Professional Documents
Culture Documents
სამეგრელოს აღწერა
არქანჯელო ლამბერტი
XVII ს.
19 ფედერაცია 38
არქანჯელო ლამბერტი
სამეგრელოს აღწერა
თარგმანი იტალიურიდან
ალექსანდრე ჭყონიასი
მეორე გამოცემა
ლევან ასათიანის
წინასიტყვაობით, რედაქციით
და შენიშვნებით
19 თბილისი 38
ლევან ასათიანი
ივნისი. 1938 წ.
მთარგმნელისაგან
მკითხველთა მიმართ
II
კოლხიდელების ჩამომავლობა
III
IV
სამეგრელოს წოდებანი
VI
მეგრელების სახლები
VII
ტანისამოსი
პურის-ჭამა და წვეულება
IX
მიწად-მოქმედება
ნადირობა
XI
მიცვალებულთა გასვენება
XII
დამნაშავეთა დასჯა
საპყრობილეები
XV
XVI
ქორწინება
ჩვენს ევროპაში როცა ცოლს ირთავენ, უმთავრეს საგნად აქვთ
მზითვის მიღება. ამიტომ ხშირად მოხდება ხოლმე, რომ ყურადღე-
ბას არ აქცევენ არც ტანის უშნოობას, არც ხნიერებას და არც და-
ბალ შთამომავლობას, როცა მეორეს მხრით არის კარგი და მდიდრუ-
ლი მზითევი. საზოგადოდ ჰფიქრობენ, რომ ყოველსავე ნაკლულევა-
ნებას დაჰფარავს ოქრო და ვერცხლიო. ამიტომაც ხშირია, რომ
დიდებულები თავს იდაბლებენ, ყმაწვილები უშნო და უკბილო
ბებრებს ირთავენ. კოლხიდაში ასე როდია, იქ ქალს არავითარი
მზითვი ქმრისთვის არ მოაქვს. მეგრელები ცოლში ეძებენ ფიზიკურ
სიმშვენიერეს, კარგ შთამომავლობას და საუკეთესო ზრდილობას. სა-
მაგიეროდ სასიძომ უნდა მიუტანოს ქალის მშობლებს დიდი საჩუ-
ქარი და მდიდრული ძღვენი. ამიტომაც ქორწინებას ამ ქვეყანაში
თუ აბრკოლებს, ისევ ეს ვალდებულება სასიძოსი, რომ მშობლებს
უნდა მიუტანოს იმდენი საჩუქარი, თითქოს სარძლო მონა არისო და
მის ფასს იხდისო. ჩვეულებრივ საჩუქრად მოყავთ ხოლმე ძროხები
და ხარები, ან ცხენები, ან ყმები და ან სხვა ამისთანები. ჩემს დროს
მოხდა ოდიშის მთავრის და ჩერქეზთა სახელგანთქმული ქაში ქაშიაქ მე-
მე-
ფის (Chasciach Мере) ასულის დაქორწინება. ქაშიაქ მეფის მოციქუ-
ლები მოვიდნენ ოდიშში და მისი სახელით განაცხადეს, რომ მეფეს
სურს ეს ქორწინებაო და თხოულობსო საჩუქრად ასს ყმას, სხვა-და-
სხვა ქსოვილით და ხალით დატვირთულსო; ასს ძროხას, ასს სარს
და ასს ცხენსო. ამის აუსრულებლობა, რასაკვირველია, არ იქნებო-
და, რადგან წინააღმდეგ შემთხვევაში ქორწინება არ მოხდებოდა.
როცა საჩუქრების რაოდენობა გადაწყვეტილია, ნიშნობას გამარ-
თავენ. რადგან გადაწყვეტილი არ არის, თუ რა ხნის უნდა იყვნენ
ნიშნობის დროს სასიძო-სარძლო, სულ პატარეებსა, სამი-ოთხი წლი-
სას დანიშვნენ ხოლმე, როცა ზოგჯერ მონათლულებიც არ არი-
ან. ნიშნობისათვის ამორჩეულ დღეს ჩვეულებად აქვთ, რომ სარ-
ძლოს მამა ან დედა მოიწვევს სასიძოს ყველა მისი ახლობელ ნათე-
მეგრელი გლეხის ქალი
ქრ. კასტელის ალბომიდან (მე-17 ს.) საქართველოს მუზეუმი.
XVII
ომის წესრიგი
თამაშობანი
XIX
ექიმები და ექიმობა
XX
მგზავრობა
XXI
XXII
სამღვდელოება 27
XXIII
დღესასწაულნი და მარხვანი
XXIV
მეგრელების ცრუ-მორწმუნეობა
XXV
ვაჭრობა
XXVI
XXVII
ჰავა
XXVIII
მთები
XXIX
მდინარეები
ზღვა
XXXI
თევზები
XXXII
ფრინველები
XXXIII
ოთხფეხი
ქვები და მინერალები
ხეები და მცენარეები
XXXVI
კოლხიდის თაფლი
შენიშვნები
დამატებითი
დამატებითი შენიშვნები
l. ტექსტისათვ
ტექსტისათვის
2. ქრისტეფორე კასტელი
3. ალექსანდრე ჭყონია
ლ. ა.
შინაარსი
გვ.
ლ ე ვ ა б ა ს ა თ ი ა ნ ი — არქანჯელო ლამბერტის „სამეგრელოს აღწერა" გვ. V
მთარგმნელისაგან . . . . . . . . 1
მკითხველთა მიმართ (ავტორისაგხნ) . . . . . 3
1. კოლხიდის მდებარეობა და საზღვრები . . . . . 5
2. კოლხიდელების ჩამომავლობა . . . . . . 6
3. კოლხიდის აწინდელი მთავრების ჩამომავლობა . . . 9
4. აწითლი მთავარი კოლხიდისა . . . . . . 15
5. სამეგრელოს წოდებანი . . . . . . . 27
6. მეგრელების სახლები . . . . . . . 31
7. ტანისამოსი . . . . . . . . 36
8. პურის-ჭამა და წვეულობა . . . . . . 42
9. მიწად-მოქმედება . . . . . . . . 50
10. ნადირობა . . . . . . . . . 56
11. მიცვალებულთა გასვენება . . . . . . 51
12. ქურდები და ქურდობა სამეგრელოში . . . . . 68
13. დამნაშავეთა დასჯა . . . . . . . 71
14. საპყრობილეები . . . . . . . . 79
15. როგორ სწარმოებს დავა . . . . . . . 80
16. ქორწინება . . . . . . . . . 82
17. ომის წესრიგი . . . . . . . . 86
18. თამაშობანი . . . . . . . . 94
19. ექიმები და ექიმობა . . . . . . . 97
20. მგზავრობა . . . . . . . . . 106
21. ზდილობა და ერთმანეთის პატივისცემა . . . . 114
22. სამღვდელოება . . . . . . . . 118
23. დღესასწაულნი და მარხვანი . . . . . . 131
24. მეგრელების ცრუ-მორწმუნოება . . . . . . 146
25. ვაჭრობა . . . . . . . . . 156
26. კოლხიდის ბუნების სიმდიდრე და უწინარესად მისი ხალხი . . 163
27. ჰავა . . . . . . . . . 164
28. მთები . . . . . . . . . 165
29. მდინარეები . . . . . . . . 171
30. ზღვა . . . . . . . . . 176
31. თევზები . . . . . . . . . 180
32. ფრინველები . . . . . . . . 183
33. ოთხფეხი . . . . . . . . . 185
34. ქვები და მინერალები . . . . . . . 188
35. ხეები და მცენარეები . . . . . . . 190
36. კოლხიდის თაფლი . . . . . . . 194
შენიშვნები . . . . . . . . 197
დამატებითი შენიშვნები:
შენიშვნები:
1. ტექსტისათვის . . . . . . . . 201
2. ქრისტეფორე კასტელი . . . . . . . 202
3. ალექსანდრე ჭყონია . . . . . . . 204
რედაქტორი: რ. გვეტაძე
ტექრედაქტორი: შალვა დემეტრაძე
კორექტორი: მ. ჩიქოვანი
**