KALİBRASYON GRUP BAŞKANLIĞI

GEBZE KALİBRASYON MÜDÜRLÜĞÜ

BASINÇ KALİBRASYONU
2016/02 PROGRAMI KAL-14 NOLU
LABORATUVARLAR ARASI KARŞILAŞTIRMA
TEKNİK PROTOKOLÜ
(100 mbar Fark Basıncı Ölçer)

TSE BASINÇ KALİBRASYON LABORATUVARI

2016

TSE GEBZE KALİBRASYON MÜDÜRLÜĞÜ

Cumhuriyet Mah. 2258 Sk. No:10 A-Blok, Çayırova Tren İstasyonu Yanı Gebze / KOCAELİ
Tel: 0 262 723 07 51 | Faks: 0 262 723 08 49
 www.tse.org.tr

Fark Manometre Karşılaştırması Teknik Protokolü Sayfa 1/9

İlgili protokol Can EKİCİ tarafından hazırlanmıştır. Sorular ve detaylar için: cekici@tse.org.tr
İÇİNDEKİLER
1. LAK İÇİN KULLANILACAK BASINÇ ÖLÇER .......................................................................................... 3
2. TALEPLERİN TOPLANMASI ............................................................................................................... 3
3. CİHAZLARIN MUHAFAZASI ve TAŞINMASI ....................................................................................... 4
4. ANLAŞMAZLIKLARIN GİDERİLMESİ................................................................................................... 4
5. LAK ÖLÇÜMLERİ ............................................................................................................................... 4
5.1. LAK Ölçümlerine Katılım ve Ölçüm Takvimi ............................................................................. 4
5.2. Ölçüm Yöntemi ........................................................................................................................ 5
5.3. Ölçüm Verilerinin Alınması ve TSE’ye İletilmesi....................................................................... 5
5.4. Değerlendirme ......................................................................................................................... 5
6. İLETİŞİM BİLGİLERİ ........................................................................................................................... 6
7. KAYNAKLAR ...................................................................................................................................... 6

Fark Manometre Karşılaştırması Teknik Protokolü Sayfa 2/9

İlgili protokol Can EKİCİ tarafından hazırlanmıştır. Sorular ve detaylar için: cekici@tse.org.tr
1. LAK İÇİN KULLANILACAK BASINÇ ÖLÇER
Karşılaştırmada kullanılacak fark manometre, TSE Gebze Kalibrasyon Müdürlüğü tarafından
sağlanacaktır. Basınç ölçerin özellikleri Tablo 1’de verilmiştir, ayrıca söz konusu basınç ölçer Şekil 1’de
görülmektedir.

Tablo 1: LAK transfer cihazına ait özellikler

Transfer cihazı: Sayısal göstergeli fark basıncı ölçer

Ölçüm sahası: -100 mbar ile +100 mbar arası
Marka: Rothenberger
Model: EM200
Seri numarası: 2015B405
Basınç ortamı: Hava
Ölçüm noktaları: -99,9 mbar, -80,0 mbar, -50,0 mbar, -30,0 mbar, -10,0 mbar,
0,0 mbar, +10,0 mbar, +30,0 mbar, +50,0 mbar,
+80,0 mbar, +99,9 mbar

Şekil 1: LAK Transfer Cihazı

2. TALEPLERİN TOPLANMASI
Karşılaştırma ölçümüne katılacak olan laboratuvarların Son Başvuru tarihini
https://www.tse.org.tr/tr/icerikdetay/2527/377/karsilastirmayeterlilik-deneyleri-.aspx adesine ait
sayfa içerisinde 2016/02 programı Zaman Çizelgesi linkinde yer alan bilgi doğrultusunda aynı sayfada
yer alan Başvuru formunu doldurarak lak@tse.org.tr e-posta adresine göndermeleri gerekmektedir.
Fark Manometre Karşılaştırması Teknik Protokolü Sayfa 3/9
İlgili protokol Can EKİCİ tarafından hazırlanmıştır. Sorular ve detaylar için: cekici@tse.org.tr
Ölçümler için zaman çizelgesi talepler toplandıktan sonra karşılaştırmaya katılan laboratuvarların sayısı
ve bulundukları şehir dikkate alınarak revize edilecektir.

3. CİHAZLARIN MUHAFAZASI ve TAŞINMASI

Taşıma ve kullanım esnasında cihaz sarsılmayacak, düşürülmeyecek ve buna benzer bir olumsuz etkiye
maruz bırakılmayacaktır. Bu tarz olası bir durumda TSE Gebze Kalibrasyon Yönetim Sistemleri
Müdürlüğü’ne Basınç Kalibrasyon Laboratuvarı’na yazılı olarak bilgi verilecektir. Bu işlemler alınan
ölçümlerin güvenliğinin sağlanması açısından önemlidir.

LAK ölçümleri amacıyla kullanılacak cihazlar, hazırlanan özel paket içine yerleştirilecektir. Bu paketi
ölçümleri yapacak laboratuvar TSE Gebze Kalibrasyon Müdürlüğü’nden elden/kargoyla teslim alacaktır
ve ölçümlerin bitiminde de elden/kargoyla teslim edecektir. Cihazların sorunsuz bir şekilde
taşınmasının sorumluluğu LAK katılımcısı olan laboratuvara aittir. LAK transfer cihazının kargolanması,
taşınması vb. durumlarından doğacak herhangi bir ücret, bedel, emek vb. LAK katılımcısı laboratuvar
tarafından karşılanır. LAK transfer cihazının kargolanması, taşınması vb. durumlardan dolayı TSE
herhangi bir ücret ödemez. Cihazın TSE’den alınması ve tekrar sorunsuz bir şekilde teslim edilmesi
sürecinden tamamen katılımcı laboratuvar sorumludur.

Teslim sırasında laboratuvar sorumlu kişileri tarafından söz konusu paketteki cihazların eksiksiz ve
çalışır olduğu kontrol edilecek ve e-posta adreslerine mail ile gönderilen Numune Teyit Formunu
dolduracaktır. Cihaz üzerinde ortaya çıkacak herhangi bir sorundan cihazı son kullanan laboratuvar
sorumlu olacak ve hasarı tazmin edecektir. Eğer bu cihaz ile artık ölçüm almaya engel bir durum
oluşmuşsa pilot laboratuvar yeni bir cihaz sağlayacak ya da LAK’ı iptal edebilecektir.

4. ANLAŞMAZLIKLARIN GİDERİLMESİ
Türk Standardları Enstitüsü ile katılımcı laboratuvarlar arasında doğabilecek her türlü anlaşmazlık
durumunda, öncelikle katılımcı laboratuvar ile karşılıklı mutabakat aranır. Buna rağmen taraflar
anlaşmazlığı gideremezlerse, mahkeme yolu açıktır. Bu durumda ihtilafların hal mercii, Türkiye
Cumhuriyeti Mahkemeleri ve İcra Daireleri’dir.

5. LAK ÖLÇÜMLERİ
5.1. LAK Ölçümlerine Katılım ve Ölçüm Takvimi
Başvuru formu katılımcı laboratuvarlar tarafından doldurularak e-posta yoluyla lak@tse.org.tr adresine
iletecektir. Karşılaştırma katılım ücreti 650 TL+KDV’dir. Karşılaştırma raporlarının hazırlanmasının
ardından TSE tarafından katılımcı laboratuvarlara fatura kesilecektir. Firma başvuru formunu iletmesi
ile beraber karşılaştırmaya dahil olmuş olur.

Her laboratuvar ölçümünü yaptıktan sonra cihazları TSE Gebze Kalibrasyon Müdürlüğü Basınç
Kalibrasyon Laboratuvarı’na teslim edecektir. Pilot laboratuvar her katılımcı laboratuvardan sonra
cihazların ölçümünü ve/veya kontrolünü yapacaktır. Sonra cihazlar bir sonraki katılımcı laboratuvar
tarafından teslim alınacaktır.

Fark Manometre Karşılaştırması Teknik Protokolü Sayfa 4/9

İlgili protokol Can EKİCİ tarafından hazırlanmıştır. Sorular ve detaylar için: cekici@tse.org.tr
 5.2. Ölçüm Yöntemi
Ölçümler, Euramet cg.17/v.2.0 “Guidelines on the Calibration of Electromechanical Manometers”
kılavuzuna uygun olmalı ve fark basıncı ölçen bir referans cihaz veya sistem ile yapılmalıdır. Cihazda
kesinlikle pnömatik olarak çalışılmalıdır, cihaza hidrolik verilmemelidir. Ölçüm sonuçlarını gireceğiniz
Sonuç Kayıt Formu başvuru aşamasında İtibat Kurulacak Kişi mail adresine Zaman çizelgesinde yer alan
ilgili tarih aralığında e-posta ile gönderilecektir.. Yukarıda belirtilen ölçüm noktalarında artan basınç
yönünde ve azalan basınç yönlerinde tek çevrim ölçümler alınacaktır. Bunların dışında ise negatif ve
pozitif basınçlar için ayrı ayrı tekrarlanabilirlik ölçümleri +50 mbar ve -50 mbar değerlerinde üçer kere
alınacaktır. Ölçüm sonuçları, mbar ölçüm birimi cinsinden verilecektir.

5.3. Ölçüm Verilerinin Alınması ve TSE’ye İletilmesi

LAK ölçümlerindeki cihazla ilgili ölçüm öncesinde yapılması gerekli genel ve özel işlemler aşağıda
belirtilmiştir.

Cihaz ısıl dengeye gelmesi için, ölçüm öncesinde en az 6 saat laboratuvar ortamında bekletilmelidir.
Cihaz için ayar işlemi yapılmamalıdır. Ölçüm alınacak noktalarda cihazın çözünürlüğü 0,1 mbar’dır.

Katılımcı, mail ile taraflarına gönderilen Sonuç Kayıt formuna ölçümleri girip lak@tse.org.tr adresine
göndermelidir.

5.4. Değerlendirme
Ölçülen değer ve genişletilmiş belirsizlik değerlerini (EA 4/02’ye göre) içeren (yukarıda belirtilen)
karşılaştırma sonuçları ve kalibrasyon sertifikası katılımcı laboratuvar yetkilisi tarafından karşılaştırma
ölçümlerinin yapıldığı tarihi takip eden 2 hafta içinde iletişim bilgileri kısmında belirtilen e-posta
adresine gönderilmelidir.

Tüm katılımcılardan karşılaştırma raporlarının gelmesi sonrası, tüm sonuçlar TSE Gebze Kalibrasyon
Müdürlüğü Basınç Kalibrasyon Laboratuvarı tarafından değerlendirilerek karşılaştırma raporu
hazırlanacaktır. Raporda katılımcı laboratuvarların isimleri belirtilmeyecek, bunun yerine katılımcı
laboratuvarlar Gizlilik koduyla ifade edileceklerdir.

Karşılaştırmada referans değer olarak, pilot laboratuvarın ölçüm sonuçları kullanılacaktır.

Yapılan ölçüm için ölçüm belirsizliği, ISO Guide for the Expression of Uncertainty in Measurement’a
(veya EA-4/02) göre hesaplanarak rapor yazılmalıdır.

En değerine göre laboratuvarların ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesi aşağıda verilen koşullara göre
yapılacaktır.

|𝐸𝑛| ≤ 1,0 , Başarılı

Fark Manometre Karşılaştırması Teknik Protokolü Sayfa 5/9

İlgili protokol Can EKİCİ tarafından hazırlanmıştır. Sorular ve detaylar için: cekici@tse.org.tr
|𝐸𝑛| > 1,0 , Başarısız

𝑥𝑙𝑎𝑏 Katılımcı laboratuvar ölçüm sonucu

𝑋𝑟𝑒𝑓_𝑙𝑎𝑏 Referans laboratuvar ölçüm sonucu
𝑊𝑙𝑎𝑏 Katılımcı laboratuvar belirsizlik aralığı
𝑊𝑟𝑒𝑓_𝑙𝑎𝑏 Referans laboratuvarın belirsizlik aralığı

6. İLETİŞİM BİLGİLERİ
Organizatör
İletişim Bilgileri
Adres TSE Laboratuvarlar Arası Karşılaştırma Koordinatörlüğü
Cumhuriyet Mah. 2258. Sok. No:10 PK:41410
Gebze / KOCAELİ
Koordinatör Can KAVUKLU
lak@tse.org.tr
Tel +90 262 723 11 25

Faks +90 262 723 16 09

İlgili Laboratuvar Can EKİCİ

Personeli cekici@tse.org.tr
Web Adresi https://www.tse.org.tr/tr/icerikdetay/2527/377/karsilastirmayeterlilik-
deneyleri-.aspx

7. KAYNAKLAR
1) TS EN ISO/IEC 17025: 2012 Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin
Genel Şartlar
2) TSE EN ISO/IEC 17043:2010 Uygunluk Değerlendirmesi - Yeterlilik Deneyi İçin Genel
Kurallar
3) EA 4/02 Expression of the Uncertainty of Measurement in Calibration, Rev 00,
December, 1999
4) EURAMET cg17/v2.0 (03/2011) Guidelines on the Calibration of Electromechanical
Manometers

Fark Manometre Karşılaştırması Teknik Protokolü Sayfa 6/9

İlgili protokol Can EKİCİ tarafından hazırlanmıştır. Sorular ve detaylar için: cekici@tse.org.tr