İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

İş Güvenliği Uzmanı Güliz BÜLBÜL

Teknik konular
a) Kimyasal, Fiziksel ve Ergonomik Risk Etmenleri,
b) Elle kaldırma ve taşıma,

c) Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma,

ç) İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,
d) Ekranlı araçlarla çalışma,
e) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,
f) İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri ile tekniklerinin uygulanması,

g) Güvenlik ve sağlık işaretleri,

ğ) Kişisel koruyucu donanım kullanımı,
h) İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültürü,
ı) Tahliye ve kurtarma

A.) KİMYASAL, FİZİKSEL VE ERGONOMİK RİSK ETMENLERİ

Eğitimin Amacı
Katılımcılar, işyerlerindeki kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri konularında bilgi sahibi
olacaklardır.

Öğrenim Hedefleri
 Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri
 Ellea kaldırma ve taşıma
 Güvenlik ve sağlık işaretleri

Kimyasal, Fiziksel ve Ergonomik Risk Etmenleri

Fiziksel Risk Etmenleri

Gürültü
Endüstriyel Gürültü

Mazuriyet Değerlendirleri

Maruziyetin Belirlenmesi
1. İşveren, çalışanların maruz kaldığı gürültü düzeyini, işyerinde gerçekleştirilen risk
değerlendirmesinde ele alır ve risk değerlendirmesi sonuçlarına göre gereken durumlarda
gürültü ölçümleri yaptırarak maruziyeti belirler.
2. Gürültü ölçümünde kullanılacak yöntem ve cihazlar;
a) Özellikle ölçülecek olan gürültünün niteliği, maruziyet süresi, çevresel faktörler ve
ölçüm cihazının nitelikleri dikkate alınarak mevcut şartlara uygun olur.
b) Gürültü maruziyet düzeyi ve ses basıncı gibi parametrelerin tespit edilebilmesi ile
Maruziyet eylem değerleri ve maruziyet sınır değerlerinde belirtilen maruziyet sınır
değerleri ve maruziyet eylem değerlerinin aşılıp aşılmadığına karar verilebilmesine
imkân sağlar.
c) Çalışanın kişisel maruziyetini gösterir.
3. Değerlendirme ve ölçüm sonuçları, gerektiğinde kullanılmak ve iş müfettişlerinin
denetimlerinde istenildiğinde gösterilmek üzere uygun bir şekilde saklanır.

Gürültünün Sağlığa Etkileri

Gürültü zararlarının meslek hastalığı sayılabilmesi için
gürültülü işte en az iki yıl, gürültü şiddeti sürekli olarak 85 dB’in üstünde olan işlerde en az 30
gün çalışmış olmak.
Gürültü için yükümlük süresi de 6 ay olarak belirtilmiştir.
Titreşimin Vücudu Etkileme Biçimi
Titreşimin Vücuda Etkileri

Titreşimin Bilinen Bazı Etkileri

Titreşimden Korunma Yolları
Aydınlatma
İşyerlerinde iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için asgari şartlardan birisi de,
işyerinin yapılan işe uygun olarak aydınlatılmasıdır.

İŞYERLERİNDE AYDINLATMANIN

AYDINLATMA
Tabi (Doğal) Aydınlatma

Doğal Işığın Faydaları

Yapay (Suni) Aydınlatma

Gün ışığının yeterli olmadığı veya gece çalışmaları gibi hiç

olmadığı durumlarda suni aydınlatma yapılması
gerekmektedir.
Yapay Aydınlatma

 Elektriğin olduğu yerlerde elektrik ışığı kullanılmalı ve tesisat teknik usul

ve koşullara uygun bir şekilde yapılmalı,
 Suni ışık tesis ve araçları; havayı kirletecek nitelikte olmamalı, gaz, koku
çıkarmamalı, keskin, göz kamaştırıcı ve titrek ışık meydana getirmemeli,
 35˚C’den aşağı sıcaklıkta parlayabilen ve buhar çıkaran benzin ve benzol
gibi sıvılar, aydınlatma cihazlarında kullanılmamalı,
 Sıvı yakıtlar ile aydınlatmada, lambaların hazneleri metal olmalı, sızıntı
yapmamalı ve kızmaması için de gerekli tedbirler alınmış olmalı,
 Lamba alevinin, parlayabilen gaz ve maddelerle teması ihtimali olan
işlerde; alev, tel kafes gibi malzemeler ile örtülmeli,
 İçinde kolayca parlayıcı veya patlayıcı maddeler ile ilgili işler yapılan ya
da parlayıcı, patlayıcı maddeler bulunan yerler, sağlam cam mahfazalara
konulmuş lambalarla, ışık dışardan yansıtılmak suretiyle aydınlatılmalı,
 Sıvı yakıtlar ile aydınlatmada lambalar ateş ve alev yakınında
doldurulmamalı, üstlerinde 1 metre yanlarında 30cm kadar mesafede
yanabilecek eşya ve malzeme bulundurulmalı ve sağlam bir şekilde tespit
edilmelidir.

İyi Bir Aydınlatmanın Nitelikleri

Yapılan işe göre yeterli şiddette,

Sabit, Tek düze
İyi yayılmış,
Gölge vermeyen,
Uygun ışık rengi ve yansıması uygun (En iyi güneş ışığı
veya beyaz ışık)
 Göz kamaştırmayan aydınlatma
Aydınlatma şiddetinin birimi lüx’tür ve lüxmetre denilen cihazla ölçülür.
Basınç

asasf
 Patlayıcı,
 Oksitleyici,
 Çok Kolay Alevlenir,
 Kolay Alevlenir Ve Alevlenir Maddeler;
 Çok Toksik,
 Toksik,
 Zararlı,
 Aşındırıcı,
 Tahriş Edici,
 Hassaslaştırıcı,
 Kanserojen,
 Mutajen Ve Üreme Sistemine Toksik Maddeler
 Çevre İçin Tehlikeli Maddeler
B.) ELLE KALDIRMA VE TAŞIMA

Eğitimimizin Amacı
• Elle kaldırma ve taşıma işlerinde iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi edinmek.

Öğrenim Hedeflerimiz
• Elle kaldırma ve taşıma işlerinden kaynaklanabilecek iş sağlığı ve güvenliği
riskleri, alınması gereken önlemler
• İlgili mevzuat hakkında bilgi sahibi olmak.

Elle taşıma işi; bir veya daha fazla çalışanın bir yükü kaldırması, indirmesi, itmesi, çekmesi,
taşıması veya hareket ettirmesi gibi işler esnasında, işin niteliği veya uygun olmayan ergonomik
koşullar nedeniyle özellikle bel veya sırtının incinmesiyle sonuçlanabilecek riskleri kapsayan
nakletme veya destekleme işlerini ifade eder.

İşverenin Sorumlulukları
İşveren;
a) İşyerinde yüklerin elle taşınmasına gerek duyulmayacak şekilde iş organizasyonu yapmak ve
yükün uygun yöntemlerle, özellikle mekanik sistemler kullanılarak taşınmasını sağlamak için
gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.
b) Yükün elle taşınmasının kaçınılmaz olduğu durumlarda elle taşımadan kaynaklanan riskleri
azaltmak için uygun yöntemler kullanılmasını sağlar ve gerekli düzenlemeleri yapar.
Elle kaldırma ve taşıma işlerinden kaynaklanabilecek İSG riskleri
1. YÜKLE İLGİLİ RİSK FAKTÖRLERİ
2. BİREYSEL RİSK FAKTÖRLERİ

1.Yükle İlgili Risk Faktörleri

1. Yükün özellikleri
Yük:

 Çok ağır veya çok büyükse,

 Kaba veya kavranılması zor ise,
 Dengesiz veya içindekiler yer değiştiriyorsa,
 Vücuttan uzakta tutulmasını veya vücudun eğilmesini veya bükülmesini
gerektiren bir konumda,
 Özellikle bir çarpma halinde yaralanmaya neden olabilecek yoğunluk ve
şekildeyse, elle taşınması, bilhassa sırt ve bel incinmesi riskine neden
olabilir.

2. Fiziksel güç gereksinimi

İş:

 Çok yorucu ise,

 Sadece vücudun bükülmesi ile yapılabiliyorsa,
 Yükün ani hareketi ile sonuçlanıyorsa,
 Vücut dengesiz bir pozisyonda iken yapılıyorsa,
bedenen çalışma şekli ve harcanan güç, bilhassa sırt ve bel incinmesi riskine neden olabilir.

3. Çalışma ortamının özellikleri

 Çalışılan yer, işi yapmak için yeterli genişlik ve yükseklikte değil ise,
 Zeminin düz olmamasından kaynaklanan düşme veya kayma tehlikesi
varsa,
 Çalışma ortam ve şartları, çalışanların yükleri güvenli bir yükseklikte veya
uygun bir vücut pozisyonunda taşımasına uygun değil ise,
 İşyeri tabanında veya çalışılan zeminlerde yüklerin indirilip kaldırılmasını
gerektiren seviye farkı varsa,
  Zemin veya üzerinde durulan yer dengesiz ise,
 Sıcaklık, nem veya havalandırma uygun değil ise,
bilhassa sırt ve bel incinmesi riskini artırabilir.

4. İşin gerekleri
Aşağıda belirtilen çalışma şekillerinden bir veya birden fazlasını gerektiren işler bilhassa sırt ve
bel incinmesi riskine neden olabilir.
- Özellikle vücudun belden dönmesini gerektiren aşırı sık veya aşırı uzun süreli bedensel
çalışmalar,
- Yetersiz ara ve dinlenme süresi,
- Aşırı kaldırma, indirme veya taşıma mesafeleri,

- İşin gerektirdiği, çalışan tarafından değiştirilemeyen çalışma temposu.

2.Bireysel Risk Faktörleri

Çalışanlar;

- Yapılacak işi yürütmeye fiziki yapılarının uygun olmaması,

- Uygun olmayan giysi, ayakkabı veya diğer kişisel eşyaları kullanmaları,
- Yeterli ve uygun bilgi ve eğitime sahip olmamaları,
durumunda risk altında olabilirler.

Elle Kaldırma ve Taşıma

Bel Ağrısı
Bel ağrısının en yaygın nedeni kas ve bağların aşırı gerilmesidir. Gerilmeye bağlı zorlanma dizleri
bükmeden öne eğilme, ağırlık kaldırma, ağırlık taşıma, dönme gibi uygun olmayan pozisyonlarda
oluşmuşsa daha da önemlidir. Kas zorlanmasında ağrı genellikle beldedir, bel hareketleri
kısıtlanmıştır.
Toplumun %80'inin bel ağrısı geçirdiği, 30-60 yaşlar arasında 1000 kişi başına 1400 işgünü kaybı
olduğu, her yıl bel ağrısı nedeniyle 19 milyon doktor muayenesi, 200 bin bel cerrahisi girişimi
uygulandığı yapılan istatistiksel çalışmalarda ortaya çıkmıştır. 65 yaşından sonra işçilerin
%50'sinde alt bel ağrısı ortaya çıkar. Ağır sanayide çalışan 1000 işçiden 200'ünde bel travması
görüldüğü bilinmektedir. Üst solunum yolu enfeksiyonundan sonra en büyük işgücü kaybı bel
ağrısından dolayıdır.
Taşımayı iki kişi yaparken yardımlaşma çok önemlidir.

-Yük eşit olarak dağıtılmalıdır.

-Kaldırma, taşıma ve yaşarken dönme hareketlerinde birliktelik sağlanmalı.
Uzun bir şey, iki kişi tarafından taşınırken, vücutlarının aynı tarafında ve eşit yükseklikte olmalı
Elle Taşımada Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
• Bir yükü mutlaka kaldırmanız gerekiyorsa, haltercilerin yaptığı gibi çok iyi konsantre
olunuz.
• Kaldırırken yavaş ve temkinli hareket ediniz, ani hareketlerden kaçınınız. Adalelerinize
ani yük bindirmeyiniz. Kaldırma esnasında karın kaslarınızı kasarak bütün kas gruplarınızı
aynı anda çalıştırınız. Karın ve sırt adalelerinizin kasılması omurganızı destekler.
• Ayakta iken belinizi sağa veya sola doğru rotasyon yaptırıp eğilerek yerden bir şey
almayınız.
• Beliniz geriye doğru eğilmiş vaziyetteyken sırtınıza ağırlık yüklemeyiniz. Mutlaka
yüklemeniz gerekiyorsa dizleriniz biraz kırılmalı ve vücudunuz öne doğru hafif eğik
olmalıdır.
• Herhangi bir ağırlığı taşımanız gerekirse yükü vücudunuza simetrik olarak paylaştırdıktan
sonra taşıyınız.
• Ağır bir yükü belinizden daha yükseğe kaldırmayınız. Hele bu yükü başınızdan yukarı
kaldırmayı denerseniz tam bir felaket olabilir.
• Bir cismi taşırken ayaklarınız yere sağlam basmalıdır. Her iki ayağınız arasındaki mesafe
yaklaşık omuz genişliğinde olmalı ve ayak uçlarınız dışa bakmalıdır.
• Yük elinizde iken dönmeniz gerekiyorsa belinizle değil ayaklarınızın yerini değiştirerek
dönünüz
• Ağır bir cismi bir yerden bir yere çekerek veya iterek tek başınıza götürmeyiniz.
• Yükü bedeninize mümkün olduğunca yakın tutun. Yükün en ağır köşesini bedeninize
yakın tutun. Eğer yüke yakın durmanız mümkün değilse kaldırmaya çalışmadan önce
kendinize doğru kaydırın.
• Köşeler dönerken bedeninizi bükmeyin.
• Yükü aşağı bırakın ve ayarlayın. Yükü önce aşağı bırakın, sonra istediğiniz pozisyona
getirecek şekilde kaydırın.
C.) PARLAMA, PATLAMA,YANGIN VE YANGINDAN KORUNMA

Eğitimin Amacı
Katılımcılar, iş yerlerindeki parlama, patlama, yangın ve yangından korunma konularında bilgi
sahibi olacaklardır.

Öğrenim Hedefleri
Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma eğitimi almış her birey

 Yanma ve yangını bilir,

 Yangına sebep olacak faktörleri bilir,
 Yangın söndürme cihazlarını bilir ve kullanır
 Yanmanın oluşumunu bilir,
 Yangının tanımını ve yangın türlerini bilir,
 Söndürme maddelerini bilir,
 Acil müdahale ekiplerinin nasıl oluşacağını bilir,
 Yangın türüne göre söndürme maddelerini kullanabilir,
 Basit yangın güvenlik önlemlerini bilir,
 Kaçış yollarını bilir ve kullanır,
 Başlangıç aşamasındaki yangınları söndürebilir
İlgili Mevzuat
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı resmi
gazetede yayınlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 8. Maddesinin “B” bendi, “İşverenin
ilkyardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri için, işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeleri
dikkate alarak, bu konuda eğitimi, uygun donanıma sahip yeterli sayıda kişiyi görevlendirmesi
gerektiğini” belirtmektedir. Ayrıca 19.12.2007 tarihinde 26735 sayılı Resmi Gazetede
yayınlanan “Binaların Yangında Korunması Hakkında Yönetmelik” işletmelerin Yangın Güvenliği
Ekiplerinin oluşturularak bunlara eğitim ve uygulamalı tatbikatların senede en az 1 kez
yapılacağını öngörmektedir.

Parlama, Patlama, Yangın ve Yangından Korunma

Yanma
Yanmanın Tanımı:
Yararlanmak amacı ile yakılan ateş dışında kontrolden çıkmış yanma olayına YANGIN denir.
Belirli şartlar oluşturulduğunda hemen hemen bütün maddeler yanabilir. Meydana gelmiş bir
yanma olayını (yangını) söndürmek için, yanma unsurlarından en az birinin devre dışı bırakılması
gerekmektedir.

Yanma Çeşitleri
1. YAVAŞ YANMA

2. KENDİ KENDİNE YANMA

3. HIZLIYANMA
4. PARLAMA– PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA
5. DETONASYON

Yavaş Yanma (Oksidasyon)

Maddenin havadaki oksijenle yapmış olduğu oksitlenme olayıdır. Ortamda gaz ya da gözle
görülür buhar olmaz. Yanan maddede alev, ısı, ışık ve korlaşmanın
görülmemesi ile oluşan yanmaya denir.
Örneğin; Demir (Fe) ve Bakir (Cu) gibi metallerin, zamanla havanın oksijeni ile birleşmesi
sonucunda FeO ” Demir oksit ”ve CuO ” Bakir oksit ” oluşması).

Kendi Kendine Yanma

Özellikle yağlı yüzeyler, normal hava sıcaklığında oksijenle birleşerek kolayca oksitlenmeye
başlar, bu olay sonucu ısı oluşur, bir süre sonra oluşan ısı alevlenme derecesine ulaşır ve madde
kendiliğinden alev alır.
Örnek : Bezir yağına bulaşmış bir bez parçasının, bir süre sonra kendi kendine alev alarak
yanmaya başlaması gibi.
Hızlı Yanma
Alevli Yanma; Yanmanın bütün belirtileri (alev, ısı, ışık, korlaşma) ile oluştuğu bir olaydır.
Meydana gelen yanıcı buhar ve gazlar oksijenle birleşirken alev meydana getirirler. Korlaşma;
katı maddelerde yangının son evresinde meydana gelen yüksek ısıdaki alevsiz yanma şeklidir.
(Gazı alınmış kok ve odun kömürleri gibi).

Parlama-Patlama Şeklinde Yanma

Parlama; özellikle buharlaşan sıvı maddelerin oksijen ve isı ile meydana getirdiği hızlı yanma
reaksiyonudur.
Örnek: Tinerlerin ve benzin buharının parlaması.

Parlayıcı Maddelere Örnekler

Sıvılar Katılar Gazlar .
Aseton Fosfor penta klorür Asetilen

Benzen Zirkon Metan

Hegzan Magnezyum Etan
Toluen Betanaftilansin Propan
Ksilen Karpit Flor
Kaarbon Sülfür Hidrojen

Metil Alkol
Benzin
Patlama: Patlama limitlerinde bir araya gelen kolay buharlaşan sıvıların kısa sürede yüksek isı
meydana getirdiği kimyasal reaksiyondur.
Örnek;
basınçlı tüpteki gazın ısınarak patlaması.

Detanasyon: Patlayıcı maddenin yanma reaksiyonudur.

Kimyasal veya nükleer zincir reaksiyonu tesiri ile patlayıcı maddelerin ani yanması. Patlayıcı
maddelerin kimyasal reaksiyon sonucu ani yanmasında, sıcaklığı 4 500ºC, basıncı 250 000
atmosfer civarında, yayılma hızı ses hızının üzerinde ve tahrip gücü (kırıcılığı) yüksek, kor
halindeki yanma şeklidir.

Detanasyon Hızı. Patlama basıncının yayılma hızı.

Tahrip Gücü: Patlayıcı maddenin konsantrasyonu, parlama sonucu ortaya çıkardığı enerji, ve
detanasyon hızının oluşturduğu güç.
Parlama ve Patlamayı Önlemek İçin
1-Sızıntıyı Önle:
-Uygun tesisat kurulması ile,
-Devamlı kontrol ve basınç testi ile ,

-Boru donanımının kontrolü ile,

Otomatik kesiciler(Basınç ayarlı çekvalfler) ile
Dedektörler ile.
2-Hava ve/veya Oksijen ile uygun karışımı önle;
-Mümkünse açık havada çalış,

-Zemin seviyesi altında çukurlar olmasın,

-Uygun tabi ve suni aspirasyon kullan,
-Gerekirse dedöktör kontrollü otomatik aspirasyon kur,
3-Isı kaynağı ile karşılaşmasını önle,
-Açık alev (Sigara ,çakmak,girişi) yasakla,

-Isınma sistemini açık alevle yapma,

-Isıl çalışmalar izne bağlı olsun,
-Kıvılcım çıkaran malzeme kullanma,
Elektrik:
-Uygun tesisat,

-Expruf armatür,
-Topraklama,
Statik Elektrik;
-Tüm meteal kısımları toprakla,
-Mümkünse zemin antistatik olsun,

-Tesise girişte nötralizatör koy.

4-Personelin Eğitimi: MUTLAKA.....
Yangın Çeşitleri

D Sınıfı Yangınlar
Su kesinlikle kullanılmamalıdır. Çünkü bu yangınlarda yüksek sıcaklık meydana geldiğinden
suyun ayrışmasına ve hidrojen gazı açığa çıkmasına neden olur.

Yangın Çeşitleri
A Sınıfı Yangınlar
Katı madde yangınlarıdır. Soğutma ve yanıcı maddenin uzaklaştırılması ile söndürülebilir.

B Sınıfı Yangınlar
Yanabilen sıvılar bu sınıfa girer. Soğutma (sis halinde su) ve boğma (Karbondioksit, köpük ve
kurur kimyevi toz) ile söndürülebilir.
KIZGIN YAĞ SU İLE BULUŞTUĞUNDA BERABERCE GENLEŞEREK YANGININ ANİDEN BÜYÜMESİNE
NEDEN OLUR.
DİKKAT!!!
B sınıfı yangınların üzerine su atılmaz. Atılan sular, yanıcı maddelerin çevreye akmasına ve
yayılmasına neden olur.

C Sınıfı Yangınlar
Likit petrol gazı, hava gazı, hidrojen gibi yanabilen çeşitli gazların yanması ile oluşan yangınlardır.
Kuru kimyevi toz, halon, 1301 ve halon 1211 kullanarak söndürülebilir. Elektrikli makine ve
hassas cihazların yangınlarını da bu sınıfa dahil edebiliriz.

D Sınıfı Yangınlar
Yanabilen hafif metallerin ve alaşımların (Mağnezyum, Lityum, Sodyum, Seryum gibi)
yanmasıyla meydana gelen yangınlardır. Bu maddelerin tozları daha tehlikelidir. Uygun karışım
elde ettiğinde güçlü patlamalara sebep olur. Özel D tipi söndürme tozları kullanılır. Elektrik
donanımlarının yanmasıyla oluşan yangınları ayrı bir sınıf içinde değerlendirmeyip D sınıfı
yangınların içerisinde inceleyebiliriz. Elektrik akımı kesilerek müdahale edilmeli su asla
kullanılmamalı karbondioksit , kimyasal toz kullanılmalıdır.

Elektrikten Kaynaklanan Yangınlar

Elektrik, bir yangın türü değildir. Ancak yangın nedenidir. (Elektrik teçhizat, tesisat ve
ekipmanları, elektronik cihazlardan çıkan yangınlardır.) Elektrik yangınlarının söndürme
maddesi, kuru kimyasal toz veya CO2’dir. HİÇ BİR SURETTE SU KULLANILMAMALIDIR!!! Amerika
ve İngiltere’de çıkan yangınların %32’si, ülkemizde ise çıkan yangınların %21’i elektrik nedeni ile
çıkan yangınlardan oluşmaktadır.
Yangın Nedenleri
SİGARA %40
ELEKTRİK %21
BACA %8,3

KIVILCIM %4,5
ÇOCUKLAR %3,9
LPG %3
KÖMÜR %1
DİĞER %17,3

Sanayi Yangınları Nedenleri

 Elektrik arıza ve kontağından
 Sürtünmeden
 Mekanik kıvılcımlardan
 Sigara ve kibrit alevinden
 Sıcak satıhlardan
 Açık alevlerden
 Kaynak ve kesme işlerinden
 Fazla ısınan malzemelerden
 Statik elektrikten
 Kendiliğinden meydana gelen yanmadan,

meydana gelir.

Söndürücü Maddeler
Su: Ateşi söndüren maddeler arasında en önemlisi sudur. Su özellikle A tipi yangınlar için (katı)
mükemmel bir söndürücüdür.
Kum: Yanıcı maddelerin oksijenle ilişkisinin kesilerek söndürülmesinde kullanılır. Kullanma
anında kumun yanıcı maddeyi tamamen örtmesi sağlanmalıdır.
Karbondioksit gazı (CO2): Yanan maddenin üzerini kaplayan karbondioksit gazı yanıcı maddeyi
oksijensiz bırakarak yangının söndürülmesi olayıdır. Genellikle çelik tüplerde basınç altında sıvı
halde tutulur. Bu gazla açık alanlarda ve hava akımının olduğu yerlerde yangının söndürülmesi
oldukça zordur.

Söndürücü Maddeler
Kuru kimyevi toz: Yangın söndürmede kullanılan etkin maddelerden birisi de kuru kimyasal
tozdur. Kimyasal tozların, cinslerine göre A.B.C. sınıfı yangınlar etkin bir şekilde
söndürülebilmektedir. Aşırı sıcaklıktan (tahta, kumaş, araba lastiği gibi maddelerde) oluşan
yangınlar, sıvıların (benzin ve türevleri) tutuşmasından çıkan yangınları ve yanıcı gazların
(havagazı-doğalgaz vb.) basınç altında çıkmasından oluşan yangınların söndürülmesinde
kullanılmaktadır.
Köpük: Köpük yanan yüzeyi tamamen kaplar. Bunun sonucu olarak da hava ile teması keser ve
ayrıca soğutma özelliğinin bulunması nedeniyle de yangın söndürücü olarak kullanılır.

Yangına karşı korunmak ucuzdur. Evinizde ve iş yerinizde yangına karşı önlemler almak sanıldığı
kadar pahalı değil. Üstelik yangına karşı korunma cihaz ve donanımları yüksek nitelikte ve
sağlam olarak üretildikleri için uzun ömürlüdür ve yıllarca hizmet verebilirler.

Ev Ve İş Yerlerinde Alınacak Önlemler

Yangınla Karşılaştığınızda
Yangın Süreci
Ç.) İŞ EKİPMANLARININ GÜVENLİ KULLANIMI

Eğitimimizin Amacı
• İşyerinde iş ekipmanlarının kullanımı ile ilgili sağlık ve güvenlik yönünden
uyulması gerekli asgari şartlar hakkında bilgi sahibi olmak.

Öğrenim Hedeflerimiz
• İş ekipmanlarını tanımlamak,
• İş ekipmanlarından kaynaklanacak tehlike ve riskleri sıralamak,
• İş ekipmanlarıyla çalışmada güvenli çalışma ortamı açıklamak.

İş Ekipmanlarının Güvenli Kullanımı

İş Ekipmanı Nedir?
İşin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet, tesis ve tesisatı ifade eder. Tanımdan
anlaşılacağı üzere, çok fazla sayıda iş ekipmanı bulunmaktadır. Yönetmeliğin kapsamı çok
geniştir.

Yönetmelikte Adı Geçen Bazı İş Ekipmanları:

Özel tipteki iş ekipmanları Yüklerin kaldırılmasında kullanılan iş ekipmanları Yüksekte yapılan
geçici işlerde, iş ekipmanı El merdiveni İskele Basınçlı kap ve tesisatlar Kaldırma ve
iletme ekipmanları Tesisatlar Tezgâhlar

İş Ekipmanın Kullanımı
İş ekipmanının çalıştırılması, durdurulması, kullanılması, taşınması, tamiri, tadili, bakımı,
hizmete sunulması ve temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü faaliyeti ifade eder.
Operatör
İş ekipmanını kullanma görevi verilen çalışan veya çalışanları ifade eder.

Bakım
İş ekipmanında yapılan her türlü temizlik, ayar, kalibrasyon gibi işlemlerin tamamını ifade eder.

Periyodik Kontrol
İş ekipmanlarının, bu yönetmelikte öngörülen aralıklarda ve belirtilen yöntemlere uygun olarak,
yetkili kişilerce yapılan muayene, deney ve test faaliyetlerini,
Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişi: Bu yönetmelikte belirtilen iş ekipmanlarının
teknik özelliklerinin gerektirdiği ve EK-III’te yer alan istisnalar saklı kalmak kaydıyla ilgili
branşlardan mühendis, tekniker ve yüksek teknikerleri,
 Buhar kazanları 1 Yıl

 Kalorifer kazanları 1 Yıl

 Taşınabilir gaz tüpleri 3 Yıl
 (Dikişli, dikişsiz)
 Taşınabilir asetilen tüpleri
 Manifoldlu asetilen tüp demetleri 1 Yıl

 Manifoldlu tüp demetleri 1 Yıl

  Sıvılaştırılmış gaz tankları
 (LPG, ve benzeri) (yerüstü 10 Yıl

 Sıvılaştırılmış gaz tanklar 10 Yıl

 (LPG, ve benzeri) (yer altı)
 Kullanımdaki LPG tüpleri 1 Yıl
 Basınçlı hava tankları 1 Yıl
 Kriyojenik tanklar Stan. Belirtilen Süre

 Teh. Sıv. Bul. tank ve depolar 10 Yıl

 Kaldırma ve/veya iletme araçları 1 Yıl

İş Ekipmanları
İş Ekipmanının Kontrolü
İş ekipmanının güvenliğinin kurulma ve montaj şartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın
kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değişikliğinde ekipmanın,
periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler tarafından kontrolü yapılır, doğru kurulduğu ve
güvenli şekilde çalıştığını gösteren belge düzenlenir.

Yönetmelikteki Diğer Tanımlar

Çalışanların Bilgilendirilmesi

Güvenlik
Ek – I İş Ekipmanlarında Bulunacak Asgari Genel Gerekler Kumanda Cihazları

Çalıştırma Sistemi

Durdurma Sistemi
Bütün iş ekipmanlarında, ekipmanı tümüyle ve güvenli bir şekilde durdurabilecek bir sistem
bulunacaktır
Her bir çalışma yerinde, tehlikenin durumuna göre, iş ekipmanının tamamını veya bir kısmını
durdurabilecek ve bu ekipmanın güvenli bir durumda kalmasını sağlayacak kumanda sistemi
bulunacaktı
İş ekipmanlarının durdurma sistemleri, çalıştırma sistemlerine göre öncelikli olacaktır
İş ekipmanı veya tehlikeli kısımları durdurulduğunda, bunları harekete geçiren enerji de kesilmiş
olacaktır

Acil Durdurma Sistemi

İş ekipmanının tehlikesi ve normal durma süresinin gerektirmesi halinde iş ekipmanında acil
durdurma sistemi bulunacaktır.

Makine Koruyucuları

Periyodik Kontrolleri Yapmaya Yetkili Kişilerin Bildirimi

Elektronik ortama kayıt için istenecek bilgiler
MADDE 8 – (1) EKİPNET sistemine yapılacak kayıtta, asgari aşağıdaki bilgiler yer alır:
a) Adı ve soyadı.

b) T.C. kimlik numarası.

c) Mezun olduğu okul, bölüm ve mezuniyet tarihi.
ç) Kamu kurumunda çalışan personel için çalıştığı kurum veya kuruluşun unvanı.
d) Periyodik kontrol yapacak kuruluşlarda çalışan kişiler için kuruluşun Sosyal Güvenlik Kurumu
işyeri sigorta sicil numarası ile varsa hizmet yeterlilik belge numarası veya akreditasyon
numarası.
e) Özel işyerlerinde çalışan kişiler için işyerinin sigorta sicil numarası.
f) Periyodik kontrol yapacağı iş ekipmanı türü.
g) E-posta adresi.

ğ) Telefon numarası.
(2) Bakanlığın belirleyeceği sürelerde EKİPNET sisteminde kişilere ait bilgilerin eksik gelmesi
veya değişmesi durumunda bu bilgilerin tamamlanması, doğrulanması veya güncellenmesi
periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişinin sorumluluğundadır. Eksik bilgilerini tamamlamadığı
veya güncelleme yapmadığı tespit edilen kişilerin kayıtları, bu yükümlülüklerini tamamlayıncaya
kadar askıya alınır.
İş Ekipmanlarında Bulunacak Asgari Gerekler

Yük Kaldırmada Kullanılan İş Ekipmanı İle İlgili Hükümler

 Yük kaldırmak için tasarlanmış seyyar veya sökülüp-takılabilir iş ekipmanlarının zemin
özellikleri de dikkate alınarak öngörülen bütün kullanım şartlarında sağlam ve
kararlı bir şekilde kullanılması sağlanır.
 Çalışanlar yük kaldırmak için tasarlanmış iş ekipmanı üzerindeyken, ekipmanın
kumandası için her zaman görevli bir kişi bulunur.
 Teknik zorunluluk olmadıkça kaldırılan yükün altında insan bulunmaması için gerekli
tedbir alınır.
 Kaldırma aksesuarları bozulmayacak veya hasar görmeyecek şekilde muhafaza edilir.
El Merdivenlerinin Kullanımı İle İlgili Özel Hükümler
 El merdivenleri, kullanımı sırasında sağlam bir şekilde yerleştirilmelidir.
 Portatif el merdivenlerinin kullanımı sırasında üst veya alt uçları sabitlenerek veya
kaymaz bir malzeme kullanılarak veya aynı korumayı sağlayan diğer tedbirlerle,
ayaklarının kayması önlenir.
 El merdivenlerinde her zaman çalışanların elleriyle tutunabilecekleri uygun yer ve
sağlam destek bulunur.

İskelelerin Kullanımı İle İlgili Özel Hükümler

Bakım, Onarım Ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar
D.) EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA

Eğitimin Amacı
Katılımcıların, ekranlı araçlarla yapılan çalışmalarda oluşabilecek riskler ve bunlara karşı alınması
gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini öğrenmelerine yardımcı olmaktır.

Öğrenim Hedefleri
 Ekranlı araçlarla yapılan çalışmalardan kaynaklanan iş sağlığı ve güvenliği risklerini
öğrenmek.
 Ekranlı araçlarla yapılan çalışmalardan kaynaklanabilecek riske göre alınabilecek iş
sağlığı ve güvenliği önlemlerini belirlemek.

İlgili Mevzuat
 Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Amaç,
Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
 Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı, ekranlı araçlarla çalışmalarda alınacak asgari sağlık
ve güvenlik önlemlerini belirlemektir.
  Madde 2 — Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve sayılı İş Kanunu kapsamına giren ve
ekranlı araçlarla çalışmaların yapıldığı tüm işyerlerini kapsar.

Mönitör

 Parlaklık ve karakterler ile arka plan arasındaki kontrast, operatör/çalışan tarafından

kolaylıkla ayarlanabilmelidir.
 Ekran, operatörün/çalışanın ihtiyacına göre kolaylıkla her yöne döndürülerek
ayarlanabilir olmalıdır.
 Ekran, ayrı bir kaide veya ayarlanabilir bir masa üzerinde kullanılabilir olmalıdır.
 Ekranda kullanıcıyı rahatsız edebilecek yansıma ve parlamalar olmamalıdır.
Klavye

E.) ELEKTRİK, TEHLİKELERİ, RİSKLERİ VE ÖNLEMLERİ

Eğitimin Amacı
Katılımcıların, elektrikle yapılan çalışmalarda oluşacak riskleri sıralamak ve iş sağlığı ve güvenliği
açısından alınması gereken tedbirleri belirtmek oluşabilecek riskler ve bunlara karşı alınması
gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini öğrenmelerine yardımcı olmaktır.

Öğrenim Hedefleri
Elektriğin tanımı ,
Elektriğin hayatımızdaki yeri ve önemi,
Elektrik Tehlikeleri riskleri,

Elektrik bakım ve onarım işlerinde güvenlik tedbirleri,

Genel güvenlik kuralları,
İlgili Mevzuat
 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çıkartılan 15
Mayıs 2013 Çarşamba tarihli 28648 Sayılı: ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİNİN USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

Elektriğin Hayatımızdaki Yeri Ve Önemi

Elektrik, hayatımızın en önemli parçalarından biridir. Yemek yerken, televizyon seyrederken,
yolda giderken, temizlik yaparken, çalışırken tüm hayatımız elektrikle iç içedir.

Elektrik

Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetki Ve Sorumlulukluları

Elektrik Tesisatı, cins ve hacmine göre ehliyetli elektrikçiler tarafından tesis edilerek bakım ve
işletmesi sağlanmalıdır.
Bu hususta Elektrik ile ilgili Fen Adamlarının Yetki ve Sorumlulukluları Hakkında Yönetmelik
hükümlerine uyulması gerekir.
Madde 3:
1.Grup: En az 3 veya 4 yıl yüksek teknik öğrenim görenler.
2.Grup: En az 2 yıllık yüksek teknik öğrenim görenler ile ortaokuldan sonra en az 4 veya 5 yıl
mesleki ve teknik öğrenim görenler.
3.Grup: En az lise dengi mesleki ve teknik öğrenim görenler, lise mezunu olup bir öğrenim yılı
süreyle Bakanlıkların açmış olduğu kursları başarı ile tamamlamış olanlar ile 3308 sayılı Çıraklık
ve Mesleki Eğitimi Kanunu’nun öngördüğü eğitim sonucu ustalık belgesi alanlar.

Elektrik İle İlgili Fen Adamlarının Yetkileri

Elektriğin Tehlikeleri
 Elektrik görülemediğinden ve etkisi kısa sürede ortaya çıktığından gizli bir potansiyel
tehlike olarak işyerlerinde ağır iş kazalarına neden olmaktadır.
Elektrik akımı geçen canlı vücutlar üzerinde yanık yaraları ve adale krampları oluşturduğundan,
kazaya uğrayan kişi elektriğe tutulduğu yeri bırakamaz.

Elektrik Akımının İnsan Vücudundaki Etkileri

Elektrik Kazalarının Oluş Nedenleri
Önlemler

Yıpranmış elektrik ekipmanları değiştirilmelidir.

• Elektrikle yapılacak işlere girişilmeden önce elektrik kesilmelidir,
• Yalıtkan bir eşya üzerinde durulmalıdır,
• İyi durumda bulunan yalıtkan eldivenler ve sapı yalıtkan aletler kullanılmalıdır,
• Çıplak iletkenler civarında çalışırken baret, yalıtkan altlıklı iş ayakkabısı ve iş elbisesi
giyilmelidir,
Elektrik işlerinde kullanılan penseler, kargaburunlar, tornavidalar ve benzeri el aletleri uygun
şekilde yalıtılmış olduğundan ve yağdanlıkların, süpürgelerin, fırçaların ve diğer temizlik
araçlarının saplarının akım geçirmeyen malzemeden yapılmış olduğundan emin olunmalı.
 Taşınabilir elektrikli aletler ile çalışanlar, bol elbiseler
 giymemeli, işe uygun izole eldiven kullanmalıdır.
 Elektrikli el aletleri kullanılmadan önce yetkili kimselere kontrol ettirilmeli, topraklaması
arızalı, motoru fazla kıvılcımlı, priz, fiş, anahtar ve bağlantı kablosu bozuk olanlar
kullanılmamalıdır.
Topraklama
 Alternatif ve doğru akımla çalışan çıplak metal kısımlı elektrik cihazları uygun şekilde
topraklanmalıdır.
 Topraklama tesisatı, yürürlükteki Topraklamalar Yönetmeliği ve Elektrik İç Tesisleri
Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak yapılmalı ve işletilmelidir.

Kaçak Akım Rölesi

 Elektrikli el aletleri üzerinde meydana gelebilecek kaçakların tehlikeli gerilim seviyesine
gelmeden önce alete gelen elektrik devresini kesen kaçak akım röleleri de uygun bir iş
güvenliği tedbiridir.
Suni Teneffüs

Özet
F.) İŞ KAZALARININ SEBEPLERİ VE KORUNMA PRENSİPLERİ İLE TEKNİKLERİNİN
UYGULANMASI

Eğitimimizin Amacı
 İş kazalarının sebepleri ve iş kazalarından korunma prensipleri hakkında bilgi sahibi
olmak.

Öğrenim Hedeflerimiz
 İş kazası nedenlerini,
 Güvensiz davranışları ve durumları,
 İş kazalarından korunma uygulamaları,

İş Kazaların Nedenleri
İş kazalarının
%88’i güvensiz davranışlar
%10 tehlikeli durumlardan ve
%2 ise bilinmeyen nedenlerden kaynaklanmaktadır.
Güvensiz Hareketler

Güvensiz Şartlar (Çalışma Alanları)

En Çok Zarar Gören Organlarımız

Yaralanma Türlerine Göre İş Kazaları

İş Kazaların Nedenleri
İş Kazaların Nedenleri

Çalışma Ortamı Eksikleri

G.) GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ

Eğitimimizin Amacı
 İşyerlerinde kullanılan sağlık ve güvenlik
işaretleri hakkında bilgi edinmek...

Öğrenim Hedeflerimiz
 Sağlık ve güvenlik işaretlerinin anlamları,
özellikleri,
 Bu işaretlerin kullanım yerleri,
 Sağlık ve güvenlik işaretleri ile iletişim,

Güvenlik ve Sağlık İşaretleri

Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret eden

 Levha,

 Renk,

 Sesli Ve/Veya Işıklı Sinyal,

 Sözlü İletişim

 El–Kol İşareti
Yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi veren, tehlikelere karşı uyaran ya da talimat
veren işaretlerdir.

Sabit Ve Kalıcı İşaret Levhaları

Geçici İşaretler
 Gerekli hallerde ve işaretlerin birlikte ve birbirinin yerine kullanılma imkânı da dikkate
alınarak; tehlike sinyali vermek, insanların belli bir takım hareketleri yapması ve acil
tahliyesi için ışıklı işaretler, sesli sinyaller ve/veya sözlü iletişim kullanılacaktır.
  Gerekli durumlarda, tehlikeye yol açabilecek ya da tehlikeli manevralar yapan
kimseleri yönlendirmek için el işaretleri ve/veya sözlü iletişim kullanılacaktır.

Güvenlik İşaretinin İşlevinin Olumsuz Etkilenmemesi İçin

 Görülmesini veya işitilmesini zorlaştıracak veya engelleyecek, aynı türden bir başka
emisyon kaynağının bulunması önlenecek,
 Çok sayıda işaret birbirine çok yakın yerleştirilmeyecektir.

 Karıştırılma ihtimali olan iki ışıklı işaret aynı anda kullanılmayacaktır.

 Işıklı işaretler çok yakın kullanılmamalı.
Birden fazla sesli sinyal aynı anda kullanılmayacaktır.
 Ortam gürültüsü fazla olan yerlerde sesli sinyal kullanılmayacaktır.

Güvenlik ve Sağlık İşaretleri

Yasaklayıcı İşaretler
Uyarı İşaretleri

Zorunluluk İşaretleri

Acil Çıkış Ve İlk Yardım

Güvenlik ve Sağlık İşaretleri

Ğ.) KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANIMI

Eğitimimizin Amacı
 KKD lerin özellikleri, kullanım yerleri, kullanımı, konularında bilgi edinmek

Öğrenim Hedeflerimiz
 KKD çeşitleri, kullanım alanları, özellikleri, KKD lerin uygunluğu,
 Doğru KKD kullanımı,

Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği

 MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; insan sağlığı ve güvenliğinin korunması
amacıyla kullanılan kişisel koruyucu donanımların imalatı, ithalatı, piyasaya arzı,
hizmete sunumu ve denetimi ile üçüncü şahısların can ve mal güvenliğinin tehlikelere
karşı korunmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
 Çalışanın sağlık ve güvenliğini etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan
çalışan tarafından giyilen takılan tutulan bu maksat için tasarlanmış her türlü alet,
araç gereç ve cihaza KKD denir.

İş Güvenliği Uygulaması
Kişisel Koruyucu Donanımlar(KKD)
KKD seçiminde dikkat edilecek hususlar:

KKD sınıflaması
Baş koruma: Baret
H.) İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL KURALLARI VE GÜVENLİK KÜLTÜRÜ

Eğitimimizin Amacı
• İş Sağlığı ve Güvenliğinin Temel Prensiplerini ve Güvenlik Kültürünün Önemini
Kavramak.

Öğrenim Hedeflerimiz
• İş Sağlığı ve Güvenliğinin temel prensiplerini öğrenmek
• Güvenlik kültürünü anlamak ve işletmeye faydalarını öğrenmek
• Güvenlik kültürünün oluşturulmasını ve sürdürülmesi sağlamak

İlgili Mevzuat
 Kamuda İşveren veya İşveren Vekili: 6331 Sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde:
“İşveren - Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan
kurum ve kuruluşları,” şeklinde tanımlanmıştır. Aynı maddenin ikinci fıkrasında da “
İşveren Vekili - İşveren adına hareket eden, işin ve işyerinin yönetiminde görev alan
işveren vekilleri, bu Kanun bakımından işveren sayılır.” denilerek işin ve işyerinin
yönetiminde görev alan işveren vekillerinin işveren sayılacağı hüküm altına alınmıştır.
Buna göre kamu kurum ve kuruluşlarında işin ve işyerinin yönetiminde görev alan
kamu görevlileri Kanunun uygulanması bakımından işveren gibi muhatap
alınacaklardır.
 Örneğin: Gerek 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda, gerekse 4857 sayılı İş
Kanununda işveren kavramı açık bir biçimde tanımlanmıştır, bu tanım çerçevesinde
Devlet tüzel kişiliğinin bir parçası olan Marmara Üniversitesi işveren olarak kabul
edilecek, 6331 sayılı Kanunun uygulanması bakımından ise, Üniversiteyi temsile ve
bütününü sevk ve idareye yetkili en üst amiri olan ‘Rektör’ ile rektörün emrinde ve
onun yardımcısı olup direktif ve emirleri yönünde mevzuat hükümlerine uygun olarak
düzenlemek ve yürütmekle yükümlü olan ‘Diğer Yöneticiler’in de kendi sorumluluk
 alanlarında Devlet tüzel kişiliği adına hareket ederek işin ve işyerinin yönetimine
katıldıklarından sorumluluk alanlarıyla sınırlı olmak üzere işveren vekilidirler.

İsg Kanununda Kamu

 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmelikler kamu sektörüne ait
bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve
stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın
uygulanır.

“İSG KÜLTÜRÜ”
sağlıklı ve güvenli davranışın bir alışkanlık haline
getirilmesidir.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HEDEFİMİZ
çalışma hayatında ve toplumda
ortak bir “İSG Kültürü” kavramının
oluşturulmasıdır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Kuralları ve Güvenlik Kültürü

Kültür, Bir toplumunda geçerli olan ve gelenek halinde devam eden her türlü duygu, düşünce,
dil, sanat ve yaşayış unsurlarının tümüyle belli bir konuda edinilmiş geniş ve sistemli bilgidir.
Bir toplumun sahip olduğu dil, din, gelenek, sanat ve hayat tarzı gibi unsurların bütününe
kültür denir.
İSG Kültürü; Güvenliği tehdit edebilecek davranış ve uygulamaları en aza indirme, güvenlik ve
emniyete öncelik veren algı, inanç ve tutumdur. Bunun için isg yönetim sisteminin hayata
geçirilmesi ve çalışanların buna katılması gerekmektedir.
Kamu Kurumları Ne Yapacak?
 İşverenin işyerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamını sağlayabilmesi için ilgili
mevzuat işverene çeşitli yükümlülükler getirilmiştir. Kamu kurumlarında ilgili
kurumun en üst idari amiri işveren olarak değerlendirilmekle birlikte, idari
yapılanmaya göre birimlerin yönetiminde görev alan amirler de işveren olarak
sayılabilecektir.
 İşverenin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili temel görevleri şu şekildedir.
1. İSG Hizmetleri
2. İSG Profesyonelleri görevlendirme
3. Risk Değerlendirmesi

4. Çalışanların İSG Eğitimleri

5. Çalışanların Sağlık Gözetimi
6. Acil Durum Planları ve Destek Elemanları
7. Kayıt ve Bildirim
8. İş Ekipmanlarının Periyodik Kontrolleri
9. Doğrudan temin ve hizmet alımı ile yapılan işlerde dışardan gelen çalışanların İSG
Dokümanlarının işe başlamadan önce istenmesi

İsg Hizmetleri
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Amacı
İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin iki temel amacı vardır:

 Mesleki risklerin önlenmesi ve

 Mesleki risklerden korunma
Bu iki amaç işyerinde güvenli bir çalışma ortamının oluşturulması ve sürekliliğinin devam
etmesini sağlayacaktır.
 İSG Hizmeti Sunmadan Önce

Tehlike Çalışan
Sınıfı Sayısı

Tehlike
Sınıfınızı
Belirleyiniz Çalışan Sayınızı
Belirleyiniz
İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulabilmesi için öncelikli olarak;
Tehlike sınıfınızı ve Çalışan sayınızı belirlemelisiniz.

Çalışan Sayısı Nasıl Belirlenir

Kurumunuzda;
 4857 Sayılı İş Kanunu kapsamında çalışan kişileri/sayılarını belirleyin.
 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında çalışanları/sayılarını belirleyin.
 Kurumunuz içerisinde faaliyet gösteren hizmet sağlayıcı firmaların
çalışanlarını/sayılarını belirleyin.
 Hizmetlerin sağlanmasında, temel yaklaşım personelin bağlı bulunduğu kurum veya
birim esaslı değerlendirme yapılmasıdır. Hizmetin sunumunda veya harici olarak
sağlanmasında Kanunda yapılmış olunan işyeri tanımı dâhilinde yer alan tüm
personelin kapsanacak şekilde planlamanın yapılması gerekmektedir. Sağlığın ve
güvenliğin sağlanması ile ilişkili tüm personelin verdiği hizmetler, yaptığı işler ve
çalışma alanları değerlendirilmeli, hizmet buna göre sağlanmalıdır.
!!! İSG hizmetleri kapsamında yapılacak görevlendirme süresinin belirlenmesinde
5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ile 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı
Yükseköğretim Kanunu kapsa-mındaki öğrenci statüsünde olan çırak ve stajyerler, çalışan
sayısının toplamına dâhil edilmeyecektir.

İsg Profesyonellerinin Görevlendirilmesi

İş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri görevlendirilirken:
 İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve on ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta
yer alan işyerlerinde diğer sağlık personeli çalışanlar arasından görevlendirebilir.
 Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu
hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden veya
toplum sağlığı merkezlerinden hizmet alarak yerine getirebilir.

İSG Profesyonelinin Görevlendirilmesi

Personel
Dışarıdan Görevlendirme
Görevlendirilmesi

Çalışanlar Farklı İşverenin

TSMB'den OSGB'den
Arasından Kurumdan Görevi
Hizmet Alımı Hizmet Alımı
Görevlendirme Üstlenmesi
Görevlendirme
İsg Temel Prensipleri
 Herhangi bir alanda yürütülecek
 İşçi Sağlığı ve iş Güvenliği çalışmaları

 On prensip üzerinden yapılmalıdır

Prensip 1
 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinin asıl çalışma alanı tehlikeli durum ve tehlikeli davranışın
ortadan kaldırılmasına yönelik olmalıdır.
Kaza zinciri

 İnsan bünyesinin tabiat şartları karşısında zayıf olması

 Şahsi özürler (Dikkatsizlik, pervasızlık, asabiyet, dalgınlık, önemsemezdik, ihmalkarlık
vs.)
 Tehlikeli hareket tehlikeli şartlar
  Kaza olayı,
 Ölüm, Yaralanma (Zarar, hasar)

Prensip 2
 Kazalar ağırlıklı olarak
%88 i tehlikeli davranışlardan
%10 u tehlikeli durumlardan
%2 si kaçınılmaz durumlardan kaynaklanmaktadır.

Prensip 3
Kaza sonucu meydana gelecek zararın büyüklüğü önceden kestirilemez.

Prensip 4
Ağır yaralanma veya ölümle neticelenen her kazanın temelinde
29 hafif yaralanma
300 yaralanmasız olay vardır.

Prensip 5
Tehlikeli davranışların nedenleri:
1-Şahsi kusurlar:
Dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlık gibi
2-Eğitim yetersizliği :

Bilgi, ustalık, alışkanlık

3-Fiziki yetersizlik :
Bünyenin yapılan işe uygun olmaması
4-Uygunsuz mekanik şartlar ve fiziki çevre
Prensip 6
Kazalardan korunmak için:
1-Mühendislik ve revizyon
2-Eğitim

3-Ergonomi kurallarından yararlanma,

4-Teşvik tedbirleri uygulama
5-Disiplin tedbirlerini uygulama
çalışmalarının yapılması

Prensip 7
Kazalardan korunma yöntemleri ile üretim, maliyet, kalite kontrolü metotları benzerlik ve
paralellik arz eder.

Prensip 8
İş Güvenliği çalışmalarına işletmenin üst düzey yöneticileri de katılmalı ve sorumluluğa ortak
olmalıdır.

Prensip 9
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği konusunda formen ve ustabaşı gibi ilk kademe yöneticileri
çok önemlidir.

Prensip 10
İş güvenliği çalışmalarına birinci derecede insani duygular yön vermelidir.
Ancak iş güvenliği tedbirlerinin
1- Üretimin artması,
2- Masrafların azalması sonucu maliyetlerin düşmesine yardımcı olduğu unutulmamalıdır.

Sağlıklı ve Güvenli Yaşam

 İnsanlar “sağlıklı” doğar
Sağlık hizmetinin amacı
 Sağlıklı durumu sürdürmek

 Sağlığı geliştirmek
 Hastalananları iyileştirmeye çalışmak
 “sağlık --- uzun ömür --- verimli çalışma
 Buzdağının altı ve
üstü

Biz ne kadar değişirsek dünya da o oranda değişir! de

İsg Alanında Yaşam Boyu Öğrenme

 Bu kapsamdaki yeni mevzuat ilkelerinden bir diğeri de, çalışanların mesleki riskler
konusunda eğitilmesini, bilgilendirilmesini ve iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarına
katılımlarının sağlanmasını öngörmesidir.
 İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin mevzuatta belirtilen amacına uygun olarak
yapılması ve çalışanlarda davranış değişikliklerine neden olarak iş kazalarının
önlenmesine katkı yapması için uzman ve deneyimli kişilerce, uygun yöntemler
kullanılarak gerçekleştirilmesi büyük önem taşımaktadır.

İş Sağlığı ve Güvenliğine Bütünsel Yaklaşım

 İş Sağlığı ve Güvenliği çok bileşenli bir bilim dalıdır.

 Aynı zamanda da birden fazla tarafın bir araya gelmesi ile ortaya çıkar.
 Eğer tarafların kimler olduğu iyi bilinmezse işin özünü anlamak da, çözüm de o denli
zorlaşacaktır.
Taraflar nasıl etkileniyor?

İNSANLAR İŞYERİ ÜLKE

 Üretim araçlarında
 YARALANIR  SOSYAL
 ÖLÜR hasar  ÇEVRESEL
 SAKAT KALIR  EKONOMİ
 Üretimin durması K
 İŞSİZ
KALIRLAR  Kısmen
 Tamamen
 Finansal yapısı
bozulur
 Müşteri yitirir
 Toplumdaki imajı
bozulur
İş Sağlığı ve Güvenliği nedir?
Bütün mesleklerde;
Çalışanların sağlıklarını;
Sosyal, Ruhsal ve Bedensel olarak

en üst düzeyde sürdürmek,

Çalışma koşullarını
Sağlığa uygun hale getirmek için;
Çalışanları zararlı etkilerden ve tehlikelerden
koruyup daha güvenli bir çalışma ortamı yaratarak,

İşin ve Çalışanın;
birbirine uyumunu sağlamak üzere kurulmuş
bir bilim dalıdır.
 Planlı
 Bilimsel

 Sürekli

Sağlık
İSG’nde koşullarını
amaç Güvenlik
Önceliğimiz ne olmalıdır? koşullarını
 Bilimsellik
 Yasalara uygunluk
 Standartlara uygunluk
Ne yapmalıyız, nasıl yapmalıyız?
 İnsanların tutum ve davranışları
 Firmalarda iyi bir İSG yönetimi
 İSG’ye öncelik verme
 Risklerin değerlendirilmesi
 Sürekli iyileştirme
 Liderlik
 Politik taahhüt
Ulusal düzey:
 Tanıtım, bilinç artırma
 AB mevzuatı
 Uygulama rehberleri
 ISG alanına yatırım yapmanın avantajları
 Ulusal ve sektörel düzeyde “Sosyal Diyalog”
 İSG eğitimi
 İSG bilgi yönetimi
 Yaptırım
İşletme düzeyinde
 Sosyal diyalog:
 Çalışanların katılımı
 İşletme içinde tanıtım
 Risk bilinci
 Çözüm bilinci
 Avantajlar bilinci
 İSG temsilcileri, ISG hizmetleri, (güvenlik uzmanları, doktorlar ve hemşireler)
 Eğitim
 Sektörel ve bölgesel düzeyde işbirliği

İsg’nin İşletme Yönetimindeki Yeri

 İngiltere İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu (HSE) yıllarca iş sağlığı ve güvenliği ile karlılık
arasında bir bağlantı olduğunu savunmuştur. İşletmeler, kazaların gerçek maliyetini
belirleyemediği ve bu bilince sahip olmadıkları sürece kazaları azaltmak veya kazaların
önüne geçmek mümkün değildir.
  İş kazaları ile meslek hastalıkları nedeniyle oluşabilecek zararı azaltabilmek için
işletmelerin iş sağlığı ve güvenliği için bütçelerinde bu konulara ayıracakları fon
bulunmalı, yönetimin iş sağlığı ve güvenliği konularının önemi açısından bilinçli olması
ve bu konularda kararlı ve etkili kuralların uygulanmasının sağlanması gerekmektedir.

İşyerlerinde Risk Önleme Kültürü

 Etkin bir “İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Yönetim Kültürü” için herkesin buna gerçekten
inanması gerekir.
 İş emniyeti önceliği hakkında yönetimden gelen istikrar sinyalleri, tehlikelerin ve
risklerin kontrol edilmesi ve tanınması için önemlidir.
 Uygun bir “İş Emniyeti Kültürü” nü başarmak için bir organizasyonun risklere karşı
sahip olacağı genel davranış biçiminin büyük önemi vardır.

Güvenlik Kültürünün Önemi ve Günlük Yaşamdaki Yeri

 Her şeyden önce, birbirlerinin varlık nedeni olan isçi ve işverenin işbirliği zemininde
yapması gereken o kadar çok şey var ki. Ayrıca işçi ve işverenin, Devletin konu ile ilgili
birimleri ile işbirliği yapması ve koordineli çalışması gereklidir.
 Bu da yetmez. Başta meslek kuruluşları ve sendikalar olmak üzere Üniversiteler, iş
sağlığı ve güvenliği alanında çalışan firmalar da dahil geniş bir yelpazede işbirliği
gereklidir.

Güvenlik Kültürünün Oluşturulması ve Devamının Sağlanması

 İş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenerek sağlıklı ve güvenli işyerleri
oluşturulması, böylece kaliteli ve verimli üretim gerçekleştirilebilmesi için konunun
uzmanı kişi ve kuruluşlarla işbirliği yapılması ve ekip çalışması gerçekleştirilmesi
büyük önem taşımaktadır.
 İş sağlığı ve güvenliği mevzuatının gerektirdiği yasal zorunlulukların yerine getirilmesi
kadar, büyük üzüntülere, maddi kayıplara ve tazminatlara neden olan iş kazaları ve
meslek hastalıklarının önlenebilmesi için bu tür bir çalışma yapılması gereklidir.
 Özetle Güvenlik Kültürünün Oluşturulmasında Ulusal Kurum ve Kuruluşlara Düşen
Görevler
 Tanıtım, bilinç artırma
 AB mevzuatı
 Uygulama rehberleri
 ISG alanına yatırım yapmanın avantajları
 Ulusal ve sektörel düzeyde “Sosyal Diyalog”
 İSG eğitimi
 İSG bilgi yönetimi
 Yaptırım

Devletin Görevleri
 İş barışını sağlamak
 İlgili mevzuatı hazırlamak
 Gönüllü katılımı desteklemek

 Denetim yapmak
 Eğitim olanağı sağlamak
 Teknik destek sağlamak
 Danışmanlık yapmak

İşverenin Görevleri
 Sağlık ve güvenlik önlemlerini almak
 Çalışanların eğitimlerini sağlamak
 İşyerindeki riskler ve korunma konusunda önlem almak

 Genel sağlık ve güvenlik eğitimi uygulamak

 İşyerinde sağlık ve güvenlik örgütlenmesi kurmak
 İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu oluşturmak
 İşyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturmak
 İşyeri hekimi ile işbirliği yapmak

 İş güvenliği uzmanı ile işbirliği yapmak

 Yenilikleri ve gelişmeleri izlemek ve uygulamak

İşçilerin Görevleri
 Aletler ve malzemeyi “doğru” kullanmak

 Kendisinin ve başkalarının sağlığını önemsemek

  Sağlık ve güvenlik kurallarına uymak
 Tehlike durumlarını ilgililere bildirmek

 Hastalık ve kazaları ilgililere bildirmek

 Bilme ve bilgi edinme hakkı

I.) TAHLİYE VE KURTARMA

Eğitimin Amacı
Katılımcılar, işyerlerinde acil durumları önleme, koruma, tahliye ve yangınla
mücadele konularında bilgi sahibi olacaklardır.

Öğrenim Hedefleri
Bu sunum sonunda katılımcılar;
 İşyerlerinde acil durumları tanımlar,
 Önleme, koruma, tahliye ve yangınla mücadelede yapılması
gerekenleri sıralar.
İLGİLİ MEVZUAT
 Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı
resmi gazetede yayınlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 8. Maddesinin “B”
bendi, “İşverenin ilkyardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri için, işyerinin
büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeleri dikkate alarak, bu konuda eğitimi, uygun
donanıma sahip yeterli sayıda kişiyi görevlendirmesi gerektiğini” belirtmektedir.
 Ayrıca 19.12.2007 tarihinde 26735 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Binaların
Yangında Korunması Hakkında Yönetmelik” işletmelerin Yangın Güvenliği Ekiplerinin
oluşturularak bunlara eğitim ve uygulamalı tatbikatların senede en az 1 kez
yapılacağını öngörmektedir.

Tahliye Ve Kurtarma
Tahliye, acil bir durumda çalışan kişilerin ortamdan çıkarılarak güvenli bir yere alınmasıdır.
Güvenlik sorumlusu bu konu ile ilgili kesin bir karara vardıktan sonra tahliye işlemi başlar. İş
yerinde bulunan tüm çalışanlar tehlike arz eden ortamdan alınarak, güvenli toplanma
alanlarına tahliye edilir.

Kurtarma, hem canlıları hem de eşyaları kurtarabilmek için acil durumlarda, mutlaka eğitimli
bir kurtarma ekibi bulunmalıdır. Bu kurtarma ekipleri önceden belirlenmiş olan plana göre
kurtarma işlemini gerçekleştirmelidir. Acil durum sırasında yaralananlar varsa, bu kişiler
güvenli noktaya alınarak ilk yardım uygulanmalıdır.
Acil durum: İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama,
tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele,
ilkyardım veya tahliye gerektiren olayları,
Acil durum planı: İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler
dahil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı planı,
Güvenli yer: Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede
veya korunakta belirlenmiş yeri ifade eder.
İşverenin Yükümlülükleri

Çalışanların Sorumlulukları
Acil Durumların Belirlenmesi

Görevlerin Belirlenmesi

Kurulacak Ekipler

Tatbikat
Acil Durum Planının Yenilenmesi