Praktis

1 Kedatangan Kuasa Barat

1.1 Kestabilan dan Kemakmuran Negara Kita

1 Kestabilan dan kemakmuran yang dinikmati telah menyebabkan kuasa Barat berhasrat menguasai
kerajaan dan kekayaan negara kita. Lengkapkan maklumat berkaitan dengan sistem pemerintahan
beraja di bawah dengan jawapan yang disediakan.

(a) Pentadbiran diketuai oleh atau

yang merupakan lambang
kedaulatan
NEGERI (b) Sistem pentadbiran dibantu oleh
dan pembesar

(c) bertanggungjawab mentadbir

jajahan dan daerah
JAJAHAN/
(d) Mereka berperanan menjaga kemakmuran dan
DAERAH
keamanan serta mengekalkan
negeri

(e) Unit terkecil dalam pentadbiran ialah kampung yang

MUKIM diketuai oleh ketua yang digelar

atau penggawa
(f) Arahan daripada raja atau pembesar akan
disampaikan kepada penduduk kampung

2 Jawab soalan di bawah.

(a) Apakah perbezaan antara undang-undang bertulis dengan undang-undang tidak bertulis yang
KBAT diamalkan di negeri-negeri Melayu?

(b) Apakah manfaat yang diperoleh kesan daripada kebijaksanaan pemerintah tempatan dalam
menjalinkan hubungan diplomatik dan perdagangan?
(i)
(ii)
(iii)

1 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 1

3 Negara kita kaya dengan hasil bumi. Kenal pasti hasil di bawah sama ada hasil galian, hasil laut atau
hasil hutan.

4 Sebelum kedatangan kuasa Barat ke Alam Melayu, negeri-negeri Melayu mempunyai sistem
ekonomi yang teratur. Lengkapkan jadual di bawah bagi membuktikan pernyataan tersebut.

Sistem Ekonomi Huraian

Kemudahan (a) Pelabuhan terletak di yang strategik

pelabuhan
(b) Pelabuhan diuruskan oleh

Mata wang (c) Mata wang logam yang diperbuat daripada timah dan
mula diperkenalkan dalam urus niaga

Sistem percukaian (d) Merupakan sumber pendapatan

(e) Diperoleh melalui yang dikenakan terhadap
hasil hutan, perdagangan dan perlombongan serta pertanian

5 Berdasarkan pernyataan tentang ciri-ciri pendidikan di bawah, kenal pasti sama ada pendidikan
formal atau tidak formal dengan menggaris pilihan jawapan yang diberi.
Ciri-ciri Pendidikan

(a) Bercorak Islam dengan memberi penekanan kepada ilmu agama Formal/Tidak formal

(b) Istana, madrasah, surau, pondok dan masjid menjadi pusat ilmu Formal/Tidak formal

(c) Kemahiran bercucuk tanam dan bertukang menjadi pengetahuan Formal/Tidak formal
penting

(d) Pengetahuan tentang hal pentadbiran negara dan sistem politik Formal/Tidak formal

(e) Pendidikan melalui pantun, syair, pantang larang dan cerita Formal/Tidak formal
teladan

(f) Matlamat pendidikan adalah untuk membentuk sikap berdikari Formal/Tidak formal

6 Apakah kesan kegiatan keintelektualan di Tanah Melayu terhadap perkembangan sistem bahasa dan
tulisan?
(a)
(b)

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 2

 PRA KTI S 1

Faktor Kedatangan Kuasa Barat ke

1.2
Negara Kita
7 Jawab soalan berdasarkan peta di bawah.
TP (a) Namakan kuasa Barat yang berlabel i−iv.
1

Lautan
Atlantik
Kepulauan
Laut China
Haiti
Lautan Selatan
India
Pasifik San Filipina
Melaka P.Guam
Salvador
Kepulauan Maluku
Betawi

Lautan
Hindi

Tanjung
Harapan
Selat
Magellan

8 Lengkapkan petikan di bawah yang berkaitan dengan kedatangan kuasa Barat ke Kepulauan Melayu
TP pada abad ke-16.
2

Kuasa Barat menginginkan barangan mewah dari China seperti teh, tembikar dan
(a)  . Namun sebagai tukaran untuk mendapatkan barangan mewah tersebut,
China hanya mahukan emas, rempah-ratus dan bijih timah. Barangan ini pula dapat diperoleh di
(b)  . Bagi memenuhi keperluan tersebut, syarikat perdagangan Barat
memerlukan pusat (c)  mentah tempatan yang terletak di tengah-tengah laluan
perdagangan antara China dengan (d)  .
Selain itu, tiupan (e)  turut menjadi faktor kedatangan kuasa Barat. Hal ini
kerana, tiupan Angin Monsun Barat Daya dan (f)  dapat menentukan masa
pelayaran pada ketika itu. Jadi mereka memerlukan (g)  yang dapat digunakan
sebagai tempat berlindung sementara menunggu perubahan angin monsun serta untuk
mendapatkan bekalan.
Kekayaan, kemasyhuran dan keagamaan juga menjadi matlamat penting penjajahan Barat.
Sepanyol dan (h) ialah antara negara yang menekankan penyebaran agama
(i) ke seberang laut.

3 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 1

9 Kaitkan kedatangan kuasa Barat ke negara kita berdasarkan faktor berikut.

TP
3

Abad ke-17 dan

Abad ke-18
Abad ke-19 dan Abad ke-20

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 4

 PRA KTI S 1

Persaingan Kuasa Barat untuk Mendapatkan

1.3
Tanah Jajahan
10 Berdasarkan peta di bawah, namakan kuasa Barat yang berhasrat menguasai kawasan tersebut.
TP
1
(a) (b)

(j)

Indochina
in
(i)
Segenting
Kra
Ujung Salang
Pulau Langkawi Sulu
(h) Brunei
Sabah
Terengganu
Sarawak

(g)

Hindia Timur
(f)
Timor Leste

(e) (d) (c)

Perbezaan Strategi Kuasa Barat untuk

1.4
Menguasai Negara Kita
11 Nyatakan strategi yang digunakan oleh kuasa Barat berikut untuk menguasai negara kita.
TP
4
Kuasa Barat Strategi yang Digunakan

(a) Portugis

(b) Belanda (i)

(ii)
(iii)

(c) British (i) (v)

(ii) (vi)
(iii) (vii)
(iv)

5 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 1

12 Berdasarkan peristiwa serangan oleh Belanda, nyatakan tahun kejadian secara kronologi.
TP
4
(a) Berperang dengan penduduk tempatan di Pulau Pangkor. Peperangan
disebabkan oleh dasar monopoli yang diamalkan Belanda dalam
perusahaan bijih timah

(b) Berperang dengan penduduk tempatan di Kuala Perak. Peperangan

disebabkan oleh dasar monopoli yang diamalkan Belanda dalam
perusahaan bijih timah

(c) Belanda berasa bimbang Selangor akan menguasai Selat Melaka. Oleh itu,
Belanda bertindak melancarkan peperangan dengan angkatan Selangor
dan Rembau

(d) Peperangan dengan Johor berlaku disebabkan perselisihan dalam

perdagangan

(e) Belanda berperang sekali lagi dengan angkatan Johor dan Selangor
kerana mahu menguasai Selat Melaka

(f) Belanda menyerang angkatan Selangor. Berlaku peperangan di Kuala

Selangor

13 Banding bezakan strategi yang digunakan oleh Belanda dan British dalam usaha meluaskan kuasa di
TP negara kita.
4

(a)
(c) (e)

Strategi Strategi
Belanda British

(d) (f)
(b)

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 6

 PRA KTI S 1

14 Ilustrasi berikut menggambarkan antara taktik dan strategi British untuk menguasai negara kita.
TP
5

British menyerang Naning kerana Dol Said enggan

mengakui kekuasaan British di Melaka

Sultan Brunei didesak oleh James Brooke supaya

mengiktirafnya sebagai Raja Sarawak

(a) Berikan penilaian anda tentang peristiwa tersebut.

(b) Rumuskan kesan terhadap negara berkaitan dengan strategi yang digunakan oleh Barat dalam
menguasai negara kita.

15 Jelaskan tindakan yang dapat dilakukan oleh pemerintah pada hari ini demi menjaga kedaulatan
TP negara.
6

KBAT

7 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 1
Soalan Objektif
Jawab semua soalan.
1 Dalam struktur pemerintahan negeri-negeri
Melayu, pentadbiran peringkat daerah atau
jajahan diurus tadbir oleh
A penghulu
B pembesar
C biro daerah
D ketua kampung
2 Pilih hasil galian yang banyak terdapat di
negeri-negeri Melayu.
A Bijih timah, emas dan perak
B Mutiara, rumpai laut dan bijih timah
C Buah-buahan, rempah-ratus dan emas
D Kapur barus, damar dan getah jelutung
3 Pelabuhan di negeri-negeri Melayu diuruskan
oleh
A Bendahara
B Syahbandar
C Laksamana
D Temenggung
4 Pilih pernyataan yang merujuk kepada sistem
pendidikan formal dalam masyarakat Melayu.
A Bermatlamat agar melahirkan individu
yang berdikari apabila mencapai usia
dewasa
B Pendidikan turut disampaikan melalui
cerita berbentuk teladan dan memberi
pengajaran
C Diajari kemahiran bersawah, bertukang,
berburu, memancing dan menyumpit
D Dilaksanakan di masjid, surau, madrasah
dan istana
5 Apakah faktor kedatangan kuasa Barat ke
Alam Melayu pada abad ke-16?
A Mahu menyebarkan agama Kristian
B Desakan Revolusi Perindustrian
C Perkembangan industri motokar
D Pembukaan Terusan Suez
6 Pada abad keberapakah Revolusi
Perindustrian berlaku di Britain?
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
A Abad ke-16
B Abad ke-17
C Abad ke-18
D Abad ke-19
7 Permintaan bahan mentah seperti getah
telah meningkat di Eropah.
Mengapakah berlaku keadaan demikian?
A Getah merupakan bahan terpenting
dalam bidang perubatan
B Perkembangan industri motokar dan
perusahaan penebat barang elektrik
C Tanah di Eropah tidak sesuai untuk
dijadikan ladang tanaman getah
D Komoditi utama seperti kelapa sawit dan
padi mengalami kejatuhan harga
8 Kuasa Barat manakah yang berhasrat untuk
mendapatkan Pulau Langkawi?
A Rusia
B Jerman
C Portugis
D Sepanyol
9 Pada tahun 1763, berlaku peperangan antara
Belanda dengan angkatan Selangor dan
Rembau.
Apakah punca yang menyebabkan
tercetusnya peperangan tersebut?
A Selangor mempertahankan haknya di
wilayah naungannya
B Belanda mengamalkan dasar monopoli
dalam industri bijih timah
C Belanda bimbang penguasaan Selangor
terhadap Selat Melaka
D Wujud perselisihan faham berkaitan
dengan isu perdagangan
10 Apakah strategi British untuk mendapatkan
Pulau Pinang?
A Pakatan
B Perjanjian
C Manipulasi
D Tipu helah
8
 Praktis
Pentadbiran Negeri-Negeri
2 Selat

Peluasan Kuasa British di Pulau Pinang,

2.1
Singapura dan Melaka
1 Lengkapkan maklumat berikut tentang latar belakang kawasan dalam peta di bawah sebelum
TP peluasan kuasa Barat.
1
(a) Muka Head U
Merupakan kawasan kekuasaan (i) .
Pelabuhan terawal yang dibuka di Pulau Pinang ialah
(ii) . Petempatan di kawasan tersebut
Pantai
Acheh
dibuka pada tahun 1759 oleh orang (iii) 
PULAU PINANG
dari Sumatera. Pelabuhan ini dikunjungi oleh pedagang
Batu Uban
(iv)  .

Pulau
Jerejak

(b)
Merupakan lokasi sebuah kerajaan yang gemilang, iaitu
(i) . Namun pada tahun 1511, Melaka
telah ditawan oleh (ii) dan kemudian
Se

menjadi tanah jajahan (iii)

lat
M

(1641−1824). Dalam tempoh tersebut, Melaka menjadi pusat

ela

MELAKA
ka

pengumpulan bijih timah dari (iv)

SU

Singapura
M
AT

Kepulauan
ERA

Riau Lingga
(c) U
Batu
Sawar
Johor
Lama
Merupakan wilayah kekuasaan (i) .
Sejak abad ke-16 hingga ke-19, kawasan
SINGAPURA
kekuasaannya merangkumi Pahang, Johor dan pura
Bintan (Riau)
inga
gugusan kepulauan Riau Lingga. Pemerintah Sela
tS

kesultanan ini, iaitu Sultan Abdul Rahman bersemayam Kepulauan

Batam
Karimun
di (ii) . (iii)
pula mentadbir Johor, Singapura dan Kepulauan Riau.
Beliau tinggal di Singapura.

9 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 2

2 Nyatakan keistimewaan wilayah berikut hingga menarik minat British untuk menguasainya.
TP
2 Wilayah Keistimewaan yang Dapat Memenuhi Keperluan British
Pulau Pinang (a)
(b)
(c)

Singapura (d)
(e)

Melaka (f)

3 Persengketaan dan ancaman luar yang dihadapi Kesultanan Kedah telah memberi peluang kepada
TP British untuk membuat muslihat bagi mendapatkan Pulau Pinang.
4
(a) Jelaskan masalah yang dihadapi Kesultanan Kedah pada ketika itu.
(i) Perebutan takhta

(ii) Ancaman Siam

(b) Bagaimanakah Francis Light menggunakan peluang tersebut untuk menduduki Pulau Pinang?

(c) Apakah tindakan sultan Kedah setelah menyedari muslihat Francis Light tersebut?

(d) Nyatakan iktibar yang dapat diambil daripada peristiwa ini bagi memastikan kedaulatan negara
KBAT terus terpelihara.

4 Tandakan (✓) pada maklumat yang betul berkaitan dengan pengambilan Seberang Perai oleh British.
U (a) British memperoleh Seberang Perai
daripada Sultan Dhiauddin sebagai
hadiah kerana membantu Kedah daripada
ancaman Siam
(b) Seberang Perai diperlukan oleh British
untuk dijadikan benteng pertahanan dan
PULAU
PINANG SEBERANG
KEDAH kawasan pertanian
PERAI
(c) Seberang Perai dinamakan oleh penjajah
British sebagai Province of Wellesley
(d) Sultan Dhiauddin telah didesak oleh
George Leith supaya menandatangani
perjanjian bagi menyerahkan Seberang
Selat Melaka
Perai kepada British

PERAK

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 10

 PRA KTI S 2

5 Jawab soalan di bawah.

(a) Bagaimanakah British dapat menduduki tanah jajahan Belanda, iaitu Melaka dan Betawi?

(b) Mengapakah British mahu mencari pelabuhan baharu?

(c) Siapakah yang ditugaskan mencari pelabuhan baharu untuk British?

(d) Namakan pelabuhan yang dianggap paling strategik oleh Stamford Raffles?

6 (a) Lengkapkan maklumat dalam peta alir di bawah tentang strategi British untuk bertapak di
TP Singapura.
4

Stamford Raffles dan William Farquhar British mengadakan perjanjian awal

yang tiba di Singapura telah berjumpa dengan Temenggung agar dibenarkan
dengan pentadbir Singapura, iaitu mendirikan petempatan di Singapura.
Temenggung menegaskan yang
(i)
perjanjian tersebut mesti mendapat
pada tahun 1819
(ii)
daripada pemerintah Kesultanan Johor
Riau

Baginda merupakan pemerintah Tengku Hussein (putera sulung) dan

Kesultanan Johor Riau yang mempunyai
hubungan baik dengan Belanda.
Menyedari hal tersebut, Stamford Raffles
telah memanipulasikan isu
(iii)
Kesultanan Johor Riau bagi memperoleh
pengesahan sultan
Tengku Abdul Rahman (putera bongsu)
merupakan waris kepada Sultan
Mahmud Shah III. Sewaktu Alhamrhum
Sultan dimakamkan, Tengku Hussein
tidak hadir kerana berada di Pahang.
Oleh itu, (iv)
ditabalkan sebagai Sultan Johor Riau

Tengku Hussein telah diisytiharkan sebagai

(v) dan baginda
bersemayam di Singapura. Tindakan manipulasi
politik yang dilakukan oleh Stamford Raffles ini
telah menyebabkan Kesultanan Johor Riau
mempunyai dua orang sultan

11 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 2

(b) Tengku Hussein tidak ditabalkan sebagai pengganti Sultan Johor Riau kerana tidak hadir ketika
KBAT
upacara pemakaman Almarhum ayahandanya. Berdasarkan pengetahuan sejarah anda,
mengapakah berlaku keadaan demikian?

7 Lengkapkan maklumat berkaitan dengan perjanjian yang dibuat oleh Britisih untuk mengukuhkan
TP kuasanya di Singapura.
4

(a) Perjanjian 6 Februari 1819 (b) Perjanjian 2 Ogos 1824

(i) Individu terlibat: (i) Individu terlibat:

(ii) Kesan perjanjian: (ii) Kesan perjanjian:

8 British berjaya menguasai Melaka melalui strategi pakatan dengan Belanda. Terangkan faktor yang
TP mendorong kepada pakatan antara dua kuasa Eropah tersebut serta kesannya.
2

(a) Menamatkan pertikaian berkaitan

dengan Singapura

(d) Kesan pakatan

(i)

(b) Dasar persahabatan British dan

Belanda di Eropah
(ii)

(iii)

(c) Penyelesaian untuk perdamaian

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 12

 PRA KTI S 2

Perjanjian London, 1824 dan Kesannya

2.2
Terhadap Alam Melayu
9 Peta berikut menunjukkan pembahagian kawasan pengaruh antara British dengan Belanda selepas
TP Perjanjian London, 1824 ditandatangani. Jelaskan kesan perjanjian ini terhadap Alam Melayu.
4

U
Pulau
Pinang

Se
lat
Me

Melaka
lak
a

Singapura
Riau

BORNEO

Bangkahulu

Betawi

Petunjuk

British Belanda

(a) Alam Melayu terbahagi kepada dua lingkungan pengaruh Barat

(b) Berlaku perpecahan dalam empayar (i) Singapura menjadi tanah jajahan British
Kesultanan Johor Riau

(ii) Kesultanan Riau Lingga berakhir

(iii) Pahang mengisytiharkan kedaulatan

(c) Selat Melaka dikuasai British

13 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 2

2.3 Pembentukan Negeri-Negeri Selat

10 Padankan pentadbiran wilayah berikut sebelum pembentukan Negeri-Negeri Selat.

TP
1
(i) Ditadbir oleh Residen Konsular

(ii) Ditadbir oleh Residen yang bertanggungjawab

kepada Leftenan Gabenor British di Bangkahulu,
Sumatera

(iii) Ditadbir oleh Francis Light yang bertanggungjawab

kepada Gabenor Jeneral British di India

11 Jawab soalan yang berikut.

TP (a) Jelaskan hubungan perdagangan yang terjalin antara negeri-negeri Melayu dengan Negeri-
5
Negeri Selat (NNS).

(b) Apakah yang dapat membuktikan Negeri-Negeri Selat (NNS) telah menjalin hubungan dagang
yang aktif dengan negeri-negeri Melayu?

(c) Apakah iktibar yang dapat diambil daripada peluasan pengaruh British di Negeri-Negeri Selat
(NNS)?

12 Peta berikut menunjukkan wilayah Negeri-Negeri Selat. Jelaskan tujuan penggabungan Negeri-
TP Negeri Selat dan kepentingan pembentukannya kepada penjajah British.
4

U
Perlis SIAM
Kedah

Pulau
Pinang
Perak

Bendera Negeri-Negeri Selat

Pahang
Selangor
Negeri
sembilan
Melaka
Johor
Petunjuk :
Negeri-Negeri Selat Singapura

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 14

 PRA KTI S 2

2.4 Pentadbiran Negeri-Negeri Selat

13 Lengkapkan kronologi di bawah tentang perubahan pentadbiran Negeri-Negeri Selat (NNS).

TP
3
(a) Negeri-Negeri Selat di bawah SHTI
(i) Ketua pentadbir:
(ii) Peranan Residen Konsular:
(iii) Pusat pentadbiran pertama:
(iv) Sebab pusat pentadbiran dipindahkan ke Singapura pada
tahun 1832

(b) Kelemahan pentadbiran Negeri-Negeri Selat ketika berada di

bawah Pejabat India
(i)
(ii)
(iii)

(c) Faktor pemindahan pentadbiran Negeri-Negeri Selat ke

Pejabat Tanah Jajahan di London
(i)
(ii)
(iii)
(iv)
(v)
(d) Status Negeri-Negeri Selat pada 1 April 1867

14 Lengkapkan struktur pentadbiran Negeri-Negeri Selat (1826−1867) dalam rajah di bawah.

Gabenor Jeneral British SHTI di India

(a)

(b) (c) (d)

15 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

 PR A K T I S 2

15 Bagaimanakah sesebuah negara dapat dipertahankan daripada sebarang bentuk penjajahan?

TP Berikan pendapat anda.
6

KBAT

Soalan Objektif
Jawab semua soalan.
1 Apakah pelabuhan pertama yang dibuka oleh A Ugutan
orang Melayu Sumatera di Pulau Pinang? B Perjanjian
A Pelabuhan Perai C Tipu helah
B Pelabuhan Penang D Manipulasi politik
C Pelabuhan Batu Uban
D Pelabuhan Georgetown 6 Perjanjian London, 1824 bertujuan menjaga
kepentingan British dan Belanda.
2 Melaka (1641−1824) merupakan tanah Apakah kesannya terhadap Alam Melayu?
jajahan yang dijadikan pusat A Menjadi tanah jajahan British
pengumpulan bijih timah dari negeri-negeri B Sistem pentadbiran di Alam Melayu
Melayu. semakin tersusun dan sistematik
A Portugis C Terbahagi kepada dua lingkungan
B Belanda pengaruh Barat
C Perancis D Selat Melaka dikuasai oleh Belanda
D Amerika Syarikat sepenuhnya

7 Apakah tujuan penggabungan Negeri-Negeri

3 Pilih tujuan British menguasai Pulau Pinang.
I Sebagai pelabuhan persinggahan
II Pusat pemprosesan hasil bumi
III Pusat pentadbiran di Alam Melayu
IV Sebagai pangkalan tentera
A I dan II C II dan III
B I dan IV D III dan IV
4 Sultan Abdullah (1778−1798) menawarkan
Pulau Pinang sebagai syarat mendapatkan
bantuan ketenteraan daripada SHTI.
Apakah situasi yang menyebabkan baginda
bertindak sedemikian?
A Mendapat ancaman daripada kerajaan
Majapahit
B Tercetus peperangan antara kerajaan
Kedah dengan kerajaan Acheh
C Kerajaan Siam menuntut supaya Kedah
menghantar bunga emas
D Melindungi negeri daripada serangan
kuasa Eropah yang lain
5 Bagaimanakah British memperoleh Seberang
Perai?
Selat?
A Menjimatkan perbelanjaan
B Memperkukuh pertahanan
C Menguasai Selat Melaka
D Melindungi pedagang
8 Apakah faktor yang menyebabkan
pemindahan pentadbiran Negeri-Negeri
Selat ke Pejabat Tanah Jajahan London?
A Negeri-Negeri Selat mahu dijadikan
pusat buangan banduan
B Pejabat India menguasai kekayaan
Negeri-Negeri Selat sepenuhnya
C Sistem pentadbiran kerajaan Negeri-
Negeri Selat di India tidak sistematik
D Pejabat India tidak mengendahkan
keadaan di Negeri-Negeri Selat
9 Apakah status wilayah dalam Negeri-Negeri
Selat pada 1 April 1867?
A Tanah jajahan British
B Negeri naungan British
C Negeri-negeri Bersekutu
D Negeri-negeri Tidak Bersekutu

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 16

 Praktis
Pentadbiran Negeri-negeri
3 Melayu Bersekutu

Kekayaan Hasil Bumi di Perak, Selangor,

3.1
Negeri Sembilan dan Pahang
1 Lengkapkan maklumat berkaitan dengan kekayaan hasil bumi di Perak, Selangor dan Pahang pada
pernyataan di bawah.

Perlombongan Bijih Timah

(a) Pada abad ke-15, orang Melayu menjalankan kegiatan melombong bijih timah di kawasan
.
(b) Perak menjadi negeri naungan pada abad ke-16 hingga ke-17
disebabkan kekayaan sumber bijih timah yang dimiliki. Bijih timah turut menjadi bahan utama
yang digunakan Perak untuk mendapatkan perlindungan daripada
di Melaka untuk bebaskannya daripada naungan Acheh.
(c) Pada tahun 1790, perjanjian penjualan hasil timah antara Sultan Ibrahim (Selangor) dengan
telah dibuat. Sementara itu, di negeri Perak kemerosotan pengeluaran
bijih timah berlaku kerana aktiviti penyeludupan kepada pedagang .
(d) Menjelang abad ke-19, dan anaknya Ngah Ibrahim telah
memajukan perlombongan bijih timah di Klian Pauh dan Klian Baru di Larut.

2 Padankan lokasi perlombongan bijih timah di bawah dengan huraiannya.

Lokasi Huraian

(i) Mula diusahakan oleh Raja Busu namun terkenal sebagai pusat
(a) Lukut
perdagangan semasa penguasaan Raja Jumaat

(ii) Merupakan pangkalan untuk mengangkut bijih timah. Lokasi ini

(b) Lembah Kinta terletak di kuala sungai yang menjadi pertemuan antara Sungai
Klang dengan Sungai Lumpur

(iii) Merupakan pusat pentadbiran Kesultanan Selangor semasa

(c) Jugra Sultan Abdul Samad. Kawasan ini menjadi pusat pengutipan cukai
bijih timah yang mahu dibawa keluar melalui Sungai Langat

(iv) Sultan Ismail telah mengusahakan kawasan perlombongan ini

(d) Kuala Lumpur pada tahun 1870-an. Pada abad ke-19, lokasi ini menjadi pengeluar
utama bijih timah dunia

17 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 3

3 Lengkapkan maklumat berkaitan dengan perlombongan emas di Pahang.

Emas

(a) Perlombongan emas di Pahang terletak di seperti di sekitar

kawasan , Sungai Tembeling dan Sungai Semantan.
(b) Antara kawasan penting aktiviti perlombongan emas ialah di Raub, ,
, Kechau, Selinsing, Penjom dan Hulu Dong.
(c) Pada abad ke-19, Sultan telah memberi konsesi untuk
memajukan aktiviti perlombongan kepada orang Eropah.
(d) Antara kaedah perlombongan emas pada abad ke-19 ialah dan
.

4 Lorek kawasan perlombongan emas dalam peta di bawah.

Perlis

Kedah

Pulau
Pinang Kelantan Terengganu
Perak

Pahang

Selangor
Selangor
Negeri
Sembilan

Melaka
Johor

5 Namakan pihak yang mengusahakan perlombongan emas di Pahang pada abad berikut.

(a) (b) (c)

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 18

 PRA KTI S 3

Peluasan Kuasa British di Perak, Selangor,

3.2
Negeri Sembilan dan Pahang
6 (a) Nyatakan peristiwa yang dimanipulasikan oleh pihak British untuk campur tangan di Perak.

(b) Senaraikan kumpulan pelombong Cina yang terlibat dalam Perang Larut antara tahun 1861−1874.
(i)
(ii)

7 Peta berikut menunjukkan kawasan kekuasaan Raja Abdullah. Jawab soalan yang diberi.

Kamunting
Larut
Taiping
Kuala Kangsar
Sayong
KELANTAN
Senggang

Belanja
rak

Kinta
S.Pe

inta
S.K

Pasir
Salak
Bandar Baru
Durian Sebatang
Batak Rabit
SELAT
MELAKA Wilayah kekuasaan
Raja Abdullah
Petunjuk
Kawasan bijih timah
utama
SELANGOR

(a) Mengapakah Raja Abdullah tidak ditabalkan sebagai Sultan selepas kemangkatan Sultan Ali?

(b) Apakah tuntutan Raja Abdullah dalam masalah perebutan takhta Kesultanan Perak?

(c) Apakah yang mendorong baginda untuk membuat tuntutan tersebut?

(d) Tindakan Raja Abdullah ini telah mendapat sokongan Gabenor Negeri-Negeri Selat, iaitu Andrew
KBAT
Clarke. Adakah wajar tindakan Raja Abdullah meminta bantuan British? Berikan pendapat anda.

19 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 3

8 Jawab soalan di bawah bagi memahami situasi yang mencetuskan Perang Klang semasa
pemerintahan Sultan Abdul Samad.

(a) Siapakah yang menguasai daerah

Klang pada mulanya?

(b) Apakah yang menyebabkan Raja

Mahadi berasa tidak puas hati?

(c) Bagaimanakah daerah Klang ketika

berada di bawah kekuasaan Raja
Abdullah?

(d) Apakah yang mendorong Raja

Mahadi untuk menuntut semula
daerah tersebut?

(e) Apakah akibat daripada

pertelingkahan yang tercetus dalam
kalangan kerabat diraja Selangor ini?

(f) Siapakah yang dilantik oleh Sultan

Selangor untuk menamatkan
peperangan tersebut?

9 Ilustrasi berikut berkaitan dengan Perang Klang yang tercetus di Selangor.

(a) Terangkan cara British memanipulasi keadaan ini untuk meluaskan pengaruhnya di Selangor.

(b) Adakah British berjaya memujuk Sultan Abdul Samad untuk menerima perlindungan British?

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 20

 PRA KTI S 3

10 Terangkan mengenai peristiwa yang membawa kepada peluasan kuasa British di Sungai Ujong.

(a) Pembesar yang (c) Cara British Memanipulasi

Bersengketa

(i)
(ii)
(iii)
(b) Punca Persengketaan

11 Jelaskan strategi British bagi menguasai negeri-negeri Melayu berikut.

Negeri-negeri Peristiwa yang Menjadi Alasan untuk
Strategi British
Melayu British Campur Tangan

(a) Selangor Rompakan yang berlaku terhadap kapal

dagang British di kawasan perairan Kuala
Langat
Serangan rumah api di Tanjung Rachado
(b) Pahang Pembunuhan Goh Hui yang didakwa
merupakan seorang rakyat British di
perkarangan istana sultan Pahang

12 Nyatakan kepentingan yang diperoleh pihak British selepas termeterainya perjanjian di bawah.
TP
5 Perjanjian Kesan dan Manfaat kepada British

(a) British–Sungai
Ujong, 1874

(b) British–Selangor,
1875

(c) British–Pahang,
1887

13 Lengkapkan rajah di bawah tentang Sistem Residen.

Sistem Residen
(a) Peranan Residen British
(i)
(ii)

Sultan Abdullah Sultan Abdul Samad Sultan Ahmad Tuanku Muhammad

(Perak) (Selangor) (Pahang) Yamtuan Besar
Residen pertama: Residen pertama: Residen pertama: (Negeri Sembilan)
Residen pertama:
(b) (c) (d)
(e)

21 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 3

Pembentukan Negeri-negeri Melayu

3.3
Bersekutu
14 Senaraikan negeri yang membentuk Negeri-negeri Melayu Bersekutu.
TP
1
(a) (c)
(b) (d)

15 Jelaskan faktor pembentukan Negeri-negeri Melayu Bersekutu.

TP
2 Faktor Pembentukan Huraian

(a) Kelemahan Sistem

Residen

(b) Pentadbiran yang

seragam

(c) Masalah kewangan

(d) Keselamatan

Pentadbiran Negeri-negeri Melayu

3.4
Bersekutu
16 Lengkapkan maklumat tentang pentadbiran British di bawah.
TP
3
Sistem Residen Majlis Mesyuarat Negeri
Bertujuan menguasai Ditubuhkan setelah British berjaya campur
tangan dalam pentadbiran negeri Melayu.
(a) negeri
yang terlibat Berperanan (b)
dan membantu pentadbiran negeri

Negeri-negeri Melayu Bersekutu

Dibentuk melalui Perjanjian Persekutuan, 1895. Tujuan penubuhan adalah untuk memenuhi
(c) British bagi mengatasi masalah kewangan Pahang, kelemahan
Sistem Residen, menyeragamkan pentadbiran dan menjamin keselamatan negeri

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 22

 PRA KTI S 3

17 (a) Rajah yang berikut menunjukkan struktur pentadbiran Negeri-negeri Melayu Bersekutu (NNMB).
TP
4

KBAT
Pesuruhjaya Tinggi British

Majlis Mesyuarat Majlis Mesyuarat Majlis Mesyuarat Majlis Mesyuarat

Negeri Perak Negeri Selangor Negeri Sembilan Negeri Pahang

(i) Terangkan kesan pembentukan NNMB terhadap Majlis Mesyuarat Negeri.

(ii) Adakah British berjaya membentuk suatu pentadbiran yang berkesan melalui penubuhan
NNMB?
Berikan pendapat anda.

(b) Berikan cadangan anda bagi mewujudkan suatu pentadbiran yang kompetitif bagi menjamin
TP kemakmuran negara.
6

23 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 3
Soalan Objektif
Jawab semua soalan.
1 Apakah sumber kekayaan yang dimiliki oleh
kerajaan negeri Perak sejak abad ke-15?
A Emas
B Bijih besi
C Petroleum
D Bijih timah
2 Siapakah pemimpin tempatan yang
membawa masuk pelombong Cina di wilayah
Lukut, Selangor menjelang abad ke-19?
A Raja Busu
B Long Jaafar
C Ngah Ibrahim
D Sultan Abdul Samad
3 Di Pahang, aktiviti perlombongan emas
menjadi sumber ekonomi utama sejak abad
ke-13.
Pilih kawasan perlombongan emas yang
penting.
A Raub
B Jugra
C Sayong
D Ampang
4 Apakah yang mencetuskan Perang Larut di
Perak antara tahun 1861−1874?
A Perbalahan antara pembesar negeri
B Pembunuhan rakyat British yang
bernama Goh Hui
C Pergaduhan kumpulan pelombong Cina,
iaitu Ghee Hin dan Hai San
D Masalah perebutan takhta selepas
kemangkatan Sultan Ali
5 Mengapakah wujud pertelingkahan antara
Dato’ Kelana, Dato’ Syahbandar dan Dato’
Muda Linggi di Negeri Sembilan?
A Persaingan menguasai pungutan cukai di
Sungai Linggi
B Perselisihan faham berkaitan dengan
sempadan kawasan perlombongan
C Kesan daripada muslihat British yang
melaga-lagakan pihak pembesar
D Persaingan untuk membawa masuk
pelombong luar ke Negeri Sembilan
© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018
6 Pilih kesan Perjanjian Pangkor, 1874 yang
dimeterai di Perak.
A Raja Abdullah digelar Sultan Muda
B Sultan berkuasa dalam pentadbiran
C British berkuasa terhadap hasil cukai
D Raja Ismail diiktiraf sebagai Sultan Perak
7 Apakah peranan Residen British?
A Mengambil alih urusan pentadbiran
B Menasihati sultan dalam hal pentadbiran
C Menyediakan dana kepada negeri-negeri
Melayu dalam urusan perlombongan
D Menetapkan peraturan dalam
pentadbiran negeri Melayu termasuk
adat istiadat
8 Pilih jabatan-jabatan yang telah
diperkenalkan semasa pemerintahan British.
A Jabatan Polis dan Jabatan Perhubungan
B Jabatan Perhubungan dan Jabatan Cukai
C Jabatan Cukai serta Jabatan Tanah dan
Ukur
D Jabatan Tanah dan Ukur serta Jabatan
Kesihatan
9 Apakah faktor pembentukan Negeri-negeri
Melayu Bersekutu?
A Menyelesaikan masalah kewangan yang
dialami oleh negeri Pahang
B Melatih pemimpin tempatan ke arah
pemerintahan sendiri
C British ingin memajukan kerajaan di
Tanah Melayu berdasarkan sumber
kekayaan yang dimiliki
D Memastikan sumber perlombongan di
Tanah Melayu tidak dimonopoli oleh
mana-mana pihak
10 Durbar merupakan persidangan Raja-raja
Melayu.
Mengapakah British membentuk Durbar?
A Membincangkan pembahagian kekayaan
Tanah Melayu antara pihak yang terlibat
B Mendapatkan sokongan terhadap
pembentukan Negeri-negeri Melayu
Bersekutu
C Menyelesaikan masalah dan pertikaian
yang berlaku di negeri terlibat
D Mencari pasaran luar bagi hasil bumi
negeri
24
 Praktis
Pentadbiran Negeri-negeri
4 Melayu Tidak Bersekutu

Pemerintahan Kesultanan Melayu di Perlis,

4.1
Kedah, Kelantan, Terengganu dan Johor
1 Padankan kategori pembesar di bawah dengan peranannya.

Pembesar Peranan

(i) Memungut cukai dan membekalkan tentera

(a) Peringkat negeri

(ii) Mentadbir dan mengutip cukai

(iii) Menyediakan tenaga kerja

(b) Peringkat jajahan/daerah

(iv) Menjalankan perintah raja

(v) Mempertahankan kedaulatan negeri

(c) Peringkat kampung

(vi) Perantara antara rakyat dengan pemerintah

25 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 4

2 Lengkapkan maklumat dalam jadual di bawah tentang sistem pentadbiran negeri-negeri Melayu
sebelum kedatangan kuasa Barat.
Negeri Pentadbiran Hubungan Luar Perundangan

(a) Perlis Negeri dibahagikan Menjalinkan hubungan Berdasarkan Undang-

kepada 22 buah dengan undang
(i) (ii) (iii)
sebagai strategi
keselamatan

(b) Kedah Diketuai oleh sultan. Menjalinkan hubungan Pertama kali ditulis
Pentadbiran wilayah dengan Siam bagi pada tahun 1650.
berada di bawah mengelak ancaman Kanun undang-undang
pembesar daerah. Setiap Kedah ini memberi hak
(ii) .
mukim dalam daerah
Hubungan terjalin dalam kepada (iii)
dikendalikan oleh
aspek diplomatik,
(i) kewangan dan
dan golongan
pentadbiran
pemerintah

(c) Kelantan Mengamalkan Sistem Menjalinkan hubungan Melaksanakan undang-

Jemaah Menteri. dengan Siam, Patani, undang
Pentadbiran wilayah Terengganu, Kedah dan
(ii)
dibahagikan kepada negeri-negeri Melayu
semasa pemerintahan
jajahan. lain
Sultan Muhammad II
(i)
yang dibantu oleh imam
menjalankan
pentadbiran peringkat
paling bawah

(d) Terengganu Pembesar membantu Menjalinkan hubungan Sistem perundangan

sultan dalam pentadbiran dengan Siam, Kelantan, dan kehakiman
wilayah dan daerah. Patani dan Johor berasaskan prinsip
Membentuk Sistem keadilan Islam.
Jemaah Mesyuarat Menggubal dan
Kerajaan dan ahlinya melaksanakan
dikenali sebagai
(ii) ,
(i)
1911

(e) Johor Mengamalkan sistem Menjalin hubungan Menggunakan Undang-

pentadbiran moden. undang Tubuh Kerajaan
dengan (ii) ,
Majlis Jemaah Diraja Johor
Jepun dan negeri-negeri
Johor, (i) Melayu
dan jabatan kerajaan
diwujudkan. Bagi
melicinkan pentadbiran,
jawatan Menteri Besar
dan Setiausaha Kerajaan
juga dibentuk

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 26

 PRA KTI S 4

Peluasan Kuasa British di Perlis, Kedah,

4.2
Kelantan dan Terengganu
3 Jelaskan faktor peluasan kuasa British di Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu.

(a) Kedudukan yang strategik (b) Kemakmuran dan kekayaan sumber hasil

U
(c) Menghubungkan Burma dengan
Pulau Pinang

Perak

Pahang
Selangor
Negeri
Sembilan
(d) Beban Orang Putih

(e) Menghalang kemasukan kuasa Barat lain

Aspek kemaraan yang dimaksudkan

(i)
(ii)
(iii)
(iv)
(v)

27 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 4

4 (a) Lengkapkan rajah di bawah tentang strategi British untuk meluaskan kuasa di negeri-negeri
Melayu melalui perjanjian dengan Siam.

Perjanjian Burney, Perjanjian Sulit, 1897 Perjanjian Sempadan, 1899

1826
British mengakui Menetapkan sempadan antara
negeri Melayu yang terlibat
(i)
sekali gus dapat menyelesaikan
Siam terhadap negeri-negeri
sempadan antara Perak dengan
Melayu yang terlibat
kawasan (ii) yang
berada di bawah naungan Siam

Perjanjian 1902 Perjanjian Bangkok, 1909

Hubungan luar Kelantan dan Terengganu Siam menyerahkan negeri-

negeri Melayu yang terlibat
dikawal oleh (iii) dan
untuk bernaung di bawah
negeri-negeri ini dilarang menyerahkan
pentadbiran British
sebarang konsesi kepada kuasa lain.
Perjanjian ini penting ke arah peluasan kuasa
British di negeri-negeri Melayu yang terlibat

(b) Penyerahan negeri Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu kepada British dapat menjamin
TP
5
kestabilan di Tanah Melayu. Berikan pendapat anda.
KBAT

4.3 Peluasan Kuasa British di Johor

5 Peta berikut menunjukkan negeri Johor. Jawab soalan yang berkaitan di bawah.
(a) Terangkan faktor kemajuan Johor.
U

(b) Mengapakah British tidak dapat memanipulasi

keadaan untuk campur tangan di Johor?

(c) Johor telah membuktikan bahawa kewibawaan

TP pemimpin amat penting dalam memajukan dan
6
memakmurkan negeri. Berikan cadangan anda
KBAT
untuk mewujudkan pentadbiran yang berkesan
Johor demi kemajuan negara.

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 28

 PRA KTI S 4

6 Terangkan strategi British yang berikut untuk menguasai Johor.

(a) Perjanjian
(i) Perjanjian 1855 antara Sultan Ali dengan Temenggung Ibrahim

(ii) Perjanjian Setia, 1885 antara Johor dengan British

(iii) Perjanjian Sultan Ibrahim dengan Sir Arthur Henderson, Gabenor Negeri-Negeri Selat

(b) Manipulasi kedudukan kewangan Johor

Sistem Pentadbiran Negeri-negeri Melayu

4.4
Tidak Bersekutu
7 Jawab soalan di bawah.
TP
1 (a) Senaraikan Negeri-negeri (i)
Melayu Tidak Bersekutu
(ii)
(iii)
(iv)
(v)

(b) Peranan Pesuruhjaya Tinggi

Negeri-negeri Melayu
Bersekutu

(c) Bidang kuasa raja-raja di

Negeri-negeri Melayu Tidak
Bersekutu

(d) Penglibatan Penasihat British

dalam pentadbiran negeri

29 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 4

8 Lengkapkan jadual di bawah yang berkaitan dengan pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak
TP Bersekutu.
3

Aspek/Negeri Perlis Kedah Kelantan

(a) Penasihat British

(b) Majlis Mesyuarat

Negeri

(c) Kakitangan
perkhidmatan awam

(d) Pegawai tadbir

terpenting

9 Lengkapkan maklumat di bawah tentang pentadbiran kerajaan negeri Johor.

TP
2
Pemerintahan berdasarkan (a) Dalam menjalankan pentadbiran, sultan
dibantu oleh Majlis Mesyuarat Menteri dan
, 1895. Menurut
undang-undang ini, sultan tidak dibenarkan (b)
menyerahkan negeri kepada kuasa asing

Pentadbiran di Johor

Orang Melayu diutamakan dalam Menteri Besar akan menjalankan

menjawat jawatan pentadbiran serta
pentadbiran manakala (d)
dilayan (c)
akan menjadi
seperti orang Eropah
jurucakap rasmi kerajaan

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 30

 PRA KTI S 4

10 Perubahan berlaku dalam sistem pentadbiran Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu ekoran
TP peluasan kuasa British. Berdasarkan aspek yang diberi, terangkan tentang perubahan tersebut.
4

(a) Pengekalan kedudukan sultan dan pembesar

(i) Kedudukan sultan

(ii) Kedudukan pembesar

(b) Sistem pentadbiran tradisional diteruskan

(i) Sistem pentadbiran tradisional yang dikekalkan

(ii) Perkhidmatan awam

(c) Pengenalan birokrasi Barat

31 © Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018

PR A K T I S 4

Soalan Objektif
Jawab semua soalan.
1 Siapakah yang mengiktiraf Syed Hussain Apakah strategi British untuk meluaskan
Jamalullail sebagai Raja Perlis yang kuasa di negeri-negeri tersebut?
pertama? A Ugutan
A Ratu Victoria B Paksaan
B Rakyat Perlis C Perjanjian
C Sultan Melaka D Ketenteraan
D Maharaja Siam
7 Seorang Penasihat Am British telah dilantik di
2 Pilih kerajaan yang terawal di negara kita. Johor.
A Johor Apakah akibatnya kepada negeri tersebut?
B Perlis A British berjaya menjajah Johor
C Kedah B Johor menjadi negeri naungan British
D Kelantan C Undang-undang Tubuh Negeri terbatal
D Kedudukan sultan dan pembesar terjejas
3 Siapakah pengasas Kesultanan Terengganu?
A Sultan Muhammad I 8 Mengapakah usaha British untuk
B Sultan Zainal Abidin I menggabungkan pentadbiran Negeri-negeri
C Sultan Zainal Abidin II Melayu Tidak Bersekutu dengan Negeri-
D Sultan Zainal Abidin III negeri Melayu Bersekutu gagal?
A Melibatkan kos yang besar
B Tercetusnya Perang Dunia Kedua
4 Maharaja Siam telah mengurniakan Sultan
C Berlaku perubahan dasar di Britain
Muhammad I dengan gelaran Phya Pipit
D Mendapat tentangan raja Negeri-negeri
Pakdi.
Melayu Tidak Bersekutu
Mengapakah gelaran tersebut diberikan?
A Mengakui kedudukan baginda sebagai
9 Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu
pemerintah negeri
terletak di bawah kawalan
B Membuktikan penguasaan Siam
A Residen Jeneral
terhadap Kelantan
B Penasihat British
C Menamatkan perang saudara yang
C Tanah Jajahan Mahkota British
tercetus
D Pesuruhjaya Tinggi Negeri-negeri Melayu
D Membalas jasa baginda kerana
Bersekutu
membantu Siam mengalahkan musuh
10 Selepas pembentukan Negeri-negeri Melayu
5 Apakah faktor peluasan kuasa British di Tidak Bersekutu, siapakah yang membantu
Kedah dan Perlis? sultan Johor dalam menjalankan
A Memperkukuh pertahanan pentadbiran?
B Menguasai industri pembinaan kapal I Majlis Mesyuarat Menteri
C Memperoleh sumber bekalan makanan II Majlis Mesyuarat Negeri
D Terletak di laluan perdagangan antara III Residen British
Siam dengan Singapura IV Perdana Menteri
A I dan II
6 British menyedari Perlis, Kedah, Kelantan B I dan IV
dan Terengganu berada di bawah naungan C II dan III
Siam. D III dan IV

© Oxford Fajar Sdn. Bhd. (008974-T) 2018 32