28.мај 2022 г.

МАКЕДОНСКО БИОЛОШКО ДРУШТВО

ДРЖАВЕН НАТПРЕВАР ПО ПРИРОДНИ НАУКИ 6.одд.

1. Што се случува со интензитетот на светење на светилките А и B кога ќе се додаде

светилката С како што е прикажано на сликата? Сите светилки се еднакви.

а) светилките А и B ќе светат како претходно

б) светилките А и B ќе светат помалку од претходно
в) светилките А и B ќе светат појако од претходно
1 бод

2. Лазе сакал да провери како ќе светат сијаличките ако ги поврзе на различни начини. За
таа цел Лазе направил три различни струјни кола користејќи еднакви батерии и еднакви
сијалички и истите ги поврзал како што е прикажано на сликата. Што мислиш до каков
заклучок дошол Лазе за интензитетот со кој светеле светилките?

Одговор:
а) 1 > 2 > 3 б) 2 > 3 > 1 в) 3 > 2 > 1 г) 1 = 2 > 3 д) 1 > 2 = 3
ѓ)2>1=3 е) 1 = 2 < 3 ж) 1 = 2 = 3 з) 1 = 3 > 2 ѕ) 2 = 3 >1
2 бода
 3. На сликата е дадена шема на струен круг. Дополни:

а) За да свети светилката C4 треба да ги затвориме прекинувачите

опција 1: __A___ и __C___
опција 2: само прекинувачот __B____

б) За да низ батеријата протече струја треба да го затвориме прекинувачот ___B__

3 бодa
(Опција 1 се признава само ако двете се точни)

4. Марко сака да испита како дебелината на жицата во струјното коло влијае врз јачината
со која свети светилката. За оваа цел Марко треба:

а) да користи една светилката, да го менува бројот на батерии кои ги користи и да користи

жици кои имаат иста дебелина

б) Да користи само една батерија, да ги менува жиците така што секоја ќе има различна
дебелина и должина

в) да користи повеќе светилки и истовремено да ги менува жиците така што секоја ќе има
различна дебелина

г) да користи само една светилка и една батерија, а да ги менува жиците така што
секоја ќе има различна дебелина

д) да една светилка и истовремено да ги менува жиците така што секоја ќе има различна
дебелина и ќе биде направена од различен материјал

1 бод
5. Во струјно коло една за друга сврзани се во серија три светилки и батерија. Што ќе се
случи доколку една од светилките престане да работи?
а) сите светилки ќе престанат да светат
б) другите две светилки ќе светат посилно
в) другите две светилки ќе светат послабо
г) другите две светилки ќе светат исто како и претходно
1 бод
6. Масата на едно тело на Земјата изнесува 3 kg. Колкава ќе биде тежината на ова тело на
Месечината?

Одговор: 5N
По еден бод за точна вредност и за точна мерна единица
2 бода
7. Човек чекори со константна брзина по хоризонтална рамнина од лево кон десно. Во која
насока е насочена силата на триење која дејствува на неговото стапало?

а) б) в) г)

1 бод
8. Истовремено две еднакви по големина топчиња со различна маса се пуштаат да
паѓаат. Кои од наведените тврдења се точни:
а) потешкото топче побрзо ќе падне на земјата
б) полесното топче побрзо ќе падне на земјата
в) двете топчиња ќе паднат на земјата едновремено
г) отпорот на воздухот е ист за двете топчиња
д) отпорот на воздухот е поголем за потешкото топче
ѓ) отпорот на воздухот е поголем за полесното топче
2 бода

9. Ако силите кои му дејствуваат на телото се во рамнотежа, тогаш телото:

а) нема да се движи
б) ќе се движи со константна брзина
в) нема да забрзува
г) ништо од наведеното
1 бод
10. Момче и девојче растегнуваат динамометар (од спротивни страни) секој со сила од по
100 N. Колкава вредност ќе покажува динамометарот?

а) 100 N б) 200 N в) 0 N г) 50 N
1 бод
 11. Три целосно идентични свеќи се ставени во три стаклени тегли (А, Б, В) прикажани на
следнава слика. Сите три свеќи се истовремено запалени, а веднаш потоа теглите Б и В
се затворени со капак, а теглата А останала отворена.

А Б В
а) Во која од теглите најпрво ќе изгасне свеќата? Одговор: ____B_____

б) Објасни го одговорот:

_______________________ Најмалку кислород (воздух) има во теглата В.

2 бодa

12. Ерзана добила задача да ги раздвои компонентите од смеса составена од готварска

сол, парчиња стиропор, железни струганици и песок. Таа ги издвоила компонентите од
смесата во следниве 4 чекори.

На празните цртички напиши го името на компонентата која е означена со соодветната

буква.

Компонентата А : железо (железни струганици)

Компонентата Б : стиропор (парчиња стиропор)
Компонентата В : песок
Компонентата Г : готварска сол
(2 поени, по 0,5 за секој точен одговор)
2 бода
13. Бојан ја испитувал зависноста на растворливоста (маса на супстанцата што се раствора
во100 mL вода) од покачувањето на температурата на растворот. Тој забележал дека со
покачување на температурата дел од растворената супстанца се исталожила. Со кој од
следниве графици може да се претстави зависноста на растворливоста на оваа
супстанца од температурата. Заокружи го точниот одговор. А

1 бод

14. Во две чаши, на 25 ˚C се ставени 20 mL вода, а потоа во едната чаша се додадени 5 g

син камен (супстанца растворлива во вода), а во другата 5 g готварска сол.

а) Во која од чашите целосно ќе се раствори додадената супстанца, ако се знае дека на

25 ˚C во 100 mL вода може да се растворат најмногу 23 g син камен, додека, пак, на
истата температура во истата маса вода може да се растворат најмногу 36 g готварска
сол? Заокружи го точниот одговор.

А) Само во чашата во која е додаден син камен.

Б) Во двете чаши.
В) Само во чашата во која е додадена готварска сол.
Г) Во ниту една од чашите.
1 бод

б) Објасни го одговорот.
Одговор:
Aко во 100 mL вода може да се растворат најмногу 23 g син камен, тогаш во 20 mL
вода (петина од 100 mL) може да се растворат најмногу 4,6 g (петина од 23 g), а
додадени се 5 g, што значи дека еден дел од супстанцата (0,4 g) ќе остане
нерастворен. Aко во 100 mL вода може да се растворат најмногу 36 g готварска
сол, тогаш во 20 mL ќе може да се растворат 7,2 g готварска сол што значи дека
додадените 5 g целосно ќе се растворат.
2 бода
15. Во биосферата има повеќе екосистеми, видовите од различни екосистеми формираат
мрежи на исхрана, а сите чинители на екосистемот овозможуваат соодветен проток на
енергијата во него. На шемата подолу треба прво да се пополнат празните правоаголни
полиња, така што протокот на енергијата кој е означен со стрелките да биде запазен. А
потоа во секое квадратче да се напише соодветната бројка која се однесува на
позицијата или улогата која ја имаат чинителите на екосистемот.

Глушец, мала птица, орел, мали инсекти, змија, растение, габи

1. примарен потрошувач 2. секундарен потрошувач 3. грабливец

4. редуценти 5. примарен и секундарен потрошувач 6. продуцент

7. терциерен потрошувач

12 бода
16. На линиите до наведените термини, напиши ја буквата за функцијата или органите
дадени подолу кои одговараат на соодветниот систем (до секој систем може да се
наведат две букви)!

1. Гастроинтестинален: ___А____, ____Ѕ____.

2. Церебрален: ___В____, ___ Е _____.
3. Ренален: ___ Г ____, ____З____.
4. Хепарен: ___Б____, ____Д____.
5. Репродуктивен: __Ж______.
6. Респираторен: _____Ѓ_____.

А. Апсорпција
Б. Создава жолчен сок
В. Одржува рамнотежа
Г. Филтрација
Д. Разградува штетни супстанци
Ѓ. Дијафрагма
Е. Обработува податоци
Ж. Продуцира прогестерон
З. Отстранува уреа
Ѕ. Плункови жлезди

10 бода

17. Објасни го ефектот на стаклена градина, така што во празните квадратчиња ќе го

впишеш бројот за соодветните појави и процеси понудени подолу.

1. директна сончева светлина

2. рефлектирана сончева светлина
3. апсорбирана енергија/земјата се загрева
4. сончева енергија која ја напушта атмосферата
5. задржување на гасови на стаклена градина

5 бода