‫‪D W. C OM IN 30 LANGU A G E S‬‬
C OM‬‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮ دوﯾﭽﮫ وﻟﮫ دری‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ‪30.03.2007‬‬
‫اﯾﻦ ﺻﻔﺤﮫ را ﭼﺎپ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﻟﯿﻨﮏ ﮐﻮﺗﺎه ‪https://p.dw.com/p/DH2v‬‬
‫آﮔﮫﯽ‬
‫ﻧﺎدﯾﮫ ﻧﺪﯾﻢ ﺑﺮای ﺗﺸﻮﯾﻖ دﺧﺘﺮان ﺑﮫ‬
‫ﻓﻮﺗﺒﺎل ﺑﮫ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﯽ رود‬
‫ﺗﺎﯾﯿﺪ‬ ‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻧﺎدﯾﮫ ﻧﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺎزﯾﮑﻦ ﺗﯿﻢ ﻣﻠﯽ دﻧﻤﺎرک و‬
‫ﺑﺎﺷﮕﺎه زﻧﺎن ﭘﺎرﯾﺲ ﺳﻨﺖ ژرﻣﻦ ﻣﯽ ﺧﻮاھﺪ‬
‫ﺑﺮای ﺗﺸﻮﯾﻖ دﺧﺘﺮان اﻓﻐﺎن ﺑﮫ ﻓﻮﺗﺒﺎل ﺑﮫ‬
‫زادﮔﺎھﺶ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺮود‪ .‬وی ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده‬
‫اش دو دھﮫ ﻗﺒﻞ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﮫ طﺎﻟﺒﺎن در‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮭﺎﺟﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﻣﺠﺴﻤﮫھﺎی ﺑﻮداﯾﯽ را ﺑﮫ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﺮﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‬
‫ﺣﺪود دو دھﮫ ﺑﻌﺪ از ﻏﺎرت و وﯾﺮاﻧﯽ آﺛﺎر‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﺑﻮداﯾﯽ ﺗﻮﺳﻂ طﺎﻟﺒﺎن‪ ،‬ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ‬
‫ﭼﻨﺪﯾﻦ اﺛﺮ ﺑﻮداﯾﯽ را ﺑﮫ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬
‫ﺑﺮﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ آﺛﺎر ﻓﻌﻼَ در ﻣﻮزﯾﻢ‬
‫ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ ﺑﮫ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﮔﺬاﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﮫھﺎی ﺗﻠﺦ دﺧﺘﺮان داﻧﺶآﻣﻮز‬
‫اﻓﻐﺎن از ﻋﺎدت ﻣﺎھﻮار‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﯾﻮﻧﯿﺴﻒ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدھﺪ ﮐﮫ دوران‬
‫ﻗﺎﻋﺪﮔﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﮫ ﺷﻤﺎری از‬
‫دﺧﺘﺮان از رﻓﺘﻦ ﺑﮫ ﻣﮑﺘﺐ و ﺑﺴﯿﺎری‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮫھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﺤﺮوم ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﮫای ﺑﺮای آﮔﺎھﯽدھﯽ در‬
‫اﯾﻦ راﺑﻄﮫ در ﻣﮑﺎﺗﺐ راه اﻧﺪازی ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ را ﭼﮕﻮﻧﮫ و ﮐﺠﺎ‬
‫ﻣﯽﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ؟‬
‫ھﻤﮫ ﻣﺎ ﺑﮫ دﻧﺒﺎل ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ھﺴﺘﯿﻢ و در‬
‫ﺟﻮﯾﺎی ﯾﺎﻓﺘﻦ آن ﮔﺎه ﮔﺎھﯽ ﻣﻮﻓﻖ ھﻢ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮﯾﻢ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﭼﮫ ھﺴﺖ؟ و ﮐﺠﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان‬
‫آن را ﯾﺎﻓﺖ؟ ﯾﮏ ﻧﮑﺘﮫ ﺗﺎ ﺣﺪی روﺷﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﮫ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ زﯾﺎد ھﻢ دور ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻻﻧﮫ ‪ ۵٠٠‬زن ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫ﻗﺘﻞ ﻧﺎﻣﻮﺳﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﻗﺘﻞ ﻗﻨﺪﯾﻞ ﺑﻠﻮچ ﺳﺘﺎره ﺷﺒﮑﮫ ھﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫در ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﺑﺤﺚ روی ﻗﺘﻞ ھﺎی ﻧﺎﻣﻮﺳﯽ را‬
‫داغ ﮐﺮد‪ .‬ﺣﺎﻻ ﭘﺲ از ﺳﮫ ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﺮادرش ﺑﮫ‬
‫ﺣﺒﺲ ﻋﻤﺮی ﻣﺤﮑﻮم ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺻﻒ‬
‫اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﮔﺴﺘﺮده و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ھﺮ ﺳﺎل‬
‫‪ ۵٠٠‬زن ﭘﺎﮐﺴﺘﺎﻧﯽ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﻗﺘﻞ ﻧﺎﻣﻮﺳﯽ ﻣﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮐﺎ دﻣﯽ دو ﯾ ﭼ ﮫ وﻟﮫ‬ ‫در ﻣ ورد دو ﯾ ﭼ ﮫ وﻟﮫ‬ ‫‪D W.
‫‪Deutsche Welle‬‬
‫دوﯾﭽﮫ وﻟﮫ دری ﻣﯿﺪﯾﺎ ﺳﻨﺘﺮ آﻣﻮزش زﺑﺎن آﻟﻤﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﮑﺎﻟﻤﮫ‬ ‫ﻣﮭﺎﺟﺮت ﺑﮫ اروﭘﺎ‬ ‫ﮔﺰارش ھﺎی ﺑﺎزﺳﺎزی‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﮫ و ﻓﺮھﻨﮓ‬ ‫ﭘﮋوھﺶ‬ ‫آﻟﻤﺎن و ﺟﮭﺎن‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﮫ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬
‫دوﯾﭽﮫ وﻟﮫ دری ‪ /‬ﺟﺎﻣﻌﮫ و ﻓﺮھﻨﮓ‬
‫آﮔﮫﯽ‬
‫ﺟﺎ ﻣ ﻌ ﮫ و ﻓ ﺮھﻨﮓ‬
‫ﭼﺎپ‬
‫از ﻏﺰل ﺳﻨﺘﻲ ﺗﺎ ﻏﺰل ﺗﺼﻮﯾﺮي‬
‫ﺑﯿﺪل ﮔﮭﺮ ﻧﻈﻢ ﮐﺴﻲ راﺳﺖ ﮐﮫ اﻣﺮوز در ﺑﺤﺮ ﻏﺰل ﮐﺸـــﺘﻲ اﻧﺪﯾﺸــــﮫ دواﻧﺪ‬
‫ﻏﺰل ﯾﮑﻲ از ﮐﮭﻦ ﺗﺮﯾﻦ و ﺷﻮر اﻧﮕﯿﺰ ﺗﺮﯾﻦ ﻗﺎﻟﺒﮭﺎي ﺷﻌﺮ ﭘﺎرﺳﻲ دري اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻣﻌﻨﺎي اﯾﻦ واژۀ ﺗﺎزي‬
‫ﻣﺎ از ﮐﻮﮐﯽ ھﺎ ‪ Cookies‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﭘﯿﺸﮑﺶ ھﺎی ﺧﻮد ﺑﮫ ﺷﻤﺎ را ﺑﮭﺒﻮد ﺑﺒﺨﺸﯿﻢ‪ .‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ در اﯾﻦ راﺑﻄﮫ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﺪ در اﻋﻼﻣﯿﮫ ﺣﻔﻆ داده ھﺎ ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﮫ اﻧﺪ ﮐﮫ ‪ :‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ و ذﮐﺮ اﯾﺎم ﺷﺒﺎب و ﺷﺮح ﻋﺸﻘﺒﺎزي ھﺎي‬
‫ﺷﺎﻋﺮ وﺣﺎﻻت و ﻋﻮاطﻒ ﻣﺤﺒﻮب وي‪ ،‬و ﺑﺮاي ﺳﺪه ھﺎي ﭘﯿﮭﻢ ﻣﻀﻤﻮن ﻏﺰل‪،‬‬
‫ﮔﺰارش زﯾﺒﺎﯾﻲ ھﺎي ﻣﻌﺸﻮق‪،‬ﺷﮑﺎﯾﺖ از ھﺠﺮان و ﺑﺎزﺗﺎب ﺣﺴﺐ ﺣﺎل ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ؛ از ھﻤﯿﻦ رو ﯾﮑﻲ از ﻣﻌﺎﻧﻲ ﭼﮭﺎرﮔﺎﻧﮥ ﻏﺰل ﻓﻘﻂ ﺷﻌﺮ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ اﺳﺖ ؛ ﻣﻌﻨﺎي‬
‫دﯾﮕﺮﻏﺰل ﻋﺒﺎرت ازﻣﻘﻄﻌﺎت ﭼﻨﺪ ﺑﯿﺘﻲ ﻣﻠﺤﻮن ﺑﻮده اﺳﺖ ﮐﮫ در آﻏﺎز ﺑﮫ وزن‬
‫ﻟﻄﯿﻒ ﻧﺎظﻤﯽ ادﺑﯿﺎت ﺷﻨﺎس وﻧﻘﺎد ادﺑﯽ ؛‬
‫رﺑﺎﻋﻲ ﺳﺮوده ﻣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وﺳﻮﻣﯿﻦ ﺗﻌﺒﯿﺮ ازﻏﺰل ھﻤﺎن ﺑﺨﺶ آﻏﺎزﯾﻦ ﻗﺼﺪه‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه اﯾﻦ ﺟﺴﺘﺎر‬
‫ھﺎي ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ ﮐﮫ‬
‫" ﻧﺴﯿﺐ" و " ﺗﺸﺒﯿﺐ " ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺲ ﻗﯿﺲ رازي ﻣﻲ ﻧﮕﺎرد‪ » :‬ﻧﺴﯿﺐ ﻏﺰﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﮫ ﺷﺎﻋﺮ ﻋﻠﻲ اﻟﺮﺳﻢ آن را ﻣﻘﺪﻣﮥ ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑﮫ ﺳﺒﺐ ﻣﯿﻠﻲ ﮐﮫ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﻔﻮس را ﺑﮫ اﺳﺘﻤﺎع اﺣﻮال ﻣﺤﺐ و ﻣﺤﺒﻮب و اوﺻﺎف ﻣﻐﺎزﻻت ﻋﺎﺷﻖ و ﻣﻌﺸﻮق ﺑﺎﺷﺪ‪ ...‬و ﺗﺸﺒﯿﺐ ﻏﺰﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﮫ ﺻﻮرت‬
‫واﻗﻌﮫ و ﺣﺴﺐ‬
‫ﺣﺎل ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮد «‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎي ﭼﮭﺎرﻣﯿﻦ ﻏﺰل ﻧﯿﺰ ھﻤﺎن اﺳﺖ ﮐﮫ ﻣﺮاد ﻣﺎﺳﺖ و آن ﻗﺎﻟﺒﻲ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﯿﺶ از ھﺰار ﺳﺎل اﺳﺖ ﺷﺎﻋﺮان ﭘﺎرﺳﻲ ﮔﻮي در آن‬
‫طﺒﻊ ﻣﻲ آزﻣﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫درﺑﺎب ﭘﯿﺪاﯾﻲ ﻏﺰل و اﯾﻦ ﮐﮫ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻧﯿﺰ ﭘﻨﺪار ھﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ وﺟﻮد دارد ـ ﮔﺮوھﻲ ﺑﺮ آﻧﻨﺪ ﮐﮫ ﻏﺰل از ﭘﯿﮑﺮ‬
‫ﻗﺼﯿﺪه ﺟﺪاﺷﺪه اﺳﺖ و ھﻤﺎن ﻧﺴﯿﺐ و ﺗﺸﺒﯿﺐ اﻧﺪﮐﮫ در ھﯿﺄت ﻏﺰل اظﮭﺎر وﺟﻮد ﮐﺮده اﻧﺪ ؛ ﺟﻤﻌﻲ را ﻧﻈﺮ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﮐﮫ ﺗﺮاﻧﮫ‬
‫ﻣﺤﻠﻲ و ﺳﺮود ھﺎي ﻋﺎﻣﯿﺎﻧﮫ ﺳﺮ اﻧﺠﺎم ﺑﮫ ﻏﺰل ﭼﮭﺮه ﺑﺪل ﮐﺮده اﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﮫ ﯾﻲ از ﭘﮋوھﺸﮕﺮان ﻧﯿﺰ ﺑﺪﯾﻦ ﺑﺎور اﻧﺪ ﮐﮫ ﻏﺰل ﭘﺎرﺳﻲ‬
‫دري ازﻏﺰل ﻋﺮﺑﻲ ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﮫ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ را ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻨﺸﺎء ﻏﺰل ﻣﺎ ھﺮﭼﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﻋﻤﺮي دراز دارد و از‬
‫ﮐﻮدﮐﻲ ﺗﺎ ﺟﻮاﻧﻲ و ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﻲ دﮔﺮ ﮔﻮﻧﻲ ھﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ را از ﺳﺮ ﮔﺬﺷﺘﺎﻧﺪه اﺳﺖ وﺑﮫ درﺳﺘﻲ ﭘﯿﺪاﻧﯿﺴﺖ ﮐﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮔﻮﯾﻨﺪۀ ﻏﺰل‬
‫ﭼﮫ ﮐﺴﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﮐﮫ اﺛﺎر ﺑﻲ ﺷﻤﺎري از ﮔﻮﯾﻨﺪﮐﺎن ﭘﯿﺸﺂھﻨﮓ زﺑﺎن دري از ﻣﯿﺎن رﻓﺘﮫ اﺳﺖ و اﺷﻌﺎري ھﻢ ﮐﮫ‬
‫ازﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮔﻮﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪ اﺳﺖ واز آﺳﯿﺐ روزﮔﺎر در اﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ اﻧﺪک اﺳﺖ و ﭘﺮاﮔﻨﺪه ‪.‬‬
‫ﻣﺎ از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮔﻮﯾﻨﺪۀ ﺷﻌﺮ دري ﯾﻌﻨﻲ ﺣﻨﻈﻠﮥ ﺑﺎدﻏﯿﺴﻲ ﺗﻨﮭﺎ ﭼﮭﺎر ﻣﺼﺮع ﺷﻌﺮ در دﺳﺖ دارﯾﻢ ‪ .‬از ﻣﺤﻤﻮد وراق ھﺮوي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﭘﺴﺮ وﺻﯿﻒ ﺳﮕﺰي ‪،‬ﻓﯿﺮوز ﻣﺸﺮﻗﻲ واﺑﻮﺳﻠﯿﮏ ﺟﺰ ﭼﻨﺪ ﺑﯿﺖ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻧﺨﻮاﻧﺪه اﯾﻢ ‪ .‬ھﻤﯿﮕﻮﻧﮫ از ﺷﮭﯿﺪ ﺑﻠﺨﻲ ‪ ،‬راﺑﻌﮥ ﺑﻠﺨﻲ‪،‬‬
‫اﺑﻮﺷﮑﻮر ﺑﻠﺨﻲ‪،‬دﻗﯿﻘﻲ ﺑﻠﺨﻲ‪ ،‬اﺑﻮطﯿﺐ ﻣﺼﻌﺒﻲ‪ ،‬ﮐﺴﺎﯾﻲ ﻣﺮوزي ‪ ،‬ﻣﻨﺠﯿﮏ ﺗﺮﻣﺬي‪ ،‬ﺑﺸﺎر ﻣﺮﻏﺰي ﺳﺮوده ھﺎي ﻣﻌﺪود در اﺧﺘﯿﺎر‬
‫ﻣﺎﺳﺖ ‪ .‬از ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺰرگ آل ﺳﺎﻣﺎن و ﺳﺨﻨﻮر ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺨﻨﻲ ﭼﻮن رودﮐﻲ ﮐﮫ ﺣﺘﻲ ﺑﮫ ﺻﻮرت ﻣﺒﺎﻟﻐﮫ آﻣﯿﺰي ﺷﻌﺮ ھﺎﯾﺶ را ﯾﮏ‬
‫ﻣﻠﯿﻮن داﻧﺴﺘﮫ اﻧﺪ و ﺣﺪ اﻗﻞ آن را ﺻﺪ ھﺰار ﮔﻤﺎن زده اﻧﺪ اﮐﻨﻮن ﺟﺰ اﻧﺪﮐﻲ ﺑﺮﺟﺎي ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ و در آن ﻣﯿﺎن ﺟﺰ دوﺳﮫ ﻏﺰل‬
‫ﻣﻌﺪود از او ﻧﺪﯾﺪه اﯾﻢ‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﺎ آﺛﺎري ﮐﮫ اﯾﻨﮏ در اﺧﺘﯿﺎر اﺳﺖ ﯾﮕﺎﻧﮫ ﻏﺰل ﺷﮭﯿﺪ ﺑﻠﺨﻲ را ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻏﺰل ﭘﺎرﺳﻲ‬
‫دري داﻧﺴﺖ ‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮥ زﯾﺒﺎﯾﻲ ﮐﮫ ﭘﺲ از ھﺰار ﺳﺎل و اﻧﺪي ھﻨﻮز ھﻢ دﻟﻨﺸﯿﻦ و ﺷﻮر اﻧﮕﯿﺰ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺟﺎ دارد ﮐﮫ ﺑﺎري آن‬
‫را ﺑﺎز ﺧﻮاﻧﯿﻢ ‪:‬‬
‫ﻣﺮا ﺑﮫ ﺟﺎن ﺗﻮ ﺳﻮﮔﻨﺪ و ﺻﻌﺐ ﺳﻮﮔﻨﺪي‬
‫ﮐﮫ ھﺮﮔﺰ از ﺗﻮ ﻧﮕﺮدم ﻧﮫ ﺑﺸـﻨﻮم ﭘﻨﺪي‬
‫دھﻨــﺪ ﭘﻨـــﺪم و ﻣﻦ ﭘـــﻨﺪ ھﯿﭻ ﻧﭙـــﺬﯾﺮم‬
‫ﮐﮫ ﭘﻨﺪ ﺳــــﻮد ﻧﺪارد ﺑﮫ ﺟﺎي ﺳُﻮﮔﻨﺪي‬
‫ﺷﻨﯿﺪه ام ﮐﮫ ﺑﮭﺸﺖ آن ﮐﺴﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﮐﮫ آرزو ﺑﺮﺳــــــــﺎﻧﺪ ﺑﮫ آرزو ﻣـﻨﺪي‬
‫ھﺰار ﮐﺒﮏ ﻧﺪارد دل ﯾﮑﻲ ﺷــــــــﺎھﯿﻦ‬
‫ھﺰار ﺑﻨــــــــﺪه ﻧﺪارد دل ﺧــــﺪاوﻧــﺪي‬
‫ﺗﺮا اﮔﺮ ﻣﻠﮏ ﭼﯿﻨﯿﺎن ﺑﺪﯾـــــــﺪي روي‬
‫ﻧﻤﺎز ﺑـــــــــــﺮدي و دﯾﻨﺎر ﺑﺮﭘﺮاﮔﻨﺪي‬
‫وﮔﺮﺗﺮا ﻣﻠﮏ ھﻨﺪوان ﺑـــﺪﯾـــﺪي ﻣﻮي‬
‫ﺳـــﺠﻮد ﮐﺮدي و ﺑﺘﺨﺎﻧﮫ ھﺎش ﺑﺮ ﮐﻨﺪي‬
‫ﺑﮫ ﻣﻨﺠﻨﯿﻖ ﻋﺬاب اﻧـــــﺪرم ﭼﻮ اﺑﺮاھﯿﻢ‬
‫ﺑﮫ آﺗـــــــــــﺶ ﺣﺴﺮاﺗﻢ ﻓﮕﻨﺪ ﺧﻮاھﻨﺪي‬
‫ﺗﺮا ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎد اي ﮔﻞ ﺑﮭﺎر و ﺑﮭﺴﺖ‬
‫ﮐﮫ ﺳـــــﻮي ﻗﺒﻠﮥ روﯾﺖ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﻨﺪي‬
‫ﭘﺲ از ﺷﮭﯿﺪ ﺑﻠﺨﻲ ﮐﮫ ﺷﺎﻋﺮ اواﺧﺮ ﺳﺪۀ ﺳﻮم و اواﯾﻞ ﺳﺪۀ ﭼﮭﺎرم اﺳﺖ ) ﻣﺮگ ‪ (325‬ﺑﮫ رودﮐﻲ ﺳﻤﺮﻗﻨﺪي ﻣﻲ رﺳﯿﻢ ﮐﮫ ﺳﮫ ﺟﮭﺎر‬
‫ﻏﺰل دارد و ﮔﻮﯾﺎ ھﻤﻮﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﺎر ﻧﺨﺴﺖ در ﻏﺰﻟﻲ ﺗﺨﻠﺺ را ﺑﮫ ﮐﺎر ﺑﺮده اﺳﺖ ﺟﺎﯾﻲ ﮐﮫ ﻣﻲ ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﭼﻮ رودﮐﻲ ﺑﮫ ﻏﻼﻣﻲ اﮔﺮ ﻗﺒﻮل ﮐﻨﻲ‬
‫ﺑﮫ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻧﭙﺴﻨﺪد ھﺰار دارارا‬
‫» ﻋﻠﻲ اﻟﻌﺠﺎﻟﮫ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻏﺰل را ﻗﺪﯾﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻏﺰﻟﻲ داﻧﺴﺖ ﮐﮫ داراي ﺗﺨﻠﺺ اﺳﺖ « ؛ رودﮐﻲ در ﭼﮑﺎﻣﮥ ﻣﻌﺮوف ﺧﻮﯾﺶ ﮐﮫ آن را)‬
‫ﺣﺴﺮت ﺟﻮاﻧﻲ( ﻧﺎم ﻧﮭﺎده اﻧﺪ ﻧﯿﺰ ﺗﺨﻠﺺ ﺧﻮﯾﺶ را آورده اﺳﺖ ﮐﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎري در ﻗﺼﯿﺪه ﻣﻌﻤﻮل ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ازرودﮐﻲ ﺗﻨﻲ‬
‫ﭼﻨﺪ ازﺳﺨﻨﻮران ﺳﺪۀ ﭼﮭﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻗﯿﻘﻲ ‪ ،‬راﺑﻌﮥ ﺑﻠﺨﻲ‪،‬ﻋﯿﻮﻗﻲ‪ ،‬ﻓﺮﺧﻲ ‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮي ‪ ،‬ﻣﻨﻮﭼﮭﺮي‪ ،‬ﻋﺴﺠﺪي و دﯾﮕﺮ ان ﺑﮫ‬
‫اﻧﺸﺎد ﻏﺰل دﺳﺖ ﯾﺎزﯾﺪﻧﺪ اﻣﺎ از ﺟﺎﯾﻲ ﮐﮫ در آن روزﮔﺎر ﺑﺎزار ﺻﻠﮫ دھﻲ و ﺻﻠﮫ ﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﺳﺨﺘﻲ ﮔﺮم ﺑﻮدو ﻣﺪﯾﺤﮫ ﺳﺎزي ﺳﮑﮥ‬
‫راﯾﺞ ﺑﻮد؛ﻏﺰﻟﺴﺮاﯾﻲ اﻗﺒﺎل ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬اﻣﺎاز ﻗﺮن ﺷﺸﻢ ﺑﮫ ﺑﻌﺪ ﺑﺎزار ﻣﺪﯾﺤﮫ ﺳﺮاﯾﻲ ﭼﻨﺪان ﮔﺮم ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻨﺎ ﺑﺮان ﺷﺎﻋﺮان اﯾﻦ‬
‫روزﮔﺎر ﺑﮫ ﺷﻌﺮ ﻏﻨﺎﯾﻲ و ﻏﺰل ﮔﻮﯾﻲ روي ﻣﻲ آورﻧﺪ‪.‬از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ رواج ﺗﺼﻮف ﻏﺰل را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻗﺎ ﻟﺐ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ در ﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دھﺪ‪ .‬ﮔﺮوھﻲ از ﺷﺎﻋﺮان ﻗﺮن ﺷﺸﻢ ﭼﻮن ظﮭﯿﺮ ﻓﺎرﯾﺎﺑﻲ‪ ،‬ﺟﻤﺎل اﻟﺪﯾﻦ و ﮐﻤﺎل اﻟﺪﯾﻦ اﺻﻔﮭﺎﻧﻲ ﺑﮫ ﻏﺰل‬
‫ﻏﻨﺎﯾﻲ و ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ روي ﻣﻲ آورﻧﺪ و ﮐﺴﺎﻧﻲ ﭼﻮن ﺳﻨﺎﯾﻲ و ﻋﻄﺎر و ﺧﺎﻗﺎﻧﻲ و ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﮫ درﺟﮫ ھﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﯿﻔﺘﮥ ﺷﻌﺮ ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻐﺮﻧﺞ ﺷﺪن ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ ﺷﻌﺮ از ﺧﺮاﺳﺎن ﺑﮫ ﻋﺮاق ﻋﺠﻢ ‪ ،‬ﻣﮑﺘﺐ ﺧﺮاﺳﺎﻧﻲ را ﮐﮫ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺳﺎده ﺑﺎ زﺑﺎن ﺑﻲ‬
‫ﭘﯿﺮاﯾﮫ و ﺑﺪون اﺑﮭﺎم ﺑﯿﺎن ﻣﻲ ﮔﺸﺖ ﺑﮫ ﺳﻮي ﻧﻮﻋﻲ اﺑﮭﺎم ﮐﺸﺎﻧﺪ و آرام آرام در ﻗﺮن ھﻔﺘﻢ و ھﺸﺘﻢ ﻏﺰل ﭼﻨﺎن ﺑﮫ ﺑﺸﮑﻮھﻲ رﺳﯿﺪ ﮐﮫ‬
‫ﺑﺰرگ ﺗﺮﯾﻦ ﻏﺰﻟﺴﺮاﯾﺎن ﯾﻌﻨﻲ ﻣﻮﻧﺎ ﺟﻼل اﻟﺪﯾﻦ ﺑﻠﺨﻲ ‪ ،‬ﺳﻌﺪي و ﺣﺎﻓﻆ را در ﺧﻮد ﭘﺮورﯾﺪ‪ .‬ﻗﺮن ﻧﮭﻢ و دھﻢ دوران ھﺒﻮط ﻏﺰل‬
‫اﺳﺖ‪ .‬دردورۀ ﺗﯿﻤﻮرﯾﺎن ﺑﺎ ھﻤﮥ ﺷﮑﻮه و ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﻲ ﮐﮫ ﻧﺼﯿﺐ ھﻨﺮ و ﻓﺮھﻨﮓ و ﺻﻨﻌﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ و دورۀ ﻧﻮزاﯾﻲ در ﺧﺎور زﻣﯿﻦ‬
‫ﭘﻨﺪاﺷﺘﮫ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳﯿﻤﺎي ﺷﻌﺮ ﺗﺎﺑﻨﺪﮔﻲ ﻗﺮن ھﺸﺘﻢ را ﻧﺪارد و از ھﻤﯿﻦ روﺳﺖ ﮐﮫ ﺗﺬﮐﺮه ﻧﻮﯾﺴﺎن‪ ،‬ﻧﻮراﻟﺪ ﯾﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺟﺎﻣﻲ را‬
‫ﺧﺎﺗﻢ اﻟﺸﻌﺮا ﻟﻘﺐ ‪.‬ﻣﯿﺪ ھﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺪۀ دھﻢ ﻧﯿﺰﻣﮑﺘﺐ وﻗﻮع ظﮭﻮر ﻣﻲ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ آرام آرام زﻣﯿﻨﮫ را ﺑﺮاي ﺷﯿﻮۀ ھﻨﺪي ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺳﺎزد‬
‫اﻣﺎ از ﻟﺴﺎﻧﻲ ﺷﯿﺮازي ﺗﺎ وﺣﺸﻲ و ﻣﺤﺘﺸﻢ ‪ ،‬ﺳﺨﻨﻲ ﺑﺮاي ﮔﻔﺘﻦ ﻧﺪارﻧﺪ ﺟﺰ ھﻤﺎن ﮔﺰارﺷﮭﺎﯾﻲ ﮐﮫ از زﻧﺪﮔﻲ‬
‫روزاﻧﮥ ﺧﻮﯾﺶ ﺻﺎدر ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ و ﺷﺮح ﻧﺎﮐﺎﻣﻲ ھﺎ و ﺷﺎدﺧﻮاري ھﺎي ﺧﻮ درا ھﻤﺎن ﺳﺎن ﮐﮫ روي داده اﺳﺖ ﺑﯿﺎن ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫ھﻤﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﺎﯾﺪ روش دﯾﮕﺮي در ﺷﻌﺮ و ﻏﺰل ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﻣﯿﺸﺪ و ھﻤﯿﻦ ﺑﻮد ﮐﮫ ﻣﮑﺘﺐ ھﻨﺪي ﻗﺪ اﻓﺮاﺷﺖ ؛ ﺷﯿﻮه ﯾﻲ ﮐﮫ ﻣﻀﻤﻮن‬
‫را در ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻘﺪم ﺑﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ دﯾﮕﺮ ﻣﯿﺸﻤﺎرد و در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺑﺎرﯾﮏ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺷﻌﺎر ) ﺑﮫ ﻟﻔﻆ اﻧﺪک و ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺴﯿﺎ ر(‬
‫ﺑﮫ ﺳﺮاغ ﺷﻌﺮ ﻣﯿﺮود‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﮐﮫ اطﻼق ﻧﺎم ﻣﮑﺘﺐ اﺻﻔﮭﺎﻧﻲ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺷﯿﻮه دور از اﻧﺼﺎف اﺳﺖ ﭼﮫ از ﯾﮏ‬
‫ﺳﻮﺳﺨﻨﻮراﻧﻲ ﭼﻮن اﻣﯿﺮ ﺧﺴﺮو و ﻓﯿﻀﻲ دﮐﻨﻲ‪ ،‬ﺑﯿﺪل دھﻠﻮي‪ ،‬ﻧﺎﺻﺮ ﻋﻠﻲ ﺳﺮھﻨﺪي‪ ،‬ﺑﮭﻤﻦ ﻻھﻮري‪ ،‬ﻏﻨﻲ ﮐﺸﻤﯿﺮي‪ ،‬ﻏﻨﯿﻤﺖ‬
‫ﮐﺸﻤﯿﺮي‪ ،‬ﮔﺮﻣﻲ ﮐﺸﻤﯿﺮي‪ ،‬آﻓﺮﯾﻦ ﻻھﻮري‪ ،‬ﻓﻘﯿﺮ دھﻠﻮي و ﻏﺎﻟﺐ دھﻠﻮي ﯾﺎ راھﯿﺎن اﯾﻦ راه ﺑﻮدﻧﺪ و ﯾﺎ ﺗﻨﻲ ﭼﻨﺪ از اﯾﻨﺎن از طﻼﯾﮫ‬
‫داران و رھﮕﺸﺎﯾﺎن اﯾﻦ طﺮﯾﻖ و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﺳﺨﻮراﻧﻲ ھﻢ ﮐﮫ از ﺧﺮاﺳﺎن و اﯾﺮان در رواج اﯾﻦ ﺷﯿﻮه ﮐﻮﺷﯿﺪه اﻧﺪ در ھﻨﺪ دﺳﺖ‬
‫ﺑﮫ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ زده اﻧﺪ و ﺟﻤﻌﻲ ھﻢ از اﯾﻨﺎن ﮐﮫ در ھﻨﺪ زﯾﺴﺘﻨﺪ ھﻤﺎﻧﺠﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ و ﮔﻮر ﮔﺎه ﺷﺎن در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ھﻨﺪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫دﮐﺘﺮ ذﺑﯿﺢ ﷲ ﺻﻔﺎ در ﺗﺎرﯾﺦ ادﺑﯿﺎت در اﯾﺮان ﻣﯿﻨﻮﯾﺴﺪ‪:‬‬
‫" ﺑﻠﻲ‪ ،‬ﺳﺒﮏ ھﻨﺪي درﺳﺖ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﺮاي آن دﺳﺘﮫ از ﺳﺨﻨﻮران ﺑﺰرگ ھﻨﺪ ﮐﮫ ﺑﺎ آﻣﻮﺧﺘﻦ ﻓﺎرﺳﻲ و ﻗﺮارداﺷﺘﻦ زﯾﺮ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺤﯿﻂ‬
‫وداﺷﺘﻦ ﻟﮭﺠﮥ ﻣﻌﯿﻨﻲ از ﻓﺎرﺳﻲ ﮐﮫ در آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ راﯾﺞ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﺷﻌﺮ ﻓﺎرﺳﻲ را ﺑﮫ ﻧﻮﻋﻲ ﺧﺎص و ﺑﺎ زﺑﺎن وﯾﮋۀ ﺧﻮد و ﺗﻌﺒﯿﺮ‬
‫ھﺎي ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ آن ﺳﺮودﻧﺪ ﺑﮫ ﻧﺤﻮي ﮐﮫ ﺳﺨﻨﺎن ﺷﺎن ﺑﺎ ﮔﻮﯾﻨﺪﮔﺎن ھﻢ ﻋﮭﺪ ﺷﺎن دراﯾﺮان ﺑﺴﯿﺎ ر ﺗﻔﺎوت ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ ‪...‬ﭘﺲ اﯾﻦ»‬
‫ﺳﺒﮏ ھﻨﺪي «ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﯿﻮۀ ﺳﺨﻨﻮري ﺷﺎﻋﺮاﻧﻲ ﭘﺎرﺳﻲ ﮔﻮي از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ھﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﮫ از اواﺧﺮ ﺳﺪۀ ﯾﺎزدھﻢ ﺑﮫ ﺑﻌﺪ در ھﻨﺪ‬
‫ظﮭﻮر ﮐﺮده اﻧﺪ ‪".‬‬
‫ﯾﺤﯿﻲ آرﯾﻦ ﭘﻮر ﻧﯿﺰ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺳﺒﮏ ھﻨﺪي ﺑﯿﺮو ن از اﯾﺮان و در ﺳﺮ زﻣﯿﻦ ھﺎي ﻏﯿﺮ اﯾﺮاﻧﻲ ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫» اﯾﻦ ﺳﺒﮏ ﮔﻮﯾﻨﺪﮔﻲ ﮐﮫ در ﺳﺮزﻣﯿﻦ ھﺎي ﻏﯿﺮ اﯾﺮاﻧﻲ ﺑﮫ وﺟﻮد آﻣﺪه در ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪي رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺑﻮد؛ روز ﺑﮫ روز ﺑﮫ‬
‫ﺳﺴﺘﻲ وﭘﺴﺘﻲ اﻓﺘﺎدودﻗﺖ دراﯾﺠﺎد ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ ﺗﺎزه واﺳﺘﻌﺎﻧﺖ از اﺳﺘﻌﺎره و ﻣﺠﺎز و ﺧﯿﺎﻟﺒﺎﻓﻲ ھﺎ و ﻧﺎزک اﻧﺪﯾﺸﻲ ھﺎي دور از ذھﻦ ﺑﮫ‬
‫ﺣﺪي رﺳﯿﺪ ﮐﮫ ﮔﻔﺘﮫ وﺳﺮوده ھﺎي ﺷﻌﺮاي اﯾﻦ ﻋﮭﺪ از ﻟﻄﻒ وذوق ﻋﺎري ﮔﺮدﯾﺪ‪«.‬‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ﮐﮫ در ﻧﯿﻤﮥ ﻗﺮن دوازدھﻢ ﮔﺮوھﻲ در اﯾﺮان ﺑﮫ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﺑﯿﻔﺘﻨﺪ ﮐﮫ از ﺷﯿﻮۀ ھﻨﺪي روي ﺑﺮ ﺗﺎﺑﻨﺪ و ﺑﮫ‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ وﺗﺘﺒﻊ ﻣﮑﺘﺐ ﺧﺮاﺳﺎﻧﻲ و ﻋﺮاﻗﻲ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺸﺂھﻨﮕﺎن اﯾﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﺷﻌﻠﮥ‬
‫اﺻﻔﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻧﺼﯿﺮ اﺻﻔﮭﺎﻧﻲ و ﻣﺸﺘﺎق اﺻﻔﮭﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﮫ ﮔﺮوھﻲ از ﺟﻮاﻧﺎن دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ﭘﯿﺮوي از آﻧﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﮐﮫ ﻧﺎﻣﺪار‬
‫ﺗﺮﯾﻦ آﻧﺎن ﻋﺎﺷﻖ اﺻﻔﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬ھﺎﺗﻒ اﺻﻔﮭﺎﻧﻲ‪ ،‬آذر ﺑﯿﮕﺪﻟﻲ‪ ،‬ﺻﺒﺎﺣﻲ ﺑﯿﮕﺪﻟﻲ‪ ،‬و ﺻﮭﺒﺎي ﻗﻤﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﯿﻮۀ ھﻨﺪي ﮐﮫ ﺑﮫ ﮔﻮﻧﮥ رﺳﻤﻲ ﯾﮑﺼﺪ وﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺳﯿﻄﺮه اش را در ﻗﻠﻤﺮو زﺑﺎن ﭘﺎرﺳﻲ ﺣﻔﻆ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬در اﯾﺮان ﺟﺎﯾﺶ را ﺑﮫ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ادﺑﻲ داد ﮐﮫ ﺗﻘﻠﯿﺪ و ﺗﮑﺮار ﻣﻀﻤﻮن و ﻧﺤﻮۀ ﺑﯿﺎن ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﺑﻮد‪ .‬و ﻟﻲ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﮫ رﻏﻢ آﻧﭽﮫ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﯿﺪر ژوﺑﻞ و‬
‫دﯾﮕﺮان ﻧﻮﺷﺘﮫ اﻧﺪ؛ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ادﺑﻲ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺟﻨﺒﺶ و ﺣﺮﮐﺖ ادﺑﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ و ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ و ﺷﺎﻋﺮان ﻣﺎ‬
‫در ﻗﺮن ﺳﯿﺰدھﻢ ﻧﯿﺰ ﺑﮫ اداﻣﮥ ﺷﯿﻮۀ ھﻨﺪي ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و اﮔﺮ ﺗﻨﻲ ﭼﻨﺪ ﺧﻮد ﻣﺸﺘﺎق آن ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﮫ ﺷﯿﻮۀ ﺧﺮاﺳﺎﻧﻲ ﯾﺎ ﻋﺮاﻗﻲ طﺒﻊ‬
‫آزﻣﺎﯾﻲ ﮐﻨﻨﺪ ھﺮﮔﺮ ﻣﻌﻨﺎي ﺣﺮﮐﺖ ادﺑﻲ و دورۀ ﺧﺎﺻﻲ را ﻧﻤﯿﺪھﺪ‪ .‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ادﺑﻲ در اﯾﺮان ﺑﮫ ﮔﻔﺘﮥ ﻧﯿﻤﺎ‪،‬ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ از روي ﻋﺠﺰ ﺑﮫ‬
‫ﺳﻮي ﺳﺒﮑﮭﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺪﯾﻢ ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﺮان اﻧﺠﻤﻦ ھﺎي ادﺑﻲ ﺷﯿﺮاز و اﺻﻔﮭﺎن ﺑﮫ وﯾﮋه اﻧﺠﻤﻦ» ﻧﺸﺎط « ﺑﺎ دﺳﺘﮫ دﯾﮕﺮي از‬
‫ﺷﺎﻋﺮان و ادﺑﺎ ﺑﺎ طﺮح اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﮐﮫ ﻣﮑﺘﺐ ھﻨﺪي ﺑﮫ اﺑﺘﺬال ﮔﺮاﯾﯿﺪه اﺳﺖ ﮔﺮد آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ راه ﻧﻮي ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﺮد و در ﭘﻲ‬
‫آن اﻓﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ ﯾﮏ ﺟﺮﯾﺎن ادﺑﻲ را ﺑﮫ راه اﻧﺪازﻧﺪ ﭘﺲ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ادﺑﻲ در اﯾﺮان ﺳﯿﻤﺎي ﯾﮏ ﺣﺮﮐﺖ ارادي وﺟﻤﻌﻲ راﺑﺮ اﺳﺎس آﯾﯿﻦ‬
‫ﻧﺎﻣﮫ ﯾﻲ ِ از ﭘﯿﺶ ﭘﺮداﺧﺘﮫ ﺷﺪه دارد و در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺮﮐﺘﻲ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ و ﮔﻮﯾﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎ ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﮫ ﭘﯿﺮوي از‬
‫ﻣﮑﺘﺐ ھﻨﺪي اداﻣﮫ دادﻧﺪ‪ .‬ھﻤﯿﻦ ﺳﺎن ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب ﻣﺸﺮوطﮫ در اﯾﺮان ﺷﻌﺮ آن ﺳﺎﻣﺎن ﺳﺎده ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺟﻨﺒﺸﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺑﯿﺪادﺗﺎرﯾﺨﻲ آن ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪ؛ وﻟﻲ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺸﺮوطﯿﺖ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﮐﮫ آن راﺑﯿﺪاد ﮔﺮاﻧﮫ در ﻧﻄﻔﮫ ﺧﻔﮫ ﮐﺮدﻧﺪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮ ﺷﻌﺮ ﻣﺎ‬
‫اﺛﺮ ﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﺗﺮدﯾﺪي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﮫ ﺗﻼﺷﮭﺎي ﻣﺤﻤﻮد طﺮزي درﻧﻮﺳﺎزي دروﻧﻤﺎﯾﺎﯾﮥ ﻏﺰل ارﺟﻨﺎک ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻓﮑﺎر ﻧﻮﯾﻦ طﺮزي ﺑﺎ‬
‫ھﻤﮥ ﺗﻼﺷﮭﺎﯾﺶ از ﯾﮏ ﺳﻮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ اﺛﺮﮔﺬار و ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﮔﺮدد و از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻧﮕﺎه طﺮزي ﺑﮫ دروﻧﻤﺎﯾﮭﺎي ﺟﺪﯾﺪ در ﺷﻌﺮ ﺑﮫ راه‬
‫دادن ﺻﻨﻌﺖ ﺟﺪﯾﺪ و داﻧﺸﻮاژه ھﺎي ﻓﻦ آوري در ﺷﻌﺮ ﺧﻼﺻﮫ ﻣﻲ ﮔﺮدﯾﺪ وﮐﻤﺘﺮ ﺑﮫ ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻲ ھﺎي اﺟﺘﻤﺎھﻲ ﻣﺘﻌﺮض ﻣﻲ ﮔﺸﺖ و‬
‫در اﻧﺪﯾﺸﮫ ﺗﺤﻮﻟﻲ ﺑﻨﯿﺎدي در ﺣﻮزۀ ﺷﻌﺮ ﺑﻮد‪ .‬از ھﻤﯿﻦ رو ﻏﺰﻟﮭﺎي طﺮزي راه ﻧﻮي زا در ادﺑﯿﺎت ﻣﺎ ﻧﮕﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻏﺰل ﻧﻮ ﯾﻌﻨﻲ ﭼﮫ؟‬
‫ﻏﺰل ﻧﻮ در ادﺑﯿﺎت ﻓﺎرﺳﻲ درآ ﻏﺎز دھﮥ ﭼﮭﻞ ھﺠﺮي ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺟﻠﻮه ﮔﺮي ﻣﻲ ﮐﻨﺪ و ﻣﺘﺄﺛﺮ اﺳﺖ از‬
‫از ﺷﻌﺮ ﻧﻮ ﻓﺎرﺳﻲ ﯾﺎ ﺑﮫ ﺑﯿﺎن دﯾﮕﺮ ﺷﻌﺮ ﻧﯿﻤﺎﯾﻲ‪ .‬ﮔﻔﺘﮫ ﻣﻲ ﺷﻮد ﮐﮫ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻏﺰل ﻧﻮ را در ادﺑﯿﺎت ﻓﺎرﺳﻲ ﻓﺮوغ ﻓﺮخ زاد ﮔﻔﺘﮫ اﺳﺖ‬
‫ﮐﮫ اﺳﺘﻘﺒﺎﻟﻲ اﺳﺖ از ﻏﺰﻟﻲ از ھﻮﺷﻨﮓ اﺑﺘﮭﺎج ﺳﺎﯾﮫ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﻊ ‪:‬‬
‫اﻣﺸﺐ ﺑﮫ ﻗﺼﮥ دل ﻣﻦ ﮔﻮش ﻣﻲ ﮐﻨﻲ‬
‫ﻓﺮدا ﻣﺮا ﭼﻮ ﻓﺼﮫ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲ ﮐﻨﻲ‬
‫ﺑﺎﯾﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻏﺰل ﻓﺮوغ را در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﺎز ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ ﺗﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ ﮐﮫ اﯾﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﭼﮕﻮﻧﮫ ﺑﺎ ﺑﯿﺎن ﺗﺎزه و اﺳﺘﻌﺎره ھﺎي ﻧﻮ آﯾﯿﻦ‬
‫ﺑﮫ ﺳﺮاغ اﯾﻦ ﻓﺎﺑﻞ ﺷﻌﺮي رﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﭼﻮن ﺳﻨﮕﮭﺎ ﺻﺪاي ﻣﺮا ﮔﻮش ﻣﻲ ﮐﻨﻲ‬
‫ﺳـــــﻨﮕﻲ و ﻧﺎﺷﻨﯿﺪه ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲ ﮐﻦ‬
‫رﮔﺒﺎر ﻧﻮﺑﮭﺎري وﺧﻮاب درﯾﭽﮫ را‬
‫ﺑﺎ ﺿﺮﺑﮫ ھﺎي وﺳﻮﺳﮫ ﻣﻐﺸﻮش ﻣﻲ ﮐﻨﻲ‬
‫دﺳﺖ ﻣﺮا ﮐﮫ ﺳﺎﻗﮥ ﺳﺒﺰ ﻧﻮازﺷﺴﺖ‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮﮔــــﮭﺎي ﻣﺮده ھﻤﺎﻏﻮش ﻣﻲ ﮐﻨـــــﻲ‬
‫ﮔﻤﺮاه ﺗﺮ ز روح ﺷﺮاﺑﻲ ودﯾﺪه ر ا‬
‫در ﺷﻌﻠﮫ ﻣﻲ ﻧﺸــــﺎﻧﻲ و ﻣﺪھﻮش ﻣﻲ ﮐﻨﻲ‬
‫اي ﻣﺎھﻲ طﻼﯾﻲ ﻣﺮداب ﺧﻮن ﻣﻦ‬
‫ﺧﻮش ﺑﺎد ﻣﺴـــﺘﯿﺖ ﮐﮫ ﻣﺮا ﻧﻮش ﻣﯿﮑﻨﻲ‬
‫ﺗﻮ درۀ ﺑﻨﻔــــــــــﺶ ﻏﺮوﺑﻲ ﮐﮫ روز را‬
‫ﺑﺮ ﺳـــﯿﻨﮫ ﻣﻲ ﻓﺸـــﺎري و ﺧﺎﻣﻮش ﻣﯿﮑﻨﻲ‬
‫در ﺳﺎﯾﮫ ھﺎ ﻓﺮوغ ﺗﻮ ﺑﻨﺸﺴﺖ ورﻧﮓ ﺑﺎﺧﺖ‬
‫اورا ﺑﮫ ﺳﺎﯾﮫ از ﭼﮫ ﺳﯿﮫ ﭘﻮش ﻣﯿﮑﻨﻲ؟‬
‫ﻧﺎدر ﻧﺎدر ﭘﻮر و ﺗﻮﻟﻠﻲ ﻧﯿﺰ درھﻤﯿﻦ ﺳﺎﻟﮭﺎ ﺑﮫ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻏﺰل ﻧﻮ آﻏﺎزﯾﺪﻧﺪ و دﯾﮕﺮان ﻧﯿﺰ اﯾﻦ راه را ﮐﻮﺑﯿﺪﻧﺪ و ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﮫ ﻏﺰﻟﺴﺮاﯾﻲ‬
‫ﻧﻮﯾﻦ ‪ ،‬ﭼﻮن ﮔﻮھﺮ ﺳﻔﺘﮥ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ ﯾﻲ ﺑﺮﮔﺮدن ﺷﻌﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ آوﯾﺨﺘﮫ ﺷﺪ‪ .‬در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﯿﺰ‪ ،‬ﻏﺰل ﻧﻮ در ھﻤﺎن ﺳﺎﻟﮭﺎي آﻏﺎزﯾﻦ دھﮥ‬
‫ﭼﮭﻞ ﭼﮭﺮه ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺖ و دﻟﺒﺮي ﮐﺮد‪ .‬در آن ﺳﺎﻟﮭﺎ آھﺴﺘﮫ آھﺴﺘﮫ ﺷﻌﺮ ﻧﻮدر ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺼﺒﯿﺖ اﻧﻌﻄﺎف ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺷﻌﺮ ﻗﺪﻣﺎﯾﻲ ﻗﺪ‬
‫ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺖ و ﺳﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ‬
‫ﺧﻮد را ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺎﺧﺖ و ﻏﺰل ﻧﻮ ﻧﯿﺰ در ﺑﺮاﺑﺮ ھﺠﻮم ﻣﺮﺗﺠﻌﺎن ادﺑﻲ و ﮐﮭﻨﮫ ﮔﺮاﯾﺎن ﺗﺎرﯾﺦ زده اﯾﺴﺘﺎد وراھﺶ را ﺑﮫ ﺳﻮي روﺷﻨﻲ‬
‫و ﺑﮫ ﺳﻮي آﯾﻨﺪه ﮔﺸﻮ د‪.‬‬
‫در ﺳﺎﻟﮭﺎي آﻏﺎزﯾﻦ دھﮥ ﭼﮭﻞ ﭘﺎ ﺑﮫ ﭘﺎي ﺷﻌﺮ ﻧﯿﻤﺎﯾﻲ درادﺑﯿﺎت ﻣﺎن ‪ ،‬ﻧﺨﺴﯿﻦ آزﻣﻮﻧﮭﺎرا در ﺳﺮاﯾﺶ ﻏﺰل ﻧﻮ ﻧﯿﺰ ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻮاه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﻮد ﻓﺎراﻧﻲ ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻮ آوري ﮐﮫ در آن ﺳﺎﻟﮭﺎ ‪،‬ﮐﺎرھﺎي ارﺟﻤﻨﺪي در اﯾﻦ ﺣﻮزه داﺷﺖ و ‪ 8‬ﻏﺰل ازوي در ﺳﺎل ‪ 1342‬دردﻓﺘﺮ »‬
‫آﺧﺮﯾﻦ ﺳﺘﺎره « اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺖ اﻣﺮوز ﮐﮫ داراي رﮔﮫ ھﺎي ﻧﻮ آﯾﯿﻦ اﻧﺪ ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ اﯾﻦ ﻗﻠﻢ ﻧﯿﺰﮐﮫ در آن ﺳﺎل ھﻔﺪه ﺳﺎﻟﮕﻲ را ﻣﯿﮕﺬراﻧﺪ‬
‫دﺳﺖ ﺑﮫ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻏﺰﻟﮭﺎﯾﻲ از اﯾﻦ دﺳﺖ زد‪ .‬اﺳﺘﺎدو اﺻﻒ ﺑﺎﺧﺘﺮي ﻣﻲ ﻧﮕﺎرد‪:‬‬
‫» در ﻣﯿﺎﻧﮫ ھﺎي دھﮥ ﭼﮭﺎرم ﻗﺮن ﺣﺎﺿﺮﺧﻮرﺷﯿﺪي‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد ﻓﺎراﻧﻲ ﮐﮫ از ﭘﯿﺸﮕﺎﻣﺎن ﺗﺠﺪد ادﺑﻲ اﻧﮕﺎﺷﺘﮫ ﻣﻲ ﺷﺪ؛ ﭼﻨﺪ ﻏﺰل ﺑﮫ ﺷﯿﻮه‬
‫و ھﻨﺠﺎر ي ﻧﻮآﯾﯿﻦ ﺳﺮود وﺑﮫ ﻧﺸﺮ ﺳﭙﺮدو درھﻤﯿﻦ آوان ﻏﺰﻟﮭﺎﯾﻲ از ﺷﺎﻋﺮ ﻧﺰده ـ ﺑﯿﺴﺖ ﺳﺎﻟﮥ ھﺮاﺗﻲ ﮐﮫ ‪ .....‬ﻟﻄﯿﻒ ﻧﺎظﻤﻲ‬
‫اﻣﺮوز ﺑﺎﺷﺪ ؛ در ﺻﻔﺤﺎت ادﺑﻲ ﯾﮑﻲ دو ﻣﺠﻠﮥ ﮐﺎﺑﻞ ﺧﻮش درﺧﺸﯿﺪ ﺑﻲ آﻧﮑﮫ دوﻟﺖ ﻣﺴﺘﻌﺠﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﮫ ﺷﺎدﻣﺎﻧﮫ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ آن ﻧﮭﺎﻟﮏ‬
‫ھﺎاﮐﻨﻮن ﺑﮫ درﺧﺖ ﺳﺎﯾﮫ ﮔﺴﺘﺮ ھﻤﯿﺸﮫ ﺑﮭﺎري ﺗﻐﯿﯿﺮ ھﯿﺄت داده اﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ ﻓﺎراﻧﻲ و ﻧﺎظﻤﻲ در راھﻲ ﮔﺎم ﻧﮭﺎده ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﮫ ﺑﻌﺪ‬
‫ھﺎاﯾﻦ راه و روش ﺑﮫ ﻧﺎم ﻧﻮ ﻏﺰﻟﺴﺮاﯾﻲ ﺷﮭﺮت ﯾﺎﻓﺖ«‬
‫از ﻓﺎراﻧﻲ در ﺳﮫ ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ » آﺧﺮﯾﻦ ﺳﺘﺎره« ‪ » ،‬ﺳﻔﺮ در ﺗﻮﻓﺎن« و » روﯾﺎي ﺷﺎﻋﺮ« در ﻣﺠﻤﻮع ﯾﺎزده ﻏﺰل ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﮫ‬
‫اﮔﺮ در ﺑﺮﺧﻲ از اﯾﻦ ﻏﺰﻟﮭﺎ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮو اﺑﻌﺎدي ﻧﻮﺟﻮﯾﻲ اﻧﺪک اﻧﺪ وﻟﻲ در ﭘﺎره ﯾﻲ از آﻧﮭﺎ ﻟﺤﻦ و ﺷﯿﻮۀ ﺗﺎزه ﯾﻲ ﺟﻠﻮه ﮔﺮي دارد‬
‫ﻧﻤﻮﻧﮥﻏﺰﻟﻲ از ﻓﺎراﻧﻲ‪:‬‬
‫ﻧﺸﺴﺘﮫ ﻗﻄﺮۀ ﻣﻲ ﺑﺮ ﻟﺐ ھﻮس ﺟﻮﯾﺖ‬
‫ﭼﻮ ژاﻟﮫ ﯾﻲ ﮐﮫ ﺳﺤﺮﮔﺎه ﺑﺮ ﮔﻼب اﻓﺘﺪ‬
‫ﺗﻦ ﺳﭙﯿﺪ ﺗﻮ در ﺳـــــﺮخ ﺟﺎﻣﮫ ﻣﯿﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﺑﮫ ﻋﮑﺲ ﻣﺎه ﮐﮫ در ﻻﻟﮫ ﮔﻮن ﺷﺮاب اﻓﺘﺪ‬
‫ﺧﺰد ﻧﮕﺎه ﺗﻮ اﻧﺪردل ﺷﮑﺴﺘﮥ ﻣﻦ‬
‫ﭼﻮ آذرﺧﺶ ﮐﮫ ﺑﺮ ﻣﻌﺒﺪ ﺧﺮاب ا ﻓﺘﺪ‬
‫ز ﭘﺸﺖ ﭘﺮدۀ ﭘﻨﺪار زﻧﺪﮔﻲ زﯾﺒﺎﺳﺖ‬
‫ﻣﺒـــــﺎد ﮐﺰ رخ اﯾﻦ اھﺮﻣﻦ ﻧﻘﺎب اﻓﺘﺪ‬
‫ﻧﮭﻔﺖ اﺧﺘﺮ اﻣﯿﺪ ﻣﻦ ﺑﮫ ظﻠﻤﺖ ﺷﺐ‬
‫ﭼﻨﺎن ﮐﮫ ﺷﺐ ﺑﮫ دل دره ﯾﻲ ﺷﮭﺎب اﻓﺘﺪ‬
‫ﺷﺒﻲ ﺑﯿﺎ ﮐﮫ دو ﺑﺎزوي ﺗﻮ ﺑﮫ ﮔﺮدن ﻣﻦ‬
‫ﭼﻮ ﻣﺎر ھﺎي ﺳــــﭙﯿﺪي ﺑﮫ ﭘﯿﭻ وﺗﺎب اﻓﺘﺪ‬
‫ﻣﻦ آن دم از ﺗﻦ ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺗﻮ ﺑﮕﯿﺮم ﮐﺎم‬
‫ﮐﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﺴﺖ ﺗﻮ از ﮐﯿﻒ ﻣﻲ ﺧﺮاب اﻓﺘﺪ‬
‫ﺳﺎل ھﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ و ﺷﺎﻋﺮان ﻣﺎ روي ﺧﻮش ﺑﮫ ﻏﺰل ﻧﻮ ﻧﺸﺎن ﻧﺪادﻧﺪ و ﮔﻮﯾﻲ ﻗﺮار ﺑﻮد ﮐﮫ ﻧﺴﻞ دﯾﮕﺮي ﺑﺮ ﺧﯿﺰدﺗﺎ اﯾﻦ راه‬
‫را ﺑﮑﻮﺑﺪ وﺑﺮ ﻏﺰل ﻣﺎ رﻧﮓ و ﺑﻮي اﻣﺮوزﯾﻦ دھﺪ و ﺑﺮ اﻧﺪاﻣﺶ ﺣﻠﮫ ﯾﻲ ﻧﻮ آﯾﯿﻦ اﻧﺪازد‪ .‬از ﭘﺎﯾﺎن دھﮥ ﺷﺼﺖ ﺧﻮرﺷﯿﺪي ﺑﮫ ﺑﻌﺪ‬
‫ﮔﻮاه ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺤﻮﻟﻲ د راﯾﻦ ﻗﺎﻟﺒﯿﻢ و‪ :‬ﮐﺎظﻢ ﮐﺎظﻤﻲ ﺷﺮﯾﻒ ﺳﻌﯿﺪي ‪ ،‬ﺳﻤﯿﻊ ﺣﺎﻣﺪ‪،‬ﺣﻤﯿﺮا ﻧﮑﮭﺖ ‪ ،‬ﺧﺎﻟﺪه ﻓﺮوغ زھﺮا ﺣﺴﯿﻦ زاده و‬
‫دﮔﺮان ﮐﺎرھﺎي ﭼﺸﻤﮕﯿﺮي در اﯾﻦ ﻗﺎﻟﺐ دارﻧﺪ وﻧﺴﻞ ﻧﻮ ﺧﺎﺳﺘﮫ ﺑﺎ ﺷﯿﻔﺘﮕﻲ اﻓﺰوﻧﺘﺮي راھﻲ اﯾﻦ طﺮﯾﻖ اﺳﺖ ﮐﮫ ذﮐﺮ ﻧﺎم ﯾﮑﺎﯾﮏ‬
‫ﺷﺎن‪ ،‬ﻣﺜﻨﻮي را ھﻔﺘﺎدﻣﻦ دﻓﺘﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از وﯾﮋﮔﯿﮭﺎي ﻏﺰل ﻧﻮ‪:‬‬
‫ﻏﺰل ﺗﺼﻮﯾﺮي ﯾﺎ ﻏﺰل ﻧﻮ از ﻧﮕﺎه ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎ ﻏﺰل ﻗﺪﻣﺎﯾﻲ ﯾﺎ ﻏﺰل ﺳﻨﺘﻲ ﻧﺪارد و آﻧﭽﮫ اﺳﺒﺎب ﺗﻔﺎوت ان رااز ﻏﺰل ﺳﻨﺘﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺳﺎزد؛ ﻋﻨﺎﺻﺮ دﯾﮕﺮي اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﺮ ﻣﯿﺸﻤﺮﯾﻢ‪:‬‬
‫‪.1‬دروﻧﻤﺎﯾﮥ ﻏﺰل ﻧﻮ از زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﺳﺖ؛ ﻣﯿﮭﻦ ﭘﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬آزادي ﺧﻮاھﻲ‪،‬ﺗﻘﺒﯿﺢ ﺟﻨﮓ‪ ،‬اﻧﺴﺎن دوﺳﺘﻲ ‪،‬‬
‫ﺳﺮ اﻧﺠﺎم ﺑﺎزﺗﺎب روﯾﺪاد ھﺎي ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﻲ از ﺷﻤﺎر اﯾﻦ ﻣﻀﺎﻣﯿﻦ اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ دﯾﺮوز ﻏﺰل ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ‪ ،‬ﻋﺎرﻓﺎﻧﮫ‬
‫و ﻗﻠﻨﺪراﻧﮫ داﺷﺘﯿﻢ؛ اﻣﺮوزدر ﮐﻨﺎر ﻏﺰل ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﮫ ‪،‬ﻏﺰل اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺳﯿﺎﺳﻲ ھﻢ دارﯾﻢ‪.‬‬
‫‪.2‬زﺑﺎن ﺷﻌﺮ اﻣﺮوز ﺑﯿﺸﺘﺮ رواﯾﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﮔﺰارﺷﮕﺮ روﯾﺪاد ھﺎﯾﻲ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺧﻮد دﯾﺪه اﺳﺖ ﯾﺎ ﺷﻨﯿﺪه اﺳﺖ وﯾﺎ اﻣﮑﺎن و ﻗﻮع‬
‫آﻧﮭﺎ ﻣﻘﺪور اﺳﺖ‪ .‬رواﯾﺖ او ﮔﺰارﺷﻲ اﺳﺖ ﺑﺎ زﺑﺎن ﻋﺎطﻔﻲ و ﺑﺎ ﺟﻮھﺮ ﺷﻌﺮي‪.‬‬
‫‪.3.‬در ﻏﺰل ﻧﻮ ﺑﺎ آن ﮐﮫ ﻗﺎﻟﺐ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ و ﻧﻤﯿﺸﮑﻨﺪ اﻣﺎ ھﻢ از وزن ھﺎي ﻏﺮﯾﺐ ﮔﺬﺷﺘﮫ ﮐﮫ ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺎر ﺑﺮد داﺷﺘﮫ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯿﺸﻮد و‬
‫ھﻢ ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﺨﻮران ﺑﺎ ﺗﺮﮐﯿﺐ و ﺣﺘﻲ ﺗﻮﺳﻊ اﻓﺎﻋﯿﻞ ﺑﮫ وز ﻧﮭﺎي ﺗﺎزه ﯾﻲ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﻧﺪ و ﻣﯿﺰان اوزان ﻋﺮوﺿﻲ را ﺑﺎﻻ ﺑﺮده‬
‫اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ . 4‬در ﻏﺰل ﻧﻮ‪ ،‬ﻗﺎﻓﯿﮫ ھﺎي ﻏﯿﺮ ﻣﺘﻌﺎرف ﮐﮫ ﻧﻤﻮ ﻧﮥ آن در ﮔﺬﺷﺘﮫ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﺑﮫ ﮐﺎر ﻣﯿﺮود و ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻲ ھﺮاس ھﺮ واژه‬
‫را ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﺑﮫ ﺣﯿﺚ ﻗﺎﻓﯿﮥ ﺷﻌﺮش اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﺪ و ﻣﺤﺪودﯾﺘﻲ در اﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﺶ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪.5‬ھﻤﺂھﻨﮕﻲ در ﻣﺤﻮر ﻋﻤﻮدي ﺧﯿﺎل ﯾﮑﻲ از وﯾﮋﮔﯿﮭﺎي دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ﺷﻌﺮاﺳﺖ ﮐﮫ ﺷﺎﻋﺮ ﭘﯿﻮﻧﺪ اﻧﺪاﻣﻮار ﺑﯿﺘﮭﺎ ھﺎ راﺑﮭﺎ ﻣﯿﺪھﺪ و‬
‫ﻣﯿﮑﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﮔﺴﺴﺘﮕﻲ در ﻣﺤﻮر ﻋﻤﻮدي ﺷﻌﺮ رخ ﻧﺪھﺪ‪ .‬آن ﮔﻮﻧﮫ ﮐﮫ ﻣﯿﺪاﻧﯿﻢ از ﺣﺎﻓﻆ ﺑﮫ ﺑﻌﺪ اﯾﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ آرام آرام ﺑﮫ ﺳﺴﺘﻲ ﻣﯿﮕﺮاﯾﺪ‬
‫و در ﻣﮑﺘﺐ ھﻨﺪي اﯾﻦ ﭘﯿﻮﻧﺪ ازھﻢ ﻣﯿﮕﺴﻠﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﻲ ﮐﮫ در ﺷﻌﺮ ﺻﺎﯾﺐ ھﺮ ﺑﯿﺖ اﺳﺘﻘﻼل ﺧﻮد را دارد و ﺳﺎز ﺟﺪاﮔﺎﻧﮥ ﺧﻮد را‬
‫ﺳﺮﻣﯿﺪھﺪ‪.‬‬
‫‪.6.‬در ﻏﺰل ﻧﻮ‪ ،‬واژه ھﺎ ﺑﮫ ﺷﺎﻋﺮاﻧﮫ و ﻏﯿﺮ ﺷﺎﻋﺮاﻧﮫ ﺟﺪاﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ ؛ واژه ھﺎ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و ﻏﯿﺮ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬ﺷﺎﻋﺮ درﻓﺮاﯾﻨﺪ واژه‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻲ در ﮐﺎرﺑﺮدھﺮ واژه ﻣﺠﺎز اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﺮط ﮐﮫ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻓﻀﺎي ﺷﻌﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺎﻋﺮ ﯾﺎراي آن را داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﮫ ﺑﺮاي‬
‫واژه روح ﺑﺒﺨﺸﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي آن ﭘﺮواﻧﮥ ورود ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ .7‬زﺑﺎن ﻏﺰل ﻧﻮ‪ ،‬ﺗﺎزه اﺳﺖ ‪ .‬دﯾﮕﺮ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺗﮑﺮاري ‪،‬ﺑﻲ روح و ﻓﻮﺳﯿﻞ ﺷﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﺑﮫ ﺳﺮاغ دروﻧﻤﺎﯾﮫ ھﺎي اﻣﺮوزي‬
‫ﺷﺘﺎﻓﺖ‪.‬ﺑﺎﯾﺴﺘﮫ اﺳﺖ ﺗﺎ زﺑﺎن و ﺗﺼﻮﯾﺮ وﻣﺤﺘﻮي ھﻤﺂھﻨﮓ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺟﺴﺘﺠﻮ‬
‫ﺑﺮاي زﺑﺎن اﺳﺘﻌﺎري ‪ ،‬ﻣﺠﺎزي و ﮐﻨﺎﯾﻲ ﻧﻮ آﯾﯿﻦ ﺳﺮﺷﺖ ﻏﺰل ﻧﻮ را ﻣﯿﺴﺎزد‪.‬‬
‫‪ .8‬ھﺮﭼﻨﺪ ﺷﮕﺮد ھﺎﯾﻲ ﭼﻮن ﺣﺴﺂﻣﯿﺰي ‪ ،‬آﺷﻨﺎﯾﻲ زداﯾﻲ و ﺗﺼﻮﯾﺮ ھﺎي ﭘﺎرادوﮐﺴﻲ ﻣﺴﺒﻮق ﺑﮫ ﺳﺎﺑﻘﮫ اﺳﺖ و در ﺷﻌﺮ ﮐﮭﻦ ﻣﺎ ﻧﯿﺰ‬
‫ﭘﯿﺸﯿﻨﮫ داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ؛اﻣﺎ ﻏﺰل ﻧﻮ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از اﯾﻦ ﺷﮕﺮدھﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .9‬ﺑﺎ آن ﮐﮫ ﺗﺨﻠﺺ در ﻏﺰل ﺑﮫ اﻧﺪازۀ ﻋﻤﺮ ﻏﺰل ﺳﺎﻟﺨﻮرده اﺳﺖ ﺷﺎﻋﺮ ﻏﺰﻟﺴﺮاي اﻣﺮوز ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﻲ دھﺪ ﺗﺎ از آوردن ﻧﺎﻣﺶ در‬
‫ﭘﺎﯾﺎن ﻏﺰل اﺟﺘﻨﺎب ورزد زﯾﺮاو ﺟﻮد ﺗﺨﻠﺺ ‪ ،‬ﻣﻀﻤﻮن ﻏﺰل را ﺧﺪﺷﮫ ﻣﻲ زﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﮐﮫ اﻣﺮوز ﺷﺎھﺪ دﺳﺘﺎورد ھﺎي ارﺟﻨﺎﮐﻲ در ﺣﻮزۀ ﻏﺰل ﻧﻮاز ﺳﻮي ﻧﺴﻞ ﻧﻮﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﮥ ﺧﻮﯾﺸﯿﻢ و ﺗﺮدﯾﺪي ﻧﯿﺴﺖ ﮐﮫ‬
‫ﺷﺎﺧﮫ ﯾﻲ از ﻏﺰﻟﮭﺎ زﯾﺒﺎ ‪ ،‬اﺳﺘﻮارو اﻧﺒﺎﺷﺘﮫ از ادﺑﯿﺖ اﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﺎدرﯾﻎ ﺷﺎﺣﮥ دﯾﮕﺮآن ﺑﮫ ﺑﺤﺮان ھﻮﯾﺖ دﭼﺎر اﺳﺖ و در دروﻧﻤﺎﯾﮫ ‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر و زﺑﺎن و ﺑﯿﺎن آن دﺷﻮاري ھﺎي ﻓﺮاوان راه دارد ﮐﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻨﮫ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﮫ از ﺑﻲ رﯾﺸﮕﻲ ﮔﻮﯾﻨﺪﮔﺎن آن اﺳﺖ وﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﺑﻮدن‬
‫آﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﯿﺮاث ادﺑﻲ ﮐﻼﺳﯿﮏ ﻣﺎن ﮐﮫ در ﻓﺮﺻﺘﮭﺎي آﯾﻨﺪه ﺑﮫ اﯾﻦ دﺷﻮارﯾﮭﺎ اﺷﺎر ه ﺧﻮاھﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺎي دارد ﮐﮫ در ﭘﺎﯾﺎن‪ ،‬ﻏﺰﻟﻲ از ﺷﺎﻋﺮ ﻧﻮﭘﺮداز ﺗﻮاﻧﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ ـ ﺷﺮﯾﻒ ﺳﻌﯿﺪي ـ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﮥﻏﺰل ﻧﻮ ﯾﺎ ﻏﺰل ﺗﺼﻮﯾﺮي‬
‫ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲ ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫ﺷﺐ اﺳﺖ دادﺑﺰن ﺑﺎﻧﻮ ﺳﮑﻮت ﺳﺮد ﺳﺘﺮون ﭼﯿﺴﺖ‬
‫ﺻﺪا ﺻﺪاﺳﺖ ﮐﮫ ﻣﯿﭙﺒﭽﺪ دﻟﯿﻞ ﺣﻨﺠﺮه ﺑﺴﺘﻦ ﭼﯿﺴﺖ‬
‫ﺗﻤﺎم ﭘﻨﺠﺮه ھﺎﯾﺖ ﮐﻮر‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﮔﻮر ﺧﻮدت ﻣﺎﻧﺪي‬
‫و ھﯿﭽﮕﺎه ﻧﻔﮭﻤﯿﺪي ﻓﺮوغ‪ ،‬آﯾﯿﻨﮫ ‪ ،‬روزن ﭼﯿﺴﺖ‬
‫ﺳﺮود ﺷﻌﻠﮥ دﻟﺘﻨﮕﻲ زﭼﺸﻤﮭﺎي ﺗﻮ ﻣﯿﺠﻮﺷﺪ‬
‫ﮔﻠﻮي ﺗﻠﺦ ﺗﻮ ﻣﯿﺪاﻧﺪ ﮐﮫ طﻌﻢ ﺑﻐﺾ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﭼﯿﺴﺖ‬
‫ﺷﺒﺴﺖ ﺑﺎ ﻧﺦ آوازت ﺑﺪوز ﭘﺮﭼﻢ ﻋﺼﯿﺎن را‬
‫وﮔﺮﻧﮫ ﻣﺎﻧﺪن وﭘﻮﺳﯿﺪن ﻣﯿﺎن رﺷﺘﮫ و ﺳﻮزن ﭼﯿﺴﺖ‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﻨﻄﻖ اﯾﻦ را ﮐﮫ ﺑﺮ ﻏﺮوب ﺗﻮ ﻣﯿﺨﻨﺪﻧﺪ‬
‫ﺷﮑﺎﻓﺘﻢ وﻧﻔﮭﻤﯿﺪم ﮐﮫ ﭘﯿﺶ ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺎن زن ﭼﯿﺴـــــﺖ‬
‫ھﻮاي ﺗﺎزۀ ﺑﺎراﻧﻲ ﻣﯿﺎن ﺑﺎﻏﭽﮫ ﻣﻲ ﭘﯿﭽﺪ‬
‫در اﯾﻦ ھﻮاي ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﻲ دﻟﯿﻞ ﭘﻨﺠﺮه ﺑﺴﺘﻦ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﺻﺪا و وﯾﺪﯾ ﻮھﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑ ﺎ ا ﯾ ﻦ ﻣ ﻮﺿﻮع‬
‫ﺑﺮای ﺷﻨﯿﺪن اﯾﻨﺠﺎ ﮐﻠﯿﮏ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎرﯾﺦ ‪30.03.2007‬‬
‫اﯾﻦ ﺻﻔﺤﮫ را ﭼﺎپ ﮐﻨﯿﺪ‬ ‫ﭼﺎپ‬
‫ﻟﯿﻨﮏ ﮐﻮﺗﺎه ‪https://p.dw.com/p/DH2v‬‬
‫ﻣ ﻄ ﺎ ﻟ ﺐ ﻣ ﺮﺗﺒﻂ‬
‫ﺟﺮ و ﺑﺤﺚ ھﺎ در ﻣﻮرد ﭘﺎﯾﺎن‬ ‫ﮐﺸﺘﮫ ﺷﺪن ده ھﺎ ﻧﯿﺮوی اﻣﻨﯿﺘﯽ در‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻨﺶ ھﺎ ﻣﯿﺎن اﻣﺮﯾﮑﺎ و‬
‫ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ ﻧﻈﺎﻣﯽ آﻟﻤﺎن در ﻋﺮاق‬ ‫دو ھﻔﺘﮫ اﺧﯿﺮ در ﺑﻠﺦ ‪04.01.2020‬‬ ‫اﯾﺮان و ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬاری آن ﺑﺮ‬
‫‪04.01.2020‬‬ ‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻧﻤﺎﯾﻨﺪﮔﺎن ﺑﻠﺦ در ﭘﺎرﻟﻤﺎن ادﻋﺎ‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ‪04.01.2020‬‬
‫ﺳﺮﺑﺎزان آﻟﻤﺎﻧﯽ ﻓﻌﻼ ﺑﺮای ﯾﮏ ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ‬ ‫دارﻧﺪ ﮐﮫ در دو ھﻔﺘﮫ اﺧﯿﺮ ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﮫ ‪٨٠‬‬ ‫ﺑﮫ دﻧﺒﺎل ﮐﺸﺘﮫ ﺷﺪن ﻗﺎﺳﻢ ﺳﻠﯿﻤﺎﻧﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه‬
‫آﻣﻮزﺷﯽ درﻋﺮاق ﻣﺴﺘﻘﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اردوی‬ ‫ﻧﯿﺮوی اﻣﻨﯿﺘﯽ در اﯾﻦ وﻻﯾﺖ ﮐﺸﺘﮫ وز ﺧﻤﯽ‬ ‫ﻧﯿﺮوھﺎی ﻗﺪس ﺳﭙﺎه ﭘﺎﺳﺪاران اﯾﺮان در ﺣﻤﻠﮫ‬
‫آﻟﻤﺎن ﻣﻮﻗﺘﺎ ً اﯾﻦ ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ ﺳﺮﺑﺎزان اش در‬ ‫ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎم ھﺎی ﻣﺤﻠﯽ وﻻﯾﺖ ﺑﻠﺦ ﺗﺎﺋﯿﺪ ﻣﯽ‬ ‫ھﻮاﯾﯽ ﻧﯿﺮوھﺎی اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ در ﻋﺮاق‪ ،‬ﺗﻨﺶ‬
‫ﻋﺮاق را ﺑﮫ دﻟﯿﻞ وﺧﺎﻣﺖ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ اوﺿﺎع ﺑﮫ‬ ‫ﮐﻨﻨﺪ ﮐﮫ ﺗﻠﻔﺎت زﯾﺎدی ﺑﮫ ﻧﯿﺮو ھﺎی اﻣﻨﯿﺘﯽ‬ ‫ھﺎ ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو ﮐﺸﻮر ﯾﮑﺒﺎر دﯾﮕﺮ اوج‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﻠﯿﻖ درآورده و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﺮ و‬ ‫وارد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺪھﺎی اﯾﻦ ﺗﻨﺶ ھﺎ ﺑﺮای‬
‫ﺑﺤﺚ ھﺎی ﺷﺪﯾﺪی ﺑﮫ ﻣﯿﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭼﮫ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد؟‬
‫ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ‬ ‫آﻣﻮزش زﺑﺎن آﻟﻤﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﯿﺪﯾﺎ ﺳﻨﺘﺮ‬ ‫دوﯾﭽﮫ وﻟﮫ دری‬
‫ﻣﻮﺑﺎﯾﻞ‬ ‫دوره ھﺎی زﺑﺎن آﻟﻤﺎﻧﯽ‬ ‫ﭘﺨﺶ زﻧﺪه ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن‬ ‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬
‫آر اس اس‬ ‫‪Deutsch XXL‬‬ ‫ھﻤﮫ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﮫ‬
‫‪Community D‬‬ ‫آﻟﻤﺎن و ﺟﮭﺎن‬
‫ﺗﺪرﯾﺲ زﺑﺎن آﻟﻤﺎﻧﯽ‬ ‫ﭘﮋوھﺶ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﮫ و ﻓﺮھﻨﮓ‬
‫ﮔﺰارش ھﺎی ﺑﺎزﺳﺎزی‬
‫ﻣﮭﺎﺟﺮت ﺑﮫ اروﭘﺎ‬
‫ﻣﮑﺎﻟﻤﮫ‬
‫© ‪ | Deutsche Welle 2020‬ﺣﻔﻆ داده ھﺎ | ﯾﺎدداﺷﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ | ﺗﻤﺎس | ﻧﺴﺨﮫ ﻣﻮﺑﺎﯾﻞ‬