24/11/10

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:

Τι ονομάζεται πρόταση;

πρόταση λέγεται μία σειρά από λέξεις η οποία περιλαμβάνει οπωσδήποτε ένα

ρήμα και έχει και δικό της, αυτοτελές νόημα.

Οι προτάσεις, ανάλογα με το νόημά τους, διακρίνονται σε:

1. προτάσεις κρίσης: προτάσεις με τις οποίες εκείνος που μιλάει δίνει μια

πληροφορία ή κρίνει κάτι.

π.χ. Είναι έργο της αδερφής μου.

π.χ. Είναι αληθινό έργο τέχνης.

2. προτάσεις επιθυμίας: προτάσεις με τις οποίες εκείνος που μιλάει

εκφράζει μια επιθυμία.

π.χ. Μην πλησιάζεις στο γκρεμό.

3. ερωτηματικές προτάσεις: προτάσεις με τις οποίες εκείνος που μιλάει

εκφράζει μια ερώτηση.

π.χ. Ποιος το ζωγράφισε;

4. επιφωνηματικές προτάσεις: προτάσεις με τις οποίες εκείνος που μιλάει

εκφράζει θαυμασμό.

π.χ. Τι υπέροχος πίνακας!

Οι προτάσεις, ανάλογα με το περιεχόμενό τους, διακρίνονται σε:

αρνητικές προτάσεις: οι προτάσεις που έχουν άρνηση (δεν, μην).

π.χ. Σήμερα δε θα πάμε θέατρο.

καταφατικές προτάσεις: οι προτάσεις που δεν έχουν άρνηση.

π.χ. Πάμε θέατρο σήμερα.

 24/11/10

Κύριες και δευτερεύουσες προτάσεις:

κύριες προτάσεις: οι προτάσεις που έχουν ολοκληρωμένο νόημα και μπορούν

να σταθούν μόνες τους στο λόγο.

π.χ. Σήμερα νυστάζω

δευτερεύουσες προτάσεις: οι προτάσεις που δεν έχουν ολοκληρωμένο νόημα

και δε μπορούν να σταθούν μόνες τους στο λόγο.

π.χ. Φορούσε παλτό για να μην κρυώνει.

Τα είδη των προτάσεων:

1. απλή πρόταση: η πρόταση που αποτελείται μόνο από το υποκείμενο

(ονοματική φράση) και το κατηγόρημα (ρηματική φράση).

π.χ. Ο Μιαούλης ήταν ναύαρχος.

υποκείμενο κατηγόρημα

2. σύνθετη πρόταση: όταν μία πρόταση έχει περισσότερα από ένα

υποκείμενα.

π.χ. Ο Μιλτιάδης κι ο Θεμιστοκλής ήταν στρατηγοί.

3. επαυξημένη πρόταση: η πρόταση που, εκτός από το υποκείμενο και το

κατηγόρημα, περιέχει και προσδιορισμούς.

π.χ. Ο ήλιος λάμπει στα βουνά και τους κάμπους.

υποκείμενο κατηγόρημα προσδιορισμοί

4. ελλειπτική πρόταση: η πρόταση από την οποία παραλείπονται οι κύριοι

όροι.

π.χ. Χρόνια πολλά (εννοείται να ζήσεις)

π.χ. Βρέχει (εννοείται ο καιρός)

 24/11/10

Μία πρόταση αποτελείται από:

την ονοματική φράση ή ονοματικό σύνολο (υποκείμενο): δηλαδή το

υποκείμενο της πρότασης.

τη ρηματική φράση ή ρηματικό σύνολο (κατηγόρημα): δηλαδή το ρήμα και

τις λέξεις που πάνε μαζί του.

π.χ. Ο γιατρός έγραψε τη συνταγή.

ονοματική ρηματική
φράση φράση

Η ονοματική φράση σχηματίζεται γύρω από το ουσιαστικό ενώ η ρηματική

φράση σχηματίζεται γύρω από το ρήμα.

π.χ. Ο αδερφός του Πέτρου διάβαζε τα μαθήματά του κατά το μεσημέρι.

ονοματική φράση ρηματική φράση

Οι ονοματικές φράσεις ή ονοματικά σύνολα αποτελούνται συνήθως από:

1. υποκείμενα του ρήματος: δείχνουν ποιος κάνει κάτι ή παθαίνει αυτό που

λέει το ρήμα.

π.χ. Η μητέρα του Γιώργου αγαπάει τη λαϊκή μουσική.

2. αντικείμενα του ρήματος: δείχνουν σε ποιον ή σε τι πηγαίνει η ενέργεια

του ρήματος.

π.χ. Η μητέρα του Γιώργου αγαπάει τη λαϊκή μουσική.

3. κατηγορούμενα του ρήματος: τα χρησιμοποιούμε μαζί με συνδετικά

ρήματα.

π.χ. Ο Κώστας είναι σπουδαίος επιστήμονας.

Οι ρηματικές φράσεις ή ρηματικά σύνολα αποτελούνται συνήθως από:

 24/11/10

1. ένα μόνο ρήμα αμετάβατο

π.χ. Κοιμάμαι.

2. Ένα ρήμα μεταβατικό και ένα αντικείμενο

π.χ. Παίζω μπάλα.

3. Ένα ρήμα μεταβατικό και δύο αντικείμενα

π.χ. Χαρίσαμε στο Νίκο ένα βιβλίο.

4. Ένα ρήμα συνδετικό και το κατηγορούμενο

π.χ. Είμαι σίγουρος.