Mga Akdang
Pampanitikan ng
Mediterranean
Ang Sinaunang Mediterranean ang
nakatuklas ng sistema ng pagsulat na
nagpabago at humubog sa kasaysayan ng
mundo. Unti-unting umunlad ang pagsulat
mula sa simbolong larawan, simpleng
komunikasyon tungo sa likhang- sining at
panitikan. Ang panitikan ng Sinaunang
Mediterranean ay naging batayan ng iba’t
A. Panimula
Mitolohiya mula sa Rome – Italy
Ang Mitolohiyang Romano ang katawan
ng mga kuwentong tradisyonal na nauukol
sa mga maalamat na pinagmulan
ng Sinaunang Roma at paniniwalang
panrelihiyon ng mga Sinaunang Romano.
Ang mga kuwentong ito ay itinuring ng
mga Sinaunang Romano na nangyari sa
kasaysayan kahit naglalaman ng mga
elementong mahimala at supernatural.
Ang mga kuwento ay kadalasang nauukol
sa politika at moralidad na naayon sa
batas ng kanilang mga Diyos. Ang
kabayanihan ay isang mahalagang tema sa
mga kuwentong Romano. Kapag ang
nagbibigay linaw sa mga kasanayang
B. Pamagat
Cupid at Psyche ( Mito mula sa Rome,Italy)
Isinalaysay ni Apuleius
Isinalin sa Ingles ni Edith Hamilton
ibang uri ng panitikan sa buong mundo. Ilan
sa mga panitikang tumatak at
nakaimpluwensiya sa buong daigdig ay ang
mitolohiya ng Rome, sanaysay ng Greece,
parabulang mula sa Syria, nobela at maikling
kuwento ng France, epiko ng Sumeria at tula
ng Egypt.
panrelihiyon ng mga Sinaunang Romano,
ang mga kuwento ay nauukol sa ritwal at
mga institusyon sa halip na teolohiya
o kosmogoniya. Ang mga pangunahing
sanggunian ng mitolohiyang Romano
ang Aenid ni Virgil, kasaysayan ni Livy,
Fasti ni Ovid, isang anim na tulang
nakaistruktura sa kalendaryong relihiyoso
ng mga Romano at ikaapat na aklat ng
mga elehiya ni Propertius. Ang mga
mitolohiyang Romano ay lumitaw rin sa
mga dibuhong nasa pader sa Roma, mga
baryang Romano at mga iskultura
partikular sa mga relief.
Isinalin sa Filipino ni Vilma C. Ambat

C. Gramatika at Retorika
Angkop na Gamitng Pandiwa bilang Aksiyon,Karanasan at Pangyayari

D. Teksto
Nagsasalaysay

E. Pagsasanib ng Gramatika at Retorika

Angkop na Gamitng Pandiwa bilang
Aksiyon,Karanasan at Pangyayari
Aksiyon,Kilos o Gawa – kapag ang Pangyayari o Proseso – kapag ang pandiwa
pandiwa ay nagsasaad ng kilos o paggalaw ay nagsasabi ng isang proseso o
sa pamamagitan ng tagaganap o actor na pinangyarihan ng kilos,ang bagay na
maaaring tao o bagay. naapektuhan ay nagiging tagaganap.
Karanasan o Damdamin – kapag
naghuhudyat ng damdamin o mismong
agaranas ng kilos sa pandiwa.

F. Pagsasanay
A. Kaya Mo
B. Patunayan Mo

G. Nagkaroon ng Anak sina Bugan at

Wigan
H. Produkto
Photo Essay
Si Psyche ay nag pangako sa kanyang
bagong asawa, Kupido na hindi siya
subukang kung ano ang hitsura niya.Ang
bawat gabi kapag siya ay dumating sa
kanyang kama, siya ay dapat na isaalang-
alang sa kanya at pagkatapos ay pumunta
sa pagtulog nang hindi kailanman pagkuha
ng isang silip sa kanyang kasintahan.
Nagseselos ang kanyang mga kapatid, iisip
ni tuluyang kumbinsihin sa kanya na siya
ay nakuha upang makakuha ng isang
pagtingin sa asawa. Sa isang antas, ito ay
pagtataksil. Psyche nag-pangako na gawin
ang isang bagay, at pagkatapos siya ay isa
pa. Sa huli, ang mga resulta ng pag-iisip ng
"pagtataksil" sa parehong siya at ang
 kanyang asawa naninirahan sa walang nagtatanghal ng isang medyo kumplikado
hanggan lubos na kaligayahan. Sa larawan ng kaugnayan sa pagitan ng pag-
katapusan, ito ay tila tulad ng mga ibig at pagkakanulo.
kuwento ng "pana at pag-iisip"

A. Panimula
Sanaysay mula sa Greece
Ang sanaysay ay isang piraso ng sulatin na kadalasang naglalaman ng punto de vista (pananaw) ng may
katha. Ang mga sanaysay ay maaaring magkaroon ng mga element ng pagpuna, opinyon, impormasyon,
obserbasyon, kuru-kuro, pang-araw-araw na pangyayari, ala-ala ng nakaraan at pagmumuni-muni ng isang
tao.

B. Pamagat
Ang Alegorya sa Yungib
Sanaysay mula sa Greece
Mula sa ang Republika ni Plato

C. Gramatika at Retorika
Mga Ekspresyon sa Pagpapahayag sa Konsepto ng Pananaw

D. Teksto
Naglalahad

E. Ang Sanaysay
Kahulugan ng Sanaysay Mga sanaysay na nagbibigay ng
impormasyon ukol sa isang tao, bagay,
Ipinakakahulugan na ang sanaysay ay lugar, hayop o pangyayari. Ito ay
isang komposisyon na prosa na may iisang naglalaman ng mahahalagang kaisipan at
diwa at pananaw. Ito rin ay nasa isang mabisang ayos ng
nangangahulugan ng isang sistematikong pagkakasunud-sunod upang lubos na
paraan upang maipaliwanag ang isang maunawaan ng bumabasa. Ang mga
bagay o pangyayari. Sa anu’t anuman, ang pormal na sanaysay at komposisyon sa
depenisyon ng sanaysay ay Filipino ay nagtataglay ng pananaliksik at
nagangahulugan lamang na isang paraan pinag-aralang mabuti ng sumulat. Ang
upang maipahayag ang damdamin ng mga salita’y umaakma sa piniling isyu at
isang tao sa kanyang mga mambabasa. Ito kadalasang may mga terminong ginagamit
ay isang uri ng pakikipagkomunikasyon sa na kaugnay ng tungkol sa asignaturang
pamamagitan ng lathalain na may ginawan ng pananaliksik.
layuning maihatid ang nais na maipabatid
sa kapwa tao. Sulating Di-pormal o Impormal

Sa ating bansa, bahagi ng ating edukasyon Ang mga sanaysay na impormal o sulating
ang magkaroon ng pagtuturo ukol sa di-pormal ay karaniwang nagtataglay ng
paggawa ng mainam na sanaysay. opinyon, kuru-kuro at paglalarawan ng
Tinuturuan ang mga mag-aaral ng isang may akda. Ito ay maaaring
mabisang pakikipagtalastasan sa nanggaling sa kanyang obserbasyon sa
pamamagitan ng paggawa ng pormal at di- kanyang kapaligirang ginagalawan, mga
pormal na sanaysay. isyung sangkot ang kanyang sarili o mga
bagay na tungkol sa kanyang pagkatao.
Mga Uri ng Sanaysay Karaniwan na ang mgasanaysay na di
pormal ay naglalaman ng nasasaloob at
Sulating Pormal o Maanyo kaisipan tungkol sa iba’t ibang bagay at
mga pangyayari na nakikita at
nararanasan ng may akda.

F. Pagsasanay
A. Pagsagot sa mga pokus na tanong
B. Pag-unawa sa simbolismo ng Akda

G. Ang Ningning at ang Liwanag

H. Produkto
Photo Essay

Ayon kay Plato, tayo ay tulad ng isang tao na nasa loob ng kuweba, naka-tanikala at
nakaharap sa dingding ng yungib. May apoy sa ating likuran at ang tanging nakikita natin ay
mga anino ng mga bagay sa labas ng kuweba. At dahil dito, kakailanganin nating humulagpos sa
tanikala at lumabas ng kuweba upang makita ang katotohanan tungkol sa mga bagay.

Ang larawang ito ang buod ng rasyunalismo ni Plato at ito ay tinaguriang “Alegorya ng
Kuweba.” Ayon kay Plato, ang mga imahe ng mga bagay na ating nakikita sa mundo ay pawang
mga anino lamang ng katotohanan. Ang tunay na pag-iral ay nasa ‘Mundo ng mga Ideya.’ Ang
mga konsepto ng bagay ay naroroon na sa isipan na natin mula kapanganakan. Kakailanganin
lamang nating gamitin ang ating pangangatwiran upang sila’y matuklasan.

Taliwas naman ang turo ni Aristotle, na kanyang naging estudyante. Ayon kay Aristotle, ang
katotohanan ay ang karanasan sa pamamagitan ng ating mga mata, tenga, pandamdam, pang-
amoy at panlasa. Ang mga ideya ay wala pa sa ating isip noong tayo’y ipinanganak, taliwas sa
turo ng guro niyang si Plato. Ang isip ng tao ay tinagurian ni Aristotle na ‘Tabula Rasa’ na ang
ibig sabihin ay blankong tableta. At bawat karanasan sa pamamagitan ng ating senses ay
isinusulat sa nasabing tableta. Ang kaisipang ito ay tinawag na empirisismo.

Sa paglipas ng mga taon, mas pinanigan ng mga pilosopo at mga siyentipiko ang empirisismo.
Kahit ako ay palo sa kaisipan ni Aristotle. Ngunit napag-isip-isip ko, bagama’t mali si Plato, may
binuksan siyang pinto sa pagtahak sa mundo ng rasyunalismo – ang pagtingin lampas sa
realidad na ating nakikita.

Sa tingin ko’y may punto pareho ang dalawang paham. Sa aking pananaw, sa aninong tinuran
ni Plato, hindi ibig sabihi’y hindi katotohanan ang ating nakikita kundi may katotohanang mas
makapag-papalaya na hindi makikita sa hugis. Hindi ba’t ang batong ating nakikita ay binubuo
ng mga ‘atomos’ na iminungkahi ng dakilang si Democritus? Hindi ba’t ang materya ay patuloy
na mahiwaga sa atin? Misteryo pa rin ang pinagmumulan ng grabiti at ang particle na mas
maliit sa quark ay di pa rin natutuklasan. Kung titigil tayo sa mga bagay na ating nakikita
lamang, wala nang pag-unlad sa ating agham.

Sa ganang akin, ang hugis ng mga bagay na ating nakikita ay hugis ng kanilang gamit at ito’y
buod ng relatibiti, ng ebolusyon ng pakikisalamuha sa iba pang materya. Alam kong mali ang
konsepto ni Plato sa kanyang rasyunalismo ngunit gusto kong sundan ang kanyang lohika – ang
pagtuklas sa mas malawak at makapagpapalayang na realidad.
A. Panimula
Parabula mula sa Syria
Isang maikling kuwentong may aral na
kalimitang hinahango mula sa Bibliya.Isa
itong maikling salaysay na maaaring nasa
anyong patula o prosa na malimit
nangangaral o nagpapayo hinggil sa isang
pangyayari, na kadalasang isinasalarawan
ang isang moral o relihiyosong aral.
Taliwas sa pabula, ang parabula ay walang
inilalahok na tauhang hayop, halaman,
bagay, at puwersa sa kalikasan na pawang
kumikilos at nagsasalita gaya ng tao. Isang
katangian nito ang pagiging isang
kuwentong naglalahad o nagpapakita ng
kung paanong katulad ng isang bagay ang
iba pang bagay. Karamihan sa mga
talinghagang nasa Bibliya ay mga
kuwentong sinabi ni Hesus, na nagtuturo
ng kung ano ang katangian ng Kaharian
ng Diyos.

B. Pamagat
Ang Tusong Katiwala
Parabula mula sa Syria

C. Gramatika at Retorika
Mga Piling Pang-ugnay sa Pagsasalaysay

D. Teksto
Nagsasalaysay

E. Ang Parabula
Parabula-ang parabula ay nanggaling sa
English word na parable na nanggaling
naman sa Greek word na parabole na ang
ibig sabihin ay maiksing sanaysay tungkol
sa buhay na maaring mangyari o
nangyayari na kung saan nagtuturo
tungkol sa ispiritwal o kagandahang asal
na magiging gabay ng isang taong
nahaharap sa pangangailangang mamili o
magdesisyon.Ang parabola ay nagtuturo
ng aral sa tao.
Masanay sa pagbibigay ng kuwento.Ang
mga pang-araw-araw na pangyayari ay
maaaring ihalintulad sa mga
parabola.Mahihikayat ang mga bata na
bumasa ng Banal na Kasulatan.
Makapagpalawak ng talasalitaan.

F. Pagsasanay
A. Paglinang ng Talasalitaan
B. Angkop na Pang-ugnay

G. Mensahe ng Butil ng Kape

 H. Produkto
Photo Essay
Ang parabula ng tusong katiwala ay tungkol
sa isang katiwala na gusto ng paalisin ng
kanyang amo dahil diumano ay hindi
maganda ang pamamalakad nito sa mga ari-
arian. Kaya bago siya pinaalis ay hiningan
muna siya ng ulat ng pangangasiwa. Nag-
alala ang katiwala dahil wala naman siyang
ibang alam gawin maliban sa pangangasiwa
kaya't tinipun niya lahat ng nagkautang sa
kanyang amo at ginawan ng kasulatan ang
A. Panimula
Maikling Kuwento mula sa France
Isang maigsing salaysay hinggil sa isang
mahalagang pangyayaring
kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at
may iisang kakintalan o impresyon
lamang. Isa itong masining na anyo ng
."
B. Pamagat
Ang Kuwintas
Maikling Kwento mula sa France
Ni Guy de Maupassant
mga utang nito ngunit sinigurado niyang mas
maliit ang utang na nakatala sa kasulatan
kaysa sa tunay na utang nito para kung
matanggal man siya sa trabaho ay may iba
pang tatanggap sa kanya. Natuwa naman ang
kanyang amo sa mga natanggap na ulat mula
sa kanya. Ang ipinahihiwatig ng parabula ay
tungkol sa tiwala.Mas higit kang
pagkakatiwalaan sa malalaking mga bagay
kung naipakita mong mahusay ka kahit sa
maliliit lamang.
panitikan. Tulad ng nobela at dula, isa rin
itong paggagad ng realidad, kung
ginagagad ang isang momento lamang o
iyong isang madulang pangyayaring
naganap sa buhay ng pangunahing tauhan.
Si Edgar Allan Poe ang tinuturing na
"Ama ng Maikling Kuwento
C. Gramatika at Retorika
Panghalip bilang Panuring sa mga Tauhan
D. Teksto
Nagsasalaysay
E. Ang Maikling Kuwento
Isang akdang pampanitikan, maaaring
magsalaysay ng tuluy-tuloy ang maikling
kuwento ng isang pangyayari hango sa
tunay na buhay; may isa o ilang tauhan
lamang, sumasaklaw sa maikling panahon,
may isang kasukdulan, at nag-iiwan ng
kakintalan o impresyon sa isip ng
mambabasa.
URI NG MAIKLING KWENTO
TRAHEDYA-sa trahikong kwent, hind
nakaiiwas ang tao sa kapahamakan at
pagbagsak,kahit pa magpakita sya ng
katatagan ng loob at tapang.
KOMEDYA-sa uring ito, dumaraan ang
mga tauhan sa mga nakakatawa,kawili-
wili, okakatwang sitwasyon at
kumplikasyon. at masayang wakas.
SATIRA-sartiriko ang kwento kung
ginagawa miyong kalibak-libak ang
tauhan.
ROMANSA-sa romantikong kwento,may
maliwanag na pagkakaiba ang 'mabubuti'
at 'masasamang' tao na sangkot sa mga
pakikipagsapalaran at sa mga
pangyayaring di kapani-paniwala.
REALISMO-kabaligtaran ng romansa ang
realistang naratib. sinasalamin nito ang
tunay na buhay . hindi ang buhay na
gustong mangyari o hinihiling mangyari.
sa kwentong ito umuiikot, ang banghay sa
mga pangyayaring hinaharap ng mga tao
araw-araw. ang mga pangunahing tauhan
ay pangkaraniwan lamang. hindi sila
kailangang maganda,gwapo,talentado, o
mayaman.
Inuuri rin ang maikling kwento ayon sa
estruktura, paksa, at teknika o (ayon sa
genre). ilang sa mga uring ito ang
Picaresque, stream of consciousness,
bildungsroman, rehiyonal (kasama na ang
local color) sosyal, detektib, psikolohiko,
problema, sosyolohikal, tauhan,
propaganda, western, gothic (katatakutan)
epistolaryo, science fiction, suspense at
utopia.
BAHAGI NG MAIKLING KWENTO
Panimula- Dito nakasalalay ang kawilihan
ng mga mambabasa. Dito rin kadalasang
pinapakilala ang iba sa mga tauhan ng
kwento.
Saglit na Kasiglahan- naglalahad ng
panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang
masasangkot sa suliranin.
Suliranin- Problemang haharapin ng
tauhan.
Tunggalian- May apat na uri: tao laban sa
tao, tao laban sa sarili, tao laban sa
lipunan, tao laban sa kapaligiran o
kalikasan.
Kasukdulan- Makakamtan ng
pangunahing tauhan ang katuparan o
kasawian ng kanyang ipinaglalaban.
Kakalasan- Tulay sa wakas.
Wakas- Ito ang resolusyon o ang
kahihinatnan ng kwento.
Tagpuan- nakasaad ang lugar na
pinangyayarihan ng mga aksyon o mga
insidente, gayundin ang panahon kung
kailan naganap ang kuwento.
 Paksang Diwa- pinaka kaluluwa ng kaisipan- mensahe ng kwento.
maikling kwento. Banghay- pangyayari sa kwento.

F. Pagsasanay
A. Kakulangan ko,Punan Mo
B. Akon a lang ang Piliin mo !

G. Kohesyong Gramatikal
Ito ay mga salitang tulad ng panghalip na nagkakawing sa mga salita, parirala at
sugnay.Nakababagot na mabasa at marinig ang mga salitang paulit-ulit na ginagamit sa isang
texto o pahayag.Maiiwasan ang nabanggit na pag-uulit kung gagamit tayo ng panghalip tulad
ng siya, niya, kanila, at iba pa. Ang paggamit ng mga panghalip upang humalili sa pangngalan
ay tinatawag na pagpapatungkol.

H. Produkto

Photo Essay uring manggagawang babae ng isang mas

Sa oras na iyon kayamanan ay napakahalaga,
at social class ay mas kaya. Ang isa ay
maaaring gumawa ng pera sa pamamagitan
ng ilang mga hindi inaasahang pangyayari,
ngunit iyon ay hindi kinakailangang baguhin
ang posisyon sa isang lipunan classicist.Ang
France ay isang lungsod pinasiyahan ng
klasisismo. /isang nagkaroon na nagpasimula
sa mataas na lipunan kahit na, sa kanilang
kagandahan, kita, o biyaya. Sa kuwento, "Ang
kuwintas", nais ng isang bata at maganda
maluho pamumuhay at kapootan, pagkasimple
at kasiyahan ng kanyang asawa. Isang gabi,
siya hiram isang kuwintas mula sa isang
kaibigan para sa isang party at nawala ito.
Siya ay hindi nais na sabihin sa mga kaibigan
kaya hiniram mula sa mga kaibigan, pamilya,
at mga pating loan upang bumili ng isa pang
brilyante kuwintas. Ito ay kinuha sa kanya ng
sampung taon upang bayaran ang utang, at
kapag siya ay, siya ang bumangga sa kanyang
mga lumang kaibigan at napag-alaman ang
kuwintas ay kasuutan alahas. Sa "Ang
kuwintas gumagamit ng sitwasyon balintunay salapi.
upang ipakita na yaman ay hindi palaging

A. Panimula
Nobela Mula Sa France
Mahabang makathang pampanitikan na naglalahad ng mga pangyayari na pinaghahabi sa
isang mahusay na pagbabalangkas na ang pinakapangunahing sangkap ay ang pagkakalabas ng
hangarin ng bayani sa dako at ng hangarin ng katunggali sa kabila -isang makasining na
pagsasalaysay ng maraming pangyayaring magkasunod at magkakaugnay. Ang mga
pangyayaring ito ay may kanya-kanyang tungkuling ginagampanan sa pagbuo ng isang
matibay at kawili-wiling balangkas na siyang pinakabuod ng nobela.

B. Pamagat
Buod ng Ang kuba ng Notre Dame
Nobela mula sa France
The Hunchback of notre Dame ni Victor Hugo
Isinalin sa Filipino ni Willita A. Enrijo

C. Gramatika at Retorika
Mga Hudyat sa Pagsusunod-sunod ng mga Pangyayari

D. Teksto
Nagsasalaysay

E. Ang Nobela
Ang nobela, akdang-buhay o kathambuhay ay isang mahabang kuwentong piksiyon na binubuo
ng iba't ibang kabanata. Mayroon itong 60,000-200,000 salita o 300-1,300 pahina. Noong ika-
18 siglo, naging istilo nito ang lumang pag-ibig at naging bahagi ng mga pangunahinghenerong
pampanitikan. Ngayon, ito ay kadalasan may istilong artistiko at isang tiyak na istilo o
maraming tiyak na istilo.
Layunin
gumising sa diwa at damdamin
nananawagan sa talino ng guni-guni
mapukaw ang damdamin ng mambabasa
magbigay ng aral tungo sa pag-unlad ng buhay at lipunan
nagsisilbing daan tungo sa pagbabago ng sarili at lipunan
nagbibigay inspirasyon sa mambabasa
nabubuksan nito ang kaalaman ng tao sa pagsulat ng nobela
Katangian
pumupuna sa lahat ng mga larangan ng buhay
dapat maging malikhain at maguni-guni ang paglalahad
pumupukaw ng damdamin ng mambabasa kaya ito nagiging kawili-wili
kailangang isaalang-alang ang ukol sa kaasalan
maraming ligaw na tagpo at kaganapan
ang balangkas ng mga pangyayari ay tumutukoy sa kaisahang ibig mangyari
malinis at maayos ang pagkakasulat
maganda
maraming magagandang tagpuan kung saan nakikilala pa ng lalo ang mga tauhan
Elemento
tagpuan - lugar at panahon ng mga pinangyarihan
tauhan - nagpapagalaw at nagbibigay buhay sa nobela
banghay - pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari sa nobela
pananaw - panauhang ginagamit ng may-akda a. una - kapag kasali ang may-akda sa kwento b.
pangalawa - ang may-akda ay nakikipag-usap c. pangatlo - batay sa nakikita o obserbasyon ng
may-akda
tema - paksang-diwang binibigyan ng diin sa nobela
damdamin - nagbibigay kulay sa mga pangyayari
pamamaraan - istilo ng manunulat
pananalita - diyalogong ginagamit sa nobela
simbolismo - nagbibigay ng mas malalim na kahulugan sa tao, bagay at pangyayarihan

F. Pagsasanay
A. Pag-usapan natin yan!
B. Pagsagot sa mga Pokus na Tanong

G. Dekada ‘70

H. Produkto
 Photo Essay
Sa halaga ng mukha,ito ay
isang kunwento ng isang pag-iig sa isang
pangit na lalaki at napakagandang babae na
may mahal na iba. Ang pag-ibig ni
Quasimodos para kay Esmeralda ay mahina
kumpara sa kanyang pagmamahal kay Claude
Frollo, ang arkdikon. Ang ibig sabihin ni
Quasimodos ay para sa bawat isa sa dalawang
ito ay nasa ganap na iba't ibang paraan, na
ay mas totoo sa arkdikon. Ang paglalahad ng
A. Panimula
Tula mula sa Egypt
Ang paggamit ng tula sa pagpapagaling
ng mga mayroong karamdaman.
Gayunman, tila kakatwa ang
pamamaraan ng paggamit ng mga
Ehipsiyo sa tula, noong ika-apat na
milenyo bago ang karaniwang panahon
(before common era), sa paggamot ng
mga karamdaman.
Sinasabing isinusulat ng kanilang pari
ang tula sa papyrus o papel at
ipinakakain sa maysakit para agad na
magkabisa.Sa Israel, ang tula at awit ng
batam-batang na pastol na si David (na
magiging hari ng Israel), ang
nagpakalma sa galit ni Haring
Solomon, petsang 1030 B.C.E.
Noong unang siglong panahon ni Kristo
(Anno Domini), naunang gumamit ng
“kapangyarihan” ng tula para
gumamot ng karamdaman ng tao ang
Romanong duktor na si Soranus. Sa
Europa, siya ang kinikilalang kauna-
unahang poetry therapist.
Gamit ang trahedya at komedya,
pawang dulang patula at mayroong
awitan at sayawan, tila nalalapatan ng
lunas ang depresyon ng isang tao.
Kaya nga hindi na dapat pagtakhang
sa mitolohiyang Romano, si Apollo ang
tinaguriang panginoon, kapuwa ng
panulaan at medisina dahil
pagmamahal Quasimodo ng La Esmeralda ay
isang makasaysayang drama set sa 1482, isang
panahon na sumasalamin sa pampulitikang
pakikibaka ng siyam na siglo. Halos ang buong
pelikula ay naka-set sa katedral ng Notre
Dame at portrays, ito ang ilang mga
espirituwal na setting sa kanyang pagkatao.
Ang theorya ng mga criminal ay maaaring
ding kinilala sa loob ng pelikula at ay
tinalakay nang naaangkop.
nagkakatuwang ang dalawang ito para
pasiglahing muli ang katawan at isip
ng taong nagsisimula nang manlumo o
manglupaypay.
Sa Pilipinas, hitik na hitik sa
kasaysayan ng panulaan ang mga
inkantasyon o panawagan sa mga diyos
ng ating mga ninuno ang mga babaylan
at mambabaki upang tulungan silang
manggamot.
“Dagang malaki, dagang maliit, ayto
ang ngipin kong sira na’t pangit, sana
ay bigyan mo ng bagong kapalit,” anas
ng isang batang nabungi at umaasam
na muling mabuong muli ang kanyang
ngiti.
Ang nabanggit na sitas ay
pinaniniwalaang matanda nang uri ng
bulong (incantation) na ginagamit ng
mga tao rito sa Pilipinas. Pinapalitan
ng mga katagang iyon ang kirot ng pag-
asang magkakaroon ng ngiping nawala
ng kapalit—mas maganda, mas
maputi’t mas matibay.
Taong 1972, nang malathala sa Time
Magazine ang isang artikulo tungkol sa
poetry therapy na nagsasabing malaki
ang naitulong ng pagbabasa’t
pagsusulat ng tula sa pagpapalusog ng
isip ng isang nasa asilo (mental asylum),
 bilangguan, mga delingkuwenteng
estudyante, at residente ng mga nursing
home o paalagaan ng mga maysakit at
matanda.
Ang pagsusulat ng tula ay
nakatutulong sa agresibo at
naguguluhang mga estudyante na
makontrol ang kanilang magulong
emosyon, pagsipi ng Time Magazine sa
ulat ng prestihiyosong journal na
Sciences.

B. Panitikan
Ang Tinig ng Ligaw na Gansa
Tula mula sa Egypt
Isinalin sa Ingles ni: William Kelly simpson
Isinalin sa Filipino ni: Vilma C. Ambat

C. Gramatika at Retorika
Pagpapahayag ng Emosyon at Saloobin

D. Teksto
Naglalahad

E. Ang Tula
Ang mga Uri ng Tulang Liriko
Awit – Ang karaniwang pinapaksa nito ay
may kinalaman sa pag-ibig, kabiguan,
kalungkutan, pag-asa, pangamba, poot at
kaligayahan.
Soneto – Nagtataglay ito ng mga aral ng
buhay, may labing apat na taludtod; ang
nilalaman ay tungkol sa damdamin at
kaisipan at may malinaw na kabatiran sa
likas na pagkatao.
Oda – Ito ay pumupuri sa sa mga
pambihirang nagawa ng isang tao o grupo
ng mga tao, masigla ang nilalaman at
walang katiyakan ang bilang ng mga
pantig sa bawat taludtod.
Elehiya – Ito ay tulang may kinalaman sa
guniguni tungkol sa kamatayan.
Dalit – Ito ay tulang nagpaparangal sa
Dakilang Lumikha at may kahalong
pilosopiya sa buhay.

F. Pagsasanay
A. Fact or Bluff
B. Pagsagot sa mga pokus na tanong

G. Bayaning Bukid
H. Produkto
Photo Essay
Ang tulang ito ay nagpapakita kung paano naghahangad
ng simpleng uri ng pamumuhay ang mga taga Egypt na
namumuhay sa sopistikadong henerasyon.
Kilala ang mga taga-Egypt sa pagpapahalaga sa
kamatayan ng tao. Ngunit lingid sa kaalaman ng
nakararami higit nilang pinahahalagahan ang buhay,
kaya maging sa kamatayan ay nais nila itong
A. Panimula
Epiko mula sa Iraq
Ang Epiko ni Gilgamesh, isang epikong patula
mula sa Mesopotamia ay kinikilala bilang
kauna-unahang dakilang likha ng panitikan.
Walang nakatitiyak kung may manunulat
noong Medieval o Renaissance Europe na
nakabasa ng Gilgamesh.
Nagsimula kay Homer ng Greece ang
tradisyon ng epiko sa Europa noong 800 BC.
Mahalagang mabasa ng mga mag-aaral ng
literaturang Ingles ang The Iliad and Odyssey.
Makikita sa isinulat ni Homer ang porma ng
isang epiko, ang halimbawang uri ng mga
tauhan, ang banghay, ang mga talinghaga, at
iba pa. Ito’y naging inspirasyon ng iba pang
kilalang manunulat ng epiko. Samantala,
kilalang manunulat ng epiko sina Hesiod,
Apollonius, Ovid, Lucan, at Statius.
Dactylic hexameter ang estilo ng
pagsulat ng epiko. Ito’y karaniwang
nagsisimula sa isang panalangin o inbokasyon
sa isang musa at naglalaman ng masusing
paglalarawan, mga pagtutulad at talumpati.
Kabilang din dito ang mahahalagang
ipagpatuloy. Ang katibayan sa paniniwalang ito ay ang
mga sinaunang tulang nakuha sa mga kuweba ng Egypt.
Ang paksa at tema ng mga ito ay pawang tungkol sa
kanilang pagpapahalaga sa karaniwang pamumuhay ng
mga tao.
pangyayari sa kasaysayan tulad ng The Fall
of Troy, The Foundation of Rome, The Fall of
Man, at iba pa. Ang mga tauhan nito ay
maharlika.
Si Virgil (70-19 BC) ay lumikha ng
mahahalagang epiko ng Emperyong Romano.
Kinuha ang pangalan ng The Aeneid sa isa sa
mga tauhan ng Iliad ni Homer na umalis sa
Troy at nagtungo sa Italy upang hanapin ang
Rome. Binasa ng mga kilalang manunulat
noong Medieval at Renaissance ang The
Aeneid. Ito ang ginawang modelo ni Milton
nang sulatin niya ang Paradise Lost.
Napakaraming epikong naisulat
noong Medieval, bagaman ito’y hindi madalas
basahin. Nakalikha ng kanilang mga dakilang
manunulat ng epiko ang bawat bansa. Sa Italy
ay hindi lamang si Virgil, mayroon din silang
Dante. Ang kilalang epiko ni Dante ay ang
The Divine Comedy. Ito’y naging inspirasyon
ng maraming makata at pintor sa loob ng
maraming dantaon. Si T.S. Eliot ay sinasabing
nagdala ng kopya nito sa bulsa ng kaniyang
amerikana. Ang Divine Comedy ay
dinisenyuhan ni
Gustave Dore noong ikalabinsiyam na siglo.
Isa sa mga kilalang epikong Espanyol
ng Middle Ages ay ang El Cid o El Cantar Mio
Cid na sinulat noong 1207 ni Per Abbat. Ito ay
kuwento ng pagsakop sa Valencia ni Rodrigo
Diaz de Vivar na nabuhay noong panahon ng
Norman Invasion (pagtatapos ng Old English
period).
Isa sa mga kilalang epikong French
noong Middle Ages ay ang Chanson de Roland.
Ito ay kuwento ni Charlemagne at ang pag-
atake sa kaniyang tropa ni Basques at
Roncevaux noong 778. Ang tula ay maaaring
isinulat ni Turold noong 1090.
Ang dalawang kilalang epikong
German ay ang The Heliad, ikalabinsiyam na
siglong bersyon ng Gospels sa Lumang Saxon;
at ang The Nibelungenlid. Ang huli ay
kuwento ni Seigfried, Brunhild, Dietrich,
Gunther, Hagen, at Attila the Hun. Ito ay
nagbigay ng kakaibang impluwensya sa
literaturang German.
Ang Epikong Ingles ay nagsimula sa
Beowulf. Samantalang marami rin ang nasa
B. Pamagat
Epiko ni Gilgamaesh
Epiko mula sa Iraq ( Dating Mesopotamia)
Salin sa Ingles ni N.K. Sandars
Saling-buod sa Filipino ni Cristina S. Chioco
C. Gramatika at Retorika
Mga Pananda sa Mabisang Paglalahad ng Pahayag
D. Teksto
Nagsasalaysay
E. Ang Epiko
Anglo-Norman na ang karamihan ay hindi na
nababasa ngayon. Marami sa mga kuwento ng
pag-iibigan ay umabot sa haba ng isang epiko,
subalit hindi mauuring epiko. Ang Piers
Plowman ay mahaba, subalit hindi isang
epiko. Si Chaucer ay nagsulat ng epiko, ang
Troilus & Criseyde, na lubhang tinangkilik sa
ikalabing-apat at ikalabinlimang siglo.
Sa Pilipinas, tinatayang umaabot sa
28 ang kilalang epiko. Karamihan sa mga
epiko ay natagpuan sa grupo ng mga tao na
hindi pa nagagalaw ng makabagong proseso
ng pagpapaunlad ng kultura tulad ng mga
katutubo at etnikong `grupo sa Mountain
Province at sa Mindanao, sa grupo ng mga
Muslim. Ang mangilan-ngilan ay makikita sa
mga mamamayang Kristiyano.
Ang mga epiko sa Pilipinas ay
kumakatawan sa mga paniniwala, kaugalian
at mabubuting aral ng mamamayan. Ilan sa
mga ito ay ang Ibalon ng Bikol, Hudhud ni
Aliguyon ng mga Ifugao, Biag ni Lam-Ang ng
Ilocos at Tuwaang ng mga Bagobo at marami
pang iba.
Ang epiko ay mahabang salaysay na
patula. Ito ay karaniwang inaawit o
binibigkas. Ang epiko ay madalas na
patungkol sa mahiwagang pangyayari o
kabayanihang kinapapalooban ng mga
paniniwala, mga kaugalian, at mga
huwaran sa buhay ng mga sinaunang
mamamayan ng isang bayan. Ang
salaysay ay umiikot sa kabayanihan ng
pangunahing tauhan. Ang kwento ay
hango kung minsan sa mga karaniwang
pangyayari ngunit ang mga tauhan ay
F. Pagsasanay
A. Kultura nila at kultura mo,paghambingin mo.
G. Mga Salitang Pananda sa Mabisang
Paglalahad ng pahayag
H. Produkto
Photo Essay
Kabayanihan at pakikipagsapalaran ng
bayaning si Gilgamesh na hari
ng Uruk saSumerya. Kabilang sa mga
kuwento nito ang hinggil sa isang malaking
baha at sa kung paanong nakaligtas ang
isang mag-anak sa pamamagitan ng
paggawa ng isang arko. Ang kuwento ay
nagsisimula sa pagpapakilala
kay Gilgamesh na hari ng Uruk. Si
kadalasang hango sa mga hindi
pangkaraniwang nilalang na mayroong
pambihirang katangian
Laganap sa iba’t-ibang parte ng bansa ang
epiko. Bawat pangkat-etniko ay mayroon
nito. Ang mga halimbawa ng kilalang
epiko ng mga Pilipino ay Hudhud at Alim
ng Ifugao; Kumintang ng Katagalugan;
Ibalon ng Bicol; at Biag ni Lam-ang ng mga
Ilokano
Gilgamesh na 2/3 diyos at 1/3 tao ay
umaapi sa kanyang mga tao na umiiyak sa
mga diyos para tulungan. Para sa mga
babae ng Uruk, ang pang-aaping ito ay
may anyong droit de seigneur — o
"karapatan ng panginoon" na
makipagsiping sa mga bagong ikinasal na
babae sa kanilang gabi ng kasal. Para sa
mga lalake (ang tableta ay napinsala sa
puntong ito), ipinagpalagay na ang mga ito
ay pinapagod ni Gilgamesh sa
pamamagitan ng mga laro, pagsusubok ng
lakas o marahil ay pwersahang
pagtatrabaho sa mga proyekto ng
pagtatayo. Ang mga Diyos ay tumugon sa
mga pagsusumamo ng mga ito sa
pamamagitan ng paglikha ng isang
katumbas kay Gilgamesh upang lituhin ito.
Ang mga diyos ay lumikha ng isang
primitibong tao na si Enkidu na
natatakpan ng buhok at nabubuhay sa
parang kasama ng mga hayop. Siya ay
nakita ng isang tagapagbitag na ang
kabuhayan ay nawasak dahil binubunot ni
Enkidu ang kanyang mga bitag. Sinabi ng
tagapagbitag kay Gilgamesh ang tungkol sa
lalake at inihanda kay Enkidu para akitin
ang isangpatutot. Ang pang-aakit kay
Enkidu ni Shamhat na isang patutot ng
templo ang kanyang unang hakbang tungo
sa kabihasnan at pagkatapos ng pitong
araw ng pakikipagtalik sa kanya, siya ay
nagmungkahi na ibalik siya sa Uruk.
Samantala, si Gilgamesh ay nagkaroon ng
mga panaginip na nauukol sa malapit na
pagdating ng isang minamahal na bagong
kasama