29/12/60
วัตถุประสงคการเรียนรู:
การเตรียมผิวหนังกอนผาตัด
Preoperative Skin Preparation
จันทรฉาย โยธาใหญ, R.N, Ph.D.
คณะพยาบาลศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม
กอนผาตัด...ทําไมตองเตรียมผิวหนัง??
เมื่อสิ้นสุดการเรียนการสอน นักศึกษาสามารถ:
• บอกความหมายของการเตรียมผิวหนังได
• บอกวัตถุประสงคของการเตรียมผิวหนังได
• บอกหลักสําคัญในการเตรียมผิวหนังได
• ระบุชนิดของการเตรียมผิวหนังได
• อธิบายขั้นตอนการเตรียมผิวหนังได
• ปฏิบัติการเตรียมผิวหนังไดถูกตองตามขั้นตอน
Bacteria commonly found on skin
++: Staphylococcus
epidermidis ,
Corynebacteria
+: Staphylococcus
aureus*, Mycobacteria
+/-: Streptococcus
pyogenes*,
 29/12/60

Bacteria commonly found on skin Bacteria commonly found on skin

1. เชื้อโรคที่อยูชั่วคราว (Transient
Flora) เชน Staph. aureus,
Pseudo. aeruginosa
- อาศัยอยูในผิวหนังชั้นบน ไมติดแนน
- มักไมเจริญแบงตัวบนผิวหนัง
- เปนสาเหตุของ การติดเชื้อใน
โรงพยาบาล
- กําจัดออกไดงายโดยการลางทํา
ความสะอาด
Staph. aureus, Pseudo. aeruginosa
2. เชื้อโรคที่อยูประจํา (Resident
Flora) เชน Staph.epidermidis,
- อาศัยอยูในผิวหนังชั้นลึก
- กอใหเกิดโรคนอย เขารางกายผาน
อุปกรณที่สอดใสเขาไป และเมื่อ
ภูมิคุมกันลดลง
- ลดจํานวนลงไดจากการลาง แตไม
สามารถกําจัดออกไดหมด

การเตรียมผิวหนังบริเวณผาตัด การเตรียมผิวหนังบริเวณผาตัด
Skin Preparation Skin Preparation
วัตถุประสงค
Skin Preparation is the removal of as many  ลดจํานวนเชื้อโรค (residual & transient
bacteria as possible from the patient’s microorganisms) บริเวณที่จะผาตัด
skin through shaving, mechanical  ปองกัน/ลดโอกาสการติดเชื้อ
washing and chemical disinfection.  กําจัดสิ่งสกปรกที่อยูบริเวณผิวหนัง
 29/12/60

หลักสําคัญในการเตรียมผิวหนัง: หลักสําคัญในการเตรียมผิวหนัง
 เตรียมผิวหนังหางจากบริเวณลงมีดผาตัด 6-8 นิ้ว  เตรียมบริเวณที่มีปริมาณเชื้อโรคมาก เชน สะดือ อวัยวะ

 ควรทําใหขนออนนุมดวยการฟอกดวยน้ําสบู เพื่อลดแรง
สืบพันธุ ภายหลังเตรียมบริเวณที่สะอาดแลว
เสียดทาน ทําใหงายแกการโกน และลดโอกาสเกิดแผล  เตรียมผิวหนังในเวลาใกลเคียงกับเวลาผาตัดมากที่สุด

 ระวังไมใหเกิดบาดแผลขณะเตรียมผิวหนัง เพราะจะเพิ่ม
ไมเกิน 2 ชั่วโมง เพื่อลดจํานวนแบคทีเรียที่ผิวหนังใหมาก

ความเสี่ยงตอการเกิดการติดเชื้อที่แผลผาตัด ที่สุดกอนเขาผาตัด

การเตรียมผิวหนังบริเวณผาตัด หลักการเตรียมผิวหนังบริเวณผาตัด
Skin Preparation
1. ควรประเมินผิวหนังตําแหนงผาตัดกอนการเตรียมผิวหนัง โดยประเมินตุม
ขั้นตอนการเตรียม หูด ผื่น หรือสภาพผิวหนังอื่นๆ บริเวณตําแหนงแผลผาตัด และบันทึกสภาพ
 เตรียมตัวเอง
ลงในแบบบันทึก รวมทั้งประเมินรอยแผลจากการบาดเจ็บตางๆ ซึ่งอาจเปน
ทางนําของเชื้อโรค
 เตรียมอุปกรณ 2. การกําจัดผมหรือขน เฉพาะในรายที่จําเปน โดยปฏิบัติตามแผนการรักษา
 เตรียมผูปวย สถานที่ ของแพทย หรือตามนโยบายและแนวทางปฏิบัติของหนวยงาน

 เตรียมเอกสาร
3. บริเวณผิวหนังที่จะผาตัดและบริเวณผิวหนังโดยรอบตองสะอาด
3.1 ควรลางสิ่งสกปรกออกจากบริเวณผิวหนังโดยใชน้ํายาปราศจากเชื้อเพื่อ
ลดการปนเปอน
3.2 การทําความสะอาดควรปฏิบัติกอนการเตรียมผิวหนังเพื่อผาตัด โดย
- แนะนําใหผูปวยอาบน้ํา สระผมกอน
 29/12/60

น้ํายาทําความสะอาดผิวหนัง ขอบเขตการเตรียมผิวหนังบริเวณผาตัด
Hibiscrub (chlorhexidine) + 0.5% Tr. Hibitain

• Hibiscrub liquid contains chlorhexidine gluconate,

which is an antimicrobial agent.
• Chlorhexidine gluconate kills a wide range of
bacteria and yeasts and some fungi and viruses. It
binds strongly to skin, mucosa and other tissues
and is therefore poorly absorbed into the skin. It
is used to kill micro-organisms that are found on
the skin and thus prevent them from causing
infection.

Head surgery: Craniotomy ผาตัดบริเวณคอ

Thyroidectomy, C-Spine
 29/12/60

Chest, Breast Torso Prep: ลําตัว

Lt. Mastectomy Rt. Thoracotomy

Rt. Thoracotomy Rt. Nephrectomy

Abdominal Prep Abdominal/Perineal Prep

Gastrectomy
Appendectomy
Exploratory Laparotomy
 29/12/60

Hip: Total Hip Arthroplasty (THA, THR) Leg, Foot

Eye ชนิดของการเตรียมผิวหนัง:
 การเตรียมผิวหนังดวยวิธีโกนขน (shaving)
 การเตรียมผิวหนังดวยวิธฟ
ี อก (cleaning, scrubbing)
 การเตรียมผิวหนังดวยวิธต
ี ัดขน (clipping)
 29/12/60

 Clean and shave…..

 Prep. Skin….ขนยาว เชน ขา
ควรจะเตรียมอยางไร??
การเตรียมผิวหนังดวยวิธีโกนขน (shaving)
Hair Removal with Razor
เตรียมเมื่อไหร?? การเตรียมผิวหนังดวยวิธีตัดขน (clipping)
Hair Removal with Electric Clipper

 Clean skin… ขั้นตอนการเตรียมผิวหนังบริเวณผาตัด

 Prep skin ไมมีขน ขนไมยาว
• การเตรียมอุปกรณ
การเตรียมผิวหนังดวยวิธีฟอก (cleaning, scrubbing) • การเตรียมผูปวยและสถานที่
• การเตรียมบริเวณผาตัด
• การเตรียมเอกสาร

การเตรียมอุปกรณ
ตรวจสอบแผนการรักษาของแพทย :
Pre-operation order for…..
 เตรียมอุปกรณ
การเตรียมอุปกรณ
29/12/60
Preoperative Order for Thoracic Laminectomy for Tumor
Removal T7-8 & instrumented fusion T5-10
• NPO after midnight
• 5% D/NSS/2 1000 ml iv drip 20 d/min
• Prep. skin at back
• G/M PRC 6 units, FFP 4 units
• Request fluoroscopy (or intraop. X-ray)
• Retain Foley’s cath with bag
• เตรียมอุปกรณไป OR: Cefazolin 1 gm, Redivac drain, Ioban
• เบิก implant ใหเรียบรอย
น้ํายาทําความสะอาดผิวหนัง
น้ํายาสําหรับฟอก (Scrubbing) น้ํายาสําหรับทา (Painting)
Hibiscrub (chlorhexidine) 0.5% Tr. Hibitain
Providone-Iodine scrub 10% Providone-Iodine
Solution
 29/12/60

การเตรียมผูป วย และ สถานที่

- Providone-Iodine scrub
- Hibiscrub
- Tr. Hibitain 0.5% - 10% Providone-Iodine
Solution
 แจงใหผูปวยทราบ อธิบายวัตถุประสงค และขั้นตอนของการ
เตรียมผิวหนัง
 จัดใหผปู วยอยูในทาที่สบาย
 กั้นมาน ปดตากรณีที่ตองเตรียมผิวหนังบริเวณที่ไมควรเปดเผย
เปดเผยเฉพาะบริเวณที่จะเตรียมผิวหนังเทานั้น
 ใชผายางกันเปอน/กระดาษสา รองใตอวัยวะที่จะเตรียมผาตัด

การทําความสะอาดผิวหนังบริเวณผาตัด การโกนขนดวยมีดโกน (Razor) หรือ การตัดขน (Clipping)

 ลางมือ ใสถุงมือ
 เปดชุดเตรียมผาตัดที่เตรียมมา
 ใช Forceps หยิบสําลีชุบ Hibiscrub บิดพอหมาด
 เริ่มฟอกผิวหนังจากตําแหนงที่จะลงมีดผาตัด วนออกไปเปนรัศมี
โดยรอบประมาณ 3-4 นิ้วฟุต
 ทิ้งสําลีเดิม ใชสําลีกอนใหมทาํ การฟอกผิวหนังเชนเดิมซ้ําอีกครั้ง
โดยฟอกนานประมาณ 3-4 นาทีเพื่อใหขนออนนุม งายแกการโกน

การโกนขน
 ใชมอื ขางที่ไมถนัดดึงผิวหนังเหนือบริเวณที่ตองการโกนใหตึง
 ใชมือขางที่ถนัดจับเครื่องโกน ทํามุมกับผิวหนังประมาณ 30- 45
องศา เริ่มโกนขนจนทั่วบริเวณที่ฟอกน้ํายาไว
 ควรโกนตามแนวขน เพื่อปองกันบาดเจ็บของผิวหนัง
 ฟอกและโกนผิวหนังสวนที่เหลือตามขั้นตอนจนทั่วบริเวณที่ตอง
เตรียมผาตัด
การทําความสะอาดผิวหนังบริเวณผาตัด
 หากพบวาผูปวยมีอาการปวดแสบผิวหนังขณะทาน้ํายา หรือ
สังเกตพบรอยมีดโกนบาด ใหรายงานอาจารยนเิ ทศ/พี่พยาบาล
ทราบ
 เปลี่ยนสําลีใหมหลังทาไดประมาณ 3-4 ครั้ง ทําซ้ําเชนนี้จนทั่ว
ผิวหนังบริเวณที่โกนไว
 เก็บอุปกรณ
 สอนการปฏิบัติตวั กอน-หลังผาตัด
29/12/60
การทําความสะอาดผิวหนังบริเวณผาตัด
 ใหผูปวยไปอาบน้าํ สระผม ถาผูปวยไมสามารถลุกจาก
เตียงไดใหชวยทําใหที่เตียง
 จากนั้นจัดใหนอนในทาที่สบาย และสะดวกตอการทา
น้ํายาทําลายเชื้อ
 ใช Forceps ตัวที่สองคีบสําลีชบุ 0.5%Tr.Hibitane ทา
ผิวหนังบริเวณที่โกนไวจนทั่ว
 ถามีแผลใหทําความสะอาดแผลดวย
การเตรียมผิวหนังดวยวิธีฟอก
 เตรียมอุปกรณเหมือนกัน ยกเวนชุดเครื่องโกน
 ขั้นตอนการเตรียมผิวหนังบริเวณผาตัด ทําเชนเดียวกัน
กับวิธีการโกน แตไมตองโกนขน โดยหลังการฟอกจนทั่ว
บริเวณแลวใหทําความสะอาดคราบสบู หลังจากนั้นให
ทาดวยน้ํายาทําลายเชื้อโรค
*** อยาลืม...อาบน้ํา สระผม ตัดเล็บ ***
**เก็บฟนปลอม ของมีคา **
 29/12/60

เตรียมเมื่อไหร? การเตรียมดานกฎหมาย/เอกสาร
• วันกอนผาตัด
ฟอกบริเวณผาตัด
• เชาวันผาตัด
- โกนขน และ ทาน้ํายาฆาเชื้อ
หรือ
- ฟอกและทา ทาน้ํายาฆาเชื้อ

หนังสือรับทราบและยินยอมใหแพทยทําการบําบัดรักษา-ผาตัด
แบบสํารวจผูปวยกอนเขาหองผาตัด
Informed consent form
 29/12/60

ใบสงของเขาหองผาตัด รายงานการผาตัด

สรุปขั้นตอนการเตรียมผาตัด Question & Answer

• เตรียมของ เอกสาร
• เตรียมผูปวย: เปดเผยเฉพาะบริเวณที่จะเตรียม
• Identification : ผูปวย การผาตัด บริเวณที่จะผาตัด
• Clean/Shave, Scrub/Paint บริเวณที่จะผาตัด ทําแผล
• ทําความสะอาดรางกาย หัวจรดเทา
• สอนการปฏิบตั ิตัวกอนและหลังผาตัด