Alte Nationalgalerie – Παλαιά Εθνική Πινακοθήκη

© SPK / ART+COM, 2012

Η Alte Nationalgalerie (Άλτε Νατσιονάλγκαλερί – Παλαιά Εθνική Πινακοθήκη είναι ένα
μουσείο τέχνης στο Βερολίνο, όπου εκτίθεται μια συλλογή Νεοκλασικών, Ρομαντικών,
Biedermeier (Μπίντερμαϊερ), Ιμπρεσιονιστικών και πρώιμου Μοντερνισμού έργων τέχνης.
Αποτελεί τμήμα της Εθνικής Πινακοθήκης (Nationalgalerie) του Βερολίνου, η οποία με την
σειρά της είναι τμήμα των Staatliche Museen zu Berlin (Κρατικών Μουσείων Βερολίνου).
Είναι το αρχικό κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης, της οποίας οι συλλογές στεγάζονται σήμερα
σε διάφορα άλλα κτίρια. Βρίσκεται στο Νησί των Μουσείων, έναν χώρο που έχει
χαρακτηριστεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Το έφιππο άγαλμα του Φρειδερίκου Γουλιέλμου Δ΄, του Αλεξάντερ Καλαντρέλι.

1
Ιστορικό
Ίδρυση
Η πρώτη προσπάθεια ίδρυσης μιας εθνικής πινακοθήκης έγινε το 1815. Η ιδέα κέρδισε
έδαφος την δεκαετία του 1830, αλλά χωρίς πραγματικό κτίριο. Το 1841 δημιουργήθηκαν τα
πρώτα σχέδια, τα οποία παρέμεναν σχέδια, μέχρι που τελικά, το 1861, ιδρύθηκε η Εθνική
Πινακοθήκη, όταν ο τραπεζίτης Johann Heinrich Wagener δώρισε 262 πίνακες γερμανών και
ξένων καλλιτεχνών. Η δωρεά αυτή αποτέλεσε την βάση της σημερινής συλλογής. Η συλλογή
ήταν στην αρχή γνωστή ως Wagenersche und Nationalgalerie (Wagener και Εθνική
Πινακοθήκη) και στεγαζόταν στα κτίρια της Ακαδημίας Τέχνης (Akademie der Künste). Το
σημερινό κτίριο, σε σχήμα ρωμαϊκού ναού με προσαρτημένη αψίδα, σχεδιάστηκε από τον
Φρίντριχ Άουγκουστ Στίλερ και μετά τον θάνατό του, υλοποιήθηκε στις λεπτομέρειες από τον
Carl Busse (Καρλ Μπούσε).
Το κτίριο και οι σχετικές εξελίξεις
Ο Φρίντριχ Άουγκουστ Στίλερ άρχισε να εργάζεται πάνω σε ένα σχέδιο για το κτίριο το 1863,
βασισμένο σε σκίτσο του βασιλιά Φρειδερίκου Γουλιέλμου Δ΄ της Πρωσίας. Δύο χρόνια και
δύο αποτυχημένα σχέδια αργότερα, η τρίτη πρότασή του έγινε τελικά δεκτή. Ο Στίλερ
απεβίωσε πριν ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός και τις απομένουσες λεπτομέρειες χειρίστηκε ο
Carl Busse το 1865. Το 1866, με διαταγή του βασιλιά και του υπουργικού του συμβουλίου,
δημιουργήθηκε η Kommission für den Bau der Nationalgalerie (Επιτροπή για την κατασκευή
της Εθνικής Πινακοθήκης). Τα θεμέλια μπήκαν το 1867 με την επίβλεψη του Heinrich Strack.
Το 1872 ολοκληρώθηκε η δομή και άρχισε η εσωτερική εργασία. Τα εγκαίνια έγιναν στις 22
Μαρτίου 1876, με την παρουσία του Κάιζερ.
Λόγω της μοντέρνας κατασκευής του κτιρίου με την χρήση τούβλων και σίδερου, πιστευόταν
ευρέως ότι ήταν πυρίμαχο. Το εξωτερικό του κτιρίου και το υπαίθριο κλιμακοστάσιο
κατασκευάστηκαν από ψαμμίτη της Τριασικής περιόδου από την Nebra. Στα εγκαίνια η
συλλογή ήταν ακόμα σχετικά μικρή. Δίπλα από τη συλλογή Wagener, αρχικά, ήταν η έκθεση
σχεδίων σε χαρτόνι (cartoons) του Πέτερ φον Κορνέλιους, που είχαν κληροδοτηθεί στην
Πρωσική κυβέρνηση. Ο αρχικός σκοπός της πινακοθήκης ήταν να συλλέγει σύγχρονη, κυρίως
Πρωσική, τέχνη καθώς το Βερολίνο δεν είχε τότε κάποιο χώρο σύγχρονης τέχνης. Το μουσείο
έγινε μνημείο της πρόσφατα αναδυόμενης πατριωτικής αυτό-πεποίθησης της εποχής. Η
πλευρά αυτή τονίζεται από την προγραμματική επιγραφή στο αέτωμα: “Αφιερωμένο στην
Γερμανική Τέχνη”.
Το 1874 ο Max Jordan έγινε ο πρώτος διευθυντής της Εθνικής Πινακοθήκης. Το 1896 τον
διαδέχτηκε ο Hugo von Tschudi, ο οποίος απέκτησε ιμπρεσιονιστικά έργα, διακινδυνεύοντας
ρήξη με τον Κάιζερ, επειδή αυτό έβαλε τέλος της προσήλωση της συλλογής στην Γερμανική
τέχνη. Η Γερμανική Εθνική Πινακοθήκη έγινε έτσι το πιο σημαντικό μουσείο για την μοντέρνα
Γαλλική τέχνη στην αλλαγή του αιώνα.
20ος αιώνας
Το 1909, ο Ludwig Justi ανέλαβε την θέση του διευθυντή, και πρόσθεσε εξπρεσιονιστικά έργα
στην συλλογή. Μετά την γερμανική επανάσταση του 1918-1919 που τέλειωσε με την
αυτοκρατορική κυριαρχία, μετακόμισε την μοντέρνα τέχνη στο Kronprinzenpalais στο τέρμα
της λεωφόρου Unter den Linden, το οποίο έγινε γνωστό ως Εθνική Πινακοθήκη ΙΙ.
Το 1933, οι Ναζιστικές αρχές απέλυσαν τον Justi, και την θέση του πήρε ο Eberhard
Hanfstaengl. Παρέμεινε μέχρι το 1937, όταν απολύθηκε και αυτός. Ο διάδοχός του, Paul
Ortwin Rave, παρέμεινε μέχρι το 1950, παρόλο που λόγω του Β΄ΠΠ το κτίριο ήταν κλειστό το

2
μεγαλύτερο διάστημα. Είχε πάθει σοβαρές ζημιές από Συμμαχικές αεροπορικές επιδρομές.
Πολλοί από τους πίνακες και άλλα έργα χάθηκαν για πάντα και κάποια μεταφέρθηκαν στην
ΕΣΣΔ. Οι Ναζί επίσης πούλησαν ή κατέστρεψαν πίνακες που θεωρούσαν ότι ήταν
“εκφυλισμένοι”, μειώνοντας σημαντικά την μόνιμη συλλογή του μουσείου.
Παρά την τεράστια καταστροφή, το μουσείο άνοιξε πάλι εν μέρει το 1949. Ωστόσο, με την
πολιτική διαίρεση της Γερμανίας, ήρθε ο διαχωρισμός της συλλογής στην Alte
Nationalgalerie. Τελικά, μετά την πτώση του Τείχους η συλλογή επανενώθηκε. Εντωμεταξύ,
η αποκατάσταση των ζημιών συνεχίστηκε μέχρι το 1969. Ξανάκλεισε μεταξύ 1998 και 2001,
και το μουσείο ανακαινίστηκε πλήρως από τον γερμανό αρχιτέκτονα HG Merz. Κάποιες έξτρα
αίθουσες προστέθηκαν στον πάνω-πάνω όροφο και τώρα στεγάζουν τα ρομαντικά έργα. Η
τριετής, $62 εκατ. ανακαίνιση της Εθνικής Πινακοθήκης ήταν μέρος της αποκατάστασης του
Νησιού των Μουσείων και της ενεργητικής προσπάθειας της κυβέρνησης και των ιδιωτικών
ιδρυμάτων να κάνουν και πάλι το Βερολίνο πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο της Γερμανίας.
Τον Δεκέμβριο του 2001, η Alte Nationalgalerie ήταν το πρώτο μουσείο στο νησί των
Μουσείων, το οποίο άνοιξε εκ νέου μετά την επανένωση της Γερμανίας.
Αρχιτεκτονική
Η Παλαιά Εθνική Πινακοθήκη (Alte Nationalgalerie), μαζί με το Παλαιό Μουσείο (Altes
Museum), το Νέο Μουσείο (Neues Museum), το Μουσείο Μπόντε (Bode Museum), το
Μουσείο της Περγάμου (Pergamon Museum), τον Καθεδρικό του Βερολίνου (Berlin
Cathedral) και το Lustgarten (Πάρκο Αναψυχής), συνθέτουν το συγκρότημα του Νησιού των
Μουσείων στο Βερολίνο.
Το κτίριο σχεδιάστηκε από τον Φρίντριχ Άουγκουστ Στίλερ με λεπτομέρειες του Carl Busse,
σε αρχιτεκτονικό στιλ που είναι ένας συνδυασμός του ύστερου κλασικισμού και του πρώιμου
νέο-Αναγεννησιακού στιλ, και έγινε πραγματικότητα από τον Heinrich Strack. Είχε στόχο να
εκφράσει “την ενότητα της τέχνης, του έθνους, και της ιστορίας”, και γι’ αυτό έχει εμφάνιση
που θυμίζει εκκλησία (η αψίδα) και θέατρο (το μεγάλο κλιμακοστάσιο) αλλά και αρχαίο ναό.
Το εξωτερικό του κτιρίου διατηρεί την αρχική του εμφάνιση, ενώ το εσωτερικό έχει
ανανεωθεί πολλές φορές για να ταιριάζει στα εκθέματα.
Το κτίριο του Στίλερ μοιάζει με ελληνικό ναό. Η πιο αξιοσημείωτη πλευρά είναι το έξοχο
πρόστωο, το οποίο αποτελείται από ένα γλυπτό αέτωμα που στηρίζεται από ψηλούς
Κορινθιακούς κίονες. Τα γλυπτά στο τύμπανο δείχνουν την Γερμανία, την προσωποποίηση
του γερμανικού έθνους, ως προστάτη των τεχνών.
Ο ναός υψώνεται και στηρίζεται σε ένα τεράστιο βάθρο. Εντυπωσιακές σκάλες έξω από το
νέο-κλασικού στιλ κτίριο οδηγούν σε πλατύσκαλο μπροστά από το πρόστωο. Αν και αυτές οι
σκάλες δεν ήταν στο σκίτσο του Γουλιέλμου, ο Στίλερ τις θεώρησε κατάλληλες για ένα κτίριο
τέτοιου αναστήματος. Το κλιμακοστάσιο κυριαρχεί στο μέτωπο της κύριας πρόσοψης.
Υπάρχει επίσης ένα θαυμάσιο κυκλικό κλιμακοστάσιο στο εσωτερικό, με τοιχογραφίες του
Otto Geyer, που δείχνουν την Γερμανική ιστορία από την προϊστορική εποχή ως τον 19ο
αιώνα. Στο πλατύσκαλο, στην κορυφή του κλιμακοστασίου βρίσκεται το έφιππο άγαλμα του
Φρειδερίκου Γουλιέλμου Δ΄, που δημιουργήθηκε το 1886 από τον Αλεξάντερ Καλαντρέλι. Στις
τέσσερεις γωνίες του βάθρου του αγάλματος υπάρχουν οι αλληγορικές μορφές της
θρησκείας, της τέχνης, της ιστορίας και της φιλοσοφίας.
Η συλλογή
Η συλλογή περιέχει έργα του Νεοκλασικού και Ρομαντικού κινήματος (από καλλιτέχνες όπως
ο Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ, ο Καρλ Φρίντιχ Σίνκελ, και ο Karl Blechen), του κινήματος

3
Biedermeier (Μπίντερμαϊερ), του γαλλικού ιμπρεσιονισμού (όπως ο Εντουάρ Μανέ και ο
Κλοντ Μονέ) και πρώιμο μοντερνισμό (περιλαμβανομένων των Άντολφ φον Μέντσελ, Μαξ
Λίμπερμαν και Λόβις Κορίντ). Ανάμεσα στα πιο σημαντικά εκθέματα είναι του Κάσπαρ
Ντάβιντ Φρίντριχ Ο καλόγερος στη θάλασσα, του Άντολφ φον Μέντσελ Eisenwalzwerk (Το
σιδηρουργείο – Μοντέρνοι κύκλωπες) και του γλύπτη Johann Gottfried Schadow
Prinzessinnengruppe (γκρουπ πριγκιπισσών), ένα διπλό άγαλμα των πριγκιπισσών Λουίζας
του Μεκλεμβούργου-Στρέλιτς και Φρειδερίκης της Πρωσίας. Η Alte Nationalgalerie στεγάζει
μια από τις μεγαλύτερες συλλογές γλυπτών και πινάκων του 19ου αιώνα στη Γερμανία.
Γκαλερί

•
Eisenwalzwerk (Το σιδηρουργείο – Μοντέρνοι κύκλωπες), Άντολφ φον Μέντσελ, 1875

•
Ο πολεμιστής και ο Γιός του, Theodor Hildebrandt, 1832

4
 •
Ο Κρόμβελ στην Μάχη του Νέισμπι (Cromwell in Battle of Naseby), Charles Landseer, 1851

•
Ο Ληστής, Theodor Hildebrandt, 1829

5
 •

Η Επιστροφή του Παλικαριού, Έντουαρντ Μάγκνους, 1836

Παιχνίδι Σκάκι, Johann Erdmann Hummel, 1819

6
 •

Ο Λίστ στο Πιάνο, Josef Danhauser, 1819

Κήρυγμα Χουσίτη, Karl Friedrich Lessing, 1836

7
 •

Στον Καταυλισμό των Στρατευμάτων Έξω από το Παρίσι, Anton von Werner, 1894

Η Επιστροφή του Τηλέμαχου, Eberhard von Wächter, 1804

8
 •

Πορτρέτο του Συνήγορου Ernst Lau, Carl Steffeck, 1865

Φιόρδ στο Holmestrand, Johan Christian Dahl, 1843

9
 •

Ανατολή Σελήνης στην Θάλασσα (Moonrise at the Ocean), Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ, 1822

Πηγές
• Alte Nationalgalerie. en.wikipedia
• Alte Nationalgalerie. de.wikipedia
• Alte Nationalgalerie Old National Gallery. aviewoncities.com
• Alte Nationalgalerie. museumsinsel-berlin.de

Μετάφραση – σύνταξη κειμένου: Αντώνης Αρβανίτης. Ανάρτηση Scribd: 14-03-2020

10