Επαναληπτικά θέματα

ο
Ν 2: Θερμοχημεία – Χημική Κινητική

Στις ερωτήσεις 1 – 10 να σημειώσετε τη σωστή απάντηση.

Να δικαιολογήσετε τις επιλογές σας.

1) Κατά την πλήρη καύση του CH4 η ενθαλπία των προϊόντων:

α) είναι πάντα ίση με την ενθαλπία των αντιδρώντων,
β) είναι πάντα μεγαλύτερη από την ενθαλπία των αντιδρώντων,
γ) είναι πάντα μικρότερη από την ενθαλπία των αντιδρώντων,
δ) είναι κάποιες φορές μεγαλύτερη και κάποιες φορές μικρότερη από την ενθαλπία των αντι-
δρώντων.
Η καύση των υδρογονανθράκων είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα εξώθερμης αντίδρασης, άρα:
  0   ϊό    ώ  0    ϊό    ώ .

2) Στην αντίδραση: N2(g) + 3H2(g)  2NH3(g) σ’ ένα χρονικό διάστημα ∆t ο μέσος ρυθμός μεταβολής
της συγκέντρωσης της ΝΗ3 ισούται με 0,6 Μ/min. Στο ίδιο χρονικό διάστημα η απόλυτη τιμή του
μέσου ρυθμού μεταβολής του Η2 ισούται με:
α) 0,4 Μ/min β) 0,6 Μ/min γ) 0,8 Μ/min δ) 0,9 Μ/min
1  [ H 2 ] 1  [ NH 3 ]  [ H 2 ] 3  [ NH 3 ]
Ισχύει      0,9 M / min .
3 t 2 t t 2 t

3) Η ταχύτητα της αντίδρασης Zn(s) + 2HCl(aq)  ZnCl2(g) + H2(g) δεν επηρεάζεται:

α) από τη συγκέντρωση του διαλύματος του HCl,
β) από τη θερμοκρασία,
γ) από το αν ο Zn είναι με τη μορφή ρινισμάτων ή ελάσματος,
δ) από την πίεση.
Για να επηρεάσει η πίεση πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον ένα αέριο αντιδρών.

4) Στη γενική περίπτωση, η στιγμιαία ταχύτητα μιας αντίδρασης μια χρονική στιγμή t1:
α) είναι μικρότερη από τη μέση ταχύτητα της αντίδρασης στο διάστημα 0 – t1,
β) είναι μεγαλύτερη από τη μέση ταχύτητα της αντίδρασης στο διάστημα 0 – t1,
γ) είναι ίση από τη μέση ταχύτητα της αντίδρασης στο διάστημα 0 – t1.
Στη γενική περίπτωση η ταχύτητα μιας αντίδρασης ελαττώνεται με την πάροδο του χρόνου λόγω ελάττωσης
της συγκέντρωσης των αντιδρώντων. Οπότε για t  t1 η ταχύτητα της αντίδρασης είναι μεγαλύτερη από
εκείνη τη στιγμή t1.

5) Θεωρούμε ότι αύξηση της θερμοκρασίας κατά 10ο C διπλασιάζει την ταχύτητα της αντίδρασης:
A(g)  B(g). Αν η αρχική ταχύτητα της αντίδρασης στους 50ο C είναι υ, τότε στους 80ο C, για την
ίδια αρχική συγκέντρωση του Α, η αρχική ταχύτητα της αντίδρασης θα είναι:
α) 3υ β) 6υ γ) 8υ δ) 5υ
Από τους 50ο C στους 80ο C έχουμε 3 διπλασιασμούς της ταχύτητας οπότε αυτή θα γίνει 23 = 8 φορές μεγα-
λύτερη.

6) Ποιο από τα παρακάτω μπορεί να αλλάξει την ενέργεια ενεργοποίησης μιας αντίδρασης;
α) οι αρχικές συγκεντρώσεις των αντιδρώντων,
β) η θερμοκρασία,
γ) η πίεση,
δ) οι ακτινοβολίες.
Σε ορισμένες χημικές αντιδράσεις οι ακτινοβολίες προκαλούν μοριακές μεταβολές στα αντιδρώντα οπότε
αλλάζει ο μηχανισμός της αντίδραση, οπότε και η ενέργεια ενεργοποίησης.

1
8) Το διπλανό διάγραμμα αναφέρεται στην αντίδραση
A(g)  B(g)
όταν πραγματοποιείται υπό σταθερή πίεση.
Για την αντίδραση B(g)  A(g) όταν πραγματοποιείται στις ίδιες
συνθήκες η μεταβολή της ενθαλπίας ∆Η και η ενέργεια ενερ-
γοποίησης Ea είναι:
α) ∆Η = +40 kJ/mol και Ea = 80 kJ/mol,
β) ∆Η = -40 kJ/mol και Ea = 40 kJ/mol,
γ) ∆Η = +40 kJ/mol και Ea = 110 kJ/mol,
δ) ∆Η = -40 kJ/mol και Ea = -40 kJ/mol.
Η αντίστροφη αντίδραση είναι εξώθερμη και η ενεργειακή διαφορά
αντιδρώντων – προϊόντων είναι 40 kJ/mol. Η ενέργεια ενεργοποίη-
σης είναι η ενεργειακή διαφορά των αντιδρώντων (του Β) από το ενεργοποιημένο σύμπλοκο.

9) Σε δοχείο εισάγεται ισομοριακό μίγμα των αερίων Α και Β

οπότε πραγματοποιείται η αντίδραση: A(g) + 2B(g)  2Γ(g) η
οποία ολοκληρώνεται σε χρόνο 10 min. Στο διπλανό διά-
γραμμα παριστάνεται η μεταβολή της συγκέντρωσης ενός
από τα αέρια της αντίδρασης. Η μέση ταχύτητα της αντίδρα-
σης κατά το χρονικό διάστημα 0 – 10 min:
α) ισούται με 0,02 M/min,
β) ισούται με 0,01 M/min,
γ) ισούται με 0,04 Μ/min,
δ) δεν μπορεί να υπολογιστεί διότι δε γνωρίζουμε σε ποιο
αέριο αναφέρεται.
Η δοσμένη καμπύλη είναι χαρακτηριστική ενός αντιδρώντος και αναφέρεται στο Α διότι αυτό βρίσκεται σε
 [ A] 0,2 M
περίσσεια (τα n mol B απαιτούν n/2 mol Α), οπότε      0,02 M / min .
t 10 min

10) Το διπλανό διάγραμμα αναφέρεται σε ένα αέριο της

αντίδρασης: 2A(g)  3B(g). Η διακεκομένη ευθεία (ε) εί-
ναι εφαπτομένη της καμπύλης της στιγμή 2 min.
Η στιγμιαία ταχύτητα της αντίδρασης τη χρονική
στιγμή t = 2 min ισούται με:
α) 0,08 M/min
β) 0,04 Μ/min
γ) 0,02 M/min
δ) 0,01 Μ/min
Από την κλίση της (ε) υπολογίζουμε την απόλυτη τιμή του
στιγμιαίου ρυθμού μεταβολής της συγκέντρωσης του Α (η καμπύλη είναι καμπύλη αντιδρώντος).
d [ A] 0,4 1 d [ A]
   0,08 M / min . Οπότε η στιγμιαία ταχύτητα ισούται με      0,04 M / min .
dt 5 2 dt

11) Να χαρακτηρίσετε καθεμία από τις παρακάτω προτάσεις ως σωστή ή λανθασμένη.

Να δικαιολογήσετε τους χαρακτηρισμούς σας.
α) Η μέση ταχύτητα υ της αντίδρασης CaCO3(s) → CaO(s) + CO2(g) σ’ ένα χρονικό διάστημα ∆t
∆[CaCO3 ]
μπορεί να υπολογιστεί από τη σχέση υ   .
∆t
Λάθος. Το CaCO3 είναι στερεό και η συγκέντρωσή του δε μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου.

2
 β) Η σημαντική αύξηση της ταχύτητας όταν αυξάνεται η θερμοκρασία κατά 10ο C οφείλεται στο
ότι με την αύξηση της θερμοκρασία αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός των κρούσεων μεταξύ
των μορίων των αντιδρώντων στη μονάδα του χρόνου.
Λάθος. Η μεγάλη αύξηση της ταχύτητας οφείλεται στη σημαντική αύξηση του ποσοστού των μορίων
των αντιδρώντων που έχουν ενέργεια μεγαλύτερη από την ενέργεια ενεργοποίησης. Η συχνότητα των
κρούσεων αυξάνεται αλλά όχι σημαντικά. Αν θυμηθούμε τον τύπο της ενεργού ταχύτητας των αερίων
3RT
υ= η αύξηση της θερμοκρασία από τους 300 Κ στους 310 Κ αυξάνει την ενεργό ταχύτητα κατά
M
περίπου 1,6%.
γ) Κατά την αντίδραση διαλύματος οξαλικού οξέος (COOH)2 με όξινο διάλυμα KMnO4 ο ρυθ-
μός παραγωγής CO2 δεν είναι μέγιστος στην αρχή της αντίδρασης αλλά κάποια στιγμή αρ-
γότερα.
Σωστό. Η αντίδραση αυτή είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτοκατάλυσης. Τα ιόντα Mn2+ δρουν
ως καταλύτης της αντίδρασης οπότε η ταχύτητα της αντίδρασης αυξάνεται μέχρι μία στιγμή. Στη συνέ-
χεια η ελάττωση της συγκέντρωσης των αντιδρώντων ελαττώνει την ταχύτητα της αντίδρασης.
δ) Τα πρωτεϊνικής φύσης ένζυμα μπορούν να δράσουν σε οποιαδήποτε θερμοκρασία.
Λάθος. Τα πρωτεϊνικής φύσης ένζυμα αδρανοποιούνται σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες από τους 50ο C.

12) Σε υδατικό διάλυμα Η2Ο2 πραγματοποιούνται οι παρακάτω αντιδράσεις:

H2O2(aq) + NaBr(aq) → NaBrO(aq) + H2O(l)
H2O2(aq) + NaBrO(aq) → NaBr + H2O(l) + O2(g)
α) Ποια είναι η συνολική αντίδραση;
β) Ποια ουσία δρα ως καταλύτης;
γ) Η κατάλυση είναι ομογενής ή ετερογενής;
δ) Ποια θεωρία ερμηνεύει αυτήν την κατάλυση;

Απάντηση
α) Προσθέτοντας κατά μέλη τις δύο χημικές εξισώσεις προκύπτει η συνολική αντίδραση:
2H2O2(aq) → 2H2O(l) + O2(g)
β) Ο καταλύτης είναι το NaBr, ουσιαστικά τα ιόντα Br-. Συμμετέχουν ως αντιδρώντα στην πρώτη αντί-
δραση και παραλαμβάνονται στη δεύτερη αντίδραση.
γ) Η κατάλυση είναι ομογενής διότι τα αντιδρώντα και ο καταλύτης βρίσκονται στην ίδια φάση.
δ) Η θεωρία που ερμηνεύει αυτήν την κατάλυση είναι η θεωρία ενδιαμέσων προϊόντων.

13) Σε δοχείο σταθερού όγκου εισάγονται ποσότητες από τα αέρια Α και Β

και σε σταθερή θερμοκρασία πραγματοποιείται η αντίδραση:
Α(g) + 3B(g) → xΓ(g), όπου το x είναι φυσικός αριθμός.
Η αντίδραση ολοκληρώνεται σε χρόνο t = 10 min ενώ στο χρονικό διά-
στημα 0 – 10 min ο μέσος ρυθμός μεταβολής της συγκέντρωσης του Γ
ισούται με 0,02 M/min. Στο διπλανό διάγραμμα παριστάνεται η μεταβολή
της συγκέντρωσης ενός από τα αέρια της αντίδρασης.
α) Να βρείτε σε ποιο αέριο αντιστοιχεί η καμπύλη του σχήματος και να
υπολογίσετε το x.
β) Να υπολογίσετε τη μέση ταχύτητα της αντίδρασης κατά το χρονικό διάστημα 0 – 10 min.
γ) Να σχεδιάσετε, στο ίδιο διάγραμμα, και σε αριθμημένους άξονες τις μεταβολές των συγκε-
ντρώσεων των άλλων δύο αερίων.

Απάντηση
α) Η καμπύλη που δίνεται είναι καμπύλη αντιδρώντος οπότε αντιστοιχεί είτε στο Α είτε στο Β.

3
 Δ[ A] 0,1 - 0,4
Έστω ότι αντιστοιχεί στο Α οπότε - =- = 0,03 M / min . Για τους μέσους (κατ’ α-
Δt 10
πόλυτη τιμή) ρυθμούς μεταβολής των συγκεντρώσεων των Α και Γ ισχύει:
υ Α υΓ 0,03 0,02 2
=  =  x = απορρίπτεται
1 x 1 x 3
υ υ 0,03 0,02
Οπότε η καμπύλη αντιστοιχεί στο Β, οπότε B = Γ  =  x=2.
3 x 3 x
1 Δ[ Γ ] 1 0,1 - 0,4
β) Η μέση ταχύτητα της αντίδρασης είναι υ = - =- = 0,01M / min .
3 Δt 3 10
γ) Το αντιδρών Α θα καταναλωθεί πλήρως αφού το Β είναι σε περίσσεια.
Από το Β αντέδρασαν 0,3 Μ οπότε από τη στοιχειομετρία της αντίδρα-
σης προκύπτει ότι αντέδρασαν 0,1 Μ από το Α και παράχθηκαν 0,2 Μ
από το Γ.
Το ζητούμενο διάγραμμα φαίνεται στο διπλανό σχήμα.

14) Σε ένα υδατικό διάλυμα (Α) HCl προστίθεται ένα έλασμα Zn μάζας
mA οπότε πραγματοποιείται η αντίδραση:
Zn(s) + 2HCl(aq) → ZnCl2(aq) + H2(g).
Σε ένα άλλο υδατικό διάλυμα (Β) HCl ίδιου όγκου και ίδιας συγκέ-
ντρωσης με το διάλυμα Α προστίθεται ρινίσματα Zn μάζας mB. Στο
διπλανό διάγραμμα παριστάνεται η μεταβολή της συγκέντρωσης της
ίδια διαλυμένης ουσίας σε συνάρτηση με το χρόνο για τα δύο διαλύ-
ματα.
α) Ποια καμπύλη αναφέρεται στο διάλυμα Α και ποια στο διάλυμα Β;
β) Να συγκρίνετε τις μάζες mA και mB.

Απάντηση
α) Η καμπύλη αναφέρεται στο HCl.
Όταν ο Zn είναι με τη μορφή ρινισμάτων η ταχύτητα της αντίδρασης αυξάνεται, λόγω αύξησης της
επιφάνειας επαφής, με αποτέλεσμα να ολοκληρώνεται σε μικρότερο χρόνο. Οπότε η καμπύλη (2) αντι-
στοιχεί στο διάλυμα Β και η (1) αντιστοιχεί στο διάλυμα Α.
β) Έστω ότι κάθε διάλυμα περιέχει n mol HCl. Στην αντίδραση του διαλύματος Α (καμπύλη 1) κατανα-
λώθηκε όλη η ποσότητα του HCl, έστω n mol. Ο Zn είτε βρίσκεται σε στοιχειομετρική αναλογία είτε
σε περίσσεια οπότε η ποσότητα του ελάσματος Zn είναι μεγαλύτερη ή ίση από n/2 mol.
Στην αντίδραση του διαλύματος Β (καμπύλη 2) το HCl περίσσεψε οπότε αντέδρασε όλη η ποσότητα
των ρινισμάτων Zn η οποία είναι μικρότερη από n/2 mol. Οπότε mB < mA.