Setiausaha Bahagian

Bahagian Dasar dan Perancangan Strategik

Setiausaha Bahagian
Bahagian Perolehan

Setiausaha Bahagian
Bahagian Audit Dalam dan Siasatan Am

Ketua Hakim Peguam

Pejabat Ketua Hakim Peguam

Penasihat Undang-Undang
Bahagian Undang-Undang

Setiausaha Bahagian
Bahagian Khidmat Pengurusan

Setiausaha Bahagian
Bahagian Industri Pertahanan

Ketua Komunikasi Strategik

Unit Komunikasi Strategik

Ketua Unit
Unit Integriti

Ketua Penolong Setiausaha

Urus Setia Majlis Angkatan Tentera Malaysia

Pegawai Tadbir Awam

Markas Tentera Darat
Cawangan Perancangan dan Pembangunan
Tingkat 12, Wisma Pertahanan

Pegawai Tadbir Awam

Markas Tentera Laut
Cawangan Sekretariat
Tingkat 17, Wisma Pertahanan

Pegawai Tadbir Awam

Markas Tentera Udara
Cawangan Sekretariat
Tingkat 18, Wisma Pertahanan

Pegawai Tadbir Awam

Markas ATM
Cawangan Sekretariat
Tingkat 20, Wisma Pertahanan
Agihan Luar Wisma Pertahanan:

Ketua Pengarah
Institut Penyelidikan Sains dan Teknologi Pertahanan (STRIDE)
Kementerian Pertahanan
Taman Bukit Mewah Fasa 9
43000 Kajang
Selangor

Ketua Pengarah
Jabatan Hal Ehwal Veteran ATM (JHEV)
Kementerian Pertahanan Malaysia
301, Medan Tuanku
Jalan Tuanku Abdul Rahman
50802 Kuala Lumpur

Ketua Pengarah
Bahagian Perkhidmatan Kesihatan
Tingkat 12, Bangunan Menara Megan Park Avenue II
Jalan Yap Kwan Seng
50450 Kuala Lumpur

Pengarah
Kementerian Pertahanan Cawangan Sabah
Tingkat 7, Blok C, Kompleks KWSP
Jalan Karamunsing
88000 Kota Kinabalu
Sabah

Pengarah
Kementerian Pertahanan Cawangan Sarawak
Tingkat 6, Bangunan Iskandar
Jalan Simpang Tiga
93634 Kuching
Sarawak

Pengarah
Depot Simpanan Pertahanan
Kem Sungai Buloh
47000 Sungai Buloh
Selangor

Ketua Eksekutif
Institut Pertahanan dan Keselamatan Malaysia (MiDAS)
Jalan Padang Tembak
50634 Kuala Lumpur

Pegawai Tadbir Awam

Markas Logistik Tentera Darat
Kem Imphal
Jalan Padang Tembak
50634 Kuala Lumpur
Pejabat Tadbir Awam
Markas 1 Briged
Kem Rasah
70300 Seremban
Negeri Sembilan

Pejabat Tadbir Awam

Markas 2 Briged
Jalan Hospital
30450 Ipoh
Perak

Pejabat Tadbir Awam

Markas 4 Briged
Kem Batu 10
25990 Kuantan
Pahang

Pejabat Tadbir Awam

Markas 6 Briged
Kem Lapangan Terbang
08000 Sungai Petani
Kedah

Pejabat Tadbir Awam

Markas 7 Briged
Kem Mahkota Kluang
86000 Kluang
Johor

Pejabat Tadbir Awam

Markas 8 Briged
Kem Desa Pahlawan
16500 Kota Bharu
Kelantan

Pejabat Tadbir Awam

Markas 10 Briged
Kem Terendak
76200
Melaka

Pejabat Tadbir Awam

Markas 11 Briged
Kem Sg. Buloh
Sungai Buloh
Selangor

Pejabat Tadbir Awam

Markas 12 Briged
Kem Wardieburn
53300 Kuala Lumpur
Agihan Dalam BPSM:

Timbalan Setiausaha Bahagian (Perkhidmatan)

Bahagian Pengurusan Sumber Manusia

Timbalan Setiausaha Bahagian (Perjawatan)

Bahagian Pengurusan Sumber Manusia

Timbalan Setiausaha Bahagian (Peperiksaan dan Latihan)

Bahagian Pengurusan Sumber Manusia

Ketua Penolong Setiausaha

Cawangan Khidmat Awam

Ketua Penolong Setiausaha

Cawangan Pengurusan Psikologi

Ketua Penolong Setiausaha

Unit Urus Setia dan Kewangan

Ketua Penolong Setiausaha

Cawangan Perjawatan

Ketua Penolong Setiausaha

Cawangan Khidmat Tentera

Ketua Penolong Setiausaha

Unit Naik Pangkat dan Prestasi
 Lampiran A

DASAR LATIHAN 40 JAM SETAHUN DAN

KAEDAH-KAEDAH PELAKSANAAN BAGI SEMUA PEGAWAI DI
KEMENTERIAN PERTAHANAN

1.1 Latar Belakang

1.1.1 Dasar Latihan Sektor Awam yang diperkenalkan melalui

Pekeliling Perkhidmatan Bilangan 6 Tahun 2005 telah
menetapkan bahawa setiap anggota perkhidmatan awam perlu
melengkapkan diri / dilengkapkan dengan sikap (attitude),
kemahiran (skills) dan pengetahuan (knowledge) yang
bersesuaian, melalui program pembangunan sumber manusia
yang terancang yang berteraskan pembangunan kompetensi dan
pembelajaran berterusan.

1.2 Dasar Latihan 40 Jam

1.2.2 Mesyuarat Jawatankuasa Latihan (MJKL) Bil. 2/2019 yang telah

diadakan pada 12 Disember 2019 telah mengesyorkan agar
dasar latihan 40 jam dilaksanakan bermula pada tahun 2020.
Susulan syor yang telah dipersetujui oleh ahli-ahli mesyuarat di
dalam MJKL Bil. 2/2019, Panel Pembangunan Sumber Manusia
(PPSM) telah menerima dan meluluskan pelaksanaan dasar
latihan 40 jam dilaksanakan mulai tahun 2020. Bahagian
Pengurusan Sumber Manusia diberi tanggungjawab
melaksanakan dan memantau dasar ini.

1.2.1 Dasar latihan yang telah ditambahbaik pada tahun 2020 adalah:

“Setiap pegawai awam dikehendaki untuk menghadiri sekurang-

kurangnya 40 jam latihan formal (sesi pembelajaran kepada
pegawai secara bersemuka atau maya) jangka pendek dalam
setahun”.

1.3 Definisi Latihan

1.3.1 Pekeliling Perkhidmatan Bilangan 6 Tahun 2005, Dasar Latihan

Sumber Manusia Sektor Awam telah mendefinisikan latihan
seperti berikut:

“Proses pemindahan ilmu pengetahuan secara kemas dan

berdisiplin, bertujuan menambah pengetahuan dan kemahiran
untuk memenuhi keperluan dan tuntutan semasa dalam
organisasi. Ini dicapai melalui sebarang bentuk pembelajaran
seperti kursus, latihan semasa bekerja dan program
mentoring/coaching atau seumpama dengannya dan
menyumbang kepada pengembangan individu dan
kecemerlangan organisasi”.

1/5
1.4 Latihan di Kementerian Pertahanan telah ditakrifkan seperti di JADUAL
1 di bawah:

JADUAL 1
Takrif Latihan

BIL PROGRAM LATIHAN JENIS AKTIVITI

1. LATIHAN

Definisi :
i. Kursus
Aktiviti latihan yang ii. Seminar
dijalankan selama 6 iii. Konvensyen
jam secara bersemuka iv. Bengkel/Workshop
dan berterusan anjuran v. Forum
Jabatan, Bahagian atau
Agensi luar di dalam vi. Simposium
dan di luar negara. vii. Retreat Kementerian, Jabatan
dan Bahagian
viii. Lawatan Rasmi/Korporat/Sambil
Belajar

2. SESI
PEMBELAJARAN
i. Sesi pembelajaran di peringkat
Definisi : Jabatan, Bahagian, Cawangan
dan Unit;
Sebarang aktiviti latihan ii. Sesi perkongsian ilmu
atau pembelajaran diperingkat Jabatan, Bahagian,
secara bersemuka Cawangan dan Unit;
yang tempohnya iii. Program Executive Talk anjuran
kurang 6 jam anjuran Kementerian, Institut Tadbiran
Kementerian atau Awam Negara (INTAN), Agensi
Agensi luar. luar dan program yang
seumpamanya;
iv. Perhimpunan Bulanan
Kementerian, Bahagian dan
Cawangan;
v. Program penerapan nilai-nilai
murni dan ceramah-ceramah
khas pada bulan Ramadhan;
vi. Program sambutan/program khas
– sambutan bulan-bulan
Islam/perayaan yang
mengandungi ucapan / ceramah /
forum.
vii. Pertemuan Mentor dan Mentee.
viii. Menyampaikan ceramah dalam
kursus / bengkel (Modul yang
pertama kali dibentangkan atas
tajuk yang sama sahaja diambil
kira).
ix. Sesi pembelajaran ICT seperti
HRMIS, Digital Document
Management System (DDMS)
2/5
 BIL PROGRAM LATIHAN JENIS AKTIVITI
dan ePerolehan.

3. PEMBELAJARAN
KENDIRI

Definisi : i.
Pembelajaran melalui portal e-
Pembelajaran Sektor Awam
(EPSA) – www.epsa.gov.my atau
Kaedah pembelajaran pembelajaran secara online yang
yang berkonsepkan lain.
belajar atas daya ii. Pembacaan buku-buku ilmiah
usaha sendiri sama dalam Bahasa Malaysia dan
ada pembelajaran yang Bahasa Inggeris (Buku
melibatkan secara biasa/bentuk fizikal atau e-book)
bersemuka dan tidak iii. Pelaksanaan melalui kaedah
bersemuka (Online). pembentangan bacaan buku dan
pembelajaran secara online
boleh dilakukan sama ada dalam
mesyuarat Jabatan, Bahagian,
Cawangan, Unit atau platform
sesi perkongsian ilmu yang
bersesuaian.
iv. Pembelajaran bagi tujuan
melanjutkan pelajaran ke
peringkat pengajian yang lebih
tinggi seperti Sarjana atau Phd.

1.5 Tempoh latihan sekurang-kurangnya 40 jam latihan formal setahun.

Rekod kehadiran latihan/sesi pembelajaran hendaklah dicatat dalam
Buku Log Latihan dan disahkan oleh pegawai latihan di
Jabatan/Bahagian/Markas /Briged atau Ketua Jabatan.

1.6 Pegawai yang melaksanakan pembentangan layak menerima 8 jam

latihan hasil daripada (1) sesi pembentangan atau sinopsis dalam
jangkamasa sekurang-kurangnya 30 minit. Manakala pegawai yang
menghadiri sesi pembentangan tersebut akan memperolehi 3 jam untuk
satu sesi. Had maksima bagi setiap pegawai sebanyak empat (4)
kali pembentangan sahaja.

1.7 Sumber-sumber pembentangan adalah melalui pembacaan buku,

jurnal, pekeliling dan termasuk sumber online seperti Youtube dan
laman web yang mempunyai sumber ilmiah.

3/5
1.8 Tempoh latihan telah ditetapkan seperti di Jadual 2 di bawah:

SUMBER PEMBENTANGAN:
Pembacaan buku dan hasil pembelajaran dari lain-lain sumber online seperti
Youtube
HAD MAKSIMA PEMBENTANGAN:
Empat (4) kali sahaja bagi setiap pegawai
Pegawai Lain Yang
Pegawai Yang
Mendengar
Membentangkan
Pembentangan
Jam Jam
Jumlah Sesi/ Jumlah Sesi/
Diperolehi Diperolehi
Sinopsis Sinopsis
(Jam) (Jam)
1 8 1 3
2 16 2 6
3 24 3 9
4 32 4 12

TEMPOH PEMBENTANGAN:
Minimum 30 minit bagi setiap sesi/synopsis

1.9 Pegawai yang bertugas sebagai urus setia kursus juga boleh dianggap
sebagai peserta kursus jika melibatkan diri dalam salah satu aktiviti
seperti mempengerusikan sesi dialog, membuat laporan-laporan dan
kertas kerja atau menjadi fasilitator/ahli perbincangan setiap kumpulan.
Sekiranya urus setia hanya terlibat dalam urusan-urusan operasi,
pentadbiran dan logistik seminar, mereka tidak diiktirafkan sebagai
peserta program.

1.10 Contoh pengiraan pegawai yang membentangkan:

Nama Jumlah Jam

Pegawai A
Pegawai Diperolehi
Membentangkan bacaan buku
Sesi 1 8 jam
bertajuk “Sejarah Babylon”

Membentangkan bacaan buku

Sesi 2 16 jam
bertajuk “Best practices in HR”
Membentangkan
Sesi 3 pembelajaran dari Youtube 24 jam
bertajuk “BMW vs Mercedes”

4/5
1.11 Contoh pengiraan pegawai yang mendengar pembentangan:

Nama Jumlah Jam

Pegawai B
Pegawai Diperolehi
Mendengar pembentangan
Sesi 1 Pegawai A bertajuk “ Sejarah 3 jam
Babylon”
Mendengar pembentangan
Sesi 2 Pegawai A bertajuk “Best 6 jam
Practices in HR”
Mendengar pembentangan
Sesi 3 Pegawai A bertajuk “ BMW vs 9 jam
Mercedes”

1.12 Buku Log Latihan

Selaras dengan perubahan dasar baru Kementerian, maklumat Buku

Log Latihan juga telah dikemaskini sepertimana di Lampiran B.

5/5
 Lampiran B

PANDUAN PENGGUNAAN LOG LATIHAN

1. KAEDAH MEREKOD KEHADIRAN

1.1 Setiap pegawai perlu peka dan bertanggungjawab secara peribadi untuk
mencatatkan kehadiran program latihan yang diikuti di dalam Log Latihan.

1.2 Untuk tujuan rekod di dalam Log Latihan, pengelasan program latihan
dipecahkan kepada tiga kumpulan seperti berikut:

BIL PROGRAM LATIHAN JENIS AKTIVITI

1. Latihan
i. Kursus.
Definisi: Aktiviti Latihan ii. Seminar.
yang dijalankan selama 6 iii. Konvensyen.
jam secara bersemuka iv. Bengkel / Workshop
dan berterusan anjuran v. Forum.
Jabatan, Bahagian atau vi. Simposium.
Agensi luar di dalam dan vii. Retreat Kementerian, Jabatan Bahagian.
di luar negara. viii. Lawatan Rasmi / Korporat / Sambil belajar.

2. Sesi Pembelajaran

Definisi: Sebarang aktiviti i. Sesi Pembelajaran di peringkat Jabatan,

latihan atau pembelajaran Bahagian, Cawangan dan Unit.
secara bersemuka yang ii. Sesi Perkongsian ilmu di peringkat
tempohnya kurang 6 jam, Jabatan, Bahagian, Cawangan dan Unit.
anjuran Jabatan, iii. Program Executive Talk anjuran
Bahagian dan Agensi luar. Kementerian, INTAN, Agensi luar dan
program yang seumpamanya.
iv. Perhimpunan Bulanan Kementerian,
Bahagian dan Cawangan.
v. Program penerapan nilai-nilai murni dan
ceramah-ceramah khas pada bulan
Ramadhan.
vi. Program sambutan / program khas –
sambutan bulan-bulan Islam / perayaan /
yang mengandungi ucapan / ceramah /
forum.
vii. Pertemuan Mentor dan Mentee.
viii. Menyampaikan ceramah di dalam kursus /
Bengkel (Modul yang pertama kali
dibentangkan atas tajuk yang sama sahaja
diambil kira).
ix. Sesi pembelajaran ICT seperti DDMS,
HRMIS dan ePerolehan.
 3. Pembelajaran Kendiri i. Pembelajaran melalui portal e-
Pembelajaran Sektor Awam (EPSA) –
Definisi; Kaedah www.epsa.gov.my atau pembelajaran
Pembelajaran yang secara online yang lain.
berkonsepkan belajar atas ii. Pembacaan buku-buku ilmiah dalam
daya usaha sendiri sama Bahasa Malaysia dan Bahasa Inggeris
ada pembelajaran (Buku biasa/bentuk fizikal atau e-book).
melibatkan secara iii. Pelaksanaan melalui kaedah
bersemuka dan tidak pembentangan bacaan buku dan
bersemuka (online) pembelajaran secara online boleh
dilakukan sama ada dalam mesyuarat
Jabatan, Bahagian, Cawangan, Unit atau
platform sesi perkongsian ilmu yang
bersesuaian.
iv. Pembelajaran bagi tujuan melanjutkan
pelajaran ke peringkat pengajian yang
lebih tinggi seperti Sarjana atau PhD.

1.3 Pengiraan bilangan jam berkursus setahun bagi tujuan perekodan Log Latihan
adalah seperti berikut:

BIL PROGRAM LATIHAN PENGIRAAN JAM BERKURSUS

1. Latihan i. Setiap slot latihan dalam kursus diambil

kira bagi tujuan kiraan jam berkursus.

2. Sesi Pembelajaran i. Setiap sesi pembelajaran program yang

dihadiri diambilkira mengikut jumlah jam
program tersebut.
ii. Bagi pertemuan Mentor dan Mentee serta
sesi perbincangan / perkongsian idea
dengan Pengurusan Tertinggi (pegawai
peringkat KPSU hingga KSU), catatan
perbincangan mestilah dibuat di dalam
sebuah buku catatan.
iii. Perhimpunan Bulanan dikira sebagai 1 jam
berkursus.

3. Pembelajaran Kendiri i. Perlu dilaksanakan oleh pegawai. Bagi

pembacaan buku/ bahan ilmiah atau
secara online sesi pembentangan boleh
diadakan sama ada di peringkat Jabatan,
Bahagian, Cawangan atau Unit.
ii. Maksimum sesi pembentangan bagi setiap
pegawai adalah 4 kali sesi pembentangan
sahaja. Jumlah jam boleh diperolehi oleh
pegawai seperti di Jadual 1. Bagi pegawai
yang mendengar sesi pembentangan
tersebut layak mendapat jumlah jam
 berkursus seperti di Jadual 1.
iii. Bagi pegawai yang mengikuti kursus
secara online melalui EPSA atau Digital
Government Competency and Capability
Readiness (DGCCR), jumlah jam adalah
mengikut jumlah yang telah ditetapkan oleh
penyedia latihan bagi setiap kursus online
yang diikuti.

Jadual 1
SUMBER PEMBENTANGAN:
Pembacaan buku dan hasil pembelajaran dari lain-lain sumber online seperti
Youtube
HAD MAKSIMA PEMBENTANGAN:
Empat (4) kali sahaja bagi setiap pegawai

Pegawai Lain Yang

Pegawai Yang
Mendengar
Membentangkan
Pembentangan
Jam Jam
Jumlah Sesi/ Jumlah Sesi/
Diperolehi Diperolehi
Sinopsis Sinopsis
(Jam) (Jam)
1 8 1 3

2 16 2 6

3 24 3 9

4 32 4 12

TEMPOH PEMBENTANGAN:
Minimum 30 minit bagi setiap sesi/sinopsis

2. KAEDAH PENGESAHAN
2.1 Pegawai Pengesahan Latihan (PPL)
2.1.1 Kehadiran Pegawai dalam sesuatu program latihan perlu disahkan (di
ruang pengesahan) oleh PPL. PPL adalah terdiri dari pegawai-pegawai
seperti berikut:

BIL BAHAGIAN PPL DAN BIDANG KUASA

1. Cawangan Latihan, BPSM i. Ketua Penolong Setiausaha, Penolong

(Latihan yang Setiausaha atau Urus Setia kursus.
dikendalikan oleh ii. PPL di Cawangan Latihan, BPSM boleh
Cawangan Latihan, membuat pengesahan untuk program
BPSM) latihan yang dihadiri oleh semua pegawai di
bawah Kementerian Pertahanan sama ada
anjuran Cawangan Latihan, Bahagian atau
agensi luar (dalam dan luar negara)
 iii. Berhak memperakukan rekod kehadiran
program oleh PPL lain.

2. Ketua Jabatan / Urus i. Ketua Penolong Setiausaha / Ketua

setia Latihan di peringkat Penolong Pengarah, Penolong Setiausaha /
Jabatan / Bahagian / Penolong Pengarah.
Cawangan ii. PPL boleh mengesahkan kehadiran program
latihan anjuran Jabatan, Bahagian dan
agensi luar (dalam dan luar negara) yang
dikendalikan Jabatan / Bahagian /
Cawangan masing-masing ; dan
iii. Program latihan yang dikendalikan oleh
Bahagian / Jabatan lain dan dihadiri oleh
pegawai di bawah seliaan Bahagian /
Jabatan masing-masing.

3. Unit Formasi Tentera i. Pegawai Tadbir Awam Briged

ii. Ketua Jabatan Formasi Tentera
iii. PPL boleh mengesahkan kehadiran program
latihan anjuran Briged
iv. Program latihan yang dikendalikan oleh
Bahagian / Jabatan lain dan dihadiri oleh
pegawai di bawah seliaan masing-masing.
2.2 Tatacara melaksanakan pengesahan adalah seperti berikut:
2.2.1 Pegawai yang ingin membuat pengesahan kehadiran kursus mestilah
menyertakan dokumen sokongan berupa sijil, surat tawaran, surat
jemputan, notis panggilan, buku catatan perbincangan yang disahkan
oleh Pengurusan Atasan / Mentor dan sebarang dokumen sokongan
yang berkaitan untuk memudahkan urusan pengesahan;
2.2.2 PPL hendaklah menyimpan dokumen sokongan tersebut dengan
sistematik di Jabatan / Bahagian / Formasi Tentera masing-masing;
2.2.3 Bagi Urus setia kursus, pengesahan boleh dibuat pada hari terakhir
kursus; dan
2.2.4 Sekiranya maklumat-maklumat yang dikemukakan didapati palsu,
tindakan tatatertib boleh dikenakan di bawah Peraturan 4(2)(f) dan
4(2)(g), Peraturan-Peraturan Pegawai Awam (Kelakuan dan
Tatatertib) 1993.

2.3 Pengendalian Buku Log Latihan

2.3.1 Pejabat Urus Setia Latihan / Pentadbiran Jabatan / Bahagian /
Formasi Tentera hendaklah melaporkan kepada Cawangan Latihan,
BPSM secara bulanan mengenai prestasi kehadiran latihan semua
pegawai awam di Jabatan/Bahagian/Formasi Tentera masing-masing;
2.3.2 Pejabat Urus Setia Latihan/ Pentadbiran Jabatan / Bahagian / Formasi
Tentera hendaklah menyimpan Buku Log Latihan tersebut pada akhir
tahun untuk tujuan semakan / audit oleh Kementerian; dan
2.3.3 Pejabat Urus Setia Latihan Jabatan / Bahagian / Formasi Tentera
hendaklah melaporkan pencapaian kehadiran kursus bagi setiap
pegawai di bawah seliaan masing-masing kepada Cawangan Latihan,
BPSM pada akhir tahun untuk dikemukakan kepada Jabatan
Perkhidmatan Awam.

Tandatangan
Maklumat
Bil. Keterangan & Cop
Latihan
Pengesahan

1. Tajuk:

Tarikh Tarikh
Mula Akhir
Bilangan
Jam
Tempat
Anjuran