04.03.

2017 
ОПШТИНСКИ НАТПРЕВАР по Природни науки  
5. одделение, КЛУЧ 
 
1. Која од површините најдобро ја рефлектира светлината? 
а)    б)    в)    г)    д) 
 
 
                                                                                                                                                               
____/2 б. 
 

2. Што од наведеното е извор на светлина?  
а) свеќа    б) прекинувач    в) Сонце    г) Месечина 
д) очи      ѓ) чаша     е) вода     ж) батериска лампа 
____/6 б. 
 

3. Како се создаваат сенките? 
____/8 б. 
Ако предметот е непровиден, светлината нема да може да помине низ него. Таа или ќе биде 
одбиена или ќе биде апсорбирана од предметот. Во тој случај предметот игра улога на 
препрека. Бидејќи светлината се простира праволиниски, во тој случај зад предметот нема да 
има светлина. Тој недостаток од светлина се вика сенка. 
Објаснување: Клучните зборови се болд и потцртани. За еден таков збор се добиваат 3 бода. 
За секој дополнителен збор се добиваат дополнителни бодови. 

4. Кои сенки може да одговараат на предметот на сликата?       
 

      
  а)    б)           в)      г)        д)    ____/4 б. 
 

5. На едно огледало паѓа зрак светлина 
1 (види слика). Кој од зраците го  а) б) 
прикажува зракот што се рефлектира?  1 в) 
Заокружи ја буквата кај тој зрак. 
  г)
      
          д)
         
                      ____/2 б. 
 

6. Кој од наведените месеци има најдолг ден? 
а) Јануари 
б) март 
в) Јули 
г) Септември 
д) Декември                    ____/1 б. 
 
7. Како можеш да докажеш дека белата светлина е составена од сите други бои?  ____/10 б. 
а) Се зема едно парче картон. Се дели на повеќе делови. Секој дел се обојува со различна 
боја. Низ центарот на картонот се прободува некое стапче или молив. Ако се заврти стапчето 
картончето нема веќе да биде шаерно туку бело. 
б) Белата светлина ако падне на дождовни капки, капките ќе ја разделат белата светлина во 
боите кои ја сочинуваат. 
в) Ако земеме CD и го насочиме кон бела светлина, на површината на ЦД‐то таа ќе се разло 
и ќе ги видиме боите од кои таа е составена. 
г) Ако белата светлина ја упатиме на стаклена призма, светлината ќе се прекрши во неа и од 
другата страна на призмата ќе ја видиме разложена белата светлина во боите на 
виножитото/ боите од кои таа е составена. 
 

Се прифаќа секоја одговор кој укажува на некој процес или уред кој ја разложува белата 
светлина на составните бои или процес при кој боите од светлината се мешаат и даваат бела 
светлина.  
 

Објаснување: Се добиваат максимум 10 бода, во зависност од прецизноста и јасноста на 
објаснувањето. 
 
8. Наброј најмалку 5 планети од нашиот Сончев систем. Меркур, Венера, Земја, Марс, 
Јупитер, Сатурн, Уран, Нептун.  
                      ____/10 б. 
 

9. Дополни ги празните места во реченицата со некои од понудените зборови. Понудени 
зборови: поголема, годишни времиња, помала, Земјата, оска, четири, сто, Сонцето, линија, 
искосена.  
а) Месечината е ______ помала ________ од Земјата околу __ четири ____ пати. ____/4 б. 

б) Земјата се движи околу__ Сонцето__, а Месечината се движи околу __Земјата __.____/4 б. 
в) Земјата се врти околу својата ______ оска ______, а тоа е замислена _____ линија _____, која 
минува низ неа.                  ____/4 б. 
г) Оската на Земјата е _искосена _ и поради тоа се појавуваат  годишни времиња _.____/4 б. 
 

10. На цртежот е прикажан еден пејсаж. 
Нацртај ја сенката на дрвото. Дали 
знаеш на која страна ќе биде 
насочена? Објасни.             ____/8 б.  
 
Сенката не може да се нацрта, затоа 
што нема директна светлина од 
Сонцето. Осветлувањето е дифузно, 
односно светлината од Сонцето не паѓа 
директно на дрвото, туку се растура и 
паѓа од сите страни. 
 
Се признава и одговорот во кој се 
објаснува дека може да има многу многу слаба сенка, која е тешко да се забележи и 
дополнително нема да има остри ивици, затоа што светлината се простира дифузно. 
                 
11. Заокружи го точниот одговор. Кога кај нас е пладне во: 
а) Атина е ден/ноќ 
б) Токио е ден/ноќ 
г) Сиднеј е ден/ноќ 
д) Лондон е ден/ноќ                  ____/8 б. 
 
12. Нацртај го распоредот на честичките ако гасот се префрли во поголем сад.  
                           ______/ 5 б. 
 
Коментар: Истите десет крукчиња треба 
да се распоредат во поголемиот сад. 
За повеќе или помалку од 10 крукчиња 
(3), се добиваат 4 бода. 

 
 
 
13. Смеса од брашно и вода може да се раздвои со помош на постапка наречена 
филтрација. Во квадратчињата на сликата напиши го соодветниот збор од 
листата подолу што се однесува на некој лабораториски прибор или на некоја 
супстанца.    
лабораториска чаша    филтерна хартија              инка за филтрирање 
сталак   смеса      филтрат       талог 
        ______/ 14 б. 
 

 
 
 
 
14. На сликата е прикажана чаша наполнета околу ¾ со вода. Во крукчињата
нацртај ги честичките на присутните супстанци во чашата. _____/ 6 б.