Araling

Panlipunan 10
Yunit IV-Mga Isyu at Hamon sa

Pagkamamamayan Aralin 1:

Pagkamamamayan: Konsepto at

Katuturan

Dalawang Pananaw ng Pagkamamamayan

A. Ligal na Pananaw
 Tinatayang panahon ng kabihasnang Griyego nang umusbong ang konsepto ng citizen.
 Ang kabihasnang Griyego ay binubuo ng mga lungsod-estado na tinatawag na polis.
 Polis- Ito ay isang lipunan na binubuo ng mga taong may iisang pagkakakilanlan
at iisang mithiin. Ang polis ay binubuo ng mga citizen na limitado lamang sa
kalalakihan.
 Ayon kay Murray Clark Havens (1981), ang citizenship ay ugnayan ng isang
indibiduwal at ng estado.
 Ito ay tumutukoy sa pagiging miyembro ng isang indibiduwal sa isang estado kung
saan bilang isang citizen, siya ay ginawaran ng mga karapatan at tungkulin.
 Ang pagkamamamayan ay nangangahulugan ng pagiging kasapi o miyembro ng
isang bansa ayon sa itinatakda ng batas.
 Hindi lahat ng naninirahan sa isang bansa ay mamamayan nito dahil may mga
dayuhang nakatira dito na maaaring hindi kasapi nito. (ex: mga dayuhang naninirahan
sa bansa para mag aral sa maikling panahon)

Saligang Batas- Ito ay ang pinakamataas na batas ng isang bansa at nakasulat dito ang
mahahalagang batas na dapat sundin ng bawat mamamayan.
Pagkamamamayan ng Saligang Batas 1987
Artikulo 4 Section 1 ng Saligang Batas 1987 Ang sumusunod ay mamamayan ng Pilipinas:
(1)yaong mamamayan ng Pilipinas sa panahon ng pagpapatibay ng saligang-batas na ito;
(2) yaong ang mga ama o mga ina ay mamamayan ng Pilipinas;
(3) yaong mga isinilang bago sumapit ang Enero 17, 1973 na ang mga ina ay Pilipino, na pumili ng
pagkamamamayang Pilipino pagsapit sa karampatang gulang; at
(4) yaong mga naging mamamayan ayon sa batas.

Republic Act 9225- Ang mga dating mamamayang Pilipino na naging mamamayan ng
ibang bansa sa pamamagitan ng naturalisasyon ay maaaring muling maging mamamayang
Pilipino. Siya ay magkakaroon ng dalawang pagkamamamayan (dual citizenship).
Dalawang Uri ng mamamayan:
1. Likas na Katutubo- anak ng Pilipino, parehas mang magulang o isa lang.
2. Naturalisado- dating dayuhan na naging mamamayang Pilipino dahil sa proseso ng
naturalisasyon
 Naturalisasyon- isang legal na paraan kung saan ang isang dayuhan na nais maging
 mamamayan ng isang bansa ay sasailalim sa isang proseso sa korte
Dalawang Prinsipyo ng Pagkamamayang Pilipino:
1. Jus Sanguinis- Naaayon sa dugo o pagkamamamayan ng mga magulang o isa man sa
kanila. (Sinusunod sa Pilipinas)
2. Jus Soli- Naaayon sa lugar ng kaniyang kapanganakan anuman ang
pagkamamamayan ng kaniyang mga magulang. (Sinusunod sa Amerika)
Mga Dahilan ng Pagkawala ng Pagkamamamayan:
 Kung siya ay sasailalim sa proseso ng naturalisasyon sa ibang bansa
 Ang panunumpa ng katapatan sa Saligang-Batas ng ibang bansa
 Tumakas sa hukbong sandatahan ng ating bansa kapag may digmaan
 Nawala na ang bisa ng naturalisasyon

B. Lumawak na Pananaw
 Tinitingnan ngayon ang pagkamamamayan hindi lamang bilang isang katayuan sa
lipunan na isinasaad ng estado, bagkus, maituturing ito bilang pagbubuklod sa mga
tao para sa ikabubuti ng kanilang lipunan.
 Ang pagkamamayan ng isang indibidwal ay nakabatay sa pagtugon niya sa kaniyang
mga tungkulin sa lipunan at sa paggamit ng kanyang mga karapatan para sa
kabutihang panlahat. Tinitingnan ng isang indibidwal na siya ay bahagi ng isang lipunan
kasama ang ibang tao.
 Bilang bahagi ng isang lipunan na may karapatan at tungkuling dapat gampanan,
inaasahan na siya ay magiging aktibong kalahok sa pagtugon sa mga isyung
kinakaharap ng lipunan.
 Kaniyang gagamitin ang pamamamaraang ipinahintulot ng batas upang iparating sa
mga kinauukulan ang kaniyang mga hinaing at saloobin.
 Ang mamamayan ngayon ay hindi tagasunod lamang sa mga ipinag-uutos ng
pamahalaan sapagkat wala namang monopolyo ang pamahalaan sa mga patakarang
ipatutupad sa isang estado.
 Hindi lang inaasa sa pamahalaan ang kapakanan ng lipunan sa halip, ang
mamamayan mismo ay nakikipagdiyalogo rito upang bumuo ng isang kolektibong
pananaw at tugon sa mga hamong kinakaharap ng lipunan.
  Ayon kay Yeban (2004), ang isang responsableng mamamayan ay inaasahang
makabayan, may pagmamahal sa kapuwa, may respeto sa karapatang
pantao, may pagpupunyagi sa mga bayani, gagap ang mga karapatan at
tungkulin bilang mamamayan, may disiplina sa sarili, at may kritikal at
malikhaing pag iisip.
Labindalawang Gawaing maaaring makatulong sa ating bansa ni Alex Lacson:
1. Sumunod sa batas trapiko. Sumunod sa batas.
2. Laging humingi ng opisyal na resibo sa anumang binibili.
3. Huwag bumili ng mga bagay na nasmuggle. Bilhin ang mga lokal na produkto. Bilhin ang
gawang Pilipino.
4. Positibong magpahayag ng tungkol sa atin gayundin sa sariling bansa.
5. Igalang ang nagpapatupad ng batas-trapiko, pulis at iba pang lingkod-bayan.
6. Itapon nang wasto ang basura. Ihiwalay. Iresiklo. Pangalagaan.
7. Suportahan ang inyong simbahan.
8. Tapusin nang may katapatan ang tungkulin sa panahon ng eleksiyon.
9. Maglingkod ng maayos sa pinapasukan.
10. Magbayad ng buwis.
11. Tulungan ang isang iskolar o isang batang mahirap.
12. Maging mabuting magulang. Turuan ng pagmamahal sa bayan ang mga anak.

Aralin 2: Karapatang Pantao

Mga Dokumentong naglalahad ng mga karapatang

pantao:
1. CYRUS’ CYLINDER
 Maging malaya ang mga alipin
 Karapatang pumili ng nais na relihiyon
 Pagkakaroon ng pagkakapantaypantay
2. MAGNA CARTA- hindi maaaring dakpin, ipakulong, at bawiin ang anumang ari-arian ng
sinoman nang walang pagpapasya ng hukuman
3. PETITION OF RIGHT
 Hindi pagpataw ng buwis nang walang pahintulot ng Parliament
 Pagbawal sa pagkulong nang walang sapat na dahilan
4. BILL OF RIGHTS- Karapatang pantao ng lahat ng mamamayan at iba pang nanirahan sa
bansa
5. Declaration of the Rights of Man and of the Citizen- Karapatan ng mga mamamayan
6. The First Geneva Convention
 Karapatan ng mga nasugatan at may sakit na sundalo
 Pagkakapantaypantay
7. Universal Declaration of Human Rights- Ito ay isa sa mahalagang dokumentong
naglalahad ng mga karapatang pantao ng bawat indibiduwal na may kaugnayan sa bawat
aspekto (Sibil, Sosyal, Kultural, Ekonomiko, Politikal) ng buhay ng tao.
  Nang itatag ang United Nations noong Oktubre 24, 1945, binigyang-diin ng mga
bansang kasapi nito na magkaroon ng kongkretong balangkas upang matiyak na
maibabahagi ang kaalaman at maisakatuparan ang mga karapatang pantao sa lahat
ng bansa.
 Ito ay naging bahagi sa adyenda ng UN General Assembly noong 1946.
 Nabuo ang UDHR nang maluklok bilang tagapangulo ng Human Rights Commission
ng United Nations si Eleanor Roosevelt – ang biyuda ni dating Pangulong Franklin
Roosevelt ng United States.
 Binalangkas ng naturang komisyon ang talaan ng mga pangunahing karapatang
pantao at tinawag ang talaang ito bilang Universal Declaration of Human Rights.
 Malugod na tinanggap ng UN General Assembly ang UDHR noong Disyembre 10, 1948
at binansagan ito bilang
“International Magna Carta for all Mankind.”
 Sa kauna-unahang pagkakataon, pinagsama-sama at binalangkas ang lahat ng
karapatang pantao ng indibiduwal sa isang dokumento.
 Ito ang naging pangunahing batayan ng mga demokratikong bansa sa pagbuo ng kani-
kanilang Saligang-batas.

UNITED NATIONS: UNIVERSAL DECLARATION OF HUMAN RIGHTS

1. We Are All Born Free & Equal. We are all born free. We all have our own thoughts and
ideas. We should all be treated in the same way.
2. Don’t Discriminate. These rights belong to everybody, whatever our differences.
3. The Right to Life. We all have the right to life, and to live in freedom and safety.
4. No Slavery. Nobody has any right to make us a slave. We cannot make anyone our slave.
5. No Torture. Nobody has any right to hurt us or to torture us.
6. You Have Rights No Matter Where You Go. I am a person just like you!
7. We’re All Equal Before the Law. The law is the same for everyone. It must treat us all fairly.
8. Your Human Rights Are Protected by Law. We can all ask for the law to help us when we are
not treated fairly.
9. No Unfair Detainment. Nobody has the right to put us in prison without good reason and keep
us there, or to send us away from our country.
10. The Right to Trial. If we are put on trial this should be in public. The people who try us
should not let anyone tell them what to do.
11. We’re Always Innocent Till Proven Guilty. Nobody should be blamed for doing
something until it is proven. When people say we did a bad thing we have the right to show it is not
true.
12. The Right to Privacy. Nobody should try to harm our good name. Nobody has the right to
come into our home, open our letters, or bother us or our family without a good reason.
13. Freedom to Move. We all have the right to go where we want in our own country and to travel
as we wish.
14. The Right to Seek a Safe Place to Live. If we are frightened of being badly treated in our
own country, we all have the right to run away to another country to be safe.
15. Right to a Nationality. We all have the right to belong to a country.
16. Marriage and Family. Every grown-up has the right to marry and have a family if they want
to. Men and women have the same rights when they are married, and when they are separated.
17. The Right to Your Own Things. Everyone has the right to own things or share them.
Nobody should take our things from us without a good reason.
18. Freedom of Thought. We all have the right to believe in what we want to believe, to have a
religion, or to change it if we want.
19. Freedom of Expression. We all have the right to make up our own minds, to think what
we like, to say what we think, and to share our ideas with other people.
20. The Right to Public Assembly. We all have the right to meet our friends and to work
together in peace to defend our rights. Nobody can make us join a group if we don’t want to.
21. The Right to Democracy. We all have the right to take part in the government of our
country. Every grown-up should be allowed to choose their own leaders.
22. Social Security. We all have the right to affordable housing, medicine, education, and
childcare, enough money to live on and medical help if we are ill or old.
23. Workers’ Rights. Every grown-up has the right to do a job, to a fair wage for their work, and
to join a trade union.
24. The Right to Play. We all have the right to rest from work and to relax.
25. Food and Shelter for All. We all have the right to a good life. Mothers and children, people
who are old, unemployed or disabled, and all people have the right to be cared for.
26. The Right to Education. Education is a right. Primary school should be free. We should
learn about the United Nations and how to get on with others. Our parents can choose what we
learn.
27. Copyright. Copyright is a special law that protects one’s own artistic creations and writings;
others cannot make copies without permission. We all have the right to our own way of life and to
enjoy the good things that art, science and learning bring.
28. A Fair and Free World. There must be proper order so we can all enjoy rights and freedoms
in our own country and all over the world.
29. Responsibility. We have a duty to other people, and we should protect their rights and
freedoms.
30. No One Can Take Away Your Human Rights.