΙΑ – ΓΑΛΛΙΑ)
2ο ΕΞΑΜΗΝΟ – εαρινό
19. 11Μ002 ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, ΔΙΚΑΙΟ, ΔΙΚΑΙΩΜΑ Καθηγήτρια

ΣΤΗ ΒΙΑ Πηνελόπη
Φουντεδάκη
Βαγγέλης
Μπιτσώρης
20. 11M020 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ Καθηγητής
ΑΝΤΙΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ Μαν.Αγγελίδης
21. 11Μ077 ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ Επικ. καθηγητής
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΗ Γιώργος
ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ Φουρτούνης
Δρ.
Πάνος
Παπαθεοδώρου
22. 11Μ115 ΘΕΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Καθηγητής
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ. ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΕΣ Γιώργος
ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ Φαράκλας
10
ΤΑΞΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟς ΣΤΗΝ Δρ.

ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Σπύρος
Μπενετάτος
23. 11Μ255 ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ, ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Επικ. καθηγητής
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΗ ΝΕΩΤΕΡΙΚΗ Γιώργος.
ΣΚΕΨΗ Φουρτούνης
Δρ.
Νίκος Φούφας
Β. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΝΕΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ
1ο Εξάμηνο – χειμερινό
24. 11M043 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ Επικ. καθηγητρια

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ Ελένη
Ανδριάκαινα
25. 11Μ013 ΙΣΤΟΡΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ, Καθηγητής
ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΗΣΗ Ι Νίκος Θεοτοκάς
26. 11Μ089 ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΘΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ Αναπλ. καθηγήτρια
ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΗ: Λίνα Λούβη
1830 - 1912
27. 11Μ216 ΑΠΟ ΤΟ ΓΕΝΟΣ ΣΤΟ ΕΘΝΟΣ: Καθηγητής
ΑΠΟ ΤΟ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟ RUM- Στέφανος
MILLET ΣΤΟ ΕΘΝΟΣ-ΚΡΑΤΟΣ Παπαγεωργίου
ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
28. 11Μ256 GLOBAL TRANSFORMATIONS Επικ. καθηγητής
AND THE BALKANS (18th – 21st Ανδρέας
CENTURIES): HISTORICAL AND Λυμπεράτος
ANTHROPOLOGICAL
PERSPECTIVES
29. 11Μ258 ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΣΤΟΡΙΑ Καθηγητής
ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ Στέφανος
ΚΡΑΤΟΣ Παπαγεωργίου
30. 11Μ261 ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ Καθηγητής
ΕΥΡΩΚΕΝΤΡΙΚΕΣ Στέφανος
ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ. Παπαγεωργίου
Δρ.
ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Καλλιόπη Παυλή
11
ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΩΝ

ΑΠΟΙΚΙΑΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΣΕ
ΑΦΡΙΚΗ ΚΑΙ ΑΣΙΑ
31. 11Μ267 AΝΤΙQUITE ET MODERNITE Επικ. καθηγήτρια
(DEPUIS LA QUERELLE DES Χρυσάνθη
ANCIENS ET DES MODERNES Αυλάμη
Δρ.
JUSSQU’ A LA REVOLUTION)
Νικος
Κοκκομέλης
32. 11Μ268 ΣΕΝΙΝΑΡΙΟ ΑΣΚΙ Συντονιστής:
Η ΜΕΤΕΜΦΥΛΙΑΚΗ ΕΛΛΑΔΑ Επικ. καθηγητής
(1950 – 1967). ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ Βαγγέλης
Καραμανωλάκης
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
2ο Εξάμηνο – εαρινό
33. 11Μ035 Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ Ομοτ. καθηγητής

ΕΛΛΑΔΑ: ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ & Προκόπης
ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Παπαστράτης
34. 11Μ045 ΜΕΤΕΜΦΥΛΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Επικ. καθηγητής
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Χρυσάφης
Ιορδάνογλου
35. 11Μ052 ΙΣΤΟΡΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ, Καθηγητής
ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΗΣΗ ΙΙ Νίκος Κοταρίδης
36. 11Μ080 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ Καθηγήτρια
Ματούλα
Τομαρά–Σιδέρη
37. 11Μ269 PRINTED MEDIA AND POPULAR Καθηγητής
Aled Gruffydd
CULTURE. HISTORICAL Jones
PERSPECTIVES: THEORY AND Δρ.
PRACTICE Γιούλα
Κουτσοπανάγου
38. 11Μ117 Η ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ. Δρ.
ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ Λάμπρος.
ΤΟΥΣ Μπαλτσιώτης,
εντεταλμένος
διδασκαλίας
39. 11Μ218 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΟΥ Αναπλ. καθηγητής
ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΦΟΙΤΗΤΙΚΟΥ Θαν. Καλαφάτης
ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ Δρ.
Μιχάλης
ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ
Μωραϊτίδης
ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ Δρ.
20ου ΑΙ. Σταθης
Κουτρουβίδης
40. 11Μ236 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Επικ. καθηγητής
Ανδρέας
Λυμπεράτος
41. 11Μ245 Η ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗ Καθηγήτρια
ΝΕΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ Λίνα Βεντούρα
12
42. 11Μ259 ΟΘΩΜΑΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Καθηγητής

ΚΟΙΝΩΝΙΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ Στέφανος
ΠΑΣΑΛΙΚΙΟΥ ΤΟΥ ΜΩΡΙΑ Παπαγεωργίου
&
Δρ.
Αλίκη Φακούρα
43. 11Μ271 THE GREEK WAR OF Αναπλ. καθηγήτρια
INDEPENDENCE: Λίνα Λούβη
TRANSNATIONAL PERSPECTIVES &
Δρ.
Μάριος
Χατζόπουλος
●
13
ΙΙΙ.
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ1
1. Μέλη ΔΕΠ/ΕΔΙΠ του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και

Ιστορίας
1 Μανόλης Αγγελίδης Καθηγητής

2 Ελένη Ανδριάκαινα Επικ. καθηγήτρια
3 Λίνα Βεντούρα Καθηγήτρια
4 Γιάννης Βούλγαρης Καθηγητής
5 Βασιλική Γεωργιάδου Αναπλ. καθηγήτρια
6 Νίκος Θεοτοκάς Καθηγητής
7 Χρυσάφης Ιορδάνογλου Επικ. καθηγητής
8 Κώστας Κατσάπης Δρ. ΕΔΙΠ
9 Ανδρέας Κόλλιας Επικ. καθηγητής
10 Φανή Κουντούρη Επικ. καθηγήτρια
11 Στέλλα Λαδή Επικ. καθηγήτρια
12 Ανδρέας Λυμπεράτος Επικ. καθηγητής
13 Γεράσιμος Μοσχονάς Αναπλ. καθηγητής
14 Στέφανος Παπαγεωργίου Καθηγητής
15 Σεραφείμ Σεφεριάδης Αναπλ. καθηγητής
16 Ματούλα Τομαρά - Σιδέρη Καθηγήτρια
17 Γιώργος Φαράκλας Καθηγητής
18 Πηνελόπη Φουντεδάκη Καθηγήτρια
19 Γιώργος Φουρτούνης Επικ. καθηγητής
2. Ομότιμοι καθηγητές
20 Γιώργος Κοντογιώργης Πολιτική Επιστήμη - Πάντειο

Πανεπιστήμιο
21 Ηλίας Νικολακόπουλος Πολιτική Επιστήμη – ΕΚΠΑ
22 Προκόπης Παπαστράτης Νεότερη Ιστορία - Πάντειο
1 Στον Πίνακα εμφανίζονται οι συνάδελφοι που συμμετέχουν στο ΠΜΣ κατά το ακαδημαϊκό
έτος 2017– 2018.
14
3. Μέλη ΔΕΠ άλλων Τμημάτων / Πανεπιστημίων
23 Aled Gruffydd Jones Ιστορία – University of

Aberystwyth University, UK.
24 Χρυσάνθη Αυλάμη Επικ. καθηγήτρια, Τμήμα ΕΜΠΟ,
Πάντειο Πανεπιστήμιο
25 Θανάσης Καλαφάτης Αναπλ. καθηγητής,
αφυπηρετήσας, Πανεπιστήμιο
Πειραιά
26 Ευάγγελος Επικ. καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας
και Αρχαιολογίας, ΕΚΠΑ
Καραμανωλάκης
26 Νίκος Κοταρίδης Καθηγητής, Τμήμα
Κοινωνιολογίας, Πάντειο
27 Μάρω Παντελίδου – Καθηγήτρια, Τμήμα Πολιτικής
Επιστήμης και Δημόσιας
Μαλούτα
Διοίκησης, ΕΚΠΑ
28 Γιάννης Τσίρμπας Λέκτορας, Τμήμα Πολιτικής
Επιστήμης και Δημόσιας
Διοίκησης, ΕΚΠΑ
Ερευνητές / εντεταλμένοι διδασκαλίας
29 Κατερίνα Δέδε Δρ. Ιστορίας, ΕΙΕ

30 Μανίνα Κακεπάκη Δρ. Ερευνήτρια Δ’, ΕΚΚΕ
31 Λεωνίδας Δρ. Ιστορίας, ΕΙΕ
Καλλιβρετάκης
32 Νίκος Κοκκομέλης Δρ. Ιστορίας Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Λάμπρος Δρ. Ιστορίας, Κέντρο Έρευνας
Μπαλτσιώτης Νεότερης Ιστορίας, Πάντειο
Παν/μιο
33 Σωτήρης Ριζάς Δρ. Ιστορίας, Ακαδημία Αθηνών
Διδάκτορες
34 Λουκία Κοτρωνάκη Δρ. Πολιτικής Επιστήμης,

Εργαστήριο Συγκρουσιακής
Πολιτικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο
35 Παναγιώτης Κουστένης Δρ. Πολιτικής Επιστήμης, Κέντρο
Πολιτικών Ερευνών, Πάντειο
Παν/μιο
36 Στάθης Κουτρουβίδης Δρ. Ιστορίας, ΕΜΙΑΝ
37 Νίκος Κοκκομέλης Δρ. Ιστορίας – Ιόνιο
38 Γιούλα Κουτσοπανάγου Δρ. Ιστορίας , Κέντρο Έρευνας
Νεότερης Ιστορίας, Πάντειο
Παν/μιο
15
39 Λουδοβίκος Δρ. Πολιτικής Επιστήμης, Κέντρο

Κωτσονόπουλος Πολιτικών Ερευνών, Πάντειο
Παν/μιο
40 Σπύρος Μπενετάτος Δρ. Πολιτικής Επιστήμης,
Ινστιτούτο “Νίκος Πουλαντζάς”
41 Βαγγέλης Μπιτσώρης Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών
42 Μιχάλης Μωραϊτίδης Δρ. Ιστορίας, ΕΜΙΑΝ
43 Πάνος Παπαθεοδώρου Δρ. Ψυχανάλυσης – Πολιτικής
Θεωρίας, Ψυχαναλυτής
44 Αλεξάνδρα Πατρικίου Δρ. Ιστορίας, Κέντρο Έρευνας
Παν/μιο - Ερευνήτρια Εβραϊκού
Μουσείου Ελλάδας
45 Καλλιόπη Παυλή Δρ. Ιστορίας, Κέντρο Έρευνας
Παν/μιο
46 Τάσος Μουσείο Μπενάκη - ΑΣΚΙ
Σακελλαρόπουλος
47 Σωτήρης Δρ. Πολιτικής Θεωρίας
Σιαμανδούρας
Μιχάλης Σκομβούλης Δρ. Πολιτικής Επιστήμης
48 Σταύρος Σκρίνης Δρ. Πολιτικής Επιστήμης, Κέντρο
Πολιτικών Ερευνών, Πάντειο
Παν/μιο
49 Φρέντυ Σταϊνχάουερ Δρ. Φιλοσοφίας
50 Αλίκη Φάκουρα Δρ. Ιστορίας, Κέντρο Έρευνας
Παν/μιο
52 Νίκος Φούφας Δρ Πολιτικής Φιλοσοφίας
53 Δημήτρης Φούφουλας Δρ. Κοινωνικής Θεωρίας
54 Μάριος Χατζόπουλος Δρ. Ιστορίας, Κέντρο Έρευνας
Παν/μιο
●
16
ΙV.
ΠΡΟΣΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
ΙV.1. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
Α. ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
α. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ
-1-
{KM: 11M247}
ΠΩΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΑΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ –

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ.
 ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ, καθηγητής Τμήματος Πολιτικής

Επιστήµης και Ιστορίας [Πάντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία: y-v@otenet.gr
Παρά τον πληθωριστικό λόγο περί των εθνικών παθογενειών ή των

επιτευγμάτων, της ιδιαιτερότητας ή της κανονικότητα, η «εικόνα της
Ελλάδας» που διακινείται στον δημόσιο αλλά και τον επιστημονικό
λόγο, είναι ιδιαίτερα συγκεχυμένη. Το Μάθημα επιδιώκει να αναδείξει,
να αναλύσει και να εξετάσει κριτικά τα «ερμηνευτικά σχήματα» τα οποία
προτάθηκαν για την κατανόηση της θέσης και της πορείας της Ελλάδας
στη σύγχρονη εποχή – δηλαδή από τη σύσταση του ελληνικού κράτους
ως σήμερα.
Εξετάζουμε τα ερμηνευτικά σχήματα που εμφανίστηκαν μεταπο-
λιτευτικά, αλλά ταυτόχρονα ανατρέχουμε στη γενεαλογία τους.
Συγκεκριμένα θα εξετάσουμε (α) το (νεο) μαρξιστικό παράδειγμα που
διαμορφώθηκε στην πρώτη μεταπολιτευτική φάση και άσκησε μεγάλη
επιρροή επί μακρόν. Είχε ως άξονα την αντίθεση κέντρο vs περιφέρεια
και κατανόησε την Ελλάδα υπό το πρίσμα της εξάρτησης και της
υπανάπτυξης. (β) το φιλελεύθερο– εκσυγχρονιστικό παράδειγμα που
παρουσιάστηκε την ίδια περίπου περίοδο και εξελίχθηκε συμβαδίζοντας
με το προηγούμενο. Είχε ως άξονα την αντίθεση εκσυγχρονισμός vs
παράδοση, και αντιμετώπισε την ελληνική περίπτωση υπό το πρίσμα της
καθυστέρησης. (γ) το πολιτισμικό παράδειγμα που περιλαμβάνει πολύ
διαφορετικές μεταξύ τους ερμηνείες οι οποίες όμως εστιάζουν σε πολι-
τισμικούς παράγοντες (ρόλος ορθοδοξίας, καχεξία ελληνικού αστικού
πολιτισμού).
17
Η ανάλυση των ανωτέρω παραδειγμάτων θα επιδιώξει να διαπιστώσει

κατά πόσο βρισκόμαστε σε μια «κρίση παραδείγματος» καθώς τα προη-
γούμενα έχουν αμφισβητηθεί, αλλά οι κριτικές και τα νέα τεκμήρια δεν
έχουν ενσωματωθεί συνειδητά και μεθοδικά σε ένα νέο παράδειγμα.
Στόχος του μαθήματος είναι να αναδείξει τις κατευθύνσεις για την
επεξεργασίας αυτού του νέου παραδείγματος το οποίο θα συνθέτει
αφενός τις νεώτερες γνώσεις για την «ελληνική περίπτωση» που έχει
παραγάγει η σύγχρονη ελληνική ιστοριογραφία, αφετέρου τις νέες
θεωρίες της ιστορικής κοινωνιολογίας και της πολιτικής επιστήμης που
επικρατούν σήμερα υπό το φως της παγκοσμιοποίησης.
● 
-2-2-
{ΚΜ: 11Μ078}
ΔΕΞΙΟΣ ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΞΤΡΕΜΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Η

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ ’60, ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ,
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
 ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ, αναπλ. καθηγήτρια Τµήµατος

Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας [Πάντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία:vasi-geo@otenet.gr /
http://polsociology.blogspot .com
Το γνωστικό ενδιαφέρον του μαθήματος επικεντρώνεται στη μελέτη

του δεξιού λαϊκισμού και εξτρεμισμού στην Ελλάδα. Εξετάζεται ο τρόπος
που τα φαινόμενα αυτά κάνουν την εμφάνισή τους, καθώς και οι αιτίες
που συμβάλλουν στην ανάδειξη και ενδυνάμωσή τους. Έμφαση θα
δοθεί στα θεωρητικά μοντέλα που αναλύουν το φαινόμενο της
ευρωπαϊκής άκρας δεξιάς, τόσο από τη σκοπιά των εξηγητικών
προσεγγίσεων της «προσφοράς» όσο και από τη σκοπιά της «ζήτησης».
Στο πλαίσιο των προσεγγίσεων αυτών θα εξεταστούν αναλύσεις που
συναρτούν την εμφάνιση της ευρωπαϊκής άκρας δεξιάς με διεργασίες
αντίδρασης στον εκσυγχρονισμό και την παγκοσμιοποίηση, με την
ενίσχυση των προκαταλήψεων (ξενοφοβία), καθώς και με την απαξίωση
των πολιτικών θεσμών.
Οργανώσεις και κόμματα της ελληνικής άκρας δεξιάς θα βρεθούν
στον πυρήνα της ανάλυσης. Έμφαση θα δοθεί στην περίοδο της
ύστερης Μεταπολίτευσης, ενώ παράλληλα θα εξεταστούν τόσο οι
ιστορικές καταβολές της άκρας δεξιάς που αποτυπώνονται στις
δεκαετίες 1960/1970, όσο και τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται
μετά το 2009 με το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης.
●
18
-3-
{ΚΜ: 11Μ208}
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΣΜΙΚΟΙ

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΚΕΫΝΣΙΑΝΗΣ
ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΟΧΗ.
 ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΚΩΤΣΟΝΟΠΟΥΛΟΣ, δρ–ερευνητής Κέντρου

Πολιτικών Ερευνών-ΚΠΕ [Πάντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία: loudistis@yahoo.gr
 ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ, καθηγητής Τμήματος Πολιτικής Επι-
στήμης και Ιστορίας [Πάντειο Παν/μιο]
Η αμφισβήτηση του κεϋνσιανισμού ως του προσήκοντος μοντέλου

κοινωνικής ρύθμισης στα μέσα της δεκαετίας του '70 και η
συνακόλουθη κρυστάλλωση αυτής της αμφισβήτησης με την
ενίσχυση των νεοφιλελεύθερων δυνάμεων τη δεκαετία του '80, έχει
ανοίξει μία μεγάλη συζήτηση σχετικά με το εύρος της αναδιάρθρωσης
του κοινωνικού κράτους, αλλά και τις δυνατότητες προσαρμογής του
τελευταίου σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και μεταβιομηχανικής
κοινωνίας. Στόχος του συγκεκριμένου σεμιναρίου είναι να ερευνήσει,
από τη σκοπιά της πολιτικής επιστήμης, τον τρόπο με τον οποίο
τα σύγχρονα θεωρητικά ρεύματα ερμηνεύουν αυτή τη διαδικασία
θεσμικής μετάλλαξης και προσαρμογής του κοινωνικού κράτους.
Τέλος, η διαδικασία αυτή θα τεθεί υπό τη βάσανο της σημερινής κρίσης
στο μέτρο που το επιτρέπουν τα μέχρι τώρα δεδομένα.
Το πρόγραμμα του προτεινόμενου σεμιναρίου αναπτύσσεται σε
τέσσερις θεματικές ενότητες:
 Θεμελιώσεις του κοινωνικού κράτους.
 Γεωγραφίες του κοινωνικού κράτους.
 Μεταβολές του κοινωνικού κράτους.
 Το κοινωνικό κράτος στη σημερινή δημοσιονομική κρίση.
●
-4-
{ΚΜ: 11Μ025}
ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΔΡΑΣΗ,

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ
 ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΣΕΦΕΡΙΑΔΗΣ, αναπλ. καθηγητής Τμήματος

Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας [Πάντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία: ssefer@panteion.gr /
http://seferiadescv.Blog spot.gr/
Σε σχέση με άλλους κοινωνικοοικονομικούς και πολιτικούς θεσμούς,

τα κοινωνικά κινήματα ενέχουν και διαχειρίζονται μορφές δύναμης που,
19
αν και δυσκολότερα προσδιορίσιμες, δεν είναι, εξ αυτού, και αμελητέες.

Εντάσσοντας τη μελέτη τους εντός ενός ευρύτερου πεδίου συγκρου-
σιακής πολιτικής (πολιτικής που συντελείται εκτός των υφιστάμενων
θεσμών αποσκοπώντας στο μετασχηματισμό τους), το σεμινάριο
αποσκοπεί στη συστηματική και σε βάθος διερεύνηση του κινηματικού
φαινομένου μέσα από το πρίσμα ιστορικά συγκεκριμένων περι-
πτώσεων.
Οι στόχοι των μαθήσεων επιμερίζονται σε δυο επίπεδα -ένα θεωρητικό
και ένα εμπειρικό/ερευνητικό (στο οποίο τα σεμιναριακά μέλη έχουν
άμεση και καθοριστική συμβολή)- που όμως αλληλοπροϋποτίθενται και
αλληλοτροφοδοτούνται.
Ο θεωρητικός προβληματισμός εστιάζεται, εν πρώτοις, στη διερεύνηση
της κινηματικής αιτιότητας: Γιατί και πότε οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τις
ρουτίνες της καθημερινής ζωής για να εμπλακούν στις αβεβαιότητες της
συλλογικής δράσης; Αν θεωρήσουμε πως η υλική στέρηση και η
δυναμική προώθησης συλλογικών συμφερόντων αποτελούν βασικές
προϋποθέσεις για την εκδήλωση συλλογικής δράσης, αρκούν οι
παράγοντες αυτοί και για την εμφάνιση κοινωνικών κινημάτων;
Υπάρχουν άλλες αναγκαίες συνθήκες, υφίστανται κάποιες που είναι
ικανές, και ποιες;
Συνδυαστικά με τα κινηματικά Γιατί, όμως, διερευνώνται συστηματικά
και τα αντίστοιχα Πώς: οι μηχανισμοί μέσω των οποίων οι κινηματικές
προδιαθέσεις μετασχηματίζονται σε κινηματικές πραγματικότητες.
Σε πρώτο χρόνο ο προβληματισμός συγκροτείται στη βάση τριών
αξόνων:
 πολιτικές ευκαιρίες: συστηματικές όψεις της πολιτικοθεσμικής
συγκυρίας που διευκολύνουν (ή δυσχεραίνουν) την ανάδυση
κινημάτων (π.χ. καταστολή, ανοχή, επικουρία)
 οργανωτικές δομές και μορφές συλλογικής δράσης που τα
κινήματα υιοθετούν (ιεραρχικός συγκεντρωτισμός,
ομοσπονδιακή αποκέντρωση, κοινωνικά δίκτυα)
 αξιακές πλαισιώσεις (πολιτικός λόγος, συμβολικές
αναπαραστάσεις, επικοινωνιακές τακτικές) που αναδεικνύουν
διεκδικητικές συλλογικές ταυτότητες.
●
-5-
{ΚΜ: 11Μ249}
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ:

ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
 ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΚΟΜΒΟΥΛΗΣ, δρ. Πολιτικής Επιστήμης

 Επικοινωνία: mskomvoulis@gmail.com
 ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ, αναπλ. καθηγήτρια Τμήματος Πολιτικής
Επιστήμης και Ιστορίας [Πάντειο Παν/μιο]
20
Οι έννοιες της πολιτικής και της τεχνολογίας έχουν θεωρηθεί σε

πολλές περιπτώσεις έννοιες αντιθετικές. Ήδη από τις αρχές του 20ου αι.
η θεωρητική σκέψη, άλλοτε εφορμώντας από αριστερές και άλλοτε από
δεξιές αφετηρίες διείδε έναν θανάσιμο κίνδυνο στην τεχνικοποίηση ή
την εργαλειοποίηση της πολιτικής, έναν κίνδυνο που θα κατέστρεφε την
αυτονομία της πολιτικής, τη δυνατότητά της να επιφέρει ριζικούς
μετασχηματισμούς. Στο σεμινάριο αυτό υιοθετώντας μία σκοπιά
κριτικού ορθολογισμού θα επιδιώξουμε καταρχάς να
προβληματοποίησουμε τις «αυτονόητες» ιδεολογικά αντιδράσεις ως
προς τη συνύπαρξη τεχνικής και πολιτικής και ιδιαίτερα τεχνικής και
δημοκρατίας. Στη συνέχεια θα επιδιώξουμε να διερευνήσουμε τις
δυνατότητες συστηματοποίησης των κριτικών στάσεων απέναντι σ’
αυτή την αναγκαία μη αναστρέψιμη πλέον συνύπαρξη.
Κατά την ανάπτυξη του περιεχομένου του σεμιναρίου ακολουθούνται
οι εξής τέσσερις θεματικοί άξονες:
 Η θεματική του μέσου, όπου δίνεται έμφαση στην ολοένα και
μεγαλύτερη «μεσοποίηση» των πολιτικών διαδικασιών,
 Η θεματική του δικτύου, όπου διερευνάται η ετεραρχική
οργάνωση των σύγχρονων δικτυώσεων ως συνυπάρχουσα με
εξαναγκαστικές, αυτονομούμενες τεχνικές διαμεσολαβήσεις
(αποδίδοντας εδώ ιδιαίτερη έμφαση στην ταυτόχρονα υλική και
ιδεολογική λειτουργία των ψηφιακών μέσων),
 Η θεματική του διπόλου σύστημα-περιβάλλον, όπου διερευνάται
η εξώθηση των μη θεσμικών (κινηματικών) πολιτικών
εκφράσεων στο «βιοκοσμικό» περιβάλλον του πολιτικού
συστήματος,
 Η θεματική του ρίσκου, όπου διερευνώνται οι έννοιες του
κινδύνου και της καταστροφής ως ο ορίζοντας προληπτικής
αποτροπής της δράσης του πολιτικού συστήματος και εξετάζεται
κατά πόσον μία τέτοια εννοιολόγηση εξουδετερώνει και τη
δυνατότητα ριζοσπαστικής πολιτικής αλλαγής θεωρώντας την
μία μορφή «καταστροφής».
●
-6-
{ΚΜ: 11Μ232}
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
 ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΚΡΙΝΗΣ, δρ. Ερευνητής Κέντρου Πολιτικών Ερευνών-

ΚΠΕ [Πάντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία: sktinis@kpe-panteion.gr
 ΧΡΥΣΑΦΗΣ ΙΟΡΔΑΝΟΓΛΟΥ, επικ. καθηγητής Τμήματος
Κατά τα τελευταία σαράντα χρόνια ο θεσμικός πολιτικός ορίζοντας

στην Ευρώπη έχει μεταβληθεί σε μεγάλο βαθμό. Ιδίως στη Νότια
Ευρώπη, η κατάρρευση των δικτατορικών καθεστώτων και η μετάβαση
21
στη δημοκρατία συνοδεύτηκε από τη θέσπιση αντιπροσωπευτικών

θεσμών και διαδικασιών, ορισμένων για πρώτη φορά στην ιστορία κάθε
κράτους.
Με παραδείγματα και αναφορές που αντλούνται κυρίως από τα κράτη
της Νότιας Ευρώπης, το μάθημα επιδιώκει να προσεγγίσει και να
εμβαθύνει στα στοιχεία, τους παράγοντες, τις μεταβλητές και τα
εργαλεία για τη μελέτη και την ανάλυση των εκλογικών αναμετρήσεων.
Οι θεματικές που θα χρησιμοποιηθούν σαν άξονες του μαθήματος είναι:
 κοινωνικό/πολιτικό υπόβαθρο: διαιρετικές τομές, κομματικά συ-
στήματα.
 εκλογικά συστήματα.
 επίπεδα εκλογών: εθνικές εθνικές / εκλογές δεύτερης τάξης
(τοπικές, περιφερειακές, ευρωπαϊκές.)
 παράγοντες και μεταβλητές μελέτης και σύγκρισης των εκλογών
και των αποτελεσμάτων: θεωρίες και μοντέλα εκλογικής
συμπεριφοράς, γεωγραφική κατανομή, σχέση ψήφων ανά έδρα.
 εργαλεία και ερευνητικά προγράμματα μελέτης και σύγκρισης
εκλογικών αποτελεσμάτων (δημοσκοπήσεις, CSES, CNEP, TEV
κλπ.)
●
-7-
ΚΜ: 11Μ250
ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΝΕΟΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ
 ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ, ομότιμος καθηγητής Παντείου

Πανεπιστημίου
 Επικοινωνία: contogeo@panteion.gr
Προτείνεται ένα σύστημα γνώσης που υποβάλει τις έννοιες σε κριτική

δοκιμασία δυνάμει του περιεχομένου τους. Διασταυρώνεται η
σημειολογία της έννοιας δημοκρατία με τα φαινόμενα που αποδίδονται
με αυτήν στις διάφορες ιστορικές περιόδους (ελληνικός κόσμος,
νεοτερικότητα), ο χρόνος της δημοκρατίας σε αναφορά με τον ενγένει
ανθρωποκεντρικό χρόνο της κοσμοϊστορίας (ως στάδιο και ως ιστορικό
γεγονός) καθώς και η σχέση της με συναφείς έννοιες όπως η εκλόγιμη
μοναρχία, η αντιπροσώπευση κλπ. Συγχρόνως η δημοκρατία ορίζεται
με πρόσημο το σκοπό της (την καθολική ελευθερία) τις αξιακές της
ορίζουσες και τις θεσμικές της βάσεις, ενώ αναδεικνύεται επίσης η
παλινωδία της νεοτερικής σκέψης σε ό,τι αφορά στις χρήσεις των
εννοιών, με ορίζοντα την ταξινόμηση της σύγχρονης πολιτείας στις
δημοκρατίες.
●
22
β. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΑΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ
-1-
ΚΜ: 11Μ092
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΙ
 ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΛΛΙΑΣ, επικ. καθηγητής Τμήματος Πολιτικής

 Επικοινωνία: an_kollias@yahoo.gr
Σκοπός του μαθήματος αυτού είναι η σε βάθος μελέτη και εφαρμογή

ποσοτικών και ποιοτικών προσεγγίσεων στη συστηματική ανάλυση του
πολιτικού λόγου. Έμφαση θα δοθεί σε προσεγγίσεις κριτικής ανάλυσης
λόγου, ποιοτικής και ποσοτικής ανάλυσης περιεχομένου και δομικής
ανάλυσης δημόσιων συζητήσεων για τη διερεύνηση όψεων του
σύγχρονου πολιτικού λόγου. Το μάθημα απευθύνεται σε φοιτητές που
ενδιαφέρονται να γνωρίσουν με τρόπο εφαρμοσμένο πώς μπορούν να
αναλύουν κείμενα πολιτικής επικοινωνίας, από αυτά των παραδοσιακών
κοινοβουλευτικών συζητήσεων και των πολιτικών μανιφέστων μέχρι
εκείνα που δημοσιεύονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
●
-2-
{ΚΜ: 11Μ251}
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ, ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ

ΚΙΝΗΜΑΤΑ (ΕΥΡΩΠΗ, 21Ος ΑΙΩΝΑΣ)
 ΛΟΥΚΙΑ ΚΟΤΡΩΝΑΚΗ, δρ. ερευνήτρια Εργαστηρίου

Συγκρουσιακής Πολιτικής-ΕΣΠ [Πάντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία: kotronakiloukia@gmail.com
 ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΣΕΦΕΡΙΑΔΗΣ, αναπληρωτής καθηγητής Τμήματος
Στο κλασικό του έργο The Contentious French, ο Charles Tilly (1986)
υποστηρίζει πως η πολιτικο-θεσμική νεωτερικότητα και το πέρασμα από
την παραδοσιακή διαμαρτυρία (μορφές όπως οι συγκρουσιακές
παρωδίες, οι δυαδικές αντιπαραθέσεις και ο Λουδισμός) στο νεωτερικό
ρεπερτόριο συλλογικής δράσης και πολιτικής συμμετοχής (διαδηλώσεις
και απεργίες, πολιτικά κόμματα και εκλογική κινητοποίηση, συνδικάτα
και κοινωνικά κινήματα) εδράζεται στην επενέργεια που ασκούν τρεις
μείζονες μακρο-δομικοί παράγοντες: η ανάπτυξη του καπιταλισμού, η
θέσμιση του έθνους-κράτους, και η ανάδυση των νέων μέσων μαζικής
επικοινωνίας. Κατ’ αναλογία προς αυτόν τον θεωρητικό πυρήνα, και με
χωροχρονική ερευνητική εστία τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 21ο αιώνα
στην Ευρώπη, το παρόν σεμινάριο επικεντρώνεται στη διερεύνηση του
23
εξής ερωτήματος: πώς οι «μεγάλες», μακρο-δομικές διαδικασίες του

πρώιμου 21ου αιώνα αποκρυσταλλώνονται σε νέες θεσμικές
πραγματικότητες και πολιτισμικές ρουτίνες και, πώς στη συνέχεια αυτές
μετασχηματίζουν –και αλληλεπιδρούν με– τις μορφές και τους τρόπους
με τους οποίους οι διαφορετικές κοινωνικές κατηγορίες
αντιλαμβάνονται και οργανώνουν την πολιτική τους συμμετοχή;
Στη βάση του παραπάνω σκεπτικού η διδασκαλία αρθρώνεται γύρω
από τους παρακάτω θεματικούς άξονες:
 Παγκοσμιοποίηση και Μορφές Διακυβέρνησης.
 Θεωρίες Δημοκρατίας, Πολιτικοί Θεσμοί και Νέες Τεχνολογίες.
 Μεθοδολογικές Προσεγγίσεις στη μελέτη των Κοινωνικών
Κινημάτων.
 Ρεπερτόρια Συλλογικής Δράσης και Διεθνική Διαμαρτυρία.
Η ερευνητική ματιά του μαθήματος επικεντρώνεται στην ευρωπαϊκή
και ελληνική εμπειρία των τελευταίων 30 χρόνων με έμφαση στις
αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν –και στις αλληλεπιδράσεις που
εμφανίστηκαν ανάμεσα– στο μακρο- (οικονομικές, δημογραφικές,
κοινωνικές δομές), το μεσο- (πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις,
γεγονότα διαμαρτυρίας) και το μικρο-επίπεδο (πρακτικές, κουλτούρες
και κώδικες πολιτικής συμμετοχής) χωρίς όμως αυτό να είναι
περιοριστικό. Ενδιαφέροντα και εργασίες με άλλες διεθνείς εστίες
ενθαρρύνονται ως συναφείς με το εγχείρημα της συγκριτικής πολιτικής
ανάλυσης.
Κάθε θεματικός άξονας περιλαμβάνει τρείς διδακτικές ενότητες με
στόχο την κάλυψη της θεωρητικής και βιβλιογραφικής συζήτησης πάνω
στα αναφερόμενα πεδία, ενώ κατά την τελευταία ενότητα του
σεμιναρίου οι φοιτητές παρουσιάζουν τις εργασίες τους για την
εμβάθυνση του προβληματισμού και τη συνθετική αξιοποίηση των
ερευνητικών ευρημάτων τους.
●
-3-
{KM: 11M235}
ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΗ ΑΝΑΛΥΣΗ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΕ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ :
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝ
 ΦΑΝΗ ΚΟΥΝΤΟΥΡΗ, επικ. καθηγήτρια Τμήματος Πολιτικής

 Επικοινωνία: fankoun@hotmail.com
 ΜΑΝΙΝΑ ΚΑΚΕΠΑΚΗ, δρ. ερευνήτρια ΕΚΚΕ
 Επικοινωνία: mkakepaki@ekke.gr
 ΜΑΡΩ ΠΑΝΤΕΛΙΔΟΥ – ΜΑΛΟΥΤΑ, καθηγήτρια Τμήματος
Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης [ΕΚΠΑ]
 Επικοινωνία: maropant@gmail.com
 ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΡΜΠΑΣ, λέκτορας Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης
και Δημόσιας Διοίκησης [ΕΚΠΑ]
24
Το μεταπτυχιακό σεμινάριο αποσκοπεί στην παρουσίαση και ανάλυση

ελληνικών και ευρωπαϊκών ερευνών και συνόλων δεδομένων
(Καλειδοσκόπιο Κοινωνικών Δεδομένων, European Social Survey,
Έρευνες πολιτικής κουλτούρας ΕΚΚΕ, Ευρωβαρόμετρο, Έρευνες
πολιτικής κοινωνικοποίησης) με στόχο την συγκριτική (χρονικά και
χωρικά) προσέγγιση πολιτικών και κοινωνικών μετασχηματισμών της
ελληνικής κοινωνίας. Ενδεικτικά θα μας απασχολήσουν οι διακυμάνσεις
της πολιτικής συμμετοχής, του πολιτικού ενδιαφέροντος, της
εμπιστοσύνης σε θεσμούς, της κοινωνικής εμπιστοσύνης, των
κομματικών ταυτοτήτων, των στάσεων απέναντι σε πολιτικά και κοινω-
νικά προβλήματα των χρήσεων των ΜΜΕ και οι μεταβολές στη σύνθεση
των πολιτικών ελίτ. Τα παραπάνω θα διερευνηθούν στη βάση έμφυλων,
ηλικιακών, κοινωνικο-οικονομικών και ιδεολογικών διαφοροποιήσεων.
Οι άξονες στους οποίους διαρθρώνεται το σεμινάριο είναι:
 Θεωρητικές διερευνήσεις των διαδικασιών συγκρότησης των

πολιτικών στάσεων, αντιλήψεων και αξιακών προτύπων.
 Μεθοδολογικές συγκρίσεις των διαφορετικών εμπειρικών
ερευνών.
 Συγκριτικές αναλύσεις των εμπειρικών δεδομένων κυρίως στον
άξονα Βόρειας-Νότιας Ευρώπης.
 Εμπειρικές αναλύσεις στάσεων και αντιλήψεων των ελλήνων
πολιτών τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
 Αναζήτηση και ανάλυση συνόλων δεδομένων μέσω
διαδικτυακών εφαρμογών (nesstar online analysis.)
●
-4-
{KM: 11M263}
ΕΚΛΟΓΕΣ ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΑΔΑ:

1974 – 2015
 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΣΤΕΝΗΣ, δρ. Ερευνητής Κέντρου Πολιτικών

Ερευνών-ΚΠΕ [Πάντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία: pacusten@yahoo.gr
 ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ, αναπλ. καθηγήτρια Τμήματος Πολιτικής
Αντικείμενο του μαθήματος είναι η αναλυτική προσέγγιση και η

ερμηνεία των εκλογικών αποτελεσμάτων από τα πρώτα χρόνια της
μεταπολίτευσης μέχρι σήμερα. Μέσα από την διαδικασία αυτή θα δοθεί
η ευκαιρία της διερεύνησης του κοινωνιολογικού προφίλ των
κομμάτων, όπως αυτό αποτυπώνεται στο εκλογικό πεδίο αλλά και η
παράλληλη θεώρηση της σταδιακής εξέλιξης του ελληνικού κομματικού
συστήματος μέσα από τον εκλογικό ανταγωνισμό. Ταυτόχρονα, πέρα
από την παρακολούθηση του ιστορικού πλαισίου των εκλογικών
αναμετρήσεων, έμφαση θα δοθεί κατά περίπτωση και στην παρουσίαση
των βασικών μεθοδολογικών και ερμηνευτικών εργαλείων μελέτης των
25
αποτελεσμάτων, είτε αυτά κάνουν χρήση πρωτογενών στοιχείων

(εκλογική γεωγραφία, πολιτική οικολογία), είτε βασίζονται στην
ανάλυση δευτερογενών δεδομένων (δημοσκοπήσεις, exit polls). Η
ανάπτυξη του μαθήματος θα διαρθρωθεί σε ιστορικούς κύκλους (1 ή 2
μαθήματα για τον καθένα), οι οποίοι θα παρακολουθήσουν διαδοχικά
τις παρακάτω χρονολογικές-εκλογικές περιόδους:
 1974-1977: Η εδραίωση της μεταπολίτευσης.
 1981-1985: Η κυριαρχία του ΠΑΣΟΚ.
 1989-1990: Η περίοδος της πόλωσης.
 1993: Η επαναφορά του εκκρεμούς.
 1996-2004: Η εποχή του εκσυγχρονισμού.
 2007-2009: Το κύκνειο άσμα του δικομματισμού.
 2012: Ο εκλογικός σεισμός.
 2015: Προς αναζήτηση ενός νέου τοπίου.
●
-5-
{KM: 11M079}
ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΗΝ

EΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ: Η ΚΕΝΤΡΟ-ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΙ Η
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ
 ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΜΟΣΧΟΝΑΣ, αναπλ. καθηγητής Τμήματος Πολιτικής

 Επικοινωνία: ger.moschonas@gmail.com
 Τα εθνικά κόμματα ανάμεσα στο έθνος-κράτος και στην

ευρωπαϊκή ενοποίηση. Η επίδραση που ασκεί η Ευρωπαϊκή
Ένωση στο κομματικό φαινόμενο και στην ισχύ και τον ρόλο
των εθνικών κομμάτων. Η ιστορική κρίση του θεσμού «κόμμα».
Η εξασθένιση του κράτους και η Αριστερά.
 Η ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία: ιστορική διαμόρφωση, οργα-
νωτικές δομές, προγραμματικός λόγος, εκλογική κοινωνιολο-
γία, ηγεσία. Μετασχηματισµός της σοσιαλδημοκρατίας με
έμφαση στην περίοδο 1975 μέχρι σήμερα. Το Ευρωπαϊκό
Σοσιαλιστικό Κόμμα.
 Η ευρωπαϊκή Ριζοσπαστική Αριστερά: τα χαρακτηριστικά του
σύγχρονου μετακομμουνιστικού χώρου και η δυναμική του.
Ιδεολογικές επιλογές και προγραμματικός λόγος. Ριζοσπαστική
Αριστερά και ευρωπαϊκή ενοποίηση. Το Κόμμα Ευρωπαϊκής
Αριστεράς.
●
26
-6-
{KM: 11M213}
ΕΞΕΥΡΩΠΑΪΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: ΟΙ ΝΕΕΣ

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
 ΣΤΕΛΛΑ ΛΑΔΗ, Επικ. καθηγήτρια Τμήματος Πολιτικής Επιστήµης

και Ιστορίας [Πάντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία: stellaladi@gmail.com
Το μάθημα αυτό θα ξεκινήσει με μια εισαγωγή στους θεσμούς και

στις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Στη συνέχεια, θα εξετάσει
πως οι θεσμοί και οι πολιτικές της ΕΕ επηρεάζουν τους θεσμούς και τις
δημόσιες πολιτικές των κρατών-μελών της ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα, το
μάθημα αυτό θα εισαγάγει τους φοιτητές στα θεωρητικά υποδείγματα
που έχουν συνδεθεί με την έννοια του εξευρωπαϊσμού. Ο
‘εξευρωπαϊσμός’ (Europeanization) είναι μια έννοια πολυδιάστατη που
αναγνωρίζει την αλληλεπίδραση του εθνικού και του Ευρωπαϊκού
επιπέδου στη δημιουργία πολιτικής, την τυπική και άτυπη διάχυση των
ιδεών και πολιτικών μέσα στα σύνορα της ΕΕ, αλλά και την επίδραση
της ΕΕ σε κράτη εκτός των συνόρων της, όπως για παράδειγμα στα
υποψήφια κράτη-μέλη.
Στη συνέχεια, θα εξετασθούν οι μηχανισμοί, οι εθνικοί
διαμεσολαβητικοί παράγοντες και η πιθανή έκβαση του εξευρωπαϊσμού
έτσι όπως έχει αναπτυχθεί στη σχετική βιβλιογραφία. Το τελευταίο
μέρος του μαθήματος θα αφιερωθεί στη συζήτηση συγκεκριμένων
πολιτικών όπως η περιβαλλοντική και μεταναστευτική πολιτική σε
διάφορα κράτη-μέλη και πώς αυτές έχουν επηρεαστεί ή έχουν
επηρεάσει το φαινόμενο του εξευρωπαϊσμού. Τέλος, θα συζητηθούν
πτυχές του από-ευρωπαϊσμού και πώς αυτές ενισχύονται από τις
πρόσφατες κρίσεις της ΕΕ (π.χ. κρίση της Ευρωζώνης, μεταναστευτική
κρίση, Brexit).
●
-7-
KM: 11M265
ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
 ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΦΟΥΝΤΕΔΑΚΗ, καθηγήτρια Τμήματος Πολιτικής

 Επικοινωνία: ger.moschonas@gmail.com
Το μάθημα θα εστιάσει στις εξής θεματικές:
 Κλασικός συνταγματισμός και «πατέρες» της συνταγματικής

θεωρίας
 Συγκριτική «ταξινόμηση» των συνταγματικών «πολιτισμών»
 Συνταγματική θεωρία και δυτικός κόσμος (ΗΠΑ-Αγγλία- Γαλλία
27
-Γερμανία)
 Σύγχρονη γερμανική θεωρία: Habermas και Luhmann
 ΗΠΑ: Συνταγματική θεωρία και Supreme Court
 Σύγχρονος συνταγματισμός και πολλαπλά συντάγματα
 Οι θεµελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού συνταγµατικού
πολιτισµού
 Ευρωπαϊκή Ένωση και Πολυεπίπεδος Συνταγματισμός
 Το διεθνές δίκαιο και η «νομιμότητα» των κρατών
Μετασχηματισμοί της κυριαρχίας
●
ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ
ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ & ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΣΕΝΙΝΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
 Συντονιστής: ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΣΕΦΕΡΙΑΔΗΣ, αναπλ. καθηγητής

Τμήματος Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας [Πάντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία: http://sygkrousiakhpolitikhsef.blogspot.gr/
Ο «Κύκλος Συγκρουσιακής Πολιτικής» αποτελεί διεπιστημονικό

δίκτυο ερευνητών με θεωρητική και συγγραφική εστία τη συλλογική
δράση και τα κοινωνικά κινήματα. Συμμετέχουν σε αυτόν
πανεπιστημιακοί, πρόσφατοι ή υποψήφιοι διδάκτορες και προχωρημένοι
μεταπτυχιακοί φοιτητές. Στο πλαίσιο του «Κύκλου» λειτουργεί –το
2013-2014, για 7η συνεχή χρονιά- σεμινάριο για την πολιτική
κοινωνιολογία και την ιστορία των συλλογικών δράσεων, ενώ
παράλληλα οργανώνονται συνέδρια, ημερίδες και άλλες εκδηλώσεις.
Από το διεθνές συνέδριο «Εξεγερσιακές συλλογικές δράσεις σε συγ-
κριτική προοπτική: θεωρητικοί προβληματισμοί, εμπειρικά αινίγματα»,
που ο «Κύκλος» διοργάνωσε (σε συνεργασία με το ΠΜΣ Πολιτική
Επιστήμης και Ιστορίας του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας
του Παντείου Πανεπιστημίου, την Committee on Political Sociology και
την Ελληνική Εταιρεία Πολιτικής Επιστήμης) τον Δεκέμβριο του 2009,
προέκυψε ο τόμος Violent Protest, Contentious Politics, and the
Neoliberal State (Ashgate, 2012).
Ο «Κύκλος» συνεργάζεται στενά με την Ομάδα Εργασίας
Contentious Politics and Social Movements της Committee on Political
Sociology, μέλος της Διεθνούς Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης
(International Political Science Association –IPSA) και της Διεθνούς
Κοινωνιολογικής Εταιρείας (International Sociological Association –
ISA), της Εκτελεστικής Επιτροπής της οποίας αποτελώ μέλος
(Board Member).
●
28
Β. ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ & ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
-1-
ΚΜ: 11Μ214
ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
 ΦΡΕΝΤΥ ΣΤΑΪΝΧΑΟΥΕΡ, δρ. Φιλοσοφίας

 Επικοινωνία: alf_steinhauer@yahoo.com
 ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΑΡΑΚΛΑΣ, καθηγητης Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και
Ιστορίας [Πάντειο Παν/μιο]
Το μάθημα αυτό, εξερευνά τις βάσεις της Δυτικής κανονιστικής παράδοσης

της νομικής και πολιτικής σκέψης. Η παράδοση του φυσικού δικαίου
θεωρείται αφ’ενός ως άξονας επεξεργασίας της άρθρωσης των σχέσεων
μεταξύ ηθικής, πολιτικής και δικαίου και αφ’ετέρου ως τόπος ανάδυσης και
κατεργασίας βασικών κανονιστικών αξιών της νεωτερικής πολιτικής
φιλοσοφίας.
Παίζοντας ένα καίριο ρόλο στην κατασκευή του νεωτερικού κράτους ως

δικαϊκού μηχανισμού, το φυσικό δίκαιο πλαισιώνει παράλληλα την ανάδυση
των επιστημών του ανθρώπου όπως η κοινωνιολογία και η πολιτική
οικονομία πάνω στο παράδειγμα του ατομικισμού, ενώ ταυτόχρονα
θεμελιώνει την ορθοπραξία πάνω στις υπέρτατες αξίες της ανθρώπινης
ελευθερίας και αξιοπρέπειας.
Ο δεύτερος κύκλος καλύπτει την περίοδο από την πρώτη παραδειγματική

διατύπωση του νεωτερικού φυσικοδικαϊκού παραδείγματος από τον Τόμας
Χομπς ως τον γερμανικό Ιδεαλισμό.
Επισκοπoύνται έτσι θεωρητικά σχήµατα τόσο κλασικών στοχαστών,

όπως των Χομπς, Λοκ και Ρουσσώ, όσο και λιγότερο γνωστών διανοητών,
όπως των Πούφεντορφ και άλλων, υπό το φως της νεότερης βιβλιογραφίας.
●
-2-
{ΚΜ: 11Μ019}
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ
 ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΑΡΑΚΛΑΣ, καθηγητης Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστο-

ρίας [Πάντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία: gfaraklas@gmail.com
29
Ἡ πολιτικὴ πράξη κατὰ τὴν Χάννα Ἄρεντ ― Ἡ Ἄρεντ στὴν Ἀνθρώπινη

κατάσταση ὁρίζει τὸν «πολιτικὸ βίο» ὡς πράξη σὲ ἀντιπαράθεση τόσο μὲ
τὸν θεωρητικὸ βίο ὅσο καὶ μὲ τὴν ἐργασία, τὴν κατασκευὴ ἀντικειμένων.
Αὐτὴ ἡ διάκριση πράξης καὶ κατασκευῆς (ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὸν
Ἀριστοτέλη) τῆς ἐπιτρέπει νὰ ἀσκήσει κριτικὴ σὲ ὅλους ὅσοι
κατασκευάζουν πολιτικὲς μορφὲς ὀργάνωσης (ὅπως ὁ Πλάτων). Ἀλλὰ
τὴν ὁδηγεῖ συνάμα στὸ νὰ ἐξορίσει τὰ οἰκονομικὰ θέματα ἀπὸ τὴν
πολιτικὴ διαβούλευση καὶ νὰ κατηγορήσει τὴν πολιτικὴ ἐνασχόληση μὲ
τὸ «κοινωνικὸ ζήτημα» γιὰ τὴν δεσποτικὴ ἀπόληξη τῆς Γαλλικῆς
Ἐπανάστασης καὶ τῶν ἄλλων, σοσιαλιστικῶν Ἐπαναστάσεων, ποὺ
ἀκολούθησαν κατὰ τὸν κ΄ αἰώνα. Στὸ μάθημα θὰ διερευνήσουμε κατὰ
πόσον αὐτὴ ἡ συγκρότηση τῆς πολιτικῆς πράξεως εὐσταθεῖ ἢ χρειάζεται
κάποια κριτικὴ ἀνακατασκευή.
●
-3-
{ΚΜ: 11Μ252}
ΝΙΚΟΛΟ ΜΑΚΙΑΒΕΛΙ:
Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΣΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ
ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑΣ
 ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΙΑΜΑΝΔΟΥΡΑΣ, δρ. Πολιτικής Θεωρίας

 Επικοινωνία: siamanus@yahoo.com
 ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ, καθηγητής Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και
Ιστορίας [Παντειο Παν/μιο]
Το σεμινάριο επιδιώκει τη μελέτη της έννοιας της ελευθερίας στα

θεμέλια της νεωτερικής πολιτικής σκέψης και συγκεκριμένα στο έργο
του Νικολό Μακιαβέλι. Η Μακιαβελική «στιγμή» δεν έχασε ποτέ την
επικαιρότητά της και πλήθος στοχαστών, όλων των ρευμάτων,
αναμετρήθηκαν και συνεχίζουν να αναμετρούνται μαζί της, από τον
Σπινόζα και τον Ρουσσώ, μέχρι τον Αντόνιο Γκράμσι, τον Καρλ Σμιτ και
τη Σαντάλ Μουφ. Υπό αυτή την έννοια, τα ερωτήματα που θέτουμε στον
Μακιαβέλι τίθενται στο σύνολο της νεωτερικής πολιτικής σκέψης.
Σε αυτό το σεμινάριο θα επικεντρώσουμε στο ερώτημα της
ελευθερίας. Τί είναι η ελευθερία για τον Φλωρεντίνο; Είναι παράδοξη η
κατάργησή της εν ονόματι του εαυτού της στις Διατριβές; Πώς γίνεται
το πέρασμα από την ευτοπία στη δυστοπία; Και τέλος, πώς να
στοχαστούμε την ελευθερία, για να τη θωρακίσουμε σήμερα απέναντι
σε αυτό το παράδοξο, που συνεχίζει να στοιχειώνει όχι μόνο την
πολιτική σκέψη αλλά και την ιστορική πολιτική μας εμπειρία.
Άξονες του σεμιναρίου είναι:
 Το ιστορικό πλαίσιο.
 Ερμηνείες του μακιαβελικού έργου.
 Ερμηνεία των Διατριβών και του Ηγεμόνα με άξονα την
ελευθερία και τον πολιτικό χρόνο.
 Σύγχρονες προεκτάσεις της ανάγνωσης του Μακιαβέλι για τη
θεμελίωση του πολιτικού και της ελευθερίας.
30
●
-4-
{ΚΜ: 11Μ266}
ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΣΜΟΣ – ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ – ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ:

ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΝ 19Ο ΑΙΩΝΑ
(ΑΓΓΛΙΑ – ΓΑΛΛΙΑ).
 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΦΟΥΦΟΥΛΑΣ, δρ. Κοινωνικής Θεωρίας

 Επικοινωνία: dfoufoulas@hotmail.com
 ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ, καθηγητής Τμήματος Πολιτικής
Κατά την διάρκεια του σεμιναρίου θα αναδείξουμε τις

αντικρουόμενες οπτικές για τις επαναστατικές διαδικαστίες που
σημάδεψαν το πέρασμα στη νεωτερικότητα. Με αφορμή τη θέσπιση
καθολικών συνταγματικών δικαιωμάτων, την συγκρότηση της
«ταυτότητας» του «πολίτη», την εγκαθίδρυση της Συνταγματικής
Μοναρχίας και της Δημοκρατίας, την σύγκρουση με την Εκκλησιαστική
αυθεντία και, τέλος, την θέσπιση ρυθμιστικών κανόνων για την
βιομηχανία και το εμπόριο θα προσεγγίσουμε την κριτική των
αντεπαναστατών, των φιλελευθέρων και των σοσιαλιστών στοχαστών
της περιόδου 1789 – 1871. Εξετάζοντας μία σειρά στοχαστών – Burke,
Paine, Godwin, Bentham <Αγγλία>, Maistre, Bonald, Constant, de
Stael, Tocqueville, SaintpSimon, Fourier, Proudhon <Γαλλία>- με
διαφορετικές χωρικές και ταξικές αφετηρίες, θα σκιαγραφήσουμε τον
τρόπο με τον οποίο προσπάθησαν να απαντήσουν στο αίνιγμα που
έθεσαν στην Ιστορία οι γάλλοι επαναστάτες: «πώς μπορούμε να είμαστε
ίσοι, ζώντας ελεύθεροι;».
●
-1-
31
{ΚΜ: 11Μ020}
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ
 ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ, καθηγητής Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και

 Επικοινωνία: emangeli@otenet.gr
Εξετάζονται σημαντικές θεωρίες στην παράδοση του

αντιδιαφωτισμού με βάση κείμενα των Joseph de Maistre, Edmund
Burke, Juan Donoso Cortes, Carl Schmitt κ.ά.
Ειδικότερα εξετάζεται η αντίδραση σε διαφωτιστικά επιχειρήματα
αλλά και η σχέση του αντιδιαφωτισμού με την αντίδραση στις ευρω-
παϊκές αστικές επαναστάσεις, μέσα από μια περιοδολόγηση που συνδέει
την καθεμία θεωρητική προσέγγιση με κρίσιμα ζητήματα της ευρω-
παϊκής ιστορίας (Γαλλική Επανάσταση, Επαναστάσεις του 1848, Να-
ζισμός).
 Τύποι κριτικής σε διαφωτιστικά επιχειρήματα.
 Η αποδόμηση της ανθρώπινης φύσης.
 Ανορθολογισμός του πραγματικού.
 Τύποι κριτικής στη Γαλλική Επανάσταση.
 Ο «σατανικός» χαρακτήρας της επανάστασης.
 Η επανάσταση ως τιμωρία.
 Μοντέρνοι θεσμοί και παλινόρθωση.
 Βασιλείς-ιερείς-δήμιοι: οι τρεις πυλώνες του πολιτισμού.
 Οι επαναστάσεις του 1848.
 Θεωρία της δικτατορίας: θρησκευτική δικτατορία - πολιτική
δικτατορία.
 Η νομιμότητα ως καταστολή.
 Κριτική του φιλελευθερισµού και του κοινοβουλευτισµού.
 Κυριαρχία και απόφαση.
 Η πολιτική ως σχέση φίλου-εχθρού.
 Ολοκληρωτικό κράτος.
Βιβλιογραφία και υλικά μελέτης θα είναι στη διάθεση των φοιτητών προ της
έναρξης του μαθήματος, για το οποίο θα διαμορφωθεί ειδική σελίδα ηλεκτρονικής
τάξης.
●
-2-
{ΚΜ: 11Μ115}
ΘΕΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ.

ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΑΞΙΚΟΥ
ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
 ΣΠΥΡΟΣ ΜΠΕΝΕΤΑΤΟΣ, δρ. Πολιτικής Φιλοσοφίας, ερευνητής

Ινστιτούτου ‘Νικός Πουλαντζάς’-ΙΝΠ
32
 Επικοινωνία: spybenet@gmail.com
 ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΑΡΑΚΛΑΣ, καθηγητής Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και
Στον ηθικο-πολιτικό στοχασμό του 5ου και του 4ου π.Χ. αι.
τέθηκαν και θεωρητικοποιήθηκαν ορισμένα βασικά ζητήματα γύρω από
τη φύση της πολιτικής εξουσίας: Η πολιτική εξουσία υπηρετεί το
συμφέρον του κοινωνικού συνόλου ή είναι όργανο εξυπηρέτησης των
συμφερόντων της εκάστοτε άρχουσας κοινωνικής μερίδας; Η πολιτική
συγκρότηση είναι προϊόν του φυσικού ρου της ανθρώπινης ζωής ή είναι
προϊόν της ανθρώπινης πρωτοβουλίας και συνιστά μια τομή στη φυσική
αιτιότητα; Οι πολιτικοί θεσμοί περιστέλλουν την ελευθερία των
κοινωνών ή, αντίστροφα, αποτελούν τον κύριο τρόπο εκδήλωσης της
ελευθερίας τους; Κάθε εξουσία ανάγεται σε μία βασική γενική μορφή
ή πρέπει να αντιδιαστείλουμε την πολιτική προς άλλες μορφές εξου-
σίας, όπως την πατρική ή την δεσποτική εξουσία; Πρέπει η εξουσία να
εννοηθεί με όρους διακυβέρνησης - υφίσταται «πολιτική τέχνη»; Και
αν ναι, ποιες είναι οι ηγεμονικές ικανότητες/αρετές που απαιτεί; Στον
προβληματισμό της κλασικής αρχαιότητας, αυτά και άλλα συναφή ζη-
τήματα παρουσιάζονται πάντοτε σχετιζόμενα με το ερώτημα «τι είναι
η δικαιοσύνη και το δίκαιο;», ερώτημα το οποίο, στη σκέψη της
εποχής, είναι κατά κανόνα επικεντρωμένο στο ζήτημα της εξουσίας.
Επιχειρώντας να παρακολουθήσουμε τα ερωτήματα αυτά και τις
θεωρίες που επιχειρούν να τα απαντήσουν, στο σεμινάριο:
α) θα ξεκινήσουμε με την εξέταση των κρίσιμων ιδεών του 5ου αι.,
βασιζόμενοι στη μελέτη ποικίλλων χωρίων από τους ιστορικούς και
τους τραγικούς συγγραφείς, τον Πλάτωνα και τον Ξενοφώντα,
β) θα συνεχίσουµε με την πλατωνική θεώρηση, βασιζόμενοι
πρωτίστως στην Πολιτεία, και
γ) τέλος, θα εξετάσουμε την αριστοτελική θεωρία της εξουσίας,
με επίκεντρο της μελέτης μας το Βιβλίο Γ’ των Πολιτικών.
●
-3-
{ΚΜ: 11Μ077}
ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΗ

ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ
 ΠΑΝΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ, δρ. εντεταλμένος διδασκαλίας, ψυχαναλυτής

 Επικοινωνία: p_paps@otenet.gr
 ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΟΥΡΤΟΥΝΗΣ, επικ. καθηγητής Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης
Στο πλαίσιο του μαθήματος θα αναλυθούν οι παράμετροι εκείνες που

συγκροτούν τη σύνδεση της έννοιας του υποκειμένου στην
νεωτερικότητα με τις έννοιες του άγχους, του κινδύνου και της
διακινδύνευσης. Θα αναδείξουμε το πώς η ψυχαναλυτική σκέψη του
Freud και του Lacan, σε διάλογο με τη φιλοσοφία και την
33
ανθρωπολογία, αρθρώνονται γύρω απο την έννοια του κινδύνου και

του άγχους, εμβαθύνοντας έτσι στις έννοιες του Λόγου, του Άλλου και
της επιθυμίας. Αυτές οι κατηγορίες ανάλυσης θα μας επιτρέψουν να
επεξεργασθούμε τα καίρια θέματα που αφορούν τη συγκρότηση της
υποκειμενικότητας και τους όρους με τους οποίους το υποκείμενο
βρίσκει τη θέση του στο πλαίσιο του κοινωνικού. Διερευνούμε συνολικά
το πώς το άγχος και η διακινδύνευση εμφανίζονται ως μία νέα μ ορφή
δυσφορίας στον πολιτισμό, που θέτει νέους όρους στη συγκρότηση του
κοινωνικού συμβολαίου, αναδεικνύοντας τους καταστατικούς τους
όρους της συγκρότησης του υποκειμένου στην ύστερη νεωτερικότητα.
●
-4-
{ΚΜ: 11Μ002}
ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, ΔΙΚΑΙΟ, ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΒΙΑ
 ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΠΙΤΣΙΩΡΗΣ, Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών

 Επικοινωνία: bitsoris@otenet.gr
 ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΦΟΥΝΤΕΔΑΚΗ, καθηγήτρια Τμήματος Πολιτικής Επιστήµης
Tο ερευνητικό αντικείμενο του σεμιναρίου ορίζεται ουσιαστικά από

τον διαχωρισμό της δικαιοσύνης και του δικαίου και τη σχέση τους με
τη βία, μια θεματική που διατυπώνεται επιγραμμματικά στην έναρξη του
κειμένου του Bάλτερ Mπένγιαμιν (Walter Benjamin), Προς την κριτική
της βίας (Zur Kritik der Gewalt, 1921). Το κείμενο αυτό θα αναλυθεί
διεξοδικά σε συνάρτηση με την προβληματική της κατάστασης
εξαίρεσης, σύμφωνα με τις αναλύσεις του Καρλ Σμιτ (Carl Schmitt), του
Τζόρτζιο Αγκάμπεν (Giorgio Agamben, Κατάσταση εξαίρεσης, Πατάκης,
2007) και του Ζακ Ντερριντά (Jacques Derrida).
Mια καθοριστική θεωρητικο-πολιτική (επ)κριτική της μπενγιανι-
μικής προσέγγισης της βίας δίνει ο Zακ Nτερριντά (Jacques Derrida)
στο κείμενό του Iσχύς νόμου (Force de loi, 1990. – βλ. Ισχύς νόμου,
μτφρ. Β. Μπιτσώρης Πατάκης, 2015), όπου εκκινεί από τη διαπίστωση
ότι η βία ενυπάρχει καταστατικά στο ίδιο το δίκαιο. Ο Ντερρριντά,
μολονότι αποδέχεται, όπως ο Mπένγιαμιν, τη διάκριση μεταξύ των
εννοιών δικαιοσύνης και δικαίου, αρνείται να τις αποσυνδέσει, για να
διαφοροποιηθεί αισθητά από το μπενγιαμενικό πρόταγμα περί της βίας
της επαναστατικής «θείας δικαισύνης», χωρίς ωστόσο να εγκαταλείπει
την «επαναστατική δικαιοσύνη», η οποία τοποθετείται πέραν οιασδή-
ποτε συσχέτισής της με τις τρεις αβρααμικές μονοθεϊστικές θρησκείες,
ακόμη και με οιανδήποτε θρησκεία εν γένει (ντερριντιανός «ριζικός
αθεϊσμός»).
H έννοια της «επαναστατικής δικαιοσύνης» και στους δύο φιλο-
σόφους συνδέεται άμεσα με τη μεσσιανικότητα, η οποία επανακαθορίζει
δραστικά την εννόηση της ιστορίας. Στον Μπένγιαμιν ο θεολογικός (ιου-
δαϊκός) μεσσιανισμός συμπλέκεται άμεσα με τη μαρξιστική χειραφετική
προοπτική, ασκώντας ωστόσο σφοδρή κριτική στη σοσιαλδημοκρατική
34
έννοια της προόδου – αλλά και στην αντίστοιχη μαρξική, η οποία

ερμηνεύει την ιστορία ως μια τελεολογικά προοδευτική συνεχή και
αδιάλειπτη πορεία προς μια αταξική κοινωνία, τουτέστιν αντλώντας τη
δύναμη των χειραφετικών επαναστάσεων από το μέλλον. Αντίθετα, ο
μπενγιαμινικός μεσσιανισμός διακόπτει αυτήν τη συνεχή τελεολογική
εξέλιξη προσανατολιζόμενος στο παρελθόν και εστιάζοντας στον «νυν-
χρόνο» («Jetztzeit»). Ο Ντερριντά στα Φαντάσματα του Μαρξ
υποστηρίζει μια μεσσιανικότητα χωρίς μεσσιανισμό, χωρίς καμία
αναφορά σε οιανδήποτε θρησκεία, συνδέοντας αυτήν τη
μεσσιανικότητα με τη δικαιοσύνη και την επανάσταση δίνοντας συνάμα
έμφαση στη χωροχρονικότητα του «εδώ τώρα», αποδεσμευόμενος κατ’
αυτόν τον τρόπο από την υπερβατική προέλευση μιας μεσσιανικής
επανάστασης. Ο Αγκάμπεν (Agamben), από την πλευρά του (Il tempo
que resta, 2000), εκκινεί από τον μεσσιανισμό του Αποστόλου Παύλου,
ισχυριζόμενος ότι ο μεσσιανικός παύλειος «νυν καιρός» συνδέεται
άμεσα με τον μεσσιανικό μπενγιαμινικό «νυν-χρόνο» και τονίζει τη
συνάφεια της μπενγιαμινικης «ασθενούς μεσσιανικής ισχύος» με την
παύλεια περιώνυμη φράση «η γαρ δύναμις εν ασθενεία τελείται» (Προς
Κορινθίους Β΄, 12, 9). Η θεματική περί της μεσσιανικότητας κλείνει με
την πραγμάτευση της έννοιας της «ασθενούς ισχύος» από τον
Ντερριντά, προσδιορίζοντας εν κατακλείδι τη σχέση των εννοιών της
ισχύος, της δύναμης, της δύναμης-ενεργητικότητας, της αδυναμίας-
παθητικότητας, της βίας, της εξουσίας, της επανάστασης, του δικαίου
και της δικαιοσύνης.
●
-5-
{ΚΜ: 11Μ255}
ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ, ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΗ

ΝΕΩΤΕΡΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
 ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΟΥΡΤΟΥΝΗΣ, επικ. καθηγητής Τμήματος Πολιτικής

 Επικοινωνία: g.m.fourtounis@gmail.com
 ΝΙΚΟΣ ΦΟΥΦΑΣ, δρ. Πολιτικής Φιλοσοφίας
 Επικοινωνία: nikosfoufas@hotmail.com
Οι έννοιες της αλλοτρίωσης και της ιδεολογίας, στη συνάφειά τους

με το ζήτημα της κατανόησης της ατομικής και συλλογικής
υποκειμενικότητας, έδωσαν λαβή σε μια πλούσια ιστορία συζητήσεων,
διερωτήσεων και θεωρητικών επεξεργασιών, με αφετηρία τη νέο-
εγελιανή, μαρξική και μαρξιστική παράδοση, μέχρι και την πρόσφατη
«μετα-μαρξιστική» συζήτηση. Η αλλοτρίωση και η ιδεολογία όχι μόνο
επηρέασαν ένα ευρύ φάσμα της φιλοσοφίας και των κοινωνικών
επιστημών κατά το 19ο και 20ό αιώνα, αλλά ήταν και η αιτία γέννησης
και συγκρότησης μιας πληθώρας καινούργιων θεωρητικών προ-
σεγγίσεων και χρήσεων, πολύ συχνά αντικρουόμενων μεταξύ τους.
Το έργο του Μαρξ διαβάστηκε με κεντρικό άξονα την αλλοτρίωση και
35
την αλλοτριωμένη εργασία του προλεταριάτου, ενώ, από την άλλη

πλευρά, οι έννοιες αυτές ερμηνεύτηκαν ως ο πυρήνας μιας ακραιφνώς
ιδεολογικής και ανθρωπολογικής προβληματικής, την οποία το μαρξικό
θεωρητικό εγχείρημα χρειάστηκε να εγκαταλείψει για να μπορέσει να
συγκροτήσει την επιστημονική του ταυτότητα. Σε συνάρτηση με αυτό,
τα θέματα της αλλοτρίωσης και της ιδεολογίας τοποθετήθηκαν σε νέα
βάση στο πλαίσιο της διερεύνησης της «απορίας του υποκειμένου» από
το πιο πρόσφατο δομιστικό και μετα-δομιστικό ρεύμα και τη συζήτηση
που αυτό άνοιξε.
Σκοπός του σεμιναρίου θα είναι να προσπαθήσουμε, μέσα από την
ανάγνωση κειμένων από την ιστορία της φιλοσοφίας αλλά και μεταγενέ-
στερων στοχαστών, να κατανοήσουμε τη γενεαλογία, τη
μεταβλητότητα και τις μεταμορφώσεις αυτού του πολυσχιδούς θέματος
και να αποτιμήσουμε τη θεωρητική δυναμική του σήμερα.
●
V.2 ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΝΕΟΤΕΡΗΣ & ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑΣ
36
-1-
{ΚΜ: 11Μ256}
GLOBAL TRASFORMATIONS AND THE BALKANS (18TH – 21ST

CENTURIES): HISTORICAL AND ANTHROPOLOGICAL
PERSPECTIVES
 ANDREAS LYBERATOS, assistant professor, Department of Politics

and History [Panteion University, Athens]
 e-mail: lyberatos@gmail.com
The interdisciplinary (history and anthropology) postgraduate seminar

is designed for Greek and Erasmus postgraduate students and it
welcomes participation of PhD students and academics. It is intended
to run for three successive years (fall semester).
It has four aims:
a) To bring together students and distinguished academic experts from
South-East European and other European countries.
b) To bring together Greek students and incoming Erasmus students.
c) To strengthen links both between South-East European universities, as
well as between them and renowned academic centres in the rest of
Europe that focus in the Balkans.
d) To provide stimulus for academic analysis and interdisciplinary
reflexion on past and ongoing social transformations in South-East
Europe placed in a global context.
The course aims to present and examine pivotal questions about past
and present transformations in SEE from a history and anthropology
perspective. Departing in the 18th century and reaching the early 21st
century, we will discuss key aspects of the political, economic, social
and cultural change in Balkan societies and approach critically the ways
in which they have been conceptualized and theorized in the social
sciences and the humanities. We will critically discuss concepts related
to the ‘Balkans’, ‘backwardness’, ‘modernization’, 'transition',
'socialism' and 'post-socialism' and explore new research approaching
the above-mentioned transformations in a non-essentialist,
comparative and transnational fashion which seeks to promote the
inscription of the region and its study into global frameworks and
discussions.
Specific topics are:
 Orientalism, Balkanism and the European Othering.
 European integration and images of the Balkans.
 Historical evolution of national identities and of nation-states in SEE.
 Borders and divisions within SEE.
 Socio-economic transformations and social conflicts.
 Ideologies and political movements.
 Education.
37
 Churches and religions.

 Cold War divisions and Cold War epistemics.
 Everyday life practices and representations.
 Representations of and discourses about South-East Europe, socia-
lism and post-socialism (art, literature, media etc.)
 The Balkans and Greece / Greece and the Balkans.
 The course will be taught through ten weekly three-hour seminars
over the fall semester. Core themes will be introduced through
lectures. Each lecture will be followed, first, by a brief commentary
from a member of staff from the Panteion University (discussant),
and, second, by a general discussion which will involve both staff
and students. Students may also be invited to act as discussants,
i.e., provide a short commentary on the lecture, before the general
discussion.
●
-2-
{ΚΜ: 11Μ043}
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ:

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΟΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ
ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ
 ΕΛΕΝΗ ΑΝΔΡΙΑΚΑΙΝΑ, επικ. καθηγήτρια Τμήματος Πολιτικής

Επιστήμης και Ιστορίας [Παντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία: eadriak@hotmail.com
Το σεμινάριο φιλοδοξεί να αποτελέσει μια ευκαιρία:

 να ξανασκεφτούμε τη σχέση μεταξύ θεωρίας και ιστορικής
έρευνας
 να μελετήσουμε ορισμένα κείμενα που επιχειρούν την
επισκόπηση των ιστοριογραφικών προσεγγίσεων της ελληνικής
κοινωνίας
 να χαρτογραφήσουμε την πρόκληση των θεωριών του
εκσυγχρονισμού στην εθνική και μαρξιστική ιστοριογραφία, και
να διερωτηθούμε σχετικά με τη συμβολή τους.
Η αξιολόγηση των φοιτητών βασίζεται στη συμμετοχή τους στις

συζητήσεις του σεμιναρίου, στις εισηγήσεις που αναλαμβάνουν και στο
γραπτό δοκίμιο που θα καταθέσουν στο τέλος του εξαμήνου.
●
-3-
{ΚΜ: 11Μ013}
38
ΙΣΤΟΡΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΗΣΗ Ι
 ΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΑΣ, Καθηγητής Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και

Ιστορίας [Παντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία: ntheotokas@gmail.com
Με άξονα τις διαθέσιμες πηγές και την ιστοριογραφική παράδοση και

παραγωγή, μελετάται η συνάντηση των νοοτροπιών και των σύστοιχων
παραδοσιακών προσλήψεων της ιστορίας με τις εθνικές ιδέες και τα
νεοτερικά προτάγματα.
Κατά το ακαδημαϊκό έτος 2017-2018 οι εισηγήσεις των διδασκόντων
θα εστιάσουν σε θέματα που αφορούν τις κοινωνικές, πολιτισμικές και
πολιτικές διαδικασίες δια των οποίων εμπεδώνεται το σύγχρονο εθνικό
κράτος και διαγράφονται οι μείζονες πολιτικοί, οικονομικοί και
ιδεολογικοί του προσανατολισμοί. Παραδειγματικοί χώροι, τα χρόνια
της Ελληνικής Επανάστασης και της συγκρότησης του εθνικού κράτους
και η δεκαετία του 1940. Αναζητούνται οι αναφορές των τεκμηρίων
τόσο στις λογικές των υποκειμένων για τα πεπραγμένα και τις
καταγραφές τους όσο και στην αναδρομική πρόσληψη και διαχείρισή
τους από τις ιδεολογίες και την ιστοριογραφία.
Στο σεμινάριο μεταπτυχιακοί φοιτητές στο πλαίσιο των σπουδών
τους, υποψήφιοι διδάκτορες, ερευνητές και ελεύθεροι ακροατές. Μέρος
των συναντήσεων αφιερώνεται στις εκπονούμενες έρευνες όσων
συμμετέχουν -τυπικά ή άτυπα- στο σεμινάριο.
Νέοι μεταπτυχιακοί φοιτητές: Για την ανάληψη ευθύνης Συμβούλου Σπουδών

νέων μεταπτυχιακών φοιτητών απαιτείται η αποστολή φακέλου, που περιλαμβάνει
σύντομο βιογραφικό σημείωμα, συνοπτική έκθεση επιστημονικού ενδιαφέροντος και
ενδεικτικό σχέδιο μεταπτυχιακής έρευνας, όπου διατυπώνονται ο προσωρινός τίτλος,
η περιγραφή του αντικειμένου της, η περιγραφή ή η υπόδειξη των πηγών, η αναφορά
μιας ενδεικτικής βιβλιογραφίας καθώς και η περίληψη της προβληματικής και των
βασικών υποθέσεων.
●
-4-
{ΚΜ: 11Μ216}
ΑΠΟ ΤΟ ΓΕΝΟΣ ΣΤΟ ΕΘΝΟΣ: ΑΠΟ ΤΟ ΟΘΩΜΑΝΙΚΟ RUM-

MILLET ΣΤΟ ΕΘΝΟΣ–ΚΡΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, καθηγητής Τμήματος Πολιτικής

 Επικοινωνία: stpapageo@yahoo.gr
 Το οθωμανικό παρελθόν. Κοινωνία – Οικονομία – Διοίκηση.

 Η θέση των Χριστιανών-Ορθοδόξων Ρωμιών στην Οθωμανική
Αυτοκρατορία.
39
 Ο «Νεοελληνικός Διαφωτισμός» – Η είσοδος των δυτικών ιδεών

στον οθωμανικό / ελληνικό χώρο.
 Οι ρωμαίικες ελίτ και η στάση τους απέναντι στην προοπτική
επίλυσης του ‘εθνικού’ ζητήματος.
 Το 1821. Ερμηνευτικές προσεγγίσεις.
 Ιωάννης Καποδίστριας: Απόπειρες ενίσχυσης της κεντρικής
εξουσίας και αποδυνάμωσης των ισχυρών περιφερειακών ελίτ.
 Το νεότευκτο βασίλειο. Η διάπλαση του κράτους. [Θεσμοί,
Διοίκηση, Κοινωνία - Στρατός, Εκκλησία]
 Η «Μεγάλη Ιδέα» - Η εξωτερική πολιτική του Βασιλείου.
 Ο εκτός ελλαδικών συνόρων Ελληνισμός.
 Αθήνα: η κατασκευή μίας πρωτεύουσας.
 «Εθνική Ευεργεσία».
●
-5-
{11Μ258}
ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ ΣΤΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ
 ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΑΤΡΙΚΙΟΥ, δρ. Ερευνήτρια ΚΕΝΙ [Πάντειο

Παν/μιο] / Ερευνήτρια Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδας / ΣΕΠ-ΕΑΠ.
 Επικοινωνία: patrikioualex@gmail.com
 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, καθηγητής Τμήματος Πολιτικής
Κεντρικός στόχος του σεμιναρίου είναι να εντάξει την ιστορία των

Ελλήνων Εβραίων στην νεοελληνική ιστορία συνομιλώντας με τα
επιστημονικά και ερευνητικά ερωτήματα των τελευταίων δεκαετιών. Οι
πρώτες συναντήσεις εξετάζουν την ιστορική πορεία των Εβραίων στον
ελλαδικό χώρο, εστιάζοντας σε θεσμούς και γεγονότα που
υπογραμμίζουν τις σχέσεις τους με το νεοελληνικό κράτος. Στη
συνέχεια, αναλύονται οι ποικίλες διασταυρώσεις, συγκλίσεις και
αποκλίσεις με την κοινωνία μέσα από την ανάλυση αντιπροσωπευτικών
κειμένων. Κατ’ αρχάς, αναδεικνύονται οι ποικίλες φωνές του ιστορικού
υποκειμένου που συγκροτούν και ποικίλες ταυτότητες. Κατόπιν,
διερευνούνται οι προσλήψεις του Εβραίου ως εθνικού «άλλου» από την
κοινωνία. Οι τελευταίες συναντήσεις εστιάζουν στη γενοκτονία του εβ-
ραϊκού στοιχείου, κομβικό σημείο για την ιστορία του και τις σχέσεις του
τόσο με την κοινωνία όσο και με το κράτος, όπως με ενάργεια
αναδεικνύει και η εξέταση καίριων πτυχών της επονομαζόμενης
«δύσκολης» επιστροφής.
 Εβραίοι, κοινωνία και κράτος.

 Εβραϊκές φωνές & ταυτότητες.
 Ο Εβραίος εθνικός «άλλος».
 Η Σοά & η «δύσκολη» επιστροφή.
40
●
-6-
KM: 11M243
ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΕΥΡΩΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΙΚΕΣ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ: ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ
ΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΠΟΙΚΙΑΚΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΣΕ ΑΣΙΑ ΚΑΙ
ΑΦΡΙΚΗ
 ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΠΑΥΛΗ, Δρ. Ιστορίας - Ερευνήτρια Κέντρου Έρευνας Νεότερης

Ιστορίας-ΚΕΝΙ [Πάντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία: redionia@hotmail.com
 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, καθηγητής Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης
Κατά τη «δεύτερη αποικιοκρατία» η συμπυκνωμένη εκμετάλλευση

των φυσικών πόρων και της ανθρώπινης εργασίας και η συμπυκνωμένη
έκφραση των διεθνών άνισων ανταλλαγών καταδίκαζε τους
αποικιοκρατούμενους πληθυσμούς στην καπιταλιστική υπανάπτυξη
με συνέπεια τον εγκλωβισμό τους στις παραδοσιακές κοινωνικές δομές
που βάθαιναν τις προκαταλήψεις των Δυτικών. Οι
τελευταίοι απέδιδαν την πολιτισμική καθυστέρηση των αποι-
κιοκρατούμενων λαών στη "φυλετική κατωτερότητά" τους, στην έλλει-
ψη οργάνωσης και στην απουσία του ενδιαφέροντός τους για το
μέλλον, ερμηνείες που νομιμοποιούσαν την παρουσία μιας εκ των έξω
ανάπτυξης, δηλαδή από την αποικιακή μητρόπολη.
Οι Δυτικοί άλλοτε με απολογητική διάθεση άλλοτε με την πρόθεση
να επωφεληθούν περαιτέρω από την ένταξη των αποικιοκρατούμενων
πληθυσμών στο δικό τους αξιακό σύστημα προσέφευγαν
στον πολιτισμό: ίδρυαν ιεραποστολικά σχολεία όπου τους υποχρέωναν
σε αλλαγή θρησκείας, γλώσσας, ονόματος και ενδυμασίας και
διεξήγαγαν επιλεκτικές αρχαιολογικές ανασκαφές στις αποικίες από
όπου ευρήματα εντάσσονταν στα «εθνικά» μουσεία τους. Ενέτασσαν
στις Εμπορικές Αποικιακές Εκθέσεις «ανθρωποκήπους» με έγκλειστους
Αφρικανούς, μεταμορφώνοντας σε "ανθρωπολογικό μάθημα" τις
καθημερινές δραστηριότητές τους και με τους θεατές να ρίχνουν
τρόφιμα ή αντικείμενα για να παρατηρούν τις αντιδράσεις των
"αγρίων" ενώ ημίγυμνες έγχρωμες "αμαζόνες" εμφανίζονταν στα
καμπαρέ των μεγαλουπόλεων. Τα παραπάνω υπογράμμιζαν στα
εκατομμύρια των επισκεπτών το επιθυμητό ιδεολογικό μήνυμα∙ από την
ανωτερότητα του Δυτικού έθνους, την εκλογίκευση της αποικιοκρατίας
και της σεξουαλικής εκμετάλλευσης ως το ιδεατό μοντέλο του
βιομηχανικού εργάτη και του αποικιακού στρατιώτη του Μεγάλου
Πολέμου.
Η ελληνική «Μεγάλη Ιδέα» παρά τις εκδοχές και τις εξάρσεις της
μέσα στον 19ο αιώνα θα βρει τον πολιτικό βηματισμό της στις αρχές
του εικοστού, όταν η ελληνική κυβέρνηση τάσσεται με την Αντάντ στη
σύγκρουσή της με τις Κεντρικές Δυνάμεις αποβλέποντας στη μοιρασιά
41
από την οποία θα εξαρτιόταν η εικόνα του μεταπολεμικού κόσμου. Το

«δίκαιο» της εκστρατείας στη Μικρά Ασία θα στηριχτεί ιδεολογικά σ’
έναν ορυμαγδό στερεοτύπων και προκαταλήψεων και στο «ιστορικό
επιχείρημα», που απέρρεε από τις αρχαιολογικές ανασκαφές και
πανηγυρικά αποσυνέδεε τις εδαφικές διεκδικήσεις από την εθνολογική
πραγματικότητα των ατόμων και των κοινοτήτων τους.
Το παρόν σεμινάριο επιδιώκει να προσεγγίσει κριτικά το ιδεολογικό
όπλο της δεύτερης αποικιοκρατίας, τον πολιτισμό, μια πραγματικότητα
χάρη στις τέχνες, την βιομηχανική εξέλιξη και τις επιστήμες που
εξάλειφαν επιδημίες αλλά ταυτόχρονα κι ένα πρόσχημα ώστε να
ορίζεται η πρωτοπορία του Δυτικού κόσμου απέναντι στο «αντίθετο
μέγεθός» του, τους «βάρβαρους» και «πρωτόγονους». Στο ίδιο πλαίσιο
θα εξεταστεί η ελληνική επέκταση («Μεγάλη Ιδέα») στην «καθ’ ημάς
Ανατολή», η οποία επίσης εδράστηκε στις κυρίαρχες ευρωκεντρικές
στερεοτυπικές κατασκευές, στην «ανωτερότητα» της φυλής και στον
«εκπολιτισμό».
●
-7-
{ΚΜ: 11Μ089}
ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΘΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΗ

(1830 – 1912)
 ΛΙΝΑ ΛΟΥΒΗ, αναπλ. καθηγήτρια Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και

 Επικοινωνία: llouvi@otenet.gr
 Η ευρωπαϊκή διπλωματία και το ελληνικό βασίλειο.

 Η επέκταση των συνόρων και το status quo.
 Η αποσύνδεση και η σύνδεση Μεγάλης Ιδέας και εξωτερικής
πολιτικής.
 Οι πολιτικές και οι ιδεολογικές διακυμάνσεις στις σχέσεις
Ελλάδας-Ευρώπης, από την ίδρυση του ελληνικού κράτους έως
τους Βαλκανικούς Πολέμους.
 Η στάση των ελληνικών κυβερνήσεων, των κομμάτων και της
κοινής γνώμης απέναντι στους χειρισμούς των κρίσεων του
Ανατολικού Ζητήματος από τις ευρωπαϊκές Δυνάμεις.
 Ο σλαβικός παράγοντας και τα νέα δεδομένα στη λύση του
Ανατολικού Ζητήματος.
 Οι νέοι και οι παλιοί «εχθροί των Ελλήνων».
 Τα διλήμματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής μετά την
εμφάνιση του «σλαβικού κινδύνου» και ο επαναπροσδιορισμός
του ρόλου τους στην περιοχή των Βαλκανίων.
 Η νέα διάσταση της Μεγάλης Ιδέας και το τέλος της
●
42
-8-
ΚΜ: 11Μ268
Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ:
Η ΜΕΤΕΜΦΥΛΙΑΚΗ ΕΛΛΑΔΑ (1950 – 1967). ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
[Σεμινάριο ΑΣΚΙ]
Συντονιστής:
 ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΑΚΗΣ, επικ. καθηγητής ΕΚΠΑ -ΑΣΚΙ
 Επικοινωνία: aski@askiweb.gr
Το Σεμινάριο των ΑΣΚΙ θα διερευνήσει τις πιο σημαντικές πολιτικές και

κοινωνικές όψεις της Μετεμφυλιακής εποχής και θα τις εντάξει στο
διεθνές πλαίσιό τους. Η εποχή αυτή θα εξεταστεί ως μια περίοδος
ποικίλων μετασχηματισμών, πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και
πολιτισμικών και όχι ως μια αναπότρεπτη πορεία προς το στρατιωτικό
πραξικόπημα και τη δικτατορία του 1967. Την αφετηρία και την εξέλιξη
της μετεμφυλιακής εποχής επιβάρυναν δύο παράγοντες, η κληρονομιά
του Εμφυλίου και ο Ψυχρός Πόλεμος. Στο πλαίσιο αυτό το Σεμινάριο
ενδιαφέρουν οι πολιτικές δυνάμεις, οι συνταγματικοί θεσμοί και το
παρα-σύνταγμα, δηλαδή οι πολιτικοί αποκλεισμοί που συνιστούν
απόκλιση από το πρότυπο του δημοκρατικού πολιτεύματος, καθώς και
ο ρόλος εξωκοινοβουλευτικών κέντρων εξουσίας όπως ο στρατός και το
στέμμα και οι λόγοι της αντοχής τους κατά τη διάρκεια της δεκαετίας
του 50. Επίσης, θα διερευνηθεί ο οικονομικός και κοινωνικός
μετασχηματισμός η εκβιομηχάνιση και η αστικοποίηση και οι
συνακόλουθες κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες. Οι πιέσεις για
εκδημοκρατισμό αλλά και τα αιτήματα για διευρυμένη πρόσβαση στην
εκπαίδευση, ο ρόλος του φοιτητικού κινήματος στη δεκαετία του 60, οι
εξελίξεις στον πολιτισμό, η αμφισβήτηση της αντικομμουνιστικής
ιδεολογικής ορθοδοξίας που χαρακτηρίζουν τη «σύντομη δεκαετία του
60» είναι θέματα που ενδιαφέρουν το σεμινάριο. Θέματα εξωτερικής
πολιτικής που επέδρασαν και στην εσωτερική πολιτική, όπως το
Κυπριακό, αλλά και το γενικότερο κλίμα και οι εξελίξεις του Ψυχρού
Πολέμου θα αποτελέσουν θέματα του Σεμιναρίου και θα αναδείξουν την
ένταξη της Ελλάδας στο διεθνές περιβάλλον με τρόπο ευρύτερο από την
αποκλειστική ενασχόληση με τον αμερικανικό παράγοντα και την
επίδρασή του στη Ελληνική πολιτική. Τέλος, θα διερευνηθούν η
αμφισβήτηση των μετεμφυλιακών πολιτικών αποκλεισμών και η
πολιτική κρίση της δεκαετίας του 60 και τελικά η διαδικασία που οδηγεί
στο πραξικόπημα του 1967.
Διδάσκοντες: Κατερίνα Δέδε (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών), Λεωνίδας

Καλλιβρετάκης (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών), Βαγγέλης Καραμανωλάκης
(Πανεπιστήμιο Αθηνών-ΑΣΚΙ), Ηλίας Νικολακόπουλος (Πανεπιστήμιο
Αθηνών-ΑΣΚΙ), Σωτήρης Ριζάς (Ακαδημία Αθηνών), Τάσος
Σακελλαρόπουλος (Μουσείο Μπενάκη-ΑΣΚΙ).
43
●
-9-
ΚΜ: 11Μ268
AΝΤΙQUITE ET MODERNITE (DEPUIS LA QUERELLE DES

ANCIENS ET DES MODERNES JUSSQU’ A LA REVOLUTION)
Seminare - Ecole française d’Athènes
 XRYSANTHI AVLAMI, Professeure associée Département de

Communication Médias et Culture – Université Panteion
 E-mail: chrysavlami@gmail.com
 NIKOS KOKKOMELIS, dr. Département d’Histoire - Université
Ionnienne
 e-mail: n.kokkomelis@gmail.com
Les Lumières n’ont pas été seulement une époque d’admiration

envers le monde gréco-romain. Les critiques dont l'Antiquité fait
l’objet créent un espace de controverses sur l'utilité de l'expérience
antique pour les Modernes et, par conséquent, sur le rôle que devrait
occuper (ou ne pas occuper) l'exemple antique dans le présent des
sociétés modernes caractérisé par l’expansion européenne dans le
monde, le triomphe du commerce, l'articulation de la pensée politique
avec l'économie. Le seminaire vise à reconstruire, à travers des textes
historiques, philosophiques et politiques, les différentes interprétations
du monde antique jusqu'au moment où la représentation de l'antiquité
comme « enfance » de la civilisation occidentale l’emportera.
***
Tα Φώτα δεν υπήρξαν μόνον μια εποχή αναζωπύρωσης του

θαυμασμού για τον ελληνο-ρωμαϊκό κόσμο. Οι κριτικές που
απευθύνονται στην Αρχαιότητα κατά τον 18ο αιώνα δημιουργούν ένα
πεδίο γόνιμων αντιπαραθέσεων ως προς τη χρησιμότητα της εμπειρίας
των Αρχαίων για τους Νεώτερους και, κατ’επέκτασιν, ως προς τη
βαρύτητα που πρέπει να έχει (ή να μην έχει) το παράδειγμα της
Αρχαιότητας μέσα στο παρόν της ευρωπαϊκής επέκτασης στον κόσμο,
το θρίαμβο των εμπορικών συναλλαγών, τη συνάρθρωση της πολι-
τικής με την οικονομία. Στόχος του σεμιναρίου είναι να ανασυνθέσει,
μέσα από τα πιο σημαντικά ιστορικά, φιλοσοφικά και πολιτικά κείμενα
της περιόδου, τις διαφορετικές ερμηνείες του αρχαίου κόσμου μέχρι τη
στιγμή που θα παγιωθεί και θα κυριαρχήσει η αντίληψη της
Αρχαιότητας ως « παιδικής ηλικίας » του Δυτικού πολιτισμού.
●
44
-1-
{ΚΜ: 11Μ245}
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ
 ΛΙΝΑ ΒΕΝΤΟΥΡΑ, καθηγήτρια Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και

 Επικοινωνία: venturas@otenet.gr
Το μάθημα στοχεύει στην ανάλυση των σύνθετων αιτιών των μετα-

κινήσεων και στη μελέτη των διαφορών/αλλαγών στα χαρακτηριστικά
της μετανάστευσης και των μετακινούμενων στον τόπο/χρόνο. Εστιάζει
στην κριτική προσέγγιση του ρόλου των οικονομικών και κοινωνικών
ασυμμετριών, της πολιτικής και των δρώντων υποκειμένων στις
μετακινήσεις και στις διαδικασίες ένταξης των μεταναστών. Επιχειρεί να
εξοικειώσει τους φοιτητές με τις έννοιες, τις θεωρίες και τα εργαλεία
που απαιτούνται για την πληρέστερη κατανόηση των σημερινών
πληθυσμιακών μετακινήσεων. Η κατανόηση του μεταναστευτικού
φαινομένου: Τα προβλήματα του παροντισμού και του εθνοκεντρισμού.
Η ιστορική και διεθνική προσέγγιση.
Μετανάστευση: έννοιες, θεωρίες, περιοδολόγηση, τυπολογίες.
Νεότερη και σύγχρονη ιστορία της μετανάστευσης και της διασποράς:
Καπιταλισμός και άνισες διεθνείς σχέσεις. Ευρωπαϊκή ηγεμονία και
αποικιοκρατία. Εθελούσια μετανάστευση, προσφυγιά, εξαναγκαστική
μετακίνηση. Πολυεθνοτικές αυτοκρατορίες/έθνη-κράτη. Αρχετυπικές,
εμπορικές και σύγχρονες διασπορές. Αγροτική έξοδος. Αστικοποίηση και
εκβιομηχάνιση. Διεθνής καταμερισμός εργασίας, εθνικές και τοπικές
αγορές εργασίας. Παγκόσμιοι πόλεμοι, διεθνείς και τοπικές συγκρούσεις
και προσφυγικά κύματα. Κρατικές πολιτικές για τη μετανάστευση και
τους πρόσφυγες. Αποαποικιοποίηση και η διαίρεση Βορρά-Νότου. Η
πολιτικοποίηση της μετανάστευσης. Ένταξη/αποκλεισμός. Αναθεώρηση
της διχοτομίας αποδημία/μετανάστευση. Η συζήτηση για την
αφομοίωση, την ενσωμάτωση και τους διεθνικούς δεσμούς. Οι
μετακινήσεις μετά το 1989. Παγκοσμιοποίηση και περιφερειακές μετα-
κινήσεις. Ανατροπές στους διεθνείς συσχετισμούς, ύστερος καπιταλι-
σμός, νέο-αποικιοκρατία και πρόσφατες πληθυσμιακές μετακινήσεις.
Διαφοροποίηση των μεταναστεύσεων και μετασχηματισμός του ρόλου
των γυναικών στις διεθνείς μετακινήσεις. Προσωρινή μετανάστευση και
μετανάστες «χωρίς χαρτιά». Από τις κρατικές στις περιφερειακές και
διεθνείς πολιτικές. Η μεταναστευτική βιομηχανία.
●
-2-
{ΚΜ: 11Μ218}
45
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΦΟΙΤΗΤΙΚΟΥ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ
ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ
 ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΛΑΦΑΤΗΣ, αναπληρωτής καθηγητής Τμήματος Οι-

κονομικής Επιστήμης [Παν/μιο Πειραιώς]
 Επικοινωνία: emian@ath.forthnet.gr
 ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΩΡΑΪΤΙΔΗΣ, δρ. Ιστορίας, συνεργάτης ΕΜΙΑΝ
 ΣΤΑΘΗΣ ΚΟΥΤΡΟΥΒΙΔΗΣ, δρ. Ιστορίας, συνεργάτης ΕΜΙΑΝ
Στο σεμινάριο διερευνάται η ιστορική συγκρότηση του φοιτητικού

κινήματος από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα μέχρι το τέλος του,
ως κοινωνικό και πολιτικό υποκείμενο. Ο τρόπος συγκρότησης και
παρέμβασης μελετάται τόσο σε επίπεδο θεωρίας (θεωρία νεότητας και
νεανικών κινημάτων) όσο και εμπειρικό, με την έννοια της εξειδίκευσης
του προβληματισμού σε συγκεκριμένα ιστορικά παραδείγματα του
ελληνικού φοιτητικού χώρου, σε συνάρτηση με την εφαρμοσμένη
εκπαιδευτική πολιτική και τη γενικότερη οικονομική πολιτική. Πρόκειται
για μια μακρά διαδικασία ενσωμάτωσης της δράσης των οργανώσεων
της νεολαίας και κατ’ επέκταση των φοιτητικών στην κοινωνική
δυναμική.
Σε ειδικό κύκλο μαθημάτων εξετάζονται:
 Οι έννοιες και οι θεωρητικοί ορισμοί των νεανικών ομάδων,
νεανικών πολιτικών οργανώσεων και φοιτητικών οργανώσεων.
 Τα διαφορετικά και κοινά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τους τρείς
τύπους εξωκομματικών οργανώσεων νεολαίας, φοιτητικών,
αγροτικών και εργατικών.
 Οι απαρχές της αναπτύξεως των οργανώσεων της νεολαίας μαζί
με την εμφάνιση και συγκρότηση των πρώτων σοσιαλιστικών
και εργατικών ομάδων και κομμάτων στην Ελλάδα.
 Η ιδιομορφία της ανάπτυξης φοιτητικών ομαδοποιήσεων και
πρώιμων φοιτητικών συλλόγων την περίοδο του Μεσοπολέμου.
 Η συγκρότηση και ο χαρακτήρας των φοιτητικών ομάδων και
οργανώσεων στη διάρκεια της δεκαετίας του ’40.
 Η πολυμορφία των δεκαετιών του ’50 και του ’60. Τοπική και
κεντρική ανάπτυξη. Εσωτερικές και εξωφοιτητικές συγκρούσεις.
 Η θεσμική συγκρότηση του φοιτητικού κινήματος και η σχέση
του με τις άλλες μαζικές οργανώσεις νεολαίας μέχρι το τέλος
της δεκαετίας του ’70.
●
-3-
{ΚΜ: 11Μ045}
ΜΕΤΕΜΦΥΛΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
 ΧΡΥΣΑΦΗΣ ΙΟΡΔΑΝΟΓΛΟΥ, επικ. καθηγητής Τμήματος

 Επικοινωνία: chi@otenet.gr
46
 Η κληρονομιά του κατοχικού υπερπληθωρισμού. Εξάρτηση της

ελληνικής οικονομίας από την αμερικανική βοήθεια. Περικοπή
της βοήθειας, σταθεροποίηση της οικονομίας και υποτίμησή της
το 1953.
 1953-73: περίοδος ταχείας ανάπτυξης και ανόδου του
βιομηχανικού τομέα. Το καθεστώς οικονομικής πολιτικής της
περιόδου 1953 - 73: στόχοι και κανόνες πολιτικής. Η κρίση του
1973-74 και η ανακοπή της αναπτυξιακής πορείας της
οικονομίας.
 1974-80: επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης και
πληθωρισμός.
 1980-90: στασιμοπληθωρισμός, αύξηση της ανεργίας αλλά και
μείωση των ανισοτήτων. Διόγκωση των δημοσίων ελλειμμάτων,
αύξηση των μισθών και διολίσθηση της δραχμής. Ένταξη στην
ΕΟΚ και οι επιπτώσεις της. Το αδιέξοδο του 1985 και το
Σταθεροποιητικό Πρόγραμμα 1985-87. Εγκατάλειψη του
προγράμματος και νέο αδιέξοδο το 1990.
 1990-2000: Στροφή στην οικονομική πολιτική και η πορεία
προς την ΟΝΕ. Μείωση των δημόσιων ελλειμμάτων και
αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. Διαρθρωτικές αλλαγές και
μετοχοποιήσεις δημοσίων επιχειρήσεων.
 1995-2008: Ανάκαμψη της οικονομίας και είσοδος στην ΟΝΕ.
Το καθεστώς του ευρώ και οι νέοι κανόνες του παιχνιδιού.
Πορεία προς την κρίση.
●
-4-
{ΚΜ: 11Μ236}
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
 ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΥΜΠΕΡΑΤΟΣ, επικ. καθηγητής Τμήματος

 Επικοινωνία: lyberatos@gmail.com
Το μάθημα έχει ως στόχο να εισαγάγει τους μεταπτυχιακούς

φοιτητές στην προβληματική των βαθειών κοινωνικών και πολιτισμικών
μεταβολών που συνδέονται με την εφεύρεση και διάδοση του
μηχανικού ρολογιού και την μετάβαση σε μια νεωτερική κουλτούρα
μέτρησης και κοινωνικού προσδιορισμού του χρόνου. Η μελέτη των
σχετικών φαινομένων στον χώρο της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης
έχει μακρά παράδοση στα πλαίσια των πειθαρχιών της ιστορίας, της
ιστορικής κοινωνιολογίας και της ιστορίας της τεχνολογίας. Αντιθέτως,
στην σχετικά πρόσφατα αναπτυσσόμενη έρευνα για τις εκτός Ευρώπης
περιοχές του πλανήτη, ο χώρος της Νοτιοανατολικής Ευρώπης μάλλον
υποεκπροσωπείται, με εξαίρεση πρόσφατες εργασίες στο χώρο των
οθωμανικών σπουδών. Στα πλαίσια του μαθήματος, θα αναλυθούν,
47
μεταξύ άλλων, τα παρακάτω ζητήματα: συστήματα και μέσα μέτρησης

του χρόνου στην ιστορική τους εξέλιξη, πολιτισμικές και κοινωνικές
συνέπειες της εφεύρεσης και διάδοσης του μηχανικού ρολογιού, προ-
νεωτερικές και νεωτερικές πρακτικές κοινωνικού προσδιορισμού του
χρόνου, η διαμόρφωση του νεωτερικού κανονιστικού λόγου για την
αντίληψη και τη χρήση του χρόνου, η ανάπτυξη του δίπολου εργάσι-
μος/ελεύθερος χρόνος, ομογενοποίηση και παγκοσμιοποίηση του
χρόνου. Οι φοιτητές θα ενθαρρυνθούν στις εργασίες τους να εγκύψουν
σε επιμέρους ζητήματα της πλατιάς αυτής προβληματικής ερευνώντας
κατ’ επιλογήν όψεις του φαινομένου της χρονικής μετάβασης στη
νεωτερικότητα στον ελληνικό καιι βαλκανικό χώρο.
●
-5-
{ΚΜ: 11Μ117}
Η ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ.

ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥΣ
 ΛΑΜΠΡΟΣ ΜΠΑΛΤΣΙΩΤΗΣ, δρ. Ιστορίας, εντεταλµένος

διδασκαλίας – Κέντρο Έρευνας Νεότερης Ιστορίας-ΚΕΝΙ [Πάντειο
Πανεπιστήμιο]
 Επικοινωνία: balts@otenet.gr
Το μάθημα στοχεύει στην εξοικείωση με τις δυσκολίες που

παρουσιάζονται στην έρευνα ζητημάτων ιστορικής ετερότητας στα
Βαλκάνια και την Ελλάδα.
Mε αφορμή συγκεκριμένες περιπτώσεις γλωσσικών ομάδων,
εθνικών μειονοτήτων κλπ, εξετάζονται ζητήματα όπως: τα νομικά κεί-
μενα (διεθνείς συμβάσεις, νόμοι, εγκύκλιοι) και οι δικαστικές αποφάσεις
ως πηγές, το πρόβλημα των αριθμών και της απεικόνισης των μειο-
νοτικών ομάδων, η συσχέτιση αρχείων γειτονικών κρατών, τα αρχεία
των «Μεγάλων Δυνάμεων», τα αρχεία της ελληνικής διοίκησης (ΙΑΥΕ
κλπ). Η ετερότητα παρουσιάζει σημαντικές διαφορές στην αρχειακή
διερεύνηση και αξιολόγηση σε σχέση με μια άλλη «τυπική» έρευνα,
καθώς και, συχνά, έλλειψη γραπτών πηγών. Στο μάθημα γίνεται μια
προσπάθεια να εξοικειωθεί ο ερευνητής με αυτές τις δυσκολίες και τους
τρόπους αντιμετώπισής τους.
Ακόμη, γίνεται προσπάθεια κατανόησης των πηγών με τη βοήθεια
της κοινωνιολογίας, της ανθρωπολογίας, της κοινωνιογλωσσολογίας
και της εθνομουσικολογίας. Και τούτο γιατί μας βοηθούν να ερμηνεύ-
σουμε από μια διπλωματική έκθεση μέχρι το ρεπερτόριο ενός πανηγυ-
ριού. Ειδικότερα, επιχειρείται η ανάγνωση και αποκωδικοποίηση των
εκφερομένων λόγων που έχουν ενσωματωθεί στην κυρίαρχη αφήγηση,
αλλά και της αποσιώπησης και απόκρυψης που διαπερνά τις σχετικές
πηγές και μαρτυρίες.
●
48
-6-
{ΚΜ: 11Μ035}
Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ:

ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
 ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗΣ, ομότιμος καθηγητής Παντείου

Πανεπιστημίου
 Επικοινωνία: procopis@gmail.com
Στην περίοδο της Κατοχής η ελληνική κοινωνία δοκιμάζεται για

πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό μετά το τέλος της Επανάστασης του
1821. Οι διαστάσεις του προβλήματος γίνονται σαφέστερες αν εξετα-
στεί στο πλαίσιο των εξελίξεων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Οι πολι-
τικές, κοινωνικές και οικονομικές ανατροπές που συντελούνται στη
διάρκεια της κατοχής είναι καθοριστικής σημασίας και έχουν συσσω-
ρευτική επίδραση στη περίοδο του εμφυλίου πολέμου.
Ο εμφύλιος πόλεμος είναι εξ ορισμού ένα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο
ζήτημα. Η ελληνική εκδοχή του, μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου
Πολέμου, δίχασε και εξακολουθεί να διχάζει την ελληνική κοινωνία
περισσότερο από μ ισό αιώνα μετά για μ ία σειρά από λόγους.
Ορισμένοι από αυτούς εμφανίζονται στη διάρκεια της κατοχής:
 Η μορφή που παίρνει η αντίσταση στον κατακτητή.
 Οι νέες δυνάμεις που εμφανίζονται στο πολιτικό προσκήνιο και
διεκδικούν συμμετοχή στη νομή της εξουσίας.
 Η αντίδραση που προκαλεί το γεγονός αυτό στην Ελλάδα και στο
εξωτερικό.
 Η επέμβαση του ξένου παράγοντα.
Οι παράγοντες αυτοί συγκροτούν ένα πλαίσιο προβλημάτων που
επηρεάζει, αν δεν προκαθορίζει σε μεγάλο βαθμό, τις πολιτικές
εξελίξεις που ακολουθούν μετά την απελευθέρωση. Οι πρώτες ενδείξεις
ότι η χώρα οδεύει προς εμφύλια σύγκρουση είναι ορατές πολύ γρή-
γορα μετά την απελευθέρωση. Η περίοδος μετά τα γεγονότα του
∆εκεμβρίου χαρακτηρίζεται από την αδυναμία των διαδοχικών κυβερ-
νήσεων να επιβάλλουν την τήρηση των όρων της Συμφωνίας της
Βάρκιζας του Φεβρουαρίου 1945. Κατά συνέπεια, ο τρόπος διεξαγωγής
των εκλογών το 1946 και το δημοψήφισμα που ακολουθεί επιτείνουν
την κρίση και την πόλωση αντί να οδηγήσουν προς την εκτόνωσή της.
Στο πλαίσιο του σεμιναρίου εξετάζονται:
 Η πολιτική, κοινωνική και οικονομική κατάσταση της χώρας.
 Οι πολιτικές δυνάμεις και οι επιδιώξεις τους.
 Τα προβλήματα ανασυγκρότησης του κράτους.
 Η προσπάθεια αποκατάστασης των θεσμών.
 Η επίδραση του ξένου παράγοντα.
 Το διεθνές πλαίσιο μέσα στο οποίο διεξάγεται ο εμφύλιος πόλε-
µος.

Η ιστοριογραφία του εμφυλίου πολέµου.
Στο ογκώδες ιστοριογραφικό υλικό αποτυπώνονται τα προσωπικά
βιώματα και η συναισθηματική φόρτιση αυτών που συμμετείχαν, η
49
επιστημονική προσέγγιση, η πολιτική τοποθέτηση, η πολιτική

σκοπιμότητα. Αυτή η ιστοριογραφία στο μισό αιώνα που πα-
ρεμβάλλεται από το τέλος του εμφυλίου πολέμου, συγκροτείται μέσα
σε συγκεκριμένες πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες τις οποίες
μάλιστα σε μεγάλο βαθμό αντικατοπτρίζει. Παράλληλα οι συνθήκες
αυτές επηρεάζουν αναπόφευκτα την εξέλιξή της και καθορίζουν τις
διακριτές περιόδους που την χαρακτηρίζουν. Στο πλαίσιο αυτό θα
μελετηθεί η διεύρυνση και η εξελικτική πορεία αυτής της
ιστοριογραφίας, οι παράγοντες που την επηρεάζουν, οι
αντιπαραθέσεις που προκαλεί, η ιδεολογική χρήση αυτής της περιόδου
και της ιστοριογραφίας της.
●
-7-
{ΚΜ: 11Μ080}
ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ
 ΜΑΤΟΥΛΑ ΤΟΜΑΡΑ - ΣΙΔΕΡΗ, καθηγήτρια Τμήματος Πολιτικής

 Επικοινωνία: mat@siderman.gr
Η εξέταση του πληθυσμού στις διάφορες εκφάνσεις του και η

ιστορική προσέγγιση που χαρακτηρίζει τις μεταβλητές του στα
διάφορα επίπεδα ανάλυσης (φυσικό περιβάλλον, οικονομική
δραστηριότητα, κοινωνικές δομές, ιδεολογικά και πολιτικά συστή-
ματα, νοοτροπίες κ.λπ.) συνιστούν το αντικείμενο του μαθήματος.
Μελετώνται βασικές έννοιες και μέθοδοι της Ιστορικής
∆ημογραφίας. Δημογραφικά γεγονότα και φαινόμενα. Μοντέλα
Ιστορικής εξέλιξης των πληθυσμών. Θεωρία της Δημογραφικής
Μετάβασης σε νεότερα σχήµατα. Η μελέτη των οικογενειών αποτελεί
ένα προνομιακό πεδίο όπου η λογική της ιστορίας του πληθυσμού και
των ποικίλων προσδιορισμών του εκδηλώνεται με τόπο
συγκεκριμένο, εικονογραφώντας θεμελιώδεις μηχανισµούς της
ιστορίας, ιδίως των νοοτροπιών. Διατρέχοντας τη μικρή ιστορία της
οικογένειας αποκτάται μια προνομιακή θέαση θεμελιωδών μηχανι-
σμών της μεγάλης Ιστορίας. Η διδασκαλία βασίζεται σε προσωπικές
μας έρευνες για την Ιστορική ∆ημογραφία του Ελληνικού χώρου,
τόσο του Ελλαδικού όσο και της Διασποράς, καθώς και στην εφαρμογή
των εννοιών και μεθόδων της Ιστορικής Δημογραφίας, με κύρια
παραδείγματα τον πληθυσμό της Λευκάδας (17ος-20ος αιώνας) και
τον Αιγυπτιώτη Ελληνισμό (19ος – 20ος αιώνας). Ιδιαίτερη προσοχή
θα δοθεί σε κρίσιμες στιγμές, όπως: κατοχή – αντίσταση – εμφύλιος,
παροικιακός ελληνισμός, νοοτροπικός, εκσυγχρονισμός κ.λπ.
●
-8-
50
{ΚΜ: 11Μ259}
ΟΘΩΜΑΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ:

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΠΑΣΑΛΙΚΙΟΥ ΤΟΥ ΜΩΡΙΑ
 ΑΛΙΚΗ ΦΑΚΟΥΡΑ, δρ. Ιστορίας, συνεργάτης ΚΕΝΙ [Πάντειο

Παν/μιο]
 Επικοινωνία: alikifa@yahoo.com
 ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής
Οι διοικητικοί και γαιοκτητικοί μετασχηματισμοί στο πασαλίκι του

Μοριά, με τις κοινωνικές συνέπειές τους, μαρτυρούν την αυξημένη
εξουσία των ντόπιων αξιωματούχων ιδίως μετά τα μέσα του 18ου αιώνα,
όταν η κεντρική οθωμανική διοίκηση επιχειρούσε με θεσμικές
μεταρρυθμίσεις να ισορροπήσει ανάμεσα στις αυτονομιστικές τάσεις των
πανίσχυρων αγιάνηδων και τους συνεχείς πολέμους με τη Ρωσία.
Η προυχοντική ελίτ, υπεύθυνη για τη φοροείσπραξη και τη
στρατολόγηση, παραγκώνισε τους αυτοκρατορικούς αξιωματούχους
επιβάλλοντας τη δική της πολιτική στο ανώτατο διοικητικό συμβούλιο
(Mora divani) και στην κεντρική διοίκηση, με αποκορύφωμα τους
διορισμούς των πασάδων και τις δημοσιονομικές αποκοπές επαρχιών.
Οι προεστοί-γαιοκτήμονες του Μοριά διέθεταν επικαιροποιημένες
γνώσεις για τα δημογραφικά δεδομένα και τις προσόδους των επαρχιών
σε ένα ανεπτυγμένο σύστημα τοπικής διοίκησης, με αντιπροσώπους σε
όλες τις βαθμίδες από το χωριό μέχρι την Υψηλή Πύλη. Διαιρεμένοι σε
ταράφια («κόμματα») και δικτυωμένοι με υψηλά πρόσωπα του
Παλατιού και της Πύλης, που είχαν ιδιοκτησίες και συμφέροντα στον
Μοριά, εξάπλωσαν τις φεουδαλικού τύπου γαιοκτησίες τους ωθώντας
τους καλλιεργητές στην ανέχεια και τον δανεισμό, μέσα στη γενικότερη
επιδείνωση του οικονομικού κλίματος.
Η κεντρική διοίκηση προσπάθησε να ανακτήσει τον έλεγχο των
επαρχιών στα τέλη του 18ου αιώνα και στις αρχές του επόμενου,
ωστόσο, το εγχείρημα αποδείχτηκε εξαιρετικά δύσκολο καθώς έπρεπε
να διαχειριστεί τους πολέμους στους οποίους ενεπλάκη η αυτοκρατορία
και τις εσωτερικές συγκρούσεις. Οι ραγδαίες κοινωνικο-πολιτικές
εξελίξεις αποτυπώνονται με τις ιδιομορφίες τους στις λειτουργίες του
πασαλικιού του Μοριά και αναδεικνύουν τις δυναμικές προς την
ελληνική επανάσταση όπου αντίθετα ρεύματα προκάλεσαν τις σπίθες
πρωτοφανών συνθηκών.
●
-9-
{ΚΜ: 11Μ052}
ΙΣΤΟΡΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΗΣΗ ΙΙ
 ΝΙΚΟΣ ΚΟΤΑΡΙΔΗΣ, καθηγητής Τμήματος Κοινωνιολογίας

51
[Πάντειο Παν/μιο]
 Επικοινωνία: nikskotaridis@gmail.com
Με άξονα τις διαθέσιμες πηγές και την ιστοριογραφική παράδοση και

παραγωγή, μελετάται η συνάντηση των νοοτροπιών και των σύστοιχων
παραδοσιακών προσλήψεων της ιστορίας με τις εθνικές ιδέες και τα
νεοτερικά προτάγματα.
Κατά το ακαδημαϊκό έτος 2017-2018 οι εισηγήσεις των διδασκόντων
θα εστιάσουν σε θέματα που αφορούν τις κοινωνικές, πολιτισμικές και
πολιτικές διαδικασίες δια των οποίων εμπεδώνεται το σύγχρονο εθνικό
κράτος και διαγράφονται οι μείζονες πολιτικοί, οικονομικοί και
ιδεολογικοί του προσανατολισμοί. Παραδειγματικοί χώροι, τα χρόνια
της Ελληνικής Επανάστασης και της συγκρότησης του εθνικού κράτους
και η δεκαετία του 1940. Αναζητούνται οι αναφορές των τεκμηρίων
τόσο στις λογικές των υποκειμένων για τα πεπραγμένα και τις
καταγραφές τους όσο και στην αναδρομική πρόσληψη και διαχείρισή
τους από τις ιδεολογίες και την ιστοριογραφία.
Στο σεμινάριο μεταπτυχιακοί φοιτητές στο πλαίσιο των σπουδών
τους, υποψήφιοι διδάκτορες, ερευνητές και ελεύθεροι ακροατές. Μέρος
των συναντήσεων αφιερώνεται στις εκπονούμενες έρευνες όσων
συμμετέχουν -τυπικά ή άτυπα- στο σεμινάριο.
Νέοι μεταπτυχιακοί φοιτητές: Για την ανάληψη ευθύνης Συμβούλου Σπουδών

νέων μεταπτυχιακών φοιτητών απαιτείται η αποστολή φακέλου, που περιλαμβάνει
σύντομο βιογραφικό σημείωμα, συνοπτική έκθεση επιστημονικού ενδιαφέροντος και
ενδεικτικό σχέδιο μεταπτυχιακής έρευνας, όπου διατυπώνονται ο προσωρινός τίτλος,
η περιγραφή του αντικειμένου της, η περιγραφή ή η υπόδειξη των πηγών, η αναφορά
μιας ενδεικτικής βιβλιογραφίας καθώς και η περίληψη της προβληματικής και των
βασικών υποθέσεων.
●
-10-
{ΚΜ: 11Μ269}
PRINTED MEDIA AND POPULAR CULTURE. HISTORICAL

PERSPECTIVES: THEORY AND PRACTICE
 ALED GRUFFYDD JONES, professor, Aberystwyth University, UK.

- Chief executive of National Library of Wales –
Aberystwyth>
 Dr. GIOULA KOYTSOPANAGOU, Research Centre for Modern
History – KENI – Panteion University
 E-mail: gioula@otenet.gr
The growth of print media has had a huge impact on Greek society.
This course offers students an opportunity to broaden their knowledge
of its history, and to enhance their understanding of its political and
cultural influence.
Key features of the course include:
52
 an interdisciplinary approach, which will be of interest to historians,

sociologists, anthropologists, political scientists, professional
journalists, librarians and others
 a focus on original historical research that draws on internationally-
developed research methods
 opportunities to acquire research experience by means of an
engagement with a ETMIET/KENI research project on Greek
popular magazines that forms part of a wider study of the history
of the Greek periodical press. Student involvement in the project
exposes them to its most recent findings, and provides structured
opportunities to engage with thematic research workshops and a
research conference in 2019
 academic input not only from historians, but also librarians,

journalists and other professionals
Students thus not only study the theory and history of print culture,
but also learn about the application of those theories and
methodologies to the practice of historical research more generally.
The course is supported by ESPIT, co-partner of the research project
mentioned above.
Its associated research project is supported by the Cultural Foundation
of ESIEA and ESIE Macedonia-Thrace, who advise on the professional
and practical skills aspects of the course.
Due to the interdisciplinary nature of the course, collaborative
possibilities are also being explored with scholars and researchers at
an interdepartmental level, within and beyond Panteion University.
●
-11-
{ΚΜ: 11Μ269}
THE GREEK WAR OF INDEPENDENCE: TRANSNATIONAL

PERSPECTIVES
 Dr. MARIOS HATZOPOULOS, Research Centre for Modern

History–KENI [Panteion University]
 E-mail: mhatzopoulos@gmail.com
 LINA LOUVI, associate professor, Department of Politics and
History [Panteion University]
This module seeks to explore the Greek war of independence from

a comparative and transnational perspective. Besides being a key
moment of Modern Greek history, the former was also a European
event. It topped the agenda of European and international politics for
a decade or so attracting sympathy and volunteers from the continent
and overseas. It marked the birth of an autonomous Greek state
against all odds, and long before other national movements succeeded
in forming independent states, and thereby it set the standards for
53
liberal revolutionaries in Europe and elsewhere. We will therefore study

the development of the Greek national movement and the ensuing
independence war considering the way this turbulent era was
experienced and understood by Muslims and Christians, Greeks and
Ottomans, Europeans and non-Europeans. We will look at the war
through Greek and Ottoman eyes, connect it with the revolutionary
wave that swept southern Europe in the 1820’s and see how the Greek
independence war set the stage for the first-ever humanitarian
intervention. Up-to-date historical research and a variety of primary
sources will be utilized in order to study the local, national and
international facets of the conflict and assess the various political,
religious, military, geographic and economic factors at play. The course
will close by tracing the shifts in the way Greek historiography
perceived and interpreted the Greek war of independence from the 19th
century up to our day, paying due respect to the historical approaches
developed at Panteion university.
Specific topics include:
 Life of non-Muslims in the Ottoman empire

 Collective identities before nationalism
 Enlightenment and revolution
 Late 18th / early 19th century European politics
 Pre-modern myths and popular mobilization
 Modernity and war
 War and the sacred
 The Mediterranean moment of revolution (1820’s)
 The war in Ottoman eyes
 Philhellenism and humanitarian intervention
 Historiography: approaches and interpretations
●

Polhist PMS Odigos Spoudon 2017 2018

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Polhist PMS Odigos Spoudon 2017 2018

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Π.Μ.Σ. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ & ΙΣΤΟΡΙΑ

Εικόνα Εξωφύλλου: Wassily Kandinsky, Composition X, 1939.

ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας «στοχεύει

Από το κείμενο της ιδρυτικής διακήρυξης του

Η φοίτηση στο Π.Μ.Σ. παρέχεται δωρεάν και οι διδάσκοντες δεν

Ι. ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ Π.Μ.Σ. 6

IΙ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 7

IΙΙ. ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 13

ΙV. ΠΡΟΣΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ 16

ΙV.1 ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ 16

Β. ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ & 28

ΙV.2 ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ

Διευθυντής: καθηγητής Στέφανος Παπαγεωργίου

 Γραφείο Στ16, Νέο Κτήριο, 6ος όροφος,

Υπεύθυνος Γραμματείας: δρ. Κώστας Κατσάπης [ΕΔΙΠ]

 Γραφείο Στ8, Νέο Κτήριο – 6ος όροφος,

 καθηγητής Μανόλης Αγγελίδης

Οι ώρες υποδοχής των φοιτητών ανακοινώνονται από τη Γραμματεία

Α. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Κ.Μ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ

1. 11M025 ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, Αναπλ. καθηγητής

ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ Αναπλ. καθηγητής

αρ. Κ.Μ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ

8. 11Μ079 ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ Αναπλ. καθηγητής

ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ Αναπλ. καθηγητής

11Μ046 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

αρ. Κ.Μ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ

15. 11Μ214 ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Καθηγητής

αρ. Κ.Μ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ

19. 11Μ002 ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, ΔΙΚΑΙΟ, ΔΙΚΑΙΩΜΑ Καθηγήτρια

ΤΑΞΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟς ΣΤΗΝ Δρ.

11Μ046 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Β. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΝΕΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ

αρ. Κ.Μ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ

24. 11M043 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ Επικ. καθηγητρια

ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΩΝ

αρ. Κ.Μ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ

33. 11Μ035 Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ Ομοτ. καθηγητής

42. 11Μ259 ΟΘΩΜΑΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Καθηγητής

11Μ046 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

1. Μέλη ΔΕΠ/ΕΔΙΠ του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και

1 Μανόλης Αγγελίδης Καθηγητής

20 Γιώργος Κοντογιώργης Πολιτική Επιστήμη - Πάντειο

3. Μέλη ΔΕΠ άλλων Τμημάτων / Πανεπιστημίων

23 Aled Gruffydd Jones Ιστορία – University of

Ερευνητές / εντεταλμένοι διδασκαλίας

29 Κατερίνα Δέδε Δρ. Ιστορίας, ΕΙΕ

34 Λουκία Κοτρωνάκη Δρ. Πολιτικής Επιστήμης,

39 Λουδοβίκος Δρ. Πολιτικής Επιστήμης, Κέντρο

ΙV.1. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Α. ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ

α. ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ

ΠΩΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΑΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ –

 ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ, καθηγητής Τμήματος Πολιτικής

Παρά τον πληθωριστικό λόγο περί των εθνικών παθογενειών ή των

Η ανάλυση των ανωτέρω παραδειγμάτων θα επιδιώξει να διαπιστώσει

ΔΕΞΙΟΣ ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΞΤΡΕΜΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Η

 ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ, αναπλ. καθηγήτρια Τµήµατος

Το γνωστικό ενδιαφέρον του μαθήματος επικεντρώνεται στη μελέτη

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ: ΘΕΣΜΙΚΟΙ

 ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΣ ΚΩΤΣΟΝΟΠΟΥΛΟΣ, δρ–ερευνητής Κέντρου

Η αμφισβήτηση του κεϋνσιανισμού ως του προσήκοντος μοντέλου