Α

Τράπεζα θεμάτων

ΩΜ
για την Α' Λυκείου

ΗΘ
με τις απαντήσεις τους
Ενότητα
ΤΖ
Περιθωριοποίηση ¯ Αμφισβήτηση
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΠΟΙΗΣΗ – ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ

Μετασχηματίζοντας δημιουργικά την αμφισβήτηση… (6606, 6609, 6611) . . . . . . . . . . . 5

Περιθωριοποίηση μαθητών από μαθητές! (21543, 21544, 21545) . . . . . . . . . . . . . . . .13

3
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (6606, 6609, 6611)

Μετασχηματίζοντας δημιουργικά την αμφισβήτηση …

Μέσα στην τάξη ο εκπαιδευτικός με τους μαθητές αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται

από τις μεταξύ τους στάσεις και συμπεριφορές. Κάποιες φορές, ο λόγος του ενός συγκρούεται

Α
με τον λόγο του άλλου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αντίκρουση του λόγου του εκπαιδευτικού
από τους μαθητές. Άλλωστε, ένας έφηβος δεν είναι μόνο ορθολογιστής ούτε μόνο φαντάζεται

ΩΜ
και να ονειροπολεί. Μπορεί παράλληλα να μονολογεί, να συζητά, να αμφισβητεί, να θυμώνει,
να αντιδρά.
Για την εκδήλωση αυτής της αμφισβήτησης προϋποτίθεται η ύπαρξη ενός «συνεργατικού
περιβάλλοντος» στο οποίο ο εκπαιδευτικός δεν είναι «γλωσσικός ηγεμόνας» των μαθητών,

ΗΘ
κάθε φορά που εκείνοι εκδηλώνουν μία διαφορετική άποψη για όσα συμβαίνουν στην τάξη
ή έξω από αυτή. Η ελεύθερη έκφραση των μαθητών σε συνθήκες συνεργασίας, διαλόγου και
ανάπτυξης κριτικού πνεύματος συνδέεται με τη δημιουργική εκμετάλλευση των δυνατοτήτων
της γλώσσας. Με τη βοήθεια της γλώσσας οι μαθητές ενθαρρύνονται στην ανάληψη πρω-
τοβουλιών και δημιουργούνται κατάλληλες συνθήκες για την εξέλιξή τους σε επικοινωνιακά
ΤΖ
εύστοχους χρήστες της γλώσσας.
Η αξιοποίηση των ποικίλων διαλόγων που ξετυλίγονται στο σχολείο προσφέρει εξαιρετικές
και πολυάριθμες ευκαιρίες στον εκπαιδευτικό για διεύρυνση του λεξιλογίου του μαθητών. Με
ΧΑ

διάθεση για δημιουργική εκμετάλλευση και φαντασία ο εκπαιδευτικός καλείται να αξιοποιεί

τις φράσεις αμφισβήτησης των μαθητών του, στο πλαίσιο ενός επικοινωνιακού παιγνιδιού.
Έτσι, η τάξη οδηγείται στη διερεύνηση καινούριων λέξεων και εκφραστικών σχημάτων, τα
οποία λειτουργούν ως όχημα έκφρασης των συναισθημάτων και των θέσεων των μελών της
μαθητικής κοινότητας.
ΙΣ

Για παράδειγμα, από τις φράσεις των μαθητών του ο εκπαιδευτικός μπορεί να προκαλέσει
μία αναζήτηση της φύσης και των χαρακτηριστικών των λέξεων που αυτοί χρησιμοποίησαν.
ΣΕ

Μπορεί ακόμη να σχηματίσει μία καλή εικόνα του μεγέθους του ατομικού λεξιλογίου του κάθε
μαθητή, αλλά και των δυνατοτήτων του να διακρίνει την ομωνυμία, την πολυσημία και τη
ΔΟ

μετωνυμία των λέξεων ως παραλλαγές και όψεις της σημασίας τους. Είναι δυνατόν, επίσης,
να ασχοληθεί με τη διαδικασία των ορισμών και των λεπτών υφολογικών διακρίσεων, με την
ανάδειξη των σχέσεων και των διαφορών μεταξύ γεωγραφικών και κοινωνικών ποικιλιών
ΕΚ

της γλώσσας, μυώντας τους μαθητές στις σημασιολογικές σχέσεις των λέξεων. Επιπλέον,
αξιοποιώντας τις διαλεκτικές προφορές και τις ποικιλίες στον λόγο των μαθητών στην τάξη,
μπορεί να παρουσιάζει τη διάκριση του λαϊκού από το λόγιο στοιχείο και να τους βοηθά να
καταλάβουν τη χρήση αυτών των στοιχείων στις διάφορες «επικοινωνιακές περιστάσεις».
Καταληκτικά, θα πρότεινε κανείς τη δημιουργική εκμετάλλευση και την αξιοποίηση των
ποικίλων χαρακτηριστικών του λόγου των μαθητών, πιστεύοντας ότι η στιγμή του αυθορμη-

5
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

τισμού και της μη προσχεδιασμένης γλωσσικής έκφρασης παρέχει μοναδικές αφορμές για
εμπλουτισμό και εμβάθυνση του γλωσσικού μαθήματος. Πρόκειται για προκλήσεις στις οποίες
ο εκπαιδευτικός οφείλει να ανταποκριθεί.

Ν. Τσιτσανούδη – Μαλλίδη. (2013). Γλώσσα και σύγχρονη (πρωτο)σχολική εκπαίδευση:

Επίκαιρες προκλήσεις και προοπτικές, 120-168. Αθήνα: Gutenberg (διασκευή)

Α
ΩΜ
ΗΘ
ΤΖ
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

6
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (6606)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Πώς, σύμφωνα με το κείμενο, ο εκπαιδευτικός μπορεί να αξιοποιήσει τους διαλόγους που
αναπτύσσονται στην τάξη για τη γλωσσική ανάπτυξη των μαθητών του; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της δεύτερης παραγράφου (Για την εκδήλωση … γλώσσας)
του κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. «Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αντίκρουση του λόγου του εκπαιδευτικού από τους μαθητές»
Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 50-60
λέξεων.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (μονάδες 15)

Β2. α. Ο τίτλος του κειμένου είναι κυριολεκτικός/δηλωτικός ή μεταφορικός/συνυποδηλω-

τικός;
ΧΑ

(μονάδες 5)

Β2. β. Να δώσετε έναν δικό σας σύντομο μεταφορικό/συνυποδηλωτικό τίτλο στο κείμενο.
(μονάδες 10)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

7
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (6606)

Α1. Σύμφωνα με το κείμενο για να μπορέσει ο δάσκαλος να συμβάλει στη γλωσσική ανάπτυξη
των μαθητών του απαραίτητη προϋπόθεση είναι η δημιουργία ενός «συνεργατικού περι-
βάλλοντος» μέσα στο οποίο ο ίδιος δε θα ‘χει το ρόλο του γλωσσικού ηγεμόνα. Οφείλει
να αξιοποιεί τους διαλόγους με διάθεση για δημιουργική εκμετάλλευση και φαντασία στα
πλαίσια επικοινωνιακού παιχνιδιού ώστε οι μαθητές να οδηγούνται τη διερεύνηση νέων

Α
λέξεων και εκφραστικών σχημάτων και κατ’ επέκταση στην έκφραση των συναισθημάτων
και των θέσεων τους.

ΩΜ
Α2. Θεματική πρόταση: «Για την εκδήλωση … αυτή»
Λεπτομέρειες: «η ελεύθερη έκφραση … γλώσσας»
Πρόταση κατακλείδα: «Δεν υπάρχει»

ΗΘ
Β1. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αντίκρουση του λόγου του εκπαιδευτικού από τους
μαθητές. Οι μαθητές καθημερινά δέχονται πολλά και διαφορετικά ερεθίσματα τόσο από
τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης όσο και από το διαδίκτυο. Συνεπώς έχουν ιδιαίτερα ανα-
πτυγμένη κριτική σκέψη και διάθεση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην αντιμετωπίζουν
ΤΖ
το δάσκαλο ως αυθεντία και αποκλειστική και έγκυρη πηγή γνώσης με συνέπεια όταν
διαφωνούν να εκφράζουν τη γνώμη τους.

Β2. α. Ο τίτλος του κειμένου είναι μεταφορικός

ΧΑ

Β2. β. Η αμφισβήτηση πηγή γλωσσικής έκφρασης

ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

8
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (6609)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Με ποιον τρόπο, σύμφωνα με το κείμενο, ο εκπαιδευτικός μπορεί να διευρύνει το λεξι-

λόγιο των μαθητών του; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου (Η αξιοποίηση … κοινότητας) του
κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1 (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, στην οποία να χρησιμοποιήσετε λέξεις/
φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: αξιο-
ποίηση, δημιουργική, μαθητών, συναισθημάτων, μαθητικής κοινότητας.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. α. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο όρους του ειδικού λεξιλογίου.

(μονάδες 10)
ΧΑ

Β2. β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

(μονάδες 5)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

9
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (6609)

Α1. Σύμφωνα με το κείμενο το γλωσσικό περιβάλλον του σχολείου μπορεί να συμβάλει κα-
θοριστικά στην ανάπτυξη ενός πλούσιου λεξιλογίου και στην αποτελεσματικότερη χρήση
του στο λόγο. Αυτό μπορεί να συμβεί πρώτα από όλα αν ο εκπαιδευτικός αξιοποιήσει το
διάλογο με σκοπό να ενθαρρύνει τους μαθητές να εκφράσουν τα ατομικά τους γλωσσικά
χαρακτηριστικά και τις διαφορετικές διαλεκτικές προφορές και ποικιλίες στο λόγο τους.

Α
Επίσης καλό θα ήταν να βοηθήσει τους μαθητές να ανακαλύψουν νέους εκφραστικούς
δρόμους μέσα από διαφορετικές γεωγραφικές και κοινωνικές γλωσσικές ποικιλίες.

ΩΜ
Α2. Θεματική πρόταση: «Η αξιοποίηση … μαθητών»
Λεπτομέρειες: «Με διάθεση … μαθητικής κοινότητας»
Πρόταση κατακλείδα: «Δεν υπάρχει»

ΗΘ
Β1. Ο δάσκαλος οφείλει να είναι εμψυχωτής και καθοδηγητής της μαθητικής κοινότητας
και όχι γλωσσικός ηγεμόνας και αυθεντία. Μόνο έτσι θα μπορέσει να προβεί στην αξι-
οποίηση της δημιουργικής φαντασίας των μαθητών. Αυτό προϋποθέτει την καλλιέργεια
του διαλόγου στην τάξη και την ενθάρρυνση των μαθητών ώστε να εκφράζουν άφοβα
ΤΖ
τη γνώμη τους γεγονός που θα επιτρέψει και την εκδήλωση των συναισθημάτων τους.

Β2. α. γλωσσικός ηγεμόνας, συνεργατικού περιβάλλοντος

ΧΑ

Β2. β. Η χρήση ειδικού λεξιλογίου προσδίδει σαφήνεια και στο κείμενο και εγκυρότητα στα
επιχειρήματα του συγγραφέα.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

10
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (6611)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Γιατί, σύμφωνα με τη συγγραφέα, η ύπαρξη περιβάλλοντος συνεργασίας στην τάξη βοηθά
στο να γίνουν οι μαθητές αποτελεσματικοί χρήστες της γλώσσας; (60-80 λέξεις).
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην τέταρτη παράγραφο (Για παράδειγμα … περιστά-
σεις) και την πέμπτη παράγραφο (Καταληκτικά … να ανταποκριθεί) του κειμένου.
(μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. (Μονάδες 10)

Β1. «Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αντίκρουση του λόγου του εκπαιδευτικού από τους μαθητές».
Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 50-60
λέξεων.
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Ποιες από τις υπογραμμισμένες λέξεις των παρακάτω προτάσεων έχουν μεταφορική/
ΧΑ

συνυποδηλωτική σημασία και ποιες κυριολεκτική/δηλωτική;

1. Οι μαθητές ενθαρρύνονται στην ανάληψη πρωτοβουλιών.
2. [Οι διάλογοι] ξετυλίγονται στο σχολείο.
3. Η τάξη οδηγείται στη διερεύνηση καινούργιων λέξεων.
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

11
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (6611)

Α1. Σύμφωνα με τη συγγραφέα η ύπαρξη περιβάλλοντος συνεργασίας στην τάξη βοηθά

στο να γίνουν οι μαθητές αποτελεσματικοί χρήστες της γλώσσας. Αυτό συμβαίνει γιατί
ο εκπαιδευτικός δε λειτουργεί ως «γλωσσικός ηγεμόνας» και δεν παρουσιάζεται ως
αυθεντία στους μαθητές. Δίνει στους μαθητές τη δυνατότητα και να διαφωνούν αλλά
και να εκφράζουν ελεύθερα τη διαφωνία τους, ενώ παράλληλα επιτρέπει τη χρήση των

Α
ιδιαίτερων γλωσσικών χαρακτηριστικών. Έτσι τους ωθεί και στην ελεύθερη έκφραση των
συναισθημάτων τους μέσω της καλλιέργειας της κριτικής ικανότητας και του διαλόγου.

ΩΜ
Α2. 4η παράγ.: «Δημιουργική αξιοποίηση από τον εκπαιδευτικό των μαθητικών εκφράσεων.»
5η παράγ.: «Αξιοποίηση των χαρακτηριστικών του λόγου των μαθητών»

Β1. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αντίκρουση του λόγου του εκπαιδευτικού από τους

ΗΘ
μαθητές. Οι μαθητές καθημερινά δέχονται πολλά και διαφορετικά ερεθίσματα τόσο από
τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης όσο και από το διαδίκτυο. Συνεπώς έχουν ιδιαίτερα ανα-
πτυγμένη κριτική σκέψη και διάθεση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην αντιμετωπίζουν
το δάσκαλο ως αυθεντία και αποκλειστική και έγκυρη πηγή γνώσης με συνέπεια όταν
διαφωνούν να εκφράζουν τη γνώμη τους.
ΤΖ
Β2. 1. κυριολεκτική, 2. μεταφορική, 3. μεταφορική.
ΧΑ
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

12
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

Κείμενο (21543, 21544, 21545)

Περιθωριοποίηση μαθητών από μαθητές!

Θα τη συναντήσεις και στα πιο καλά σχολεία και στις πιο πνευματικά καλλιεργημένες
μικρο-κοινωνίες. Θα απορήσεις για την έκταση και την ένταση που μπορεί να πάρει. Θα
ανησυχήσεις για την αδυναμία επούλωσης των πληγών που αφήνει. Και τελικά θα αγνοείς

Α
και την τραυματική εμπειρία, που αφήνει σε βάθος χρόνου, γιατί ο μαθητής θα έχει φύγει

ΩΜ
προ πολλού από το σχολείο.
Η περιθωριοποίηση των μαθητών από μαθητές παραμένει εδώ και χρόνια ένα από τα
πιο δύσκολα προς επίλυση προβλήματα του σχολείου. Αναπτύσσεται και εξαπλώνεται με οξύ
τρόπο, με αποτέλεσμα να πλήττει τον ψυχικό κόσμο των θυμάτων. Και το πιο οδυνηρό είναι
ότι ακυρώνει την αυτοπεποίθηση και τη δημιουργική διάθεση των παιδιών, τα οποία θα

ΗΘ
δεχτούν το πλήγμα της περιθωριοποίησης. Και όλα αυτά συμβαίνουν, είτε στην παιδική είτε
στην εφηβική ηλικία, στις περιόδους της αυξημένης ευαισθησίας και της συγκρότησης της
προσωπικότητας του ανθρώπου.
Προκύπτουν, εύλογα, τα εξής ερωτήματα: πώς τα παιδιά, και κυρίως οι έφηβοι, οδηγούνται
ΤΖ
σε τόσο ακραίες συμπεριφορές, οι οποίες μειώνουν την προσωπικότητα των συνομηλίκων
τους; Από πού ορμώμενοι εκδηλώνουν τόσο βάρβαρες αντιλήψεις και πρακτικές; Είναι έμφυτες
αυτές οι συμπεριφορές ή ενσωματώνονται στον ψυχικό τους κόσμο ως αδιόρατα, αλλά και
πανίσχυρα προϊόντα της κοινωνίας μας; Προφανώς, στη μαθητική κοινότητα αποτυπώνεται
ΧΑ

η σκληρότητα των κοινωνικών και ανθρώπινων σχέσεων και εκδηλώνεται το σοβαρό αν-
θρωπιστικό έλλειμμα του πολιτισμού μας. Η περιθωριοποίηση στους κόλπους των μαθητών
έχει ευρύ φάσμα προέλευσης, καθώς μπορεί να προκύπτει από σωματικές ή και πνευματικές
ιδιαιτερότητες των ατόμων, «αποκλίνουσες» αντιλήψεις, πρακτικές, ιδεολογικές θεωρήσεις κ.ά.
Είναι αξιοσημείωτο, ωστόσο, το εξής στοιχείο: η περιθωριοποίηση παιδιών και εφήβων από
ΙΣ

παιδιά και εφήβους είναι πολύ πιο ακραία από την περιθωριοποίηση μεγάλων από μεγάλους
και αποκτά μια περίεργη σκληρότητα. Ο έφηβος, ο οποίος θα εισπράξει την απόρριψη από
ΣΕ

τους συνομήλικούς του, θα μεταβιβάσει ένα μέρος της σκληρότητας των άλλων στον ίδιο
τον εαυτό του, τιμωρώντας τον με αυτοαπόρριψη ή υιοθετώντας εσωστρεφή συμπεριφορά.
ΔΟ

Οι τάσεις αυτές μπορεί να οδηγήσουν το θύμα σε μια συνολική αποφυγή των σχέσεών του
με τους συνομηλίκους, με αποτέλεσμα να είναι πιθανή η εκδήλωση κάποιου ψυχολογικού
προβλήματος. Ο άνθρωπος, ιδιαίτερα την περίοδο της εφηβείας, μπορεί να εκφράσει μεγάλη
ΕΚ

σκληρότητα προς τους ομήλικούς του, αλλά και να νιώσει υπερβολική πίεση στον κόσμο των
ευαισθησιών του. Μπορεί να κινηθεί από τη μια άκρη στην άλλη με φοβερή ευκολία.

N. Τσούλιας, από το διαδίκτυο, 16.7.2013 (διασκευή)

13
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21543)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιες είναι, σύμφωνα με τον συγγραφέα του κειμένου, οι επιπτώσεις της περιθωριοποί-
ησης των μαθητών από τους συνομηλίκους τους; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Να περιγράψετε τον τρόπο με τον οποίο επιχειρείται η μετάβαση των νοημάτων από τη
δεύτερη στην τρίτη παράγραφο του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να δημιουργήσετε πέντε προτάσεις, χρησιμοποιώντας σε κάθε πρόταση μία από τις λέξεις
του κειμένου με έντονη γραφή: οξύ, συγκρότησης, έλλειμμα, μεταβιβάσει, εσωστρεφή.
(Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το
πρόσωπο, το γένος κ.τ.λ.).
(μονάδες 10)
ΤΖ
Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Ποιο είναι το νόημα που ο συγγραφέας αποδίδει με το σημείο στίξης (θαυμαστικό) στον
ΧΑ

τίτλο του κειμένου;

(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

14
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21543)

Α1. Η περιθωριοποίηση των μαθητών από συνομιλήκους, βιώνεται πιο τραυματικά, από
την αντίστοιχη περιθωριοποίηση των μεγάλων από μεγάλους. Ο έφηβος μέσα απ’ την
απόρριψη, αυτοενοχοποιείται, και κλείνεται ερμητικά στον εαυτό του, αναπτύσσοντας
αντικοινωνική συμπεριφορά, που σε ακραία εκδοχή, οδηγεί στην εμφάνιση ψυχολογικών
προβλημάτων. Πολλές φορές μάλιστα, διακόπτουν οι νέοι το σχολείο, αποκτούν μίσος για

Α
την κοινωνία και συμπεριφέρονται με ανείπωτη σκληρότητα, προκειμένου να καλύψουν
προσωπικές ανασφάλειες. Τελικά, το γεγονός αυτό έχει τραγικές συνέπειες για τη ζωή

ΩΜ
τους.

Α2. Η νοηματική μετάβαση από τη δεύτερη στην τρίτη παράγραφο γίνεται ομαλά με τη χρήση
μεταβατικής/διαρθρωτικής λέξης «εύλογα». Ο συγγραφέας, αποτυπώνει τον προβλη-
ματισμό που προκύπτει από το νόημα της προηγούμενης παραγράφου, με διαδοχικά
ερωτήματα.

ΗΘ
Β1. - Παραμένει οξύ στις μέρες μας, το πρόβλημα των ναρκωτικών.
- Η παιδεία παίζει καθοριστικό ρόλο στη συγκρότηση της προσωπικότητας του νέου.
ΤΖ
- Παρατηρήθηκε οικονομικό έλλειμμα στα ταμεία του κράτους.
- Ο γονέας ενδιαφέρεται να μεταβιβάσει την περιουσία του στο παιδί του.
- Τα εσωστρεφή άτομα, δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στις διαπροσωπικές τους
ΧΑ

σχέσεις.

Β2. Ο συγγραφέας χρησιμοποιώντας το θαυμαστικό, ως σημείο στίξης, δηλώνει στον τίτλο

την έκπληξη, την απορία, και την αποστροφή του ταυτόχρονα για το θέμα της περιθω-
ριοποίησης των μαθητών. Συμπληρωματικά γεννά συναισθήματα, κινητοποιεί τη σκέψη
και το ενδιαφέρον του δέκτη, δίνοντας στο θέμα ανθρωποκεντρική διάσταση.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

15
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21544)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποιοι οι λόγοι, σύμφωνα με τον συγγραφέα του κειμένου, που δημιουργούν το φαινόμενο
της περιθωριοποίησης των μαθητών από τους συνομηλίκους τους; (60-80 λέξεις)
(μονάδες 15)

Α
Α2. (Μονάδες 10)

ΩΜ
Α2. Είναι αξιοσημείωτο, με αποτέλεσμα: Ποιος ο ρόλος τους στη συνοχή του λόγου στην
τέταρτη παράγραφο (Είναι αξιοσημείωτο… ευκολία) του κειμένου;
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του
κειμένου με έντονη γραφή: περιθωριοποίηση, δημιουργική διάθεση, μαθητική κοι-
νότητα, ακραία, υπερβολική πίεση. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς
τύπους ως προς την πτώση, το γένος, τον αριθμό κ.ά.)
ΤΖ
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

Β2. Να δικαιολογήσετε τη γλωσσική επιλογή του συγγραφέα του κειμένου να χρησιμοποιήσει

ΧΑ

στην αρχή των περιόδων λόγου της πρώτης παραγράφου ρήματα που βρίσκονται σε
δεύτερο ενικό πρόσωπο.
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

16
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21544)

Α1. Οι λόγοι που δημιουργούν το φαινόμενο της περιθωριοποίησης, αποτυπώνουν την ευ-
ρύτερη συγκρότηση των κοινωνικών και ανθρωπίνων σχέσεων και αντανακλούν την
υποχώρηση του ανθρωπιστικού πνεύματος, σε όλες τις εκδηλώσεις της ατομικής και
κοινωνικής ζωής. Σημαντικό ρόλο στην περιθωριοποίησή τους συντελούν και οι σωμα-
τικές και πνευματικές ιδιαιτερότητες, αντικοινωνικές συμπεριφορές, ακραίες ιδεολογίες

Α
και μια ιδιότυπη γοητεία που ασκεί το αντισυμβατικό «περιθώριο» στο μυαλό των νέων.
Πρόκειται τελικά για ευρύτερο φαινόμενο που συνδέεται με την κοινωνία και την ατο-

ΩΜ
μικότητα του νέου.

Α2. Είναι αξιοσημείωτο: δηλώνει επιβεβαίωση (τονισμό, έμφαση)

Με αποτέλεσμα: δηλώνει αποτέλεσμα-συνέπειες

ΗΘ
Β1. Στις ψυχοφθόρες και συχνά καταπιεστικές δομές του εκπαιδευτικού συστήματος, η μα-
θητική κοινότητα βιώνει υπερβολική πίεση προκειμένου ν’ ανταποκριθεί στις απαιτήσεις
του. Απαιτήσεις που πολλές φορές, εκμηδενίζουν τη δημιουργική διάθεση των μαθητών
και τους οδηγούν σε μια ιδιότυπη περιθωριοποίηση στο χώρο του σχολείου. Αυτή η
ΤΖ
ακραία ισοπέδωση των μαθητών, αποτελεί έναυσμα για επανασχεδιασμό των εκπαιδευ-
τικών μας προγραμμάτων.

Β2. Ο συγγραφέας, χρησιμοποιώντας β' ενικό πρόσωπο επιχειρεί να πετύχει αμεσότητα και
ΧΑ

οικειότητα. Από την άλλη δίνει μια θεατρική διάσταση και διαλογικότητα, ενώ ταυτόχρονα
στοχεύει να παραμείνει το κείμενό του ζωντανό και παραστατικό στη συνείδηση του
δέκτη.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

17
Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΘΕΜΑΤΑ (21545)

Α1. (Μονάδες 15)

Α1. Ποια είναι, σύμφωνα με τον συγγραφέα του κειμένου, η σχέση ανάμεσα στην περιθωρι-
οποίηση των παιδιών και των εφήβων από συνομηλίκους τους και της κρίσης των αξιών
που χαρακτηρίζει την κοινωνία και την εποχή μας; (60-80 λέξεις)

Α
(μονάδες 15)

ΩΜ
Α2. (Μονάδες 10)

Α2. Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της δεύτερης παραγράφου (Η περιθωριοποίηση… του

ανθρώπου) του κειμένου.
(μονάδες 10)

Β1. (Μονάδες 10)

ΗΘ
Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του
κειμένου με έντονη γραφή: περιθωριοποίησης, ακραίες συμπεριφορές, ανθρωπιστικό
έλλειμμα, σκληρότητα, περίοδο της εφηβείας. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους
ΤΖ
γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό κ.τ.λ.)
(μονάδες 10)

Β2. (Μονάδες 15)

ΧΑ

Β2. Να δικαιολογήσετε τη διατύπωση των ερωτημάτων στην αρχή της τρίτης παραγράφου
του κειμένου.
(μονάδες 15)
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

18
 Τράπεζα θεμάτων για την Α' Λυκείου

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ (21545)

Α1. Η περιθωριοποίηση των παιδιών και των εφήβων από τους συνομιλήκους τους, έχει άμε-
ση σχέση με την ευρύτερη κοινωνική κρίση των αξιών και τα παθογενή χαρακτηριστικά
της εποχής μας. Πιο συγκεκριμένα, το σοβαρό ανθρωπιστικό έλλειμμα του πολιτισμού
μας, με τον τεχνοκρατικό του προσανατολισμό, αλλά και οι κρίσεις στις κοινωνικές και
ανθρώπινες σχέσεις, με συμπεριφορές μίσους και αδιαλλαξίας, οδηγούν το ευαίσθητο

Α
κομμάτι της νεολαίας, σε ακραίες, βίαιες και επιθετικές συμπεριφορές. Τελικά, οι αντι-
κοινωνικές συμπεριφορές που εδραιώνονται στο μίσος, τροφοδοτούν βία.

ΩΜ
Α2. Θεματική περίοδος: Η περιθωριοποίηση … σχολείου
Λεπτομέρειες-Σχόλια: Αναπτύσσεται … περιθωριοποίησης
Πρόταση Κατακλείδα: Και όλα αυτά … του ανθρώπου

ΗΘ
Β1. Το ευρύτερο ανθρωπιστικό έλλειμμα του τεχνοκρατικού μας πολιτισμού, επιδρά αποφα-
σιστικά και καθοριστικά στην ευαίσθητη περίοδο της εφηβείας των νέων. Η βαναυσότητα
και η σκληρότητα της εποχής μας, με την παράλληλη περιθωριοποίηση των νέων από
τα κέντρα λήψης αποφάσεων, δημιουργεί ακραίες συμπεριφορές από τη μεριά τους.
ΤΖ
Καταληκτικά, μόνο με την πίστη στον άνθρωπο ως δρομοδείκτη θα βαδίσουμε σήμερα
ειρηνικά.

Β2. Ο συγγραφέας, χρησιμοποιώντας ερωτήματα στην τρίτη παράγραφο, θέλει ν’ αναδείξει,

ΧΑ

μέσα από διαφορετικές οπτικές γωνίες προσέγγισης, τις πτυχές του προβλήματος και
να γεννήσει στον αναγνώστη έναν γόνιμο προβληματισμό και μια προσωπική ευαισθη-
τοποίηση. Ταυτόχρονα προσπαθεί να αφυπνίσει το ενδιαφέρον μας για τις αιτίες της
αντικοινωνικότητας των νέων και δίνει στα ερωτήματα λειτουργία μετάβασης. Ταυτόχρονα
το κείμενο γίνεται πιο ζωντανό, άμεσο και παραστατικό.
ΙΣ
ΣΕ
ΔΟ
ΕΚ

19