Witamina A – właściwości, objawy niedoboru i nadmiaru, źródła https://portal.abczdrowie.

pl/witamina-a

Witamina A – właściwości, objawy niedoboru

i nadmiaru, źródła

Ewelina Stanios, Ewa Rosiecka,

Witamina A nazywana jest także retinolem, beta-karotenem, akseroftolem oraz

prowitaminą A. Występuje w produktach pochodzenia zwierzęcego, natomiast w
produktach roślinnych odnajdujemy prowitaminę A, którą tworzy grupa związków
określanych mianem karotenoidów. Witamina A odgrywa niezwykle ważną rolę w
naszym organizmie, dlatego niezbędne jest włączenie do zdrowej diety produktów,
będących źródłem tej witaminy.

Zobacz film: "Beta-karoten w diecie"

1. Witamina A – właściwości
Witamina A jest niezbędnym składnikiem wielu procesów zachodzących w naszym
organizmie. Bez jej udziału niemożliwy byłby metabolizm białek i hormonów
steroidowych. Właściwości witaminy A powodują, że możliwe jest tworzenie
rodopsyny - substancji, która umożliwia dobre widzenie.

Witamina A wpływa również na wzrost organizmu, reguluje wzrost tkanki

nabłonkowej i innych komórek organizmu. Wykazuje również działanie
przeciwnowotworowe, chroni nabłonek układu oddechowego przed drobnoustrojami.

Retinol zapobiega zakażeniom, utrzymuje prawidłowy stan skóry, paznokci i

włosów, pomaga zwalczać wirusy i bakterie.

Jej brak powoduje tzw. "kurzą ślepotę", czyli niemożność widzenia po zmierzchu.
Witamina A uczestniczy także w budowaniu naturalnej odporności organizmu oraz
jest niezbędna do prawidłowego tworzenia szkliwa nazębnego.

Witamina A należy do grupy witamin, które rozpuszczają się w tłuszczach. W naturze

znajdują się w dwóch postaciach:

prowitamina alfa i beta-karoten - możemy znaleźć w warzywach zielonych i

żółtych (związki te są przekształcane w jelicie na retinol),
retinol - możemy znaleźć w pokarmach pochodzenia zwierzęcego.

PYTANIA I ODPOWIEDZI LEKARZY NA TEN TEMAT

Zobacz odpowiedzi na pytania osób, które miały do czynienia z tym problemem:

Ryzyko przedawkowania maści z witaminą A - odpowiada lek. Tomasz

Budlewski
Uczulenie na witaminę A - odpowiada mgr inż. Robert Lipert
Suplementacja witaminy A w ciąży - odpowiada lek. Tomasz Budlewski

1 of 6 8/18/2019, 1:42 PM
Witamina A – właściwości, objawy niedoboru i nadmiaru, źródła https://portal.abczdrowie.pl/witamina-a

Wszystkie odpowiedzi lekarzy

1.1. Witamina A - właściwości przeciwnowotworowe

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, witamina A pełni różne ważne funkcje w

organizmie - bierze udział w przemianach tłuszczów (lipidów), oraz w syntezie białek.
Sprzyja także zdolności regeneracyjnej komórek i uczestniczy w prawidłowym
przebiegu procesów wzrostowych.

Nie są to jedyne właściwości witaminy A. Jedną z ważniejszych jej właściwości jest

działanie antynowotworowe - przypisywana jest jej rola w prewencji i spowalnianiu
progresji nowotworów jelita grubego, piersi, stercza oraz płuc.

1.2. Witamina A na zdrowe oczy

Witamina A jest składnikiem rodopsyny (barwnika wzrokowego, który znajduje
się w pręcikach siatkówki oka, bierze udział w procesie widzenia. Typowym objawem
niedoboru witaminy A jest tzw. kurza ślepota (ślepota po zmierzchu), która wynika z
niedoboru rodopsyny.

1.3. Witamina A na trądzik i inne zmiany skórne

Witamina A ma właściwości przyspieszające odnowę naskórka, zmniejsza utratę wody
ze skóry oraz wzmacnia jego funkcję ochronną. Zwiększa wytwarzanie elastyny i
kolagenu, które są podstawowymi składnikami budulcowymi skóry.

Dzięki swym właściwościom witamina A likwiduje przebarwienia i drobne

zmarszczki. Sprawia to, że jest ona jednym z najbardziej efektywnych preparatów
przeciwstarzeniowych.

Retinol poprawia jędrność skóry, sprawia, że jest ona nawilżona i elastyczna.

Wykazane zostało również, że witamina ta może pomóc w leczeniu trądziku.

Ponadto beta-karoten, czyli prowitamina A, jest dodatkowym przeciwsłonecznym

filtrem, zmniejszającym wrażliwość na promieniowanie UV - zmniejszając tym
samym ryzyko oparzeń skóry.

1.4. Witamina A a hormony

Witamina A, jak już wcześniej wspomniałam, ma wpływ na wiele procesów, które

zachodzą w organizmie człowieka. Bierze udział w syntezie kortykosteroidów
(hormonów kory nadnerczy). Hormony te regulują gospodarkę potasowo-sodową w
ustroju.

Uczestniczą również w przemianie tłuszczów i węglowodanów, działają

antyalergicznie. Retinol ma wpływ na wydzielanie z tarczycy tyroksyny (hormonu,
który odgrywa wielką rolę w procesach fizjologicznych).

Przyczynia się także do przyspieszenia procesów utleniania w tkankach. Ma wpływ na

rozpad tłuszczów. Tyroksyna i trójodotyronina uczestniczą i jednocześnie
przyspieszają tempo przemiany materii.

Zaburzenia widzenia są charakterystyczne przy niedoborze witaminy A

2 of 6 8/18/2019, 1:42 PM
Witamina A – właściwości, objawy niedoboru i nadmiaru, źródła https://portal.abczdrowie.pl/witamina-a

Zaburzenia widzenia są charakterystyczne przy niedoborze witaminy A

(123rf.com)

2. Witamina A – objawy niedoboru

Osoby pracujące przy komputerze, palacze, alkoholicy i kobiety w ciąży, jak również
osoby starsze to grupa, która jest najbardziej zagrożona niedoborem witaminy A.

Niedobór retinolu możesz łatwo zauważyć, obserwując swój organizm. Daje on

wyraźne znaki, że brakuje mu tej witaminy. Oto niektóre ze objawów niedoboru
witaminy A:

kruche i łamliwe paznokcie,

suche i łamliwe włosy,
szorstka skóra,
wysypki na ciele,
zmniejszony apetyt,
poczucie zmęczenia,
większa podatność na zakażenia,
trądzik i wypryski,
wysychanie rogówki,
skłonność do biegunek,
zahamowanie wzrostu.

Zaburzenia widzenia również są charakterystycznym niedoborem witaminy A.

Objawem niedoboru mogą być również zaburzenia miesiączkowania i płodności u
kobiet. W osób starszych niedobór ten może objawiać się dzwonieniem w uszach.

3. Witamina A – objawy nadmiaru

W dzisiejszych czasach dużo częściej niż kiedyś sięgamy po preparaty witaminowe.
Niestety nie tylko niedobór, ale także nadmiar witaminy A może spowodować
poważne konsekwencje dla twojego zdrowia. Nadmierne spożycie retinolu może
zaszkodzić głównie naszej wątrobie, może być także toksyczne.

Objawami hiperwitaminozy, czyli nadmiaru witaminy A, są:

zażółcenie skóry,
spuchnięcie wątroby i śledziony,
krwawienie z dziąseł,
suchość i świąd skóry,
bóle głowy i ogólne poczucie zmęczenia,
wypadanie włosów,
nudności,
wymioty,
bóle stawów,
zmniejszona zawartość wapnia w kościach,
wady wrodzone u dzieci matek, cierpiących w ciąży na hiperwitaminozę,
nadpobudliwość,
drażliwość.

Niestety, z powodu nadmiaru witaminy A zostały odnotowane przypadki śmiertelne.

3 of 6 8/18/2019, 1:42 PM
Witamina A – właściwości, objawy niedoboru i nadmiaru, źródła https://portal.abczdrowie.pl/witamina-a

Jeśli przez dłuższy czas borykamy się z hiperwitaminozą witaminy A, musimy mieć na
uwadze, że sprzyja ona:

wadom wrodzonym u płodów,

udarom mózgu,
osteoporozie,
bólom stawowym,
zaburzeniom czynności wątroby.

Nadmiar beta-karotenu w organizmie możemy zauważyć w postaci przebarwień

na skórze. Staje się ona lekko brzoskwiniowa, również na dłoniach i stopach.

4. Witamina A - kiedy wykonać badanie

Poziom stężenia witaminy A w organizmie powinniśmy wykonać, jeśli:

zachodzi podejrzenie niedoboru witaminy A, objawiające się kurzą ślepotą,

jeśli zatruliśmy się witaminą A.

Materiałem do badania jest surowica. Przed badaniem powinniśmy pozostać na czczo

co najmniej przez 8 godzin.

Polega na jednorazowym pobraniu krwi z żyły łokciowej. Czas oczekiwania na wynik

to mniej więcej 1 dzień.

Normą jest: 1,05-2,27 µmol/l (300-650 ng/ml).

Jeśli stwierdzony zostanie niedobór tej witaminy, jest to wskazanie do doustnego

podawania witaminy A w formie suplementu diety.

5. Witamina A - robić w przypadku niedoboru

lub nadmiaru
Jeśli stwierdzimy u siebie nadmiar lub niedobór witaminy A, powinniśmy
przeanalizować swoją dietę i w optymalny sposób ją zmodyfikować.

W przypadku nadmiaru należy zmniejszyć, lub czasem zupełnie zaprzestać zażywania

suplementów witaminowych, które zawierają witaminę A. W przypadku niedoboru -
powinniśmy do naszej diety dołączyć produkty bogate w tą witaminę.

Czasem może się zdarzyć, że nawet w przypadku zdrowej, zbilansowanej diety, może
pojawić się w naszym organizmie niedobór witaminy A. W takich sytuacjach
powinniśmy rozważyć dodatkową suplementację tą witaminą.

Najlepiej jednak i najbezpieczniej będzie skonsultować się z lekarzem - diabetykiem,

który pomoże nam ułożyć właściwy plan żywienia i zaleci podjęcie odpowiednich
kroków.

6. Witamina A w ciąży
Nadmiar witaminy A jest szczególnie niebezpieczny dla płodu. Przedawkowanie
retinolu przez kobietę spodziewającą się dziecka może doprowadzić do

4 of 6 8/18/2019, 1:42 PM
Witamina A – właściwości, objawy niedoboru i nadmiaru, źródła https://portal.abczdrowie.pl/witamina-a

powstania wad wrodzonych. Z tego powodu kobiety w ciąży nie powinny zażywać
suplementów diety zawierających witaminę A.

Ciężarne powinny również ograniczyć spożywanie mięsa, które zawiera witaminę A w

postaci retinolu (na przykład wątróbki. Wolno natomiast kobietom w ciąży w
dowolnej ilości spożywać owoce i warzywa zawierające beta-karoten.

Przekształca się on w wątrobie w witaminę A w takiej ilości, jakiej organizm

potrzebuje. Spożywanie owoców i warzyw nie grozi przedawkowaniem tej witaminy.

7. Witamina A – źródła
Aby uniknąć niedoboru, należy spożywać produkty, które są cennym źródłem
witaminy A. Podane w naturalnej postaci mają o wiele lepsze działanie niż te, które
przyjmujemy w suplementach. Dlatego też warto dowiedzieć się, gdzie występuje
witamina A i włączyć produkty z jej wysoką zawartością do zdrowej diety. Oto
przykłady występowania witaminy A:

pełne mleko,
masło i produkty mleczarskie,
wątroba,
tłuste ryby i tran.

Źródłem prowitaminy A są głównie produkty pochodzenia roślinnego, do których

zaliczamy:

marchew,
dynia,
szpinak,
boćwina,
pomidory,
morele,
śliwki,
zielone warzywa: sałata, zielony groszek, koper, pietruszka.

Zdrowa dieta wymaga, by posiłki były urozmaicone i bogate w witaminy i składniki

mineralne. Nie zapominaj więc o włączeniu do niej produktów zawierających
witaminę A.

8. Witamina A - co wspomaga jej działanie

Witamina A oraz beta-karoten najlepiej działają, kiedy spożywamy je z odpowiednimi
dawkami innych ważnych składników. Są to między innymi:

selen,
cynk,
witamina E.

Szczególnie duże dawki witaminy E powinny spożywać osoby suplementujące się

beta-karotenem w znacznych dawkach (15-30 mg/dzień). Selen zapewnia większą
skuteczność działania beta-karotenu, zaś cynk usprawnia transport witaminy A w
organizmie człowieka.

5 of 6 8/18/2019, 1:42 PM
Witamina A – właściwości, objawy niedoboru i nadmiaru, źródła https://portal.abczdrowie.pl/witamina-a

Jednocześnie, zażywając witaminę A z niektórymi substancjami, możemy zahamować

jej wchłanianie. Będą to:

doustne tabletki antykoncepcyjne,

dym tytoniowy,
leki obniżające cholesterol, działające poprzez pobudzenie wydzielania żółci,
alkohol,
metotreksat - lek, który stosowany jest w leczeniu nowotworów, łuszczycy lub
zapalenia stawów.

9. Witamina A - maść, krople czy krem?

W aptekach możemy dostać wiele produktów do stosowania zewnętrznego, które
zawierają retinol. Maści i kremy z witaminą A zalecane są przy wypryskach,
oparzeniach słonecznych, odmrożeniach czy rogowaceniu naskórka.

Preparaty te przyspieszają gojenie się ran, a także regenerują łuszczącą się, suchą
skórę.

Niedobór witaminy A może powodować zmniejszanie się bariery ochronnej skóry,

stąd też maść ochronna z witaminą A powinna znaleźć się w każdym domu.
Szczególnie jest to ważne, kiedy w domu są małe dzieci.

Maść z witaminą A jest rewelacyjnym środkiem do łagodzenia stanów zapalnych,

sprzyja także regeneracji naskórka. Chroni przed szkodliwym działaniem czynników
zewnętrznych, jak np. mróz, wiatr i słońce.

Produkty, które zawierają witaminę A , dostępne w aptece, mają coraz szersze

zastosowanie również jako domowe kosmetyki do pielęgnacji twarzy i ciała. Np. maść
z witaminą A do nosa (oczyszczona i odpowiednio przebadana) może z powodzeniem
służyć jako krem przeciwzmarszczkowy pod oczy.

Nakładając kosmetyki do pielęgnacji twarzy, możemy dodać do nich witaminę A,

wyciskając ją bezpośrednio na dłoń, tuż przed nałożeniem kosmetyku na skórę.
Można jej również użyć jako serum.

Przeciwzmarszczkowe działanie retinolu potwierdzają wyniki badań

specjalistycznych, stąd też powszechne jest stosowanie go w pielęgnacji twarzy.

Szerokie zastosowanie ma również beta-karoten, który chroni skórę przed

uszkodzeniami, wywołanymi promieniowaniem UVA.

Witamina A jako suplement w tabletkach, może być stosowana w celu

uzupełnienia jej niedoborów w organizmie, zapobiega także chorobom skóry, a także
ma swój udział w ich leczeniu.

Badania potwierdzają, że przyjmowanie witaminy A w dawkach 15 i 21 mg dziennie

przez rok jest bezpieczne i zalecane w profilaktyce nowotworów skóry.

6 of 6 8/18/2019, 1:42 PM