A. Nobela 5.

Layunin - mga layunin at mga simulan, lubhang

mahalaga sa buhay ng tao.
Mga Elemento
6. Nobelang Tauhan - binibigyang-diin sa nobelang
Tauhan - Binibigyang-buhay ng manunulat sa ito ang katauhan ng pangunahing tauhan, mga

kaisipan ng mga mambabasa. Dapat gumagalaw nang hangarin, kalagayan, sitwasyon, at

alinsunod sa hinihingi ng tunay na buhay. pangangailangan.

7. Nobelang Pagbabago - ukol sa mga pangyayari na
Tagpuan - Tumutulong sa pagbibigay ng linaw sa
nakakapagpabago ng ating buhay o sistema.
paksa, sa banghay at sa tauhan. Hal. : barong-barong sa
gilid ng estero maharlikang palasyo ng hari. Mga Sangkap

Banghay - Ito ang salaysay o mga pangyayaring 1. Isang kwento o kasaysayan

bumubuo sa akda o mga pangyayaring tungkol sa salaysay.

2. Isang pag aaral
Balangkas ng mga pangyayari na inayos at pinag-ugnay ng
isip. 3. Pag gamit ng malikhaing guniguni

Paraan ng pagsulat ng nobela - Paano sinulat ang Mga Bahagi

nobela. Maligoy, mabulaklak o direkta ang pagkakapahayag
Tagpuan - lugar at panahon ng mga pinangyarihan
ng manunulat sa kanyang pananalita. Makabuluhan ba ang
kanyang ginagamit na salita. Tauhan - nagpapagalaw at nagbibigay buhay sa
nobela.
Haba - Gaano kahaba ang nobela. Ang haba ng
nobela ay naaangkop rin . Banghay - pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari sa
nobela.
Katangian ng kaakit-akit na nobela;

Pananaw - panauhang ginagamit ng may-akda.

1. Mahusay na pagpili ng mga salita.

a. una - kapag kasali ang may-akda sa kwento.

2. May bahaging masaya.

b. pangalawa - ang may-akda ay nakikipag-usap.

3. May sariling tatak ng kumatha.
c. pangatlo - batay sa nakikita o obserbasyon ng
Mga Uri
may- akda.
1. Nobelang Romansa - ukol sa pag-iibigan.
Tema - paksang-diwang binibigyan ng diin sa
2. Kasaysayan - binibigyang-diin ang kasaysayan o
nobela.
pangyayaring nakalipas na.
3. Nobelang Banghay - isang akdang nasa Damdamin - nagbibigay kulay sa mga pangyayari.
pagkakabalangkas ng mga pangyayari ang ikawiwili
Pamamaraan - istilo ng manunulat.
ng mga mambabasa.
4. Nobelang Masining - paglalarawan sa tauhan at Pananalita - diyalogong ginagamit sa nobela.
pagkakasunud-sunod ng pangyayari ang ikinawiwili
ng mga mambabasa. Simbolismo - nagbibigay ng mas malalim na
kahulugan sa tao, bagay at pangyayarihan.
 B. Maikling Kwento

Mga Elemento  Sa kwento ng tauhan inilalarawan ang mga

pangyayaring pangkaugalian ng mga
Panimula - Dito nakasalalay ang kawilihan ng mga
tauhang nagsisiganap upang mabigyan ng
mambabasa.
kabuuan ang pag-unawa sa kailkuilla ng
Saglit na Kasiglahan - Nagpapakita ng kulisang mambabasa.

panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang nasasangkot sa  Sa kwento ng katutubong kulay

problema. binibigyang-diin ang kapaligiran at mga

pananamit ng mga tauhan, ang uri ng
Suliranin - Problemang haharapin ng tauhan.
pamumuhay, at hanapbuhay ng mga tao sa

Tunggalian - May apat na uri: tao vs. tao, tao vs. nasabing pook.

sarili, tao vs. lipunan, tao vs. kapaligiran o kalikasan.  Sa kwentong bayan nilalahad ang mga
kwentong pinag-uusapan sa kasalukuyan
Kasukdulan - Makakamtan ng pangunahing tauhan ng buong bayan.
ang katuparan o kasawian ng kanyang ipinaglalaban.  Sa kwento ng kababalaghan pinag-
uusapan ang mga salaysayinjhg hindi
Kakalasan - Tulay sa wakas.
kapanipaniwala.
Wakas - Ito ang resolusyon o ang kahihinatnan ng  Naglalaman ang kwento ng katatakutan ng
kwento. mga pangyayarijkuil kapanapanabik at
mahahalagang pangyayari na
Tagpuan - nakasaad ang lugar na pinangyayarihan
nakapagpapaiba o nakapagbago sa
ng mga aksyon o mga insidente, gayundin ang panahon kung
tauhan.
kailan naganap ang kuwento.
 Sa kwento ng sikolohiko ipinadarama sa
Paksang Diwa - Mensaheng inilalahad ng maikling mga mambabasa ang damdamin ng isang
kwento. tao sa harap ng isang pangyayari at
kalagayan. Ito ang uri ng maikling kwentong
Mga Uri
bihirk
1. Kuwento ng Pag-ibig  Sa kwento ng pakikipagsapalaran, nasa
balangkas ng pangyayari ang interes ng
2. Kuwento ng Maromansang Pakikipagsapalaran
kwento.

3. Kuwento ng Madulang pangyayari  Nagbibigay-aliw at nagpapasaya naman sa

mambabasa ang kwento ng katatawanan.
4. Kuwento ng katatawanan
Mga Sangkap
5. Kuwento ng Katatakutan
 Tagpuan – Tumutukoy ito sa pook at panahong
6. Kuwento ng Tauhan pinangyarihan ng mga tagpo sa akda, naglalarawan
ito ng ginagalawan o kapaligiran ng mga tauhan.
7. Kuwentong Makabanghay
Inilalarawan ito nang buong linaw, pati na ang
8. Kuwento ng Katutubong Kulay/Kapaligiran
 kaugalian ng mga nasa kapaligiran ay masisinag sa
mabisang pamamaraan.
 Tauhan – Kaunti lamang ang mga tauhan ng
maikling katha bagama’t laging may pangunahing
tauhan. Ang iba pa sa kuwento ay tumutulong
lamang sa lalong ikatitingkad ng pagganap ng
pangunahing tauhan sa akda. Sa kanyang ga- law
at ugali nakasalalay nang malaki ang kagandahan ng
akda. Kailangang siya’y maging tunay at buhay.
Siya at ang iba pang tauhan ay inilalarawan nang
di-tuwiran. Makikilala sila sa pamamagitan ng
kanilang panlabas na kaanyuan – pisikal at
pananamit, kilos na magpapahiwatig ng kanilang
ugali at pili ng mga salita.
 Banghay – Tumutukoy ito sa pagkakasunud-
sunod ng mga pangyayari. Dapat itong maging
maayos at magkakaugnay upang maging matatag at
kapani-paniwala. Gaano man kapayak o karaniwan
ang mga pangyayari, ang pagiging kawili-wili nito ay
nakasalalay sa makatwirang pagkakasunud- sunod
na “magpapadulas sa daloy ng salaysay.
Mga Bahagi
Panimula - sa bahaging ito paaasahin ng may-akda
ang mga mambabasa sa isang kawili-wili at kapana-
panabik na akda. Humigit-kumulang, ang mga
sumusunod ay nakapaloob sa mga unang talata ng akda:
A. pagpapakilala sa mga tauhan – maipabatid ang
kanilang pagkatao ng pangunahing tauhan; ma-
pangibabaw ang katangian ng pangunahing tau- han
upang magkagiliw agad sa kanya ang mga mambabasa.
B. pagpapahiwatig ng suliraning kakahaharapin ng
mga tauhan – kailangang palitawin ang suliranin ng
pangunahing tauhan upang maitanim sa isipan ng mga
mambabasa na sa kanya iinog ang mga susu- nod pang
pangyayari.
C. pagkakintal sa isipan ng mga mambabasa ng
damdaming palilitawin sa kuwento – ang lahat ng mga
pangyayari at tauhan sa akda ay kailangang isang
damdamin lamang ang antigin sa mga mambabasa.
D. paglalarawan ng tagpuan – sa di-tuwirang
pama- maraan, magagawa ng may-akdang madama ng
mga mambabasa ang kapaligirang gagalawan ng mga
tauhan lalo ng ng pangunahing tauhan sa ak- da;
mahalaga ito upang madaling matiyak ng mga
mambabasa ang suliraning kahaharapin ng pangu-
nahing tauhan at ang damdaming nasang maantig sa
mambabasa.
Tunggalian - Ito ang nagbibigay-daan sa
madudulang tagpo upang lalong maging kawili-wili at ka-
pana-panabik ang mga pangyayari kaya’t si- nasabing
ito ang sanliga ng akda. Nagsisimu- la ito sa
paghahangad ng pangunahing tauhan na hahadlangan
ng sinuman o anuman sa ka- tuparan. Ang sagabal o
katunggaling lakas ay dapat na nababagay sa
kahalagahan ng layunin; at dapat na magdulot ng
pananabik at kasiyahan sa mga mambabasa sa dakong
huli.
Kasukdulan - Dito nagwawakas ang tunggalian.
Pinaka- masidhing pananabik ang madarama ng mga
mambabasa sa bahaging ito sapagkat dito
pagpapasyahan ang kapalaran ng pangunahing tauhan
o ng bayani sa kuwento. Subalit bago sumapit ang
pinakarurok na ito ng kasabikan, kailangang magduyan
muna ang pananabik ng mambabasa sa isang lundo na
sa ilang saglit, mabibitin ang tinurang pananabik sa
kahihi- natnan ng pangunahing tauhan.
Wakas - Bagama’t ang isang maikling kuwento ay
maaari nang magwakas sa kasukdulan, may mga
pagkakataong kailangan pa rin ang isang katuusan
upang ipahayag ang mga pangyaya- ri pagkatapos ng
kasukdulan. Maaari ritong ipaloob ang paliwanag o
pahiwatig sa tiyak na sinapit ng pangunahing tauhan sa
halip na ipaubaya na lamang sa mga mambabasa.
 C. Dula Parodya - Kapag mapanudyo, ginagaya angkakatwang
ayos, kilos, pagsasalita atpag-uugali ng tao bilang isang
Mga Elemento
anyo ngkomentaryo, pamumuna o kaya aypambabatikos
 Iskrip o Banghay - Ito ang pinakakaluluwa ngisang na katawa-tawa ngunitnakakasakit ng damdamin

dula. Sa iskripnakikita ang banghay ngisang dula. ngpinauukulan.

 Aktor o Karakter - Ang nagsisilbing tauhanng
Proberbyo - Kapag ang isang dula ay maypamagat
dula at nagsasabuhaysa mga tauhan sa iskrip.
na hango sabukambibig na salawikain, angkwento ay
 Dayalogo - Ang mga bitaw na linya ng mgaaktor na
pinaiikot dito upangmagsilbing huwaran ng tao
siyang sandata upangmaipakita at maipadama
sakanyang buhay.
angmga emosyon.
 Tanghalan - Ang anumang pook Mga Sangkap
napinagpasyahang pagtanghalanng isang dula.
Tauhan - Ang mga kumikilos atnagbibigay buhay
 Tagadirehe o director - Siya ang nag-i-interpret
sadula.
sa iskripmula sa pagpasya sa itsura ngtagpuan, ng
damit ng mga tauhanhanggang sa paraan ng Tagpuan - Ang panahon at pookkung saan
pagganapat pagbigkas ng mga tauhan. naganap angmga pangyayaringisinasaad.
 Manonood - Saksi sa isang pagtatanghal. Hindi
Sulyap sa Suliranin - Pagpapakilala sa
maituturing na dula ang isang binansagang
problemang kwento. Pagsasalungatanng mga tauhan, o
pagtanghal kung hindi ito napanood ng ibang tao.
kaya’ysuliranin ng tauhan na sariliniyang likha o gawa.
 TemaIto - ang pinakapaksa ng isangdula.

Saglit na Kasiglaan - Ito ay ang saglit napaglayo o

Mga Uri
pagtakas ngmga tauhan sa suliraningnararanasan.
Komedya - Kapag masaya ang tema, walang
Tunggalian - Maaaring sa pagitan ng mgatauhan,
iyakan at magaan sa loob, at ang bida ay laging
tauhan laban sa kanyangpaligid, at tauhan laban sa
nagtatagumpay.
kanyangsarili; maaaring magkaroon ng higitsa isa o
Trahedya - Kapag malungkot at kung minsan pa ay patung-patong natunggalian.
nauuwi sa isang matinding pagkabigo at pagkamatay ng
Kasukdulan - Sa puntong ito nasusubok
bida.
angkatatagan ng tauhan. Ditopinakamatindi at
Melodrama o “Soap Opera” - Kapag magkahalo pinakamabugsoang damdamin o angpinakakasukdulan
naman ang lungkot atsaya, at kung minsan ay ng tunggalian.
eksaheradoang eksena, sumusobra ang pananalitaat
Kakalasan - Ang unti-unting pagtukoysa kalutasan
ang damdamin ay pinipiga para lalongmadala ang
sa mgasuliranin at pag-ayos samga tunggalian
damdamin ng mga nang silaay maawa o mapaluha sa
nararanasanng bida. Kalutasan - Dito nawawaksi atnatatapos ang
mgasuliranin at tunggaliansa dula.
Parsa - Kapag puro tawanan at walngsaysay ang
kwento, at ang mgaaksyoon ay puro “Slapstick”
nawalang ibang ginawa kundimagpaluan at
maghampasan atmagbitiw ng mga kabalbalan.
Mga Bahagi Mga Uri

1. YUGTO – Ang bahging ito ang 1. Supernatural - alamat tungkol sa pinagmulan ng mga
ipinanghahati sa dula. inilaladlad ang pangmukhang tabing hindi kapanipaniwalang bagay.
upang magkaroon ng panahong makapahinga ang mga
2. Kabayanihan - alamat tungkol sa kabayanihan ng isang
nagsiganap gayundin ang mga manonood.
nilalang sa kanyang panahon.
2. TANGHAL – Ang bahaging ito ang
3. Panrelihiyon - alamat base sa lugar.
ipinanghahati sa yugto kung kinakailangang magbago ng
ayos ng tanghalan. Mga Sangkap

3. TAGPO – Ito ang paglalabas-masok sa Panimula Saglit na Kasiglahan

tanghalan ng mga tauhang gumaganap sa dula.
Suliranin, Tunggalian Kasukdulan
D. Alamat
Kakalasan Wakas
Mga Elemento
Tagpuan Paksang Diwa
Tauhan - Ito ang mga nagsiganap sa kwento at
Kaisipan Banghay
kung ano ang papel na ginagampanan ng bawat isa.

Mga Bahagi
Tagpuan - Inilalarawan dito ang lugar na
pinangyarihan ng mga aksyon at insidente, gayundin ang Mga Tauhan at Paglalarawan: Ang mga karakter
panahon kung kailan ito nangyari.
ay walang buhay, o kumakatawan sa dios, o mga tao na may

Saglit na kasiglahan - Ito ay naglalahad ng katangian na sobra pa o di kaya'y katulad na ng diyos.

panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang masasangkot sa

Ang diyos o mga superhero ay mukhang tao ngunit walang
suliranin.
kamatayan at may mga taglay na kapamhyarihan.
Tunggalian - Ito naman ang bahaging nagsasaad sa
Tagpuan: Ang lugar ay may kaugnayan sa kultura
pakikitunggali o pakikipagsapalaran ng pangunahing tauhan
at ang oras ay nakaraan na isang lagay ng lupa.
laban sa mga suliraning kakaharapin na minsan ay sa sarili, sa
kapwa, o sa kalikasan.
Balangkas: Ang mga pangyayari sa kwento ay

Kasukdulan - Ito ang pinakamadulang bahagi kung binubuo ng maraming aksyon, mga hindi pagkakasundo na

saan maaaring makamtan ng pangunahing tauhan ang
katuparan o kasawian ng kanyang ipinaglalaban.
Kakalasan - Ito ang bahaging nagpapakita ng unti-
unting pagbaba ng takbo ng kwento mula sa maigting na
pangyayari sa kasukdulan.
Katapusan - Ito ang bahaging maglalahad ng
magiging resolusyon ng kwento. Maaaring masaya o
malungkot, pagkatalo o pagkapanalo.
sitwasyon at iba pang kapapanabik na aksyon. Ito ay nag-
aalok ng mga paliwanag tungkol sa mga pasimula ng mundo o
likas na kababalaghan. Maaari ring magpokus sa mga
mahihirap na gawain o mga balakid sa pagtagumpayan.
Ang balangkas ay may kinalaman sa mga relasyon sa
pagitan ng tao at Diyos, superhero, o mga diyos at diyosa,
paraan ng mga tao na tanggapin o tuparin ang kanilang
tadhana, at pakikibaka ng tao kay diyos at masasamang
pwersa sa loob ng kanilang mga sarili at sa labas ng kanilang F. Anekdota
sarili.
Mga Elemento
Tema: Ipinaliliwanag ang mga natural na
Ang anekdota ay isang uri na tumutukoy sa
pangyayari, pinagmulan ng buhay, pag-uugali ng tao,sosyal
kakatawang pangyayari sa buhay ng isang sikat na tao,
na pangyayari, mga relihiyosong gawi,at kalakasan
kakilala o napaka tanyag na tao sa isang lugar o bansa. Ito
kahinaan ng tao at mga aralin para sa buhay.
rin ay isang maikling akda na ang bunga nito ay mga
Istilo: Sumasalamin sa kultura, kaugalian, mga kapanapanabik na pangungusap. Ang Anekdota ay may
pagpapahalaga, at paniniwala. Ito ay mga repliksyon ng dapat pangyayari at kahulugan sa ng nais ipadama.
lakas ng tao, karupokan, kahinaan, o pagkukulang.
-Nakakatawa -Pilosopikal
Naniniwala ang pangunahing tauhan na malampasan ang
lahat ng pagsubok upang makamit ang mga layunin. - Inspirasyonal -Nakapagpaalala

Tono: Ang mga mambabasa ay humantong sa mga -Pagbibigay ng babala.

bagong pananaw at / o pag-unawa.
Nakakatawa - Isang anekdota na nagdaragdag ng
Palagay: Kadalasan, nasa ikatlong tao ang katatawanan sa paksa.
nagsalaysay.
Nakapagpapaalaala - Ang isang kuwento na nagpapaalala
E. Pabula ng mga bagay na pangkalahatang tungkol sa nakaraan o
isang partikular na kaganapan , na ipinahayag sa mga paraan
Mga Elemento
tulad ng “Naalala ko pa noong … ” at iba pa.
Tauhan - Ang mga tauhan sa isang pabula ay
Pilosopikal - Isang anekdotang ipinapahayag upang pag-
ginagampanan ng mga hayop, kung saan payak ang
isipan ng mas malalim ang mga paksa.
ginagawang paglalarawan sa mga tauhan. mayroon tayong
dalawang uri ng tauhan. Tauhang Lapad at tauhang Bilog. Inspirasyonal - Isang anekdotang isinasalaysay upang
halimbawa ng mga tauhan ay aso,pusa,daga,kalabaw at iba magbigay ng inspirasyon o iba pang positibong
pa. damdamin.Ito ay madalas na tungkol sa hindi pagsuko,
pagkamit ng mga layunin o pangarap , ginagawang posible
Tagpuan - Sa tagpuan ay tinutukoy ang panahon
ang imposible , at iba pa.
lugar o pook kung saan naganap o magaganap ang
pangyayari sa kwento. mayroong dalawang uri ng tagpuan. Pagbibigay ng babala – Mga kuwento na binabalaan ang
ang payak at pahiwatig. iba tungkol sa mga panganib o negatibong kahihinatnan na
pumapalibot sa paksa.
Banghay - Ang banghay ay tumutukoy sa
pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa pabula. Ito ay Mga Uri
mayroong simula,gitna at wakas.
Kata-kata at Hango sa totoong buhay.
Aral - Sa isang kwento ay dapat hindi nawawalan
ng aral, o magandang aral para sa mga mambabasa upang
maituwid niya kung ano man ang mga pagkakamali na nagawa
niya sa buhay.
 G. Sanaysay
Mga Elemento
Tema at Nilalaman - tumutukoy sa kung anuman
ang nilalaman ng sanaysay ay itinuturing na paksa dahil sa
layunin sa pagkakasulat nito at kaisipang ibinahagi
Anyo at Istruktura - maayos na pagkakasunud-
sunod ng ideya o pangyayari
Kaisipan - mga ideyang nabanggit na kaugnay o
panlinaw sa tema
Wika at Istilo - mabuting gumamit ng simple, natural
at matapat na mga pahayag
Larawan ng Buhay - masining na paglalahad na
gumagamit ng sariling himig ang may akda
Damdamin - naihahayag ang damdamin nang may
kaangkupan at kawastuhan sa paraang may kalawakan at
kaganapan
Himig - naipapahiwatig ang kulay o kalikasan ng
damdamin.
Mga Uri
PORMAL - Sanaysay na tumatalakay sa mga
seryosong paksa at nangangailangan ng masusing pag-aaral
at malalim na pagkaunawa sa paksa. Inaakay ng manunulat
ang mga manbabasa sa malalim na pag-iisip upang makabuo
ng sariling pagpapasya at kumilos pagkatapos.
DI-PORMAL - Sanaysay na tumatalakay sa
mga paksang magaan, karaniwan, pang-araw-arawat
personal. Binibigyang diin ng manunulat ang mga bagay-
bagay, mga karanasan o isyung maaaring magpakilala ng
personalidad ng manunulat o pakikisangkot niya sa mga
mambabasa.
Mga Sangkap
TEMA AT NILALAMAN - Anuman ang
nilalaman ng isang sanaysay ay itinuturing na paksa dahil sa
layunin sapagkakasulat nitoat kaisipang ibinahagi.
ANYO AT ISTRUKTURA - Ang anayo
sat istruktura ng sanaysay ay isang mahalagang sangkap
sapagkat nakaaapekto ito sa pagkaunawa ng mga
mambabasa, ang maayos na pagkakasunud-sunod ng edeya
o pangyayari ay makatututlong sa mambabasa sa
pagkaunawa sa sanaysay.
WIKA AT ISTILO - Ang uri at antas ng wika
at istilo ng pagkakagamit nito ay nakaapekto rin sa
pagkaunawa ng mambabasa, higt na mabuting gumamit ng
simple, natural at matapat na mga pahayag.
Mga Bahagi
PANIMULA - Ang pinakamahalagang bahagi ng
isang sanaysay sapagkat ito ang unag titingnan ng mga
mambabasa, dapat nakapupukaw ng atansyon ang panimula
upangipagpatuloy ng mamababasa ang pagbasa sa akda.
KATAWAN - Sa bahaging ito ang sanaysaya
makikita ang pagtalakay sa mahahalagang puntos ukol sa tema
at nilalaman ng sanaysay, dapat ipaliwanag nang mabuti ang
bawat puntos upang maunawaan ito ng maigi ng mambabasa.
WAKAS - Nagsasara sa talakayang naganap sa
katawan ng sanaysay. Sa bahaging ito nahahamon ang pag-
iisip ng mambabasa na maisakatuparan ang mga tinalakay ng
sanaysay.
H. Talambuhay