You are on page 1of 9

CO-OPERATIVE LEARNING (pq-k¡N£a¡ j§mL ¢nMe)

NAME:-SOUMITA DE
(M.Ed III SEMESTER)
GANGADHARPUR SIKSHAN MANDIR
-k ¢nMe fÜ¢a-a ¢nr¡bÑ£l¡ -R¡-V¡ -R¡-V¡ c-m h¡
S¥¢VhÜ q­u f¡WÉ ¢hou pÇf¢LÑa ‘¡e J A¢i‘a¡­L flØf­ll
j-dÉ Bc¡e-fËc¡-el j¡dÉ-j J ¢nrL jq¡n-ul pq-k¡N£a¡u
¢e­Sl ‘¡­el i¡ä¡l­L pjªÜ L­l a¡­L pq­k¡N£a¡ j§mL ¢nMe
fÜ¢a hm¡ quz
cm ¢e¢cÑø Ll¡

gm¡gm-L ¢e-cÑne¡ fËc¡e


f¢l-hne Ll¡

AÉ¡-pp-j¾V Ll¡ L¡-Sl c¡¢uaÆ


AfÑe
pq-k¡N£a¡ j§mL ¢nM-el fËd¡e mrÉ qm
¢nr¡bÑ£­cl p¢œ²u i¡­h ¢nre-¢nMe fË¢œ²u¡u
AwnNËqe Ll¡-e¡ J cmNai¡-h L¡S Ll¡l j¡e¢pLa¡ N-s
a¥m-a p¡q¡kÉ Ll¡z
Richard M Felder and Rebecca - Hl j-a, "Co-operative Learning
refers to students working in teams on an assignment or project under
condition in which certain criteria are statistical, including that the team
members be held individually accountable for the complete content at
the assignment or project."
pq-k¡N£a¡ j§mL ¢nMe fÜ¢al °h¢nøÉ
CHARACTERISTTCS
B¿¹xhÉ¢š²L cra¡ :- c-ml A¿¹NÑa pLm ¢nr¡bÑ£-cl
B¿¹xhÉ¢š²L cra¡­L (kb¡ - Afl-L ¢hnÄ¡p Ll¡, -ea«aÆ
NËqe, ¢pÜ¡¿¹NËqe CaÉ¡¢c) S¡NËa Ll¡z
f¡lØf¢lL ¢jb¢ûu¡ : c-ml A¿¹NÑa pLm ¢nr¡bÑ£-cl j-dÉ
p¢WLi¡-h pw-k¡N ÙÛ¡fe J f¡lØf¢lL pq-k¡N£a¡j§mL
cª¢øi¢‰ S¡NËa Ll¡z
f¡lØf¢lL ¢eiÑla¡ : c-ml A¿¹NÑa pLm ¢nr¡bÑ£-cl j-dÉ
f¡lØf¢lL ¢eiÑla¡ j¡œ¡­L hª¢Ü Ll¡z
AwnNËqe :- c-ml fË¢a¢V ¢nr¡bÑ£-cl ¢houNa
B­m¡Qe¡u Hhw NWej§mL fË¢a¢œ²u¡u j­e¡­k¡N pqL¡­l
AwnNËqe L-lz
¢hnÄÙ¹a¡ :- c-ml A¿¹NÑa pLm ¢nr¡bÑ£-cl fË¢a
¢hnÄ¡p ASÑe Ll¡ J ¢hnÄ¡p lr¡ Ll¡z
-k¡N¡-k¡N ÙÛ¡fe :- fË¢a¢V c-ml A¿¹NÑa pLm
¢nr¡bÑ£-cl j-dÉ p¢WLi¡-h pjeÄu p¡de J ¢pÜ¡¿¹NËqe
fË¢œ²u¡l pj¡ei¡­h AwnNËqe Ll¡z
pq-k¡N£a¡ j§mL ¢nMe fÜ¢al fËL¡l -ic
TYPES
pq-k¡N£a¡ j§mL ¢nMe
fܢa
pq-k¡N£a¡ j§mL ¢nMe
fËb¡Na pq­k¡N£a¡ ¢i¢šL
fÜ¢a A-fËb¡Na
pq-k¡N£a¡ j§mL pq-k¡N£a¡ j§mL cmNa ¢nMe
¢nMe fÜ¢a ¢nMe fÜ¢a fÜ¢a
fËb¡Na pq-k¡N£a¡ j§mL ¢nMe fÜ¢a :- HC ¢nMe fÜ¢a
qm HL dl-el pq-k¡N£a¡ j§mL ¢nMe fÜ¢a -kM¡-e
¢nr¡bÑ£l¡ -R¡-V¡ -R¡-V¡ c-m L-uL pç¡q d-l f¡lØf¢lL
pq-k¡N£a¡ J abÉ Bc¡e-fËc¡-el j¡dÉ-j HL¢V ¢e¢cÑø
LjÑ­L pÇfæ L­l Hhw LjÑ pÇf­LÑ p¢WLi¡­h ‘¡e J cra¡
ASÑe L-lz H¢V hým fËQ¢ma ¢nMe fÜ¢az

A-fËb¡Na pq-k¡N£a¡ j§mL ¢nMe fÜ¢a :- HC fÜ¢a-a


¢nr¡bÑ£l¡ c¤¢V c­m ¢hiš² q­u HL¢V ¢f¢lu­Xl ­n­o
f¡VÉ ¢hou hÙ¹¥-L flØf-ll p¡-b B-m¡Qe¡l j¡dÉ-j I ¢hou
pÇf­LÑ ‘¡e J cra¡ ASÑe L­lz
pq­k¡N£a¡ ¢i¢šL cmNa ¢nMe fÜ¢a :- -k -L¡-e¡ S¢Vm
¢hou -nM¡l f-r HL¢V L¡kÑLl£ ¢nMe fÜ¢az HC dl-el
¢nMe fÜ¢al pju-L¡m 6 j¡p h¡ 1 hRlz HC fÜ¢al fËd¡e
E­ŸnÉ qm c­ml A¿¹NÑa ¢nr¡bÑ£­cl Evp¡q fËc¡e,
pqua¡, J ¢nr¡Na ANËN¢al ¢cL ¢e-cÑn Ll¡z

pq-k¡N£a¡ j§mL ¢nMe fÜ¢al Ef¡c¡e pj§q


COMPONENTS
pq-k¡N£a¡ j§mL ¢nMe fÜ¢al Ef¡c¡e …¢m ¢e­jÀ
B-m¡Qe¡ Ll¡ q-m¡ -
1. C¢ah¡QL f¡lØf¢lL ¢eiÑln£ma¡
 LjÑ­L¢¾cÊL E­ŸnÉ…¢m­L p¤¤Øføi¡­h pw‘¡¢ua
Ll¡
 hÉ¢š²Na J cmNa i¡­h c­ml fË¢a¢V pcpÉ­cl
Eæ¢ap¡dez
 -k±bi¡-h fË-aÉL pcpÉ-cl AwnNËqe Ll¡-e¡z
2. hÉ¢š²Na J cmNa c¡uhÜa¡
 fË¢a¢V c-ml pcpÉ-cl p¡j¢NËLi¡-h c-ml Eæ¢a-a
Ahc¡e b¡L-hz
 fË-aÉL pcpÉ-cl SeÉ fªbLi¡-h fl£r¡l hÉhÙÛ¡ L-lz
 fË-aÉL pcpÉ a¡l c-ml fË¢a c¡uhÜ b¡L-hz
3. B¿¹xhÉ¢š²Na Hhw ­R¡­V¡ cmNa cra¡
fË¢a¢V c­ml pcpÉ­cl j­dÉ ­k ­k …e¡hm£ ¢hL¡n OV­h
­p…¢m qm -
 ­fËoZ¡ p’¡l Ll¡l rja¡z
 L¡kÑLl -ea«aÆ fËc¡-el rja¡z
 f¡lØf¢lL -k¡N¡-k¡N lr¡ Ll¡l rja¡z
 à¾c f¢lQ¡me¡ Ll¡l rja¡z
 ¢pÜ¡¿¹ NËq-el rja¡z

4. f¡lØf¢l ¢ja¢ûu¡

 hÉ¢š²Na J ¢nr¡Na i¡­h flØfl flØfl­L p¡q¡kÉ Ll­hz


 -k -L¡-e¡ pjpÉ¡-L L£i¡-h pj¡d¡e Ll¡ k¡u a¡l hÉ¡MÉ¡
Ll-hz
 c-ml p¢WL m-rÉ -fy±R¡-a pLm-L Evp¡¢qa Ll-hz
 f¡lØf¢lL B-m¡Qe¡l à¡l¡ ¢nMe-L BlJ L¡kÑL¢l L-l
a¥m-hz
 H-L Afl-L f¡W ¢houhÙ¹¥ pÇf-LÑ p¢WL ¢nr¡ -c-hz
 AeÉ¡eÉ pcpÉ-cl Evp¡¢qa Ll-hz

5. cmNa L¡kÑd¡l¡
 fË-aÉL c-ml pcpÉl¡ -M¡m¡M¤¢mi¡-h i¡h ¢h¢eju J
B­m¡Qe¡l à¡l¡ f¡WÉ ¢ouhÙ¹¥ pÇf­LÑ ‘¡e ASÑe
Ll-hz
 cmNai¡-h L¡kÑLle pÇfLÑ¢V-L p¢WL i¡-h hS¡u
l¡M-hz
 pcpÉ­cl ­L¡e ­L¡e BQle…¢m cmNa Eæ¢a p¡d­e
fË-u¡Se -pC pÇf-LÑ p¢WL heÑe¡ ¢c-a f¡l-hz
 mrÉ ASÑe Hhw ¢nr¡ fË¢œ²u¡l haÑj¡e AhÙÛ¡­L
k¡Q¡C Ll-a f¡l-hz

pq­k¡N£a¡ j§mL ¢nMe fÜ¢al …l¦aÆ


IMPORTANCE
-k±bi¡-h L¡S L-l p¤¤¢e¢cÑø N¿¹-hÉ -f±yR¡-e¡
k¡uz
f¡lØf¢lL pq­k¡¢Na¡l j¡dÉ­j ¢nMe L¡kÑœ²j pÇfæ qu
Hhw -ea«aÆ -h¡d °a¢l quz
c-ml pLm pcpÉ HLC ¢ho-u ¢Q¿¹¡ Ll¡l p¤¤-k¡N
f¡uz
pL-ml L¡-Sl j§mÉue Ll¡ k¡uz
¢nrbÑ£-cl j-dÉ BaÈpÇj¡e -h¡d S¡NËa quz
¢nr-Ll fË¢a de¡aÆL d¡le¡l pª¢øz
¢nrbÑ£-cl j-dÉ BaÈ¢hnÄ¡p N-s a¥m-a pq¡kÉ L-lz
¢nrbÑ£-cl j-dÉ pq-SC -fËoe¡l pª¢ø Ll¡ k¡uz
¢nrbÑ£-cl j-dÉ -j±¢ML pjeÄu pde cra¡l ¢hL¡n
O-Vz
c-ml pLm pcpÉ a¡-cl p¡jbÑ Ae¤k¡u£ Ahc¡e l¡M-a
f¡-lz
¢nrbÑ£l ‘¡ej§mL J p¡j¡¢SL ¢hL¡n pqSal quz
¢nrbÑ£l¡ a¡-cl ¢Q¿¹¡--Qae¡ J d¡le¡ f¡lØf¢lL Bc¡e-
fËc¡e Ll-a f¡-lz

¢nr¡­r­œ pq­k¡N£a¡ j§mL ¢nMe fÜ¢al fË­u¡N


[EDUCATIONAL APPLICATION]
 ¢nrbÑ£l¡ a¡­cl k¤¢š² J pj¡c¡e…¢m pq­S a¥­m
dl-a f¡-lz
 ¢nrbÑ£-cl i¡o¡Na cra¡ J -j±¢ML pw-k¡N p¡de cra¡
hª¢Ü f¡uz
 ¢nrbÑ£-cl j-dÉ p¡j¡¢SL pw-k¡Np¡de h¡-s Hhw
p¡j¡¢SL BQle…¢m ¢hL¡nm¡i L­lz a¡­cl j­dÉ
-ea«aÆ, BÙÛ¡-¢ejÑ¡e, pw-k¡N pde J à¾c,
hÉhÙÛ¡fe¡ pwœ²¡¿¹ ¢œ²u¡Lm¡f…¢m N­s J­Wz
 H¢V ¢nrbÑ£-cl Q¡lf¡-n p¡j¡¢SL pjbÑe-L a¥-m d-lz
 ¢nrbÑ£­cl j­dÉ A­eL h¡¢n de¡aÆL cª¢øi¢‰ O­s
-a¡-mz
 ¢nrbÑ£­cl j­dÉ B¿¹xhÑÉ¢š²L pÇfLÑ, NWej§mL
cª¢øi¢‰ J BaÈpÇj¡e ­h¡d N­l ­a¡­mz
 ¢nr¡l f¢l-hn -fËoe¡c¡uL J Evp¡qc¡ej§mL qu, g-m
¢nrbÑ£-cl cra¡ hª¢Ü f¡uz
 ¢nMe f¢l­hn m¡meL¡l£ J ¢el¡fš¡j§mL quz a¡l¡
¢e­Sl¡C ¢e­S­cl œ¥¢V pw­n¡de Ll­a f¡­lz
Efpwq¡l
CONCLUSION
Bd¤¢eL ¢nr¡hÉhÙÛ¡ ¢nrbÑ£-L¢¾cÊL, haÑj¡e
¢nrbÑ£-cl j-dÉ f¡lØf¢lL pq-k¡N£a¡ -h¡d, cmNa --h¡d,
HL¡aÈ-h¡d, pqen£ma¡-h¡d, J cmNa i¡-h L¡S Ll¡l
j¡e¢pLa¡l ¢hL¡­nl Efl k­bø …l¦aÆ fËc¡e Ll¡ quz Bl HC
pjÙ¹ ¢hL¡-nl d¡l¡-L hS¡u l¡M¡l SeÉ pq-k¡N£a¡ j§mL
¢nMe fÜ¢al ¢h-no fË-u¡Sez HC fÜ¢a-a ¢nrbÑ£-cl
pq­k¡N£a¡ j§mL cª¢øi¢‰l ¢hL¡­nl j¡dÉ­j ¢nr¡l ¢e¢cÑø
m-rÉ Efe£a q-a p¡qkÉ L-l b¡-L, HC ¢nMe fÜ¢al à¡l¡
¢nrbÑ£-cl j-dÉ f¡WÉ¢ho-ul fË¢a BNËq N-s J-W J
BiÉ¿¹¢le ­fËoe¡l p’¡l quz HR¡l¡J fÜ¢al j¡dÉ­j
¢nrbÑ£-cl j-dÉ cmNa-h¡d J f¡lØf¢lL pq-k¡¢Na¡-h¡d
N-s J-Wz

Reference
NË¿Ûf¢”L¡
 https://ro.ecu.edu.au
 https:///www.tandfonlie.co
 f¡­ä, fËeu ; ¢nr¡ fËk¤¢š²¢hcÉ¡ Hhw ¢nr¡u abÉ J
-k¡N¡-k¡N fËk¤¢š², l£a¡ f¡h¢m­Lne ; 25 B.
-h¢eu¡-V¡m¡ -me, LmL¡a¡-700009

You might also like