Барилгын тооцооны схемийг сонгож авъя.

Монгол улсын “Өндөр барилгын төлөвлөлт” БНбД 31-17-10-д заасны дагуу өндөр барилга
гэдэг нь Монгол улсын нутаг дэвсгэрт баригдах олон төрлийн зориулалт бүхий
цогцолборын бүрэлдэхүүнд болон тусдаа баригдах 17 давхар /51м/-ээс 35 давхар /150м/
хүртэлх барилгыг хэлдэг.

Барилгын тооцооны LIRA SAPR программыг ашиглан 20 давхар төмөр бетон каркасан
(рам-холбоостой систем) барилгын тооцоог хийлээ. Тооцоонд дараах үзүүлэлтүүдийг
авлаа. Үүнд:

 Барилгын хэмжээ- уртын дагуу 6*4=24м, өргөний дагуу 6*3=18м

 Барилгын өндөр- 3,6*20=72м
 Бетоны анги- В25

Лира программын 3D frame –ийг ашиглан барилгын тооцооны схемийг байгуулъя.

Барилгын бүтээцийн хөндлөн огтлолыг урьдчилан сонгож материалыг өгөе.

1-5 давхрын баганын огтлол

6-10 давхрын баганын огтлол

11-15 давхрын баганын огтлол

16-20 давхрын баганын огтлол

1-20 давхрын дамнурууны огтлол

Давтагдах давхрын хучилтын материал өгснийг харуулъя.

Диафрагм ханын материал өгснийг харуулъя.

Хавтан суурийн материал өгснийг харуулъя.
Метал холбоосын материалыг харуулъя.

Барилгын тооцооны схемийг оруулж дууссан тул зангилааны цэгүүдийг нэгтгэх Pack
model командыг хийнэ.
Зураг 1. Барилгын тооцооны схем

Барилга, байгууламжийн тооцоог газар хөдлөлтийн үйлчлэлийг бодолцсон ачааны онцгой

хослолд дараах байдлаар хийнэ.

А. БНбД 22.01.01*/2006-н 2.5 дугаар заалтаар тодорхойлогдох ачаагаар;

Б. тухайн барилга байгууламжийн хувьд хамгийн аюултай байж болох газар хөдлөлтийн
буурь хөрсний хурдатгалын бичлэг, мөн түүнчлэн синтезжүүлсэн акселограммыг ашиглаж
хийнэ. Эдгээр тохиолдолд буурь хөрсний хурдатгалын хамгийн их амплитуда талбайн
газар хөдлөлтийн баллд харгалзуулсан дараах хэмжээнээс багагүй байхаар авна.

 Энэ үед буурины хурдатгалын хамгийн их ампилтуд нь газар хөдлөлтийн 7, 8 ба 9

баллд харгалзан 100, 200 ба 400 см/с2-ээс багагүй байна.
  Тооцоог "б" заалтаар хийхдээ бүтээцэд уян харимхай биш хэв гажилт үүсэж
болзошгүйг бодолцох хэрэгтэй.
 Онцгой хариуцлагатай барилга, 16-аас дээш давхар (өндөр барилга), газар
хөдлөлтөөс хамгаалах системтэй барилгын зураг төсөл зохиох үед тооцоог "б"
заалтаар хийнэ гэж нормд заасан байгаа.

Синтезжүүлсэн акселограмм гэдэг нь газар хөдлөлтөөс тухайн газар үүсэж болохоор

зохиож буй болгосон хурдатгалын бичлэг юм. Хурдатгалын бичлэгийг ихэвчлэн хадан цул
үе дээр эсвэл түүний дээрхи хурдас хөрсний гадаргуугийн түвшинд бичиж гаргасан
байдаг. Хурдатгалын бичлэгийн орчин үед голчлон тоон байдлаар буюу компьютерийн
файл болгон бэлдэж байна. Бичлэгийн далайцыг тоон итгэлцүүрээр үржүүлэх замаар газар
хөдлөлтийн хүчийг ихэсгэж багасгаж тооцдог.

Инженер геологийн дүгнэлт

Энэхүү ажилаар Улаанбаатар хотын Баянзүрх дүүргийн 11-р хорооны нутаг дэвсгэрт
баригдаж байгаа 20 давхар барилгын инженер геологийн судалгааны дүгнэлтийг
ашиглалаа.

Барилгын талбайд 3 цооног өрөмдсөн ба гүн, хөрсний усны түвшинг хүснэгтээр үзүүлэе.

№ Цооногийн Цооногийн Өндөржилт, Хөрсний усны Өрөмдсөн

дугаар гүн, м м түвшин, м огноо
Илэрсэн Тогтсон
1 Ц-1 27,0 1291,49 4,5 3,0 2014.02.(26-29)
2 Ц-2 15,0 1291,89 4,1 3,0 2014.02.(26-29)
3 Ц-3 10,0 1291,73 4,0 3,0 2014.02.29

Судалгааны талбай нь геоморфологийн хэв шинжийн хувьд Туул голын татмын дээрх
дэнжийн хэсэгт хамаарах ба геологийн тогтоцын хувьд Карбоны настай тунамал элсэн
чулуунаас тогтоно. Үндсэн чулуулгийг дөрөвдөгчийн настай аллювийн гаралтай
сайргархаг шавранцар, элсэн, элсэнцэр, шавранцар чигжээстэй том хэмхдэст хурдас хучиж
тогтсон байна. Гидрогеологийн нөхцлийн хувьд хөрсний усны гадаргуугаас хамгийн
ойрдоо 4,0-4,5м гүнээс илэрч байна. Хөрсний усны түвшний хэлбэлзэл 1,5-2,0 м байна.
Хөрсний усны агуулагч том хэмхдэст хурдсын шүүрлийн коэффициент 60-80 м/хоног,
хувийн ундарга 5-8л/с байна. Хөрсний усны урсгал хойноос урагш чиглэлтэй байна.

Хөрсний ус химийн бүрэлдэхүүнээрээ гидрокарбонатын ангийн, кальцын бүлгийн, 3-р

төрлийн цэнгэгдүү, маш хатуу ус байна.

Судалгааны талбай нь инженер-геологийн дунд зэргийн төвөгтэй нөхцөлтэй талбайд

хамаарна.

Судалгааны талбайд тархсан хөрсний механик шинж чанарын үзүүлэлтийн норматив

болон тооцооны утгыг хүснэгтэд үзүүллээ.

Дотоод Хэв Тооцооны

Хөрсний Зууралдлын хүч, үрэлтийн гажилтын эсэргүүцэл,
ИГЭ-йн

төрөл кПа өнцөг, градус модуль, R0, кПа

дугаар

IL
СI СII φI φII МПа
1 Элсэн 1,3 2,0 36 40 45 600
чигжээстэ
й сайр,
сайрга
2 Элсэнцэр 0,5 4 6 38 44 44 450
чигжээстэ
й сайр,
сайрга
3 Шавранц 0,32 9 14 33 38 26 400
ар
чигжээстэ
й сайр,
сайрга
4 Шавранц 0,72 5 8 32 37 16 400
ар
чигжээстэ
й сайр,
 сайрга

1. Тогтмол ачаа

5 Сайргарх 0,57 15 23 17 19 17 400

аг
шавранца
р
6 Сайргарх <0 31 47 22 25 33 400
аг
шавранца
р
Элсэн чулууны үзүүлэлтийг доор үзүүлэе.

№ Үзүүлэлтүүд Утга
1 Эзэлхүүн жин /өгөршсөн/ 2,45 г/см3
2 Эзэлхүүн жин /өгөршөөгүй/ 2,72 г/см3
3 Өгөршлийн зэрэг, Kwr 0,90
4 Газар шорооны ажлын зэрэг VI
5 Нэг чиглэлийн шахагдалд үзүүлэх түр зуурын 250 кгс/см2
эсэргүүцэл, Rc
Хөрсний улирлын хөлдөлтийн гүн 3,51м байна.

Барилгын ачаа цуглуулалт

Энэхүү 20 давхар барилга нь үйлчилгээний зориулалттай барилга болно. Төрлөөс

хамааруулан тогтмол болон түр ачаануудыг цуглуулсныг хүснэгтэнд харууллаа.
№ Ачааны нэр Зузаан Жин γf Нийт жин Тооцоонд
/м/ [Кг/м2] авах утга
а. Давхрын хучилтуудад ирэх ачаа
Давтагдах давхрын хучилтанд ирэх
1 Цементэн тэгшилгээ 0,1 1800 1,3 234
2 Паркетан шал 0,01 700 1,2 8,4
Нийт 242,4 250
Дээврийн /20 давхар/ хучилтанд ирэх
№ Ачааны нэр Зузаан Жин γf Нийт жин Тооцоонд
/м/ [Кг/м2] авах утга
1 Техноэласт чулуутай 1 үе 0,001 600 1,3 0,78
2 Техноэласт чулуугүй 4 үе 0,004 600 1,3 3,12
3 Налуулга 10-40см 0,3 800 1,3 312
4 Дулаалгын хавтан 0,2 150 1,3 39
5 Уур тусгаарлагч 1үе 0,001 600 1,3 0,78
6 Цементэн тэгшилгээ 0,05 2200 1,3 143
Нийт 498,68 500
б. Хамар ханын жин
№ Ачааны нэр Зузаан Жин γf Нийт жин Тооцоонд
/м/ [Кг/м2] авах утга
Давта давхрын хамар ханын жин
1 Хамар ханын жин 250 250
в. Гадна ханын жин
№ Ачааны нэр Зузаан Жин γf Нийт жин Тооцоонд
/м/ [Кг/м] авах утга
1-р давхрын гадна ханын жин
1 Гадна ханын жин 1200 1200
2. Түр удаан ачаа
№ Ачааны нэр Зузаан Жин γf Нийт жин Тооцоонд
/м/ [Кг/м2] авах утга
1 Давтагдах давхрын хучилт /үйлчилгээ/ 140 1,2 168 168
3. Түр богино ачаа
№ Ачааны нэр Зузаан Жин γf Нийт жин Тооцоонд
/м/ [Кг/м2] авах утга
1 Давтагдах давхрын хучилт /үйлчилгээ/ 400 1,2 480 480
2 Дээврийн цасны ачаа /20 давхар/ II бүс УБ 50 1,4 70 70
Лира-д ачааг өгсөн байдлыг харуулъя.
Define loads хэсгийг сонгон барилгын ачааны төрлийг сонгон ачаануудыг цуглуулсан
утгаар өгнө.

1. Тогтмол ачаа- Давтагдах давхрын хучилтанд ирэх шалны ачаа+хамар ханын

жингийн ачаа
2. Барилгын өөрийн жингийн ачаа- add dead weight-ийг ашиглан өгнө.
Найдваржилтийн итгэлцүүрийг өмнө бодолцож ачааг цуглуулсан тул Load factor-
ийг 1-р авна.

3. Тогтмол ачаа- Дээврийн хучилтанд ирэх ачаа

4. Тогтмол ачаа-гадна ханын жингийн ачаа

5. Удаан хугацааны түр ачаа- давтагдах давхрын хучилтуудад

6. Богино хугацааны түр ачаа
Барилгын сууринд тулгуурын нөхцлийг зааж өгөхдөө Х болон Y тэнхлэг дагуух голын
цэгүүдийн харгалзан Х ба Y-ийг хорьж өгнө.

Буурь, суурийн тооцоо

Буурь хөрсний тооцооны эсэргүүцлийн арга /Moduli of subgrade reaction C1, C2/
тодорхойлоѐ. Эхлээд барилгын суурин дээр ирэх ачааны утгыг олъѐ. Summarize loads-ийг
ашиглан тодорхойлно.

1. Тогтмол ачаа – 14840,3т

2. Богино хугацааны түр ачаа – 1378,7т

3. Удаан хугацааны түр ачаа- 3970,85т

Дээрээс ирэх ачааны нийлбэрийг олъѐ.

N=18480,3+1378,7+3970,85=23829.85

Суурийн улны талбай S=27,6*21,6=596,16м2

Суурий уланд үйлчлэх дундаж даралт олъѐ.

 Soil хэсгийн Soil model руу орон шаардлагатай үзүүлэлтүүдийг норм, дүрмийн дагуу
тодорхойлж өгнө.

Soil properties хэсэг рүү орон хөрсний физик, механик шинж чанаруудыг ИГД-ийн
дагуу өгж тохируулна.

Цооногийн үзүүлэлтүүдийг мөн ИГД-д заасны дагуу авлаа. 1-р цооногийн үзүүлэлтүүдийг
харууллаа.
2-р цооногийн үзүүлэлтүүдийг харууллаа.

3-р цооногийн үзүүлэлтүүдийг харууллаа.

Барилгын суурь суух түвшнийг энэ хэсэгт зааж өгнө.

Тооцоог бодуулж үзэн РZ даралт болон буурь хөрсний эсэргүүцэл Rz хоѐрын зөрүүг БНбД-
д заасны дагуу 10% дотор ортол бодолтыг дахин бодно. Суурийн уланд үүсэх даралтын
хэмжээ Pz=40т/м2
Барилгын сууринд үүсэх С1-ийг харуулъя.

Барилгын сууринд үүсэх С2-ийг харуулъя.

Төмөр бетоны үзүүлэлтүүдийг тодорхойлсныг харуулъя.

Элементийн төрөл, хамгаалалтын үе, төрөл, ан цав гэх мэт зүйлсийг харуулсан.

Бетоны үзүүлэлт
Арматурчлалын үзүүлэлтүүд

Баганын үзүүлэлтүүдийг харуулъя.

Элементийн төрөл, хамгаалалтын үе, төрөл, ан цав гэх мэт зүйлсийг харуулсан.
Бетоны үзүүлэлт
Арматурчлалын үзүүлэлт

Хучилтын хавтангийн ерөнхий үзүүлэлтүүдийг харуулъя. Бетон болон арматурчлалын

үзүүлэлтүүд өмнө тодорхойлсонтой ерөнхийдөө адил юм.
 Барилгын талбайн газар хөдлөлтийн аюулын үнэлгээний ажлын

үндсэн баллын үндэслэл, тооцооны аргачлал ба дүгнэлт.

Улаанбаатар хот орчимд ажиглагдаж буй газар хөдлөлтийн идэвхижилтын ерөнхий төлөв
байдал.

1957 онд газар хөдлөлт бүртгэх анхны станцыг Улаанбаатар хотод байгуулснаар нийслэл
хот болон түүний орчимд болж буй магнитуд нь 2.5 - 3 дээш хүчтэй газар хөдлөлтүүдийг
бүртгэх боломжтой болсноор анхны ажиглалтын мэдээллийн санг бүрдүүлж эхэлсэн.
1994-2000 онд Франц, АНУ улсуудын тусламжтайгаар Улаанбаатар хот орчимд орчин
үеийн 15 байнгийн станцыг байгуулснаар магнитуд нь 1.0-2.0 дээш хүчтэй газар
хөдлөлтүүдийг бүртгэх болсноор энэхүү тус бүс нутат (Улаанбаатар хотоос эргэн тойрон
100 км радиус) болж буй газар хөдлөлтийн ерөнхий төлөв байдлыг судлах боломжтой
болсон. 1994–2004 онд бүртгэгдсэн газар хөдлөлтийн статистик үзүүлэлтээс үзэхэд тус бүс
нутагт жилд дунджаар 80-100 орчим, үүний дотор Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрт
дунджаар жилд 10-20 орчим сул газар хөдлөлт бүртгэгдэж байсан. 2005 оноос эхлэн
Улаанбаатар хот болон түүний орчмын бүс нутагт газар хөдлөлтийн идэвхижилт огцом
нэмэгдсэн бөгөөд хүнд мэдрэгдэм хүчтэй газар хөдлөлтүүд хэд хэдэн удаа болоод байна.
Сүүлийн 5 жилд тус бүс нутагт нийт 3000 гаруй газар хөдлөлт болсноос хүнд мэдрэгдсэн
газар хөдлөлт 2008 онд хотоос хойшоо 44 км зайд Төв аймгийн Батсүмбэр сумын нутагт
магнитуд 4.2, баруун тийш 80 км зайд Хустайн нуруунд магнитуд нь 3.9, 2009 онд хотоос
урагшаа 70 км зайд Төв аймгийн сумын нутагт магнитуд нь 4.0 хүчтэйгээр тус тус болоод
байна. Газар хөдлөлтийн төвийн тархалтаас үзэхэд “Чингис хаан” олон улсын нисэх
буудлийн орчим, Эмээлт өртөөнөөс эхлээд Өлзийт хорооллыг хүртэлхи зурвас газар,
Хустайн нурууны дагуу 60-70 км урт газар болон Улаанбаатар хотын зүүн хойд хэсэгт
Гацуурт тосгоны орчим идэвхижилт илүү хүчтэй явагдаж байгаа нь тогтоогдоод байна.

2010 оны эхний 10 сарын байдлаар тус бүс нутагт нийтдээ 533 газар хөдлөлт тус бүс
нутагт болоод байна. Үүнийг урьд жилүүдэд ажиглагдсан газар хөдлөлтэй харьцуулж
үзвэл 2005 оныхоос 2 дахин их, 2009 онд бүтэн жил ажиглагдсан тооноос даваад байна.
Газар хөдлөлтийн тархалтын хувьд Эмээлт өртөөнөөс Өлзийт хороолол хүртэл зурвас
газарт нийт газар хөдлөлтийн 80 % хамаарч байгаагаас үзэхэд Улаанбаатар хотын нутаг
дэвсгэрт оршиж буй идэвхитэй структур илүүтэйгээр идэвхжиж байна гэдэг утгаараа
хүчтэй газар хөдлөлтөөс учирах аюулын хэмжээ их буйг харуулж байна.

Улаанбаатар орчмын бүс нутгийн идэвхитэй хагарлын судалгаа

2008-2009 онуудад Улаанбаатар хот болон түүний орчимд болж буй газар хөдлөлтийн
идэвхижилтийн бүсэд сейсмогеологи болон геофизикийн анхны урьдчилсан судалгааг
Франц эрдэмтэдтэй хамтран гүйцэтгэсэн. Тус судалгаагаар Улаанбаатар хотоос баруун
тийш 40-50 км зайд орших Хустайн структур нь идэвхитэй хагарал болохыг тогтоосон.
Үүний зэрэгцээ Эмээлт өртөө орчмоос эхлэн урагшаа Өлзийт хорооллыг хүртэл идэвхтэй
хагарал оршиж буйг шинээр илрүүлэн тогтоолоо. Эдгээр хагарлууд дээр судалгаа
явуулснаар магнитуд 6 – 7.5 хүчтэй газар хөдлөлт болох боломжтой гэсэн дүгнэлтийг
урьдчилсан байдлаар хийсэн.

Улаанбаатар орчмын бүс нутгийн идэвхитэй хагарлын судалгаа.

2008-2009 онуудад Улаанбаатар хот болон түүний орчимд болж буй газар хөдлөлтийн
идэвхижилтийн бүсэд сейсмогеологи болон геофизикийн анхны урьдчилсан судалгааг
2010 онд энэхүү хээрийн судалгааны ажлыг өргөжүүлж Франц, Португал, ОХУ–ын
эрдэмтэдтэй хамтран 6-10 саруудад Улаанбаатар хот орчмын газар хөдлөлтийн идэвхжилт
эрчимжиж буй бүс нутагт геолог, палеосейсмолог болон геофизикийн судалгааны өргөн
хүрээтэй судалгааны ажлыг явуулсан. Тус хээрийн судалгааны ажлын хүрээнд Хустай
болон Эмээлтийн идэвхитэй хагарлууд хийгдсэн судалгааг улам өргөжүүлэн тренчийн
болон геофизикийн хээрийн хэмжилтүүдийг илүү өргөн талбайг хамруулан хийж
гүйцэтгэсэн. Тус судалгааны ажлуудаар Хустайн хагарал нь Сонгинийн районоос эхлэн
баруун тийш нийтдээ 100 орчим км урт газар нутгийг Эмээлтийн хагарал нь Эмээлт
өртөөний хойд хэсгээс эхлэн Өлзийт хороолол хүртэл 30 орчим км газрыг хамран оршиж
буй нь тогтоогдоод байна. Хустайн хагарлын хувьд тус идэвхитэй бүсэд 2-3 хүчтэй газар
хөдлөлт болсон байх магадлалтайг болон ялангуяа Хустайн гол хагарал нь олон жижиг
хагарлуудын системийг орчиндоо бий болгосон нь тус хагарал дээр хүчтэй газар хөдлөлт
болсон тохиолдолд Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрт ихээхэн хэмжээний хохирол,
аюулыг үзүүлэх магадлалтай байгааг тогтоосон. Үүний зэрэгцээ ОХУ-ын эрдэмтэдтэй
хамтран хийсэн судалгаагаар хотын зүүн талд Гачуурт тосгоны ойролцоо Гүнжийн
идэвхитэй хагарал оршиж буйг тогтоосон. Тус хагарал нь Гачуурт тосгоны хойд талаас
эхлэн Гүнжийн амыг дайран 15 км газар нутгийг хамарч буйг одоогоор тогтоогоод байна.
Гэхдээ тус хагарал нь үүнээс урт талбайг хамарсан байх боломжтой бөгөөд ялангуяа
Туулын хөндийг нэвт огтолсон байх боломжтойг сүүлийн геофизикийн судалгааны
урьдчилсан дүн харуулж байна. Улаанбаатар орчимд болж буй газар хөдлөлтийн төвийн
тархалтаас үзэхэд хотын зүүн хойд хэсэгт идэвхижилт өндөр явагдаж буй нь харагдаж
байсан ба урьдчилсан байдлаас үзэхэд энэ нь Гүнжийн хагаралтай холбоотой байх
магадлалтай байна. Тус бүс нутагт урьдчилсан судалгаа явуулсны дүнд магнитуд нь 6-7
хүчтэй газар хөдлөлт үүсгэж болзошгүй голомтод бүс буйг шинээр тогтоолоо.
 Улаанбаатар хотын Эмээлт өртөөний орчимд 2012 оны 12 сарын 25 – 31 хооронд
сулавтар газар хөдлөлтийн идэвхжилт ажиглагдлаа. Энэхүү хугацаанд нийтдээ 436 сул
газар хөдлөлт бүртгэгдсэн бөгөөд үүнээс хамгийн хүчтэй нь ML=2.7-той болсон байна.
Доорхи гистограмаар магнитуд газар хөдлөлтийн тооны харьцааг харуулсан болно.

Series1,
no mag,
369
Number of events

Series1,Series1,
m<0.5, 0.5<m<Series1,Series1,Series1,
36 1<m<1.1.5<m< m=2.7,
1, 23
5, 4
Magnitude (ML) 2, 3 1

2012 оны 12-р сарын 27-нд тохиосон магнитуд 2,7 газар хөдлөлтийн бичлэгийг
судалгааны талбайд байрлуулсан нүүдлийн Guralt станц дээр бичсэнийг (зүүн) спектрын
(баруун) хамтаар доорх зурганд үзүүлэв.
 Улаанбаатар хот орчмын ойрын зайн сулавтар хүчтэй газар хөдлөлтүүд Guralt
станцын 14 өдрийн бичлэгт бүртгэгдсэн сигналын зонхилох давтамж 0,4-0,6 Гц-ийн
зурвасанд, барилгын талбайн хөрсний хувийн зонхилох хэлбэлзэл 2,4-2,5 Гц зурвасанд
байгааг дээрх зурганд үзүүлэв.

Барилгын талбайн сейсмик аюулын үнэлгээ.

Газар хөдллөлийн аюулын үнэлгээний сейсм хатын арга.

Сейсм хатын арга нь судалгааны тухайн талбайд гүйцэтгэсэн сейсмо хайгуулын

хэмжилтийн материалаар хөрсний сейсм шинж чанарыг судалж, гарсан үр дүнгээр газар
хөдлөлийн аюулын үнэлгээг өгөхөөс гадна болзошгүй хүчтэй газар хөдлөлтөөр талбайд
ажиглагдах сейсм долгионы үйлчлэлийг илэрхийлэх мэдээллийг агуулдагт ач холбогдол
нь оршино. Сейсм хатын арга нь бусад шууд биш аргуудаас газар хөдлөлийн аюулыг илүү
онолын үндэслэлтэй, бодьтой тооцоолдог [12].
Сейсм хатын аргаар газар хөдлөлийн аюулын сэвсгэр хөрсний засвар буюу баллын
зөрүүг дараах томъѐгоор илэрхийлнэ [11]:

I = эVэ iVi) (4.1)

энд эVэ iVi – эталон болон сэвсгэр хөрсний сейсм хат, I – хөрсний баллын зөрүүний
утга.

Усархаг хөрсний хувьд хөрсний усны түвшин (h)-гийн засварыг буюу баллын
зөрүүг дараах байдлаар илэрхийлнэ:

IХУТ = R*e-0,04h*h (4.2)

энд: R – элс болон шавар хөрсний хувьд 1; 70% их агулгатай хайр хайрган хөрсний хувьд
0,5 гэсэн утагтай коэффициент. Гүний усны түвшин 10 м ба түүнээс илүү гүнд орших
тохиолдолд засвар (IХУТ)-ыг хэрэглэхгүй. Тухайн талбайд гүйцэтгэсэн 8 м хүртлэх гүн
хүртлэх өрөмдсөн бүх цооногт ус илрээгүй тул IХУТ < 0,08 байна, гүний усны түвшин 10
м-ээс их байх тохиолдолд баллын зөрүүг тооцдоггүй.

Сейсм хатын аргаар газар хөдлөлийн аюулыг үнэлхэд судалгааны талбайн хөрсний
бүүтэц тогтоц, усны түвшиг, төрөл бүрийн хөрсөөр тархах сейсм долгионы хурд, сэвсгэр
хөрсний зузаан, эталон болон сэвсгэр хөрсний зузаан, тэдгээрийн эзэлхүүний жин зэргийн
мэдээлэл шаардлагтай болно. Эдгээр мэдээллийн санг бүрдүүлхэд дараах ажлыг
гүйцэтгэсэн.

Барилгын талбайн сэвсгэр хөрсөөр тархах сейсм долгионы хурдыг цооногийн шууд
хэмжилтээр 3 цэг дээр тодорхойлсоныг инженер-геологийн тайлангаас авсан.

Тайланд Улаанбаатар хот орчмын сейсмшилийн товч дүн шинжилгээг өгөв. Хотын
орчимд сулавтар газар хөдлөлт тогтмол бүртгэгдэж буйг тэмдэглэж, болзошгүй хүчтэй
газар хөдлөлтийн бүсүүдийг голомтын нягтралшлын зурган дээр харуулсан ба газар
хөдлөлтийн хамгийн их магадлалтай голомтуудын өгөгдлүүдийг тодорхойлов.
эпицентрын зай 0-240 км, голомтын гүн 10-20 км, хэвтээ шилжилт ба хэвтээ шилжилт-
огшолтын механизм.
Талбайн үндсэн баллыг хүчин төгөлдөр ашиглагдаж байгаа барилгын норм ба дүрмийн
дагуу 7 баллаар тооцсон.

Барилгын талбайд дагуу болон хөндлөн сейсмик долгионуудын хурдны тархалтыг гүнээс
хамааруулж хадан хөрс хүртэл тогтоосон. Улаанбаатар хот орчмын хадан хөрсөнд
ажиглагдах сейсмик долгионы эталон хурдыг сонгож судалгааны талбайн хөрсний
сейсмик загварыг зохиосон. Анхны дөхөлтөөр болзошгүй хүчтэй газар хөдлөлтийн үндсэн
сигналын хэвтээ байгуулагчийг гаргаж авсан. Хүчтэй газар хөдлөлтийн үед барилгын
сууринд нөлөөлөх хөрсний долгионы акселерограмм, түүний спектр болон давтамжийн
үзүүлэлт зэргийг хэвтээ (EW) ба босоо (Z) байгуулагч дээр тооцоолж гаргалаа.

Барилгын талбай нь газар хөдлөлтийн хувьд нэгэн жигд 8 баллаар үнэлэгдсэн.

Сейсмик үйлчлэлийн үндсэн өгөгдлүүд доорх хязгаарт багтаж байна: баллаар хэмжигдэх
газар хөдлөлтийн аюул 7,9. Хүчтэй газар хөдлөлтөөр ажиглагдах хамгийн их хурдатгал нь
хэвтээ (EW, NS) ба босоо (Z) байгуулагч дээр тус тус 183 ба 106 см/с2. Хурдатгалын
хамгийн их утга 1,32; 3,3 Гц дээр байна. Хөрсний хувийн хэлбэлзлийн зонхилох давтамж
3,0-3,5 Гц.

Сейсмик үйлчлэлийн хэмжээг хөрсний деформац харимхай гэсэн таамаг дээр үндэслэн
деформацын үлдэгдлийн хэмжээг баллын шаталбараас бодогдсон хамгийн их хурдатгалын
хэмжээтэй уялдуулж тооцоолов.

Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрт ажиглагдах хүчтэй газар хөдлөлтийн магадлалын

тооцооноос судалгааны талбайд 50 жилийн хугацаанд тооцоолсноос илүү хүчтэй газар
хөдлөлт болох магадлал 10%-аас хэтрэхгүй.

Газар хөдлөлийн бичлэг өгөн тооцоог гүйцэтгэе.

Энэ тооцоонд Украйн улсын барилгын норм дүрэмд заасан хурдатгалын бичлэгийг
ашиглан хийсэн болно.
Dynamic plus хэсэгт хоорондын алхам болон нийт үргэлжлэх хугацааг зааж өгсөн болно.
Энэ утгуудаа дээр үзүүлсэн хүснэгтээс авна.

Дараа нь статик ачаанаас масс цуглуулна.

Дараа нь хурдатгалын бичлэг өгнө. Энэ хэсэгт цэгийн тоо /number of points/

Эхлэх хугацаа /start time/, хугацааны алхам /time step/ зэргийг зааж өгнө.

Энд хурдатгалын бичлэгийн тоон утгуудыг хуулсаныг харуулж байна.

View хэсгийг даран бичлэгийг график хэлбэрээр харж болно.

БНбД 2.01.01*/2006-д буурт хөрсний хурдатгалын хамгийн их утгыг талбайн газар
хөдлөлтийн 7, 8, 9 баллын эрчимд харгалзан 100, 200, 400 см/с2-с багагүй байна гэж заасан
байдаг. Энэ графикаас харахад хамгийн их утга нь 148,5 см/с2 гэж зааж байгаа нь энэ нь
ойролцоогоор 7,5 баллтай тэнцэх юм.

Баганын доод хэсгүүдэд ачааг үйлчлүүлсэнийг харууллаа.

Барилгын тооцоог бодож байгааг харууллаа.

Хугацааны туршид загварчилж байгаа бодолтын үе шатуудыг харуулж байна. 5%

Хугацааны туршид загварчилж байгаа бодолтын үе шатуудыг харуулж байна. 44%

Хугацааны туршид загварчилж байгаа бодолтын үе шатуудыг харуулж байна. 85%

Хугацааны туршид загварчилж байгаа бодолтын үе шатуудыг харуулж байна. 99%

Барилгын тооцоог ойролцоогоор 12 цаг бодсон.

Бодолт дууссаны дараа арматурчлалын үзүүлэлтүүдийг тодорхойлж өгсөн тохиолдолд

арматурыг бодох эсэхийг асуудаг.

Арматурчлалыг бодож байгааг зурагт харуулав.

Элементүүдийн хүчлэлийн мэдээллийг information хэрэгслийн тусламжтайгаар харж
болно. Үүнийг харахад Results гэсэн хэсэг дээрээ байх шаардлагатай.

Жишээ болгон зарим элементүүдийн мэдээллийг харуулъя.

Цонхны 4-р зураг дээрх Dynamic plus ачааны зураг дээр дарахад элементүүдийн
хүчлэлүүдийн нэр болон, огтлолын дугаарыг харуулж байна. Хамгийн доор байгаа Time
history хэсэг дээр даран графикаар харна.

1-р давхрын баганын байрлал болон тэнхлэгийг харуулъя. Барилгын тэнхлэгийн уртын
дагуу А-Е, богино талын дагуу 1-4 гэж дугаарласан.
Хамгийн наад талын тэнхлэгийн багануудыг сонгон авъя.

311-р элементийг хүчлэлийг харуулъя.

Тус элементэд доорх 6 төрлийн хүчлэл үүссэн ба түүнийг харууллаа.

312-р элементийг хүчлэлийг харуулъя.
313-р элементийг хүчлэлийг харуулъя.
Баганын хөндлөн огтлолыг 1-5-р давхар 80*80, 6-10-р давхар 70*70, 11-15-р давхар 60*60,
16-20-р давхар 50*50 хэмжээтэй сонгосон тул А болон 1 тэнхлэгийн огтлолцол дээр
баганын хүчлэлийг дээш давхаруудад сонирхоѐ.

6-р давхрын баганыг сонгоѐ. Элементийн дугаар 7901. Хөндлөн огтлол 70*70
Үүсэх хүчлэлийн харуулъя.

11-р давхрын баганыг сонгоѐ. Элементийн дугаар 15491. Хөндлөн огтлол 60*60
Үүсэх хүчлэлийн харуулъя.

16-р давхрын баганыг сонгоѐ. Элементийн дугаар 23081. Хөндлөн огтлол 50*50
Үүсэх хүчлэлийн харуулъя.

Баганын хүчлэлүүдийг харьцуулсан харуулъя.

Хүчлэл
№ N MK MY QZ MZ QY
1-р давхар -322,425 0,011 -15,94 6,499 -18,46 -7,53
6-р давхар -226,794 0,004 -4,951 2,889 -4,951 -2,892
11-р давхар -140,172 0,001 -4,36 2,55 -4,375 -2,571
16-р давхар -64,202 0,001 -3,371 1,978 -3,512 -2,077

Энэ хүснэгтээс харахад давхрын өндөр дээшлэх тусам элементийн хүчлэл буурж байгааг
харуулж байна.

Дамнурууны хүчлэлүүдийг сонирхоѐ. Дамнурууг мөн адил түрүүчийн адил харж болно.
Энд зөвхөн 1 элементийн хүчлэлийг харуулъя.
Сонгож авсан дамнуруу

Хүчлэлийг харуулъя.
Тооцооны бусад үзүүлэлт болон үр дүн зэргийг standard tables хэсэг рүү орон харж болно.

Доор зарим элементүүдийн үр дүнг харууллаа.

Measurement units for forces: t

Measurement units for stresses: t/m**2
Measurement units for moments: t*m
Measurement units for distributed moments: (t*m)/m
Measurement units for distributed shear forces: t/m
Measurement units for displacements in elements: m

Fri Apr 24 11:37:18 2015 20NEW main model

1_
-----------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------
| DESIGN DCF (LIVE)
|
-----------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------
| ELM SN CRT CN CE G| N MK MY QZ MZ QY
LOAD CASES. |
-----------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------
| 1 1 2 1 A .26097 1.1213 -2.6774 2.2768 -.01601 -.03507 1
|
| 2 1 C B .26097 1.1213 -2.6774 2.2768 -.01601 -.03507 1
3 |
| 1 2 2 1 A .26097 1.1213 -1.3113 2.2768 .00503 -.03507 1
|
| 2 1 C B .26097 1.1213 -1.3113 2.2768 .00503 -.03507 1
3 |
| 2 1 2 1 A .18980 .96632 -1.3099 2.0182 .00503 .00594 1
|
| 2 1 C B .18980 .96632 -1.3099 2.0182 .00503 .00594 1
3 |
| 2 2 2 1 A .18980 .96632 -.09901 2.0182 .00146 .00594 1
|
| 2 1 C B .18980 .96632 -.09901 2.0182 .00146 .00594 1
3 |
| 3 1 2 1 A .14349 .73936 -.09946 1.5411 .00146 .00128 1
|
| 2 1 C B .14349 .73936 -.09946 1.5411 .00146 .00128 1
3 |
| 3 2 1 1 A .14349 .73936 .82524 1.5411 .00069 .00128 1
|
| 1 1 C B .14349 .73936 .82524 1.5411 .00069 .00128 1
3 |
| 4 1 1 1 A .11643 .45545 .82472 .94087 .00069 -.00015 1
|
| 1 1 C B .11643 .45545 .82472 .94087 .00069 -.00015 1
3 |
| 4 2 1 1 A .11643 .45545 1.3892 .94087 .00079 -.00015 1
|
| 1 1 C B .11643 .45545 1.3892 .94087 .00079 -.00015 1
3 |
| 5 1 1 1 A .10037 .14109 1.3890 .28470 .00079 -.00015 1
|
| 1 1 C B .10037 .14109 1.3890 .28470 .00079 -.00015 1
3 |
| 5 2 1 1 A .10037 .14109 1.5598 .28470 .00088 -.00015 1
|
| 1 1 C B .10037 .14109 1.5598 .28470 .00088 -.00015 1
3 |
| 6 1 1 1 A .09317 -.17763 1.5599 -.37890 .00088 -.00020 1
|
| 1 1 C B .09317 -.17763 1.5599 -.37890 .00088 -.00020 1
3 |
| 6 2 1 1 A .09317 -.17763 1.3325 -.37890 .00100 -.00020 1
|
| 1 1 C B .09317 -.17763 1.3325 -.37890 .00100 -.00020 1
3 |
| 7 1 1 1 A .09463 -.47539 1.3330 -1.0048 .00100 -.00023 1
|
| 1 1 C B .09463 -.47539 1.3330 -1.0048 .00100 -.00023 1
3 |
| 7 2 1 1 A .09463 -.47539 .73011 -1.0048 .00114 -.00023 1
|
| 1 1 C B .09463 -.47539 .73011 -1.0048 .00114 -.00023 1
3 |
| 8 1 1 1 A .10750 -.72600 .73097 -1.5350 .00114 -.00363 1
|
| 1 1 C B .10750 -.72600 .73097 -1.5350 .00114 -.00363 1
3 |
| 8 2 2 1 A .10750 -.72600 -.19006 -1.5350 .00332 -.00363 1
|
| 2 1 C B .10750 -.72600 -.19006 -1.5350 .00332 -.00363 1
3 |
| 9 1 2 1 A .14560 -.90422 -.18972 -1.8659 .00332 -.01203 1
|
| 2 1 C B .14560 -.90422 -.18972 -1.8659 .00332 -.01203 1
3 |
| 9 2 2 1 A .14560 -.90422 -1.3092 -1.8659 .01054 -.01203 1
|
| 2 1 C B .14560 -.90422 -1.3092 -1.8659 .01054 -.01203 1
3 |
| 10 1 2 1 A .21546 -1.0220 -1.3193 -1.8027 .01054 .07372 1
|
| 2 1 C B .21546 -1.0220 -1.3193 -1.8027 .01054 .07372 1
3 |
| 10 2 2 1 A .21546 -1.0220 -2.4009 -1.8027 -.03369 .07372 1
|
| 2 1 C B .21546 -1.0220 -2.4009 -1.8027 -.03369 .07372 1
3 |
| 11 1 2 1 A .18305 .97663 -2.3210 1.7270 -.03360 -.07377 1
|
| 2 1 C B .18305 .97663 -2.3210 1.7270 -.03360 -.07377 1
3 |
| 11 2 2 1 A .18305 .97663 -1.2847 1.7270 .01066 -.07377 1
|
| 2 1 C B .18305 .97663 -1.2847 1.7270 .01066 -.07377 1
3 |
| 12 1 2 1 A .11659 .85960 -1.2746 1.7898 .01066 .01212 1
|
| 2 1 C B .11659 .85960 -1.2746 1.7898 .01066 .01212 1
3 |
| 12 2 2 1 A .11659 .85960 -.20080 1.7898 .00339 .01212 1
|
| 2 1 C B .11659 .85960 -.20080 1.7898 .00339 .01212 1
3 |
| 13 1 2 1 A .07946 .68378 -.20113 1.4601 .00339 .00364 1
|
| 2 1 C B .07946 .68378 -.20113 1.4601 .00339 .00364 1
3 |
| 13 2 1 1 A .07946 .68378 .67498 1.4601 .00120 .00364 1
|
| 1 1 C B .07946 .68378 .67498 1.4601 .00120 .00364 1
3 |
| 14 1 1 1 A .06522 .43867 .67415 .93554 .00120 .00017 1
|
| 1 1 C B .06522 .43867 .67415 .93554 .00120 .00017 1
3 |
| 14 2 1 1 A .06522 .43867 1.2354 .93554 .00109 .00017 1
|
| 1 1 C B .06522 .43867 1.2354 .93554 .00109 .00017 1
3 |
| 15 1 1 1 A .05996 .15125 1.2350 .32215 .00109 0 1
|
| 1 1 C B .05996 .15125 1.2350 .32215 .00109 0 1
3 |
| 15 2 1 1 A .05996 .15125 1.4283 .32215 .00105 0 1
|
| 1 1 C B .05996 .15125 1.4283 .32215 .00105 0 1
3 |
| 16 1 1 1 A .06070 -.15020 1.4283 -.31772 .00105 0 1
|
| 1 1 C B .06070 -.15020 1.4283 -.31772 .00105 0 1
3 |
| 16 2 1 1 A .06070 -.15020 1.2377 -.31772 .00109 0 1
|
| 1 1 C B .06070 -.15020 1.2377 -.31772 .00109 0 1
3 |
| 17 1 1 1 A .06747 -.43804 1.2381 -.93183 .00109 -.00016 1
|
| 1 1 C B .06747 -.43804 1.2381 -.93183 .00109 -.00016 1
3 |
| 17 2 1 1 A .06747 -.43804 .67902 -.93183 .00119 -.00016 1
|
| 1 1 C B .06747 -.43804 .67902 -.93183 .00119 -.00016 1
3 |
-----------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------

Fri Apr 24 11:37:18 2015 20NEW main model

2_
-----------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------
| DESIGN DCF (LIVE)
|
-----------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------
| ELM SN CRT CN CE G| N MK MY QZ MZ QY
LOAD CASES. |
-----------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------
| 18 1 1 1 A .08329 -.68402 .67985 -1.4581 .00119 -.00358 1
|
| 1 1 C B .08329 -.68402 .67985 -1.4581 .00119 -.00358 1
3 |
| 18 2 2 1 A .08329 -.68402 -.19504 -1.4581 .00334 -.00358 1
|
| 2 1 C B .08329 -.68402 -.19504 -1.4581 .00334 -.00358 1
3 |
| 19 1 2 1 A .12209 -.86112 -.19470 -1.7911 .00334 -.01192 1
|
| 2 1 C B .12209 -.86112 -.19470 -1.7911 .00334 -.01192 1
3 |
| 19 2 2 1 A .12209 -.86112 -1.2694 -1.7911 .01049 -.01192 1
|
| 2 1 C B .12209 -.86112 -1.2694 -1.7911 .01049 -.01192 1
3 |
| 20 1 2 1 A .19042 -.97927 -1.2793 -1.7355 .01049 .07301 1
|
| 2 1 C B .19042 -.97927 -1.2793 -1.7355 .01049 .07301 1
3 |
| 20 2 2 1 A .19042 -.97927 -2.3206 -1.7355 -.03331 .07301 1
|
| 2 1 C B .19042 -.97927 -2.3206 -1.7355 -.03331 .07301 1
3 |
| 21 1 2 1 A .19042 .97927 -2.3206 1.7355 -.03331 -.07301 1
|
| 2 1 C B .19042 .97927 -2.3206 1.7355 -.03331 -.07301 1
3 |
| 21 2 2 1 A .19042 .97927 -1.2793 1.7355 .01049 -.07301 1
|
| 2 1 C B .19042 .97927 -1.2793 1.7355 .01049 -.07301 1
3 |
| 22 1 2 1 A .12209 .86112 -1.2694 1.7911 .01049 .01192 1
|
| 2 1 C B .12209 .86112 -1.2694 1.7911 .01049 .01192 1
3 |
| 22 2 2 1 A .12209 .86112 -.19470 1.7911 .00334 .01192 1
|
| 2 1 C B .12209 .86112 -.19470 1.7911 .00334 .01192 1
3 |
| 23 1 2 1 A .08329 .68402 -.19504 1.4581 .00334 .00358 1
|
| 2 1 C B .08329 .68402 -.19504 1.4581 .00334 .00358 1
3 |
| 23 2 1 1 A .08329 .68402 .67985 1.4581 .00119 .00358 1
|
| 1 1 C B .08329 .68402 .67985 1.4581 .00119 .00358 1
3 |
| 24 1 1 1 A .06747 .43804 .67902 .93183 .00119 .00016 1
|
| 1 1 C B .06747 .43804 .67902 .93183 .00119 .00016 1
3 |
| 24 2 1 1 A .06747 .43804 1.2381 .93183 .00109 .00016 1
|
| 1 1 C B .06747 .43804 1.2381 .93183 .00109 .00016 1
3 |
| 25 1 1 1 A .06070 .15020 1.2377 .31772 .00109 0 1
|
| 1 1 C B .06070 .15020 1.2377 .31772 .00109 0 1
3 |
| 25 2 1 1 A .06070 .15020 1.4283 .31772 .00105 0 1
|
| 1 1 C B .06070 .15020 1.4283 .31772 .00105 0 1
3 |
| 26 1 1 1 A .05996 -.15125 1.4283 -.32215 .00105 0 1
|
| 1 1 C B .05996 -.15125 1.4283 -.32215 .00105 0 1
3 |
| 26 2 1 1 A .05996 -.15125 1.2350 -.32215 .00109 0 1
|
| 1 1 C B .05996 -.15125 1.2350 -.32215 .00109 0 1
3 |
| 27 1 1 1 A .06522 -.43867 1.2354 -.93554 .00109 -.00017 1
|
| 1 1 C B .06522 -.43867 1.2354 -.93554 .00109 -.00017 1
3 |
| 27 2 1 1 A .06522 -.43867 .67415 -.93554 .00120 -.00017 1
|
| 1 1 C B .06522 -.43867 .67415 -.93554 .00120 -.00017 1
3 |
| 28 1 1 1 A .07946 -.68378 .67498 -1.4601 .00120 -.00364 1
|
| 1 1 C B .07946 -.68378 .67498 -1.4601 .00120 -.00364 1
3 |
| 28 2 2 1 A .07946 -.68378 -.20113 -1.4601 .00339 -.00364 1
|
| 2 1 C B .07946 -.68378 -.20113 -1.4601 .00339 -.00364 1
3 |
| 29 1 2 1 A .11659 -.85960 -.20080 -1.7898 .00339 -.01212 1
|
| 2 1 C B .11659 -.85960 -.20080 -1.7898 .00339 -.01212 1
3 |
| 29 2 2 1 A .11659 -.85960 -1.2746 -1.7898 .01066 -.01212 1
|
| 2 1 C B .11659 -.85960 -1.2746 -1.7898 .01066 -.01212 1
3 |
| 30 1 2 1 A .18305 -.97663 -1.2847 -1.7270 .01066 .07377 1
|
| 2 1 C B .18305 -.97663 -1.2847 -1.7270 .01066 .07377 1
3 |
| 30 2 2 1 A .18305 -.97663 -2.3210 -1.7270 -.03360 .07377 1
|
| 2 1 C B .18305 -.97663 -2.3210 -1.7270 -.03360 .07377 1
3 |
| 31 1 2 1 A .21546 1.0220 -2.4009 1.8027 -.03369 -.07372 1
|
| 2 1 C B .21546 1.0220 -2.4009 1.8027 -.03369 -.07372 1
3 |
| 31 2 2 1 A .21546 1.0220 -1.3193 1.8027 .01054 -.07372 1
|
| 2 1 C B .21546 1.0220 -1.3193 1.8027 .01054 -.07372 1
3 |
| 32 1 2 1 A .14560 .90422 -1.3092 1.8659 .01054 .01203 1
|
| 2 1 C B .14560 .90422 -1.3092 1.8659 .01054 .01203 1
3 |
| 32 2 2 1 A .14560 .90422 -.18972 1.8659 .00332 .01203 1
|
| 2 1 C B .14560 .90422 -.18972 1.8659 .00332 .01203 1
3 |
| 33 1 2 1 A .10750 .72600 -.19006 1.5350 .00332 .00363 1
|
| 2 1 C B .10750 .72600 -.19006 1.5350 .00332 .00363 1
3 |
| 33 2 1 1 A .10750 .72600 .73097 1.5350 .00114 .00363 1
|
| 1 1 C B .10750 .72600 .73097 1.5350 .00114 .00363 1
3 |
Documents- interactive tables хэсгээс мөн тооцооны үр дүнг харж болно.
Барилгад үүссэн хүчлэлүүдийг isofield-р үзүүлэе. Дагуу хүч Nx

Ny
Txy

Mx
My

Mxy
Qx

Qy
Барилгын хэлбэлзлийг харуулж байна.