Одговори 03.03.

2018
ОПШТИНСКИ НАТПРЕВАРИ ПО ПРИРОДНИ НАУКИ
5.одделение

1. Што е воден циклус?

(а) Процес кој го опишува постојаниот кружен тек на водата на Месечината и
нејзината атмосфера.
(б) Циклус при кој се добива вода за пиење.
(в) Кружен процес во кој се прочисува валканата вода.
(г) Процес ко јго опишува постојаниот кружен тек на водата во Земјата и
нејзината атмосфера.
2 бода ___

2. Во чаша со вода се става една лажица шеќер. После одредено мешање во чашата не
се гледа присуството на шеќерот. Што се случило со шеќерот:
(а) испарил
(б) се стопил
(в) кондензирал
(г) се растворил.
2 бода ___

3. Искорити ја сликата подолу и дополни ги исказите со некој од следните зборови: се

раствора, испарува, мрзне, сефилтрира, кондензира, се топи.

(а) Водата при загревање __испарува____ и се

претвора во водена пареа.
(б) Водената пареа при ладење _се кондензира___ и
се претвора во вода.
(в) Мразот при загревање __се топи___________ и се
претвора во вода.

3 бода ___

4. Што се случува кога чаша со вода ќе се излее во тегла со растително масло?

(а) маслото станува потечно
(б) настанува експлозија
(в) маслото и водата не се мешаат
(г) се добива раствор.
2 бода ___

1
5. Со помош на филтер хартија може да се разделат:
(а) масло и вода ДА НЕ
(б) ориз и вода ДА НЕ
(в) воздух и вода ДА НЕ
(г) песок и вода ДА НЕ

4 бода ___
За секој точен одговор се добива по 1 бод. Се признава како точно ако ученикот
заокружил (б) и (г) – 4 поени, ако заокружил само (б) или само (г) – 3 поени, ако заокружил
само еден одговор ДА – 1 поен

6. Во табелата подолу дадени се различни супстанци заедно со нивните температури

(точки) на топење. Врз основа на дадените податоци одговори на прашањата дадени
подолу.
Супстанца Температура на
топење/°C
стакло 1400
алуминиум 660
чоколадо 35
железо 1525
маслиново масло −20
жива −39
злато 1064
калај 232
сребро 962
сол 800
восок 60
шеќер 185
мраз 0
(а) Која супстанца има најниска температура на топење?____жива_________________
(б) Која супстанца има највисока температура на топење?___железо_______________
(в) Ако за собна температура се смета 22 °С, именувај две супстанци кои се во цврста
состојба на собна температура.стакло, алуминиум, чоколадо, железо, злато, калај,
сребро, сол, восок, шеќер________ (се наведуваат кои било две супстанци) ______*
(г) Кои супстанци се течности на собна температура?маслиново масло, жива, мраз *
(д) Просечната температура на Артикот е околу -30°С. Кои супстанци нема да
замрзнат (ќе останат течни) на Артикот во зима? жива__________________________*
*со 1 бод е бодиран секој точен одговор, а со -0,25 бода секој неточен доколку веќе е
наведен барем еден точен одговор. Ако ученикот навел само погрешен одговор добива 0
бода. Пр. Ако под (а) одговoрил жива: 1 бод, ако одговорвил жива и масло: 0,75 бода, ако
одговорил масло: 0 бода
8 бода ___

2
7. Во табелата подолу дадени се податоци за својствата на хлор, оцет, сребро и
маргарин. Искористи ги податоците во табелата за да одговориш на прашањата
дадени подолу.

Супстанца Хлор Оцет Сребро Маргарин

Дали го исполнува просторот? ДА НЕ НЕ НЕ
Дали е обоена? жолта безбојна сива жолта
Дали може да тече? ДА ДА НЕ НЕ
Дали во него може да го ставите прстот? ДА ДА НЕ ДА
Дали може да навлажни парче хартија? НЕ ДА НЕ ДА

Кои супстанци се течности? _оцет__________________*

Кои се цврсти супстанци?___сребро и маргарин_______________*
Кои се гасови?_____________хлор_________________*
* со 1 бод е бодиран секој точен одговор, асо -0,25 бода доколку иста супстанца се
повторува повеќе од еднаш во одговорите. Пр. Не може хлорот да се смести и како
течност и како гас.
4 бода ___

3
8. Во секој ред, со знакот √ означи само по едно поле од трите колони, според тоа во
која група припаѓа предметот.

Природен извор на Вештачки извор на Не е извор на

Предмет
светлина светлина светлина
Сонце √

Книга √

Ноќна ламба √

Батерија од 1,5 V √

Стакло √

Месечина √

Рачна светилка √

Ѕвезда на небото √

Свеќа √

Батерија од 4,5 V √

Светулка (инсект) √

Бетон √

Забелешка: Секој точен одговор се бодува со 1 бод.

12 бода ___
9. Заокружи го точниот одговор.
Зборот „рефлектира“ значи:
а) извира
б) одбива
в) привлекува
г) гледа
д) светлина
Забелешка: Точен одговор се бодува со 2 бода.
2 бода ___
10. Заокружи го точниот одговор.
Светлината од Сонцето до Земјата патува околу:
а) 8 секунди
б) 80 секунди
в) 500 секунди
г) 800 секунди
д) 300 000 секунди
ѓ) 150 000 000 секунди
Забелешка: Точен одговор се бодува со 2 бода.
2 бода ___
4
11. Заокружи го точниот одговор за тоа, низ кои од дадените точки ќе помине
рефлектираниот зрак од рамното огледалото.

a. Рефлектираниот зрак на ударниот зрак 1 ќе помине:

а) само низ точката А
б) низ точките А и Б
в) само низ точката Г
г) само низ точката Д
д) само низ точката Б
Забелешка: Точен одговор се бодува со 3 бода.

b. Рефлектираниот зрак на ударниот зрак 2 ќе помине:

а) само низ точката А
б) низ точките А и Б
в) само низ точката Г
г) само низ точката Д
д) само низ точката Б
Забелешка: Точен одговор се бодува со 3 бода.
6 бода ___

12. За секое од тврдењата заокружи го точниот одговор. (20 б.)

а) Нашата планета Земја има облик на рамна плоча.................................ДА НЕ
б) Постојат вселенски ракети кои се побрзи од светлината......................ДА НЕ
в) Природниот сателит на Земјата е поголем од Сонцето.........................ДА НЕ
г) На планетата Марс живеат суштества што ги викаме марсовци..........ДА НЕ
д) Земјата е центар на Сончевиот систем...................................................ДА НЕ
ѓ) Земјата обиколува околу Месечината......................................................ДА НЕ
е) Човек стапнал само на две небесни тела, на Месечината и Марс.....ДА НЕ
ж) Прв кој направил телескоп бил научникот Њутн....................................ДА НЕ
з) Во јануари, северната хемисфера на Земјата е поодалечена од
Сонцето и затоа таму е зима, односно тогаш времето е студено.......ДА НЕ
ѕ) Секое место на Земјата во текот на годината има четири
годишни времиња......................................................................................ДА НЕ

Забелешка: Секој точен одговор се бодува со 2 бода.

20 бода ___

5
13. Заокружи го точниот одговор.
Ако треба во рамно огледало поставено вертикално пред
тебе да го видиш зборот АНА,тогаш на лист хартија
поставен на масата пред огледалото треба да напишеш:(Има
два точни одговори, во зависност од тоа во која позиција
ќе биде поставено огледалото!)

Забелешка: Точен одговор се бодува со 4 бодови.

4 бода ___

14. Заокружи го точниот одговор (ден или ноќ).

Кога кај нас во Македонија е полноќ:

а) во Рим е ден/ноќ.
б) во Лондон е ден/ноќ.
в) Во Грција е ден/ноќ.
г) Во Мелбурн е ден/ноќ.
д) Во Турција е ден/ноќ.
Забелешка: Секој точен одговор се бодува со 2 бода.
10 бода ___

15. Празните места дополни ги со соодветен збор.

Месечината е природен сателит на Земјата, а Јупитер е природен сателит на Сонцето.

Научниците што ги истражуваат небесните тела и Вселената ги викаме астрономи. Прв
научник кој направил телескоп бил Галилео Галилеј. Со неговиот телескоп тој открил
дека и планетата Јупитер има свои природни сателити.
Животот на земјата го овозможува енергијата што сонцето ја зрачи во вид на светлина и
топлина.
Забелешка: Секој точен одговор се бодува со 2 бода. Како точен одговор се
признава ако наместо сателити се каже дека Јупитер има месечини.
14 бода ___

6
16. Кај столбест дијаграм кој го претставува времетраењето на денот (во часови) во текот
на една година (12 месеци) за Република Македонија, на хоризонталната оска се
прикажани месеците, а на вертикалната времетраењето на денот во часови.
16.1 Зокружи ја буквата пред точниот дијаграм. (3 б.)
16.2 Од дијаграмот определи колку изнесува времетраењето на денот во
Забелешка: За заокружен точен одговор под в се доделуваат три поени. За
одговор 11 часа се доделуваат уште два поени. Ако одговорот на вториот дел
од прашањето е делумно точен (10 или 12 часа) се доделува само 1 поен.
февруари. На линијата подолу запиши го одговорот. (2 б.)
Одговор: 16.1 в.
16.2 11 часови
Делумно точен одговор: 10 часови
Делумно точен одговор: 12 часови

15 15

10 10

5 5

0 0
Ј ФМ А М Ј Ј А С О Н Д Ј ФМ А М Ј Ј А С О Н Д

а) б)

15 11

10 10

5 9

0 8
Ј ФМ А М Ј Ј А С О Н Д Ј Ф М А М Ј Ј А С О Н Д

в) г)

10

0
Ј Ф М А М Ј Ј А С О Н Д

д)
5 бода ___