Α

Τράπεζα θεμάτων

ΩΜ
για την Α' Λυκείου

ΗΘ
με τις απαντήσεις τους
Ενότητα
ΤΖ
Φιλία ¯ Έρωτας
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΦΙΛΙΑ – ΕΡΩΤΑΣ

Κείμενο 1ο: Η φιλία,

Κείμενο 2ο: Σχέσεις των εφήβων με τους συνομηλίκους (2907, 2908, 2909) . . . . . . . . . 5

Φιλικές σχέσεις στους ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης (20818, 20819) . . . . . . . . . 13

Η επιλογή των φίλων (20821, 20822) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Φιλικές σχέσεις και επικοινωνία στους εφήβους (20906, 20907, 20908) . . . . . . . . . . 23

Η φιλία (20910, 20911) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Ο έρωτας στην εφηβεία (21926) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

3
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (2907, 2908, 2909)

Κείμενο 1
[Η φιλία]

Τα παιδιά ωφελούνται πολύ από στενές φιλικές σχέσεις στις οποίες υπάρχει αμοιβαία εμπι-

Α
στοσύνη. Οι φιλίες τα βοηθούν να συνειδητοποιήσουν κοινωνικές έννοιες, να συνυπάρχουν
αρμονικά με άλλους και να αναπτύξουν την αυτοεκτίμησή τους. Επίσης, οι φιλίες ενισχύουν

ΩΜ
και σταθεροποιούν τους κανόνες, τις στάσεις και τις αξίες κάθε ομάδας συνομηλίκων, ενώ
λειτουργούν και ως υπόβαθρο για τον ατομικό και τον ομαδικό συναγωνισμό. Επιπρόσθετα,
ένας στενός φίλος μπορεί να βοηθήσει το παιδί να αντιμετωπίσει τις αρνητικές συνέπειες
της αντιπάθειας και της απομόνωσης από τους συνομηλίκους. Τέλος, τα παιδιά με σταθερές
και «ικανοποιητικές» φιλίες έχουν καλύτερη στάση απέναντι στο σχολείο και επιτυγχάνουν
περισσότερα.

ΗΘ
Τα παιδιά μπορούν με τον φίλο τους να μοιραστούν τα συναισθήματά τους, τους φόβους
και κάθε λεπτομέρεια της ζωής τους. Το να έχουν τουλάχιστον έναν καλό φίλο, τον οποίο
εμπιστεύονται, τους μαθαίνει με ποιον τρόπο να σχετίζονται με άλλους χωρίς να νιώθουν
ΤΖ
αμήχανα. Ακόμη, τα καθιστά ικανά να κατανοούν τις σκέψεις, τις προσδοκίες τα συναισθήματα
και τις προθέσεις των άλλων. Επιπλέον, η ύπαρξη φίλων επιτρέπει το μοίρασμα μυστικών,
αν και τα είδη των μυστικών που μπορούν να κατανοήσουν και να μοιραστούν τα παιδιά,
διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία τους.
ΧΑ

Ασφαλώς, και η φιλία διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία. Ειδικά στην εφηβική ηλικία οι
ομαδικές φιλίες είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Οι ομάδες συνομηλίκων είναι γενικά μεγάλες,
με αρκετά αγόρια ή κορίτσια τα οποία συμμετέχουν τακτικά μαζί σε διάφορες δραστηριότητες.
Ορισμένες παιδικές φιλίες διαρκούν μια ολόκληρη ζωή. Σε τέτοιες μακροχρόνιες φιλίες
η σχέση συμβαίνει να είναι ισότιμη και κανένας φίλος να μην αναλαμβάνει έναν πιο σαφή
ΙΣ

ή σταθερό ρόλο. Συνήθως, οι νέοι που συντηρούν τις φιλικές τους σχέσεις για πολύ χρόνο
ΣΕ

έχουν κοινές αξίες, στάσεις και προσδοκίες. Η «κοινότητα» αυτή των «πιστεύω» και των «ορα-
μάτων» αποτελεί τον συνεκτικό ιστό της φιλίας τους. Επομένως, οι άνθρωποι που διατηρούν
μακροχρόνια φιλία σπάνια έχουν εντελώς αντίθετους χαρακτήρες.
ΔΟ

G.J. Craig, D. Baucum. (2007). Η ανάπτυξη του ανθρώπου. (Επιμέλεια μετάφρασης

Α. Ιωαννίδου), τ. Α', 656-657. Αθήνα: Παπαζήση (διασκευή)
ΕΚ

Κείμενο 2
[Σχέσεις των εφήβων με τους συνομηλίκους]

Κατά τη διάρκεια της εφηβικής ηλικίας συντελούνται αλλαγές και στις φιλικές σχέσεις των
νέων. Σε γενικές γραμμές, ο χρόνος που περνούν οι έφηβοι με τους φίλους τους αυξάνεται
σημαντικά, ενώ μειώνεται ο χρόνος που περνούν με την οικογένειά τους ή μόνοι τους. Πολ-

5
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

λοί παράγοντες συντελούν σε αυτό. Αρχικά, το ότι τα παιδιά στα πρώτα χρόνια της εφηβείας
αγωνίζονται να διαμορφώσουν προσωπικότητα ανεξάρτητη από εκείνη των γονιών τους. Έτσι,
στρέφονται όλο και περισσότερο προς τους συνομηλίκους τους για ασφάλεια και κοινωνική
στήριξη. Ενώ τα παιδιά του δημοτικού αναμένουν από τους γονείς τους αυτήν τη στήριξη,
στην ηλικία του γυμνασίου αντιλαμβάνονται πως οι φίλοι τους μπορούν να τους υποστηρί-
ξουν εξίσου με τους γονείς τους. Κατά τη φοίτησή τους στο λύκειο, οι έφηβοι θεωρούν τους

Α
φίλους τους ως πρωταρχική πηγή στήριξης.
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της εφηβείας τα παιδιά αποκτούν πολλές κοινωνικές δεξιότη-

ΩΜ
τες. Μπορούν να κατανοήσουν τους άλλους και να καταλάβουν ότι οι άλλοι είναι μοναδικά
άτομα με δικά τους συναισθήματα. Μ’ αυτόν τον τρόπο αυξάνεται σημαντικά η οικειότητα και
η αφοσίωση μεταξύ φίλων.
Οι περισσότεροι έφηβοι δίνουν μεγάλη αξία όχι μόνο στους στενούς τους φίλους, αλλά
και στην ευρύτερη ομάδα των συνομηλίκων, με τους οποίους μοιράζονται κοινές ιδέες, αξίες,

ΗΘ
συντροφικότητα και διασκέδαση. Αυτό κάθε άλλο παρά ανησυχητικό είναι, γιατί οι έφηβοι
που έχουν ικανοποιητικές και αρμονικές φιλικές σχέσεις είναι λιγότερο εσωστρεφείς και
αποδίδουν καλύτερα στο σχολείο.

R.E. Slavin. (2007). Εκπαιδευτική Ψυχολογία. Θεωρία και Πράξη.

ΤΖ
(Επιστ. επιμέλεια Κ. Κόκκινος), 132-133. Αθήνα: Μεταίχμιο (διασκευή)
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

6
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (2907)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Γιατί, σύμφωνα με τα κείμενα, είναι θετικό οι έφηβοι να αναπτύσσουν σχέσεις εμπιστο-
σύνης με τους φίλους τους; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή στην πρώτη παράγραφο (Κατά τη διάρκεια … στήριξης) του
δεύτερου κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να δημιουργήσετε από μία πρόταση χρησιμοποιώντας καθεμιά συνώνυμη λέξη ή ισοδύ-
ναμη φράση των λέξεων του δεύτερου κειμένου με έντονη γραφή, με βάση τη σημασία
που αυτές έχουν στο κείμενο: συντελούνται, αγωνίζονται, αναμένουν, αντιλαμβάνονται,
θεωρούν.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (μονάδες 15)

Β2. Να επισημάνετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις ή φράσεις των κειμένων χρησιμοποι-
ΧΑ

ούνται με κυριολεκτική/δηλωτική και ποιες με μεταφορική/συνυποδηλωτική σημασία:

1. «Οι φιλίες λειτουργούν ως υπόβαθρο»
2. «Ένας στενός φίλος»
3. «Τα παιδιά μπορούν να καταλάβουν»
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

7
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (2907)

Α1. Οι συγγραφείς των δύο κειμένων επισημαίνουν ότι η ανάπτυξη σχέσεων αμοιβαίας εμπι-
στοσύνης ανάμεσα στους εφήβους και στους συνομήλικούς τους, τους ωφελεί σε ατομικό
και κοινωνικό επίπεδο. Η σύναψη φιλικών σχέσεων βοηθά στην κοινωνική συνύπαρξη,
στην αποδοχή των κανόνων συμπεριφοράς και στην αυτογνωσία. Ταυτόχρονα, ο έφηβος
μαθαίνει να λειτουργεί στα πλαίσια μιας ομάδας, να συνεργάζεται, να έχει ένα σημείο

Α
αναφοράς ώστε να μη νιώθει μόνος και περιθωριοποιημένος. Επομένως, οι εφηβικές
φιλικές σχέσεις εξελίσσουν τον νέο ως προσωπικότητα και ως μαθητή.

ΩΜ
Α2. Σε γενικές γραμμές: διαρθρωτική λέξη που δηλώνει γενίκευση
αυτό: χρήση αντωνυμίας για να δηλωθεί αναφορά σε κάτι που προηγείται
αρχικά: διαρθρωτική λέξη που δηλώνει χρονική σχέση



ΗΘ
Έτσι: διαρθρωτική λέξη που δηλώνει αποτέλεσμα
Ενώ: διαρθρωτική λέξη που δηλώνει αντίθεση
Κατά τη φοίτηση στο λύκειο: νοηματική συγγένεια

Β1. συντελούνται: γίνονται Το καλοκαίρι γίνονται πολύ συχνά συναυλίες γνω-

ΤΖ
στών καλλιτεχνών.
αγωνίζονται: μάχονται Οι τελειόφοιτοι μάχονται για μια θέση στις σχολές
της προτίμησής τους.
ΧΑ

αναμένουν: περιμένουν Πρέπει να φύγω γρήγορα, γιατί με περιμένουν στο

σπίτι.
αντιλαμβάνονται: καταλαβαίνουν Τα μωρά, στην ηλικία του ενός έτους, σταδιακά
αρχίζουν να καταλαβαίνουν σχεδόν τα πάντα.
θεωρούν: αντιμετωπίζουν Οι ασθενείς αντιμετωπίζουν τον γιατρό ως σωτήρα
ΙΣ

που θα τους λυτρώσει από την ασθένειά τους.

ΣΕ

Β2. 1. μεταφορική/συνυποδηλωτική
2. μεταφορική/συνυποδηλωτική
ΔΟ

3. κυριολεκτική/δηλωτική.
ΕΚ

8
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (2908)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Από πού επιζητούν, σύμφωνα με το δεύτερο κείμενο, κοινωνική στήριξη τα μικρά παιδιά
και από πού οι έφηβοι; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τέταρτης παραγράφου (Ορισμένες … χαρακτήρες) του
πρώτου κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να δημιουργήσετε μία παράγραφο 60-80 λέξεων χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις
του πρώτου κειμένου με έντονη γραφή, με βάση τη σημασία που αυτές έχουν στο κεί-
μενο: στενός φίλος, απομόνωσης, προσδοκίες, μοιραστούν, συμμετέχουν.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Στο δεύτερο κείμενο να επισημάνετε τρεις λέξεις ή φράσεις ειδικoύ λεξιλογίου.
ΧΑ

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

9
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (2908)

Α1. Τα μικρά παιδιά αναζητούν την κοινωνική στήριξη στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον,
αφού ακόμη δεν έχουν κοινωνικοποιηθεί ευρέως, ώστε να αναπτύξουν ουσιαστικές
επαφές με τρίτους. Αντίθετα, οι έφηβοι στο γυμνάσιο αντιλαμβάνονται ότι η παροχή
κοινωνικής στήριξης μπορεί εξίσου να επιτευχθεί τόσο μέσω οικογένειας όσο και παρέ-
ας. Στο λύκειο,όμως, την αναζητούν μόνο από το φιλικό περιβάλλον και καθόλου από

Α
το οικογενειακό, αφού στόχος τους είναι να διαμορφώσουν τη δική τους ανεξάρτητη
προσωπικότητα.

ΩΜ
Α2. Θεματική Πρόταση: «Ορισμένες … ζωή»
Σχόλια/Λεπτομέρειες: «Σε τέτοιες … φιλίας τους»
Πρόταση Κατακλείδα: «Επομένως, … χαρακτήρες»

ΗΘ
Β1. Η φιλία αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά «θεμέλια» στη ζωή του ανθρώπου. Ο στενός
φίλος προτρέπει σε κοινωνικές διεξόδους και απομακρύνει από τα μονοπάτια της απο-
μόνωσης. Συχνά, οι φίλοι συμμετέχουν σε κοινές δραστηριότητες που ενεργοποιούν τη
σχέση τους. Μέσα από αυτές, τους δίνεται η δυνατότητα να μοιραστούν κοινά όνειρα,
ΤΖ
επιθυμίες και προσδοκίες για τη ζωή.

Β2. «κοινωνική στήριξη», «κοινωνικές δεξιότητες», «ικανότητα ενσυναίσθησης»

ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

10
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (2909)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το δεύτερο κείμενο, οι έφηβοι αφιερώνουν περισσότερο
χρόνο στους φίλους τους; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της δεύτερης παραγράφου (Τα παιδιά … ηλικία τους) του
πρώτου κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 60-80 λέξεων χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του
πρώτου κειμένου με έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: παιδιά, φίλο,
συναισθήματα, εμπιστεύονται, μοίρασμα μυστικών.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. α. Να επισημάνετε δύο λέξεις ή φράσεις του πρώτου κειμένου που χρησιμοποιούνται με
μεταφορική/συνυποδηλωτική σημασία.
ΧΑ

(μονάδες 10)

Β2. β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους στο κείμενο.

(μονάδες 5)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

11
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (2909)

Α1. Οι έφηβοι επιλέγουν να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στους φίλους τους, απ’ ότι στο
οικογενειακό τους περιβάλλον. Αυτό οφείλεται στην επιθυμία τους να ανεξαρτητοποιη-
θούν από την οικογένειά τους και να ανοίξουν τα δικά τους «φτερά», διαμορφώνοντας
τη δική τους προσωπικότητα. Έτσι, αναζητούν κοινωνική στήριξη αποκλειστικά και μόνο
στις παρέες τους. Επιπλέον, οι έφηβοι αποκτώντας κοινωνικές δεξιότητες, γνωρίζουν

Α
καλύτερα τους φίλους τους, αποκτούν οικειότητα μαζί τους και είναι λογικό να θέλουν
να περνούν περισσότερο χρόνο με αυτούς.

ΩΜ
Α2. Θεματική πρόταση: «Τα παιδιά … της ζωής τους»
Σχόλια/Λεπτομέρειες: «Το να έχουν … ηλικία τους»
Πρόταση Κατακλείδα: Δεν υπάρχει

ΗΘ
Β1. Η φιλία διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή ενός παιδιού. Τα παιδιά έχουν την
ανάγκη να νιώσουν το αίσθημα της αποδοχής, της ένταξης σε μια ομάδα συνομηλίκων,
της ανεξαρτητοποίησης από το οικογενειακό περιβάλλον. Επιθυμούν να βρουν έναν φίλο
που να τον εμπιστεύονται απόλυτα και εκτός από κοινά συναισθήματα να μπορούν να
ΤΖ
προχωρήσουν και στο μοίρασμα των μυστικών τους.

Β2. α. Οι νέοι που συντηρούν τις φιλικές τους σχέσεις …

… συνεκτικό ιστό της φιλίας τους.
ΧΑ

β. Ο συγγραφέας με τη μεταφορική/συνυποδηλωτική χρήση της γλώσσας, στοχεύει

στην επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη. Οι λέξεις γίνονται σύμβολα και αποκτούν
αλληγορική σημασία στο γλωσσικό περιβάλλον, στο οποίο εντάσσονται. Ο λόγος
αποκτά ζωντάνια, αμεσότητα, γλαφυρότητα και ποικιλία, ενώ καθίσταται πιο κατανοητό
το περιεχόμενό του. Έτσι, ενεργοποιείται το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

12
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (20818, 20819)

[Φιλικές σχέσεις στους ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης]

Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων έχει προκαλέσει
σημαντικές επιδράσεις τόσο σε ατομικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο διαπροσωπικών σχέσεων
και επικοινωνίας. Η ανάπτυξη των νέων μέσων επικοινωνίας δημιούργησε νέες μορφές δράσης

Α
και αλληλεπίδρασης και κατά συνέπεια νέα είδη κοινωνικών σχέσεων, μεταβάλλοντας έτσι

ΩΜ
την παραδοσιακή δομή των σχέσεων, συμπεριλαμβανομένων αναπόφευκτα και των φιλικών.
Ιδιαίτερα έντονο προβληματισμό έχει προκαλέσει η εμφάνιση του κοινωνικού ιστοχώρου,
γνωστού ως Facebook, που αποτελεί νέα μορφή «κοινωνικής αλληλεπίδρασης» και αριθμεί
σήμερα πάνω από εκατό εκατομμύρια ενεργούς χρήστες. Ο προβληματισμός αναφέρεται
στις ανθρώπινες σχέσεις και τους συσχετισμούς που δημιουργεί, ιδιαίτερα σε άτομα νεαρής

ΗΘ
ηλικίας, η υπερβολική χρήση του όρου «φίλος» για οποιαδήποτε «επαφή» διατηρεί κανείς
στο Facebook.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι ποικίλα. Σε μια εποχή, στην οποία η χρήση του
διαδικτύου αποτελεί καθημερινή πρακτική επικοινωνίας, ειδικότερα για τους έφηβους, σε
ΤΖ
συνάρτηση με τις λιγοστές διαπροσωπικές επαφές λόγω έλλειψης χρόνου, τι αλλάζει στις
αντιλήψεις των νέων ανθρώπων σχετικά με τις φιλικές τους σχέσεις; Σε ένα διαδικτυακό πε-
ριβάλλον, στο οποίο το «ρίσκο» της «πρόσωπο με πρόσωπο» επαφής εξαφανίζεται απλώς με
το πάτημα ενός κουμπιού, οι βασικές αισθήσεις απουσιάζουν και ο εαυτός που προβάλλεται
ΧΑ

είναι φιλτραρισμένος από τον ίδιο τον χρήστη, τι είδους φιλικές σχέσεις μπορούν να αναπτυ-
χθούν και να διατηρηθούν; Μπορούν τελικά τα κοινωνικά δίκτυα, και ειδικά το Facebook, να
οδηγήσουν στην ανάπτυξη και την ενίσχυση των φιλικών σχέσεων ή η διαρκής ενασχόληση με
τους δικτυακούς «φίλους» οδηγεί στην απομάκρυνση από τους πραγματικούς, στην αδυναμία
σύναψης νέων ουσιαστικών σχέσεων και τελικά στην απομόνωση;
ΙΣ

Επομένως, είναι πολύ σημαντικό να διερευνηθεί το νόημα της φιλίας και οι πιθανές μετα-
βολές του από τη στιγμή που εμφανίστηκαν οι ιστοχώροι κοινωνικής δικτύωσης. Είναι, δηλαδή,
ΣΕ

απαραίτητο να διευκρινιστεί τι ακριβώς σημαίνει «φιλία» και «φιλικές σχέσεις» στα νέα αυτά
περιβάλλοντα, στα οποία οι όροι χρησιμοποιούνται αδιακρίτως, για να χαρακτηρίσουν κάθε
ΔΟ

είδους ανθρώπινη σχέση. Τέλος, πρέπει να επισημανθούν οι συνέπειες που μπορεί να έχει το
γεγονός αυτό στην αντίληψή μας περί φιλίας.
ΕΚ

Μ. Σαβράμη (2008). Αναπαραστάσεις της φιλίας στην πραγματική και στη διαδικτυακή ζωή:
Η περίπτωση του FaceBook. Μεταπτυχιακή έρευνα.
Πανεπιστήμιο Αθήνας: Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (διασκευή)

13
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (20818)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Γιατί η συντάκτρια του κειμένου θεωρεί σημαντικό να διερευνηθεί το νόημα που αποκτά
η λέξη «φιλία» στους ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης; (60 – 80 λέξεις).
(μονάδες 15)

Α
A2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να επισημάνετε δύο διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η νοημα-
τική συνοχή στην τελευταία παράγραφο (Επομένως… περί φιλίας) του κειμένου και να
αιτιολογήσετε τη χρήση καθεμιάς από αυτές.
(μονάδες 10)

B1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συνθέσετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις ακόλουθες λέξεις/
φράσεις του κειμένου (επισημαίνονται και στο κείμενο με έντονη γραφή): διαπροσω-
πικών σχέσεων, αλληλεπίδρασης, προκύπτουν, έφηβους, απομόνωση (μπορείτε να
ΤΖ
διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το ρηματικό
πρόσωπο κ.λπ.).
(μονάδες 10)
ΧΑ

Β2. (Μονάδες 15)

B2. α. «Σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον, στο οποίο το «ρίσκο» της «πρόσωπο με πρόσω-
πο» επαφής εξαφανίζεται απλώς με το πάτημα ενός κουμπιού, τι είδους φιλικές
σχέσεις μπορούν να αναπτυχθούν και να διατηρηθούν;» Να αιτιολογήσετε τη χρήση
των εισαγωγικών στην παραπάνω περίοδο λόγου στην υπογραμμισμένη λέξη «ρίσκο».
ΙΣ

(μονάδες 5)

B2. β. Να αιτιολογήσετε την επιλογή της να διατυπώσει με ερώτηση τις σκέψεις της.
ΣΕ

(μονάδες 10)
ΔΟ
ΕΚ

14
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (20818)

Α1. Είναι σημαντικό να διερευνηθεί το νόημα που αποκτά η λέξη «φιλία» στους ιστοχώρους
κοινωνικής δικτύωσης, στα νέα περιβάλλοντα στα οποία χρησιμοποιούνται όροι για να
χαρακτηρίσουν κάθε είδους ανθρώπινη σχέση, για οποιονδήποτε. Από τη στιγμή που
δεν υπάρχει άμεση επαφή, σχέση και ουσιαστική φιλία, που απουσιάζουν οι αισθήσεις,
ο εαυτός είναι φιλτραρισμένος, τι είδους φιλικές σχέσεις είναι αυτές που αναπτύσσονται.

Α
Τα δίκτυα αυτά αναπτύσσουν νέες φιλίες ή απομακρύνουν τους πραγματικούς φίλους
και οδηγούν στην απομόνωση.

ΩΜ
Α2. Επομένως = συμπέρασμα/αποτέλεσμα και δηλαδή = επεξήγηση

Β1. Οι διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσουν οι έφηβοι μέσα από τα σύγχρονα μέσα
κοινωνικές δικτύωσης δεν είναι και τόσο θετικές ή αληθινές όσο φαίνονται με την πρώτη

ΗΘ
ματιά. Η αλληλεπίδραση που προκύπτει μέσα από αυτά πιο πολύ οδηγεί στην απομόνωση
παρά σε βαθιές και ουσιαστικές σχέσεις φιλίας, αγάπης και εμπιστοσύνης. Γι’ αυτό και
πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή επικίνδυνων επιρροών και
λανθασμένων επιλογών.
ΤΖ
B2. α. Τα εισαγωγικά δηλώνουν μεταφορική/συνυποδηλωτική χρήση της γλώσσας, αμφι-
σβήτηση κι ίσως σε κάποιο βαθμό ειρωνεία.
ΧΑ

B2. β. Με τη ρητορική ερώτηση καθιστά το ύφος του κειμένου οικείου, ζωντανό, παραστατικό,
ενδιαφέρον για τον αναγνώστη, προσιτό και καθολικό το νόημα και το περιεχόμενο
των ερωτήσεων, μια και είναι κάτι που πρέπει να βάζει σε σκέψεις και να μας προ-
βληματίζει όλους μας ανεξαιρέτως.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

15
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (20819)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με τη συγγραφέα, η χρήση του όρου «φίλος» στους ιστο-
χώρους κοινωνικής δικτύωσης προκαλεί το ενδιαφέρον και τον προβληματισμό; (60 – 80
λέξεις).

Α
(μονάδες 15)

ΩΜ
A2. (Μονάδες 10)

Α2. Να γράψετε από έναν πλαγιότιτλο για την πρώτη (Η εισαγωγή… φιλικών) και την τελευταία
παράγραφο (Επομένως,…. φιλίας) του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να γράψετε μία πρόταση για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις/φράσεις του κειμένου με
την έντονη γραφή, έτσι ώστε να γίνεται φανερή η σημασία τους: σημαντικές επιδράσεις,
κοινωνικών σχέσεων, έντονο προβληματισμό, αδιακρίτως (μπορείτε να διαφοροποιή-
ΤΖ
σετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό κ.λπ.).
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

ΧΑ

Β2. α. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο όρους ειδικού/επιστημονικού λεξιλογίου.

(μονάδες 10)

Β2. β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

(μονάδες 5)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

16
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (20819)

Α1. Η χρήση του όρου φίλος στους ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης προκαλεί το ενδιαφέ-
ρον και τον προβληματισμό, γιατί ο όρος χρησιμοποιείται σε υπερβολικά μεγάλο αριθμό
από την πλειονότητα των χρηστών και αφορά οποιαδήποτε επαφή, οποιονδήποτε με τον
οποίο τυχαίνει να διατηρεί κανείς «φιλία» στο facebook. Αυτό δείχνει ότι έχουν αλλάξει
οι αντιλήψεις σχετικά με τη σημασία και τον όρο της φιλίας, μια και διαγράφεις ή κάνεις

Α
φίλο τον καθένα γνωστό περισσότερο ή λιγότερο με το πάτημα ενός κουμπιού.

ΩΜ
Α2. Οι επιδράσεις των νέων τεχνολογιών σε επίπεδο σχέσεων και επικοινωνίας.
Ανάγκη για εκ νέου ορισμό και νόημα της φιλίας.

Β1. Οι σημαντικές επιδράσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι περισσότερο αρνητικές
σε επίπεδο φιλίας.

ΗΘ
Οι κοινωνικές σχέσεις πλέον είναι πολύ επιφανειακές.
Η απουσία ουσιαστικής φιλίας έχει εγείρει τον έντονο προβληματισμό γονέων αλλά και
φορέων κοινωνικοποίησης.
Οι επιλογές φίλων που κάνεις αφορούν τον οποιονδήποτε αδιακρίτως, κάτι που δεν σε
ΤΖ
βοηθά ουσιαστικά.

Β2. α. Facebook, ιστοχώροι κοινωνικής δικτύωσης.

ΧΑ

Β2. β. Με το ειδικό λεξιλόγιο εισάγει καλύτερα και ομαλότερα στον αναγνώστη στο συ-
γκεκριμένο, εξειδικευμένο θέμα που αφορά τη φιλία στα συγκεκριμένα κοινωνικά
περιβάλλοντα, αποκτώντας έτσι ανάλογο κύρος, λογική αξιοπιστία και εγκυρότητα.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

17
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (20821, 20822)

Η επιλογή των φίλων

Γενικά, η φιλία ορίζεται ως μία στενή κοινωνική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε
δύο ή περισσότερα άτομα και που βασίζεται στην αμοιβαία αγάπη, συμπάθεια και εκτίμηση.
Όταν οι έφηβοι ρωτιούνται για τα ουσιώδη γνωρίσματα της φιλίας, τονίζουν πάνω από όλα,

Α
την αφοσίωση και το στενό συναισθηματικό δέσιμο. Συνήθως, η επιλογή των φίλων επηρε-

ΩΜ
άζεται από την κοινωνική τους προέλευση, από τις απόψεις τους ή από την ιδεολογία τους,
καθώς η αποδοχή παρόμοιων «προτύπων» και ιδεών εγγυάται μία βέβαιη ταυτότητα αξιών
και στάσεων. Η πιο σημαντική, όμως, επίδραση στη διαμόρφωση των φιλικών σχέσεων είναι
η πεποίθηση ότι ο άλλος μας μοιάζει, δηλαδή, ως φίλοι επιλέγονται εκείνοι που εμφανίζουν
χαρακτηριστικά που θεωρούνται αρεστά και σύμφωνα με τις αξίες της ομάδας.

ΗΘ
Ψυχολογικές μελέτες, από την άλλη, επισημαίνουν ότι μερικοί έφηβοι ελκύονται από
εκείνους, οι οποίοι μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους ή να συμπληρώσουν τις ελλείψεις
τους. Για παράδειγμα, ένας «κυριαρχικός έφηβος» μπορεί να αποκτήσει φιλικές σχέσεις με
κάποιον που είναι βασικά υποχωρητικός. Σε γενικές γραμμές, όμως, η αρχή ότι τα αντίθετα
έλκονται είναι εξαίρεση, όχι ο κανόνας. Ερευνητές έχουν αποδείξει ότι όλοι μας τείνουμε να
ΤΖ
επιλέγουμε ως φίλους αυτούς που νομίζουμε ότι κι εκείνοι θα μάς επέλεγαν για φίλους τους.
Με άλλα λόγια, συμπαθούμε αυτούς οι οποίοι, κατά την άποψή μας, έχουν καλή γνώμη για μας!
Έχει αποδειχθεί ότι οι νέοι άνθρωποι, που γίνονται εύκολα αποδεκτοί από τους συνομή-
ΧΑ

λικούς τους, έχουν την τάση να εκδηλώνουν ευαισθησία, ανταπόκριση και μεγαλοψυχία. Πιο
συγκεκριμένα, βοηθούν, προσέχουν, αποδέχονται και περιβάλλουν με στοργή τους άλλους.
Ακόμα, νιώθουν σιγουριά στις κοινωνικές τους επαφές και είναι δραστήριοι. Έχουν την
ικανότητα να βλέπουν τα πράγματα από την οπτική γωνία των άλλων και ταυτόχρονα είναι
καλοί στη λύση καθημερινών προβλημάτων και δύσκολων διλημμάτων, τα οποία σχετίζονται
ΙΣ

με τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Βασικό χαρακτηριστικό της συμπεριφοράς τους είναι
ότι κάνουν τους άλλους να αισθάνονται άνετα και ότι τους υπολογίζουν στην οργάνωση
ΣΕ

σχεδίων ή ευχάριστων δραστηριοτήτων. Με άλλα λόγια, αυτοί οι νέοι διαθέτουν τη λεγόμενη

«ενσυναίσθηση», δηλαδή, την ικανότητα να ρυθμίζουν τη συμπεριφορά τους εκτιμώντας το
ΔΟ

αποτέλεσμα που θα έχει αυτή, σε σχέση με τα συναισθήματα του άλλου, κυρίως για να μην
πληγωθεί ο άλλος.
Αντίθετα, οι νέοι που δεν μπορούν να «τα βρουν» με τους άλλους, ζουν συνήθως μια μο-
ΕΚ

ναχική και άχαρη ζωή. Σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, όσοι έφηβοι αντιμετωπίζουν από
νωρίς προβλήματα με τους συνομηλίκους τους έχουν σοβαρές δυσκολίες και ως ενήλικες. Κι
αυτό συμβαίνει, κυρίως, γιατί απουσιάζει η αίσθηση της εμπιστοσύνης και το συναίσθημα ότι
έχουν κάτι μοναδικό και αποκλειστικό να μοιραστούν με τους άλλους, στοιχεία που κάνουν
τη φιλία τόσο σημαντική.
Μ. Herbert, (1994). Ψυχολογικά Προβλήματα εφηβικής ηλικίας,
(επιμ. Α. Καλαντζή – Αζίζι). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 72-74 (διασκευή)

18
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (20821)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Γιατί, κατά τον συγγραφέα, οι νέοι που είναι ευαίσθητοι και μεγαλόψυχοι γίνονται πιο
εύκολα αποδεκτοί από τους συνομηλίκους τους; (60- 80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Πώς επιτυγχάνεται η νοηματική συνοχή ανάμεσα στην πρώτη και στη δεύτερη παράγραφο
του κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη
γραφή, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους στο κείμενο: αφοσίωση, εγγυάται, υπο-
χωρητικός, περιβάλλουν, άχαρη. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο,
δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο, το γένος κλπ.).
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. «κυριαρχικός έφηβος», «ενσυναίσθηση», (να) «τα βρουν»: Τι δηλώνει, κατά την άποψή
ΧΑ

σας, ο συγγραφέας με τη χρήση των εισαγωγικών;

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

19
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (20821)

Α1. Οι νέοι που είναι ευαίσθητοι και μεγαλόψυχοι γίνονται πιο εύκολα αποδεκτοί από τους
συνομηλίκους τους. Είναι αυτοί που δείχνουν ευαισθησία, ανταπόκριση και μεγαλοψυχία.
Βοηθούν, προσέχουν, αποδέχονται και περιβάλλουν με στοργή. Επίσης είναι σίγουροι
στις κοινωνικές τους επαφές, αλλά και δραστήριοι. Βλέπουν τα πράγματα από την πλευρά
των άλλων, λύνουν καθημερινά προβλήματα και διλήμματα. Κάνουν τους άλλους να

Α
νιώθουν άνετα και έχουν την λεγόμενη ενσυναίσθηση.

ΩΜ
Α2. Στην πρώτη παράγραφο παρουσιάζονται τα κριτήρια επιλογής των φίλων ενώ στη δεύτερη
παράγραφο ερευνητικά και επιστημονικά δεδομένα επικυρώνουν την άποψη της πρώτης
παραγράφου.

Β1. Η αφοσίωση των φίλων πρέπει να είναι βασικό χαρακτηριστικό της ουσιαστικής και

βαθιάς φιλίας.
ΗΘ
Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί την διάρκεια μιας φιλίας.
Όσο πιο υποχωρητικός είναι κάποιος, τόσο πιο δύσκολα θα πετύχει αυτό που θέλει.
Οι άνθρωποι που σε περιβάλλουν δείχνουν πολλά ακόμα και για εσένα.
ΤΖ
Η άχαρη πλευρά της ζωής είναι αυτή που μας κάνει καλύτερους και πιο δυνατούς.

Β2. Κυριαρχικός έφηβος = μεταφορά

ΧΑ

Ενσυναίσθηση = όρος επιστημονικός από την επιστήμη της ψυχολογίας

Να τα βρουν = μεταφορά
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

20
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (20822)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Γιατί, κατά τον συγγραφέα, οι έφηβοι που δεν έχουν φίλους, αντιμετωπίζουν και ως
ενήλικες κοινωνικά προβλήματα; (60- 80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να επισημάνετε δύο από τις διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις με τις οποίες εξασφαλίζεται
η νοηματική συνοχή στην τρίτη παράγραφο (Έχει αποδειχθεί … ο άλλος) του κειμένου
και να αιτιολογήσετε τη χρήση καθεμιάς από αυτές.
(μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. (Μονάδες 10)

Β1. «Συμπαθούμε αυτούς οι οποίοι […] έχουν καλή γνώμη για μας». Χρησιμοποιώντας
την παραπάνω περίοδο, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Σε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις του κειμένου χρησιμοποιείται ενεργητική και σε
ποιες παθητική σύνταξη;
ΧΑ

1. «η φιλία ορίζεται ως μία στενή κοινωνική σχέση»

2. «να καλύψουν τις ανάγκες τους»
3. «για να μην πληγωθεί ο άλλος»
4. «αντιμετωπίζουν από νωρίς προβλήματα»
ΙΣ

5. «να μοιραστούν με τους άλλους»

(μονάδες 15)
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

21
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (20822)

Α1. Όσοι έφηβοι είχαν πρόβλημα με τους συνομηλίκους τους, κατά τον συγγραφέα, έχουν
και ως ενήλικες προβλήματα. Αυτό γίνεται, επειδή, τους λείπει η εμπιστοσύνη. Ακόμη,
σημαντικό ρόλο παίζει το γεγονός ότι δεν έχουν το συναίσθημα ότι έχουν κάτι μοναδικό
για να μοιραστούν με τους άλλους. Απουσιάζει, με άλλα λόγια, από αυτούς το βασικό
συστατικό που κάνει μια φιλία σημαντική. Και λόγω αυτής της έλλειψης δεν μπορούν

Α
να εμπιστευτούν ούτε σε μεγαλύτερη ηλικία.

ΩΜ
Α2. Ακόμα = προσθήκη
Με άλλα λόγια = διευκρίνιση, επεξήγηση

Β1. Συμπαθούμε αυτούς οι οποίοι… έχουν καλή γνώμη για μας. Αυτό ισχύει γιατί τις περισ-
σότερες φορές νιώθουμε οικεία συναισθήματα και θετικά για κάποιον που μοιράζεται με

ΗΘ
εμάς κοινές απόψεις, αντιλήψεις. Άρα με κάποιον που συμφωνούμε, αυτόν συμπαθούμε
και περισσότερο. Η καλή γνώμη, η εκτίμηση και η καλή εντύπωση είναι χαρακτηριστικά
που μας κάνουν να νιώθουμε αμοιβαία συναισθήματα γι’ αυτόν που έχουμε απέναντί
μας.
ΤΖ
Β2. 1. Παθητική
2. Ενεργητική
3. Παθητική
ΧΑ

4. Ενεργητική
5. Παθητική
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

22
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (20906, 20907, 20908)

Φιλικές σχέσεις και επικοινωνία στους εφήβους

Οι φιλικές σχέσεις αποκτούν ιδιαίτερη σημασία στη ζωή των εφήβων, καθώς επηρεάζουν
πολύπλευρα την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη και συντελούν στην ομαλή προσαρμογή τους

Α
στην ενήλικη ζωή. Οι έφηβοι συναναστρέφονται καθημερινά με συνομηλίκους στο πλαίσιο του
σχολείου και της γειτονιάς, μοιράζονται κοινές δραστηριότητες και ενδιαφέροντα και, μέσω

ΩΜ
αυτής της διαδικασίας, διαμορφώνουν τελικά τις φιλίες τους. Η συναναστροφή και η επικοινω-
νία με φίλους τούς δίνει την ευκαιρία να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες, να ανταλλάξουν
και να διαμορφώσουν απόψεις. Με αυτό τον τρόπο καλύπτουν βασικές συναισθηματικές
τους ανάγκες, όπως, για παράδειγμα, η συναισθηματική στήριξη και η κοινωνική αποδοχή.

ΗΘ
Η ύπαρξη, λοιπόν, μιας τουλάχιστον στενής φιλικής σχέσης αποτελεί έναν από τους
σημαντικότερους προστατευτικούς παράγοντες για την ψυχοκοινωνική υγεία των εφήβων,
καθώς συντελεί στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης. Επίσης, οι φιλικές σχέσεις προωθούν
την κοινωνική και συναισθηματική μάθηση, καθώς και τη σχολική προσαρμογή, ενώ επιπλέον
αποτρέπουν την εμφάνιση ψυχοκοινωνικών προβλημάτων. Αντίθετα, έφηβοι, οι οποίοι είναι
ΤΖ
απομονωμένοι και δεν έχουν αναπτύξει συναναστροφές, είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν
συμπτώματα κατάθλιψης, να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και να γίνουν θύματα οποιασδήποτε
μορφής κακομεταχείρισης ή βίας από συνομηλίκους τους.
ΧΑ

Βέβαια, οι φιλικές σχέσεις των εφήβων, όπως είναι λογικό, βασίζονται στη συχνή προσω-
πική επαφή και επικοινωνία. Συγκριτικά με το παρελθόν, οι έφηβοι χρησιμοποιούν στις μέρες
μας ολοένα και περισσότερο την τεχνολογία, για να επικοινωνούν μεταξύ τους. Τα κινητά
τηλέφωνα και οι διάφορες υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης στο διαδίκτυο διευκολύνουν τη
συχνή επικοινωνία των εφήβων μεταξύ τους. Αν και η χρήση της τεχνολογίας προάγει την
ΙΣ

κοινωνικοποίηση, η αλόγιστη χρήση της ενδέχεται να επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις, όπως

χαμηλή σχολική επίδοση, επιβάρυνση της υγείας (π.χ. παχυσαρκία), διαταραχές στον ύπνο,
ΣΕ

καθώς και αύξηση των αισθημάτων της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης.
ΔΟ

Για να αποφευχθούν οι παραπάνω κίνδυνοι, ο ρόλος της οικογένειας είναι καθοριστικής

σημασίας για την ανάπτυξη στενών φιλικών δεσμών. Οι έφηβοι, οι οποίοι έχουν καλές σχέσεις
και καλή επικοινωνία στην οικογένειά τους και λαμβάνουν ικανοποιητική συναισθηματική
ΕΚ

στήριξη από τους γονείς τους, φαίνεται να αναπτύσσουν μακροχρόνια πιο στενές φιλικές
σχέσεις. Επίσης, η καλή ποιότητα των φιλικών σχέσεων των εφήβων φαίνεται να συνδέεται
με τον καλό έλεγχο των γονιών για τις δραστηριότητές τους. Μελέτες έχουν επισημάνει ότι
η επαρκής γνώση των γονιών αναφορικά με τις συναναστροφές των παιδιών τους και τις
δραστηριότητές τους στο σχολείο και στον ελεύθερο χρόνο τους αποτελούν σημαντικό
προστατευτικό παράγοντα, προκειμένου να αποφευχθεί η εμπλοκή τους σε επικίνδυνες κα-

23
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ταστάσεις. Βέβαια, όσο μεγαλώνουν οι έφηβοι τείνουν να αντιδρούν όλο και πιο αρνητικά
στις προσπάθειες των γονιών τους για έλεγχο και οριοθέτηση, γεγονός που εντάσσεται στο
ευρύτερο πλαίσιο της αυτονόμησής τους από την οικογένεια.
Α., Κοκκέβη, Μ., Ξανθάκη, Α., Φωτίου, Ε., Καναβού (2010).
Πανελλήνια έρευνα στους μαθητές. Ερευνητικό Πανεπιστημιακό
Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής, από το διαδίκτυο, 25.9.2014 (διασκευή)

Α
ΩΜ
ΗΘ
ΤΖ
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

24
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (20906)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποια είναι, σύμφωνα με το κείμενο, η σημασία των φιλικών σχέσεων για την ομαλή
ανάπτυξη της ψυχικής υγείας του εφήβου; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να εντοπίσετε τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται νοηματικά η πρώτη με την δεύτερη
παράγραφο του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του
κειμένου με έντονη γραφή: κοινωνικές δεξιότητες, αυτοπεποίθησης, συχνή επικοι-
νωνία, ποιότητα, ελεύθερο χρόνο. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς
τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό κλπ.)
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να γράψετε μία πρόταση με την υπογραμμισμένη λέξη του κειμένου «συμπτώματα»,
ΧΑ

χρησιμοποιώντας τη λέξη με κυριολεκτική/δηλωτική λειτουργία της γλώσσας.

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

25
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (20906)

Α1. Η σημασία των φιλικών σχέσεων για την ομαλή ανάπτυξη της ψυχικής υγείας του εφήβου
είναι ύψιστη, διότι επηρεάζουν την ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη, γίνεται κοινωνικός, και
καλύπτει συναισθηματικές ανάγκες. Ακόμη, συμβάλλουν στην ενίσχυση της αυτοπεποί-
θησης, προωθούν την κοινωνική και συναισθηματική μάθηση, τη σχολική προσαρμογή,
ενώ αποτρέπουν τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Η κοινωνικοποίησή τους είναι εμφανής

Α
και αποφεύγονται αισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης.

ΩΜ
Α2. Συνδέονται με τη διαρθρωτική λέξη λοιπόν, που δείχνει συμπερασματική σχέση.

Β1. Οι κοινωνικές δεξιότητες των εφήβων ενισχύουν την αυτοπεποίθησή τους, ενώ η συχνή
επικοινωνία που αναπτύσσουν με τους συνομήλικούς τους και τους φίλους τους βοηθά
στην σωστή αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου τους. Έτσι, μοιράζονται με αυτούς δρα-

ΗΘ
στηριότητες και πολλές μορφές ψυχαγωγίας, η ποιότητα των οποίων καθορίζει σημαντικά
και το πνευματικό επίπεδο που καλλιεργούν.

Β2. Τα συμπτώματα της ασθένειας δεν ήταν εμφανή στο πρώτο στάδιο, αλλά έγιναν φανερά
σε προχωρημένο στάδιο.
ΤΖ
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

26
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (20907)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιος είναι, σύμφωνα με το κείμενο, ο ρόλος της οικογένειας στην ανάπτυξη των φιλικών
σχέσεων των εφήβων; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να γράψετε από έναν πλαγιότιτλο για τη δεύτερη παράγραφο (Η ύπαρξη… συνομηλίκους
τους) και την του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να γράψετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη
γραφή: συναισθηματική στήριξη, θύματα, προσωπική επαφή, επικίνδυνες καταστάσεις,
αυτονόμησης. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την
πτώση, τον αριθμό κλπ.)
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να βρείτε στο κείμενο πέντε λέξεις ή φράσεις ειδικού/επιστημονικού λεξιλογίου και να
ΧΑ

αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

27
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (20907)

Α1. Ο ρόλος της οικογένειας είναι σημαντικός για να αποφευχθούν κίνδυνοι και να ανα-
πτυχθούν στενοί φιλικοί δεσμοί. Όταν οι έφηβοι έχουν καλές σχέσεις με την οικογένειά
τους και αυτή τους στηρίζει συναισθηματικά, αναπτύσσουν μακροχρόνιες φιλίες. Επίσης
οι γονείς όταν ελέγχουν τις δραστηριότητες και τις συναναστροφές των παιδιών, τα
προστατεύουν από επικίνδυνες καταστάσεις, παρά την όποια ενδεχόμενη αντίδραση

Α
έχουν αυτά σε ανάλογες περιπτώσεις ελέγχου και περιορισμού.

ΩΜ
Α2. Η σημασία της φιλίας για την ψυχοκοινωνική υγεία των εφήβων.

Β1. Η συναισθηματική στήριξη των γονιών στα παιδιά καθορίζει το πόσο κοινωνικά είναι.
Θύματα της έλλειψης αγάπης είναι πάντα τα παιδιά που τραυματίζονται ανεπανόρθωτα.

φορές εγκυμονεί κινδύνους.
ΗΘ
Η προσωπική επαφή των παιδιών με φίλους μέσω των νέων τεχνολογικών μέσων πολλές

Για να μην μπλεχτεί ένας νέος σε επικίνδυνες καταστάσεις από μικρή ηλικία οφείλουν
οι γονείς να πάρουν τα μέτρα τους για να το προστατεύσουν.
Το βασικό χαρακτηριστικό της εφηβείας είναι η επιθυμία για απόλυτη αυτονόμηση.
ΤΖ
Β2. Ψυχοκοινωνική ανάπτυξη, ομαλή προσαρμογή, συναισθηματική στήριξη, κοινωνική
αποδοχή, κοινωνικές δεξιότητες, προστατευτικούς παράγοντες, ψυχοκοινωνική υγεία,
ΧΑ

ψυχοκοινωνικά προβλήματα, συμπτώματα κατάθλιψης.

Με το ειδικό, επιστημονικό λεξιλόγιο ο συγγραφέας εφιστά την προσοχή των αναγνωστών
στην ψυχολογική πλευρά της σημασίας της φιλίας για τους εφήβους και χρησιμοποιώντας
το αποκτά το κείμενό του την κατάλληλη ισχύ, το κύρος και την αξιοπιστία ενός κειμένου
που θίγει επιστημονικά, λογικά και τεκμηριωμένα το ζήτημα αυτό.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

28
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (20908)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιες συνέπειες έχει, σύμφωνα με το κείμενο, η αδυναμία του εφήβου να αναπτύξει
φιλικές σχέσεις με συνομηλίκους του; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να εντοπίσετε στο κείμενο πέντε διαρθρωτικές λέξεις και να αιτιολογήσετε τη χρήση
τους.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις του κειμένου
με έντονη γραφή: σημασία, να ανταλλάξουν, έφηβοι, μάθηση, κοινωνικοποίηση,
δραστηριότητες. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς
την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο κλπ.)
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. α. «Τα κινητά τηλέφωνα και οι διάφορες υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης στο διαδίκτυο
ΧΑ

διευκολύνουν τη συχνή επικοινωνία των εφήβων μεταξύ τους.». Να χαρακτηρίσετε το

είδος της σύνταξης (ενεργητική ή παθητική) στην παραπάνω πρόταση και να δικαιο-
λογήσετε την επιλογή της από τον πομπό.
(μονάδες 10)

Β2. β. Να μετατρέψετε τη σύνταξη στην αντίστροφή της.

ΙΣ

(μονάδες 5)
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

29
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (20908)

Α1. Η αδυναμία ενός έφηβου να αναπτύξει σχέσεις φιλικές με συνομηλίκους του οδη-
γεί πολλές φορές σε διάφορα ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Επιπλέον, συμβάλλει στην
απομόνωση, αλλά και σε συμπτώματα κατάθλιψης. Ακόμη, οι νέοι αυτοί έχουν χαμηλή
αυτοπεποίθηση και μπορούν πιο εύκολα να γίνουν θύματα κάθε μορφής κακομεταχείρισης
ή βίας από συνομηλίκους τους. Επίσης, πολλές φορές έχουν αρνητικές επιπτώσεις και

Α
στην απόδοσή τους στο σχολείο, αισθήματα μοναξιάς και απομόνωσης.

ΩΜ
Α2. Λοιπόν- συμπέρασμα/αποτέλεσμα
Επίσης-προσθήκη
Αντίθετα-αντίθεση
Βέβαια-έμφαση, επεξήγηση, διασάφηση
αν και- εναντίωση
ΗΘ
Β1. Η σημασία της φιλίας είναι αξιοσημείωτη όχι μόνο για τους έφηβους, αλλά και για όλους
τους ανθρώπους. Το να μπορείς να ανταλλάξεις απόψεις με κάποιον συμβάλλει στην
κοινωνικοποίηση αλλά και στην σωστή επιλογή και ανταλλαγή δραστηριοτήτων, ακόμη
ΤΖ
και στη μάθηση. Το να μοιράζονται απόψεις, ενδιαφέροντα, σκέψεις, ιδέες απομακρύνει
από ψυχοκοινωνικά προβλήματα και αρνητικά συναισθήματα.
ΧΑ

Β2. α. Η σύνταξη είναι ενεργητική. Με αυτήν τονίζεται το υποκείμενο που δρα.

Β2. β. Η συχνή επικοινωνία των εφήβων μεταξύ τους διευκολύνεται από τα κινητά τηλέφωνα
και τις διάφορες υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης στο διαδίκτυο.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

30
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (20910, 20911)

Η φιλία

Όταν σε κάποια βαρυσήμαντη καμπή του βίου μας μελετούμε ή επιχειρούμε κάτι πολύ
σοβαρό και επικίνδυνο, έχουμε ανάγκη από έναν καλόγνωμο σύμβουλο και αυστηρό κριτή, για
να συζητήσουμε μαζί του ελεύθερα και χωρίς περιστροφές το πρόβλημά μας. Αναζητούμε, αν

Α
όχι ένα ακόμη ζευγάρι ώμους έτοιμους να φορτωθούν κι εκείνοι μαζί μας και έτσι να μοιραστεί

ΩΜ
το φορτίο, τουλάχιστον ένα χέρι σίγουρο και ένα μάτι καθαρό, που θα μάς ενθαρρύνει ή θα
μάς αποτρέψει, αν κρίνει ότι δε βρισκόμαστε στον σωστό δρόμο, ότι δεν έχουμε εκτιμήσει
ορθά τις δυνάμεις μας, ή δεν αναλογιστήκαμε τις συνέπειες των πράξεών μας. Ποιος, εκτός
από τον φίλο μας, μπορεί να είναι ο καλύτερος σύμβουλος και κριτής μας;
Για να φανεί η αξία της φιλίας, δε θα διστάσω να επικαλεστώ ένα φαινομενικά παράδοξο

ΗΘ
γεγονός. Έχει παρατηρηθεί ότι, στις κρίσιμες στιγμές της ζωής τους, πολλοί, όταν τους λείπει
ο φίλος, καταφεύγουν στην κρίση του εχθρού. Διαισθάνονται ότι, όπως η αγάπη, έτσι και το
μίσος μπορεί να δει καθαρά μέσα μας και να μάς ζυγίσει με σκληρότητα, αλλά και με ακρίβεια.
Γι’ αυτό, φθάνουν στο σημείο να ανεχτούν να ακούσουν από τα χείλη του εχθρού τον αυστηρό
λόγο που χρειάζεται, για να ορθοποδήσουν1. Ξέρουν ότι την ώρα εκείνη του «μεγάλου ναι» ή
ΤΖ
του «μεγάλου όχι», όπως θα έλεγε στη γλώσσα του ο Καβάφης, θα κριθεί η τύχη τους. Τότε,
λοιπόν, χρειαζόμαστε τον φίλο και στην έλλειψή του, τον εχθρό!
Η φιλία, όμως, είναι και εξαιρετικά ευαίσθητη. Όπως τα ευγενή ποτά αλλοιώνονται αμέσως
ΧΑ

με την παραμικρή πρόσμειξη ακάθαρτων ουσιών, έτσι και η φιλία δεν αντέχει στη νόθευση και
διαλύεται πολύ εύκολα. Την αποσυνθέτει η ιδιοτέλεια, ο φθόνος και η αντιζηλία, τα παράγωγα,
δηλαδή, του εγωισμού. Αρκεί μια σταγόνα από το δηλητήριο αυτό, για να χαθεί η εκτίμηση,
να λείψει η εμπιστοσύνη και να σβήσει η αγάπη των φίλων.
Έτσι, εξηγούνται και οι δυσχέρειες που έχουν να υπερνικήσουν οι φιλίες μεταξύ ομο-
ΙΣ

τέχνων, για να διατηρηθούν. Δύσκολα βρίσκει τον φίλο ο δικηγόρος σε άλλο δικηγόρο, ο
γιατρός σε άλλο γιατρό, ο καλλιτέχνης σε άλλο καλλιτέχνη, γιατί τις σχέσεις τους τις δηλητη-
ΣΕ

ριάζει ο φόβος και η υποψία του ανταγωνισμού. Στη φιλία πρέπει να πηγαίνουμε με ανέφελη2
καρδιά˙ τότε τη χαιρόμαστε.
ΔΟ

Ε.Π. Παπανούτσος (1984), Πρακτική Φιλοσοφία, Αθήνα: Δωδώνη, 120-123 (διασκευή)

ΕΚ

Ορθοποδώ (ή ορθοποδίζω): αναλαμβάνω τις χαμένες μου δυνάμεις, περνώ από μια κακή κατάσταση
1

σε μια καλή ή γενικά ικανοποιητική.

ανέφελη: ασυννέφιαστη, ξάστερη, ευτυχισμένη.
2

31
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (20910)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποια είναι, σύμφωνα με τον συγγραφέα, η σημασία ενός καλού φίλου στη ζωή μας;
(60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στη δεύτερη και την τρίτη παράγραφο του κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. α. Να γράψετε μία συνώνυμη λέξη για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη
γραφή, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους στο κείμενο: επιχειρούμε, σίγουρο,
ενθαρρύνει, έλλειψη, δυσχέρειες.
(μονάδες 5)

Β1. β. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις συνώνυμες λέξεις που επιλέξατε,
ΤΖ
έτσι ώστε να γίνεται φανερή η σημασία τους. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον
γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο, το γένος κλπ.)
(μονάδες 5)
ΧΑ

Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Για ποιους λόγους ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το α' πληθυντικό πρόσωπο στην πρώτη
παράγραφο (Όταν … κριτής μας;) του κειμένου;
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

32
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (20910)

Α1. Η σημασία ενός καλού φίλου είναι τόσο σημαντική, γιατί αυτός αποτελεί τον σύμβουλο,
τον κριτή, τον συνομιλητή μας. Είναι κάποιος για να ακούσει, να στηρίξει, να ενθαρρύνει,
να αποτρέψει, να κρίνει και να εκτιμήσει. Βασίζεται στην εκτίμηση, την εμπιστοσύνη και
την αγάπη. Ακόμη και στην έλλειψή του χρειαζόμαστε τον εχθρό, ο οποίος σαν αυτόν
θα μας κρίνει, θα μας βοηθήσει να ορθοποδήσουμε και να αποφασίσουμε.

Α
Α2. «Η φιλία, όμως,…»- δηλώνεται σχέση αντίθεσης.

ΩΜ
Β1. α. Επιχειρούμε = προσπαθούμε
Σίγουρο = ασφαλές, βέβαιο
Ενθαρρύνει = προτρέπει

ΗΘ
Έλλειψη = απουσία
Δυσχέρειες = προβλήματα, δυσκολίες

Β1. β. Πρέπει να προσπαθούμε κάθε μέρα να γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι.

Είναι βέβαιο ότι θα τα καταφέρεις αν κοπιάσεις.
ΤΖ
Οι γονείς οφείλουν να προτρέπουν τα παιδιά για το καλύτερο δυνατό.
Η απουσία των γονιών του στοίχισε πολλά κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Τα προβλήματα πάντα θα υπάρχουν, εμείς καλούμαστε να αλλάξουμε, και να τα
ΧΑ

αντιμετωπίζουμε δυναμικά.

Β2. Με το α' πληθυντικό πρόσωπο ο συγγραφέας καθιστά το ύφος του κειμένου οικείο,
ζωντανό, παραστατικό, προσιτό, οικουμενικό και καθολικό όπως και το μήνυμά του.
Ενστερνίζεται κι αυτός κι όλοι οι αναγνώστες την άποψη περί φιλίας.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

33
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (20911)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Γιατί τα ανθρώπινα ελαττώματα, σύμφωνα με τον συγγραφέα, μπορούν να προκαλέσουν

τη διάλυση μιας φιλικής σχέσης; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην πρώτη παράγραφο (Όταν… κριτής μας;) και στη
δεύτερη παράγραφο (Για να φανεί… εχθρό!) του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. α. Να γράψετε μία συνώνυμη λέξη ή ισοδύναμη φράση για καθεμιά από τις λέξεις του
κειμένου με την έντονη γραφή: αυστηρό, ενθαρρύνει, συνέπειες, έλλειψη, ιδιοτέλεια.
(μονάδες 5)

Β1. β. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις συνώνυμες λέξεις ή τις ισοδύναμες
ΤΖ
φράσεις που επιλέξατε, έτσι ώστε να γίνεται φανερή η σημασία τους.
(μονάδες 5)

Β2. (Μονάδες 15)

ΧΑ

Β2. Αφού επισημάνετε στο κείμενο τρία παραδείγματα μεταφορικής/συνυποδηλωτικής χρή-

σης της γλώσσας, να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

34
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (20911)

Α1. Η φιλία όσο σημαντική κι αν είναι για τον άνθρωπο, βασίζεται στις αρχές, αρετές και
αξίες της αγάπης, της εμπιστοσύνης, της αμοιβαιότητας και της ειλικρίνειας. Όταν αυτές
οι αρχές εκλείψουν ή χαθούν για κάποιο λόγο, τότε η φιλία αποσυντίθεται. Κυριαρχεί ο
φθόνος, η ζήλεια, η ιδιοτέλεια, όλα τα παράγωγα, με άλλα λόγια, του εγωισμού. Αυτές
οι ακάθαρτες ουσίες που αλλοιώνουν, την εξαιρετικά ευαίσθητη φιλία.

Α
Α2. Η σημασία και αξία της φιλίας.

ΩΜ
Ένα παράδοξο γεγονός σχετικά με τη φιλία.

Β1. α. Αυστηρό = σοβαρό

Ενθαρρύνει = προτρέπει

ΗΘ
Συνέπειες = αποτελέσματα, απόρροιες
Έλλειψη = απουσία
Ιδιοτέλεια = απληστία, εγωισμός, μικροψυχία, ωφελιμισμός

Β1. β. Είναι πολύ σοβαρός άνθρωπος και στην προσωπική και στην επαγγελματική του ζωή.
ΤΖ
Τον προέτρεψε να πάει ένα ταξίδι για να ξεκουραστεί.
Τα αποτελέσματα της απαράδεκτης συμπεριφοράς σου θα φανούν σε λίγες εβδομάδες.
Η απουσία σου ήταν εμφανής καθ’ όλη τη διάρκεια της βραδιάς.
ΧΑ

Η απληστία του τον οδήγησε σε αυτή την άθλια θέση στην οποία βρίσκεται τα τελευταία
χρόνια.

Β2. Βαρυσήμαντη καμπή του βίου, ζευγάρι ώμους, να φορτωθούν ή να μοιραστούν το φορτίο,
ανέφελη καρδιά.
ΙΣ

Με τις μεταφορικές φράσεις ο συγγραφέας απευθύνεται κυρίως στη συναισθηματική

λειτουργία του δέκτη, στοχεύει στο να καταστήσει το κείμενο οικείο, προσιτό, ζωντανό,
ΣΕ

παραστατικό στον αναγνώστη και να κεντρίσει και το ενδιαφέρον του.

ΔΟ
ΕΚ

35
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (21926)

[Ο έρωτας στην εφηβεία]

Η εφηβεία είναι η πιο δύσκολη, αλλά ταυτόχρονα και η πιο ωραία ηλικία. Είναι «δύσκολη»,
γιατί οι έφηβοι δεν μπορούν να ελέγξουν τον εαυτό τους, ενώ παράλληλα είναι και «ωραία»,
γιατί φεύγεις από τον κόσμο των «μικρούληδων» και νιώθεις πιο ανεξάρτητος στον κόσμο

Α
των «μεγάλων».
Στην εφηβεία αυξάνονται τα δικαιώματα,

ΩΜ
αλλά και οι υποχρεώσεις. Οι έφηβοι ζη-
τούν από τους μεγαλύτερους σεβασμό και
κατανόηση, αλλά πολλές φορές, δυστυ-
χώς, δεν υπάρχει η ανάλογη ανταπόκριση.
Επιπλέον, στην εφηβεία προκύπτουν αρ-

ΗΘ κετά «πρωτόγνωρες» καταστάσεις για

πολλούς νέους. Μια απ’ αυτές, και μάλλον
από τις περισσότερο σημαντικές για αυ-
τούς, είναι ο «έρωτας». Ο «έρωτας» από μόνος του είναι ένα δυνατό συναίσθημα, αλλά στην
ΤΖ
εφηβεία είναι εντονότερος από ό,τι στις άλλες ηλικίες, ίσως επειδή είναι η τρυφερότερη και
η πιο ευαίσθητη ηλικία από όλες και έχει τόσο θετικές όσο και αρνητικές συνέπειες.
Οι θετικές συνέπειες στην ψυχολογική κατάσταση του εφήβου αντανακλώνται στη σχολική
ΧΑ

ζωή του, στην καθημερινότητά του αλλά και στις υπόλοιπες δραστηριότητές του. Στο σχολείο
αντιμετωπίζει τους καθηγητές και τους συμμαθητές του με καλύτερο τρόπο και θετικότερη
διάθεση, εφόσον ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα, που σε κάνει να βλέπεις τα πάντα από την
καλή τους μεριά. Ο έφηβος στην καθημερινότητά του μπορεί τότε να αντιμετωπίζει θετικά
τους γονείς του, τους γύρω του, τους «σημαντικούς άλλους» της ζωής του.
Όταν, όμως, κάποιος ερωτεύεται, ταυτόχρονα «κλείνεται» στον εαυτό του, «απομονώνεται»
ΙΣ

από τους άλλους, για να σκεφτεί. Συνηθίζεται, μάλιστα, να μη βλέπει και να μην αισθάνεται
ΣΕ

τίποτα και κανέναν γύρω του πέρα από τον ερωτικό του σύντροφο. Στα βάθη αυτού του συ-
ναισθήματος ο έφηβος συχνά αρχίζει να «αγαπά» τον εαυτό του, να επιμελείται την εμφάνισή
του περισσότερο, επειδή ενδιαφέρεται για την εικόνα που δείχνει προς τα έξω.
ΔΟ

Από την άλλη πλευρά, στον έρωτα υπάρχουν και οι επιπτώσεις, οι σημαντικότερες από
τις οποίες σε αυτή την ηλικία εντοπίζονται στη συμπεριφορά και στις επιδόσεις των νέων στο
ΕΚ

σχολείο. Κατά την περίοδο που ο έφηβος είναι ερωτευμένος, οι επιδόσεις του στο σχολείο
συχνά δεν είναι οι καλύτερες. Συνήθως, όλη την ημέρα μιλάει στο κινητό του ή σκέφτεται
το άτομο με το οποίο είναι ερωτευμένος. Δεν έχει μυαλό για άλλα πράγματα, αδυνατεί να
συγκεντρωθεί, είναι αφηρημένος, «ταξιδεύει», αποπροσανατολίζεται από τους στόχους και
τα ενδιαφέροντά του, και, ενώ, ζει ένα πολύ δυνατό και συχνά αυθεντικό σε αυτή την ηλικία
συναίσθημα, βρίσκεται σε μια «προβληματική» κατάσταση, σύμφωνα με τη γνώμη των με-
γαλύτερων και την πορεία της κοινής λογικής.
Ιστοσελίδα του Κέντρου Συμβούλων Ψυχικής Υγείας, 13.03.2013 (διασκευή)

36
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21926)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Για ποιους λόγους, σύμφωνα με το κείμενο, ο έρωτας παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή
του έφηβου; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ της τέταρτης και της πέμπτης παραγράφου του
κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
B1. Να δημιουργήσετε από μία πρόταση για καθεμιά από τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με
την έντονη γραφή: σεβασμό και κατανόηση, συναίσθημα, σχολική ζωή, επιπτώσεις,
γνώμη των μεγαλύτερων.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

B2. Να επισημάνετε τρία παραδείγματα μεταφορικής/συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας

στο κείμενο.
ΧΑ

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

37
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21926)

Α1. Ο έρωτας παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή του έφηβου, έχοντας τόσο θετικές όσο και
αρνητικές συνέπειες στην ψυχολογία του. Όλα αυτά αντανακλώνται στη σχολική ζωή και
την καθημερινότητά του. Τα βλέπει όλα πιο θετικά, από τους γονείς μέχρι τους καθηγητές.
Από την άλλη, όμως, κλείνεται κανείς και στον εαυτό του, σκέφτεται το άτομο που τον
ενδιαφέρει και απομονώνεται. Νοιάζεται πολύ για την εμφάνισή του κι όλα αυτά στην

Α
πιο ευαίσθητη και τρυφερή ηλικία.

ΩΜ
Α2. Επιτυγχάνεται με τη διαρθρωτική φράση από την άλλη πλευρά, που δείχνει αντίθεση.

Β1. Μόνο με σεβασμό και κατανόηση μέσα στην οικογένεια μπορούν να διευθετηθούν τα
θέματα που προκύπτουν.
Τα συναισθήματα των έφηβων είναι πολύ έντονα λόγω της ηλικίας τους.



ΗΘ
Η σχολική ζωή κάθε νέου εξαρτάται από τις ψυχολογικές του διακυμάνσεις.
Πολλές φορές ο έρωτας μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις σε έναν άνθρωπο.
Οι έφηβοι πρέπει να παίρνουν τη γνώμη των μεγαλύτερων και κυρίως να τη σέβονται.
ΤΖ
Β2. Κλείνεται στον εαυτό του, δεν έχει μυαλό για άλλα πράγματα, ταξιδεύει.
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

38