Универзитет „Св.

Климент Охридски“
- Битола -

ВЕЖБИ

по предметот:
ПАЗАРИ НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА

Електротехнички отсек
(четиригодишни студии)

Доц. д-р Методија Атанасовски

Битола, 2012
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 2

1 ОСНОВИ НА ЕКОНОМИЈА И ПАЗАРИ

ЗАДАЧА 1.1.
Производна фирма проценува дека варијабилниот трошок за производство на одреден
производ е дефиниран со следниот математички израз: C (q )  25  q 2  2000  q [$], каде C е
вкупниот трошок, а q е произведената количина од производот. Да се изведе израз за
маргиналниот трошок на производство, приходот и профитот на фирмата ако производот се
продава по цена еднаква на маргиналниот трошок.
РЕШЕНИЕ:
Маргиналниот трошок на производство MC се пресметува со следниот израз:
dC (q )
MC   50  q  2000
dq

Приходот на фирмата е една ков на производот од количината која се продава и цената

која е еднаква на маргиналниот трошок:
dC (q )
Приход= q   50  q 2  2000  q
dq

Профитот е разлика помеѓу приходот и трошокот:

Профит=Приход – C(q)= 50  q 2  2000  q  (25  q 2  2000  q)  25  q 2

ЗАДАЧА 1.2.
Инверзната функција на побарувачка на група на потрошувачи на одреден типи на
производ е дадена со следниот израз:   10  q  2000 [$], каде q е количината на побарувачка
и  е единечната цена на овој производ. Да се пресмета:
а) Максималната побарувачка на оваа група на потрошувачи;
б) Цената за која не постои потрошувач кој е спремен да ја плати;
в) Максималниот потрошувачки вишок. Да се објасни зошто потрошувачите нема да можат да
го реализираат истиот.
единица производ
г) За цена   1000 $/ , да се пресмета потрошувачката, бруто
потрошувачкиот вишок, приходот собран од произведувачите и нето потрошувачкиот вишок.
д) Ако цената се зголеми за 20 %, да се пресмета промената на потрошувачката и промената на
приходот на произведувачите.
ѓ) Која е еластичноста на цената наединица
побарувачката
производза овој производ и за оваа група на
потрошувачи коха цената е   1000 $/ .
е) Да се изведе израз за бруто потрошувачкиот вишок и нето потрошувачкиот вишок како
функција од побарувачката.
ж) Да се изведе израз за бруто потрошувачкиот вишок и нето потрошувачкиот вишок како
функција од цената.
РЕШЕНИЕ:
а) Максимална потрошувачка на прозиводот би се случила кога цената е нула, односно:
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 3

  10  q  2000  0
2000
q max   200
10
б) Цената за која нема потрошув ач кој е спремен да ја плати е:
единица производ
  10  q  2000  0
q0
 max  2000 $/
в) Максималниот потрошувачки вишок е:
2000  
q
10
 max
2000   2000    2 2000
2000
  10
d   10
d   200  
20  0

 min 0
2
2000
 200  2000   200000 $
20
Никогаш произведувачите не би продавале за ништо.
2000   2000  1000
г) Побарувачката е q    100
10 10
100
q2
  10  q  2000  dq   10 
100
бруто потрошувачки вишок=  2000  q   150000 $
0
2 0

Приход произведувачи =   q  1000  100  100000 $

Нето потрошувачки вишок = бруто – приход =50000 $
  1000  0, 2  1000  1200 $
д) 2000   2000  1200
q   80
10 10
Приход произведувачи =   q  1200  80  96000 $
ѓ) Еластичноста на цената на побарувачката е:
 dq 1000 d  2000    1000  1 
           1
q d  100 d   10  100  10 
q

  10  q  2000  dq   5  q  2000  q

2
е) бруто потрошувачки вишок =
0

нето потрошувачки вишок = бруто потрошувачки вишок -   q =

= 5q 2  2000  q   10q  2000   q  5q 2

2000  
ж) бруто потрошувачки вишок =  10
 200    0,05   2
0

 2000   
нето потрошувачки вишок = 200    0,05   2       0,05
2

 10 

ЗАДАЧА 1.3.
Економистите процениле дека функцијата на снабдување на пазарот на одреден
производ е дефинирана со следната функција количина/цена: q  0, 2    40 .
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 4

а) Да се пресмета количината на п обарувачка и цената при состојба на пазарна рамнотежа ако

функцијата на побарувачка е иста со онаа од задача 1.2.
б) За оваа пазарна рамнотежа да се пресметаат бруто и нето потрошувачкиот вишок , приходот
и профитот на снабдувачите и општата благосостојба.
РЕШЕНИЕ:
а) Функцијата на снабдување е q  0, 2    40 , додека функцијата на побарувачка од задачата
2000  
1.2. е дадена со изразот q  . Пазарната рамнотежа е состојба при која се изедначуваат
10
функцијата на снабдување и функц ијата на побарувачка (точка на пресек):
2000  
0, 2    40 
10
2    400  2000  
  800 $
За добиената цена на пазарна рамнотежа, количината на побарувачка е:
q  0, 2  800  40  120
120

  10  q  2000  dq   5  q  2000  q  168000 $

2
б) бруто потрошувачкиот вишок=
0

нето потрошувачкиот вишок = брут о потрошувачкиот вишок – приход снабдувачи =

= 168000    q  168000  800 120  72000 $
Приход снабдувачи =   q  800  120  96000 $

 q  40 
120
q2
Трошокот на снабдувачи =   0, 2  dq  0, 4  200  q  60000 $
 
0

Профит = Приход – Трошок = 36000 $

Општа благосостојба = Профит снабдувачи + Нето Потрош. Вишок = 36000+72000=108000 $.

ЗАДАЧА 1.4.
Да се пресмета ефектот на пазарна рамнотежа од претходната задача во следниве
случаи: а) минимум цена по прозивод 900 $; б) максимум цена по производ 600 $.
РЕШЕНИЕ:
2000   2000  900
a) q    110
10 10
110

  10  q  2000  dq   5  q  2000  q  159500 $

2
бруто потрошувачкиот вишок=
0

нето потрошувачкиот вишок = бруто потрошувачкиот вишок – приход снабдувачи =

= 159500    q  168000  900 110  60500 $

 q  40 
110
110 2
Профит = Приход – Трошок =   q    0, 2  dq  900  110 
0, 4
 200  110  46750 $
0

Општа благосостојба = Профит снабдувачи + Не то Потрош. Вишок = 46750+60500=107250 $.

 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 5

б) q  0, 2    40  0, 2  600  40  80
80

  10  q  2000  dq   5  80  2000  80  128000 $

2
бруто потрошувачкиот вишок=
0

нето потрошувачкиот вишок = бруто потрошувачкиот вишок – приход снабдувачи =

= 128000    q  128000  600  80  80000 $

 q  40 
80
80 2
Профит = Приход – Трошок =   q     dq  600  80   200  80  16000 $
0
0, 2  0, 4
Општа благосостојба = Профит снабдувачи + Нето Потрош. Вишок = 16000+80000=96000 $.
ЗАДАЧА 1.5.
Кривата на побарувачка е за одреден прозивод е проценета со следниов израз:
q  200   . Да се пресмета цената и еластичноста на побарувачката за следните вредности на
количината на побарувачка: 0, 50, 100, 150 и 200. Да се повторат за случајот кога кривата на
10000
побарувачка е дадена со изразот q  .

РЕШЕНИЕ:
q  200  
 dq 200
q0   200 Еластичност на побарувачка       1  
q d 0
 dq 150
q  50   150       1   3
q d  50
 dq 100
q  100   100       1   1
q d  100
 dq 50 1
q  150   50       1  
q d  150 3
 dq 0
q  200   0       1  0
q d  200

10000
q

 dq   10000    10000 
q0              1
q d 0   2  0   
 dq 200  10000 
q  50   200        1
q d 50  200 2 
 dq 100  10000 
q  100   100        1
q d  100  100 2 
 dq 66,67  10000 
q  150   66,67        1
q d 150  66,67 2 
 dq 50  10000 
q  200   50       1
q d  200  502 
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 6

ЗАДАЧА 1.6.
Вертикално интегрирано претпријатие нуди две тарифи за користење на електричната
енергија со цел да ги стимулира потрошувачите да ја зголемат побарувачката во периодите на
ниско оптоварување во системот. Потрошувачките на електрична енергија во периодите на
високи и ниски оптоварувања во системот може да се сметаат како алтернатива една на друга.
Во табелата се прикажани резултатите од експериментите кои се правени од страна на
претпријатието во врска со примената на две тарифи. Со користење на овие резултати да се
пресмета еластичноста и вкстената еластичност на побарувачката на електрична енергија за
периодите на високи и ниски оптоварувања во системот.
Сценарио Високо Ниско Просек за Просек за
Оптоварување оптоварување Високо ниско
оптоварување оптоварување
1 2 D1 D2
($/MWh) ($/MWh) (MWh) (MWh)
Базно 0,08 0,06 1000 500
Експеримент 1 0,08 0,05 992 509
Експеримент 2 0,09 0,06 985 510

РЕШЕНИЕ:
Сопствените еластичности на побарувачката на електрична енергија за периодите на
високо и ниско оптоварување мо жат да се пресметаат согласно податоците од табелата,
односно:
за периодот на високо оптоварување (скапа тарифа), се зема случајот на максимална
варијација на големините (базно - експеримент 2):
 dq 0,08  985  1000 
11     0,12
q d  1000  0,09  0,08 
за периодот на ниско оптоварување (ефтина тарифа):
 dq 0,06  509  500 
 22      0,108
q d  500  0,05  0,06 
Вкрстената еластичност високо/ниско оптоварување е:
 2 dq1 0,06  8 
12     0,048
q1 d  2 1000  0,01 
додека вкрстената еластичност ниско/високо оптоварување е:
 1 dq2 0,08  10 
 21     0,16
q2 d 1 500  0,01 

ЗАДАЧА 1.7.
Функцијата на краткорочни трош оци на фирма за прозиводство е дадена со следниов
израз: C ( y )  10  y 2  200  y  100000 . Да се пресмета опсегот на количина на производство y, за
кој фирмата може профитабилно да произведува, ако цената на единица производ е 2400 $. Да
се пресмета количината на производство за која се добива максимален профит.
РЕШЕНИЕ:
Средниот трошок на фирмата мора да е помал од цената по единица производ, односно:
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 7

C ( y ) 10  y 2  200  y  100000
AVC ( y )      2400
y y
10  y 2  200  y  100000  2400  y  0
Со решавање на неравенката се добива дека опсегот на профитабилно работење на
фирмата е:
65  y  155
За постигнување на максимален профит потребно е маргиналниот трошок на фирмата
да е еднаков на цената по единица производ:
dC ( y )

dy
20  y  200  2400
2400  200
y opt   110
20
2 ВИДОВИ НА ПАЗАРИ НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА
ЗАДАЧА 2.1.
Пазарот за централно тргување со електрична енергија ( pool) ги регистрирал следните
понуди од генераторите ( bids) и потрошувачите (offers) за периодот од 9 часот до 10 часот на 11
јуни:
11 јуни 09-10 h Компанија Количина Цена
MWh $/MWh
Bids Red 200 12
Red 50 15
Red 50 20
Green 150 16
Green 50 17
Blue 100 13
Blue 50 18
Offers Yellow 50 13
Yellow 100 23
Purple 50 11
Purple 150 22
Orange 50 10
Orange 200 25

Да се конструираат кривите на понуда и побарувачка, да се одреди системската

маргинална цена (цената на чистење на пазарот), количината на тргување, приходо т на
генераторите и трошокот на потрошувачите.
РЕШЕНИЕ:
Кривата на понуда од генераторите се добива со подредување на понудите ( bids) од
генераторите во растечки редослед по однос на цената. Кр ивата на побарувачка на
потрошувачите се добива со подредување на понудите ( offers) на потрошувачите во опаѓачки
редослед по однос на цената. Ако се конструираат кривите на понуда од генераторите и
побарувачка од потрошувачите со помош на Microsoft Excel се добива системската маргинална
цена односно цената на чистење на пазарот која е еднаква на 16 $/MWh. За оваа цена одговара
количина на тргување со енергија (моќност) за предметниот период од 450 MWh. Практично
овие две големини се одредени од пресекот на кривите на понуда и побарувачка.
Сите понуди од генераторите со цена помала или еднаква на цената на чистење на
пазарот се прифатени за разгледуваниот период и тие можат да ја произведат понудената
количина за тој период. Сите понуди од потрошувачите со ц ена поголема или еднаква на
цената на чистење на пазарот се прифатени за разгледуваниот период и тие можат да ја
повлечат од системот бараната количина за тој период. Во табелата подолу е даден приказ на
прифатените понуди од генераторите и потрошувачите, како и нивните количини, приход и
трошок.
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 9

SMP=16 $/MWh
W=450 MWh
28
bids offers
26 Orange
24 Yellow
Purple
22
Red
20
Blue
18 Green
Green
цена ($/MWh)

16 Red
14
Red Blue Yellow
12 Purple
Orange
10
8
6
4
2
0
0 100 200 300 400 500 600 700 800
количина (MWh)

Конструкција на криви на понуда и побарувачка од задачата 2.1.

Прифатени понуди, количини, приход на генератори и трошок на потрошувачи
Компанија Производство Потрошувачка Цена Приход Трошок
MWh MWh $/MWh $ $
Red 250 16 4000
Blue 100 16 1600
Green 100 16 1600
Orange 200 16 3200
Yellow 100 16 1600
Purple 150 16 2400
Вкупно 450 450 16 7200 7200

ЗАДАЧА 2.2.
Пазарот за централно тргување со електрична енергија ( pool) ги регистрирал следните
понуди од генераторите ( bids) за даден период:
Компанија Количина Цена
MWh $/MWh
Red 100 12,5
Red 100 14
Red 50 18
Blue 200 10,5
Blue 200 13
Blue 100 15
Green 50 13,5
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 10

Green 50 14,5
Green 50 15,5

a) Да се состави кривата на снаб дување;

б) Ако се претпостави дека пазарот функционира унилатерално, односно дека
потрошувачите не доставуваат понуди туку е претставен со прогноза, да се пресмета
пазарната цена (цената на чистење на пазарот), количината на тргување, приходот на
генераторите за следниве оптоварувања: 400 MW, 600 MW, 875 MW;

РЕШЕНИЕ:
a) Кривата на снабдување (понуда од генераторите) се добива со подредување на
понудите (bids) од генераторите во растечки редослед по однос на цената. Бидејќи пазарот
функционира унилатерално, односно дека потрошувачите не доставуваат понуди туку е
претставен со прогноза, за добивање на системската маргинална цена се прави пресек помеѓу
прогнозираната побарувачка од 400 MW, 600 MW и 875 MW. Ако се конструираат кривите на
понуда од генераторите и побарувачка од потрошувачите со помош на Microsoft Excel се
добива системската маргинална цена односно цената на чистење на пазарот за сите
прогнозирани оптоварувања од потрошувачите .

19.5
Red
18

Green
GreenBlue
16.5

Blue GreenRed
15

13.5 Red
12
Blue
цена ($/MWh)

10.5
9

7.5

4.5

1.5

0
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000
количина (MW)

Конструкција на криви на понуда и прогноз ирана побарувачка од задачата 2.2.

б) Маргиналните цени кои се добиваат за прогнозираните оптоварувања се: за 400 MW

13 $/MWh, за 600 MW 14 $/MWh и за 875 MW 18 $/MWh. Во табелата подолу се дадени
произведените количини на моќност од производните компании за трите случаи на
прогнозирано оптоварување, како и нивните приходи согласно постигнатата системска цена и
нивната произведена моќност.
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 11

Прифатени понуди, количини, приход на генератори

Потрошувачка Цена Blue Blue Приход Red Red Приход Green Green Приход
MW $/MWh MWh $ MWh $ MWh $
400 13 300 3900 100 1300 0 0
600 14 400 5600 150 2100 50 700
875 18 500 9000 225 4050 150 2700
3 УЧЕСТВО НА ПАЗАРИ НА ЕЛЕКТРИЧНА ЕНЕРГИЈА
ЗАДАЧА 3.1.
Кривата на зависност на влезната енергија на гасот од излезната електричн а моќност на
генераторската единица во електрична централа на гас е апроксимирана со следнава функција:
H ( P )  120  9,3  P  0,0025  P 2 (MJ/h). Единицата има минимално стабилно производство
(технички минимум) од 200 MW и максимална моќност од 500 MW. Цената на гасот е F=1,2
($/MJ). За време од 6 часовен период моќноста на генераторската единица се продава на пазар
на електрична енергија по цени прикажи во табелата. Претпоставувајќи дека единицата е
оптимално диспечирана, иницијално пред почетокот на пресметковн иот период е на мрежа и
дека не може да биде исклучена, да се пресмета оперативниот профит или загуба од оваа
генераторска единица за пресметковниот период од 6 часа.
Период 1 2 3 4 5 6
Цена ($/MWh) 12,5 10 13 13,5 15 11

РЕШЕНИЕ:
Врз основа на зададен ата ависност на влезната енергија на гасот од излезната
електрична моќност на генераторската единица H ( P )  120  9,3  P  0,0025  P 2 и зададената
цена на гасот F=1,2 ($/MJ), може да се добие кривата на часовен трошок за работење на оваа
генераторска единица во зависност од нејзината произведена моќност:

 
C ( P )  F  H  P   120  9,3  P  0,0025  P 2 1, 2  144  11,16 P  0,003P 2 , ($/h)
Врз основа на потребниот услов за постигнување на оптимум, а тое е маргиналниот
приход да е еднаков на маргиналниот трошок се добива дека оптималната моќност на
генераторот се добива ако маргиналниот трошок е еднаков на цената на пазарот на електрична
енергија:
dC ( P)
  0,006 P  11,16
dP
Час 1: За првиот час согласно последниот израз за оптималната моќност на генераторскта
единица се добива:
 1  11,16 12,5  11,66
Popt1    223,3 MW
0,006 0,006
Ограничувањата на генераторската единица не се загрозени 200  223,3  500 MW .
Приход(1) =  1  Popt1  12,5  223,33  2791,667 $

Трошокот е C1 ( Popt1 )  144  11,16  223,33  0,003  223,332  2786,033 $

Профит(1)=Приход(1)  C1 ( Popt1 ) =5,633 $.

Час 2:
 2  11,16 10  11,66
Popt 2    193,3 MW<200  Popt 2  200 MW
0,006 0,006

Приход(2) =  2  Popt 2  10  200  2000 $

Трошокот е C2 ( Popt 2 )  144  11,16  200  0,003  200 2  2496 $

 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 13

Профит(2)=Приход(2)  C2 ( Popt 2 ) =  496 $. Ова е загуба.

Час 3:
 3  11,16 13  11,66
Popt 3    306,667 MW
0,006 0,006
Ограничувањата на генераторската единица не се загрозени 200  306,667  500 MW .
Приход(3) =  3  Popt 3  13  306,667  3986,667 $

Трошокот е C3 ( Popt 3 )  144  11,16  306,667  0,003  306,667 2  3848,533 $

Профит(3)=Приход(3)  C3 ( Popt 3 ) = 138,133 $.

Час 4:
 4  11,16 13,5  11,66
Popt 4    390 MW
0,006 0,006
Ограничувањата на генераторската единица не се загрозени 200  390  500 MW .
Приход(4) =  4  Popt 4  13,5  390  5265 $

Трошокот е C4 ( Popt 4 )  144  11,16  390  0,003  3902  4952,7 $

Профит(4)=Приход(4)  C4 ( Popt 4 ) = 312,3 $.

Час 5:
 6  11,16 15  11,66
Popt 5    640 MW>500  Popt 5  500 MW
0,006 0,006

Приход(5) =  5  Popt 5  15  500  7500 $

Трошокот е C5 ( Popt 5 )  144  11,16  500  0,003  500 2  6474 $

Профит(5)=Приход(5)  C5 ( Popt 5 ) = 1026 $.

Час 6:
 6  11,16 11  11,66
Popt 6    26,67 MW<200  Popt 5  200 MW
0,006 0,006

Приход(5) =  6  Popt 6  11 200  2200 $

Трошокот е C6 ( Popt 6 )  144  11,16  200  0,003  200 2  2496 $

Профит(2)=Приход(2)  C6 ( Popt 6 ) =  296 $. Ова е загуба.

Вкупниот профит (загуба) на генерато рската единица за пресметковниот период е збир

од 6 часовни периоди:
6
Профит Вкупно=  Профит (i ) =690,067 $.
i 1
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 14

ЗАДАЧА 3.2.
Да се повторат пресметките од задачата 3.1 претпоставувајќи дека кривата на трошоци е
замената со три сегментна линеарна апроксимација чии вредности одговараат на оние
пресметани со квадратната функција од задача 3.1 за 200 MW, 300 MW, 400 MW и 500 MW.
РЕШЕНИЕ:
Квадратната функција на трошоци од претходната задача C ( P )  144  11,16 P  0,003P 2
е основа за формирање на три сегментната линеарна апроксимација на кривата на трошоци на
генераторската единица. Согласно квадратната крива за зададените моќности во опсегот од 200
MW до 500 MW со чекор 100 MW се добива:
Моќност C ( P )  144  11,16 P  0,003P 2
(MW)
P1  =200 C ( P1 )  2496
P2  =300 C ( P2 )  3762
P3  =400 C ( P3 )  5088
P4  =500 C ( P4 )  6474

Линеарната три сегментна апроксимација на квадратната крива може да се изведе со

користење на равенката на права за следните парови на точки:
Прв сегмент ( P1 , C ( P1 ) ) и ( P2 , C ( P2 ) )
C ( P2 )  C ( P1 ) 3762  2496
C ( P )  C ( P1 )   ( P  P1 )  2496   ( P  200)  12,66  P  36
P2  P1 100

Втор сегмент ( P2 , C ( P2 ) ) и ( P3 , C ( P3 ) )
C ( P3 )  C ( P2 ) 5088  3762
C ( P )  C ( P2 )   ( P  P2 )  3762   ( P  300)  13, 26  P  216
P3  P2 100

Трет сегмент ( P3 , C ( P3 ) ) и ( P4 , C ( P4 ) )
C ( P4 )  C ( P3 ) 6474  5088
C ( P )  C ( P3 )   ( P  P3 )  5088   ( P  400)  13,86  P  456
P4  P3 100
Маргиналниот трошок на генераторскта единица за секој од сегментите на линеарната
апроксимација е:
MC1  12,66 за 200  P  300
MC2  13, 26 за 300  P  400
MC3  13, 26 за 400  P  500
Оптималното диспечирање согласно маргиналниот трошок по сегменти може
аналитички да се прикаже на следнио в начин во зависност од цената на пазарот на електрична
енергија:
  12,66 за P  200 MW
12,66    13, 26 за P  300 MW
13, 26    13,86 за P  400 MW
  13,86 за P  500 MW
Графички ова може да се прикаже на следниов начин:
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 15

Основен диспечинг со линеарна апроксимација

600

500

400
P (MW)

300

200

100

0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
цена ($/MWh)

Оптимално диспечирање на генераторската единица во за висност од цената на пазарот на електрична енергија

Час 1: Цената на пазарот е 12,5 $/MWh<12,66 што значи оптималната моќност на единицата ќе
изнесува 200 MW, а трошокот, приходот и профитот се:
Приход(1) =  1  Popt1  12,5  200  2500 $

Трошокот е C1 ( Popt1 )  12,66  200  36  2496 $

Профит(1)=Приход(1)  C1 ( Popt1 ) =4 $.

Час 2: Цената на пазарот е 10 $/MWh<12,66 што значи оптималната моќност на единицата ќе

изнесува 200 MW, а трошокот, приходот и профитот се:
Приход(2) =  2  Popt 2  10  200  2000 $

Трошокот е C2 ( Popt 2 )  12,66  200  36  2496 $

Профит(2)=Приход(2)  C2 ( Popt 2 ) =  496 $. Ова е загуба.

Час 3: Цената на пазарот е 13 $/MWh, (12,66<13<13,26) што значи оптималната моќност на

единицата ќе изнесува 300 MW, а трошокот, приходот и профитот се:
Приход(3) =  3  Popt 3  13  300  3900 $

Трошокот е C3 ( Popt 3 )  13, 26  300  216  3762 $

Профит(3)=Приход(3)  C3 ( Popt 3 ) =138 $.

 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 16

Час 4: Цената на пазарот е 13,5 $/MWh, (13,26<13,5<13,86) што значи оптималната моќност на
единицата ќе изнесува 400 MW, а трошокот, приходот и профитот се:
Приход(4) =  4  Popt 4  13,5  400  5400 $

Трошокот е C4 ( Popt 4 )  13,86  400  456  5088 $

Профит(4)=Приход(4)  C4 ( Popt 4 ) =312 $.

Час 5: Цената на пазарот е 15 $/MWh, (15>13,86) што значи оптималната моќност на единицата
ќе изнесува 500 MW, а трошокот, приходот и профитот се:
Приход(5) =  5  Popt 5  15  500  7500 $

Трошокот е C5 ( Popt 5 )  13,86  500  456  6474 $

Профит(5)=Приход(5)  C5 ( Popt 5 ) =1026 $.

Час 6: Цената на пазарот е 11 $/MWh<12,66 што значи оптималната моќност на единицата ќе

изнесува 200 MW, а трошокот, приходот и профитот се:
Приход(6) =  6  Popt 6  11 200  2200 $

Трошокот е C6 ( Popt 6 )  12,66  200  36  2496 $

Профит(6)=Приход(6)  C6 ( Popt 6 ) =  296 $. Ова е загуба.

Вкупниот профит (загуба) на генераторската единица за пресметковниот пе риод е збир

од 6 часовни периоди:
6
Профит Вкупно=  Профит (i ) =688 $.
i 1

ЗАДАЧА 3.3.
Претпоставуваме дека генераторската единица од задачата 3.2 има трошоци за пуштање
во работа од 500 $ и дека иницијално пред почетокот на пресметковниот период е исклучена.
Согласно истите цени на пазарот на електрична енергија од задачата 3.2, да се утврди кога оваа
генераторска единица треба да се вклучи и кога да се исклучи во пресметковниот период за да
го маскимизира својот профит. Да се претпостави дека ди намичките ограничувања не влијаат
на оптималното диспечирање на оваа генераторска единица.
РЕШЕНИЕ:
Соглансо пресметките од задачата 3.2 во првиот и вториот час не се исплати да се
вклучува генераторската единица бидејќи во овој период таа би работела со голема загуба која
заедно со трошокот за пуштање би изнесувала 992 $.
Меѓутоа веќе во третиот час и во континуитет до крајот на петтиот час генератоската
единица би работела со профит кој е поголем од трошокот за пуштање во работа, односно:
Профит(3-5)=Профит(3)+ Профит(4)+ Профит(5)  Cstart up =138+312+1026  500=976 $.

Веќе на крајот од петтиот час мора да се исклучи генератоската единица бидејќи во

шестиот час би работела со голема загуба .
Може да се заклучи дека генераторската единица би требало да се вклучи на почетокот
на третиот час и да се исклучи на крајот од петтиот час, за што би остварила профит од 976 $.
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 17

ЗАДАЧА 3.4.
Да се разгледа повторно проблемот од задачата 3.3 ако минималн ото време за пуштање
во работа на генераторската единица е 4 часа.
РЕШЕНИЕ:
Бидејќи минималното време за пуштање во работа на генераторската единица е 4 часа,
нејзиното пуштање во работа е најдобро да започне 2 часа пред почетокот на пресметковиот
период и таа веќе да биде на мрежа на самиот почеток на третиот час од пресметковниот
период, кога веќе започнува во континуитет од 3 часа да работи со профит кој е поголем од
трошоците за пуштање во работа. Исклучувањето на генераторската единица најдбро е да се
направи на крајот од шестиот час од пресметовниот период со што таа би работела 4 часа на
мрежа и би остварила профит:
Профит(3-6)=Профит(3)+Профит(4)+Профит(5)+Профит(6)  Cstart up =

=138+312+1026  296  500=680 $.

ЗАДАЧА 3.5.
Производна електроенергетска компанија поседува три генераторски единици кои ги
имаат следниве функции на трошоци:
GA : C A  15  1, 4 PA  0,04 PA2 $/h
GB : C B  25  1,6 PB  0,05PB2 $/h
GC : CC  20  1,8PC  0,02 PC2 $/h
Како треба да се диспечираат овие генераторск и единици, ако производната компанија
треба да снабдува оптоварување од L  350 MW со минимум трошоци?
РЕШЕНИЕ:
Се формира Лангранжова функција која ја содржи функцијата на цел и ограничувањата:
 
l  PA , PB , PC ,     Ci ( Pi )    L   Pi 
i  A, B ,C  i  A, B ,C 
каде  е Лагранжовиот множител.
Условот за оптимално решение е парцијалните изводи на Лагранжовата функција да
бидат нула и со решавање на системот равенки се добиваат моќно стите на генераторските
единици.
l
 1, 4  0,08  PA    0
PA
l
 1,6  0,1  PB    0
PB
l
 1,8  0,04  PC    0
PC
l
 350  PA  PB  PC  0

Системот равенки најлесно може да се реши со изразување на моќностите од првите равенки
преку  и замена во четвртата равенка од каде може да се одреди  како единствена
непозната. Решението на системот равен ки е:
  9,02 $/MWh; PA  95,3 MW; PB  74, 2 MW; PC  180,5 MW
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 18

Трошоците на генераторските единици се:

GA : C A  15  1, 4  95,3  0,04  95,3 2=511,7 $/h
GB : C B  25  1,6  74, 2  0,05  74, 2 2=419 $/h
GC : CC  20  1,8 180,5  0,02 180,5 2=996,51 $/h
Вкупниот трошок на генератоската компанија изнесува:
C  C A +C B  CC =511,7+419+996,51=1927,21 $/h

ЗАДАЧА 3.6.
Како ќе се диспечираат генераторските единици од задачата 3.5, ако производната
компанија има можност дел од потребната енергија (моќност) за снабдување на
оптоварувањето, да ја купу на spot пазарот по цена од   8,2 $/MWh?
РЕШЕНИЕ:
Ако цената на spot пазарот е помала од заштитаната цена која ја дефинира
Лагранжовиот множител   9,02 $/MWh , генераторските единици треба да го намалат своето
прозиводство до точка, каде нивните маргинални трошоци се еднакви на пазарната цена   8,2
$/MWh:
dC A dC B dCC
  
dPA dPB dPC
L  Px  PA  PB  PC  0
каде Px е моќноста која ќе се обезбеди на spot пазарот.
Од овие равенки се добива:
dC A   1, 4 8, 2  1, 4
 0,08  PA  1, 4    PA    85 MW
dPA 0,08 0,08
dC B   1,6 8, 2  1,6
 0,1  PB  1,6    PB    66 MW
dPB 0,1 0,1
dCC   1,8 8, 2  1, 4
 0,04  PC  1,8    PC    160 MW
dPC 0,04 0,04
L  Px  PA  PB  PC  0  Px  L  PA  PB  PC  350  85  66  160  39 MW
Трошоците на генераторските единици се:
GA : C A  15  1, 4  85  0,04  85 2 =423 $/h
GB : C B  25  1,6  66  0,05  66 2 =348,4 $/h
GC : CC  20  1,8 160  0,02 160 2 =820 $/h
Вкупниот трошок на генератоската компанија изнесува:
C  C A +C B  CC +  Px =423+348,4+820+8,2  39=1911,2 $/h

ЗАДАЧА 3.7.
Покрај снабдување на оптоварувањето од 350 MW, производната компанија од задач а
3.5 има можност да продава енергија на пазарот на електрична енергија по цена   10,2
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 19

$/MWh. Која е оптималната моќност која треба да ја продава.? Колкав е профитот од ваквата
продажба?
РЕШЕНИЕ:
Редиспечирањето на генераторските единици ќе се изведе со цена   10,2 $/MWh.
Новите моќности ќе бидат:
dC A   1, 4 10, 2  1, 4
 0,08  PA  1, 4    PA    110 MW
dPA 0,08 0,08
dC B 10, 2  1,6 8, 2  1,6
 0,1  PB  1,6    PB    86 MW
dPB 0,1 0,1
dCC   1,8 10, 2  1, 4
 0,04  PC  1,8    PC    210 MW
dPC 0,04 0,04
Вкупното производтсво на генератоските единици сега ќе изнесува 406 MW. Значи на пазарот
ќе можат да се продадат :
Px  406  350  56 MW
Трошоците на генераторските единици се:
GA : C A  15  1, 4 110  0,04 110 2 =653 $/h
GB : C B  25  1,6  86  0,05  86 2 =532,4 $/h
GC : CC  20  1,8  210  0,02  210 2 =1280 $/h
Вкупниот трошок на генератоската компанија изнесува:
C  C A +C B  CC =653+532,4+1280=2465,4 $/h
Значи со редиспечирањето трошокот е зголемен во однос на диспечингот во задача 3.7 за:
C  =2465,4  1927, 21  538,19 $/h
Од продажбата на 56 MW на пазарот на електрична енергија компанијата ќе оствари
дополнителен приход од:
Д.приход  10, 2  56  571, 2 $/h
Значи од продажбата на пазарот на електрична енергија ќе се оствари профит од:
Профит  Dprihod  C  33,01 $/h

ЗАДАЧА 3.8.
Повторно да се разгледа проблемот од задачат а 3.7 ако максималните моќности на
генераторските единици се ограничени со следниве вредности:
PAmax  100 MW; PBmax  80 MW; PCmax  250 MW .
РЕШЕНИЕ:
Согласно добиеното решение од задачата 3.7, PA  110 MW , PB  86 MW ,
PC  210 MW , и дадените ограничувања за максималните моќности на генераторските
единици, редиспечирањето на генераторските единици е:
PA  100 MW , PB  80 MW , PC  210 MW
Вкупното производтсво на генератоските ед иници сега ќе изнесува 390 MW. Значи на
пазарот ќе можат да се продадат:
 Методија Атанасовски, вежби Пазари на електрична енергија 20

Px  390  350  40 MW
Трошоците на генераторските единици се:
GA : C A  15  1, 4 100  0,04 100 2 =555 $/h
GB : C B  25  1,6  80  0,05  80 2 =473 $/h
GC : CC  20  1,8  210  0,02  210 2 =1280 $/h
Вкупниот трошок на генератоската компанија изнесува:
C  C A +C B  CC =555+473+1280=2308 $/h
Значи со редиспечирањето трошокот е зголемен во однос на диспечингот во задача 3.7 за:
C  =2308  1927, 21  380,79 $/h
Од продажбата на 40 MW на пазарот на електрична енергија компанијата ќе оствари
дополнителен приход од:
Д.приход  10, 2  40  408 $/h
Значи од продажбата на пазарот на електрична енергија ќе се оствари профит од:
Профит  Dprihod  C  27, 21 $/h