Sains  Tingkatan 3 

Nota Bab 4
Bab 4 Kereaktifan Logam

4.1 Kepelbagaian Mineral 4.2 Siri Kereaktifan Logam

1. Mineral merupakan bahan-bahan yang ditemui secara 1. Siri kereaktifan logam boleh dibentuk berdasarkan
semula jadi pada kerak Bumi. tindak balas logam dengan air, asid cair dan oksigen.
2. Klasifikasi mineral: 2. Tindak balas logam dengan oksigen:
(a) Unsur Logam + oksigen → oksida logam
• Logam – Emas 3. Karbon digunakan untuk mengurangkan bijih logam
• Bukan logam – Merkuri zink, ferum dan plumbum (penurunan oksida) tetapi tidak
(b) Sebatian boleh untuk aluminium dan logam di atas aluminium
• Oksida – Bauksit dalam siri kereaktifan.
• Karbonat – Kalsit
• Sulfida – Galena
4.3 Pengekstrakan Logam daripada
3. Karbonat kalium dan natrium larut di dalam air.
Bijihnya
4. Karbonat kalium dan natrium tidak mengurai apabila
dipanaskan. 1. Kebanyakan logam wujud sebagai sebatian.

5. Sulfida kalium, natrium dan kalsium larut di dalam air.
6. Apabila sulfida logam dipanaskan, gas sulfur dioksida
dibebaskan. Mendakan yang tertinggal selepas dipanaskan
ialah oksida logam tersebut.
7. Oksida kalium dan natrium sangat larut di dalam air.
8. Oksida kalsium dan magnesium larut sedikit di dalam air.
2. Batuan yang mengandungi sebatian logam dikenali
sebagai bijih.
3. Proses penukaran bijih logam kepada logam tulen
dalam industri disebut sebagai pengekstrakan logam.
4. Logam yang terletak di atas karbon dalam siri kereaktifan
logam diekstrak melalui elektrolisis.

9. Oksida logam tidak ada kesan terhadap haba kecuali 5. Bagi logam yang berada di bawah karbon, logam tersebut
oksida merkuri dan argentum. akan diekstrak dengan menggunakan kaedah pemanasan
10. Silikon merupakan sejenis unsur yang bertindak balas campuran bijih dan karbon.
dengan unsur atau sebatian lain untuk membentuk 6. Besi diekstrak daripada bijihnya, iaitu ferum(II) oksida
sebatian silikon. atau hematit melalui proses pemanasan dengan
11. Klasifikasi sebatian silikon: karbon dalam bentuk arang kok di dalam relau bagas.
(a) Silika Proses yang berlaku di dalam relau bagas adalah sama
(i) Silikon dengan proses pengekstrakan bijih timah. Malaysia
merupakan negara pengeluar bijih timah yang paling
(ii) Oksigen
banyak di dunia.
(b) Silikat
(i) Silikon 7. Aktiviti perlombongan yang tidak dirancang boleh
(ii) Oksigen memberi impak negatif kepada persekitaran.

(iii) Logam

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.

 Sains  Tingkatan 3 

Notes Chapter 4
Chapter 4 Reactivity of Metal
4.1 Various Minerals 4.2 The Reactivity Series of Metals
1. Minerals are substance found naturally on the Earth’s 1. Reactivity series of metals can be formed based
crust. on the reactions of metal with water, dilute acids and
oxygen.
2. Classification of minerals:
(a) Element 2. Reaction of metals with oxygen:
• Metal – Gold Metal + oxygen → metal oxide
• Non-metal – Mercury 3. Carbon is used to reduce metal ores of zinc, iron
(b) Compound and lead (reduction of oxides) but unable to reduce
• Oxide – Bauxite aluminium and the metals above aluminium in the
• Carbonate – Calcite reactivity series.
• Sulphide – Galena
3. The carbonates of potassium and sodium are soluble 4.3 Extraction of Metals from their Ores
in water.
1. Most metals exist as compounds.
4. The carbonates of potassium and sodium do not
decompose when heated. 2. Rocks containing metal compounds are known as ores.

5. The sulphides of potassium, sodium and calcium are 3. The process of converting metal ores to pure metal in
soluble in water. the industry is referred to as metal extraction.

6. When metal sulphides are heated, sulphur dioxide is given
off. The residue left behind after heating is the oxide of
the metal.
7. The oxides of potassium and sodium are very soluble
in water.
4. The metal located above the carbon in the reactivity
series of metal is extracted through electrolysis.
5. For metals that are under carbon, the metal will be
extracted using the heating method of ore mixture and
carbon.

8. The oxides of calcium and magnesium are slightly soluble 6. Iron is extracted from its ore, iron(II) oxide or haematite
in water. through the process of heating with carbon in the form
of coke charcoal in the blast furnace. The process in the
9. Metal oxides are not affected by heat except the oxides blast furnace is the same as the tin extraction process.
of mercury and silver. Malaysia is the world’s largest producer of tin ore.
10. Silicon is an element that reacts with other elements or 7. Unplanned mining activities can negatively affect the
compounds to form a compound of silicon. environment.
11. Classification of silicon compound:
(a) Silica
(i) Silicon
(ii) Oxygen
(b) Silicate
(i) Silicon
(ii) Oxygen
(iii) Metals

© Penerbitan Pelangi Sdn. Bhd.