Ime i prezime: ______________________ Datum: ___________________

Digitalna elektronika

5. laboratorijska vježba: Bistabil

Bistabil je sklop koji ima dva stabilna stanja, a promjena stanja nastupa vanjskom pobudom.
Vanjski signal potreban za promjenu stanja bistabila dovodi se preko jednog od dva ulaza - ulaz za
postavljanje (eng. set) i ulaz za brisanje (eng. reset). Bistabil ima dva izlaza koji se označavaju s Q
(pravi izlaz) i Q́ (komplementarni izlaz). Dovođenjem aktivne naponske razine na ulaz za
postavljanje, izlaz Q bistabila postavlja se u stanje logičke jedinice. Dovođenjem aktivne naponske
razine na ulaz za brisanje, izlaz Q bistabila postavlja se u stanje logičke nule.
Za vremensku sinkronizaciju okidanja bistabila postoji i ulaz za upravljačke impulse (eng. CP -
clock pulse), kojima se ograničava trajanje okidanja bistabila na neki točno određeni vremenski
interval. Prema izvedbi upravljačkog ulaza postoje razinom i bridom upravljani bistabili.
Osim sinkronih ulaza, bistabil može imati i asinkrone ulaze za postavljanje i brisanje, čije je
djelovanje neovisno o trenutnom stanju upravljačkog ulaza CP.
Integrirani sklop 4027 sadrži dva rastućim bridom upravljana JK bistabila. Raspored
priključnica tog sklopa prikazan je slikom 1.

Q – pravi izlaz bistabila

Q́ – komplementarni izlaz bistabila
CLK – upravljački ulaz (CP)
J– sinkroni ulaz za postavljanje (set)
K – sinkroni ulaz za brisanje (reset)
S – asinkroni ulaz za postavljanje (set direct)
R – asinkroni ulaz za brisanje (clear direct)
VDD – napon napajanja
VSS – napon niske razine (GND)

Slika 1: Integrirani sklop 4027

Zadatak 1:

1. Napiši tablicu stanja JK bistabila.

1
2. Spoji shemu prema slici 2.

R1 = R2 = R3 = 1 kΩ
R4 = 470 Ω
D1 = 1N4148
D2 = LED

Slika 2: Ispitni krug sklopa 4027

3. Ispitaj rad sklopa 4027 prema sljedećim uputama:

1) Pritisni jednom sklopku S1.

2) Pritisni jednom sklopku S2.

Ima li kakvih promjena? ______________________________________________________

3) Drži pritisnutu sklopku S2.

4) Pritisni jednom sklopku S3.
5) Otpusti sklopku S2.
6) Drži pritisnutu sklopku S1.
7) Pritisni jednom sklopku S3.
8) Istovremeno drži pritisnute sklopke S1 i S2.
9) Pritisni nekoliko puta za redom sklopku S3.

Kako signali dovedeni preko sklopki S1 i S2 utječu na rad sklopa 4027? Zašto?

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

Odgovara li rad sklopa 4027 tablici stanja JK bistabila? ______________________________

10) Drži pritisnutu sklopku S3.

11) Pritisni jednom sklopku S2.
12) Pritisni jednom sklopku S1.

2
 Ima li kakvih promjena? Zašto?

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________

4. S dodatne 2 sklopke omogući dovođenje signala na asinkrone ulaze za postavljanje i brisanje

bistabila (priključnice 7 i 4), te ispitaj njihov utjecaj na rad sklopa. Objasni kakav je utjecaj
upravljačkog ulaza CP na asinkrone ulaze.

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

5. Spoji sklop kvarcnog oscilatora prema slici 3, te signal s priključnice 3 sklopa 4060 dovedi na
upravljački ulaz JK bistabila (priključnica 3 na sklopu 4027) umjesto signala dovedenog preko
sklopke S3 i diode D1.

Slika 3: Sklop oscilatora izveden pomoću integriranog sklopa 4060

Vrijednosti elemenata su: R1 = 10 MΩ, R2 = 220 kΩ, K = kvarc 32768 Hz, C1 = C2 = 15 pF

6. Ispitaj rad sklopa 4027 s dovedenim signalom iz oscilatora na upravljačkom ulazu. Kako signali
dovedeni preko sklopki S1 i S2 utječu na rad sklopa? Objasni.

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

3
7. Što se događa s izlazom bistabila ako držimo pritisnute sklopke S1 i S2 istovremeno? Što se za tu
kombinaciju događa s izlazom bistabila ako na upravljački ulaz dovedemo signal s priključnice 2
sklopa 4060?

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________

Zadatak 2:

Za zadane valne oblike signala na ulazima rastućim bridom upravljanog JK bistabila odredi valni oblik
signala na izlazu. Početno stanje bistabila je Q0 = 0.

Zaključak:

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________