Archetypy psychologiczne Junga w astrologii.

Astrologia jest wiedzą opartą na pojęciach archetypowych – autonomicznych wzorcach

psychicznych w nieświadomości zbiorowej. Archetypy stanowią psychologiczny odpowiednik
instynktów biologicznych. Odziedziczona po przodkach nieświadomość zbiorowa wyraża się w
mitach, sztuce, religii a także doświadczeniach granicznych.

Pojęcie archetypu w kategoriach akademickich zdefiniował austriacki psycholog Carl Gustaw

Jung. Psychologia integralna C. G. Junga stanowi pewnego rodzaju pomost miedzy racjonalnym
myśleniem naukowym a myśleniem magicznym, w którym główną role odgrywają symbole i
elementy mistyczne. O swoim zainteresowaniu astrologią Jung nie wspomina z oczywistych
względów w żadnym ze swoich głównych opracowań naukowych, niemniej zbieżności
pojęciowe są moim zdaniem tutaj ewidentne.

Kształtowanie się typu osobowości zależy od wrodzonych predyspozycji temperamentalnych (typ

ekstrawertywny lub introwertywny), wcześnie rozwijających się funkcji psychicznych (typ
intelektualny, uczuciowy, intuicyjny, percepcyjny), jak też oddziaływań otoczenia.

Funkcje psychiczne – Żywioły

Według teorii jungowskiej, podstawowymi wymiarami postrzegania, kierującymi jednostką są

cztery funkcje psychiczne: myślenie, uczucie, percepcja i intuicja. W astrologii podobną funkcje
pełnią żywioły. Proporcja występowania elementów horoskopu w żywiołach determinuje
osobowość w sposób najbardziej widoczny na zewnątrz. Szczególnie w przypadkach kiedy ma
miejsce przewaga lub brak jakiegoś żywiołu.

Funkcje racjonalne

Myślenie (żywioł powietrza) - nadaje nazwę rzeczy: postrzeganie plus osąd. (czym to jest).
Pozwala zdefiniować obiektywny - przedmiotowy sens zjawiska, przedmiotu, osoby. Typ i
intelektualny poszukuje zrozumienia, wiedzy, wyjaśnienia reguł i zasad – żyje w świecie pojęć
abstrakcyjnych. Ilościowa lub jakościowa przewaga żywiołu powietrza w radixie określa
człowieka komunikatywnego, obiektywnego, posiadającego naturalna zdolność dostrzegania
innych punktów widzenia, ale również powierzchownego.
Typowym mechanizmem obronnym osób należących do typu intelektualnego to racjonalizacja.
Elementy horoskopu podkreślające funkcję myślenia :
Bliźnięta, Waga, Wodnik; III, VII, XI dom; Merkury, Wenus, Uran.
Uczucie (woda) - wartościowanie, podobnie jak myślenie jest funkcją racjonalną. Wyobrażenia
wartościujące nie są kryterium dla intelektu, niemniej istnieją, stanowią o tym co jest ważne. Ta
funkcja odpowiada na pytanie: czym to jest dla mnie? Jakie to jest dla mnie? Funkcja uczuciowa
orientuje się w rzeczywistości z perspektywy emocjonalno - subiektywnej i pozwala
uporządkować świat według uczuciowego znaczenia zjawisk i osób dla podmiotu. Dominacja
żywiołu wody w radixie jest charakterystyczna dla osób empatycznych o dużej łatwości
wchodzenia w relacje, nastroje, fascynacje.
Mechanizmami obronnymi u typu uczuciowego jest: tłumienie, uzależnienia psychiczne.
Elementy horoskopu podkreślające funkcję uczuciową :
Rak, Skorpion ryby; IV, VII, XII dom; Księżyc, Pluton, Neptun.
Funkcje irracjonalne.

Intuicja – jako inspiracja najbliższa żywiołowi ognia - rodzaj postrzegania przez nieświadomość
(natchnienie). Typ intuicyjny kieruje się informacją symboliczną – udziela swoistej odpowiedzi
na pytanie: skąd lub dokąd prowadzi ta sytuacja? Intuicja tworzy w świadomości sugestywne
wieloznaczne obrazy. Żywioł ognia w mitologii był poczytywany jako symbol duchowego
oświecenia. Osoby charakteryzowane przez żywioł ognia wyrażają entuzjazm, ekspansywność –
otwarcie na nowe doświadczenia. Jeśli jednak przewaga ognia wyrazi się negatywnie, tworzy
osobowość ekscentryczną i nadaktywna, skłonna do zachowań agresywnych.
Elementy horoskopu podkreślające funkcje intuicyjną:
Baran, Lew, Strzelec, I, V, IX dom; Mars, Słońce, Jowisz.

Percepcja (żywioł ziemi) - funkcja sensoryczna, suma postrzeżonych poprzez zmysły faktów
zewnętrznych. Doznanie mówi, że coś jest. Percepcja pozwala rejestrować wyłącznie to, co
dzieje się „tu i teraz”. Przy przewadze żywiołu ziemi w pozytywnym aspekcie mamy do
czynienia z osobowością stabilną, metodyczną, godna zaufania i mająca duże poczucie realności..

Elementy horoskopu podkreślające funkcje percepcyjna :

Byk, Panna, Koziorożec, II, VI, X dom; Wenus, Merkury, Saturn.

Kolejnymi elementami struktury osobowości wg Junga są Jaźń (nadświadomość), Ego

(świadomość indywidualna), id (podświadomość). Archetypy te również wyrażają się w
symbolach astrologicznych.

Jaźń – Słońce

Jaźń jest symbolem nadświadomości, archetypem jedności i obrazem boga w człowieku.

Integruje świadomość i nieświadomość. Symbolicznym obrazem Jaźni są mandale, motywy koła,
a także liczba cztery. Jaźń stanowi wrodzony – choć nieświadomy - ośrodek poczucia „Ja”.
W astrologii takim rdzeniem osobowości jest energia solarna. Znak Słońca wskazuje podstawową
wewnętrzna siłę motywującą wszystko, co robimy i w znacznym stopniu determinuje
temperament.

Ego – Ascendent

W dzieciństwie kształtuje się świadomość indywidualna - Ego. Ego jest strukturą, która
wypracowuje obraz naszego Ja w relacji z otoczeniem, ludźmi, ideami – tym samym przejmuje
wzorce z otoczenia (rodzina, grupa społeczna, kultura). Astrologicznym korelatem Ego jest
ascendent. Z Ascendentem wiąże się nasze poczucie tożsamości – wszystko to co sobie
uświadamiamy na swój własny temat. Ascendent wskazuje także jakie mechanizmy obronne
wykształci dziecko konfrontując się z trudnymi sytuacjami.
Oś Ego – Jaźń dynamizuje rozwój łącząc energetycznie świadomość i nieświadomość, przy
zachowaniu poczucia indywidualności. Tym samym wszystkie aspekty Słońca i Ascendentu
określają spójność wewnętrzną lub jej brak.

Nieświadomość – Księżyc
Trzecim podstawowym elementem osobowości jest nieświadomość indywidualna czyli cień
indywidualny. Jest to sfera psychiki, do której Ego nie ma bezpośredniego dostępu. Cień
indywidualny zawiera kompleksy, będące nieuświadomioną pozostałością urazów i stresów, jak
również jest źródłem mechanizmów obronnych: oporu, przeniesienia, poczucia wini czy agresji.
Elementem horoskopu wskazującym jak człowiek reaguje w oparciu o podświadome
predyspozycje jest Księżyc. Księżyc wyraża nieświadome reakcje emocjonalne – znak Księżyca,
położenie w domach i aspekty określają wzorce zachowania, które dochodzą do głosu, kiedy
zagrożone jest poczucie bezpieczeństwa. Tam gdzie Ascendent (świadome Ja) nie może sobie
poradzić – tam podświadomie reaguje za nas Księżyc. Energia Księżyca może wyrażać się
wówczas w sposób kompulsywny np. poprzez gromadzenie rzeczy (Księżyc w Byku) czy
nieustanne zdobywanie uznania (Księżyc w Lwie).

Anima – Animus
Wenus – Mars

Anima jest symbolem pierwiastka żeńskiego w nieświadomości mężczyzny, animus –

pierwiastka męskiego w nieświadomości kobiety. Położenie i aspekty Marsa w horoskopie
kobiety i Wenus w horoskopie mężczyzny wskazuje na archetypowe wyobrażenie idealnego
partnera. Mars i Wenus nie są planetami kontaktu i aspekty porównawcze tych planet dotyczą
przede wszystkim płaszczyzny atrakcyjności seksualnej. Spotkanie mężczyzny z kobietą jest na
poziomie nieświadomości spotkaniem kobiecości w mężczyźnie z męskością w kobiecie.

Persona

W teorii Junga Persona stanowi zewnętrzną warstwę osobowości, swoistą społeczną maskę, która
komunikuje się z otoczeniem i pełni trzy funkcje . Persona z jednej strony służy adaptacji, a z
drugiej spełnia funkcje obronne, ponieważ zakrywa indywidualne cechy psychiki. W horoskopie
osobowość zewnętrzną, jako najbardziej wieloznaczną część psychiki, reprezentuje kilka
elementów:

Descendent – (obrona) Dsc. określa gdzie istnieje granica między sferą „JA” a sferą „TY”, znak i
żywioł, w którym położony jest Dsc. wskazuje w jaki sposób konfrontujemy się z otoczeniem
społecznym i jakie mechanizmy obronne dominują w tej relacji;

Merkury – (komunikacja) odpowiedzialny za komunikację werbalną, mentalność. W społecznym

aspekcie określa ruch w informacji, ruch w interesach i kontraktach.

M.C., X dom – (asymilacja) określa miejsce w grupie społecznej, ambicje, kierunek działania w
społeczeństwie. Funkcja asymilacyjna odnosi się do przyswajania z zewnątrz doznań i zachowań
oraz do świadomej selekcji tych informacji.

Planety nowo odkryte (Uran, Neptun, Pluton) są symbolicznie najbliższe – jak na ironię –
najstarszym archetypom kojarzonym z kultami pierwotnymi.

Archetyp Starego Mędrca (Uran) jest związany z kulturą, wewnętrznym mistrzem, wyraża
ponadczasowe prawo kultury. Jest to symboliczna postać występująca w snach, mitach jako
prorok, jasnowidz, mędrzec czyli postać obdarzona szczególna mocą duchową. Tranzyty Urana
pełnią rolę takiego duchowego przewodnika, wskazując obszary, w których musimy dokonać
zmian, jakie poddają weryfikacji dotychczasowe struktury, umożliwiając rozwój.

Wielka Matka (Neptun) - archetyp natury, „Matka-Ziemia”. Archetyp szczególnie eksponowany

w kulturach matriarchalnych (kojarzony wówczas z energiami lunarnymi). Wielka Matka
symbolizuje rytm życia i śmierci, „energetyczną jedność” wszystkich żywych istot i tym samym
wrażliwość i potrzebę ochrony życia biologicznego.

Odpowiednikiem Cienia Zbiorowego w horoskopie jest Pluton. Archetyp cienia zbiorowego

integruje wszystko co negatywne, ciemne, upadłe (pojęcie szatana, piekła, zła w ogóle).
Jednocześnie zgodnie z zasadą biegunowości wszystkich cech – zawiera w sobie kontekst
pozytywny. Pluton jako cień archetypowy daje impuls do głębokiej transformacji przez „śmierć”
starych struktur.

Treści zawarte w symbolach astrologicznych są częścią ponadczasowych ludzkich fantazji i

lęków. Zdaniem Junga starożytni obserwując niebo, klasyfikując planety i gwiazdozbiory
dokonywali swoistego testu Rorschacha (interpretowanie barwnych plam, projekcja treści).
Astrologia zawiera w sobie te same symbole, co mitologie różnych kultur, jednak stanowi system
najbardziej spójny pod względem logicznym.

Bibliografia:
Jung C. G.: Archetypy i symbole, W-wa 1993
Jacobi J.: Psychologia C. G.Junga, W-wa 1993.