PRIMENA ČLANA 33.

ZAKONA O OZAKONjENjU OBJEKATA

Ministarstvu građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture obratio se veći broj građana - vlasnika objekata koji su nezakonito izrađeni,
kao i jedinica lokalnih samouprava, zahtevima za davanje mišljenja o primeni člana 33. Zakona o ozakonjenju objekata ("Službeni
glasnik Republike Srbije", broj 96/2015-u daljem tekstu: Zakon). Primena ovog člana izazvala je u primeni određene nedoumice, te
Ministarstvo, na osnovu svojih zakonskih ovlašćenja daje sledeće mišljenje:

1. Ovim mišljenjem preciziraju se odredbe sadržane u članu 33. Zakona, koje se odnose na određivanje i visinu takse za
ozakonjenje, koja se plaća za pomoćne i ekonomske objekte.
2. Ovo mišljenje primenjuje se na nezakonito izgrađene pomoćne i ekonomske objekte, iz člana 2. stava 1. tačke 24) i 24a)
Zakona o planiranju i izgradnji, u slučaju da se više objekata nalazi na istoj katastarskoj parceli ili se prostiru na dve ili više
katastarskih parcela istog vlasnika. Ekonomskim objektima, u smislu ovog mišljenja, smatraju se objekti iz člana 2. stava 1. tačke
24a), koji se koriste isključivo za potrebe domaćinstva a ne za potrebe proizvodnje i komercijalne svrhe.

3. Za sve pomoćne i ekonomske objekte, koji se nalaze na istoj, ili se prostiru na dve ili više katastarskih parcela koji pripadaju istom
vlasniku, plaća se jedna taksa za ozakonjenje svih tih pomoćnih objekata, odnosno, bez obzira na broj pomoćnih objekata, pod
uslovom da se nalaze na istoj katastarskoj parceli i da pripadaju istom vlasniku, podnosilac zahteva plaća ukupno 5.000 dinara za
ozakonjenje svih pomoćnih objekata, a ne po 5.000 dinara za svaki od tih objekata.
4. Ako je vlasnik nezakonito izgrađenog pomoćnog ili ekonomskog objekta/objekata lice sa invaliditetom, samohrani roditelj ili korisnik
socijalne pomoći, u tom slučaju ova lica ne plaćaju taksu za ozakonjenje.

Članom 33. Zakona o ozakonjenju objekata ("Sl. glasnik RS", broj 96/2015) propisano je da se za sve objekte u postupku
ozakonjenja plaća taksa za ozakonjenje, pre izdavanja rešenja o ozakonjenju, dok je u stavu 4. istog člana određeno da se ova
taksa plaća u iznosu od 5.000 dinara za ozakonjenje porodičnog objekta ili stana, korisne površine do 100 m2, pomoćne i
ekonomske objekte, proizvodne i skladišne objekte, kao i sve druge objekte i radove iz člana 145. Zakona o planiranju i izgradnji.
Stavom 5. ovog člana. propisano je da ako je vlasnik nezakonito izgrađenog objekta koji je namenjen za stanovanje podnosioca
zahteva i članova njegovog porodičnog domaćinstva, lice sa invaliditetom, samohrani roditelj ili korisnik socijalne pomoći, u tom
slučaju ova lica ne plaćaju taksu za ozakonjenje.
Imajući u vidu navedene stavove člana 33. Zakona o ozakonjenju objekata, te cilj i osnovni razlog za donošenje ovog zakona,
Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, kao predlagač ovog zakona, mišljenja je da se za sve pomoćne objekte
koji se nalaze na istoj katastarskoj parceli i koji pripadaju istom vlasniku, plaća jedna taksa za ozakonjenje svih tih pomoćnih
objekata, odnosno da bez obzira na broj pomoćnih objekata, pod uslovom da se nalaze na istoj katastarskoj parceli i da pripadaju
istom vlasniku, podnosilac zahteva plaća ukupno 5.000 dinara za ozakonjenje svih pomoćnih objekata, a ne 5.000 dinara za svaki
od tih objekata.
Naime, osnovni razlog za donošenje ovog zakona jeste ozakonjenje najvećeg broja nezakonito izgrađenih objekata i njihovo
uvođenje u zakonske tokove, odnosno cilj predlagača je masovno ozakonjenje objekata izgrađenih suprotno zakonu, uz
istovremeno preventivno delovanje na nastanak nove bespravne gradnje, primenom ovog i drugih srodnih, posebnih zakona iz ove
oblasti, uz istovremeno davanje posebne pažnje platežnoj sposobnosti lica kojima je utvrđena obaveza ozakonjenja i plaćanja
takse.
Princip pravičnosti je princip koji se vezuje za ekonomsku snagu obveznika nekog davanja, dok jednakost predstavlja jedan od
osnovnih ustavnih principa u odnosu na koji se ispituje ustavnost zakona. Dakle, pitanje određivanja visine takse je bilo jedno od
ključnih pitanja za rešavanje u ovom zakonu, imajući u vidu da su ranije sprovođeni postupci legalizacije, propisivali naknadu koja
nije bila primerena platežnoj sposobnosti lica kojima je ta obaveza utvrđena. Vodeći računa o mogućnostima građana Republike
Srbije koji u vlasništvu imaju nezakonito sagrađene objekte, predlagač je predvideo i slučajeve u kojima se ne plaća taksa za
ozakonjenje, i to kada je vlasnik takvog objekta lice sa invaliditetom, samohrani roditelj ili korisnik socijalne pomoći.

Za ostala lica, predlagač je pokušao da visinu takse odredi uvažavajući kriterijum proporcionalnosti između cilja koji se želi postići i
upotrebljenog sredstva koji se sastoji u propisivanju visine takse prema objektivnim kriterijumima. Nesporno je da postupak
ozakonjenja, propisan ovim zakonom, sadrži elemente javnog interesa, izražene pre svega u legitimnom zahtevu države da ima
preciznu evidenciju svih nepokretnosti na teritoriji Republike Srbije i drugi, važniji cilj, da sve objekte izgrađene suprotno zakonu, vrati
u zakonske okvire, odnosno da kategoriju vlasnika nezakonito izgrađenih objekata izjednači sa vlasnicima objekata izgrađenih u
skladu sa zakonom.
Analizirajući praksu Ustavnog suda, predlagač je procenio da su razlike koje su propisane u ovom zakonu, a tiču se određivanja
visine takse za određenu kategoriju lica unutar iste grupe, ustavno dopuštena, s obzirom da su zasnovana na objektivnim i
razumnim opravdanjima, odnosno u srazmeri su sa nameravanim ciljem - da što veći broj objekata bude ozakonjen i vraćen u
legalne tokove. Predlagač smatra da je time uspostavljena jednakost jedne kategorije građana u istoj pravnoj situaciji - ozakonjenju
objekata na teritoriji Republike Srbije.
Ovim zakonom Republika Srbija uz minimalno propisane geodetsko-tehničke uslove i druge dokaze, vrši ozakonjenje objekata u
javnom interesu, čime uspostavlja svojinsku evidenciju na svojoj teritoriji, a posredno utiče i na oblast prostornog i urbanističkog
planiranja i stvara uslove za racionalno korišćenje građevinskog zemljišta. Ovakvim propisivanjem, Republika se odrekla i prihoda
koje bi ostvarila zadržavanjem odredbi o legalizaciji, a za koje, prema analizi efekata važećeg zakona, ne bi došla u sledećih nekoliko
decenija, a za sve to vreme imali bismo preko milion objekata izgrađenih suprotno zakonu. Sve navedeno, pored neophodnosti
uvažavanja činjenice o ekonomskoj snazi vlasnika nezakonito izgrađenih objekata, uticalo je na rešenje predlagača da se uvede
samo taksa, koja se plaća u jednokratnom iznosu i čija visina je određena na osnovu objektivnih kriterijuma, koji su navedeni u
predlogu zakonskih rešenja.
Opredeljenje predlagača jeste da se ozakone svi objekti koji ispunjavaju uslove propisane ovim zakonom. Da bi ovaj cilj bio
ostvaren, bilo je neophodno, imajući u vidu pre svega, ekonomsku snagu obveznika, propisati visinu takse koju će moći da podnese
i izmiri najveći broj korisnika.

Imajući u vidu sve navedeno, Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, kao predlagač ovog zakona, mišljenja je da
se svrha i cilj ovog zakona neće ostvariti ukoliko se vlasnici pomoćnih objekata, za koji je praksa pokazala da najčešće u svom zbiru
(kada se nalaze na jednoj katastarskoj parceli i pripadaju istom vlasniku) ne prelaze 100 m2, opterete plaćanjem takse za
ozakonjenje za svaki od tih pomoćnih objekta. Takođe, primećeni su slučajevi u kojima se na jednoj katastarskoj parceli nalazi
jedan pomoćni objekat površine između 50 i 100 m2, te slučajevi da se na jednoj katastarskoj parceli nalazi više manjih pomoćnih
objekata čija je površina u zbiru manja od 50 m2. U opisanim situacijama, vlasnik bi platio jednu taksu za ozakonjenje, dok bi u
drugom slučaju, iako je zbir kvadrature manji od površine objekta iz prvog slučaja, taksa za ozakonjenje plaćena za svaki od tih
pomoćnih objekta, što dovodi do primene zakona van njegove osnovne svrhe - da pojednostavi i olakša uvođenje svih nezakonito
sagrađenih objekata u zakonske okvire, uz minimalne troškove tog postupka. Primena odredbi o kojima se izdaje ovo mišljenje
naročito se odnosi na domaćinstva u seoskim naseljima, gde je uočeno da postoji više pomoćnih objekata u funkciji obavljanja
poljoprivredne proizvodnje (sušare za meso male površine, obori za stoku, kokošinjci, ostave za smeštaj poljoprivredne opreme,
ambari i sl.), koji su izgrađeni bez potrebne dokumentacije za tu vrstu objekata. Takođe, na osnovu prispelih informacija od jedinica
lokalne samouprave o starosnoj strukturi takvih lica, zaključeno je da u selima, u najvećem broju, vlasnici takvih objekata su
staračka domaćinstva, koja nemaju dovoljno novčanih sredstva za ove potrebe. Posebno treba imati u vidu da pomoćni objekti ne
služe za stanovanje ljudi i da iz tog razloga nemaju jednak društveni značaj u postupku ozakonjenja kao objekti koji su stambenog
karaktera i za koji postoji pojačan interes da se ozakone, naročito zbog provere njihove stabilnosti i uslova za bezbedno korišćenje,
što dakle, nije slučaj sa pomoćnim.

Iz tih razloga, Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture mišljenja je da se, u svrhu ispunjenja cilja Zakona o
ozakonjenju objekata, za sve pomoćne objekte koji se nalaze na istoj katastarskoj parceli i koji pripadaju istom vlasniku, plaća jedna
taksa za ozakonjenje svih tih pomoćnih objekata, odnosno da bez obzira na broj pomoćnih objekta, pod uslovom da se nalaze na
istoj katastarskoj parceli i da pripadaju istom vlasniku, podnosilac zahteva plaća ukupno 5.000 dinara za ozakonjenje svih pomoćnih
objekata, a ne 5.000 dinara za svaki od tih objekata.
(Mišljenje Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, broj 011-00-00630/2016-07, od 21.10.2016)