ΝΕΥΤΩΝΙΣΜΟΣ

Ο Νευτωνισμός, κατά τον 18ο αιώνα, σήμαινε πολλά περισσότερα από μια θεωρία της φύσης.
Ήταν ένα αμάλγαμα επιστημονικών, πολιτικών και θεολογικών ιδεών, οι οποίες μόνο εν μέρει
ανάγονταν στα ίδια τα έργα του Νεύτωνα. Ο Νεύτωνας αναδείχτηκε σε αυθεντία αναφορικά με
ζητήματα ηθικής, πολιτικής και θεολογίας.

Οι διαφορετικές απόψεις και ερμηνείες του Νευτωνισμού, δεν αφορούν μόνο στην
επιστημονική διάσταση της νευτώνειας φιλοσοφίας αλλά και στις πολιτικές, κοινωνικές και
θεολογικές συμπαραδηλώσεις της. Από την άποψη της φυσικής φιλοσοφίας, οι κυρίαρχες
απόψεις για την φιλοσοφία του Νεύτωνα ήταν οι τρεις παρακάτω :

α) Η νευτώνεια φιλοσοφία ως μια νέα φιλοσοφία για την ύλη (μια εκδοχή μοριακής
φιλοσοφίας), τελείως διαφορετικής από την καρτεσιανή, την αριστοτέλεια και τις άλλες
αρχαίες φιλοσοφίες για τα σώματα.

β) Ως πειραματική Φυσική, όπου αναδεικνύεται η μέθοδος που εφάρμοζε ο Νεύτωνας στη

Φιλοσοφία του.

γ) Ως μηχανική και μαθηματική φιλοσοφία, όπου τα σώματα μελετώνται ως προς την κίνησή
τους με όρους της μαθηματικής ανάλυσης (και όχι της γεωμετρίας, που αφορά την πρακτική
μηχανική). Η νευτώνεια μηχανική γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ αστρονομίας και κοσμολογίας,
παρουσιάζοντας ένα συνεκτικό μοντέλο ερμηνείας των νόμων του Kepler.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η συζήτηση που προκάλεσε το οντολογικό/μεταφυσικό καθεστώς της

ελκτικής δυνάμεως που αναδύεται στη νευτώνεια σύλληψη. Κάποιοι υποστήριξαν την άποψη
ότι η ελκτική δύναμη πρέπει να επαλειφθεί από την μηχανική. Άλλοι, ότι ένας τέτοιος
δυναμικός συντελεστής/παράμετρος είναι αναγκαίος στη μηχανική, αλλά και πάλι κράτησαν
μιαν απόσταση από τις μεταφυσικές συνέπειες μιας τέτοιας θέσης.

Θρησκεία και Πολιτική

Ο Νευτωνισμός ταυτίσθηκε με την άνοδο της ολιγαρχίας των Ουίγων, και θεωρήθηκε ο
θεμέλιος λίθος του νέου διανοητικού προγράμματος που επηρέασε σημαντικά της πολιτικές
και θεολογικές τάσεις της εποχής.

Υποστηρικτές του Νεύτωνα προπαγανδίζουν την άποψη ότι τα διανοητικά επιτεύγματα του
Νεύτωνα προσέφεραν ένα τέλειο μοντέλο για την κοινωνική τάξη, την πολιτική ομόνοια και τον
φιλελεύθερο αλλά ορθόδοξο χριστιανισμό. Κάποιοι από αυτούς έδωσαν έμφαση στο ελεύθερο
πνεύμα που διέπει την έρευνα του φυσικού κόσμου ( με υλιστικές και αθεϊστικές συνέπειες,
στο όριο τους) και κάποιοι άλλοι πρόκριναν τις ηθικές και μεταφυσικές συνέπειες της
νευτώνειας σκέψης.

Η ερμηνεία του Νευτωνισμού από τον Βολταίρο αποτέλεσε ένα θαυμάσιο εργαλείο για αυτούς
που προωθούσαν την θρησκευτική ανοχή και την μετριοπαθή πολιτική μεταρρύθμιση. Ο John
Lock, χαρτογραφώντας τα όρια της ανθρώπινης γνώσης, αποτέλεσε τη βάση για ένα μια
διανοητική τάση που υπερασπιζόταν την ελευθερία της σκέψης στα διάφορα
κοινωνικοπολιτικά πλαίσια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η φυσική φιλοσοφία να γίνει η επιτομή
της άποψης για την ικανότητα των πολιτών να ξεπεράσουν τους περιορισμούς των
θεσμοθετημένων αυθεντιών χωρίς να διαταράξουν την κοινωνική τάξη, να συμμετέχουν στην
απόκτηση της γνώσης με τα δικά τους μέσα και να κατοχυρώσουν πρότυπες διαδικασίες
κοινωνικής συναίνεσης που θα εγγυώνται την ανθρώπινη πρόοδο και ευτυχία.

Η διασύνδεση με τις αρχές του Διαφωτιστικού κινήματος είναι κάτι περισσότερο από
πρόδηλη.