KONSEPTO NG KASARIAN
Ang konsepto ng gender at sex ay magkaiba.
Ang SEX ay tumutukoy sa kasarian kung lalaki o babae.
Ito rin ay maaaring tumukoy sa gawain ng babae at lalaki
na ang layunin ay reproduksiyon ng tao.
Ayon sa World Health Organization (2014)
ang SEX ay tumutukoy sa biyolohikal at pisyolohikal na
katangian na nagtatakda ng pagkakaiba ng babae sa
lalaki.
Samantalang ang GENDER naman ay tumutukoy sa
mga panlipunang gampanin, kilos, at gawain na
itinatakda ng lipunan para sa mga babae at lalaki.
Oryentasyong Seksuwal
(Sexual Orientation)
ay tumutukoy sa kakayahan ng isang tao na makaranas
ng malalim na atraksiyong apeksyonal, emosyonal,
sekswal at ng malalim na pakikipagrelasyon sa taong ang
kasarian ay maaaring katulad ng sa kanya, iba sa kanya,
o kasariang higit sa isa.
Pagkakakilanlang Pangkasarian
(Gender Identity)
ay kinikilala bilang malalim na damdamin at personal na
karanasang pangkasarian ng isang tao, na maaaring
nakatugma o hindi nakatugma sa sex niya nang siya’y
ipanganak, kabilang ang personal na pagtuturing niya sa
sariling katawan (na maaaring mauwi, kung malayang
pinipili, sa pagbabago ng anyo o kung ano ang gagawin
sa katawan sa pamamagitan ng pagpapaopera, gamot, o
iba pang paraan) at iba pang ekspresyon ng kasarian,
kasama na ang pananamit, pagsasalita, at pagkilos. Sa
simpleng pakahulugan, ang salitang oryentasyong
sekswal ay tumutukoy sa iyong pagpili ng iyong
makakatalik, kung siya ay lalaki o babae o pareho.
Ang oryentasyong sekswal ay maaaring maiuri bilang :
Heterosekswal, Homosekswal at Bisekswal
Heterosexual – mga taong nagkakanasang seksuwal sa
miyembro ng kabilang kasarian, mga lalaki na ang
gustong makatalik ay babae at mga babaeng gusto
naman ay lalaki
Homosexual – mga nagkakaroon ng seksuwal na
pagnanasa sa mga taong nabibilang sa katulad na
kasarian, mga lalaking mas gustong lalaki ang
makakatalik at mga babaeng mas gusto ang babae bilang
sekswal na kapareha
Iba pang uri ng Homosexual
Lesbian – sila ang mga babae na ang kilos at damdamin
ay panlalaki; mga babaeng may pusong lalaki at umiibig
sa kapwa babae (tinatawag sa ibang bahagi ng Pilipinas
na tibo at tomboy)
Gay – mga lalaking nakararamdam ng atraksyon sa
kanilang kapwa lalaki; may iilang bakla ang nagdadamit
at kumikilos na parang babae (tinatawag sa ibang bahagi
ng Pilipinas na; bakla, beki, at bayot).
Bisexual – mga taong nakararamdam ng atraksyon sa
dalawang kasarian
Asexual – mga taong walang nararamdamang
atraksiyong seksuwal sa anumang kasarian
Transgender – kung ang isang tao ay nakararamdam
na siya ay nabubuhay sa maling katawan, ang kaniyang
pag-iisip at ang pangangatawan ay hindi magkatugma,
siya ay maaaring may transgender na katauhan
Pansexual – tumutukoy sa pakiramdam na mayroong
potensiyal para sa sekswal na atraksiyon, sekswal na
pagnanais, o romantikong pag-ibig, patungo sa mga tao
ng lahat ng mga pagkakakilanlan ng kasarian at
biyolohikal na kasarian.
Intersex - kilala mas karaniwang bilang
hermaphroditism, ito ay estado ng pagiging pinanganak
na may sexual anatomy na hindi akma ang standard ng
lalaki / babae kahulugan.
TANONG! Sino ba ang dapat nagtratranaho sa bahay?
Sino dapat ang tumutulong sa kusina? Sino dapat ang
nanlilibre? Sino ang dapat magbuhay ng pamilya?
Hindi ba ito maaring gawin ng parehong lalaki at babae?
May mga tinitignan na batayan o pamantayan ang
lipunan sa kung ano ang nararapat na tungkulin ng
bawat kasarian , GENDER ROLES ang tawag dito.
Nakadepende sa kultura at kapaligiran ang mga
tungkulin na ginagampanan ng babae at lalaki, ngunit
may pgkakataong hindi nagiging pantay ang pagtrato sa
pareho.
PATRIARKIYA-Galing sa salitang Latin na
“PATRIARKES” na ang ibig sabihin ay “AMANG
NAMUMUNO”. Malaki ang pagpapahalaga sa lalaki
Ginagawang pinuno ng pamilya at tuwirang pagsunod sa
kanya ang lahat ng miyembro ng pamilya.
PATRIARKIYA
Ang kalakarang ito ay nagsasanay sa bawat lalaki na
maging pinuno sa bawat aspekto ng buhay sa larangan
ng trabaho, politika, pamilya at relihiyon.
Lohikal na kasipan na:
LALAKI = lohikal, matapang, malakas
BABAE=emosyonal, mahinhin, at mahina
PATRIARKIYA
Ilang problema sa ganitong uri ng pamamalakad:
1. Nagpapamalas ng pang-aapi sa mga kababaihan.
2. Nagkakaroon ng paghihiwalay sa babae at lalaki,na
ipinanganak na may pantay na karapatan at pagtingin.
3. Hindi sa lahat ng pagkakataon na ang lalaki o babae ay
nagpapamalas ng mga pagkakaibang nabanggit.
MATRIARKIYA
Babae naman ang namamalakad sa lahat ng aspeto ng
buhay sa lipunang ito. Ang lahat ng desisyon ay nasa
kamay ng babae sa iba’t- ibang larangan; mapa- pamily,
politika o sa trabaho.
MATRIARKIYA
Batay sa kasaysayan… Ang Timog- Silangang Asya
noong panahon bago ang kolonyalismo ay
pinamumunuan ng mga kababaihan.
MATRIARKIYA Sa Pilipinas… Babae ang namumuno
sa aspektong panrelihiyon at pampolitka, tulad ng mga
BABAYLAN at KATALONAN.
Hindi tulad ng sistemang patriarkiya, ang ganitong
lipunan ay hindi nagmamark sa mga tungkulin ng babae
at lalaki. Sa kasalukuyan, bihira ang mga lipunang ito
dahil mas namumuno ang mga kalalakihan sa lahat ng
aspekto ng buhay ng mga pamayanan.
Gender Timeline
PANAHONG PRE-KOLONYAL
Bago dumating ang mga Espanyol, ayon sa Boxer Codex,
ang mga lalaki ay pinapayagang magkaroon ng
maraming asawa subalit maaaring patayin ng lalaki ang
kaniyang asawang babae sa sandaling makita niya itong
kasama ng ibang lalaki. Ipinakikita sa kalagayang ito na
mas malaki ang karapatan na tinatamasa ng kalalakihan
noon kaysa sa kababaihan.
Paano naman winawakasan ang pagkakatali sa
kasal noon?
Bagamat kapwa pinapayagan noon ang babae at lalaki
na hiwalayan ang kanilang asawa, mayroon pa ring
makikitang pagkiling sa mga lalaki.
Kung gustong hiwalayan ng lalaki ang kaniyang asawa,
maaari niya itong gawin sa pamamagitan ng pagbawi sa
ari-ariang ibinigay niya sa pahahon ng kanilang
pagsasama.
Subalit kung ang babae ang magnanais na hiwalayan ang
kanyang asawa, wala siyang makukuhang anumang pag-
aari.
PANAHONG NG KASTILA
Reared and trained primarily for motherhood or for the
religious life, her education principally undertaken
under the supervision of priests and nuns. Being
economically dependent on her men folk, she had to be
subservient to them. Held out as an example was the
diffident, chaste, and half- educated woman, whose all-
consuming preoccupation was to save her soul from
perdition and her body from the clutches of the devil
incarnate in man.
PANAHONG NG PAG-AALASA/REBOLUSYON
may mga Pilipina ring nagpakita ng kanilang
kabayanihan gaya ni Gabriela Silang.
Nang mamatay ang kanyang asawang si Diego Silang,
nag-alsa siya upang labanan ang pang-aabuso ng mga
Espanyol. Gayundin, sa panahon ng Rebolusyon ng
1896, may mga Katipunera tulad nina Marina Dizon na
tumulong sa adhikain ng mga katipunero na labanan ang
pang- aabuso ng mga Espanyol
PANAHONG NG AMERIKANO
Ang pagdating ng mga Amerikano ay nagdala ng ideya
ng kalayaan, karapatan, at pagkakapantay-pantay sa
Pilipinas. Sa pagsisimula ng pampublikong paaralan na
bukas para sa kababaihan at kalalakihan, mahirap o
mayaman, maraming kababaihan ang nakapag-aral.
Nabuksan ang isipan ng kababaihan na hindi lamang
dapat bahay at simbahan ang mundong kanilang
ginagalawan.
PANAHONG NG AMERIKANO
Ang isyu ng pagboto ng kababaihan sa Pilipinas ay
naayos sa pamamagitan ng isang espesyal na plebesito
na ginanap noong Abril 30, 1937. 90% ng mga bumoto
ay pabor sa pagbibigay-karapatan sa pagboto ng
kababaihan. Ito ang simula ng pakikilahok ng
kababaihan sa mga isyu na may kinalaman sa politika
PANAHONG NG HAPONES
Dumating ang mga Hapones sa bansa sa pagsiklab ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig.
Ang kababaihan sa panahong ito ay kabahagi ng
kalalakihan sa paglaban sa mga Hapones. Ang
kababaihan na nagpapatuloy ng kanilang karera na
dahilan ng kanilang pag-iwan sa tahanan ay hindi ligtas
sa ganitong gawain
KASALUKUYAN marami nang pagkilos at batas ang
isinusulong upang mapagkalooban ng pantay na
karapatan sa trabaho at lipunan ang mga babae, lalaki at
LGBT
Diskriminasyon sa Kasarian at Sekwalidad
TRADISYON
Sa mag lipunan na ang uri ng pamumuhay ay nakasentro
sa iisang uri (patriarkiya man o matriarkiya)
nagkakaroon ng diskriminasyon para sa kaibang
kasarian
Halimbawa, ang pagpapakasal sa mga babae na nasa
murang edad ay nararanasan sa mga kulturang may
konsepto ng “DOWRY” o pagbibigay ng kabayaran ng
babae sa kanyang mapapangasawa.
URI NG TRABAHO
Naipapahayag ang uri ng diskriminasyon sa uri ng
trabaho. Dahilang biyolohikal ang nakikitang dahilan sa
mababang pagtingin sa kaibang kasarian.
Halimbawa, hindi nabibigyan ng pagkakataon ang mga
babaeng magtrabaho sa mga trabahong may matinding
pisikal na pangangailangan tulad ng construction,
transportasyon, dahil naiisip ng madla ang “mahinang”
pangangatawan ng babae na para lamang sa bahay.
POLITIKA
Dahil sa pag-uuri ng mga tao sa lipunan, nawawalan ng
kapangyarihang magpasya ang ilang sektor dito. Sa
katotohanan, nakukuha ng mga kilala, mayaman at
makapangyarihang uri ang hustiya at mga magagandang
pribilehiyo sa lipunan kumpara sa ibang sektor na
mahihirap at inaapi.
Halimbawa, sa mga bansang Kanlurang Asya hindi
maaring magtrabaho para sa pamahalaan ang mga
kababaihan dahil sa alinsunod sa batas ng kanilang
relihiyon. Bawal din ang mga lesbians, gays, bisexual at
transgender.

Larangan o tungkuling Panlipuanan na

Ginagampanan ng dalawang Kasarian

TRABAHO
Maternity Leave R.A. no. 1161
na araw ng pahinga ng babaeng bagong panganak.

EDUKASYON
Maraming babaeng guro ang nasa paaralan at nakikita
bilang magandang puwersa sa magandang edukasyon ng
bansa.

PAMILYA
Malaki ang responsibidad ng parehong kasarian sa
pagbuo ng pamilya.
Hindi nag-iisang tungkulin lamang sa mga babae ang
pagpapalaki sa mga anak, gayundin sa mga trabahong
bahay.

PAMAHALAAN
Isa ring responsibidad ang pamamahala ng isang bansa.
Sa kasaysayan, panamahalaan ito ng 2 babaing
presidente, iilang babae sa lehislatura, at isang punong
mahistrado sa Korte Suprema,

RELIHIYON
Katuwang ang mga babae sa pagtaguyod ng relihiyon,
lalo na sa Pilipinas.
Sa simbahang Katoliko Romano, malaki ang ambag ng
mga madre sa pagtataguyod ng mga parokya ng
simbahan sa iilang pook.