Οδυσσέας Γκιλής. ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ. Γεωδαισία,Χωρογραφία.γεωγραφία. Αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. 2020.

1
Οδυσσέας Γκιλής
Επιμέλεια συλλογής, ταξινόμησης και αξιοποίησης υλικού.
ΤΟΠΟΓΡΑΦΩ
ΤΟΠΟΓΡΑΦΟΣ
ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ
ΧΩΡΟΓΡΑΦΙΑ
ΓΕΩΔΑΙΣΙΑ
Αποσπάσματα από αρχαία Ελληνικά,Βυζαντινά και
θεολογικά κείμενα
Θεσσαλονίκη 2020
2
3
Περιεχόμενα
Εγκ. ΔΟΜΗ................................................................................................................................4
Ερατοσθένης Ερατοσθένης (ιδρυτής της επιστημονικής γεωγραφίας και Τοπογραφίας)
276 π. Χ. 194 π.Χ.....................................................................................................................11
From Wikipedia term topography..........................................................................................12
Ancient Greek Topography.....................................................................................................13
Topography Τοπογραφία.......................................................................................................13
Greek-Lexicon-Sophocles. London 1914.................................................................................13
Λεξικόν αρχαιολογίας τόμ. Β΄. Εν Αθήναις 1891. σελ. 1374...................................................14
Λεξικόν Δημητράκου τόμος ΙΔ. Σελ. 7338...............................................................................15
LAROUSSE...............................................................................................................................16
Φώτιος. Bibliotheca ̓.............................................................................................................18
Λεξικον Liddell-Scott...............................................................................................................19
Λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη. Σελ. 1777........................................................................................19
Ετυμολογικόν Λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη..................................................................................20
ΕΛΛΗΝΟΑΓΓΛΙΚΟ-ΛΕΞΙΚΟ-DONNEGAN...................................................................................20
ΤΟΠΗΙΟΝ................................................................................................................................20
ΤΟΠΕΙΑ....................................................................................................................................21
Τόπος......................................................................................................................................22
Από τη Βικιπαίδεια. Τοπογραφία..........................................................................................72
Χρονολογική ταξινόμηση αποσπασμάτων.............................................................................75
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα.......................................................................................75
Αποσπάσματα από αρχαία Ελληνικά,Βυζαντινά και θεολογικά κείμενα...............................76
Χωρογραφία........................................................................................................................117
Γεωδαισία............................................................................................................................177
Γεωγραφία...........................................................................................................................199
Ιπποδάμειο σύστημα............................................................................................................205
4
Κοσμογραφία.......................................................................................................................208
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ.........................................................................................................................220
Εγκ. ΔΟΜΗ
Μενεκλής. Όνομα ιστορικών προσώπων της αρχαιότητας.1. Περιηγητής

και τοπογράφος της αρχαίας Ελλάδας (2oς ή 1oς αι. π.Χ.). Έγραψε
Τοπογραφία της πόλης της Αθήνας με τον τίτλο Περί Αθηνών, η οποία
αποδιδόταν στον Καλλικράτη.
Λικ, Γουίλιαμ Μάρτιν (William Martin Leake, Λονδίνο 1777 – 1860).

Άγγλος στρατιωτικός, τοπογράφος και αρχαιολόγος. Διετέλεσε
αξιωματικός του αγγλικού πυροβολικού, υπηρετώντας αρχικά στις
Αντίλλες (νησιά Καραϊβικής) και έπειτα στην Κωνσταντινούπολη, όπου
στάλθηκε για να οργανώσει το τουρκικό πυροβολικό (1799). Με την
ευκαιρία αυτή ταξίδεψε στη Μικρά Ασία, στην Ελλάδα, στην Αίγυπτο,
στην Κύπρο, στη Συρία και, τέλος, πάλι στην Ελλάδα, όπου επιδόθηκε σε
αρχαιολογικές και τοπογραφικές μελέτες. Από τις περιηγήσεις του στην
Ελλάδα συγκέντρωσε πολλά αρχαία αντικείμενα και νομίσματα, τα οποία
και δώρισε σε αγγλικά μουσεία. Ασχολήθηκε επίσης με την Τοπογραφία
της Αθήνας και της Αττικής καθορίζοντας τις θέσεις των αρχαίων δήμων
της πόλης, για τους οποίους και έγραψε μία διαφωτιστική διατριβή
(Λονδίνο, 1821). Κατά τη διάρκεια του πολέμου των Άγγλων εναντίον
των Τούρκων, ο Λ. στάλθηκε από την αγγλική κυβέρνηση στον Αλή
πασά για να βολιδοσκοπήσει τις διαθέσεις του και να εξετάσει με ποιον
τρόπο θα μπορούσε να τον βοηθήσει η Αγγλία. Ο Λ. παρέμεινε για πολύ
καιρό στην Ήπειρο και ταξίδεψε στην Αλβανία, για να μελετήσει την
άμυνά της σε περίπτωση γαλλικής εισβολής.
Δημήτριος . ο Τοπογράφος (2ος αι. π.Χ.). Ζωγράφος που ειδικεύτηκε

στην απόδοση τοπίων. Εργάστηκε στην Αλεξάνδρεια επί Πτολεμαίου
ΣΤ’ του Φιλομήτορα.
Πύρασος. Αρχαία πόλη της Αχαΐας Φθιώτιδας, στην περιοχή του νομού
Μαγνησίας, κοντά στη σημερινή Νέα Αγχίαλο. Η αρχαιότερη
πληροφορία για την Π. προέρχεται από τον Όμηρο, ο οποίος την
αναφέρει στον κατάλογο των καραβιών (Ιλιάδα, Β’ 695), μαζί με τη
Φυλάκη και την Ίτωνα, με τις οποίες συναποτελούσε το βασίλειο του
5
Πρωτεσίλαου. Κατά τον Στράβωνα (IX, 435), ο οποίος κάνει λόγο για
την Τοπογραφία της, η Π. απείχε είκοσι στάδια (περ. 3,5 χλμ.) από τη
νεότερή της πόλη Φθιώτιδες Θήβες. Στην Π. αναφέρεται ότι υπήρχε
σπουδαίο ιερό της Δήμητρας, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Ομήρου
(«Πύρασον ανθεμόεντα, Δήμητρος τέμενος») και του Στράβωνα, από το
οποίο φαίνεται να είχε αποκτήσει μεγάλη φήμη η πόλη· ίσως μάλιστα
κάποια εποχή να υπήρξε και σπουδαίο θρησκευτικό κέντρο της περιοχής.
Σε αυτό συνηγορεί και η λαμπρή φήμη της παλαιοχριστιανικής πόλης,
που άκμασε μετά την Π. στην ίδια θέση και η οποία υπήρξε σπουδαίο
θρησκευτικό κέντρο της περιοχής. Βλ. λ. Φθιώτιδες Θήβες.
Περραιβία. Χώρα της Θεσσαλίας κατά την αρχαιότητα. Εκτεινόταν στο

βορειοδυτικό τμήμα του σημερινού νομού Λαρίσης και έως ένα σημείο
στο ανατολικό τμήμα του σημερινού νομού Τρικάλων, και διακρινόταν
σε ορεινή και πεδινή. Η ορεινή οριζόταν από τις νοτιοδυτικές υπώρειες
του Ολύμπου στα Β και από τα Καμβούνια και τα Αντιχάσια όρη στα Δ.
Η πεδινή Π. οριζόταν από τον ποταμό Τιταρήσιο στα Ν και από την
κοίτη του Πηνειού έως τα Τέμπη στα Α. Οι κάτοικοι της χώρας
ονομάζονταν Περραιβοί (βλ. λ.).Η Π. είχε σπουδαίες και ονομαστές
πόλεις, πολλές από τις οποίες αναφέρονται από τους αρχαίους
ιστορικούς. Οι ονομασίες κάποιων άλλων πόλεων έχουν παραδοθεί από
τις διάφορες επιγραφές που αποκαλύφθηκαν είτε από αρχαιολογική
ανασκαφή είτε εντελώς τυχαία. Έτσι, σήμερα είναι γνωστό ότι ανάμεσα
στις περραιβικές πόλεις ονομαστές ήταν η Φάλαννα, η Ηλώνη, η
Ολοσσών (στη θέση της σημερινής Ελασσόνας), η Δολίχη, το Πύθιον, οι
Γόννοι και ίσως και η Γυρτώνη. Όλες αυτές οι πόλεις έχουν ταυτιστεί και
στη θέση τους σήμερα είναι ορατά σημαντικά ερείπια οχυρώσεων, ιερών
και άλλων οικοδομημάτων. Βρέθηκαν εξάλλου και κινητά ευρήματα,
όπως γλυπτά, επιτύμβια ανάγλυφα, επιγραφές και αγγεία, τα οποία
εκτίθενται στα αρχαιολογικά μουσεία της Λάρισας και του Βόλου.
Πλούσιες και σημαντικές πληροφορίες για τις περραιβικές πόλεις δίνει ο
ιστορικός Τίτος Λίβιος, ο οποίος επισκέφτηκε την Π. και περιέγραψε
αυθεντικά την Τοπογραφία, δίνοντας ταυτόχρονα και αντικειμενικές
πληροφορίες για τη στρατηγική σημασία των περραιβικών πόλεων.
Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι πληροφορίες του Τίτου Λίβιου που
σχετίζονται με την ορεινή...
περιηγητές (Φιλολ.). Οι συγγραφείς της αρχαιότητας και του Μεσαίωνα

οι οποίοι ταξίδευαν ανά τον κόσμο και στη συνέχεια κατέγραφαν τις
εντυπώσεις και τις γνώσεις τους από τα ταξίδια. Η τάση για περιήγηση
χρονολογείται από την αρχαιότητα και κυρίως από τότε που τα ταξίδια
έπαψαν να είναι πολύ επικίνδυνα. Τον 6ο αι. π.Χ. αναφέρονται πολλά
6
ονόματα Ελλήνων ταξιδευτών που επισκέφτηκαν διάφορες χώρες, ο

καθένας για δικούς του λόγους. Ο Σόλων ταξίδεψε στην Αίγυπτο, στη
Μικρά Ασία κ.α.· το ίδιο και ο Εκαταίος ο Μιλήσιος. Ο Ηρόδοτος (βλ.
λ.) ταξίδεψε σχεδόν σε όλες τις χώρες της ανατολικής λεκάνης της
Μεσογείου, την Ιταλία, τα παράλια του Εύξεινου Πόντου κ.α.·
κατέγραψε τις εντυπώσεις του και τις εμπλούτισε με διάφορα ιστορικά
και μυθικά στοιχεία. Στη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου
εμφανίστηκαν πολλοί π. που περιέγραφαν τις εντυπώσεις τους στα
συγγράμματά τους. Τέτοιοι ήταν ο Δημοχάρης, ο Δίυλλος κ.ά.
Συστηματικότερα περιηγητικά έργα με ιστορικό και γεωγραφικό
περιεχόμενο ανήκουν στον Πολέμωνα από την Τρωάδα (2ος αι. π.Χ.).
Σπουδαίος π. και Γεωγράφος ήταν ο Στράβων, ο οποίος έζησε στο
μεταίχμιο της εμφάνισης του χριστιανισμού. Στο έργο του με τίτλο
Γεωγραφικά βρίσκονται πολλές χρήσιμες πληροφορίες ιστορικού και
γεωγραφικού περιεχομένου. Η ίδρυση του οικουμενικού κράτους της
Ρώμης και η Ρax Romana έκαναν τα ταξίδια ασφαλέστερα.
Διασημότερος π. στην εποχή των Αντωνίνων (2ος αι. μ.Χ.) ήταν ο
Παυσανίας από τη Μαγνησία της Μικράς Ασίας. Το έργο του Ελλάδος
περιήγησις αποτελεί πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την Τοπογραφία
της αρχαίας Ελλάδας, τη λατρεία, τους μύθους, την τέχνη και τις
παραδόσεις των Ελλήνων.
Παρανίκας, Ματθαίος (1832 – 1915). Φιλόλογος και εκπαιδευτικός.

Αποφοίτησε από τη Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων, σπούδασε
φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και συμπλήρωσε τις σπουδές του
στο Μόναχο. Δίδαξε για πολλά χρόνια σε διάφορα σχολεία και διετέλεσε
γυμνασιάρχης στη Χαλκηδόνα, ...1867), που βραβεύτηκε από τον
Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο της Κωνσταντινούπολης, Περιήγησις
Ανδρέου Λιβαδηνού (1873) και Ιστορία της Ευαγγελικής Σχολής
Σμύρνης (1885). Δημοσιεύτηκαν επίσης πολλές μελέτες του σε διάφορα
περιοδικά της εποχής. Αναφέρεται ότι έγραψε και την ιστορία και την
Τοπογραφία της Τραπεζούντας, έργο που δεν εκδόθηκε ποτέ και μάλλον
χάθηκε μετά τον θάνατό του.
Νικολαΐδης, Γεώργιος (1820 – 1907). Αρχαιολόγος. Σπούδασε νομικά

στην Πίζα, αλλά τελικά επιδόθηκε στην αρχαιολογία, την οποία μελέτησε
στη Φλωρεντία. Επέστρεψε στην Αθήνα, όπου εξελέγη αντιπρόεδρος της
Αρχαιολογικής Εταιρείας, θέση την οποία διατήρησε έως τον θάνατό του.
7
Το σπουδαιότερο έργο του υπήρξε το γραμμένο στα γαλλικά L’Iliade et

sa Τopographie, το οποίο αργότερα δημοσιεύτηκε βελτιωμένο και
διασκευασμένο στα ελληνικά, με τον τίτλο Ιλιάδος στρατηγική διασκευή
και Τοπογραφία μετά δύο στρατηγικών πινάκων.Ο Ν. υπήρξε θερμός
πατριώτης και αγωνίστηκε επί τριάντα χρόνια για την απελευθέρωση της
Κρήτης (ιδιαίτερης πατρίδας του) ως μέλος όλων των αθηναϊκών
επιτροπών Κρητικών, αλλά και ως μαχητής στην Κρητική επανάσταση
του 1866.
Νερούτσος, Τάσος (Αθήνα 1826 – Αλεξάνδρεια, Αίγυπτος 1892).
Αρχαιολόγος και γιατρός. Σπούδασε φιλολογία και ιατρική στο Μόναχο
με υποτροφία του Λουδοβίκου Α’ της Βαυαρίας, πατέρα του Όθωνα. Το
1851 εγκαταστάθηκε στην Αλεξάνδρεια, όπου, παράλληλα με την
άσκηση της ιατρικής, επιδόθηκε στη μελέτη της ιερογλυφικής γραφής και
γενικά στην αιγυπτιολογία. Το βιβλίο του Αρχαία Αλεξάνδρεια (1888),
γραμμένο στη γαλλική γλώσσα, απέσπασε θετικές κριτικές. Έγραψε
επίσης τις μελέτες Τοπογραφία της Αλεξανδρείας, Αρχαιολογικαί
ανασκαφαί και ευρήματα εν Αιγύπτω κ.ά. Δημοσίευσε ιστορικές μελέτες
για τη μεσαιωνική Αθήνα, για τον ελληνισμό της Σικελίας κατά τον
Μεσαίωνα, για τους μαρμάρινους λέοντες του Πειραιά που
μεταφέρθηκαν στη Βενετία κ.ά. Κληροδότησε την πλούσια βιβλιοθήκη
του στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας. ...
Μουτσόπουλος, Νικόλαος (Αθήνα 1927 – ). Αρχιτέκτονας και

πανεπιστημιακός. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο
Πολυτεχνείο (ΕΜΠ), ενώ μετεκπαιδεύτηκε στη Γαλλία με αντικείμενο
μελέτης την κλασική και βυζαντινή αρχαιολογία. Αφού έλαβε
διδακτορικό δίπλωμα από την αρχιτεκτονική σχολή του ΕΜΠ,
εξακολούθησε τις σπουδές του στη θεολογική σχολή του Αριστοτελείου
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), όπου και δίδαξε, με ανάθεση, ...
επιστημονικά συμβούλια (Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία, Κέντρο
Βυζαντινών Ερευνών ΑΠΘ κ.ά.). Έργα του: Η αρχιτεκτονική των
μοναστηριών και των εκκλησιών της Γορτυνίας (1956), Η λαϊκή
αρχιτεκτονική της Βέροιας (1967), Συμβολή στην τυπολογία της
Βορειοελλαδικής κατοικίας (1976), Κάρπαθος: Σημειώσεις ιστορικής
Τοπογραφίας και αρχαιολογίας (1978), Οι ρίζες της παραδοσιακής μας
αρχιτεκτονικής (1982), Οι εκκλησίες της Καστοριάς (1982), Ο ορεινός
οικισμός του Χορτιάτη και ο ναός του Αγίου Ανδρέα (1986) κ.ά.
8
Περιηγητής και τοπογράφος της αρχαίας Ελλάδας (2oς ή 1oς αι. π.Χ.).
Έγραψε Τοπογραφία της πόλης της Αθήνας με τον τίτλο Περί Αθηνών,
η οποία αποδιδόταν στον Καλλικράτη.
Μαρινάτος, Σπυρίδων (Ληξούρι 1901 – Ακρωτήρι Θήρας 1974).

Αρχαιολόγος και πανεπιστημιακός. Σπούδασε στη φιλοσοφική σχολή του
Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1925 εκπόνησε τη διατριβή του, με τίτλο
Θαλασσογραφικαί παραστάσεις της κρητομυκηναϊκής τέχνης. Όταν
ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στο Βερολίνο και στο Χάλε
(1927-29), επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου διορίστηκε επιμελητής και
έφορος αρχαιοτήτων στην Κρήτη (1927-37). ... Μετά τη λήξη του Β’
Παγκοσμίου πολέμου πήρε μέρος (1952) στις ανασκαφές του ταφικού
κύκλου Β’ των Μυκηνών και συγχρόνως ξεκίνησε ανασκαφές στη
Μεσσηνία, αναζητώντας την ομηρική της Τοπογραφία. Στις ανασκαφές
αυτές οφείλεται η ανεύρεση του τύμβου μεσοελλαδικής εποχής στα
Παπούλια, ενός νεκροταφείου μυκηναϊκής εποχής στα Βoλιμίδια της
Χώρας Τριφυλίας, των θολωτών τάφων στην Περιστέρια Κυπαρισσίας
κ.ά. Αργότερα διετέλεσε γενικός διευθυντής αρχαιοτήτων (1954-58) και
στη συνέχεια πρύτανης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1958-59). ..
Λικ, Γουίλιαμ Μάρτιν (William Martin Leake, Λονδίνο 1777 – 1860).
Άγγλος στρατιωτικός, τοπογράφος και αρχαιολόγος. Διετέλεσε
αξιωματικός του αγγλικού πυροβολικού, υπηρετώντας αρχικά στις
Αντίλλες (νησιά Καραϊβικής) και έπειτα στην Κωνσταντινούπολη, όπου
στάλθηκε για να οργανώσει το τουρκικό πυροβολικό (1799). Με την
ευκαιρία αυτή ταξίδεψε στη Μικρά Ασία, στην Ελλάδα, στην Αίγυπτο,
στην Κύπρο, στη Συρία και, τέλος, πάλι στην Ελλάδα, όπου επιδόθηκε σε
αρχαιολογικές και τοπογραφικές μελέτες. Από τις περιηγήσεις του στην
Ελλάδα συγκέντρωσε πολλά αρχαία αντικείμενα και νομίσματα, τα οποία
και δώρισε σε αγγλικά μουσεία. Ασχολήθηκε επίσης με την Τοπογραφία
της Αθήνας και της Αττικής καθορίζοντας τις θέσεις των αρχαίων δήμων
της πόλης, για τους οποίους και έγραψε μία διαφωτιστική διατριβή
(Λονδίνο, 1821).
Λάντσας, Βικέντιος (Βενετία 1822 – Αθήνα 1902). Έλληνας ζωγράφος,

ιταλικής καταγωγής. Σπούδασε ζωγραφική στην Ακαδημία της Βενετίας
και αναμείχθηκε στο επαναστατικό κίνημα της εποχής του. Όταν οι
επαναστατικές του δραστηριότητες έγιναν γνωστές στις αυστριακές
αρχές κατοχής, υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του και να
καταφύγει στην Πάτρα. Με την υποστήριξη της βασίλισσας Αμαλίας
9
κατόρθωσε να παραμείνει στην Ελλάδα και να αποκτήσει την ελληνική

υπηκοότητα. Το 1863 διορίστηκε καθηγητής της προοπτικής και της
σκηνογραφίας στο Σχολείο των Τεχνών (σημερινή ΑΣΚΤ) και επιδόθηκε
στην Τοπογραφία των αρχαίων ερειπίων, συνεχίζοντας την παράδοση
του Ρότμαν. Αναπαριστούσε συνήθως τα αρχαία μνημεία λουσμένα στο
χρυσό φως του ηλιοβασιλέματος, με εξαιρετική ακρίβεια και ευαισθησία.
Έργα του βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη, ενώ αρκετά άλλα
ανήκουν σε τράπεζες, ιδρύματα και...
επιγραφική (Αρχαιολ.). Επιστημονικός κλάδος ο οποίος ασχολείται με τις

αρχαίες και μεσαιωνικές επιγραφές που είναι γραμμένες, με διάφορους
τρόπους, πάνω σε σκληρό υλικό (πέτρα, μάρμαρο, μέταλλο, πηλός κλπ.).
Από τη γενική αυτή κατάταξη εξαιρούνται συνήθως οι επιγραφές που
βρίσκονται πάνω σε νομίσματα καθώς και αυτές των οποίων οι
χαρακτήρες είναι σχεδιασμένοι με μελάνι πάνω σε όστρακα και
κεραμικά. .... Οι πιο σημαντικοί από αυτούς υπήρξαν ο Φιλόχορος ο
Αθηναίος και ο Πολέμων από το Ίλιο, ο οποίος, λόγω της επιμονής του
στην αναζήτηση στηλών με επιγραφές, επονομάστηκε Στηλοκόπας. Από
τα σχετικά έργα ελάχιστα αποσπάσματα διασώθηκαν, ενώ ένα μεγάλο
μέρος από τα κείμενα των αρχαίων επιγραφών που είναι γνωστά σήμερα
οφείλεται στον Παυσανία, χάρη στο έργο του, Ελλάδος περιήγησις,
καθώς και στις αντιγραφές που πραγματοποιήθηκαν από πολλούς
γραμματικούς των ελληνιστικών χρόνων. Εξάλλου, σε ό,τι αφορά την
αντιγραφή και τη διάσωση επιγραφικών κειμένων, σημαντική υπήρξε
επίσης η προσφορά των Πατέρων της Εκκλησίας και πολλών ιστορικών,
σοφιστών, ρητόρων, γραμματικών, παροιμιογράφων, λεξικογράφων και
σχολιαστών της βυζαντινής περιόδου. Ανάμεσά τους, κορυφαία θέση
κατέχει ο Κοσμάς ο Ινδικοπλεύστης από την Αλεξάνδρεια, στον οποίο
οφείλεται η περιγραφή και η αντιγραφή πολλών επιγραφικών μνημείων,
οι οποίες περιέχονται στο έργο του Χριστιανική Τοπογραφία (μέσα 6ου
αι.).Στη Δύση, θεμελιωτής της μελέτης των αρχαίων ελληνικών
επιγραφών θεωρείται ο Κυριακός ο Αγκωνίτης (Ciriaco de Pizzicolli ή
Ciriaco de Ancona), ο οποίος έζησε κατά τον 15ο αι. Η αντιγραφή και η
συλλογή των αρχαίων ελληνικών επιγραφικών κειμένων συνεχίστηκε
από μια σειρά Ευρωπαίων περιηγητών που επισκέφθηκαν την Ελλάδα
κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας.Το 1815 η Ακαδημία του Βερολίνου
ανέθεσε στον Άουγκουστ Μπεκ το έργο της συλλογής, ταξινόμησης και
έκδοσης του συνόλου των μέχρι τότε γνωστών αρχαίων ελληνικών
επιγραφών. Με την επιμέλεια του τελευταίου, και του Γιόχαν Φραντς,
εκδόθηκε μεταξύ 1827 και 1877 η τετράτομη συλλογή των αρχαίων
ελληνικών επιγραφών,
10
Εβλιά Τσελεμπή (Evliya Celebi, Κωνσταντινούπολη 1611 – 1682).

Τούρκος περιηγητής. Γιος εύπορης οικογένειας, πραγματοποίησε
πολύχρονες σπουδές στα ιεροδιδασκαλεία της Κωνσταντινούπολης και
ανακηρύχθηκε διδάκτορας θεολογίας. Ακολουθώντας τον τουρκικό
στρατό στις διάφορες εκστρατείες του ή ταξιδεύοντας ως μέλος
διαφόρων διπλωματικών αποστολών, είχε την ευκαιρία να επισκεφθεί
πολλές χώρες. Με δική του πρωτοβουλία και δαπάνη, έχοντας μαζί του
πολυμελή συνοδεία υπηρετών, ολοκλήρωσε τον κύκλο των περιηγήσεών
του. Συγκεκριμένα, στα σχεδόν σαράντα χρόνια των οδοιποριών του
(1640-76), επισκέφθηκε χώρες της Βαλκανικής, τη Συρία, την Αίγυπτο,
τη Μεσοποταμία, την Περσία, τις χώρες του Καυκάσου και της
Κριμαίας, τη Ρωσία, την Ουγγαρία, τη Βοημία, την Αυστρία, την
Πολωνία, τη Δανία, την Ολλανδία και τις ακτές της Βόρειας θάλασσας...
Υπήρξε δηλαδή συγχρόνως φιλομαθής ταξιδιώτης και ανατολίτης
παραμυθάς, που έγραφε με σκοπό να τέρψει τους αναγνώστες του.
Συνεπώς, οι πληροφορίες του είναι χρήσιμες μόνο για τη λαογραφία, την
Τοπογραφία και την τοπωνυμιολογία κάθε χώρας που περιγράφει. Σε
ελληνική μετάφραση κυκλοφορεί το βιβλίο του, Οδοιπορικό στην
Ελλάδα 1668-1671.
Δελφοί. Ορεινή κωμόπολη (υψόμ. 580 μ., 2.373 κάτ.) του νομού
Φωκίδος. Βρίσκεται στις νότιες πλαγιές του Παρνασσού, στην πρώην
επαρχία Παρνασσίδος, 21 χλμ. ΝΑ της Άμφισσας. Αποτελεί έδρα του
ομώνυμου δήμου....Η περιοχή του Πλείστου είχε κατοικηθεί από τις
αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ., ενώ, όπως μαρτυρούν τα αρχαιολογικά
ευρήματα, στη θέση των Δ. υπήρξε ζωή περίπου από το 1400 π.Χ. Η
ιστορία των Δ. συμβαδίζει με την ιστορία του ιερού του Απόλλωνα και
του μαντείου του, αλλά για πρακτικούς λόγους κρίνεται σκόπιμο να
εκτεθεί χωριστά η ιστορία της πόλης, η ιστορία του μαντείου και η
Τοπογραφία του ιερού.
Ιστορία. Κυρίαρχη πόλη στην περιοχή ήταν αρχικά η φωκική Κρίσα και
το επίνειο της, Κίρρα (σημερινή Ιτέα), που εξυπηρετούσε την αποβίβαση
των επισκεπτών του ιερού. Το 600 π.Χ., ωστόσο, το ιερατείο των Δ.
κατόρθωσε να πάρει με το μέρος του τη βοήθεια πολλών ελληνικών
πόλεων (κυρίως της Αμφικτιονίας των Θερμοπυλών), οι οποίες κήρυξαν
Ιερό πόλεμο κατά της Κρίσας (Α’ Ιερός πόλεμος). Ύστερα από 10 χρόνια
οι Αμφικτίονες κέρδισαν τον πόλεμο, κατέστρεψαν ολοσχερώς την
Κρίσα και αφιέρωσαν την περιοχή της στον θεό. Από τότε μεταφέρθηκε
ουσιαστικά η έδρα της Αμφικτιονίας στους Δ. και ξεκίνησε η πολιτική
11
ιστορία της πόλης. Την ίδια περίοδο (582 π.Χ.) ... Και όχι μονάχα οι
Έλληνες: ξένοι μονάρχες από μακρινά μέρη ζητούσαν τον χρησμό του
Απόλλωνα και προσέφεραν πολύτιμα αναθήματα ως αμοιβή (βλ. λ.
μαντείο· Απόλλων).
Τοπογραφία. Ο σχεδόν ορθογώνιος χώρος του ιερού του Απόλλωνα, που
εκτείνεται στις ανηφορικές πλαγιές του βράχου, κλιμακώνεται σε τρία
άνδηρα, τα οποία ορίζονται από αναλημματικούς τοίχους. Στο
χαμηλότερο από αυτά βρίσκονται σε πυκνή διάταξη, δίπλα στην ιερά οδό
και στις παρόδους της, τα αναρίθμητα αναθήματα και οι θησαυροί, που
είναι προσανατολισμένοι είτε προς την οδό είτε ανάλογα με τη
διαμόρφωση του εδάφους. Στο μεσαίο επίπεδο, που ορίζεται από έναν
μεγάλο πολυγωνικό τοίχο στη νότια παρυφή του, κυριαρχεί ο ναός του
Απόλλωνα και ο βωμός· σε αυτούς κατέληγε η ιερά οδός.
Ερατοσθένης Ερατοσθένης (ιδρυτής της

επιστημονικής γεωγραφίας και Τοπογραφίας) 276
π. Χ. 194 π.Χ.
Το Μουσείο λειτουργούσε ως ανώτατο μορφωτικό και ερευνητικό

κέντρο και διέθετε διάφορα εργαστήρια, ζωολογικό και βοτανικό κήπο,
αστεροσκοπείο και ξενώνες για τους επισκέπτες μελετητές. Στις
εγκαταστάσεις του εργάστηκαν σημαντικοί επιστήμονες, όπως ο
αστρονόμος Αρίσταρχος, ο Μαθηματικός Ευκλείδης, ο Γεωγράφος
Ερατοσθένης (ιδρυτής της επιστημονικής γεωγραφίας και
Τοπογραφίας) και ο ιατρός και ανατόμος Ηρόφιλος ο Χαλκηδόνιος ο
οποίος θεωρείται μαζί με τον διάδοχό του Ερασίστρατο θεμελιωτής της
μεγάλης ιατρικής σχολής της Αλεξάνδρειας. Η φήμη της τελευταίας
προσέλκυσε τον Γαληνό ο οποίος συμπλήρωσε τις ανατομικές σπουδές
του κοντά στον Ηρακλειανό, γιο του ανατόμου Νουμισιανού και στη
συνέχεια επέστρεψε στην πατρίδα του την Πέργαμο το 157 σε ηλικία 28
ετών.
Ιδρυτής και θεωρητικά πατέρας της γεωδαισίας θεωρείται ο

Ερατοσθένης, (3ος αιώνας π.Χ.), όταν πρώτος αυτός μέτρησε την ακτίνα
της Γης με ικανοποιητική ακρίβεια και μάλιστα με μέθοδο που δεν
διαφέρει και πολύ από τη σύγχρονη. Ο Ηρόδοτος αναφέρει, ότι ο
Σέσωστρις γύρω στο 1400 π.Χ. μοίρασε τη γη της Αιγύπτου σε κλήρους,
για να μπορεί να φορολογεί ευκολότερα τους κληρούχους. Οι Έλληνες
αργότερα δεν ενδιαφέρθηκαν μόνο για την εφαρμοσμένη χρήση της
γεωδαισίας, αλλά χρησιμοποίησαν συνδυασμένη Γεωδαιτική και
Αστρονομική γνώση και μεθοδολογία, για να λύσουν τα Τεχνικά και
12
Φιλοσοφικά προβλήματα που τους απασχολούσαν. Ο Πυθαγόρας (580-

500 π.Χ.) και ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) μίλησαν για το σφαιρικό
σχήμα της Γης. Ο Ήρωνας γύρω στα 120 π.Χ. ασχολήθηκε με πιο
εφαρμοσμένα θέματα και έγραψε συγγράμματα, που αποτέλεσαν πολύ
σημαντικά βοηθήματα για τους τότε Μηχανικούς. Το κυριώτερο του
σύγγραμμα "Διόπτρα" ασχολείται με τη Γεωδαιτική μεθοδολογία
υπαίθρου και με τα σχετικά όργανα, όπως και με τη σχεδίαση
διαγραμμάτων και την εκτέλεση υπολογισμών. Το κυριώτερο Γεωδαιτικό
όργανο που περιγράφεται από τον Ήρωνα είναι η διόπτρα, όργανο που
ορίζοντας μια μηχανική σκοπευτική διάταξη, μπορούσε να μετρήσει
οριζόντιες και κατακόρυφες γωνίες (πρόδρομος των σημερινών
γωνιομετρικών οργάνων). Οι Ρωμαίοι ανάπτυξαν πολύ τη Γεωδαιτική
μεθοδολογία και τα όργανα, που τους βοήθησαν για την άρτια σχεδίαση
και εκτέλεση των Τεχνικών Έργων που πραγματοποίησαν σε όλη την
Αυτοκρατορία τους. Οι αρχές και οι κανόνες της γεωδαισίας που
χρησιμοποίησαν οι Ρωμαίοι βρίσκονται στον Αριανό Κώδικα,
χειρόγραφο που γράφτηκε γύρω στον 6ο μ.Χ. αιώνα. Ο Αριανός Κώδικας
όμως χρησιμοποιήθηκε και αργότερα. Η εφεύρεση του τηλεσκοπίου τον
17ο αιώνα, σε συνδυασμό με την μετέπειτα εξέλιξή του, έπαιξε
σημαντικό ρόλο στην κατασκευή νέων οργάνων καθώς και τη βελτίωση
της Γεωδαιτικής μεθοδολογίας...
From Wikipedia term topography
The term topography originated in ancient Greece and continued in

ancient Rome, as the detailed description of a place. The word comes
from the Greek τόπος (topos, "place") and -γραφία (-graphia, "writing").
[4] In classical literature this refers to writing about a place or places,
what is now largely called 'local history'. In Britain and in Europe in
general, the word topography is still sometimes used in its original sense.
Ο όρος προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα και συνεχίστηκε στην
Τοπογραφία της αρχαίας Ρώμης, όπως η λεπτομερής περιγραφή ενός
τόπου. Η λέξη προέρχεται από την ελληνική τόπος (τόπος, "τόπος") και
-γραφία (-graphia, "γράφοντας"). [4] Στην κλασική βιβλιογραφία
αναφέρεται σε αυτό το γράψιμο για ένα μέρος ή μέρη, αυτό που σήμερα
ονομάζεται μεγάλο βαθμό «τοπική ιστορία. Στη Βρετανία και στην
Ευρώπη γενικότερα, η λέξη Τοπογραφία εξακολουθεί να
χρησιμοποιείται μερικές φορές στην αρχική της έννοια.
13
The term topography originated in ancient Greece and continued in

ancient Rome, as the detailed description of a place. The word comes
from the Greek τόπος (topos, "place") and -γραφία (-graphia, "writing").
[4] In classical literature this refers to writing about a place or places,
what is now largely called 'local history'. In Britain and in Europe in
general, the word topography is still sometimes used in its original sense.
Ο όρος προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα και συνεχίστηκε στην
Τοπογραφία της αρχαίας Ρώμης, όπως η λεπτομερής περιγραφή ενός
τόπου. Η λέξη προέρχεται από την ελληνική τόπος (τόπος, "τόπος") και
-γραφία (-graphia, "γράφοντας"). [4] Στην κλασική βιβλιογραφία
αναφέρεται σε αυτό το γράψιμο για ένα μέρος ή μέρη, αυτό που σήμερα
ονομάζεται μεγάλο βαθμό «τοπική ιστορία. Στη Βρετανία και στην
Ευρώπη γενικότερα, η λέξη Τοπογραφία εξακολουθεί να
χρησιμοποιείται μερικές φορές στην αρχική της έννοια.
Ancient Greek Topography
Review: Ancient Greek Topography. Reviewed Work: Studies in Ancient

Greek Topography by W. Kendrick Pritchett Review by: Graham Shipley
The Classical Review New Series, Vol. 43, No. 1 (1993), pp. 131-134
Ανασκόπηση: Αρχαία ελληνική Τοπογραφία. Ανασκόπηση της
εργασίας: Μελέτες στην αρχαία ελληνική Τοπογραφία από τον W.
Kendrick Pritchett Αναθεώρηση από: Graham Shipley Η κλασσική
κριτική New Series, Vol. 43, Νο. 1 (1993), σελ. 131-134
Topography Τοπογραφία
topography (n.)early 15c., "description of a place," from Late Latin
topographia, from Greek topographia "a description of a place," from
topos "place" (see topos) + -graphia (see -graphy). Meaning "collective
features of a region" is from 1847. Related: Topographic; topographical;
topographically.
Τοπογραφία (ν.) αρχές 15ου αι., "περιγραφή ενός τόπου", από την
ύστερη Λατινική Τοπογραφία, από την ελληνική Τοπογραφία
"περιγραφή ενός τόπου", από τόπο "τόπος" (βλέπε τοπο) + -γραφίες. Η
έννοια "συλλογικά χαρακτηριστικά μιας περιοχής" είναι από το 1847.
Σχετικές: Τοπογραφική? τοπογραφικός; τοπογραφικώς.
14
Greek-Lexicon-Sophocles. London 1914
Λεξικόν αρχαιολογίας τόμ. Β΄. Εν Αθήναις 1891.

σελ. 1374
15
Λεξικόν Δημητράκου τόμος ΙΔ. Σελ. 7338
Τοπογραφία περιγραφή τόπου τινός, Στραβ 8,1,3, Πτολ. Γεωγ. 1,1,5,

Βέτ, Βάλ. 125, 25,
Τοπογραφικός, ο έμπειρος της Τοπογραφίας, Ευστ. Ποντικός 204,3
Τοπογράφος περιγράφω τόπον ή περιοχήν τινα Διόδ. Σικ. Σ, 31.18

16
Τοπογραφώ, περιγράφω τόπον ή περιοχήν τινά. Αθην. 1,16D καθορίζω

την θέσιν τόπου τινος Στράβ, 13,1,5
LAROUSSE
GRAND -.UNIVERSEL XIX" SIECLE FRANÇAIS, HISTORIQUE ,

GÉOGRAPHIQUE , MYTHOLOGIQUE, BIB LIOGRAPHIQUE
LITTÉRAIRE? ARTISTIQUE, SCIENTIFIQUE, ETC., ETC. LA
LANGUE FRANÇAISE; LA PRONONCIATION; LES
ÉTYMOLOGIES; LA CONJUGAISON DE TOUS LES VERBES
IRREGULIERS;LES RÈGLES DE GRAMMAIRE; LES
INNOMBRABLES ACCEPTIONS ET LES LOCUTIONS
FAMILIÈRES ET PROVERBIALE􀃯; L'HISTOIRE;LA
GÉOGRAPHIE; LA SOLUTION DES PROBLÈMES
HISTORIQUES; LA BIOGRAPHIE DE TOUS LES HOMMES
PAR PIERRE LAROUSSE. , Le dicl.ionnaire es t à la littérature J'une
TOME QUINZIÈME PARIS ADMJNISTRATION DU GRAND
DICTIONNAIRE U NIVER SEL 1 8 7 0
17
18
Φώτιος. Bibliotheca ̓
19
Φώτιος. Bibliotheca ̓ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΥΝΑΡΙΘΜΗΣΙΣΤΩΝ

ἈΝΕΓΝΩΣΜΕΝΩΝ ἩΜΙΝ ΒΙΒΛΙΩ ὩΝ ἘΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΔΗ
ΔΙΑΓΝΩΣΙΝ Ὁ ἨΓΑΠΗΜΕΝΟΣ ἩΜΩΝ ἈΔΕΛΦΟΣ ΤΑΡΑΣΙΟΣ
ΕΞΗΙΤΗΣΑΤΟ ἘΣΤΙ ΔΕ ΤΑΥΤΑ ἘΙΚΟΣΙ ΔΕΟΝΤΩΝ ἘΦ' ἙΝΙ
ΤΡΙΑΚΟΣΙΑ.
Τὸ δὲ μέσον καὶ τοὔνομα μὲν δηλοῖ ὅτι μέσον ἐστὶν ἀμφοῖν. Ἀνθηρὸν δὲ
κατ' ἰδίαν οὐκ ἔστι πλάσμα, ἀλλὰ συνεκφέρεται καὶ συμμέμικται τοῖς
εἰρημένοις, ἁρμόζει δὲ τοπογραφίαις καὶ λειμώνων ἢ ἀλσῶν
ἐκφράσεσιν. Οἱ δὲ τῶν εἰρημένων ἀποσφαλέντες ἰδεῶν ἀπὸ μὲν τοῦ
ἁδροῦ εἰς τὸ σκληρὸν καὶ ἐπηρμένον ἐτράπησαν, ἀπὸ δὲ τοῦ ἰσχνοῦ εἰς
τὸ ταπεινὸν, 239.319α ἀπὸ δὲ τοῦ μέσου εἰς τὸ ἀργὸν καὶ ἐκλελυμένον.
Διαλαμβάνει δὲ καὶ περὶ κρίσεως ποιήματος, ἐν ᾧ παραδίδωσι τίς ἤθους
καὶ πάθους διαφορά. Καὶ ὅτι τῆς ποιητικῆς τὸ μέν ἐστι διηγηματικόν, τὸ
δὲ μιμητικόν.
Λεξικον Liddell-Scott
Τοπογράφος, for topographer read painder of land scapes and add

Inscr. Delos 2618.17
Λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη. Σελ. 1777
Τοπογραφία (η) [μτγν.Ι {χωρ. πλ ηθ.} 1. Η εφαρμοσμένη επιστήμη μέσω

τής οποίας διενεργούνται ακριβείς μετρήσεις γήινων επιφανειών και
απεικονίζονται γραφικά σε χάρτη 2. (συνεκδ.) η ακριβής και λεπτομερής
περιγραφή τόπου ή περιοχής (με τα βουνά, τις κοιλάδες κ.λπ.)· επίσης η
ίδια η διαμόρφωση ενός τόπου: η - μιας περιοχής. τοπογραφΐκός, -ή. -ό
|μεσν.f 1. αυτός που σχετίζεται με την Τοπογραφία: ~ μελέτη / χάρτης /
υπηρεσία'2. τοπογραφικό (το) το τοπογραφικό σχεδιάγραμμα. - ·
τοπογραφικά /-ώς 11848] επίρρ. τοπογράφος (ο/η) τεχνολ. μηχανικός
που ασχολείται με τυπογραφικές εργασίες (σύνταξη τοπογραφικών
χαρτών, χάραξη τεχνικών έργων κ.λπ.). ^ ΣΧΟΛΙΟ λ. πολυγράφος. {Η
γυμ. Ελληνογενής ξέν. όρ., γαλλ. topographe]. τοπογραφώ ρ. μετβ.
Ιμτγν.] {τοπογραφείς... | τοπογράφ-ησα, -ούμαι. -ήθηκα. -ημένος}
χαρτογραφώ μια περιοχή συντάσσοντας τον τοπογραφικό της χάρτη...
20
Ετυμολογικόν Λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη
Ετυμολογικόν Λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη υ ν θ . τ ο π ο - : τ ο π ο - γ ρ α φ

ίο ( ε λ ν σ τ .) , το π ο - γ ρ ο φ ώ (ελνστ.), τ ο π ο -γ ρ α φ ικ ό ς (μεσν.),
το π ο -γ ρ ό φ ο ς (μεταφορά τού ελληνογενούς γαλλ. to p o g ro p h e ) ,
το π ο λο γ ία (μεταφορά τού ελληνογενούς γαλλ. to p o lo g ie ) , τ ο π ο -
μ ε τ ρ ία (μεταφορά τού ελληνογενούς γαλλ. to p om e t r ie ) κ.ά.
ΕΛΛΗΝΟΑΓΓΛΙΚΟ-ΛΕΞΙΚΟ-DONNEGAN
Τοπογραφέω, Τοπογραφία, τοπογράφος
ΤΟΠΗΙΟΝ
(
Καλλίμαχος. In Delum (hymn. 4) Line 315
ὅν τοι ἀπὸ Ξάνθοιο θεοπρόπος ἤγαγεν Ὠλήν·

αἱ δὲ ποδὶ πλήσσουσι χορίτιδες ἀσφαλὲς οὖδας.
δὴ τότε καὶ στεφάνοισι βαρύνεται ἱρὸν ἄγαλμα
Κύπριδος ἀρχαίης ἀριήκοον, ἥν ποτε Θησεύς
εἵσατο, σὺν παίδεσσιν ὅτε Κρήτηθεν ἀνέπλει.
οἱ χαλεπὸν μύκημα καὶ ἄγριον υἷα φυγόντες
Πασιφάης καὶ γναμπτὸν ἕδος σκολιοῦ λαβυρίνθου,
πότνια, σὸν περὶ βωμὸν ἐγειρομένου κιθαρισμοῦ
κύκλιον ὠρχήσαντο, χοροῦ δ' ἡγήσατο Θησεύς.
ἔνθεν ἀειζώοντα θεωρίδος ἱερὰ Φοίβῳ
Κεκροπίδαι πέμπουσι τοπήια νηὸς ἐκείνης.
Ἀστερίη πολύβωμε πολύλλιτε, τίς δέ σε ναύτης
ἔμπορος Αἰγαίοιο παρήλυθε νηὶ θεούσῃ;
οὐχ οὕτω μεγάλοι μιν ἐπιπνείουσιν ἀῆται,
χρειὼ δ' ὅττι τάχιστον ἄγει πλόον, ἀλλὰ τὰ λαίφη
ὠκέες ἐστείλαντο καὶ οὐ πάλιν αὖτις ἔβησαν,
πρὶν μέγαν ἢ σέο βωμὸν ὑπὸ πληγῇσιν ἑλίξαι
ῥησσόμενον καὶ πρέμνον ὀδακτάσαι ἁγνὸν ἐλαίης
χεῖρας ἀποστρέψαντας· ἃ Δηλιὰς εὕρετο νύμφη
21
παίγνια κουρίζοντι καὶ Ἀπόλλωνι γελαστύν.

ἱστίη ὦ νήσων εὐέστιε, χαῖρε μὲν αὐτή,
TLG Texts doing_search τοπηι tlg

ΤΟΠΕΙΑ
Go UTF-8 search TLG Texts
Julius Pollux Gramm., Onomasticon Book 10, section 31, line 5
τὸ δὲ ῥαίνειν καὶ διαρραίνειν καὶ καταρραίνειν καὶ ψεκάζειν καὶ ῥα-

νίζειν ἔστιν εἰπεῖν, τὸ δ' ἀγγεῖον ἐν ᾧ τοῦτο ποιεῖ κρωσσόν,
ὑδρίαν ὑδρεῖον, ἀμφορέα ἀμφορίσκον ἀμφορείδιον, κεράμιον, κώθωνα,
στάμνον, κάλπιν, ἄγγος ἀγγεῖον ἀγγείδιον, τεῦχος κεραμεοῦν γήινον
χυτρεῖον χαλκοῦν. δι' ὧν δὲ τὸ ὕδωρ φέρεται, ἀμάραι, ὑδρορρόαι,
ὀχετοί, σωλῆνες. ὀχετόκρανα δ' ἂν εἴποις τὰς τῶν ὀχετῶν ἀρχάς, ὡς
Ὑπερείδης ἐν τῷ περὶ ὀχετοῦ (fg 132 Bl). δι' ὧν δὲ ἐκφέρεται τὸ
ὕδωρ, κρουνοί. εἰ δὲ καὶ ἐκ φρεάτων ἢ λάκκων τὸ ὕδωρ ἀπαντλεῖς,
δέοιτ' ἂν σκευῶν ἀντλητῆρος, ἀντλίας, ἱμονιᾶς, ἱμάντος, κάλου, σχοι-
νίου, κάδου, τροχαλίας, τάχα δὲ καὶ κηλωνείου. μέρη δὲ τροχαλίας
τονία τοπεῖα ἀξόνια. τῷ δὲ προσδεῖ καὶ ἁρπάγης καὶ κρεάγρας καὶ
λύκου· οὕτω γὰρ ἐκάλουν τὰ σκεύη οἷς τοὺς ἐκπεσόντας τῶν κάδων
ἐκ τῶν φρεάτων ἀνέσπων· ὅτι γὰρ καὶ κρεάγραν καλοῦσι τὴν ἁρ-
πάγην, δηλοῖ ἐν Ἐκκλησιαζούσαις (1037) Ἀριστοφάνης λέγων
τί δῆτα κρεάγρας τοῖς κάδοις ὠνοίμεθ' ἄν;
Πρὸ μὲν οὖν τοῦ κοιτῶνος ἐπὶ ταῖς θύραις παραπετασμάτων
σοι δεῖ, εἴτε ἁπλοῦν εἴη τὸ παραπέτασμα λευκὸν ἐξ ὀθόνης, εἴτε καὶ
τρίχαπτόν τι βαπτόν, εἴτε πολύχρουν, ἐφ' οὖ Ἀριστοφάνης ἂν εἴποι
(fg 611)
Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum Kallierges page 762,

line 20
καὶ παρὰ Σοφοκλεῖ ἐν Ἠριγόνῃ, ἃ δὲ

δόξῃ τοπάζω, ταῦτ' ἰδεῖν σαφῶς θέλω·
22
ζήτει εἰς τὸ ὑπετόπαζε. Διὸ καὶ ὑποτοπεῖν, τὸ

ὑπονοεῖν λέγεται. Καὶ καθυποτοπεῖσθαι, τὸ ὑπὸ
τὸ χεῖρον ὑπονοεῖν.
Τόπος: Παρὰ τὸ πατῶ πάτος καὶ τόπος· ἢ παρὰ τὸ τύπος, τροπῇ τοῦ υ
εἰς ο· ἢ παρὰ τὸ τῶ, τὸ λαμβάνω καὶ δέχομαι. Ζήτει εἰς τὸ τόσος.
Τοπεῖον: Τὰ σχοινία λέγεται τοπεῖα. Στράττις Μακεδόσι,
Τὸν πέπλον δὲ τοῦτον ἕλκουσι δεσμεύοντες τοπείοις ἄνδρες.
Τόρνος: Ξύλον στρογγύλον. Παρὰ τὸ τείρω,
τορῶ· ἐκ τούτου τορνώσω, τὸ περιγράψω καὶ κατασκευάσω, καὶ,
Σούδα. letter tau, entry 782, line 1
Τὸ παράπαν: κατὰ πάντα τρόπον, ἐξ ὁλοκλήρου.

Τὸ Πάρνου σκάφιον: ἐπὶ τῶν μικρὰ πολλάκις ζητούντων.
Πάρνος γὰρ ὁ κυβερνήτης σκάφος ἀπώλεσε καὶ συνεχῶς ἠνώχλει.
Τὸ παρὸν εὖ ποιεῖν: παροιμία. Πλάτων Γοργίᾳ· καὶ ὡς
ἔοικεν ἀνάγκη μοι κατὰ τὸν παλαιὸν λόγον, τὸ παρὸν εὖ ποιεῖν. Κρα-
τῖνος Πυλαίᾳ· ἄνδρας σοφοὺς χρὴ τὸ παρὸν πρᾶγμα καλῶς εἰς δύναμιν
τίθεσθαι.
Τὸ παρὸν εὖ τίθεσθαι: παροιμία.
Τὸ πέρα: ἔτι, ἐπιπλέον· ἢ ἕως τέλους· ἢ ὅλως.
Τοπεῖν: ὑπονοεῖν.
Τοπεῖον: τὰ σχοινία λέγουσι τοπεῖα. Στράττις Μακεδόσι· τὸν
πέπλον δὲ τοῦτον ἕλκουσι δεσμεύοντες τοπείοις ἄνδρες.
Τόπος: τῶν πολλαχῶς λεγομένων ἐστί· λέγεται γὰρ τόπος ὁ
φυσικὸς καὶ τὸ μόριον καὶ ἡ ἑκάστου λόγου περίοδος· οἱ δὲ παρὰ
Ἀριστοτέλει τόποι διὰ τὸ ἔχειν τινὰ ὁμοιότητα τῷ φυσικῷ τόπῳ λέ-
γονται τόποι. τόποι δέ εἰσιν ἀρχὴ καὶ ἀφορμὴ διαφόρων ἐπιχειρη-
μάτων. Τοπικὰ δὲ ἐπιγράφεται τὰ τοῦ Ἀριστοτέλους, ἀπὸ τοῦ τόπους
τινὰς ἐν αὐτοῖς παραδίδοσθαι, ἀφ' ὧν ὁρμώμενοι δυνησόμεθα περὶ
παντὸς τοῦ προτεθέντος δι' ἐνδόξων συλλογίζεσθαι. ἔστι γὰρ ὁ τόπος
ἀρχή τις ἢ στοιχεῖον, ἀφ' οὗ λαμβάνομεν τὰς περὶ ἕκαστον ἀρχάς,
ἐπιστήσαντες τὴν διάνοιαν, τῇ περιγραφῇ μὲν ὡρισμένως (ἢ γὰρ περι
Τόπος
TLG Texts doing_search τοπ εια tlg Go
UTF-8 search TLG Texts
 1. Αισχύλος. Supplices (6-5 B.C.) Line 972

23
 καὶ βούλαρχον. τοῦ γὰρ προτέρα (970)

μῆτις, ὅπου χρὴ δώματα ναίειν
καὶ τόπος εὔφρων. πᾶς τις ἐπειπεῖν
ψόγον ἀλλοθρόοις
εὔτυκος· εἴη δὲ τὰ λῷστα.

 2. Αισχύλος. Persae (6-5 B.C.) Line 273
 δᾴαν Ἑλλάδα χώραν.

Αγ. πλήθουσι νεκρῶν δυσπότμως ἐφθαρμένων (271)
Σαλαμῖνος ἀκταὶ πᾶς τε πρόσχωρος τόπος.

Χο. ὀτοτοτοῖ, φίλων- [ἀντ. β. (273)
πολύδονα σώμαθ’ ἁλιβαφῆ

 3. Αισχύλος. Eumenides (6-5 B.C.) Line 249
 πρὸς αἷμα καὶ σταλαγμὸν ἐκματεύομεν.

πολλοῖς δὲ μόχθοις ἀνδροκμῆσι φυσιᾷ
σπλάγχνον· χθονὸς γὰρ πᾶς πεποίμανται τόπος,
ὑπέρ τε πόντον ἀπτέροις πωτήμασιν (250)
ἦλθον διώκουσ’, οὐδὲν ὑστέρα νεώς.

 4. Σοφοκλής. Ajax (5 B.C.) Line 869
 πᾷ πᾷ
πᾷ γὰρ οὐκ ἔβαν ἐγώ;
κοὐδεὶς ἐπίσταταί με συμμαθεῖν τόπος.
Ἰδοὺ ἰδού, (870)
δοῦπον αὖ κλύω τινά.

 5. Σοφοκλής. Oedipus Tyrannus {0011.004} (5 B.C.) Line 1127
 ΘΕ. Ποίμναις τὰ πλεῖστα τοῦ βίου συνειπόμην. (1125)

ΟΙ. Χώροις μάλιστα πρὸς τίσιν ξύναυλος ὤν;
ΘΕ. Ἦν μὲν Κιθαιρών, ἦν δὲ πρόσχωρος τόπος.
ΟΙ. Τὸν ἄνδρα τόνδ’ οὖν οἶσθα τῇδέ που μαθών;
24
ΘΕ. Τί χρῆμα δρῶντα; ποῖον ἄνδρα καὶ λέγεις;

 6. Σοφοκλής. Philoctetes {0011.006} (5 B.C.) Line 157
 τὸ γάρ μοι μαθεῖν οὐκ ἀποκαίριον, (155)

μὴ προσπεσών με λάθῃ ποθέν·
τίς τόπος ἢ τίς ἕδρα, τίν’ ἔχει στίβον,
ἔναυλον ἢ θυραῖον;
ΝΕ. Οἶκον μὲν ὁρᾷς τόνδ’ ἀμφίθυρον

 7. Σοφοκλής. Oedipus Coloneus {0011.007} (5 B.C.) Line 26
 ΑΝ. Τὰς γοῦν Ἀθήνας οἶδα, τὸν δὲ χῶρον οὔ.

ΟΙ. Πᾶς γάρ τις ηὔδα τοῦτό γ’ ἡμὶν ἐμπόρων. (25)
ΑΝ. Ἀλλ’ ὅστις ὁ τόπος ἦ μάθω μολοῦσά ποι;
ΟΙ. Ναί, τέκνον, εἴπερ ἐστί γ’ ἐξοικήσιμος.
ΑΝ. Ἀλλ’ ἐστὶ μὴν οἰκητός· οἴομαι δὲ δεῖν

 8. Ισοκράτης. Antidosis (orat. 15) (5-4 B.C.) Section 107 line 5
 κατὰ κράτος ὅσας οὐδεὶς πώποτε τῶν ἐστρατηγηκότων οὔτε

τῶν ἐκ ταύτης τῆς πόλεως οὔτε τῶν ἐκ τῆς ἄλλης
Ἑλλάδος, καὶ τούτων ἐνίας ὧν ληφθεισῶν ἅπας ὁ τόπος (5)
ὁ περιέχων οἰκεῖος ἠναγκάσθη τῇ πόλει γενέσθαι· τηλικαύ-
την ἑκάστη δύναμιν εἶχεν. (108) Τίς γὰρ οὐκ οἶδεν

 9. Ισοκράτης. Ad Archidamum (epist. 9) (5-4 B.C.) Section 8 line

5
 περὶ τῶν κοινῶν πραγμάτων, μηδ’ ἐλεῆσαι τὰς τῆς Ἑλλάδος

δυσπραξίας οὕτως αἰσχρῶς καὶ δεινῶς διατιθεμένης, ἧς
οὐδεὶς παραλέλειπται τόπος ὃς οὐ γέμει καὶ μεστός ἐστι (5)
πολέμου καὶ στάσεων καὶ σφαγῶν καὶ κακῶν ἀναριθμήτων·
ὧν πλεῖστον μέρος μετειλήφασιν οἱ τῆς Ἀσίας τὴν παραλίαν

 10. Αριστοφάνης κωμικός. Aves {0019.006} (5-4 B.C.) Line 180
 ΠΙ. Οὐχ οὗτος οὖν δήπου ’στὶν ὀρνίθων πόλος;

ΕΠ. Πόλος; Τίνα τρόπον; (180)
25
ΠΙ. Ὥσπερ ἂν εἴποι τις τόπος. (180)

Ὅτι δὲ πολεῖται τοῦτο καὶ διέρχεται
ἅπαντα διὰ τούτου, καλεῖται νῦν πόλος.

 11. Αριστοφάνης κωμικός. Ranae {0019.009} (5-4 B.C.) Line 278
 Ἄγε δή, τί δρῶμεν;

ΞΑ. Προϊέναι βέλτιστα νῷν, (277)
ὡς οὗτος ὁ τόπος ἐστὶν οὗ τὰ θηρία
τὰ δείν’ ἔφασκ’ ἐκεῖνος.
ΔΙ. Ὡς οἰμώξεται. (279)

 12. Ξενοφών. Anabasis {0032.006} (5-4 B.C.) Book 4 chapter 4

section 4 line 1
 σταθμοὺς τρεῖς παρασάγγας πεντεκαίδεκα ἐπὶ τὸν Τηλεβόαν

ποταμόν. οὗτος δ’ ἦν καλὸς μέν, μέγας δ’ οὔ· κῶμαι δὲ (5)
(4) πολλαὶ περὶ τὸν ποταμὸν ἦσαν. ὁ δὲ τόπος οὗτος Ἀρμενία
ἐκαλεῖτο ἡ πρὸς ἑσπέραν. ὕπαρχος δ’ ἦν αὐτῆς Τιρίβαζος,
ὁ καὶ βασιλεῖ φίλος γενόμενος, καὶ ὁπότε παρείη, οὐδεὶς

 13. Ξενοφών. Agesilaus {0032.009} (5-4 B.C.) Chapter 9 section

3 line 8
 τις ὅσα πραγματεύονται. Ἀγησίλαος δὲ διὰ τὸ φιλόπονος

εἶναι πᾶν μὲν τὸ παρὸν ἡδέως ἔπινε, πᾶν δὲ τὸ συντυχὸν
ἡδέως ἤσθιεν· εἰς δὲ τὸ ἀσμένως κοιμηθῆναι πᾶς τόπος
(4) ἱκανὸς ἦν αὐτῷ. καὶ ταῦτα οὐ μόνον πράττων ἔχαιρεν,
ἀλλὰ καὶ ἐνθυμούμενος ἠγάλλετο ὅτι αὐτὸς μὲν ἐν μέσαις

 14. Ξενοφών. De vectigalibus {0032.011} (5-4 B.C.) Chapter 4

section 3 line 1
 τομένης τε καὶ ἐκφορουμένης τῆς ἀργυρίτιδος κατανοήσατε τί

μέρος οἱ ἐκβεβλημένοι σωροὶ τῶν αὐτοφυῶν τε καὶ ὑπ- (5)
(3) αργύρων λόφων. οὐδὲ μὴν ὁ ἀργυρώδης τόπος εἰς μεῖόν τι
συστελλόμενος, ἀλλ’ ἀεὶ ἐπὶ πλέον ἐκτεινόμενος φανερός
ἐστιν. ἐν ᾧ γε μὴν χρόνῳ οἱ πλεῖστοι ἄνθρωποι ἐγένοντο

26
 15. Πλάτων. Phaedo {0059.004} (5-4 B.C.) Stephanus page 110

section a line 2
 ὅτι ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀληθῶς οὐρανὸς καὶ τὸ ἀληθινὸν φῶς
110.
(a) καὶ ἡ ὡς ἀληθῶς γῆ. ἥδε μὲν γὰρ ἡ γῆ καὶ οἱ λίθοι καὶ

ἅπας ὁ τόπος ὁ ἐνθάδε διεφθαρμένα ἐστὶν καὶ καταβεβρω-
μένα, ὥσπερ τὰ ἐν τῇ θαλάττῃ ὑπὸ τῆς ἅλμης, καὶ οὔτε
φύεται ἄξιον λόγου οὐδὲν ἐν τῇ θαλάττῃ, οὔτε τέλειον ὡς

 16. Πλάτων. Theaetetus {0059.006} (5-4 B.C.) Stephanus page

177 section a line 5
 τὸν εἰκότα βίον ᾧ ὁμοιοῦνται· ἐὰν δ’ εἴπωμεν ὅτι, ἂν μὴ

ἀπαλλαγῶσι τῆς δεινότητος, καὶ τελευτήσαντας αὐτοὺς
ἐκεῖνος μὲν ὁ τῶν κακῶν καθαρὸς τόπος οὐ δέξεται, ἐνθάδε (5)
δὲ τὴν αὑτοῖς ὁμοιότητα τῆς διαγωγῆς ἀεὶ ἕξουσι, κακοὶ
κακοῖς συνόντες, ταῦτα δὴ καὶ παντάπασιν ὡς δεινοὶ καὶ

 17. Πλάτων. Symposium {0059.011} (5-4 B.C.) Stephanus page

196 section b line 2
 κάλλος ἡ κατ’ ἄνθη δίαιτα τοῦ θεοῦ σημαίνει· ἀνανθεῖ γὰρ

(b) καὶ ἀπηνθηκότι καὶ σώματι καὶ ψυχῇ καὶ ἄλλῳ ὁτῳοῦν οὐκ
ἐνίζει Ἔρως, οὗ δ’ ἂν εὐανθής τε καὶ εὐώδης τόπος ᾖ,
ἐνταῦθα δὲ καὶ ἵζει καὶ μένει.
Περὶ μὲν οὖν κάλλους τοῦ θεοῦ καὶ ταῦτα ἱκανὰ καὶ ἔτι

 18. Πλάτων. Phaedrus {0059.012} (5-4 B.C.) Stephanus page 238

section d line 1
 τίς σε εἴληφεν.
ΣΩ. Σιγῇ τοίνυν μου ἄκουε. τῷ ὄντι γὰρ θεῖος ἔοικεν
(d) ὁ τόπος εἶναι, ὥστε ἐὰν ἄρα πολλάκις νυμφόληπτος προϊόντος
τοῦ λόγου γένωμαι, μὴ θαυμάσῃς· τὰ νῦν γὰρ οὐκέτι πόρρω
διθυράμβων φθέγγομαι.

27
 19. Πλάτων. Respublica {0059.030} (5-4 B.C.) Stephanus page

432 section c line 7
 Ἕπου, ἦν δ’ ἐγώ, εὐξάμενος μετ’ ἐμοῦ. (5)

Ποιήσω ταῦτα, ἀλλὰ μόνον, ἦ δ’ ὅς, ἡγοῦ.
Καὶ μήν, εἶπον ἐγώ, δύσβατός γέ τις ὁ τόπος φαίνεται
καὶ ἐπίσκιος· ἔστι γοῦν σκοτεινὸς καὶ δυσδιερεύνητος. ἀλλὰ
γὰρ ὅμως ἰτέον.

 20. Πλάτων. Respublica {0059.030} (5-4 B.C.) Stephanus page

492 section c line 1
 τῶν λεγομένων ἢ πραττομένων, τὰ δὲ ἐπαινῶσιν, ὑπερ-

βαλλόντως ἑκάτερα, καὶ ἐκβοῶντες καὶ κροτοῦντες, πρὸς δ’
(c) αὐτοῖς αἵ τε πέτραι καὶ ὁ τόπος ἐν ᾧ ἂν ὦσιν ἐπηχοῦντες
διπλάσιον θόρυβον παρέχωσι τοῦ ψόγου καὶ ἐπαίνου. ἐν
δὴ τῷ τοιούτῳ τὸν νέον, τὸ λεγόμενον, τίνα οἴει καρδίαν

 21. Πλάτων. Timaeus {0059.031} (5-4 B.C.) Stephanus page 62

section d line 7
 πεφυκότος, τί τῶν εἰρημένων ἄνω τις ἢ κάτω τιθέμενος οὐκ (5)

ἐν δίκῃ δόξει τὸ μηδὲν προσῆκον ὄνομα λέγειν; ὁ μὲν γὰρ
μέσος ἐν αὐτῷ τόπος οὔτε κάτω πεφυκὼς οὔτε ἄνω λέγεσθαι
δίκαιος, ἀλλ’ αὐτὸ ἐν μέσῳ· ὁ δὲ πέριξ οὔτε δὴ μέσος οὔτ’
ἔχων διάφορον αὑτοῦ μέρος ἕτερον θατέρου μᾶλλον πρὸς τὸ

 22. Πλάτων. Νόμοι. (5-4 B.C.) Stephanus page 704 section a line 5
 τὰ νῦν, οὐδὲ εἰς τὸν ἔπειτα χρόνον ὅτι δεήσει καλεῖν αὐτήν—
τοῦτο μὲν γὰρ τάχ’ ἂν ἴσως καὶ ὁ κατοικισμὸς αὐτῆς ἤ τις
τόπος, ἢ ποταμοῦ τινος ἢ κρήνης ἢ θεῶν ἐπωνυμία τῶν ἐν τῷ (5)
(b) τόπῳ, προσθείη τὴν αὑτῶν φήμην καινῇ γενομένῃ τῇ πόλει—
τόδε δὲ περὶ αὐτῆς ἐστιν ὃ βουλόμενος μᾶλλον ἐπερωτῶ,

 23. Πλάτων. Νόμοι. (5-4 B.C.) Stephanus page 705 section c line 1
 ΚΛ. Ἀλλὰ μεμνήμεθα, καὶ συγχωροῦμεν τότε λέγειν

ἡμᾶς ὀρθῶς καὶ τὰ νῦν.
28
(c) ΑΘ. Τί δὲ δή; ναυπηγησίμης ὕλης ὁ τόπος ἡμῖν τῆς

χώρας πῶς ἔχει;
ΚΛ. Οὐκ ἔστιν οὔτε τις ἐλάτη λόγου ἀξία οὔτ’ αὖ πεύκη,

 24. Πλάτων. Νόμοι. (5-4 B.C.) Stephanus page 848 section e line 1
 ἀρχηγὸς ᾖ τῶν ἄλλων τοῦ δωδεκάτου ἑκάστου μέρους, ἱερὰ

πανταχοῦ ἱδρύσασθαι. πρῶτον δὲ οἰκοδομίας εἶναι περὶ τὰ
(e) ἱερὰ ταῦτα, ὅπῃ ἂν ὁ τόπος ὑψηλότατος ᾖ, τοῖς φρουροῖς
ὑποδοχὴν ὅτι μάλιστα εὐερκῆ· τὴν δὲ ἄλλην χώραν κατα-
σκευάζειν πᾶσαν δημιουργῶν τριακαίδεκα μέρη διελομένους,

 25. Πλάτων. Νόμοι. (5-4 B.C.) Stephanus page 848 section e line 9
 γένη τῶν δημιουργῶν συνοικίζειν. τοὺς δ’ ἐπιμελητὰς εἶναι

τούτων πάντων τοὺς τῶν ἀγρονόμων ἄρχοντας, ὅσων τε καὶ
ὧντινων ὁ τόπος ἕκαστος δεῖται, καὶ ὅπου κατοικοῦντες
ἀλυπότατοί τε καὶ ὠφελιμώτατοι ἔσονται τοῖσιν
γεωργοῖσι. (10)849.(a) τῶν δὲ ἐν ἄστει κατὰ τὰ αὐτὰ
ἐπιμεληθῆναι καὶ ἐπιμελεῖσθαι

 26. Πλάτων. Νόμοι. (5-4 B.C.) Stephanus page 908 section a line 6
 τῶν νύκτωρ συλλεγομένων σύλλογον, σωφρονιστήριον ἐπονο-

μαζόμενον, ἑνὸς δὲ αὖ κατὰ μέσην τὴν χώραν, ὅπῃπερ ἂν (5)
ἔρημός τε καὶ ὡς ὅτι μάλιστα ἀγριώτατος ᾖ τόπος, τιμωρίας
ἔχων ἐπωνυμίαν φήμην τινά· περὶ ἀσέβειαν δὲ ὄντων αἰτίαις
(b) μὲν τρισίν, αἷσπερ καὶ διήλθομεν, δύο δὲ ἐξ ἑκάστης τῆς

 27. Δημοσθένης. De Halonneso {0014.007} (4 B.C.) Section 35

line 5
 (αὑτοῦ γάρ φησιν εἶναι), οὔτ’ ἐν τῇ οἰκουμένῃ αἱ δωρειαὶ

ἔσονται, ἵνα μὴ διαβληθῇ πρὸς τοὺς Ἕλληνας, ἀλλ’ ἄλλη
τις χώρα καὶ ἄλλος, ὡς ἔοικε, τόπος φανήσεται, οὗ ὑμῖν αἱ (5)
δωρειαὶ δοθήσονται.
(36) Περὶ δ’ ὧν ἐν τῇ εἰρήνῃ εἴληφε χωρίων, ὑμῶν ἐχόντων,

29
 28. Αριστοτέλης. De anima (4 B.C.) Bekker page 406a line 16
 νοῖτ’ ἂν ἢ πλείους ἢ πάσας. εἰ δὲ κινεῖται μὴ κατὰ συμ-

βεβηκός, φύσει ἂν ὑπάρχοι κίνησις αὐτῇ· εἰ δὲ τοῦτο, καὶ (15)
τόπος· πᾶσαι γὰρ αἱ λεχθεῖσαι κινήσεις ἐν τόπῳ. εἰ δ’
ἐστὶν ἡ οὐσία τῆς ψυχῆς τὸ κινεῖν ἑαυτήν, οὐ κατὰ συμ-
βεβηκὸς αὐτῇ τὸ κινεῖσθαι ὑπάρξει, ὥσπερ τῷ λευκῷ ἢ

 τῷ τριπήχει· κινεῖται γὰρ καὶ ταῦτα, ἀλλὰ κατὰ συμβεβη-

κός· ᾧ γὰρ ὑπάρχουσιν, ἐκεῖνο κινεῖται, τὸ σῶμα. διὸ καὶ (20)
οὐκ ἔστι τόπος αὐτῶν· τῆς δὲ ψυχῆς ἔσται, εἴπερ φύσει κι-
νήσεως μετέχει. ἔτι δ’ εἰ φύσει κινεῖται, κἂν βίᾳ κινη-
θείη· κἂν εἰ βίᾳ, καὶ φύσει. τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον ἔχει καὶ

 μονάδες καὶ αἱ στιγμαί, ἐν τῷ αὐτῷ ἔσονται αἱ μονάδες·

καθέξει γὰρ ἑκάστη χώραν στιγμῆς. καίτοι τί κωλύει ἐν τῷ αὐ-
τῷ εἶναι, εἰ δύο, καὶ ἄπειρα; ὧν γὰρ ὁ τόπος ἀδιαίρετος,
καὶ αὐτά. εἰ δ’ αἱ ἐν τῷ σώματι στιγμαὶ ὁ ἀριθμὸς ὁ τῆς (25)
ψυχῆς, ἢ εἰ ὁ τῶν ἐν τῷ σώματι στιγμῶν ἀριθμὸς ἡ

 31. Αριστοτέλης. De anima (4 B.C.) Bekker page 420b line 26
 ἐστι τοῦτο, πνεύμων· τούτῳ γὰρ τῷ μορίῳ πλέον ἔχει τὸ

θερμὸν τὰ πεζὰ τῶν ἄλλων. δεῖται δὲ τῆς ἀναπνοῆς καὶ (25)
ὁ περὶ τὴν καρδίαν τόπος πρῶτος. διὸ ἀναγκαῖον εἴσω ἀνα-
πνεόμενον εἰσιέναι τὸν ἀέρα. ὥστε ἡ πληγὴ τοῦ ἀναπνεομένου
ἀέρος ὑπὸ τῆς ἐν τούτοις τοῖς μορίοις ψυχῆς πρὸς τὴν κα-

 32. Αριστοτέλης. De caelo (4 B.C.) Bekker page 274b line 32
 ἄπειρον ἐνδέχεται κινεῖσθαι. Ἢ γὰρ κατὰ φύσιν κινηθήσεται (30)

ἢ βίᾳ· καὶ εἰ βίᾳ, ἔστιν αὐτῷ καὶ ἡ κατὰ φύσιν, ὥστε καὶ
τόπος ἄλλος ἴσος εἰς ὃν οἰσθήσεται. Τοῦτο δ’ ἀδύνατον.
Ὅτι δ’ ὅλως ἀδύνατον ἄπειρον ὑπὸ πεπερασμένου πα-
30
θεῖν τι ἢ ποιῆσαι τὸ πεπερασμένον, ἐκ τῶνδε φανερόν. Ἔστω

 33. Αριστοτέλης. De caelo (4 B.C.) Bekker page 276a line 9
 γ’ ὄντος.
Ὅλως δ’, οὗ μή ἐστι μέσον μηδ’ ἔσχατον, μηδὲ τὸ (8)
μὲν ἄνω τὸ δὲ κάτω, τόπος οὐθεὶς ἔσται τοῖς σώμασι τῆς
φορᾶς. Τούτου δὲ μὴ ὄντος κίνησις οὐκ ἔσται· ἀνάγκη γὰρ (10)
κινεῖσθαι ἤτοι κατὰ φύσιν ἢ παρὰ φύσιν, ταῦτα δ’ ὥρισται

 ἐν τούτῳ εἶναι τὸ ἐπιπολάζον. Εἰ γὰρ μὴ ἐν τούτῳ, ἔξω ἔσται·

ἀλλ’ ἀδύνατον ἔξω. Τὸ μὲν γὰρ ἀβαρὲς τὸ δ’ ἔχον βάρος,
κατωτέρω δὲ ὁ τοῦ βάρος ἔχοντος σώματος τόπος, εἴπερ ὁ (20)
πρὸς τῷ μέσῳ τοῦ βαρέος. Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ παρὰ φύσιν·
ἄλλῳ γὰρ ἔσται κατὰ φύσιν, ἄλλο δ’ οὐκ ἦν. Ἀνάγκη ἄρα ἐν

 ἐροῦμεν.
Περὶ μὲν οὖν τῶν σωματικῶν στοιχείων, ποῖά τ’ ἐστὶ (24)
καὶ πόσα, καὶ τίς ἑκάστου τόπος, ἔτι δ’ ὅλως πόσοι τὸ (25)
πλῆθος οἱ τόποι, δῆλον ἡμῖν ἐκ τῶν εἰρημένων.
Ὅτι δ’ οὐ μόνον εἷς ἐστίν, ἀλλὰ καὶ ἀδύνατον

 φύσιν μὲν γὰρ οὐκ ἂν εἴησαν (ἄλλοι γὰρ αὐτῶν οἰκεῖοι τό-
ποι), παρὰ φύσιν δ’ εἴπερ εἰσίν, ἄλλῳ τινὶ ἔσται κατὰ φύ-
σιν ὁ ἔξω τόπος· τὸν γὰρ τούτῳ παρὰ φύσιν ἀναγκαῖον
ἄλλῳ εἶναι κατὰ φύσιν. Ἀλλ’ οὐκ ἦν ἄλλο σῶμα παρὰ
ταῦτα. Οὐκ ἄρ’ ἐστὶ δυνατὸν οὐθὲν τῶν ἁπλῶν ἔξω εἶναι τοῦ
(35)

 μόνος καὶ τέλειος οὗτος οὐρανός ἐστιν.

Ἅμα δὲ δῆλον ὅτι οὐδὲ (11)
31
τόπος οὐδὲ κενὸν οὐδὲ χρόνος ἐστὶν ἔξω τοῦ οὐρανοῦ. Ἐν ἅπαντι
γὰρ τόπῳ δυνατὸν ὑπάρξαι σῶμα· κενὸν δ’ εἶναί φασιν ἐν
ᾧ μὴ ἐνυπάρχει σῶμα, δυνατὸν δ’ ἐστὶ γενέσθαι· χρόνος

 δὲ ἀριθμὸς κινήσεως· κίνησις δ’ ἄνευ φυσικοῦ σώματος οὐκ (15)

ἔστιν. Ἔξω δὲ τοῦ οὐρανοῦ δέδεικται ὅτι οὔτ’ ἔστιν οὔτ’ ἐνδέχε-
ται γενέσθαι σῶμα. Φανερὸν ἄρα ὅτι οὔτε τόπος οὔτε κενὸν οὔ-
τε χρόνος ἐστὶν ἔξω.
Διόπερ οὔτ’ ἐν τόπῳ τἀκεῖ πέφυκεν, οὔτε (18)

 (279b) Καὶ ἄπαυστον δὴ κίνησιν κινεῖται εὐλόγως· πάντα γὰρ

παύεται κινούμενα ὅταν ἔλθῃ εἰς τὸν οἰκεῖον τόπον, τοῦ δὲ κύ-
κλῳ σώματος ὁ αὐτὸς τόπος ὅθεν ἤρξατο καὶ εἰς ὃν τελευτᾷ.
Τούτων δὲ διωρισμένων λέγωμεν μετὰ ταῦτα πότερον
ἀγένητος ἢ γενητὸς καὶ ἄφθαρτος ἢ φθαρτός, διεξελθόντες (5)

 Ἔτι δὲ ἐπεὶ φαίνεται καὶ ὑπόκειται κύκλῳ (11)

περιφέρεσθαι τὸ πᾶν, δέδεικται δ’ ὅτι τῆς ἐσχάτης περι-
φορᾶς οὔτε κενόν ἐστιν ἔξωθεν οὔτε τόπος, ἀνάγκη καὶ διὰ
ταῦτα σφαιροειδῆ εἶναι αὐτόν. Εἰ γὰρ ἔσται εὐθύγραμμος,
συμβήσεται καὶ τόπον εἶναι ἔξω καὶ σῶμα καὶ κενόν. Κύ- (15)

 ἡ ΑΓ, καὶ ἐπεζεύχθω ἐφ’ ἧς ΒΓ. Ἡ οὖν ἀχθεῖσα ἐπὶ τὴν

βάσιν, ἐφ’ ἧς ΑΔ, ἐλάττων ἐστὶ τῶν ἐκ τοῦ κέντρου· κοιλό-
τερος ἄρα ὁ τόπος. Ὥστε περιρρεύσεται τὸ ὕδωρ, ἕως ἂν
ἰσα- (10)
σθῇ. Ἴση δὲ ταῖς ἐκ τοῦ κέντρου ἡ ΑΕ. Ὥστ’ ἀνάγκη πρὸς ταῖς
ἐκ τοῦ κέντρου εἶναι τὸ ὕδωρ· τότε γὰρ ἠρεμήσει. Ἡ δὲ τῶν


32
 Εἰ γὰρ ἡ φύσις ἀεὶ ποιεῖ τῶν ἐνδεχομέ- (2)

νων τὸ βέλτιστον, ἔστι δὲ καθάπερ τῶν ἐπὶ τῆς εὐθείας φο-
ρῶν ἡ πρὸς τὸν ἄνω τόπον τιμιωτέρα (θειότερος γὰρ τόπος ὁ
ἄνω τοῦ κάτω), τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ ἡ εἰς τὸ πρόσθεν τῆς (5)
εἰς τοὔπισθεν, ἔχει, εἴπερ καὶ τὸ δεξιὸν καὶ τὸ ἀριστερόν,

 τοῦτο μὲν ζητεῖν, διὰ τί ποτε μένει ἡ γῆ ἐπὶ τοῦ μέσου, τὸ

δὲ πῦρ μὴ ζητεῖν διὰ τί ἐπὶ τοῦ ἐσχάτου. Εἰ μὲν γὰρ κἀ-
κείνῳ φύσει τόπος ὁ ἔσχατος, δῆλον ὅτι ἀναγκαῖον εἶναί
τινα καὶ τῇ γῇ φύσει τόπον· εἰ δὲ μὴ ταύτῃ οὗτος ὁ τόπος,
ἀλλὰ διὰ τὴν ἀνάγκην μένει τὴν τῆς ὁμοιότητος (ὥσπερ ὁ (30)

 δὲ πῦρ μὴ ζητεῖν διὰ τί ἐπὶ τοῦ ἐσχάτου. Εἰ μὲν γὰρ κἀ-

κείνῳ φύσει τόπος ὁ ἔσχατος, δῆλον ὅτι ἀναγκαῖον εἶναί
τινα καὶ τῇ γῇ φύσει τόπον· εἰ δὲ μὴ ταύτῃ οὗτος ὁ τόπος,
ἀλλὰ διὰ τὴν ἀνάγκην μένει τὴν τῆς ὁμοιότητος (ὥσπερ ὁ (30)
περὶ τῆς τριχὸς λόγος τῆς ἰσχυρῶς μὲν ὁμοίως δὲ πάντῃ

 μείζω μανότερον γιγνόμενον· ὥστε κἂν ἡ γῆ τοῦτον τὸν τρό-

πον ἐκινεῖτο ἀπὸ τοῦ μέσου διά γε τὸν τῆς ὁμοιότητος λόγον,
(20)
εἰ μὴ φύσει τῆς γῆς οὗτος ὁ τόπος ἦν.
Ὅσα μὲν οὖν τυγχάνει (21)
περί τε τοῦ σχήματος αὐτῆς ὑπολαμβανόμενα καὶ περὶ τό-

 ὅπου περ καὶ νῦν. Ὅλως μὲν οὖν τοῖς ὁμοίοις καὶ ἀδιαφόροις (5)
ὑπὸ τῆς αὐτῆς κινήσεως ἀνάγκη τοῦτο συμβαίνειν, ὥσθ’ ὅπου
πέφυκεν ἕν τι φέρεσθαι μόριον, καὶ τὸ πᾶν. Ἐπεὶ δ’ ὁ τό-
πος ἐστὶ τὸ τοῦ περιέχοντος πέρας, περιέχει δὲ πάντα τὰ
κινούμενα ἄνω καὶ κάτω τό τε ἔσχατον καὶ τὸ μέσον, τοῦτο
δὲ τρόπον τινὰ γίγνεται τὸ εἶδος τοῦ περιεχομένου, τὸ εἰς τὸν
33
(10)

 47. Αριστοτέλης. Categoriae (4 B.C.) Bekker page 4b line 24
 μορίων συνέστηκε, τὸ δὲ οὐκ ἐξ ἐχόντων θέσιν. ἔστι δὲ διω-

ρισμένον μὲν οἷον ἀριθμὸς καὶ λόγος, συνεχὲς δὲ γραμμή,
ἐπιφάνεια, σῶμα, ἔτι δὲ παρὰ ταῦτα χρόνος καὶ τό-
πος. —τῶν μὲν γὰρ τοῦ ἀριθμοῦ μορίων οὐδείς ἐστι κοινὸς (25)
ὅρος, πρὸς ὃν συνάπτει τὰ μόρια αὐτοῦ· οἷον τὰ πέντε εἰ
ἔστι τῶν δέκα μόριον, πρὸς οὐδένα κοινὸν ὅρον συνάπτει τὰ

 48. Αριστοτέλης. Categoriae (4 B.C.) Bekker page 5a line 7
 ἔχοις ἂν λαβεῖν κοινὸν ὅρον, γραμμὴν ἢ ἐπιφάνειαν, πρὸς (5)

ἣν τὰ τοῦ σώματος μόρια συνάπτει. ἔστι δὲ καὶ ὁ χρόνος
καὶ ὁ τόπος τῶν τοιούτων· ὁ γὰρ νῦν χρόνος συνάπτει πρός
τε τὸν παρεληλυθότα καὶ τὸν μέλλοντα. πάλιν ὁ τόπος τῶν
συνεχῶν ἐστιν· τόπον γάρ τινα τὰ τοῦ σώματος μόρια κατ-

 ἣν τὰ τοῦ σώματος μόρια συνάπτει. ἔστι δὲ καὶ ὁ χρόνος

καὶ ὁ τόπος τῶν τοιούτων· ὁ γὰρ νῦν χρόνος συνάπτει πρός
τε τὸν παρεληλυθότα καὶ τὸν μέλλοντα. πάλιν ὁ τόπος τῶν
συνεχῶν ἐστιν· τόπον γάρ τινα τὰ τοῦ σώματος μόρια κατ-
έχει, ἃ πρός τινα κοινὸν ὅρον συνάπτει· οὐκοῦν καὶ τὰ τοῦ (10)

 τόπου μόρια, ἃ κατέχει ἕκαστον τῶν τοῦ σώματος μορίων,

πρὸς τὸν αὐτὸν ὅρον συνάπτει πρὸς ὃν καὶ τὰ τοῦ σώμα-
τος μόρια· ὥστε συνεχὲς ἂν εἴη καὶ ὁ τόπος· πρὸς γὰρ
ἕνα κοινὸν ὅρον αὐτοῦ τὰ μόρια συνάπτει.
Ἔτι τὰ μὲν ἐκ θέσιν ἐχόντων πρὸς ἄλληλα τῶν ἐν (15)

 51. Αριστοτέλης. De generatione animalium (4 B.C.) Bekker

page 719a line 16
34
 φύσεως οὐδὲν ἔργον οὐδὲ διττογονεῖ. πρὸς δὲ τούτοις ἀδύνατον

ζῷα γίγνεσθαι πρὸς τῷ ὑποζώματι· τὰ μὲν γὰρ ἔμβρυα (15)
βάρος ἔχειν ἀναγκαῖον καὶ κίνησιν, ὁ δὲ τόπος ἐπίκαιρος
ὢν τοῦ ζῆν οὐκ ἂν δύναιτο ταῦθ’ ὑπενεγκεῖν. ἔτι δ’ ἀνάγκη
δυστοκίαν εἶναι διὰ τὸ μῆκος τῆς φορᾶς, ἐπεὶ καὶ νῦν ἐπὶ


page 719a line 34
 δ’ ἐκτός, αἴτιον τοῦ μὲν τὰς ὑστέρας ἐντὸς εἶναι πᾶσιν ὅτι ἐν
ταύταις ἐστὶ τὸ γιγνόμενον ὃ δεῖται φυλακῆς καὶ σκέπης
καὶ πέψεως, ὁ δ’ ἐκτὸς τοῦ σώματος τόπος εὔβλαπτος καὶ
ψυχρός. οἱ δ’ ὄρχεις τοῖς μὲν ἐκτὸς τοῖς δ’ ἐντός ** διὰ τὸ (35)
(719b) δεῖσθαι καὶ τούτους σκέπης καὶ καλύμματος πρός τε σω-


page 720a line 29
 ραις· πᾶσι γὰρ πρὸς τοῖς πρανέσι προσπεφύκασι καὶ κα-

τὰ τὸν τόπον τῆς ῥάχεως· δεῖ μὲν γὰρ μὴ πλανᾶσθαι
ἀλλ’ ἑδραίους εἶναι, τοιοῦτος δ’ ὁ ὄπισθεν τόπος· οὗτος γὰρ τὸ
συνεχὲς παρέχει καὶ τὴν στάσιν. τοῖς μὲν οὖν ἐντὸς ἔχουσι (30)
τοὺς ὄρχεις εὐθὺς ἐρηρεισμένοι εἰσὶν [ἅμα τοῖς πόροις] καὶ


page 725a line 33
 πλέον ἀναγκαῖον εἶναι τοῖς μεγάλοις, περίττωμα δ’ ἔλατ-

τον· εἰς γὰρ τὸ σῶμα μέγα ὂν ἀναλίσκεται τὸ πλεῖστον
τῆς τροφῆς ὥστ’ ὀλίγον γίγνεται τὸ περίττωμα. ἔτι τόπος
συντήγματι μὲν οὐθεὶς ἀποδέδοται κατὰ φύσιν ἀλλὰ ῥεῖ
ὅπου ἂν εὐοδήσῃ τοῦ σώματος, τοῖς δὲ κατὰ φύσιν περιττώ- (35)


page 738b line 15
 τῆς ἐν τοῖς θήλεσιν ὕλης, οὕτω τὰ τοιαῦτα [ἐν] τῇ ἐν αὑτοῖς

κινήσει ἐν τῷ μορίῳ τούτῳ ὅθεν ἀποκρίνεται τὸ σπέρμα
ταὐτὸ ποιεῖ καὶ συνίστησιν. τοῦτο δ’ ἐστὶν ὁ τόπος ὁ περὶ τὸ (15)
35
ὑπόζωμα πᾶσι τοῖς ἔχουσιν· ἀρχὴ γὰρ τῆς φύσεως ἡ καρ-

δία καὶ τὸ ἀνάλογον, τὸ δὲ κάτω προσθήκη καὶ τούτου χά-


page 739a line 31
 βαινούσης μέντοι τῆς εἰωθυίας γίγνεσθαι τοῖς θήλεσιν ἡδονῆς

περὶ τὴν ὁμιλίαν τὴν τοιαύτην συλλαμβάνουσιν, ἂν τύχῃ ὁ (30)
τόπος γ’ ὀργῶν καὶ καταβεβηκυῖαι αἱ ὑστέραι κάτω. ἀλλ’ ὡς
ἐπὶ τὸ πολὺ συμβαίνει ἐκείνως διὰ τὸ μὴ συμμεμυκέναι
τὸ στόμα γιγνομένης τῆς ἐκκρίσεως, μεθ’ ἧς εἴωθε γίγνεσθαι


page 739b line 9
 ὑστέρας καθάπερ ὄρνις καὶ τῶν ἰχθύων οἱ ζῳοτοκοῦντες, ἀ-

δύνατον ἐκεῖ μὴ σπᾶσθαι τὸ σπέρμα ἀλλ’ ἀφεθὲν ἐλθεῖν.
ἕλκει δὲ τὴν γονὴν ὁ τόπος διὰ τὴν θερμότητα τὴν ὑπάρχου-
σαν. καὶ ἡ τῶν καταμηνίων δὲ ἔκκρισις καὶ συνάθροισις ἐμ- (10)
πυρεύει θερμότητα ἐν τῷ μορίῳ τούτῳ, ὥστε καθάπερ τὰ


page 744a line 13
 τὸν ἐγκέφαλον. τούτου δὲ τεκμήριον· οὔτε γὰρ ἄλλο μόριον

ὑγρὸν καὶ ψυχρόν ἐστιν ἐν τῇ κεφαλῇ παρὰ τὸν ἐγκέφα-
λον, τό τ’ ὄμμα ψυχρὸν καὶ ὑγρόν. ἐξ ἀνάγκης οὖν ὁ τό-
πος λαμβάνει μέγεθος τὸ πρῶτον, συμπίπτει δ’ ὕστερον.
καὶ γὰρ περὶ τὸν ἐγκέφαλον συμβαίνει τὸν αὐτὸν τρόπον· (15)
τὸ γὰρ πρῶτον ὑγρὸς καὶ πολύς, ἀποπνέοντος δὲ καὶ πεττομένου


page 747a line 13
 ταῦτα γὰρ οὐ συμβαίνοντα δηλοῖ τὸ σῶμα τοὺς πόρους δι’

ὧν ἀποκρίνεται τὸ περίττωμα συγκεχυμένους ἔχειν καὶ συμ-
πεφυκότας. ὅ τε γὰρ περὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς τόπος τῶν περὶ
τὴν κεφαλὴν σπερματικώτατός ἐστιν. δηλοῖ δ’ ἐν ταῖς
36
ὁμιλίαις μετασχηματιζόμενος ἐπιδήλως μόνος, καὶ τοῖς (15)


page 752b line 30
 Γίγνεται μὲν οὖν ἐπῳαζούσης, (28)

ὥσπερ εἴρηται, τῆς ὄρνιθος ὁ νεοττός· οὐ μὴν ἀλλὰ κἂν
ἡ ὥρα ᾖ εὔκρατος ἢ ὁ τόπος ἀλεεινὸς ἐν ᾧ ἂν κείμενα (30)
τυγχάνωσιν ἐκπέττεται καὶ τὰ τῶν ὀρνίθων καὶ τὰ τῶν
τετραπόδων καὶ ᾠοτόκων—πάντα γὰρ εἰς τὴν γῆν ἐκτίκτει,


page 776b line 20
 γιγνομένου τοῦ κινοῦντος), καὶ τὰ περὶ τοὺς μαστοὺς αἴρεται καὶ

τοῖς ἄρρεσιν ἐπιδήλως, μᾶλλον δὲ τοῖς θήλεσιν· διὰ γὰρ
τὸ κάτω τὴν ἔκκρισιν γίγνεσθαι πολλὴν κενὸς ὁ τόπος γίγνεται
(20)
ὁ τῶν μαστῶν αὐταῖς καὶ σομφός—ὁμοίως δὲ καὶ τοῖς κά-
τω τοὺς μαστοὺς ἔχουσιν. γίγνεται μὲν οὖν ἐπίδηλος καὶ ἡ φωνὴ


page 776b line 32
 ἀναγκαῖον εἰς τοὺς κενοὺς τόπους ἀθροίζεσθαι τὸ περίττωμα (30)

πᾶν, ὅσοιπερ ἂν ὦσιν ἐπὶ τῶν αὐτῶν πόρων. ἔστι δ’ ἑκάστοις
τοιοῦτος ὁ τῶν μαστῶν τόπος δι’ ἀμφοτέρας τὰς αἰτίας ἕνεκά
τε τοῦ βελτίστου γεγονὼς τοιοῦτος καὶ ἐξ ἀνάγκης· ἐνταῦθα δὲ
ἤδη συνίσταται καὶ γίγνεται πεπεμμένη τροφὴ τοῖς ζῴοις.


page 783a line 19
 μοῦ συνεξατμίζει τὸ ὑγρὸν καὶ γίγνονται καὶ αἱ τρίχες καὶ

τὸ δέρμα γεῶδες καὶ σκληρόν. αἴτιον δὲ τοῖς μὲν ἀγρίοις ἡ
θυραυλία τοῖς δ’ ὁ τόπος τοιοῦτος ὤν. σημεῖον δὲ καὶ τὸ
ἐπὶ τῶν ποντίων ἐχίνων συμβαῖνον οἷς χρῶνται πρὸς τὰς (20)
στραγγουρίας. καὶ γὰρ οὗτοι διὰ τὸ ἐν ψυχρᾷ εἶναι τῇ θα-

37

page 785a line 5
 δ’ ἐν τοῖς κροτάφοις τρίχες οὔθ’ οὕτως ὀλίγον ἔχουσιν ὑγρὸν

ὥστε πέττειν οὔτε πολὺ ὥστε μὴ σήπεσθαι· μέσος γὰρ ὢν
ὁ τόπος ἀμφοτέρων ἐκτὸς ἀμφοτέρων τῶν παθῶν ἐστιν. (5)
Περὶ (5)
μὲν οὖν τῆς τῶν ἀνθρώπων πολιότητος εἴρηται τὸ αἴτιον.

 65. Αριστοτέλης. De generatione et corruptione {0086.013} (4

B.C.) Bekker page 323a line 1
 καὶ τῶν προτέρων, οὕτως ἔχει καὶ περὶ ἁφῆς. Ὅμως δὲ τὸ

κυρίως λεγόμενον ὑπάρχει τοῖς ἔχουσι θέσιν, θέσις δ’ οἷσπερ
(323a) καὶ τόπος· καὶ γὰρ τοῖς μαθηματικοῖς ὁμοίως ἀποδο-
τέον ἁφὴν καὶ τόπον, εἴτ’ ἐστὶ κεχωρισμένον ἕκαστον αὐτῶν
εἴτ’ ἄλλον τρόπον. Εἰ οὖν ἐστίν, ὥσπερ διωρίσθη πρότερον, τὸ

 66. Αριστοτέλης. De generatione et corruptione {0086.013} (4

B.C.) Bekker page 323a line 6
 ἅπτεσθαι τὸ τὰ ἔσχατα ἔχειν ἅμα, ταῦτα ἂν ἅπτοιτο ἀλλή-

λων ὅσα διωρισμένα μεγέθη καὶ θέσιν ἔχοντα ἅμα ἔχει τὰ (5)
ἔσχατα. Ἐπεὶ δὲ θέσις μὲν ὅσοις καὶ τόπος ὑπάρχει, τόπου
δὲ διαφορὰ πρώτη τὸ ἄνω καὶ τὸ κάτω καὶ τὰ τοιαῦτα τῶν
ἀντικειμένων, ἅπαντα τὰ ἀλλήλων ἁπτόμενα βάρος ἂν ἔχοι

 67. Αριστοτέλης. Historia animalium {0086.014} (4 B.C.) Bekker

page 515b line 2
 γραφομένοις κανάβοις, τὸ τοῦ σώματος ἔχουσι σχῆμα παντὸς

(35)
(515b) οὕτως ὥστ’ ἐν τοῖς σφόδρα λελεπτυσμένοις πάντα τὸν ὄγ-
κον φαίνεσθαι πλήρη φλεβίων (γίνεται γὰρ ὁ αὐτὸς τόπος λε-
πτῶν μὲν ὄντων φλέβια, παχυνθέντων δὲ σάρκες), τὰ δὲ
νεῦρα διεσπασμένα περὶ τὰ ἄρθρα καὶ τὰς τῶν ὀστῶν ἐστι


page 517b line 13
38
 ἐπὶ τὸ πολὺ ἐν τοῖς παχυτέροις δέρμασι σκληρότεραι αἱ

τρίχες καὶ παχύτεραι, πλείους δὲ καὶ μακρότεραι ἐν τοῖς
κοιλοτέροις καὶ ὑγροτέροις, ἄνπερ ὁ τόπος ᾖ τοιοῦτος οἷος ἔ-
χειν τρίχας. Ὁμοίως δὲ καὶ περὶ τῶν λεπιδωτῶν ἔχει καὶ τῶν
φολιδωτῶν. Ὅσα μὲν οὖν μαλακὰς ἔχει τὰς τρίχας, εὐ- (15)


page 567b line 17
 κατεσθίεσθαι ὑπὸ τῶν μειζόνων τὰ κυήματα. Διὸ καὶ ἐν τῷ (15)

Πόντῳ περὶ τὸν Θερμώδοντα ποταμὸν οἱ πλεῖστοι τίκτου-
σιν· νήνεμος γὰρ ὁ τόπος καὶ ἀλεεινὸς καὶ ἔχων ὕδατα
γλυκέα. Τίκτουσι δ’ οἱ μὲν ἄλλοι τῶν ᾠοτόκων ἰχθύων ἅ-
παξ τοῦ ἐνιαυτοῦ, πλὴν τῶν μικρῶν φυκίδων· αὗται δὲ


page 583a line 15
 δριμέα τοιαύτην τὴν ὁμιλίαν μᾶλλον.

Γίνεται δὲ σημεῖον τοῦ συνειληφέναι ταῖς γυναιξίν, ὅταν
εὐθὺς γένηται μετὰ τὴν ὁμιλίαν ὁ τόπος ξηρός. Ἂν μὲν οὖν (15)
λεῖα τὰ χείλη ᾖ τοῦ στόματος, οὐ θέλει συλλαμβάνειν (ἀπο-
λισθαίνει γάρ), οὐδ’ ἂν παχέα· ἂν δ’ ἁπτομένῳ τῷ δακτύ-


page 599b line 14
 χρόνον ἡσυχίαν ἔχουσι φωλοῦντες. Ἁλίσκονται δ’ ἔνιοι περὶ

τὸν χρόνον τῆς φωλείας καὶ τούτων καὶ τῶν ἄλλων τινὲς
τῶν φωλούντων κινούμενοι, ἂν ἀλεεινὸς ᾖ ὁ τόπος καὶ ἐπι-
γίνωνται εὐδῖαι παράλογοι· ἀπὸ γὰρ τῆς θαλάμης προέρ- (15)
χονται μικρὸν ἐπὶ νομήν· καὶ ταῖς πανσελήνοις. Εἰσὶ δ’ οἱ


page 609a line 19
 ᾠὰ καὶ τοὺς νεοττοὺς κατεσθίουσιν αὐτῆς.

Καὶ τρυγὼν καὶ πυ- (18)
ραλλίς· τόπος γὰρ τῆς νομῆς καὶ βίος ὁ αὐτός. Καὶ κε-
39
λεὸς καὶ λιβυός. Ἰκτῖνος δὲ καὶ κόραξ· ὑφαιρεῖται γὰρ τοῦ (20)

κόρακος ὁ ἰκτῖνος ὅ τι ἂν ἔχῃ διὰ τὸ κρείττων εἶναι τοῖς


page 626b line 22
 γία τις γίνεται τῶν μελιττῶν καὶ δυσωδία τῶν σμηνῶν. Νο- (20)
μὴ δὲ ταῖς μελίτταις τὸ θύμον· ἄμεινον δὲ τὸ λευκὸν τοῦ
ἐρυθροῦ. Τόπος δ’ ἐν τῷ πνίγει μὴ ἀλεεινός, ἐν δὲ τῷ χει-
μῶνι ἀλεεινός. Νοσοῦσι δὲ μάλιστα, ὅταν ἐρυσιβώδη ἐργά-
ζωνται ὕλην. Ὅταν δ’ ἄνεμος ᾖ μέγας, φέρουσι λίθον ἐφ’


page 634a line 7
 οὐ χαλεπόν. Ὅτι δὲ δεῖ τοιαύτας εἶναι, ἐκ τῶνδε φανερόν. (5)

Εἴτε γὰρ μὴ πλησίον προσίασιν, οὐκ ἔσονται ἀνασπαστι-
καί· πόρρω γὰρ αὐταῖς ἔσται ὁ τόπος ὅθεν δεῖ ἀναλαβεῖν.
Εἰ δὲ μή, εἰ πλησίον μένουσι καὶ μὴ οἷαι ἐπανιέναι πορρωτέρω,
κωφότεραι ἔσονται, τῷ διαθιγγάνεσθαι ἀεί, ὥστε μὴ ταχὺ


page 634b line 30
 θὸν ἔχειν· εἰ δὲ μή, οὐχ ἕλξουσιν εἰς αὑτὰς τὸ σπέρμα.

Εἰς τὸ πρόσθεν γὰρ αὐτῶν καὶ ἡ γυνὴ προΐεται, ὡς δῆλον,
ὅταν ἐξονειρώττωσιν αὗται τελέως· τότε γὰρ οὗτος ὁ τόπος (30)
θεραπείας δεῖται αὐταῖς ὑγρανθείς, ὥσπερ εἰ ἀνδρὶ συνεγέ-
νοντο, ὡς προϊέμενον ἐνταῦθα καὶ τὸ παρὰ τοῦ ἀνδρός, εἰς


page 637a line 9
 ὀχείας πολλὰ τίκτει, καὶ ἡ τῶν διδύμων γένεσις, ὅταν ἀπὸ

μιᾶς γένηται· δῆλον γὰρ ὅτι ἐξ οὐχ ἅπαντος ἐγένετο, ἀλλὰ
μέρος τι αὐτοῦ ἔλαβεν ὁ τόπος, τὸ δὲ περιελείπετο πολλαπλά-
σιον. Ἔτι εἰ πολλὰ ἀπὸ μιᾶς ὀχείας γίνεται, ὅπερ φαίνεται (10)
ἐπὶ τῶν ὑῶν καὶ τῶν διδύμων ἐνίοτε γινόμενον, δῆλον ὅτι

40

page 637a line 25
 αἰδοῖον, ἀλλ’ ἐν τῷ σώματι. Ἀποπνέουσι δὲ διὰ τοῦτο μικ-

ρῷ τε πόρῳ ἀνωτέρω ἢ ᾗ οὐροῦσιν αἱ γυναῖκες. Διὸ καὶ ὅ-
ταν ὀργῶσιν ἀφροδισιασθῆναι, οὗτος ὁ τόπος οὐκ ἔχει ὁμ- (25)
οίως καὶ πρὶν ὀργᾶν. Ἀπὸ δὴ τούτου τοῦ καυλοῦ γίνεται ἔκπ-
τωσις, καὶ τὸ ἔμπροσθεν τῆς ὑστέρας πολλῷ μεῖζον ἢ καθ’ ἣν


page 637b line 28
 ματα μετὰ τὸν ὀνειρωγμόν, διάλυσις καὶ ἀδυναμία. Δῆλον

τοίνυν, εἰ ἐν τῷ ἐξονειρωγμῷ φαίνονται προϊέμεναι, καὶ τό-
τε συμβάλλονται, ὅτι μετὰ τοὺς ἐξονειρωγμοὺς ὁ αὐτὸς τό-
πος ἀφυγραίνεται, καὶ θεραπείας δέονται τῆς αὐτῆς αὐταὶ
ὑφ’ αὑτῶν, ὥσπερ ὅταν συγγένωνται ἀνδρί. Ὥστε φανερὸν (30)
ὅτι παρ’ ἀμφοῖν γίνεται πρόεσις τοῦ σπέρματος, εἰ μέλλει


page 637b line 36
 γεννᾷ ἀφ’ αὑτῶν τὰ θήλεα, οἷον ὄρνις τὰ ὑπηνέμια, τὰ δ’

οὐδέν, οἷον ἵπποι καὶ πρόβατα. Ἢ ὅτι ἡ μὲν ὄρνις εἰς τὴν (35)
ὑστέραν προΐεται, καὶ οὐκ ἔστιν ἔξω τόπος εἰς ὃν ἀφίησιν, οὐδ’
ὁ ἄρρην; Διὸ ἐὰν μὴ τύχῃ ὀχεύων, εἰς τὴν γῆν ἐκχεῖ. Τοῖς
δὲ τετράποσιν ἔστιν ἔξω τόπος ἄλλος, εἰς ὃν καὶ τὸ θῆλυ


page 637b line 38
 ὑστέραν προΐεται, καὶ οὐκ ἔστιν ἔξω τόπος εἰς ὃν ἀφίησιν, οὐδ’
ὁ ἄρρην; Διὸ ἐὰν μὴ τύχῃ ὀχεύων, εἰς τὴν γῆν ἐκχεῖ. Τοῖς
δὲ τετράποσιν ἔστιν ἔξω τόπος ἄλλος, εἰς ὃν καὶ τὸ θῆλυ
(638a) προΐεται καὶ τὸ ἄρρεν.
Ὅπερ τοῖς μὲν ἄλλοις μετὰ τῶν ἄλ- (1)

 81. Αριστοτέλης. Metaphysica {0086.025} (4 B.C.) Bekker page

1010a line 29
41
 αἰσθητῶν ἐπὶ τῶν ἐλαττόνων τὸν ἀριθμὸν ἰδόντες οὕτως

ἔχοντα περὶ ὅλου τοῦ οὐρανοῦ ὁμοίως ἀπεφήναντο· ὁ γὰρ
περὶ ἡμᾶς τοῦ αἰσθητοῦ τόπος ἐν φθορᾷ καὶ γενέσει διατε-
λεῖ μόνος ὤν, ἀλλ’ οὗτος οὐθὲν ὡς εἰπεῖν μόριον τοῦ παντός (30)
ἐστιν, ὥστε δικαιότερον ἂν δι’ ἐκεῖνα τούτων ἀπεψηφίσαντο


1067a line 8
 τὰ στοιχεῖα οἱ φυσικοί· πᾶν γὰρ μεταβάλλει ἐξ ἐναντίου,

οἷον ἐκ θερμοῦ εἰς ψυχρόν. —ἔτι τὸ αἰσθητὸν σῶμα πού,
καὶ ὁ αὐτὸς τόπος ὅλου καὶ μορίου, οἷον τῆς γῆς, ὥστ’ εἰ
μὲν ὁμοειδές, ἀκίνητον ἔσται ἢ ἀεὶ οἰσθήσεται, τοῦτο δὲ
ἀδύνατον (τί γὰρ μᾶλλον κάτω ἢ ἄνω ἢ ὁπουοῦν; οἷον (10)


1067a line 11
 μὲν ὁμοειδές, ἀκίνητον ἔσται ἢ ἀεὶ οἰσθήσεται, τοῦτο δὲ

ἀδύνατον (τί γὰρ μᾶλλον κάτω ἢ ἄνω ἢ ὁπουοῦν; οἷον (10)
εἰ βῶλος εἴη, ποῦ αὕτη κινήσεται ἢ μενεῖ; ὁ γὰρ τόπος
τοῦ συγγενοῦς αὐτῇ σώματος ἄπειρος· καθέξει οὖν τὸν
ὅλον τόπον; καὶ πῶς; τίς οὖν ἡ μονὴ καὶ ἡ κίνησις;


1067b line 10
 δέ τι τὸ κινοῦν πρῶτον· ἔστι δέ τι τὸ κινούμενον, ἔτι ἐν ᾧ

χρόνῳ καὶ ἐξ οὗ καὶ εἰς ὅ. τὰ δ’ εἴδη καὶ τὰ πάθη καὶ
ὁ τόπος, εἰς ἃ κινοῦνται τὰ κινούμενα, ἀκίνητά ἐστιν, οἷον (10)
ἐπιστήμη καὶ θερμότης· ἔστι δ’ οὐχ ἡ θερμότης κίνησις ἀλλ’
ἡ θέρμανσις. ἡ δὲ μὴ κατὰ συμβεβηκὸς μεταβολὴ οὐκ ἐν


1092a line 18
 ἀρχαὶ ἐξ ὧν ταῦτα· ἄνθρωπος γὰρ ἄνθρωπον γεννᾷ, καὶ

οὐκ ἔστι τὸ σπέρμα πρῶτον. ἄτοπον δὲ καὶ τὸ τόπον ἅμα
τοῖς στερεοῖς τοῖς μαθηματικοῖς ποιῆσαι (ὁ μὲν γὰρ τό-
42
πος τῶν καθ’ ἕκαστον ἴδιος, διὸ χωριστὰ τόπῳ, τὰ δὲ μαθη-

ματικὰ οὐ πού), καὶ τὸ εἰπεῖν μὲν ὅτι ποὺ ἔσται, τί δέ ἐστιν (20)
ὁ τόπος μή. —ἔδει δὲ τοὺς λέγοντας ἐκ στοιχείων εἶναι τὰ


1092a line 21
 πος τῶν καθ’ ἕκαστον ἴδιος, διὸ χωριστὰ τόπῳ, τὰ δὲ μαθη-

ματικὰ οὐ πού), καὶ τὸ εἰπεῖν μὲν ὅτι ποὺ ἔσται, τί δέ ἐστιν (20)
ὁ τόπος μή. —ἔδει δὲ τοὺς λέγοντας ἐκ στοιχείων εἶναι τὰ
ὄντα καὶ τῶν ὄντων τὰ πρῶτα τοὺς ἀριθμούς, διελομένους
πῶς ἄλλο ἐξ ἄλλου ἐστίν, οὕτω λέγειν τίνα τρόπον ὁ ἀρι-

 87. Αριστοτέλης. Μετεωρολογικά. (4 B.C.) Bekker page 340a line

6
 γὰρ ἂν ὑπερβάλλοι τὴν ἰσότητα τῆς κοινῆς ἀναλογίας πρὸς

τὰ σύστοιχα σώματα, κἂν εἰ δύο στοιχείων πλήρης ὁ με- (5)
ταξὺ γῆς τε καὶ οὐρανοῦ τόπος ἐστίν· οὐδὲν γὰρ ὡς εἰπεῖν μό-
ριον ὁ τῆς γῆς ἐστιν ὄγκος, ἐν ᾧ συνείληπται πᾶν καὶ τὸ
τοῦ ὕδατος πλῆθος, πρὸς τὸ περιέχον μέγεθος. ὁρῶμεν δ’


26
 πάλιν. εἰ δὴ γίγνεται ὕδωρ ἐξ ἀέρος καὶ ἀὴρ ἐξ ὕδατος,

διὰ τίνα ποτ’ αἰτίαν οὐ συνίσταται νέφη κατὰ τὸν ἄνω τό- (25)
πον; προσῆκε γὰρ μᾶλλον ὅσῳ πορρώτερον ὁ τόπος τῆς
γῆς καὶ ψυχρότερος, διὰ τὸ μήθ’ οὕτω πλησίον εἶναι τῶν
ἄστρων θερμῶν ὄντων μήτε τῶν ἀπὸ τῆς γῆς ἀνακλωμένων


32
 θερμότης, καὶ διὰ τὸ τὸ περιέχον πῦρ τὸν ἀέρα διαρραίνε- (30)

σθαι τῇ κινήσει πολλάκις καὶ φέρεσθαι βίᾳ κάτω. σημεῖον
δ’ ἱκανὸν ὅτι ὁ ἄνω τόπος οὐκ ἔστι θερμὸς οὐδ’ ἐκπεπυρωμένος
καὶ αἱ διαδρομαὶ τῶν ἀστέρων. ἐκεῖ μὲν γὰρ οὐ γίγνονται,
43
κάτω δέ· καίτοι τὰ μᾶλλον κινούμενα καὶ θᾶττον, ἐκπυροῦ-


19
 γάλα φαίνεται τοῖς ὁρῶσιν, ὅ τε μέγιστος ὢν τυγχάνει

καὶ τῇ θέσει κείμενος οὕτως ὥστε πολὺ τοὺς τροπικοὺς ὑπερ-
βάλλειν. πρὸς δὲ τούτοις ἄστρων ὁ τόπος πλήρης ἐστὶν τῶν
μεγίστων καὶ λαμπροτάτων, καὶ ἔτι τῶν σποράδων καλου- (20)
μένων (τοῦτο δ’ ἐστὶν καὶ τοῖς ὄμμασιν ἰδεῖν φανερόν), ὥστε

 91. Αριστοτέλης. Μετεωρολογικά. (4 B.C.) Bekker page 346b line

18
 περὶ δὲ τοῦ τῇ θέσει μὲν δευτέρου τόπου μετὰ τοῦτον,

πρώτου δὲ περὶ τὴν γῆν, λέγωμεν· οὗτος γὰρ κοινὸς ὕδατός
τε τόπος καὶ ἀέρος καὶ τῶν συμβαινόντων περὶ τὴν ἄνω
γένεσιν αὐτοῦ. ληπτέον δὲ καὶ τούτων τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς
αἰτίας πάντων ὁμοίως. ἡ μὲν οὖν ὡς κινοῦσα καὶ κυρία καὶ (20)


19
 ταὐτόν, καὶ ὑετὸς καὶ δρόσος, ἀλλὰ τὸ μὲν πολὺ τὸ δ’

ὀλίγον. ὁ μὲν γὰρ ὑετὸς ἐκ πολλῆς ἀτμίδος γίγνεται ψυ-
χομένης· τούτου δ’ αἴτιον ὅ τε τόπος πολὺς καὶ ὁ χρόνος
ὤν, ἐν ᾧ συλλέγεται καὶ ἐξ οὗ. τὸ δ’ ὀλίγον ἡ δρόσος· (20)
ἐφήμερος γὰρ ἡ σύστασις καὶ ὁ τόπος μικρός· δηλοῖ τε ἥ


21
 χομένης· τούτου δ’ αἴτιον ὅ τε τόπος πολὺς καὶ ὁ χρόνος

ὤν, ἐν ᾧ συλλέγεται καὶ ἐξ οὗ. τὸ δ’ ὀλίγον ἡ δρόσος· (20)
ἐφήμερος γὰρ ἡ σύστασις καὶ ὁ τόπος μικρός· δηλοῖ τε ἥ
τε γένεσις οὖσα ταχεῖα καὶ βραχὺ τὸ πλῆθος. ὁμοίως δὲ
καὶ πάχνη καὶ χιών· ὅταν γὰρ παγῇ τὸ νέφος, χιών ἐστιν,

44

24
 ὑψηλοὺς ἐκ προσαγωγῆς. ὅτι μὲν οὖν οὐ δεῖ νομίζειν οὕτω γί-

γνεσθαι τὰς ἀρχὰς τῶν ποταμῶν ὡς ἐξ ἀφωρισμένων κοι-
λιῶν, φανερόν· οὔτε γὰρ ἂν ὁ τόπος ἱκανὸς ἦν ὁ τῆς γῆς
ὡς εἰπεῖν, ὥσπερ οὐδ’ ὁ τῶν νεφῶν, εἰ τὸ ὂν ἔδει ῥεῖν (25)
μόνον, ἀλλὰ μὴ τὸ μὲν ἀπῄει τὸ δ’ ἐγίγνετο, ἀλλ’ αἰεὶ


29
 ἀπὸ ὄντος ἐταμιεύετο· τό τε ὑπὸ τοῖς ὄρεσιν ἔχειν τὰς

πηγὰς μαρτυρεῖ διότι τῷ συρρεῖν εἰς ὀλίγον καὶ κατὰ μι-
κρὸν ἐκ πολλῶν νοτίδων διαδίδωσιν ὁ τόπος καὶ γίγνονται
οὕτως αἱ πηγαὶ τῶν ποταμῶν. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τοιούτους εἶ- (30)
ναι τόπους ἔχοντας πλῆθος ὕδατος, οἷον λίμνας, οὐδὲν ἄτο-


28
 χρόνῳ ἡ ἐπίδοσις, ὥστε μὴ μνημονεύειν τίνες πρῶτοι καὶ

πότε καὶ πῶς ἐχόντων ἦλθον τῶν τόπων, οἷον συμβέβηκεν
καὶ τὰ περὶ Αἴγυπτον· καὶ γὰρ οὗτος ἀεὶ ξηρότερος ὁ τό-
πος φαίνεται γιγνόμενος καὶ πᾶσα ἡ χώρα τοῦ ποταμοῦ
πρόσχωσις οὖσα τοῦ Νείλου, διὰ δὲ τὸ κατὰ μικρὸν ξηραι- (30)
νομένων τῶν ἑλῶν τοὺς πλησίον εἰσοικίζεσθαι τὸ τοῦ χρόνου


26
 τεκμήριον ἱκανόν· ταύτην γὰρ τῶν βασιλέων τις ἐπειράθη

διορύττειν (οὐ γὰρ μικρὰς εἶχεν ἂν αὐτοῖς ὠφελείας πλω- (25)
τὸς πᾶς ὁ τόπος γενόμενος· λέγεται δὲ πρῶτος Σέσωστρις
ἐγχειρῆσαι τῶν παλαιῶν), ἀλλ’ εὗρεν ὑψηλοτέραν οὖσαν τὴν
θάλατταν τῆς γῆς· διὸ ἐκεῖνός τε πρότερον καὶ Δαρεῖος


17
45
 τοίνυν, ἐπεὶ ὅ τε χρόνος οὐχ ὑπολείψει καὶ τὸ ὅλον ἀίδιον, (15)

ὅτι οὔτε ὁ Τάναϊς οὔτε ὁ Νεῖλος ἀεὶ ἔρρει, ἀλλ’ ἦν
ποτε ξηρὸς ὁ τόπος ὅθεν ῥέουσιν· τὸ γὰρ ἔργον ἔχει αὐτῶν
πέρας, ὁ δὲ χρόνος οὐκ ἔχει. ὁμοίως δὲ τοῦτο καὶ ἐπὶ τῶν
ἄλλων ἁρμόσει ποταμῶν λέγειν. ἀλλὰ μὴν εἴπερ καὶ οἱ ποτα-


1
 ὑπομένει διὰ βάρος οὐκ ἐν τῷ αὐτοῦ οἰκείῳ τόπῳ· τοῦτο

γὰρ οἰητέον ἀπορηθῆναί τε προσηκόντως (ἄλογον γὰρ εἰ μή (35)
(355b) τίς ἐστιν τόπος ὕδατος ὥσπερ καὶ τῶν ἄλλων στοιχείων)
καὶ ταύ-
την εἶναι λύσιν· ὃν γὰρ ὁρῶμεν κατέχουσαν τόπον τὴν θά-
λατταν, οὗτος οὐκ ἔστιν θαλάττης ἀλλὰ μᾶλλον ὕδατος.

 100. Αριστοτέλης. Μετεωρολογικά. (4 B.C.) Bekker page 355b

line 15
 κοιλίαν, ὅτι ταχέως ἀφανίζεται, ἀλλὰ τοῦ περιττώματος,

ὅτι τοῦθ’ ὁρᾷ ὑπομένον, οὐκ ἂν ὑπολαμβάνοι καλῶς. ὁμοίως
δὲ καὶ ἐν τούτοις· ἔστιν γάρ, ὥσπερ λέγομεν, οὗτος ὁ τόπος (15)
ὕδατος· διὸ καὶ οἱ ποταμοὶ ῥέουσιν εἰς αὐτὸν ἅπαντες καὶ
πᾶν τὸ γιγνόμενον ὕδωρ· εἴς τε γὰρ τὸ κοιλότατον ἡ ῥύσις,
 101. Αριστοτέλης. Μετεωρολογικά. (4 B.C.) Bekker page 356a

line 33
 πολλοὺς εἰς τὸν αὐτὸν ἐμβάλλειν. ταῦτα δὴ πάντα φανερὸν

ὡς ἀδύνατόν ἐστι συμβαίνειν ἄλλως τε καὶ τῆς θαλάττης
ἐκεῖθεν τὴν ἀρχὴν ἐχούσης. ὅτι μὲν οὖν ὕδατός τε ὁ τόπος
ἐστὶν οὗτος καὶ οὐ θαλάττης, καὶ διὰ τίν’ αἰτίαν τὸ μὲν πότι-
μον ἄδηλον πλὴν ῥέον, τὸ δ’ ὑπομένον, καὶ διότι τελευτὴ (35)


line 1
 καὶ πλείους ἡδύνουσιν ἐμβληθέντες, καὶ τὴν χροιὰν οὐχ

ὁμοίως λευκοί. τοιοῦτον δ’ ἕτερον γίγνεται καὶ ἐν
Ὀμβρικοῖς· (35)
46
(359b) ἔστι γάρ τις τόπος ἐν ᾧ πεφύκασι κάλαμοι καὶ σχοῖνος·

τούτων κατακάουσι, καὶ τὴν τέφραν ἐμβάλλοντες εἰς
ὕδωρ ἀφέψουσιν· ὅταν δὲ λίπωσί τι μέρος τοῦ ὕδατος, τοῦτο ψυ-

 103. Αριστοτέλης. Μετεωρολογικά. (4 B.C.) Bekker page 363a

line 14
 νεται πνέων ἐκ τῶν ἐκεῖθεν τόπων)· ὥστ’ ἀνάγκη τὸν ἀπὸ τοῦ
κατακεκαυμένου τόπου πνέοντα ἄνεμον εἶναι νότον. ἐκεῖνος δ’
ὁ τόπος διὰ τὴν τοῦ ἡλίου γειτνίασιν οὐκ ἔχει ὕδατα καὶ νο-
μάς, αἳ διὰ τὴν πῆξιν ποιήσουσιν ἐτησίας· ἀλλὰ διὰ τὸ τὸν (15)
τόπον εἶναι πολὺ πλείω ἐκεῖνον καὶ ἀναπεπταμένον, μείζων


line 1
 στον δ’ ἀπέχει κατὰ τόπον τὰ κείμενα πρὸς ἄλληλα κατὰ

διάμετρον. ἔστω οὖν τὸ μὲν ἐφ’ ᾧ Α δυσμὴ ἰσημερινή, ἐναν-
(363b) τίος δὲ τούτῳ τόπος, ἐφ’ οὗ τὸ Β, ἀνατολὴ ἰσημερινή· ἄλλη
δὲ διάμετρος ταύτην πρὸς ὀρθὴν τέμνουσα, ἧς τὸ ἐφ’ οὗ Η

ἔστω ἄρκτος· τούτῳ δ’ ἐναντίον ἐξ ἐναντίας, τὸ ἐφ’ οὗ Θ, με-

 105. Αριστοτέλης. Mirabilium auscultationes {0086.027} (4 B.C.)

Bekker page 834b line 20
 Δημόνησος ἡ Καρχηδονίων νῆσος ἀπὸ Δημονήσου τοῦ

πρώτου ἐργασαμένου τὴν ἐπωνυμίαν εἴληφεν· ἔχει δ’ ὁ
τόπος κυανοῦ τὸ μέταλλον καὶ χρυσοκόλλης. ταύτης δ’ ἡ (20)
καλλίστη πρὸς χρυσίον εὑρίσκει τιμήν· καὶ γὰρ φάρμακον
ὀφθαλμῶν ἐστίν. ἔστι δὲ αὐτόθι χαλκὸς κολυμβητὴς ἐν


Bekker page 839a line 22
 οὕτω καθαρώτατόν ἐστι τὸ ὕδωρ ὥστε τοὺς θεωμένους θαυ- (20)

μάζειν. περὶ δὲ τὴν ἀπέχουσαν ἤπειρον αὐτῆς οὐ πολὺ
θερμὸν ὕδωρ πολλαχόθεν ἐκπίπτει, καὶ ὁ τόπος ἅπας κα-
λεῖται Πυριφλεγέθων. ὅτι δὲ οὐδὲν διίπταται ὄρνεον αὐτήν,
47
ψεῦδος· οἱ γὰρ παραγενόμενοι λέγουσι πλῆθός τι κύκνων


Bekker page 842b line 20
 δὲ καὶ παχυτέραν πεφυκέναι ἐκείνης. οὐ πόρρω δὲ τούτου

τοῦ χωρίου πῦρ ἐστὶ καιόμενον πάντα τὸν χρόνον, ὡς φασὶν
οἱ κατοικοῦντες περὶ τὴν χώραν ἐκείνην. ὁ δὲ καιόμενος τό- (20)
πος ἐστὶν οὐ πολύς, ὡς ἔοικεν, ἀλλ’ ὅσον μάλιστα πεν-
τακλίνου τὸ μέγεθος. ὄζει δὲ θείου καὶ στυπτηρίας, καὶ πέ-
φυκε περὶ αὐτὸν πόα τε βαθεῖα, ὃ καὶ θαυμάσειεν ἄν τις


Bekker page 844a line 1
 νυμφογενὴς Ἐρύθη· δὴ τόδ’ ἔδωκα πέδον

μναμόσυνον φιλίας, φηγῷ ὕπο σκιερᾷ.
(844a) τούτῳ τῷ ἐπιγράμματι ἐπεχώρησε καὶ ὁ τόπος ἐκεῖνος
Ἔρυθος καλούμενος, καὶ ὅτι ἐκεῖθεν τὰς βοῦς καὶ οὐκ ἐξ
Ἐρυθείας ἤγαγεν· οὐδὲ γὰρ ἐν τοῖς κατὰ Λιβύην καὶ

 109. Αριστοτέλης. De mundo {0086.028} (4 B.C.) Bekker page

400a line 5
 τε καὶ συγχεῖν. Τοῦτον οὖν ἔχει τὸν λόγον ὁ θεὸς ἐν κόσμῳ,

συνέχων τὴν τῶν ὅλων ἁρμονίαν τε καὶ σωτηρίαν, πλὴν οὔτε
μέσος ὤν, ἔνθα ἡ γῆ τε καὶ ὁ θολερὸς τόπος οὗτος, ἀλλ’ (5)
ἄνω καθαρὸς ἐν καθαρῷ χωρῷ βεβηκώς, ὃν ἐτύμως καλοῦ-
μεν οὐρανὸν μὲν ἀπὸ τοῦ ὅρον εἶναι τὸν ἄνω, Ὄλυμπον δὲ οἷον

 110. Αριστοτέλης. Φυσικά. (4 B.C.) Bekker page 203b line 29
 τί γὰρ μᾶλλον τοῦ κενοῦ ἐνταῦθα ἢ ἐνταῦθα; ὥστ’ εἴπερ μο-

ναχοῦ, καὶ πανταχοῦ εἶναι τὸν ὄγκον. ἅμα δ’ εἰ καὶ ἔστι κε-
νὸν καὶ τόπος ἄπειρος, καὶ σῶμα εἶναι ἀναγκαῖον·
ἐνδέχεσθαι γὰρ ἢ εἶναι οὐδὲν διαφέρει ἐν τοῖς ἀϊδίοις.
 111. Αριστοτέλης. Φυσικά. (4 B.C.) Bekker page 205a line 10

48
 ται ἢ οὐκ ἐνδέχεται εἶναι [σῶμα ἄπειρον αἰσθητόν]. ὅτι δὲ ὅλως

ἀδύνατον εἶναι σῶμα ἄπειρον αἰσθητόν, ἐκ τῶνδε δῆλον.
πέφυκε γὰρ πᾶν τὸ αἰσθητόν που εἶναι, καὶ ἔστιν τόπος τις (10)
ἑκάστου, καὶ ὁ αὐτὸς τοῦ μορίου καὶ παντός, οἷον ὅλης τε
τῆς γῆς καὶ βώλου μιᾶς, καὶ πυρὸς καὶ σπινθῆρος. ὥστε

 ἀδύνατον (τί γὰρ μᾶλλον κάτω ἢ ἄνω ἢ ὁπουοῦν; λέγω δὲ

οἷον, εἰ βῶλος εἴη, ποῦ αὕτη κινηθήσεται ἢ ποῦ μενεῖ; ὁ γὰρ (15)
τόπος ἄπειρος τοῦ συγγενοῦς αὐτῇ σώματος. πότερον οὖν κα-
θέξει τὸν ὅλον τόπον; καὶ πῶς; τίς οὖν ἢ ποῦ ἡ μονὴ καὶ
ἡ κίνησις αὐτῆς; ἢ πανταχοῦ μενεῖ; οὐ κινηθήσεται ἄρα. ἢ

 τοῦτ’ ἀδύνατον καὶ πεπερασμένοι οἱ τόποι, καὶ τὸ ὅλον [πε-

περάνθαι ἀναγκαῖον]· ἀδύνατον γὰρ μὴ ἀπαρτίζειν τὸν τό-
πον καὶ τὸ σῶμα· οὔτε γὰρ ὁ τόπος ὁ πᾶς μείζων ἢ ὅσον
ἐνδέχεται τὸ σῶμα εἶναι (ἅμα δ’ οὐδ’ ἄπειρον ἔσται τὸ
σῶμα ἔτι), οὔτε τὸ σῶμα μεῖζον ἢ ὁ τόπος· ἢ γὰρ κενὸν (35)

 πον καὶ τὸ σῶμα· οὔτε γὰρ ὁ τόπος ὁ πᾶς μείζων ἢ ὅσον

ἐνδέχεται τὸ σῶμα εἶναι (ἅμα δ’ οὐδ’ ἄπειρον ἔσται τὸ
σῶμα ἔτι), οὔτε τὸ σῶμα μεῖζον ἢ ὁ τόπος· ἢ γὰρ κενὸν (35)
(205b) ἔσται τι ἢ σῶμα οὐδαμοῦ πεφυκὸς εἶναι. (205a) καὶ διὰ
τοῦτ’ οὐθεὶς (25)
τὸ ἓν καὶ ἄπειρον πῦρ ἐποίησεν οὐδὲ γῆν τῶν φυσιολόγων, ἀλλ’

 (205b) ἔσται τι ἢ σῶμα οὐδαμοῦ πεφυκὸς εἶναι. (205a) καὶ διὰ

τοῦτ’ οὐθεὶς (25)
τὸ ἓν καὶ ἄπειρον πῦρ ἐποίησεν οὐδὲ γῆν τῶν φυσιολόγων, ἀλλ’
ἢ ὕδωρ ἢ ἀέρα ἢ τὸ μέσον αὐτῶν, ὅτι τόπος ἑκατέρου δῆλος ἦν
διωρισμένος, ταῦτα δ’ ἐπαμφοτερίζει τῷ ἄνω καὶ κάτω.
49
(205b) Ἀναξαγόρας δ’

 γὰρ ὅλου καὶ τοῦ μέρους ὁμοειδεῖς οἱ τόποι, οἷον ὅλης γῆς
καὶ βώλου κάτω καὶ παντὸς πυρὸς καὶ σπινθῆρος ἄνω. ὥστε
εἰ τοῦ ἀπείρου τόπος τὸ ἐν αὑτῷ, καὶ τοῦ μέρους ὁ αὐτός.
μενεῖ ἄρα ἐν ἑαυτῷ.
ὅλως δὲ φανερὸν ὅτι ἀδύνατον ἄπειρον (24)

 κατὰ τόπον ἐστίν, ἣν καλοῦμεν φοράν.

ἔχει δὲ πολλὰς (32)
ἀπορίας τί ποτ’ ἐστὶν ὁ τόπος· οὐ γὰρ ταὐτὸν φαίνεται θεω-
ροῦσιν ἐξ ἁπάντων τῶν ὑπαρχόντων. ἔτι δ’ οὐδ’ ἔχομεν οὐδὲν
παρὰ τῶν ἄλλων οὔτε προηπορημένον οὔτε προηυπορημένον περὶ
(35)

 παρὰ τῶν ἄλλων οὔτε προηπορημένον οὔτε προηυπορημένον περὶ

(35)
(208b) αὐτοῦ.
ὅτι μὲν οὖν ἔστιν ὁ τόπος, δοκεῖ δῆλον εἶναι ἐκ τῆς (1)
ἀντιμεταστάσεως· ὅπου γὰρ ἔστι νῦν ὕδωρ, ἐνταῦθα ἐξελθόν-
τος ὥσπερ ἐξ ἀγγείου πάλιν ἀὴρ ἔνεστιν, ὁτὲ δὲ τὸν αὐτὸν

 ἐγγιγνομένων καὶ μεταβαλλόντων ἕτερον πάντων εἶναι δοκεῖ· (5)

ἐν ᾧ γὰρ ἀὴρ ἔστι νῦν, ὕδωρ ἐν τούτῳ πρότερον ἦν, ὥστε δῆ-
λον ὡς ἦν ὁ τόπος τι καὶ ἡ χώρα ἕτερον ἀμφοῖν, εἰς ἣν
καὶ ἐξ ἧς μετέβαλον. ἔτι δὲ αἱ φοραὶ τῶν φυσικῶν σω-
μάτων καὶ ἁπλῶν, οἷον πυρὸς καὶ γῆς καὶ τῶν τοιούτων, οὐ


50
 καὶ ἐξ ἧς μετέβαλον. ἔτι δὲ αἱ φοραὶ τῶν φυσικῶν σω-

μάτων καὶ ἁπλῶν, οἷον πυρὸς καὶ γῆς καὶ τῶν τοιούτων, οὐ
μόνον δηλοῦσιν ὅτι ἐστί τι ὁ τόπος, ἀλλ’ ὅτι καὶ ἔχει τινὰ (10)
δύναμιν. φέρεται γὰρ ἕκαστον εἰς τὸν αὑτοῦ τόπον μὴ κω-
λυόμενον, τὸ μὲν ἄνω τὸ δὲ κάτω· ταῦτα δ’ ἐστὶ τόπου μέρη

 λεγόμενα διὰ θέσιν, οὐκ ἔχοντα φύσει τούτων ἕκαστον. ἔτι (25)

οἱ τὸ κενὸν φάσκοντες εἶναι τόπον λέγουσιν· τὸ γὰρ κενὸν
τόπος ἂν εἴη ἐστερημένος σώματος.
ὅτι μὲν οὖν ἐστί τι ὁ τό- (27)
πος παρὰ τὰ σώματα, καὶ πᾶν σῶμα αἰσθητὸν ἐν τόπῳ,

 οἱ τὸ κενὸν φάσκοντες εἶναι τόπον λέγουσιν· τὸ γὰρ κενὸν

τόπος ἂν εἴη ἐστερημένος σώματος.
ὅτι μὲν οὖν ἐστί τι ὁ τό- (27)
πος παρὰ τὰ σώματα, καὶ πᾶν σῶμα αἰσθητὸν ἐν τόπῳ,
διὰ τούτων ἄν τις ὑπολάβοι· δόξειε δ’ ἂν καὶ Ἡσίοδος ὀρ-
θῶς λέγειν ποιήσας πρῶτον τὸ χάος. λέγει γοῦν “πάντων (30)

 τέρα πάντων· οὗ γὰρ ἄνευ τῶν ἄλλων οὐδὲν ἔστιν, ἐκεῖνο δ’ (35)
(209a) ἄνευ τῶν ἄλλων, ἀνάγκη πρῶτον εἶναι· οὐ γὰρ ἀπόλλυται
ὁ τόπος τῶν ἐν αὐτῷ φθειρομένων.
οὐ μὴν ἀλλ’ ἔχει γε ἀπο- (2)
ρίαν, εἰ ἔστι, τί ἐστι, πότερον ὄγκος τις σώματος ἤ τις ἑτέρα

 ζεται σῶμα πᾶν. ἀδύνατον δὲ σῶμα εἶναι τὸν τόπον· ἐν

ταὐτῷ γὰρ ἂν εἴη δύο σώματα. ἔτι εἴπερ ἔστι σώματος
τόπος καὶ χώρα, δῆλον ὅτι καὶ ἐπιφανείας καὶ τῶν λοιπῶν
περάτων· ὁ γὰρ αὐτὸς ἁρμόσει λόγος· ὅπου γὰρ ἦν πρότε-
ρον τὰ τοῦ ὕδατος ἐπίπεδα, ἔσται πάλιν τὰ τοῦ ἀέρος. (10)

51
 ρον τὰ τοῦ ὕδατος ἐπίπεδα, ἔσται πάλιν τὰ τοῦ ἀέρος. (10)

ἀλλὰ μὴν οὐδεμίαν διαφορὰν ἔχομεν στιγμῆς καὶ τόπου στιγ-
μῆς, ὥστ’ εἰ μηδὲ ταύτης ἕτερόν ἐστιν ὁ τόπος, οὐδὲ τῶν ἄλ-
λων οὐδενός, οὐδ’ ἐστί τι παρ’ ἕκαστον τούτων ὁ τόπος. τί γὰρ
ἄν ποτε καὶ θείημεν εἶναι τὸν τόπον; οὔτε γὰρ στοιχεῖον οὔτ’

 ἀλλὰ μὴν οὐδεμίαν διαφορὰν ἔχομεν στιγμῆς καὶ τόπου στιγ-

μῆς, ὥστ’ εἰ μηδὲ ταύτης ἕτερόν ἐστιν ὁ τόπος, οὐδὲ τῶν ἄλ-
λων οὐδενός, οὐδ’ ἐστί τι παρ’ ἕκαστον τούτων ὁ τόπος. τί γὰρ
ἄν ποτε καὶ θείημεν εἶναι τὸν τόπον; οὔτε γὰρ στοιχεῖον οὔτ’
ἐκ στοιχείων οἷόν τε εἶναι τοιαύτην ἔχοντα φύσιν, οὔτε τῶν
σω- (15)

 ἔτι δὲ καὶ αὐτὸς εἰ ἔστι τι τῶν ὄντων, ποὺ ἔσται. ἡ γὰρ Ζή-
νωνος ἀπορία ζητεῖ τινὰ λόγον· εἰ γὰρ πᾶν τὸ ὂν ἐν τόπῳ,
δῆλον ὅτι καὶ τοῦ τόπου τόπος ἔσται, καὶ τοῦτο εἰς ἄπειρον. (25)
ἔτι ὥσπερ ἅπαν σῶμα ἐν τόπῳ, οὕτω καὶ ἐν τόπῳ
ἅπαντι σῶμα· πῶς οὖν ἐροῦμεν περὶ τῶν αὐξανομένων; ἀν-

 ἅπαντι σῶμα· πῶς οὖν ἐροῦμεν περὶ τῶν αὐξανομένων; ἀν-

άγκη γὰρ ἐκ τούτων συναύξεσθαι αὐτοῖς τὸν τόπον, εἰ μήτ’
ἐλάττων μήτε μείζων ὁ τόπος ἑκάστου. διὰ μὲν οὖν τούτων
οὐ μόνον τί ἐστιν, ἀλλὰ καὶ εἰ ἔστιν, ἀπορεῖν ἀναγκαῖον. (30)
Ἐπεὶ δὲ τὸ μὲν καθ’ αὑτὸ τὸ δὲ κατ’ ἄλλο λέγεται,

 οὐ μόνον τί ἐστιν, ἀλλὰ καὶ εἰ ἔστιν, ἀπορεῖν ἀναγκαῖον. (30)

Ἐπεὶ δὲ τὸ μὲν καθ’ αὑτὸ τὸ δὲ κατ’ ἄλλο λέγεται,
καὶ τόπος ὁ μὲν κοινός, ἐν ᾧ ἅπαντα τὰ σώματά ἐστιν,
ὁ δ’ ἴδιος, ἐν ᾧ πρώτῳ (λέγω δὲ οἷον σὺ νῦν ἐν τῷ οὐρανῷ
52
ὅτι ἐν τῷ ἀέρι οὗτος δ’ ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ ἐν τῷ ἀέρι δὲ ὅτι

 ὅτι ἐν τῷ ἀέρι οὗτος δ’ ἐν τῷ οὐρανῷ, καὶ ἐν τῷ ἀέρι δὲ ὅτι

ἐν τῇ γῇ, ὁμοίως δὲ καὶ ἐν ταύτῃ ὅτι ἐν τῷδε τῷ τόπῳ, (35)
(209b) ὃς περιέχει οὐδὲν πλέον ἢ σέ), εἰ δή ἐστιν ὁ τόπος τὸ
πρῶτον
περιέχον ἕκαστον τῶν σωμάτων, πέρας τι ἂν εἴη, ὥστε δό-
ξειεν ἂν τὸ εἶδος καὶ ἡ μορφὴ ἑκάστου ὁ τόπος εἶναι, ᾧ

 (209b) ὃς περιέχει οὐδὲν πλέον ἢ σέ), εἰ δή ἐστιν ὁ τόπος τὸ

πρῶτον
περιέχον ἕκαστον τῶν σωμάτων, πέρας τι ἂν εἴη, ὥστε δό-
ξειεν ἂν τὸ εἶδος καὶ ἡ μορφὴ ἑκάστου ὁ τόπος εἶναι, ᾧ
ὁρίζεται τὸ μέγεθος καὶ ἡ ὕλη ἡ τοῦ μεγέθους· τοῦτο γὰρ
ἑκάστου πέρας. οὕτω μὲν οὖν σκοποῦσιν ὁ τόπος τὸ ἑκάστου
εἶ- (5)

 ξειεν ἂν τὸ εἶδος καὶ ἡ μορφὴ ἑκάστου ὁ τόπος εἶναι, ᾧ

ὁρίζεται τὸ μέγεθος καὶ ἡ ὕλη ἡ τοῦ μεγέθους· τοῦτο γὰρ
εἶ- (5)
δός ἐστιν· ᾗ δὲ δοκεῖ ὁ τόπος εἶναι τὸ διάστημα τοῦ μεγέ-
θους, ἡ ὕλη· τοῦτο γὰρ ἕτερον τοῦ μεγέθους, τοῦτο δ’ ἐστὶ τὸ

 ὁρίζεται τὸ μέγεθος καὶ ἡ ὕλη ἡ τοῦ μεγέθους· τοῦτο γὰρ

εἶ- (5)
δός ἐστιν· ᾗ δὲ δοκεῖ ὁ τόπος εἶναι τὸ διάστημα τοῦ μεγέ-
θους, ἡ ὕλη· τοῦτο γὰρ ἕτερον τοῦ μεγέθους, τοῦτο δ’ ἐστὶ τὸ
περιεχόμενον ὑπὸ τοῦ εἴδους καὶ ὡρισμένον, οἷον ὑπὸ ἐπιπέδου

53
 εἰκότως δ’ (17)
ἐκ τούτων σκοπουμένοις δόξειεν ἂν εἶναι χαλεπὸν γνωρίσαι τί
ἐστιν ὁ τόπος, εἴπερ τούτων ὁποτερονοῦν ἐστίν, εἴτε ἡ ὕλη εἴτε
τὸ εἶδος· ἄλλως τε γὰρ τὴν ἀκροτάτην ἔχει θέαν, καὶ χω- (20)
ρὶς ἀλλήλων οὐ ῥᾴδιον γνωρίζειν. ἀλλὰ μὴν ὅτι γε ἀδύνα-

 ὕδωρ, ὥσπερ ἔφαμεν, γίγνεται, ἀντιμεθισταμένων ἀλλήλοις τοῦ

(25)
τε ὕδατος καὶ τοῦ ἀέρος, καὶ τῶν ἄλλων σωμάτων ὁμοίως,
ὥστε οὔτε μόριον οὔθ’ ἕξις ἀλλὰ χωριστὸς ὁ τόπος ἑκάστου
ἐστί. καὶ γὰρ δοκεῖ τοιοῦτό τι εἶναι ὁ τόπος οἷον τὸ ἀγ-
γεῖον (ἔστι γὰρ τὸ ἀγγεῖον τόπος μεταφορητός)· τὸ δ’ ἀγγεῖον

 τε ὕδατος καὶ τοῦ ἀέρος, καὶ τῶν ἄλλων σωμάτων ὁμοίως,

ὥστε οὔτε μόριον οὔθ’ ἕξις ἀλλὰ χωριστὸς ὁ τόπος ἑκάστου
οὐδὲν τοῦ πράγματός ἐστιν. ᾗ μὲν οὖν χωριστὸς [ἐστι] τοῦ πρά-
(30)

 ὥστε οὔτε μόριον οὔθ’ ἕξις ἀλλὰ χωριστὸς ὁ τόπος ἑκάστου

οὐδὲν τοῦ πράγματός ἐστιν. ᾗ μὲν οὖν χωριστὸς [ἐστι] τοῦ πρά-
(30)
γματος, ταύτῃ μὲν οὐκ ἔστι τὸ εἶδος· ᾗ δὲ περιέχει, ταύτῃ

 τι καὶ ἕτερόν τι ἐκτὸς αὐτοῦ. (Πλάτωνι μέντοι λεκτέον, εἰ

δεῖ παρεκβάντας εἰπεῖν, διὰ τί οὐκ ἐν τόπῳ τὰ εἴδη καὶ οἱ
54
ἀριθμοί, εἴπερ τὸ μεθεκτικὸν ὁ τόπος, εἴτε τοῦ μεγάλου (35)

(210a) καὶ τοῦ μικροῦ ὄντος τοῦ μεθεκτικοῦ εἴτε τῆς ὕλης, ὥσπερ
ἐν τῷ Τιμαίῳ γέγραφεν.) ἔτι πῶς ἂν φέροιτο εἰς τὸν αὑτοῦ

 (210a) καὶ τοῦ μικροῦ ὄντος τοῦ μεθεκτικοῦ εἴτε τῆς ὕλης, ὥσπερ
ἐν τῷ Τιμαίῳ γέγραφεν.) ἔτι πῶς ἂν φέροιτο εἰς τὸν αὑτοῦ
τόπον, εἰ ὁ τόπος ἡ ὕλη ἢ τὸ εἶδος; ἀδύνατον γὰρ οὗ μὴ
κίνησις μηδὲ τὸ ἄνω ἢ κάτω ἐστί, τόπον εἶναι. ὥστε ζητη-
τέος ἐν τοῖς τοιούτοις ὁ τόπος. εἰ δ’ ἐν αὐτῷ ὁ τόπος (δεῖ (5)

 τόπον, εἰ ὁ τόπος ἡ ὕλη ἢ τὸ εἶδος; ἀδύνατον γὰρ οὗ μὴ

γάρ, εἴπερ ἢ μορφὴ ἢ ὕλη), ἔσται ὁ τόπος ἐν τόπῳ· με-
ταβάλλει γὰρ ἅμα τῷ πράγματι καὶ κινεῖται καὶ τὸ

 τόπον, εἰ ὁ τόπος ἡ ὕλη ἢ τὸ εἶδος; ἀδύνατον γὰρ οὗ μὴ


 κίνησις μηδὲ τὸ ἄνω ἢ κάτω ἐστί, τόπον εἶναι. ὥστε ζητη-

εἶδος καὶ τὸ ἀόριστον, οὐκ ἀεὶ ἐν τῷ αὐτῷ ἀλλ’ οὗπερ καὶ


55
 ταβάλλει γὰρ ἅμα τῷ πράγματι καὶ κινεῖται καὶ τὸ

εἶδος καὶ τὸ ἀόριστον, οὐκ ἀεὶ ἐν τῷ αὐτῷ ἀλλ’ οὗπερ καὶ
τὸ πρᾶγμα· ὥστε τοῦ τόπου ἔσται τόπος. ἔτι ὅταν ἐξ ἀέρος
ὕδωρ γένηται, ἀπόλωλεν ὁ τόπος· οὐ γὰρ ἐν τῷ αὐτῷ τόπῳ (10)
τὸ γενόμενον σῶμα· τίς οὖν ἡ φθορά; ἐξ ὧν μὲν τοίνυν ἀναγ-

 εἶδος καὶ τὸ ἀόριστον, οὐκ ἀεὶ ἐν τῷ αὐτῷ ἀλλ’ οὗπερ καὶ

τὸ πρᾶγμα· ὥστε τοῦ τόπου ἔσται τόπος. ἔτι ὅταν ἐξ ἀέρος
ὕδωρ γένηται, ἀπόλωλεν ὁ τόπος· οὐ γὰρ ἐν τῷ αὐτῷ τόπῳ (10)
τὸ γενόμενον σῶμα· τίς οὖν ἡ φθορά; ἐξ ὧν μὲν τοίνυν ἀναγ-
καῖον εἶναί τι τὸν τόπον, καὶ πάλιν ἐξ ὧν ἀπορήσειεν ἄν

 ὅτι μὲν οὖν (21)

ἀδύνατον ἐν αὑτῷ τι εἶναι πρώτως, δῆλον· ὃ δὲ Ζήνων
ἠπόρει, ὅτι εἰ ὁ τόπος ἐστί τι, ἔν τινι ἔσται, λύειν οὐ χα-
λεπόν· οὐδὲ γὰρ κωλύει ἐν ἄλλῳ εἶναι τὸν πρῶτον τό-
πον, μὴ μέντοι ὡς ἐν τόπῳ ἐκείνῳ, ἀλλ’ ὥσπερ ἡ μὲν (25)

 νερόν, ὅτι ἐπεὶ οὐδὲν τὸ ἀγγεῖον τοῦ ἐν αὐτῷ (ἕτερον γὰρ τὸ

πρώτως ὅ τε καὶ ἐν ᾧ), οὐκ ἂν εἴη οὔτε ἡ ὕλη οὔτε τὸ εἶδος
ὁ τόπος, ἀλλ’ ἕτερον. ἐκείνου γάρ τι ταῦτα τοῦ ἐνόντος, καὶ (30)
ἡ ὕλη καὶ ἡ μορφή. ταῦτα μὲν οὖν ἔστω διηπορημένα.
Τί δέ ποτ’ ἐστὶν ὁ τόπος, ὧδ’ ἂν γένοιτο φανερόν. λά-

 ὁ τόπος, ἀλλ’ ἕτερον. ἐκείνου γάρ τι ταῦτα τοῦ ἐνόντος, καὶ (30)

ἡ ὕλη καὶ ἡ μορφή. ταῦτα μὲν οὖν ἔστω διηπορημένα.
Τί δέ ποτ’ ἐστὶν ὁ τόπος, ὧδ’ ἂν γένοιτο φανερόν. λά-
βωμεν δὲ περὶ αὐτοῦ ὅσα δοκεῖ ἀληθῶς καθ’ αὑτὸ ὑπάρ-
χειν αὐτῷ. ἀξιοῦμεν δὴ τὸν τόπον εἶναι πρῶτον μὲν περιέ-

56
 βωμεν δὲ περὶ αὐτοῦ ὅσα δοκεῖ ἀληθῶς καθ’ αὑτὸ ὑπάρ-

χειν αὐτῷ. ἀξιοῦμεν δὴ τὸν τόπον εἶναι πρῶτον μὲν περιέ-
(211a) χον ἐκεῖνο οὗ τόπος ἐστί, καὶ μηδὲν τοῦ πράγματος, ἔτι
τὸν πρῶτον μήτ’ ἐλάττω μήτε μείζω, ἔτι ἀπολείπεσθαι
ἑκάστου καὶ χωριστὸν εἶναι, πρὸς δὲ τούτοις πάντα τό-

 ἔτι τὸ τῆς δυσκολίας αἴτιον καὶ τῶν περὶ αὐτὸν ἀπορημά- (10)
των ἔσται φανερόν· οὕτω γὰρ ἂν κάλλιστα δεικνύοιτο ἕκαστον.
πρῶτον μὲν οὖν δεῖ κατανοῆσαι ὅτι οὐκ ἂν ἐζητεῖτο ὁ τόπος,
εἰ μὴ κίνησις ἦν ἡ κατὰ τόπον· διὰ γὰρ τοῦτο καὶ τὸν
οὐρανὸν μάλιστ’ οἰόμεθα ἐν τόπῳ, ὅτι ἀεὶ ἐν κινήσει. ταύτης

 οὗτος δὲ ἐν τῷ οὐρανῷ· καὶ ἐν τῷ ἀέρι δὲ οὐκ ἐν παντί, ἀλλὰ (25)

διὰ τὸ ἔσχατον αὐτοῦ καὶ περιέχον ἐν τῷ ἀέρι φαμὲν εἶναι
(εἰ γὰρ πᾶς ὁ ἀὴρ τόπος, οὐκ ἂν ἴσος εἴη ἑκάστου ὁ τόπος
καὶ ἕκαστον, δοκεῖ δέ γε ἴσος εἶναι, τοιοῦτος δ’ ὁ πρῶτος
ἐν ᾧ ἐστιν)· ὅταν μὲν οὖν μὴ διῃρημένον ᾖ τὸ περιέχον ἀλλὰ

 οὗτος δὲ ἐν τῷ οὐρανῷ· καὶ ἐν τῷ ἀέρι δὲ οὐκ ἐν παντί, ἀλλὰ (25)

διὰ τὸ ἔσχατον αὐτοῦ καὶ περιέχον ἐν τῷ ἀέρι φαμὲν εἶναι
(εἰ γὰρ πᾶς ὁ ἀὴρ τόπος, οὐκ ἂν ἴσος εἴη ἑκάστου ὁ τόπος
καὶ ἕκαστον, δοκεῖ δέ γε ἴσος εἶναι, τοιοῦτος δ’ ὁ πρῶτος
ἐν ᾧ ἐστιν)· ὅταν μὲν οὖν μὴ διῃρημένον ᾖ τὸ περιέχον ἀλλὰ

 κινεῖται, τὸ δὲ ὕδωρ ἐν τῷ κάδῳ.] (5)

ἤδη τοίνυν φανερὸν ἐκ (5)
τούτων τί ἐστιν ὁ τόπος. σχεδὸν γὰρ τέτταρά ἐστιν ὧν ἀνάγκη
τὸν τόπον ἕν τι εἶναι· ἢ γὰρ μορφὴ ἢ ὕλη ἢ διάστημά τι
57
τὸ μεταξὺ τῶν ἐσχάτων, ἢ τὰ ἔσχατα εἰ μὴ ἔστι μηδὲν

 τοῦ περιέχοντος καὶ τοῦ περιεχομένου. ἔστι μὲν οὖν ἄμφω πέ-
ρατα, ἀλλ’ οὐ τοῦ αὐτοῦ, ἀλλὰ τὸ μὲν εἶδος τοῦ πράγματος,
ὁ δὲ τόπος τοῦ περιέχοντος σώματος. διὰ δὲ τὸ μεταβάλ-
λειν πολλάκις μένοντος τοῦ περιέχοντος τὸ περιεχόμενον (15)
καὶ διῃρημένον, οἷον ἐξ ἀγγείου ὕδωρ, τὸ μεταξὺ εἶναί τι

 ἦσαν τόποι (μεθισταμένου γὰρ τοῦ ὕδατος καὶ τοῦ ἀέρος ταὐτὸ
ποιήσει τὰ μόρια πάντα ἐν τῷ ὅλῳ ὅπερ ἅπαν τὸ ὕδωρ
ἐν τῷ ἀγγείῳ)· ἅμα δὲ καὶ ὁ τόπος ἔσται μεταβάλλων·
ὥστ’ ἔσται τοῦ τόπου τ’ ἄλλος τόπος, καὶ πολλοὶ τόποι
ἅμα ἔσονται. οὐκ ἔστι δὲ ἄλλος ὁ τόπος τοῦ μορίου, ἐν ᾧ (25)

 ποιήσει τὰ μόρια πάντα ἐν τῷ ὅλῳ ὅπερ ἅπαν τὸ ὕδωρ

ἐν τῷ ἀγγείῳ)· ἅμα δὲ καὶ ὁ τόπος ἔσται μεταβάλλων·
κινεῖται, ὅταν ὅλον τὸ ἀγγεῖον μεθίστηται, ἀλλ’ ὁ αὐτός·

 ἐν τῷ ἀγγείῳ)· ἅμα δὲ καὶ ὁ τόπος ἔσται μεταβάλλων·

κινεῖται, ὅταν ὅλον τὸ ἀγγεῖον μεθίστηται, ἀλλ’ ὁ αὐτός·
ἐν ᾧ γὰρ ἔστιν, ἀντιμεθίσταται ὁ ἀὴρ καὶ τὸ ὕδωρ ἢ τὰ

 ἐν ᾧ γὰρ ἔστιν, ἀντιμεθίσταται ὁ ἀὴρ καὶ τὸ ὕδωρ ἢ τὰ

μόρια τοῦ ὕδατος, ἀλλ’ οὐκ ἐν ᾧ γίγνονται τόπῳ, ὃς μέρος
ἐστὶ τοῦ τόπου ὅς ἐστι τόπος ὅλου τοῦ οὐρανοῦ. καὶ ἡ ὕλη δὲ
58
δόξειεν ἂν εἶναι τόπος, εἴ γε ἐν ἠρεμοῦντί τις σκοποίη καὶ (30)

μὴ κεχωρισμένῳ ἀλλὰ συνεχεῖ. ὥσπερ γὰρ εἰ ἀλλοιοῦται,

 μόρια τοῦ ὕδατος, ἀλλ’ οὐκ ἐν ᾧ γίγνονται τόπῳ, ὃς μέρος

ἐστὶ τοῦ τόπου ὅς ἐστι τόπος ὅλου τοῦ οὐρανοῦ. καὶ ἡ ὕλη δὲ
δόξειεν ἂν εἶναι τόπος, εἴ γε ἐν ἠρεμοῦντί τις σκοποίη καὶ (30)
μὴ κεχωρισμένῳ ἀλλὰ συνεχεῖ. ὥσπερ γὰρ εἰ ἀλλοιοῦται,
ἔστι τι ὃ νῦν μὲν λευκὸν πάλαι δὲ μέλαν, καὶ νῦν μὲν

 ἔστι τι ὃ νῦν μὲν λευκὸν πάλαι δὲ μέλαν, καὶ νῦν μὲν

σκληρὸν πάλαι δὲ μαλακόν (διό φαμεν εἶναί τι τὴν ὕλην),
οὕτω καὶ ὁ τόπος διὰ τοιαύτης τινὸς εἶναι δοκεῖ φαντασίας,
πλὴν ἐκεῖνο μὲν διότι ὃ ἦν ἀήρ, τοῦτο νῦν ὕδωρ, ὁ δὲ τό- (35)
πος ὅτι οὗ ἦν ἀήρ, ἐνταῦθ’ ἔστι νῦν ὕδωρ. ἀλλ’ ἡ μὲν ὕλη,

 σκληρὸν πάλαι δὲ μαλακόν (διό φαμεν εἶναί τι τὴν ὕλην),

οὕτω καὶ ὁ τόπος διὰ τοιαύτης τινὸς εἶναι δοκεῖ φαντασίας,
πλὴν ἐκεῖνο μὲν διότι ὃ ἦν ἀήρ, τοῦτο νῦν ὕδωρ, ὁ δὲ τό- (35)
πος ὅτι οὗ ἦν ἀήρ, ἐνταῦθ’ ἔστι νῦν ὕδωρ. ἀλλ’ ἡ μὲν ὕλη,
(212a) ὥσπερ ἐλέχθη ἐν τοῖς πρότερον, οὔτε χωριστὴ τοῦ
πράγματος
οὔτε περιέχει, ὁ δὲ τόπος ἄμφω.

 πος ὅτι οὗ ἦν ἀήρ, ἐνταῦθ’ ἔστι νῦν ὕδωρ. ἀλλ’ ἡ μὲν ὕλη,
(212a) ὥσπερ ἐλέχθη ἐν τοῖς πρότερον, οὔτε χωριστὴ τοῦ
πράγματος οὔτε περιέχει, ὁ δὲ τόπος ἄμφω. εἰ
τοίνυν μηδὲν τῶν τριῶν (2)ὁ τόπος ἐστίν, μήτε τὸ εἶδος μήτε ἡ
ὕλη μήτε διάστημά τι


59
 οὔτε περιέχει, ὁ δὲ τόπος ἄμφω.

εἰ τοίνυν μηδὲν τῶν τριῶν (2)
ὁ τόπος ἐστίν, μήτε τὸ εἶδος μήτε ἡ ὕλη μήτε διάστημά τι
ἀεὶ ὑπάρχον ἕτερον παρὰ τὸ τοῦ πράγματος τοῦ μεθιστα-
μένου, ἀνάγκη τὸν τόπον εἶναι τὸ λοιπὸν τῶν τεττά- (5)

 τῷ περιεχομένῳ. λέγω δὲ τὸ περιεχόμενον σῶμα (6a)

τὸ κινητὸν κατὰ φοράν. δοκεῖ δὲ μέγα τι εἶναι καὶ (7)
χαλεπὸν ληφθῆναι ὁ τόπος διά τε τὸ παρεμφαίνεσθαι τὴν
ὕλην καὶ τὴν μορφήν, καὶ διὰ τὸ ἐν ἠρεμοῦντι τῷ περιέχοντι
γίγνεσθαι τὴν μετάστασιν τοῦ φερομένου· ἐνδέχεσθαι γὰρ φαί-
(10)

 νεται εἶναι διάστημα μεταξὺ ἄλλο τι τῶν κινουμένων μεγε-

θῶν. συμβάλλεται δέ τι καὶ ὁ ἀὴρ δοκῶν ἀσώματος εἶναι·
φαίνεται γὰρ οὐ μόνον τὰ πέρατα τοῦ ἀγγείου εἶναι ὁ τόπος,
ἀλλὰ καὶ τὸ μεταξὺ ὡς κενὸν ὄν. ἔστι δ’ ὥσπερ τὸ ἀγγεῖον
τόπος μεταφορητός, οὕτως καὶ ὁ τόπος ἀγγεῖον ἀμετακί- (15)

 φαίνεται γὰρ οὐ μόνον τὰ πέρατα τοῦ ἀγγείου εἶναι ὁ τόπος,

νητον. διὸ ὅταν μὲν ἐν κινουμένῳ κινῆται καὶ μεταβάλλῃ
τὸ ἐντός, οἷον ἐν ποταμῷ πλοῖον, ὡς ἀγγείῳ χρῆται μᾶλ-

 φαίνεται γὰρ οὐ μόνον τὰ πέρατα τοῦ ἀγγείου εἶναι ὁ τόπος,

νητον. διὸ ὅταν μὲν ἐν κινουμένῳ κινῆται καὶ μεταβάλλῃ

60
 νητον. διὸ ὅταν μὲν ἐν κινουμένῳ κινῆται καὶ μεταβάλλῃ

λον ἢ τόπῳ τῷ περιέχοντι. βούλεται δ’ ἀκίνητος εἶναι ὁ τό-
πος· διὸ ὁ πᾶς μᾶλλον ποταμὸς τόπος, ὅτι ἀκίνητος ὁ
πᾶς. ὥστε τὸ τοῦ περιέχοντος πέρας ἀκίνητον πρῶτον, τοῦτ’ (20)
ἔστιν ὁ τόπος. καὶ διὰ τοῦτο τὸ μέσον τοῦ οὐρανοῦ καὶ τὸ ἔσχα-

 τὸ ἐντός, οἷον ἐν ποταμῷ πλοῖον, ὡς ἀγγείῳ χρῆται μᾶλ-

λον ἢ τόπῳ τῷ περιέχοντι. βούλεται δ’ ἀκίνητος εἶναι ὁ τό-
πος· διὸ ὁ πᾶς μᾶλλον ποταμὸς τόπος, ὅτι ἀκίνητος ὁ

 πος· διὸ ὁ πᾶς μᾶλλον ποταμὸς τόπος, ὅτι ἀκίνητος ὁ

τον τὸ πρὸς ἡμᾶς τῆς κύκλῳ φορᾶς δοκεῖ εἶναι τὸ μὲν ἄνω
τὸ δὲ κάτω μάλιστα πᾶσι κυρίως, ὅτι τὸ μὲν αἰεὶ μένει,

 καὶ αὐτὸ τὸ μέσον, τὸ δὲ πρὸς τὸ ἔσχατον ἄνω, καὶ αὐτὸ

τὸ ἔσχατον· καὶ διὰ τοῦτο δοκεῖ ἐπίπεδόν τι εἶναι καὶ οἷον
ἀγγεῖον ὁ τόπος καὶ περιέχον. ἔτι ἅμα τῷ πράγματι ὁ
τόπος· ἅμα γὰρ τῷ πεπερασμένῳ τὰ πέρατα. (30)
Ὧι μὲν οὖν σώματι ἔστι τι ἐκτὸς σῶμα περιέχον αὐτό,

 τὸ ἔσχατον· καὶ διὰ τοῦτο δοκεῖ ἐπίπεδόν τι εἶναι καὶ οἷον

ἀγγεῖον ὁ τόπος καὶ περιέχον. ἔτι ἅμα τῷ πράγματι ὁ
τόπος· ἅμα γὰρ τῷ πεπερασμένῳ τὰ πέρατα. (30)
Ὧι μὲν οὖν σώματι ἔστι τι ἐκτὸς σῶμα περιέχον αὐτό,
61
τοῦτο ἔστιν ἐν τόπῳ, ᾧ δὲ μή, οὔ. διὸ κἂν ὕδωρ γένηται τοι-

 ἀλλήλων), τὸ δὲ πᾶν ἔστι μὲν ὡς κινήσεται ἔστι δ’ ὡς οὔ.

ὡς μὲν γὰρ ὅλον, ἅμα τὸν τόπον οὐ μεταβάλλει, κύκλῳ (35)
(212b) δὲ κινεῖται—τῶν μορίων γὰρ οὗτος ὁ τόπος—καὶ ἄνω μὲν
καὶ κάτω οὔ, κύκλῳ δ’ ἔνια· τὰ δὲ καὶ ἄνω καὶ κάτω, ὅσα
ἔχει πύκνωσιν καὶ μάνωσιν. ὥσπερ δ’ ἐλέχθη, τὰ μέν ἐστιν

 αὔξησιν κινητὸν καθ’ αὑτό που, ὁ δ’ οὐρανός, ὥσπερ εἴρηται, οὔ

που ὅλος οὐδ’ ἔν τινι τόπῳ ἐστίν, εἴ γε μηδὲν αὐτὸν περιέχει
σῶμα· ἐφ’ ᾧ δὲ κινεῖται, ταύτῃ καὶ τόπος ἔστι τοῖς μορίοις· (10)
ἕτερον γὰρ ἑτέρου ἐχόμενον τῶν μορίων ἐστίν)· τὰ δὲ κατὰ συμ-
βεβηκός, οἷον ἡ ψυχὴ καὶ ὁ οὐρανός· τὰ γὰρ μόρια ἐν τόπῳ

 ᾧ, ὃ περιέχει· παρὰ δὲ τὸ πᾶν καὶ ὅλον οὐδέν ἐστιν ἔξω τοῦ

παντός, καὶ διὰ τοῦτο ἐν τῷ οὐρανῷ πάντα· ὁ γὰρ οὐρανὸς
τὸ πᾶν ἴσως. ἔστι δ’ ὁ τόπος οὐχ ὁ οὐρανός, ἀλλὰ τοῦ οὐρανοῦ
τι τὸ ἔσχατον καὶ ἁπτόμενον τοῦ κινητοῦ σώματος [πέρας
ἠρεμοῦν]. καὶ διὰ τοῦτο ἡ μὲν γῆ ἐν τῷ ὕδατι, τοῦτο δ’ ἐν (20)

 πον, οὔτε δύο σώματα ἐν τῷ αὐτῷ τόπῳ, οὔτε διάστημά τι (25)

εἶναι σωματικόν (σῶμα γὰρ τὸ μεταξὺ τοῦ τόπου τὸ τυχόν,
ἀλλ’ οὐ διάστημα σώματος). καὶ ἔστιν ὁ τόπος καὶ πού, οὐχ
ὡς ἐν τόπῳ δέ, ἀλλ’ ὡς τὸ πέρας ἐν τῷ πεπερασμένῳ. οὐ
γὰρ πᾶν τὸ ὂν ἐν τόπῳ, ἀλλὰ τὸ κινητὸν σῶμα. καὶ φέ-

 σαῦτά ἐστιν.
Πρὸς δὲ τὸ ποτέρως ἔχει δεῖ λαβεῖν τί σημαίνει τοὔ- (30)
νομα. δοκεῖ δὴ τὸ κενὸν τόπος εἶναι ἐν ᾧ μηδέν ἐστι. τούτου
62
δ’ αἴτιον ὅτι τὸ ὂν σῶμα οἴονται εἶναι, πᾶν δὲ σῶμα ἐν

τόπῳ, κενὸν δὲ ἐν ᾧ τόπῳ μηδέν ἐστι σῶμα, ὥστ’ εἴ που

 ὡς χωριστόν.
ἐπεὶ δὲ περὶ τόπου διώρισται, καὶ τὸ κενὸν ἀν- (16)
άγκη τόπον εἶναι, εἰ ἔστιν, ἐστερημένον σώματος, τόπος δὲ
καὶ πῶς ἔστι καὶ πῶς οὐκ ἔστιν εἴρηται, φανερὸν ὅτι οὕτω
μὲν κενὸν οὐκ ἔστιν, οὔτε κεχωρισμένον οὔτε ἀχώριστον. τὸ γὰρ

 μὲν κενὸν οὐκ ἔστιν, οὔτε κεχωρισμένον οὔτε ἀχώριστον. τὸ γὰρ

κενὸν οὐ σῶμα ἀλλὰ σώματος διάστημα βούλεται εἶναι· (20)
διὸ καὶ τὸ κενὸν δοκεῖ τι εἶναι, ὅτι καὶ ὁ τόπος, καὶ διὰ
ταὐτά. ἥκει γὰρ δὴ ἡ κίνησις ἡ κατὰ τόπον καὶ τοῖς τὸν
τόπον φάσκουσιν εἶναί τι παρὰ τὰ σώματα τὰ ἐμπίπτοντα

 φορᾶς. τίνος οὖν αἴτιον ἔσται τὸ κενόν; δοκεῖ γὰρ αἴτιον εἶναι
κινήσεως τῆς κατὰ τόπον, ταύτης δ’ οὐκ ἔστιν. ἔτι εἰ ἔστιν τι
οἷον τόπος ἐστερημένος σώματος, ὅταν ᾖ κενόν, ποῦ οἰσθήσε-
ται τὸ εἰστεθὲν εἰς αὐτὸ σῶμα; οὐ γὰρ δὴ εἰς ἅπαν. ὁ δ’
αὐτὸς λόγος καὶ πρὸς τοὺς τὸν τόπον οἰομένους εἶναί τι κε- (20)

 κεχωρισμένῳ τόπῳ καὶ ὑπομένοντι σῶμά τι· τὸ γὰρ μέρος,

ἂν μὴ χωρὶς τιθῆται, οὐκ ἔσται ἐν τόπῳ ἀλλ’ ἐν τῷ ὅλῳ.
ἔτι εἰ μὴ τόπος, οὐδὲ κενὸν ἔσται.
συμβαίνει δὲ τοῖς λέγου- (28)
σιν εἶναι κενὸν ὡς ἀναγκαῖον, εἴπερ ἔσται κίνησις, τοὐναντίον

 φανερὸν δὲ καὶ ὅτι οὐκ ἔστιν τὸ ἐν χρόνῳ εἶναι τὸ εἶναι ὅτε ὁ

χρόνος ἔστιν, ὥσπερ οὐδὲ τὸ ἐν κινήσει εἶναι οὐδὲ τὸ ἐν
63
τόπῳ (20)
ὅτε ἡ κίνησις καὶ ὁ τόπος ἔστιν. εἰ γὰρ ἔσται τὸ ἔν τινι οὕτω,
πάντα τὰ πράγματα ἐν ὁτῳοῦν ἔσται, καὶ ὁ οὐρανὸς ἐν τῇ κέγ-
χρῳ· ὅτε γὰρ ἡ κέγχρος ἔστιν, ἔστι καὶ ὁ οὐρανός. ἀλλὰ τοῦτο

 καὶ τὸ θερμὸν καὶ τὸ ψυχρόν· τούτων δὲ τὸ μὲν ὅ, τὸ δ’

εἰς ὅ, τὸ δ’ ἐξ οὗ—ἡ δὴ κίνησις δῆλον ὅτι ἐν τῷ ξύλῳ, οὐκ
ἐν τῷ εἴδει· οὔτε γὰρ κινεῖ οὔτε κινεῖται τὸ εἶδος ἢ ὁ τό- (5)
πος ἢ τὸ τοσόνδε, ἀλλ’ ἔστι κινοῦν καὶ κινούμενον καὶ εἰς ὃ
κινεῖται. μᾶλλον γὰρ εἰς ὃ ἢ ἐξ οὗ κινεῖται ὀνομάζε-
ται ἡ μεταβολή. διὸ καὶ ἡ φθορὰ εἰς τὸ μὴ ὂν μετα-

 τί μὲν οὖν ἐστιν (10)

ἡ κίνησις, εἴρηται πρότερον· τὰ δὲ εἴδη καὶ τὰ πάθη καὶ ὁ
τόπος, εἰς ἃ κινοῦνται τὰ κινούμενα, ἀκίνητά ἐστιν, οἷον ἡ
ἐπιστήμη καὶ ἡ θερμότης. καίτοι ἀπορήσειεν ἄν τις, εἰ τὰ
πάθη κινήσεις, ἡ δὲ λευκότης πάθος· ἔσται γὰρ εἰς κίνησιν

 ἑνὶ χρόνῳ καὶ ἐν ἀδιαφόρῳ κατ’ εἶδος (τρία γὰρ ἦν, τό

τε κινούμενον, οἷον ἄνθρωπος ἢ θεός, καὶ ὅτε, οἷον χρόνος,
καὶ τρίτον τὸ ἐν ᾧ· τοῦτο δ’ ἐστὶν τόπος ἢ πάθος ἢ εἶδος ἢ
μέγεθος). τὰ δ’ ἐναντία διαφέρει τῷ εἴδει, καὶ οὐχ ἕν· τό- (5)
που δ’ αἱ εἰρημέναι διαφοραί. σημεῖον δ’ ὅτι ἐναντία ἡ κίνη-

 185. Αριστοτέλης. Physiognomonica {0086.032} (4 B.C.) Bekker

page 814b line 3
 (814b) τῇ τῶν σημείων ἐκλογῇ ἕτερα ἑτέρων σημεῖα μᾶλλον δη-

λοῦσιν ἐναργῶς τὸ ὑποκείμενον. ἐναργέστερα δὲ τὰ ἐν ἐπι-
καιροτάτοις τόποις ἐγγινόμενα. ἐπικαιρότατος δὲ τόπος ὁ
περὶ τὰ ὄμματά τε καὶ τὸ μέτωπον καὶ κεφαλὴν καὶ
πρόσωπον, δεύτερος δὲ ὁ περὶ τὰ στήθη καὶ ὤμους, ἔπ- (5)

64
 186. Αριστοτέλης. Politica {0086.035} (4 B.C.) Bekker page

1260b line 41
 ἢ τινῶν μὲν τινῶν δὲ μή. τὸ μὲν οὖν μηδενὸς κοινωνεῖν φα-

νερὸν ὡς ἀδύνατον (ἡ γὰρ πολιτεία κοινωνία τίς ἐστι, καὶ (40)
πρῶτον ἀνάγκη τοῦ τόπου κοινωνεῖν· ὁ μὲν γὰρ τόπος εἷς ὁ τῆς
(1261a) μιᾶς πόλεως, οἱ δὲ πολῖται κοινωνοὶ τῆς μιᾶς πόλεως)·
ἀλλὰ πότερον ὅσων ἐνδέχεται κοινωνῆσαι, πάντων βέλτιον


1331a line 28
 τόπον ἐπιτήδειόν τε ἔχειν καὶ τὸν αὐτόν, ὅσα μὴ τῶν

ἱερῶν ὁ νόμος ἀφορίζει χωρὶς ἤ τι μαντεῖον ἄλλο πυθό-
χρηστον. εἴη δ’ ἂν τοιοῦτος ὁ τόπος ὅστις ἐπιφάνειάν τε ἔχει
πρὸς τὴν τῆς θέσεως ἀρετὴν ἱκανῶς καὶ πρὸς τὰ γειτνιῶντα
μέρη τῆς πόλεως ἐρυμνοτέρως. πρέπει δ’ ὑπὸ μὲν τοῦτον (30)


1331a line 36
 βάναυσον μήτε γεωργὸν μήτ’ ἄλλον μηδένα τοιοῦτον παρα-

βάλλειν μὴ καλούμενον ὑπὸ τῶν ἀρχόντων. εἴη δ’ ἂν (35)
εὔχαρις ὁ τόπος, εἰ καὶ τὰ γυμνάσια τῶν πρεσβυτέρων
ἔχοι τὴν τάξιν ἐνταῦθα· πρέπει γὰρ διῃρῆσθαι κατὰ τὰς
ἡλικίας καὶ τοῦτον τὸν κόσμον, καὶ παρὰ μὲν τοῖς νεωτέ-


1331b line 12
 ἀστυνομίαν, πρὸς ἀγορᾷ μὲν δεῖ καὶ συνόδῳ τινὶ κοινῇ κατ- (10)
εσκευάσθαι, τοιοῦτος δ’ ὁ περὶ τὴν ἀναγκαίαν ἀγοράν ἐστι
τόπος· ἐνσχολάζειν μὲν γὰρ τὴν ἄνω τίθεμεν, ταύτην δὲ
πρὸς τὰς ἀναγκαίας πράξεις. νενεμῆσθαι δὲ χρὴ τὴν εἰρη-
μένην τάξιν καὶ τὰ περὶ τὴν χώραν· καὶ γὰρ ἐκεῖ τοῖς

 190. Αριστοτέλης. Problemata {0086.036} (4 B.C.) Bekker page

859b line 24
65
 βρον γένηται καὶ νότιον, τὸ θέρος νοσῶδες γίνεται πυρετοῖς

καὶ ὀφθαλμίαις; ἢ ὅτι τά τε σώματα ἐκδέχεται τὸ θέρος
πολλὴν ἔχοντα ἀλλοτρίαν ὑγρότητα, καὶ ἡ γῆ καὶ ὁ τόπος
ἐν ᾧ ἂν οἰκῶσι, γίνεται ἔφυδρος καὶ τοιοῦτος οἷοι λέγονται (25)
οἱ ἀεὶ νοσώδεις τόποι; πρῶτον μὲν οὖν ὀφθαλμίαι γίνονται


865b line 19
 γινομένης καὶ ἐνόπτρου ἔνοπτον διὰ τὴν διαίρεσιν.

ὅτι οὐ δεῖ πυκνοῦν τὴν σάρκα πρὸς ὑγείαν, ἀλλ’
ἀραιοῦν· ὥσπερ γὰρ πόλις ὑγιεινὴ καὶ τόπος εὔπνους (διὸ
καὶ ἡ θάλασσα ὑγιεινή), οὕτω καὶ σῶμα τὸ εὔπνουν μᾶλ- (20)
λον ὑγιεινόν. δεῖ γὰρ ἢ μὴ ὑπάρχειν μηθὲν περίττωμα,


867a line 5
 καὶ τριβόμενοι γυμναζόμεθα καὶ τρίβοντες.

Διὰ τί ὁ ἱδρὼς ἐκ τῆς κεφαλῆς ἢ οὐκ ὄζει ἢ ἧττον
τοῦ ἐκ τοῦ σώματος; ἢ ὅτι εὔπνους ὁ τῆς κεφαλῆς τόπος; (5)
δηλοῖ δὲ μανὸς ὢν τῇ τῶν τριχῶν ἐκφύσει. δυσώδεις δὲ
οἱ τόποι καὶ τὰ ἐν αὐτοῖς γίνεται, ὅσα μὴ εὔπνοα.


867a line 26
 καὶ ὑγρὰ μάλιστα, διὰ δὲ τούτων ὁ ἱδρὼς διαπορεύεται.

δοκεῖ δὲ πηγὴ εἶναι ἡ κεφαλὴ τοῦ ὑγροῦ· διὸ καὶ αἱ τρί- (25)
χες, διὰ τὸ πολὺ ὑγρόν. ὁ δὲ τόπος ἀραιὸς καὶ ἰσχνός·
δίεισιν ἄρα κατὰ φύσιν.
Διὰ τί οὔτ’ ἀθρόου ὄντος τοῦ πυρὸς μᾶλλον ἱδροῦσιν,


867b line 13
 ποιεῖ τὴν ὀσμήν;

Διὰ τί ἱδροῦμεν τὸν νῶτον μᾶλλον ἢ τὰ πρόσθεν; ἢ
ὅτι ἐν μὲν τῷ πρόσθεν ἐστὶ τόπος ἐντός, εἰς ὃν ἀποχετεύε-
66
ται τὸ ὑγρόν, ἐν δὲ τῷ ὄπισθεν οὐκ ἔστιν, ἀλλ’ ἔξω τὴν

ἔκκρισιν ἀναγκαῖον γίνεσθαι. τὸ δ’ αὐτό ἐστιν αἴτιον καὶ (15)


867b line 26
 πολλὴν παρέχει.
Διὰ τί ἐφ’ ἃ κατακείμεθα, οὐχ ἱδροῦμεν; ἢ ὅτι θερ- (25)
μὸς ὢν ὁ τόπος ᾧ ἁπτόμεθα, κωλύει διεξιέναι τὸν ἱδρῶτα·
ἀναξηραίνει γὰρ αὐτόν. ἔτι δὲ θλίβεται, θλιβόμενον δὲ
διαχεῖται τὸ αἷμα, οὗ συμβαίνοντος καταψύχεται μᾶλ-


868b line 8
 ποῦν. διὸ καὶ οἱ ἔμετοι τῶν ἱδρώτων κουφίζουσι μᾶλλον,

ὅτι συνεξάγουσι τοῦτο ἅτε παχύτεροι καὶ σωματωδέστεροι
ὄντες. καὶ ὅτι τῇ μὲν σαρκὶ πόρρω ὁ τόπος οὗτος, ἐν ᾧ τὸ
γλίσχρον καὶ τὸ κολλῶδες, ὥστε ἔργον μεταστῆσαι, τῇ δὲ
κοιλίᾳ ἐγγύς· ἢ γὰρ ἐν αὐτῇ ἐγγίνεται ἢ πλησίον· διὸ (10)


868b line 36
 Διὰ τί οἱ ἀγωνιῶντες ἱδροῦσι τοὺς πόδας, τὸ δὲ πρόσω-

πον οὔ; μᾶλλον γὰρ εὔλογον, ὅταν πᾶν ἱδρῶσι τὸ σῶμα, (35)
τότε μᾶλλον καὶ τοὺς πόδας· ψυχρότατος γὰρ ὁ τόπος,
διὸ ἥκιστα ἱδροῦσιν. καὶ οἱ ἰατροὶ ἐν ταῖς ἀρρωστίαις μάλιστα
περιστέλλειν τοὺς πόδας παραγγέλλουσιν, ὅτι εὔψυκτοί εἰσιν,


874a line 25
 νονται, ὅτε δεῖ ὑγραίνεσθαι μᾶλλον ὑπὸ τοῦ πλείονος; ἢ

ὅτι τοῦ μὲν πολλοῦ καὶ ἀθρόου οὐ κρατεῖ ἡ κοιλία, ἀλλ’ εἰς
τὸν αὑτοῦ ἔρχεται τόπον ἀπαθές; ἔστι δὲ ὑγροῦ τόπος ἀπέ- (25)
πτου ἡ κύστις. τοῦ δὲ ὀλίγου κρατεῖ καὶ πέττει, ὥστε
μένον ὑγραίνει.

67

876b line 11
 συνιόντα θλίβει, οἷον ἐκ κύστεως τῇ χειρὶ τὸ ὑγρόν, ἡ δὲ

τῶν ὀφθαλμῶν συναγωγὴ τὰ ἀπὸ τοῦ ἐγκεφάλου. ὅτι δὲ (10)
μεγάλην ἔχουσι τὰ ὄμματα τὴν δύναμιν καὶ ὁ τόπος
αὐτῶν πρὸς γένεσιν, δηλοῖ ἡ τῶν ἀτέκνων καὶ γονίμων
γυναικῶν τοῖς ἐναλείμμασι πεῖρα, ὡς δέον ταύτῃ διελθεῖν


878b line 31
 εἴρηται ἐν ἄλλοις), αἱ ἕτεραι δὲ διὰ τὸ αὐτὸ ἄμφω λείπουσιν.

αἴτιον δὲ ὅτι καταψύχει τὰ ἄνω ἡ λαγνεία ὀλίγαιμα ὄντα, (30)
ὥστε οὐ πέττει τὴν τροφὴν ὁ τόπος· οὐ λαμβάνουσαι δὲ τρο-
φὴν ἐκρέουσιν αἱ τρίχες.
Διὰ τί οὐρητιῶντες οὐ δύνανται ἀφροδισιάζειν; ἢ ὅτι
 252. Θεόφραστος. Ιστορία φυτών. (4-3 B.C.) Book 1 chapter 9

section 1 line 10
 ἔχει τὸν ἄνω, καθάπερ ῥόα· οὐ μὴν ἀλλ’ οὖν

μέγιστά γε συμβάλλεται πρὸς ἕκαστον ἡ ἀγωγὴ
καὶ ὁ τόπος καὶ ἡ τροφή. σημεῖον δ’ ὅτι ταὐτὰ (10)
πυκνὰ μὲν ὄντα μακρὰ καὶ λεπτὰ γίνεται, μανὰ
δὲ παχύτερα καὶ βραχύτερα· καὶ ἐὰν μὲν εὐθύς


section 7 line 3
 (7) Τὰ δὲ ὀψιβλαστεῖ μὲν οὐδὲν δὲ ὡς εἰπεῖν

ὑστερεῖ τῶν ἄλλων, ὥσπερ ἡ συκάμινος. δοκεῖ δὲ
καὶ ἡ χώρα συμβάλλεσθαι καὶ ὁ τόπος ὁ ἔνικμος
πρὸς τὸ διαμένειν. τὰ γὰρ ἐν τοῖς ξηροῖς καὶ
ὅλως λεπτογείοις πρότερα φυλλοβολεῖ καὶ τὰ (5)


section 3 line 12
68
 πλὴν εἴ τι περιττὸν ἐνιαχοῦ, καθάπερ ἐλέχθη περὶ (10)

τῆς ἐν τῇ Κρήτῃ πλατάνου καὶ δρυὸς καὶ εἴ που
τόπος τις ὅλως εὔτροφος.
(4) Κάρπιμα δὲ τὰ μὲν ἄλλα πάντα· περὶ δὲ ἰτέας
καὶ αἰγείρου καὶ πτελέας, ὥσπερ ἐλέχθη, διαμφισ-


section 2 line 2
 τοῖς δ’ εὐείλοις οὐχ ὁμοίως.

(2) Ἐν Ἀρκαδίᾳ γοῦν περὶ τὴν Κράνην καλου-
μένην τόπος ἐστί τις κοῖλος καὶ ἄπνους, εἰς ὃν
οὐδέποθ’ ὅλως ἥλιον ἐμβάλλειν φασίν· ἐν τούτῳ
δὲ πολὺ διαφέρουσιν αἱ ἐλάται καὶ τῷ μήκει καὶ


section 2 line 1
 καὶ φίλυραν· καὶ γὰρ περὶ ταῦτα πονοῦσιν οἱ ἐν

τοῖς παραδείσοις. ἕτερα δὲ ἴδια φέρει καὶ δένδρα
(2) καὶ ὑλήματα· καὶ ἔοικεν ὅλως ὁ τόπος ὁ πρὸς
ἀνατολὰς καὶ μεσημβρίαν ὥσπερ καὶ ζῶα καὶ
φυτὰ φέρειν ἴδια παρὰ τοὺς ἄλλους· οἷον ἥ τε


section 5 line 1
 Εὐβοϊκὰ πολλὰ τῶν δὲ ἄλλων οὐθέν· οὐδὲ δὴ περὶ

τὸ Πέλιον οὐδὲ τὰ ἄλλα τὰ ἐνταῦθα ὄρη.
(5) Βραχὺς δ’ ἐστὶ τόπος ὃς ἔχει καὶ ὅλως τὴν
ναυπηγήσιμον ὕλην· τῆς μὲν γὰρ Εὐρώπης δοκεῖ
τὰ περὶ τὴν Μακεδονίαν καὶ ὅσα τῆς Θρᾴκης καὶ


section 6 line 6
 σπανίαν δὲ καὶ ἐν Ἰταλίᾳ πάσῃ· καίτοι πολλοὶ

καὶ μεγάλοι ποταμοὶ παρ’ ἀμφοῖν· ἀλλ’ οὐκ (5)
ἔοικε φέρειν ὁ τόπος· ἐν Ῥηγίῳ γοῦν ἃς Διονύσιος
69
πρεσβύτερος ὁ τύραννος ἐφύτευσεν ἐν τῷ παρα-

δείσῳ, αἵ εἰσι νῦν ἐν τῷ γυμνασίῳ, φιλοτιμηθεῖσαι


section 8 line 2
 συμφωνεῖν· ἡ μὲν οὖν ἐργασία τοιαύτη.

(8) Φύεται δὲ πλεῖστος μὲν μεταξὺ τοῦ Κηφισοῦ
καὶ τοῦ Μέλανος· οὗτος δὲ ὁ τόπος προσαγο-
ρεύεται μὲν Πελεκανία· τούτου δ’ ἔστιν ἄττα
Χύτροι καλούμενοι βαθύσματα τῆς λίμνης, ἐν οἷς


section 8 line 9
 ἐστὶ ποταμὸς ῥέων ἐκ Λεβαδείας. κάλλιστος δὲ

δοκεῖ πάντων γίνεσθαι περὶ τὴν Ὀξεῖαν καλου-
μένην Καμπήν· ὁ δὲ τόπος οὗτός ἐστιν ἐμβολὴ
τοῦ Κηφισοῦ. γειτνιᾷ δ’ αὐτῷ πεδίον εὔγειον, ὃ (10)
(9) προσαγορεύουσι Ἱππίαν. πρόσβορρος δὲ τόπος


section 9 line 1
 μένην Καμπήν· ὁ δὲ τόπος οὗτός ἐστιν ἐμβολὴ

τοῦ Κηφισοῦ. γειτνιᾷ δ’ αὐτῷ πεδίον εὔγειον, ὃ (10)
(9) προσαγορεύουσι Ἱππίαν. πρόσβορρος δὲ τόπος
ἄλλος τῆς Ὀξείας Καμπῆς ἐστιν, ὃν καλοῦσι
Βοηδρίαν· φύεσθαι δέ φασι καὶ κατὰ ταύτην


section 4 line 8
 μαλακὸς ᾖ, πολλῷ μᾶλλον. ἁπλῶς γὰρ πάντ’ ἢ

τὰ πολλὰ καὶ ἐπεκτείνεται τῆς οἰκείας ὥρας, καὶ
ἐὰν ὁ τόπος εὔειλος ᾖ μᾶλλον· δι’ ὃ καὶ συνέχεια
γίνεται. χρόνοι μὲν οὖν οὗτοι καὶ ὧραι κατὰ
τὰς γενέσεις. (10)

70

section 5 line 6
 ἀκμὴν μὴ ἐπικαομένης· χείρω δὲ καὶ ταύτης τὰ

ῥόδα γηρασκούσης. πρὸς εὐοσμίαν δὲ καὶ ῥόδων (5)
καὶ ἴων καὶ τῶν ἄλλων ἀνθῶν μέγιστον ὁ τόπος
συμβάλλεται καὶ ὁ ἀὴρ πρὸς ἕκαστον οἰκεῖος·
ἐν Αἰγύπτῳ γὰρ τὰ μὲν ἄλλα πάντ’ ἄοσμα καὶ


section 5 line 1
 πράσου καὶ τὸ τοῦ σελίνου τιθέασιν ἀποδήσαντες

εἰς ὀθόνιον καὶ γίνονται μεγάλα. (20)
(5) Συμβάλλεται δέ τι καὶ ὁ τόπος πρὸς αὔξησιν·
κελεύουσι γοῦν, ὅταν τις μεταφυτεύῃ τὰ σέλινα,
πάτταλον κατακρούειν ἡλίκον ἂν βούληται ποιεῖν


section 5 line 10
 λεπταῖς οὐκ ἐν ταῖς πιείραις, ὥσπερ καὶ τῆς

Εὐβοίας ἐν τῷ Ληλάντῳ μὲν οὐ γίνεται περὶ δὲ
τὸν Κάνηθον καὶ εἴ τις ἄλλος τοιοῦτος τόπος. (10)
ταῦτα μὲν οὖν κοινὰ πλειόνων ὄντα κατισχύει
μᾶλλον ἐν τοῖς εἰρημένοις διὰ τὴν ἀσθένειαν.


section 2 line 3
 (2) βάλλει· οὐ μὴν πορρωτέρω γε ἡ ἀποπνοὴ γίνεται,

καθάπερ τινές φασι, ταῖς προσφερομέναις ναυσὶ
πρὸς τὴν χώραν· καὶ γὰρ ὁ τόπος οὗτος ἀπὸ
θαλάττης ἀπέχει πλείους ἢ ἑκατὸν πεντήκοντα
σταδίους· ἀλλ’ ἐν τῇ Ἀραβίᾳ τὴν ἀποπνοὴν (5)


section 1 line 12
71
 ποιεῖν ἢ παύειν γε τοὺς πόνους ὁμολογουμένως· (10)

δίδοται δὲ πίνειν ἐν ὕδατι. σπάνιον δέ ἐστι· καὶ
γὰρ ὀλίγος ὁ τόπος ὁ φέρων, καὶ τοῦτον αἱ αἶγες
ἐκνέμονται διὰ τὸ φιληδεῖν. ἀληθὲς δέ φασιν
εἶναι καὶ τὸ περὶ τῶν βελῶν, ὅτι φαγούσαις ὅταν


section 8 line 9
 ὁποσονοῦν χρόνον καὶ οὐδὲν ἀλλοιούμενον. ἐλάμ-

βανε δὲ τὸ κώνειον οὐχ ὅθεν ἐτύγχανεν ἀλλ’ ἐκ
Σούσων καὶ εἴ τις ἄλλος τόπος ψυχρὸς καὶ πα-
λίσκιος· ὡσαύτως δὲ καὶ τἆλλα. συνετίθει δὲ (10)
καὶ ἕτερα φάρμακα πολλὰ καὶ ἐκ πολλῶν. δεινὸς


section 1 line 9
 γὰρ ταῖς τοιαύταις πορρωτέρω καὶ μείζους αἱ αὐξήσεις.

Φανερὸν δὲ ἐπὶ τῶν ἡμερωμάτων· ἔχοντα γὰρ ὕδωρ
ὁπουοῦν δίεισιν ὡς εἰπεῖν, ἐπειδὰν ὁ τόπος ᾗ κενὸς καὶ
μηδὲν τὸ ἀντιστατοῦν, καθάπερ φρέατος ἢ ὀχετοῦ τινος. (10)
Ἤγουν ἐν τῷ Λυκείῳ ἡ πλάτανος ἡ κατὰ τὸν ὀχετόν, ἔτι


section 1 line 8
 μείζω τὸν ὄγκον ἔχει τὸν ἄνω, καθάπερ ῥόα. Οὐ μὴν ἀλλ’
οὖν μέγιστά γε συμβάλλεται πρὸς ἕκαστον ἡ ἀγωγὴ καὶ
ὁ τόπος καὶ ἡ τροφή. Σημεῖον δ’ ὅτι ταὐτὰ πυκνὰ μὲν
ὄντα μακρὰ καὶ λεπτὰ γίνεται, μανὰ δὲ παχύτερα καὶ
βραχύτερα· καὶ ἐὰν μὲν εὐθύς τις ἀφιῇ τοὺς ὄζους, (10)


section 7 line 3
 ὑστερεῖ, καθάπερ ἡ ἀμυγδαλῆ. (7) Τὰ δὲ ὀψιβλαστεῖ μέν, (1)

οὐδὲν δὲ ὡς εἰπεῖν ὑστερεῖ τῶν ἄλλων, ὥσπερ ἡ συκάμι-
νος. Δοκεῖ δὲ καὶ ἡ χώρα συμβάλλεσθαι καὶ ὁ τόπος ὁ
72
ἔνικμος πρὸς τὸ διαμένειν. Τὰ γὰρ ἐν τοῖς ξηροῖς καὶ

ὅλως λεπτογείοις πρότερα φυλλοβολεῖ, καὶ τὰ πρεσβύτε- (5)


section 3 line 11
 πάντα φυλλοβολεῖ, πλὴν εἴ τι περιττὸν ἐνιαχοῦ, καθάπερ

ἐλέχθη περὶ τῆς ἐν τῇ Κρήτῃ πλατάνου καὶ δρυὸς καὶ εἴ (10)
που τόπος τις ὅλως εὔτροφος.
(4) Κάρπιμα δὲ τὰ μὲν ἄλλα πάντα, περὶ δὲ ἰτέας καὶ (1)
αἰγείρου καὶ πτελέας, ὥσπερ ἐλέχθη, διαμφισβητοῦσιν.


section 2 line 2
 ἀνάπαλιν ἐν τοῖς παλισκίοις καλλίστη, τοῖς δὲ εὐηλίοις (10)

οὐχ ὁμοίως. (2) Ἐν Ἀρκαδίᾳ γοῦν περὶ τὴν Κράνην (1)
καλουμένην τόπος ἐστί τις κοῖλος καὶ ἄπνους, εἰς ὃν
οὐδέποθ’ ὅλως ἥλιον ἐμβάλλειν φασίν. Ἐν τούτῳ δὲ πολὺ
διαφέρουσιν αἱ ἐλάται καὶ τῷ μήκει καὶ τῷ πάχει, οὐ μὴν


section 2 line 2
 δέχεται καὶ πύξον καὶ φιλύραν· καὶ γὰρ περὶ ταῦτα (15)

πονοῦσιν οἱ ἐν τοῖς παραδείσοις. (2) Ἕτερα δὲ ἴδια φέρει (1)
καὶ δένδρα καὶ ὑλήματα, καὶ ἔοικεν ὅλως ὁ τόπος ὁ πρὸς
ἀνατολὰς καὶ μεσημβρίαν, ὥσπερ καὶ ζῷα, καὶ φυτὰ
φέρειν ἴδια παρὰ τοὺς ἄλλους. Οἷον ἥ τε μηδία χώρα καὶ


section 5 line 1
 περὶ τὴν Μαγνησίαν τὰ μὲν εὐβοϊκὰ πολλά, τῶν δὲ ἄλλων

οὐθέν, οὐδὲ δὴ περὶ τὸ Πήλιον οὐδὲ τὰ ἄλλα τὰ ἐνταῦθα
ὄρη. (5) Βραχὺς δ’ ἐστὶ τόπος ὃς ἔχει καὶ ὅλως τὴν (1)
ναυπηγήσιμον ὕλην· τῆς μὲν γὰρ Εὐρώπης δοκεῖ τὰ περὶ
τὴν Μακεδονίαν καὶ ὅσα τῆς Θρᾴκης καὶ περὶ Ἰταλίαν·

73

section 6 line 6
 σπανίαν δὲ καὶ ἐν Ἰταλίᾳ πάσῃ. Καίτοι πολλοὶ καὶ

μεγάλοι ποταμοὶ παρ’ ἀμφοῖν· ἀλλ’ οὐκ ἔοικε φέρειν ὁ (5)
τόπος. Ἐν Ῥηγίῳ γοῦν ἃς Διονύσιος ὁ πρεσβύτερος ὁ
τύραννος ἐφύτευσεν ἐν τῷ παραδείσῳ, αἵ εἰσι νῦν ἐν τῷ
γυμνασίῳ φιλοτιμηθείς, οὐ δεδύνηνται λαβεῖν μέγεθος. (7) Ἔνιοι
δὲ πλείστην ἔχουσι πλάτανον, οἱ δὲ πτελέαν καὶ (1)


section 8 line 3
 νεῖν· ἡ μὲν οὖν ἐργασία τοιαύτη. (8) Φύεται δὲ πλεῖστος (1)

μὲν μεταξὺ τοῦ Κηφισοῦ καὶ τοῦ Μέλανος· οὗτος δὲ ὁ
τόπος προσαγορεύεται μὲν Πελεκανία, τούτου δ’ ἐστὶν
ἄττα Χύτροι καλούμενοι βαθύσματα τῆς λίμνης, ἐν οἷς
κάλλιστόν φασι γίνεσθαι [δὲ] καὶ καθ’ ὃ ἡ Προβατία (5)


section 8 line 8
 καλουμένη καταφέρεται· τοῦτο δ’ ἐστὶ ποταμὸς ῥέων ἐκ

Λεβαδείας. Κάλλιστος δὲ δοκεῖ πάντων γίνεσθαι περὶ τὴν
Ὀξεῖαν καλουμένην Καμπήν· ὁ δὲ τόπος οὗτός ἐστιν
ἐμβολὴ τοῦ Κηφισοῦ. Γειτνιᾷ δ’ αὐτῷ πεδίον εὔγειον ὃ
προσαγορεύουσιν Ἱππίαν. (9) Πρόσβορρος δὲ τόπος ἄλλος (1)


section 9 line 1
 Ὀξεῖαν καλουμένην Καμπήν· ὁ δὲ τόπος οὗτός ἐστιν

ἐμβολὴ τοῦ Κηφισοῦ. Γειτνιᾷ δ’ αὐτῷ πεδίον εὔγειον ὃ
προσαγορεύουσιν Ἱππίαν. (9) Πρόσβορρος δὲ τόπος ἄλλος (1)
τῆς [τε] Ὀξείας Καμπῆς ἐστιν ὃν καλοῦσι Βοηδρίαν.
Φύεσθαι δέ φασι καὶ κατὰ ταύτην εὐγενῆ τὸν κάλαμον,


section 4 line 7
74
 νόντων, ἐὰν δὲ δὴ μαλακὸς ᾖ, πολλῷ μᾶλλον. Ἁπλῶς (5)

γὰρ πάντ’ ἢ τὰ πολλὰ καὶ ἐπεκτείνεται τῆς οἰκείας ὥρας,
καὶ ἐὰν ὁ τόπος εὔειλος ᾖ μᾶλλον· διὸ καὶ συνέχεια
γίνεται. Χρόνοι μὲν οὖν οὗτοι καὶ ὧραι κατὰ τὰς
γενέσεις.


section 5 line 6
 χείρω δὲ καὶ ταύτης τὰ ῥόδα γηρασκούσης. Πρὸς

εὐοσμίαν δὲ καὶ ῥόδων καὶ ἴων καὶ τῶν ἄλλων ἀνθῶν (5)
μέγιστον ὁ τόπος συμβάλλεται καὶ ὁ ἀὴρ πρὸς ἕκαστον
οἰκεῖος· ἐν Αἰγύπτῳ γὰρ τὰ μὲν ἄλλα πάντα ἄοσμα καὶ
ἄνθη καὶ ἀρώματα, αἱ δὲ μυρρίναι θαυμασταὶ τῇ εὐοσμίᾳ.


section 5 line 2
 τοῦ πράσου καὶ τὸ τοῦ σελίνου τιθέασιν ἀποδήσαντες

εἰς ὀθόνιον καὶ γίνονται μεγάλα. (5) Συμβάλλεται δέ τι (1)
καὶ ὁ τόπος πρὸς αὔξησιν. Κελεύουσι γοῦν ὅταν τις
μεταφυτεύῃ τὰ σέλινα, πάτταλον κατακρούειν ἡλίκον
ἂν βούληται ποιεῖν τὸ σέλινον, τιθέναι δὲ καὶ ἐν τῷ


section 5 line 9
 δὲ ταῦτα ἐν ταῖς λεπταῖς, οὐκ ἐν ταῖς πιείραις, ὥσπερ

καὶ τῆς Εὐβοίας ἐν τῷ Ληλάντῳ μὲν οὐ γίνεται, περὶ δὲ
τὸν Κάνηθον καὶ εἴ τις ἄλλος τοιοῦτος τόπος. Ταῦτα
μὲν οὖν κοινὰ πλειόνων ὄντα κατισχύει μᾶλλον ἐν τοῖς (10)
εἰρημένοις διὰ τὴν ἀσθένειαν.


section 2 line 3
 τόπον εὐθὺς ὀσμὴ προσβάλλει. (2) Οὐ μὴν πορρωτέρω γε (1)

ἡ ἀποπνοὴ γίνεται, καθάπερ τινές φασι, ταῖς προσφε-
ρομέναις ναυσὶ πρὸς τὴν χώραν· καὶ γὰρ ὁ τόπος οὗτος
75
ἀπὸ θαλάττης ἀπέχει πλείους ἢ ἑκατὸν πεντήκοντα

σταδίους. Ἀλλ’ ἐν τῇ Ἀραβίᾳ τὴν ἀναπνοὴν εἶναί φασι (5)


section 1 line 11
 εὐτοκεῖν φασι ποιεῖν ἢ παύειν γε τοὺς πόνους ὁμολο-

γουμένως· δίδοται δὲ πίνειν ἐν ὕδατι. Σπάνιον δ’ ἐστί· (10)
καὶ γὰρ ὀλίγος ὁ τόπος ὁ φέρων καὶ τοῦτο αἱ αἶγες
ἐκνέμονται διὰ τὸ φιληδεῖν. Ἀληθὲς δέ φασιν εἶναι καὶ
τὸ περὶ τῶν βελῶν ὅτι φαγούσας ὅταν τοξευθῶσι


section 8 line 8
 δυνάμενον διαμένειν ὁποσονοῦν χρόνον καὶ οὐδὲν

ἀλλοιούμενον. Ἐλάμβανε δὲ τὸ κώνειον οὐχ ὅθεν
ἔτυχεν, ἀλλ’ ἐκ Λούσων καὶ εἴ τις ἄλλος τόπος ψυχρὸς
καὶ παλίσκιος· ὡσαύτως δὲ καὶ τὰ ἄλλα. Συνετίθει δὲ
καὶ ἕτερα φάρμακα πολλὰ καὶ ἐκ πολλῶν. Δεινὸς δὲ (10)

 287. TESTAMENTA XII PATRIARCHARUM Hagiogr. et

Pseudepigr. Testamenta xii patriarcharum {1700.001} (2
B.C./A.D. 3) Testamentum 3 chapter 16 section 5 line 1
 τὸ ἀθῷον αἷμα ἐν κακίᾳ ἐπὶ κεφαλὰς ὑμῶν ἀναδεχόμενοι.

(4) Δι’ αὐτὸν ἔσται τὰ ἅγια ὑμῶν ἔρημα, ἕως ἐδάφους μεμιαμ-
μένα· (5) καὶ οὐκ ἔσται τόπος ὑμῶν καθαρός, ἀλλ’ ἐν τοῖς
ἔθνεσιν ἔσεσθε εἰς κατάραν καὶ εἰς διασκορπισμόν, ἕως αὐτὸς
πάλιν ἐπισκέψηται, καὶ οἰκτειρήσας προσδέξηται ὑμᾶς ἐν

 288.Πλούταρχος. Sulla (A.D. 1-2) Chapter 17 section 3 line 5
 πέδευσε, βεβλημένῳ χάρακα καρτερὸν ἐν μέσῳ

τοῦ Ἀκοντίου καὶ τοῦ Ἡδυλίου πρὸς τοῖς λεγο-
μένοις Ἀσσίοις. ὁ μέντοι τόπος ἐν ᾧ κατεσκή- (5)
νωσεν ἄχρι νῦν Ἀρχέλαος ἀπ’ ἐκείνου καλεῖται.
διαλιπὼν δὲ μίαν ἡμέραν ὁ Σύλλας Μουρήναν

76
 δαπάναις καὶ χρόνῳ τρίβειν τὸν πόλεμον. ὅμως

δὲ θάρσος τι τῷ Ἀρχελάῳ παρεῖχεν ὁ πρὸς
Ὀρχομενῷ τόπος, ἐν ᾧ κατεστρατοπέδευσαν,
εὐφυέστατος ὢν ἱπποκρατοῦσιν ἐναγωνίσασθαι. (10)
(4) τῶν γὰρ Βοιωτίων πεδίων ὅ τί πέρ ἐστι κάλ-

 διαβάλλειν εἰς Βρεντέσιον. ἡ δὲ Ἀπολλωνία

πλησίον ἐστί, καὶ πρὸς αὐτῇ τὸ Νύμφαιον, ἱερὸς (5)
τόπος ἐκ χλοερᾶς νάπης καὶ λειμώνων ἀναδιδοὺς
(2) πυρὸς πηγὰς σποράδας ἐνδελεχῶς ῥέοντος. ἐν-
ταῦθά φασι κοιμώμενον ἁλῶναι σάτυρον, οἷον οἱ

 291.Πλούταρχος. Galba {0007.065} (A.D. 1-2) Chapter 28

section 3 line 3
 (3) λαβόντες δὲ ἐκεῖνοι καὶ πάντα τρόπον αἰκισά-

μενοι καὶ καθυβρίσαντες ἔρριψαν ᾗ τοὺς ὑπὸ τῶν
Καισάρων κολαζομένους θανατοῦσιν· ὁ δὲ τόπος
Σεσσώριον καλεῖται. τὸ δὲ σῶμα τοῦ Γάλβα
Πρίσκος Ἑλβίδιος ἀνείλετο, τοῦ Ὄθωνος ἐπι- (5)

 292. EPICTETUS Phil. Enchiridion {0557.002} (A.D. 1-2)

Chapter 52 section 1 line 1
 μηδενὶ ἄλλῳ προσέχων ἢ τῷ λόγῳ. σὺ δὲ εἰ καὶ μήπω εἶ

Σωκράτης, ὡς Σωκράτης γε εἶναι βουλόμενος ὀφείλεις βιοῦν. 52.
(1) Ὁ πρῶτος καὶ ἀναγκαιότατος τόπος ἐστὶν
ἐν φιλοσοφίᾳ ὁ τῆς χρήσεως τῶν θεωρημάτων, οἷον
τὸ μὴ ψεύδεσθαι· ὁ δεύτερος ὁ τῶν ἀποδείξεων, οἷον

 293. EPICTETUS Phil. Enchiridion {0557.002} (A.D. 1-2)

Chapter 52 section 2 line 1
 βεβαιωτικὸς καὶ διαρθρωτικός, οἷον πόθεν ὅτι τοῦτο (5)

ἀπόδειξις; τί γάρ ἐστιν ἀπόδειξις, τί ἀκολουθία, τί
77
(2) μάχη, τί ἀληθές, τί ψεῦδος; οὐκοῦν ὁ μὲν τρίτος τό-

πος ἀναγκαῖος διὰ τὸν δεύτερον, ὁ δὲ δεύτερος διὰ
τὸν πρῶτον· ὁ δὲ ἀναγκαιότατος καὶ ὅπου ἀναπαύ-
εσθαι δεῖ, ὁ πρῶτος. ἡμεῖς δὲ ἔμπαλιν ποιοῦμεν· ἐν

 294. Απολλόδωρος βιβλιοθήκη (sub nomine Apollodori)

{0548.001} (A.D. 1/2) Chapter 1 section 2 line 2
 πην Βρόντην, ὧν ἕκαστος εἶχεν ἕνα ὀφθαλμὸν ἐπὶ τοῦ

(2) μετώπου. ἀλλὰ τούτους μὲν Οὐρανὸς δήσας εἰς Τάρ-
ταρον ἔρριψε (τόπος δὲ οὗτος ἐρεβώδης ἐστὶν ἐν Ἅιδου,
τοσοῦτον ἀπὸ γῆς ἔχων διάστημα ὅσον ἀπ’ οὐρανοῦ
γῆ), τεκνοῖ δὲ αὖθις ἐκ Γῆς παῖδας μὲν τοὺς Τιτᾶνας


 (173) δεξιὰν κατὰ τὸν Ἰσθμὸν ἔχοντα τὴν θάλασσαν. ταῦτα

Τήμενος ἀκούσας ἡτοίμαζε τὸν στρατόν, καὶ ναῦς
ἐπήξατο τῆς Λοκρίδος ἔνθα νῦν ἀπ’ ἐκείνου ὁ τόπος
Ναύπακτος λέγεται. ἐκεῖ δ’ ὄντος τοῦ στρατεύματος
Ἀριστόδημος κεραυνωθεὶς ἀπέθανε, παῖδας καταλιπὼν (5)


 βουλεύσαντος τοῦ πρεσβυτέρου ἀδελφοῦ Μαινάλου.

(99) Ζεὺς δὲ μυσαχθεὶς τὴν μὲν τράπεζαν ἀνέτρεψεν, ἔνθα
νῦν Τραπεζοῦς καλεῖται ὁ τόπος, Λυκάονα δὲ καὶ τοὺς
τούτου παῖδας ἐκεραύνωσε, χωρὶς τοῦ νεωτάτου Νυκτί-
μου· φθάσασα γὰρ ἡ Γῆ καὶ τῆς δεξιᾶς τοῦ Διὸς ἐφα-

 297. Αρποκρατίων. Lexicon in decem oratores Atticos {1389.001}

(A.D. 1/2?) Alphabetic letter alpha lemma 71 line 1
 Ἀλέξανδρος Μολοττὸς, ἀδελφὸς Ὀλυμπιάδος τῆς Φιλίππου

γυναικὸς,οὗ πάλιν Δημοσθένης μνημονεύει ἐν ζʹ Φιλιππικῶν, εἰ
γνήσιος ὁ λόγος. (15)(71) Ἁλίπεδόν τινες τὸν Πειραιᾶ φασίν.
ἔστι δὲ καὶ κοινῶς τόπος ὃς πάλαι μὲν ἦν θάλασσα, αὖθις δὲ
78
πεδίον ἐγένετο. διὸ καὶ δασύ-νεται ἡ πρώτη· ἔστι γὰρ οἷον ἁλὸς
πεδίον. ἤτοι ὁμαλὸν πεδίον καὶ


(A.D. 1/2?) Alphabetic letter alpha lemma 230 line 1
 Ἀρταξέρξου ἀπέστη, ὃς καὶ ἀποστείλας λαὸν τοὺς πολεμήσοντας

αὐτῷ καὶ χειρωσάμενος ἐσταύρωσεν.
(230) Ἀρδηττός: Λυσίας ἐν τῷ πρὸς Ἐλπίνην. τόπος Ἀθήνησιν
ὑπὲρ
τὸ στάδιον τὸ Παναθηναϊκὸν, πρὸς τῷ δήμῳ τῷ ὑπένερθεν
Ἀγρυλέων.
ἐν τούτῳ, φασὶ, δημοσίᾳ πάντες ὤμνυον Ἀθηναῖοι τὸν ὅρκον τὸν
ἡλι-


(A.D. 1/2?) Alphabetic letter beta lemma 15 line 1
 Ποσειδῶνος, Ἐρεχθέως βασιλεύοντος. βοηδρομεῖν γὰρ τὸ βοηθεῖν

ὠνομάζετο, τουτέστιν ἐπὶ μάχην δραμεῖν. (5)
(15) Βόθυνος: τόπος τις ἰδίως οὕτω καλούμενος ἐν τῇ ἱερᾷ ὁδῷ.
Ἰσαῖος
ἐν τῷ πρὸς Ἕρμωνα περὶ ἐγγύης μνημονεύει τοῦ τόπου καὶ Καλλι-
σθένης.


(A.D. 1/2?) Alphabetic letter beta lemma 16 line 1
 ἐν τῷ πρὸς Ἕρμωνα περὶ ἐγγύης μνημονεύει τοῦ τόπου καὶ Καλλι-

σθένης.(16) Βολεῶνες: ὁ τόπος ὅπου ἡ κόπρος βάλλεται βολεὼν
καλεῖται.Νίκανδρος ἐν γʹ Ἀττικῆς διαλέκτου “βολεῶνας ἐπὶ τῶν
ἀγρῶν, εἰς“οὓς τὰ κόπρια ἐκφέρει.” οὕτω Δείναρχος καὶ Φιλήμων
καὶ ἄλλοι.
Από τη Βικιπαίδεια. Τοπογραφία

Από τη Βικιπαίδεια. Τοπογραφία ονομάζεται η μελέτη του σχήματος και

των χαρακτηριστικών της επιφάνειας της Γης ή άλλων παρατηρήσιμων
από κοντά ουράνιων σωμάτων (πλανητών, φυσικών δορυφόρων ή
αστεροειδών). Πιο συγκεκριμένα, είναι ο επιστημονικός κλάδος που
79
αφορά την περιγραφή και τις μεθόδους για την απεικόνιση και
αποτύπωση κάθε τέτοιας επιφανειας, φυσικής ή διαμορφωμένης από
ανθρώπινα έργα πάνω σε έναν τοπογραφικό χάρτη Κατά μία άλλη
έννοια, η Τοπογραφία μιας περιοχής αναφέρεται στα ίδια τα σχήματα
και τα χαρακτηριστικά της γήινης επιφάνειας στη συγκεκριμένη περιοχή.
Αυτός ο κλάδος των γεωεπιστημών και των πλανητικών επιστημών έχει

επεκταθεί τελευταία ώστε να συμπεριλαμβάνει την τοπική γεωγραφία. ,
ακόμα και την τοπική ιστορία και πολιτισμό.
Με τη στενότερη έννοια, αφορά την καταγραφή του αναγλύφου μιας

περιοχής και την ταυτοποίηση συγκεκριμένων γεωμορφών, πρακτική
γνωστή διεθνώς ως γεωμορφομετρία (geomorphometry). Σήμερα πλέον
αυτό περιλαμβάνει την παραγωγή υψομετρικών δεδομένων σε ψηφιακή
μορφή (DEM).
Τον 20ό αιώνα ο όρος «Τοπογραφία» άρχισε να χρησιμοποιείται για να

περιγράψει τη χαρτογράφηση, με τη βοήθεια των πειραματικών και
μετρητικών δεδομένων, περιοχών ενός βιολογικού συστήματος ή
οργανισμού, ιδίως σε πεδία όπως η νευρολογία («Τοπογραφία του
εγκεφάλου»).
Αρχαία γεωγραφία της Μακεδονίας (Χωρογραφία - Τοπογραφία).

Συγγραφέας: -ΔΗΜΙΤΣΑΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ Τίτλος: -Αρχαία γεωγραφία
της Μακεδονίας (Χωρογραφία - Τοπογραφία). Τόμοι: -Α΄- Β΄ Εκδότης:
-"ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΔΙΑΔΟΣΙΝ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
ΣΥΛΛΟΓΟΥ". Τόπος έκδοσης: -Αθήναι. τος εκδοσης: -1870-1874.
Από τη Βικιπαίδεια. Με τον όρο γεωδαισία χαρακτηρίζεται η επιστήμη
της γεωγραφίας που έχει ως κύριο αντικείμενο τον προσδιορισμό του
σχήματος της γήινης επιφάνειας και συγκεκριμένα των υψομέτρων του
γεωειδούς σε τοπική, περιφερειακή και παγκόσμια κλίμακα. Πρόκειται
για επιστήμη με μεγάλη θεωρητική και μαθηματική υποδομή καθώς και
με ιδιαίτερο εφαρμοσμένο χαρακτήρα που βασίζεται αποκλειστικά στην
ανάλυση παρατηρούμενων μεγεθών. Για τον ακριβή προσδιορισμό της
τιμής ενός γεωγραφικού μεγέθους ακολουθούνται διάφορες μέθοδοι
εκτίμησης των σχετικών με το γήινο πεδίο βαρύτητας μεγεθών, καθώς
και με τις μεταβολές αυτών στο χρόνο.
Κατ΄ επέκταση η γεωδαισία, (έστω και αν αναφέρεται στη Γη), καλύπτει
και το έδαφος της Σελήνης και άλλων πλανητών σε ό,τι αφορά βέβαια
τους γνωστικούς τομείς αυτών.
80
Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι η γεωδαισία σχετίζεται άμεσα και

με άλλες μεγάλες επιστήμες όπως την Αστρονομία, τη Γεωφυσική, την
Τοπογραφία και ιδιαίτερα τη Χαρτογραφία από τις οποίες έχει πολλές
επικαλύψεις. Η γεωδαισία είναι ακριβέστερα η επιστήμη που
χρησιμοποιείται κατά κόρον από τους Τοπογράφους Μηχανικούς όταν
επιθυμείται αποτύπωση μιας επιφάνειας (φυσικής ή τεχνητής) με
απαιτήσεις μεγάλης ακρίβειας.
Από τη Βικιπαίδεια. Η γεωγραφία είναι η επιστήμη η οποία περιγράφει,
αναλύει και προβλέπει την εξέλιξη της Γης στις βασικές πτυχές της, τόσο
του Ανθρωπογενούς, όσο και του φυσικού χώρου.
Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι τους Γεωγράφους τους απασχολεί

κατά μεγάλο ποσοστό ο Φυσικός χώρος, δηλαδή η εξέλιξη και
αλληλεπίδραση των 4 διαστάσεων της γης (Λιθόσφαιρα, Υδρόσφαιρα,
Ατμόσφαιρα και Βιόσφαιρα). Ο κλάδος της Φυσικής γεωγραφίας
ασχολείται με ένα μεγάλο εύρος φυσικών φαινόμενων και καταστάσεων
όπως τις κλιματικές αλλαγές, τις γεωμορφές, τη μορφολογία του
εδάφους, τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των ζώντων οργανισμών
ακόμα και τις φυσικές καταστροφές.
Όσον αφορά τον ανθρωπογενή χώρο, ο βασικός κλάδος που δίνει έμφαση
στη διαμόρφωση του και την εξέλιξη του στο πεδίο είναι αυτός της
Ανθρωπο γεωγραφίας,δηλαδή ένα από τα επιμέρους κομμάτια της
ασχολούνται με τις χωρικές διαστάσεις διαφόρων φαινομένων που
λαμβάνουν χώρα στο Κοινωνικό περιβάλλον και η αναζήτηση των αιτιών
και των σημείων χωροθέτησης τους.
Αληθεύει ότι η γεωγραφία συμβαδίζει με τη τεχνολογική πρόοδο και

αυτό φαίνεται στα εργαλεία που χρησιμοποιεί με σκοπό την
αποτελεσματικότερη μελέτη και απόδοση της πληροφορίας. Ένας τρίτος
νεότερος κλάδος είναι αυτός της Γεωπληροφορικής όπου ένας
Γεωγράφος εκτός από την έρευνα που κάνει στο πεδίο μελέτης του, έχει
τη δυνατότητα να διαχειρίζεται και να επεξεργάζεται τα δεδομένα που
του δίνονται με τη χρήση βασικών εργαλείων που αναφέρονται
παρακάτω, σε διαφορετικές κλίμακες.
Ο τελευταίος κλάδος που αλληλεπιδρά σε μεγάλο βαθμό με τους

επιμέρους κλάδους, είναι αυτός της Ανάπτυξης και Σχεδιασμού του
Χώρου με κύρια αντικείμενα το Πολεοδομικό και Χωροταξικό
σχεδιασμό. Εστιάζει σε θεσμικά πλαίσια και πολιτικές διαδικασίες οι
οποίες επηρεάζουν άμεσα το χωροκοινωνικό σύστημα, καθώς και στην
αναζήτηση και εύρεση διαφόρων κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων.
81
Χρονολογική ταξινόμηση αποσπασμάτων
1. Κλαύδιος Πτολεμαίος Geographia (lib. 1-3) (A.D. 2) Book 1 chapter

1 section 5 line 1
...τῶν διαστάσεων ἐν πᾶσι ποιεῖται πρόνοιαν, τῆς δ’ ὁμοιότητος μέχρι
τῶν μεγαλομερεστέρων περιγραφῶν καὶ κατ’ αὐτὸ τὸ σχῆμα μό- (10)
νον. (5) Ὅθεν ἐκείνῃ μὲν δεῖ Τοπογραφίας,καὶ οὐδὲ εἷς ἂν
χωρογραφήσειεν, εἰ μὴ γραφικὸς ἀνήρ· ταύτῃ δ’ οὐ πάντως, ἐμποιεῖ γὰρ
καὶ διὰ ψιλῶν τῶν γραμμῶν καὶ τῶν...

2. Βέττιος Βάλενς Anthologiarum libri ix (A.D. 2) Page 125 line 22
λον μὲν οὖν εὑρίσκομεν τὸν συγγραφέα μὴ χρώμενον μιᾷ δυνά-
μεως οἰκοδεσποτείᾳ·† τὸ γὰρ λέγειν· ὁ μὲν γὰρ ἐπέχει πρᾶ- (20)
ξιν, ὁ δὲ ὕπαρξιν χρόνων, ὁ δὲ μονὴν ἢ μετατροπήν, ὁ
δὲ φθίσιν· καί· προκατοπτευόμενος τῆς συνοδικῆς Τοπογραφίας ἢ
πανσεληνιακῆς ἀποχωρήσεως, ἐξ ἧσπερ
καὶ τὰ ὅλα ἀνήρτηται πρός τε τὰ κέντρα καὶ τὰς τού-
των ἐπαναφοράς· καί· σκοπεῖν δὲ δεῖ τὸν ἐναρχόμενον (25)
γενεθλιαλογεῖν δύσεως προδύσεως ἐπικαταδύσεω
Αποσπάσματα από αρχαία κείμενα
1. Κλαύδιος Πτολεμαίος Geographia (lib. 1-3) (A.D. 2) Book 1 chapter

1 section 5 line 1
τῶν διαστάσεων ἐν πᾶσι ποιεῖται πρόνοιαν,
τῆς δ’ ὁμοιότητος μέχρι τῶν μεγαλομερεστέ-
ρων περιγραφῶν καὶ κατ’ αὐτὸ τὸ σχῆμα μό- (10)
νον. (5) Ὅθεν ἐκείνῃ μὲν δεῖ Τοπογραφίας,
καὶ οὐδὲ εἷς ἂν χωρογραφήσειεν, εἰ μὴ γρα-
φικὸς ἀνήρ· ταύτῃ δ’ οὐ πάντως, ἐμποιεῖ γὰρ
καὶ διὰ ψιλῶν τῶν γραμμῶν καὶ τῶν παραση-

82
2. Βέττιος Βάλενς Anthologiarum libri ix {1764.001} (A.D. 2) Page 125

line 22
μεως οἰκοδεσποτείᾳ·† τὸ γὰρ λέγειν· ὁ μὲν γὰρ ἐπέχει πρᾶ- (20)
δὲ φθίσιν· καί· προκατοπτευόμενος τῆς συνοδικῆς Τοπογραφίας ἢ
των ἐπαναφοράς· καί· σκοπεῖν δὲ δεῖ τὸν ἐναρχόμενον (25)
γενεθλιαλογεῖν δύσεως προδύσεως ἐπικαταδύσεως
Αποσπάσματα από αρχαία Ελληνικά,Βυζαντινά και

θεολογικά κείμενα
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές Book 1, Kaibel paragraph 28, line 22
οἶδε δ' Ὅμηρος καὶ ποικίλας ἐδωδάς· λέγει γοῦν

(ζ 76) ‘ἐδωδὴν παντοίην’ καὶ (γ 480) ‘ὄψα οἷα ἔδουσι
διοτρεφέες βασιλῆες.’ οἶδε δὲ καὶ πᾶσαν τὴν νῦν
πολυτέλειαν. οἴκων μὲν οὖν λαμπρότατος ὁ Μενελάου.
τοιοῦτον δέ τινα ὑφίσταται τῇ κατασκευῇ καὶ λαμπρό-
τητι οἵανπερ Πολύβιος (34, 9, 15 Hu) Ἴβηρός τινος βα-
σιλέως οἰκίαν· ὃν καὶ ἐζηλωκέναι λέγει τὴν τῶν Φαιά-
κων τρυφὴν πλὴν τοῦ τοὺς κρατῆρας ἐν μέσῳ τῆς
οἰκίας ἑστάναι πλήρεις οἴνου κριθίνου, ἀργυροῦς ὄν-
τας καὶ χρυσοῦς. Ὅμηρος δὲ τοπογραφῶν καὶ τὴν
Καλυψοῦς οἰκίαν ἐκπλήττει τὸν Ἑρμῆν (ε 75).
ἀπολαυστικὸς δέ ἐστι παρ' αὐτῷ καὶ ὁ τῶν Φαιά-
κων βίος· ‘αἰεὶ γὰρ ἡμῖν δαίς τε φίλη κίθαρίς τε’
καὶ τὰ ἑξῆς (θ 248) ..... ἃ ἔπη (ι 5) Ἐρατοσθένης
οὕτω γεγράφθαι φησίν·
οὐ γὰρ ἔγωγέ τί φημι τέλος χαριέστερον εἶναι
ἢ ὅταν εὐφροσύνη μὲν ἔχῃ κακότητος ἀπούσης,
δαιτυμόνες δ' ἀνὰ δώματ' ἀκουάζωνται ἀοιδοῦ,
κακότητος ἀπούσης φάσκων τῆς ἀφροσύνης. ἀδύνα-
τον γὰρ μὴ φρονίμους εἶναι Φαίακας, οἳ μάλα φίλοι
83
Διόδωρος Σικελός (lib. 21-40) Book 31, chapter 18, section 2, line 6
ἀπεδέξατο, τοσοῦτον δὲ ἀπέσχε τοῦ δέξασθαί τι

τῶν διδομένων ὥστε καὶ τὸν Δημήτριον ἠξίωσεν
ἔν τινι τῶν κατὰ τὴν ὁδὸν πόλεων καταμεῖναι καὶ
τοὺς περὶ τὸν Ἀρχίαν μετ' αὐτοῦ.
(Const. Exc. 2(1), p. 284.)
Ὅτι ὁ Πτολεμαῖος ὁ βασιλεὺς Αἰγύπτου, ἐκ-
πεσὼν τῆς βασιλείας παρὰ τοῦ ἰδίου ἀδελφοῦ, ἐν
ἰδιώτου σχήματι οἰκτρῷ κατήντησεν εἰς τὴν Ῥώ-
μην μετὰ σπάδωνος ἑνὸς καὶ τριῶν παίδων.
πεπυσμένος δὲ κατὰ τὴν πορείαν τὸ κατάλυμα τὸ
τοῦ Δημητρίου τοῦ τοπογράφου, πρὸς τοῦτον ζητή-
σας κατέλυσε πεφιλοξενημένον ὑπ' αὐτοῦ πλεονάκις
ἐν τῇ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν ἐπιδημίᾳ· ᾤκει δὲ ἐν
ὑπερῴῳ στενῷ καὶ παντελῶς εὐτελεῖ διὰ τὸ μέγεθος
τῶν ἐν τῇ Ῥώμῃ μισθῶν. ὥστε τίς ἂν πιστεύσειεν
τοῖς ὑπὸ τῶν πολλῶν νομιζομένοις ἀγαθοῖς ἢ τοὺς
ὑπὲρ τὸ μέτριον εὐτυχοῦντας μακαριστοὺς ἡγή-
σαιτο; ὀξυτέραν γὰρ καὶ μείζονα μεταβολὴν τύχης
καὶ περιπέτειαν οὕτως ἀνέλπιστον οὐκ ἄν τις ἑτέραν
ῥᾳδίως εὕροι. οὐδεμιᾶς γὰρ αἰτίας ἀξιολόγου
Αίλιος Ηρωδιανός Partitiones (= Ἐπιμερισμοί) [Sp.?] (e codd. Paris.

2543 + 2570) Page 135, line 2
ι γράφεται· οἷον· τρίβω· τρίβος, ἡ ὁδός· τὸ τριβώνιον, τὸ

παλαιὸν ἱμάτιον· τρίβαξ, ὁ ἔμπειρος· τρίβων, ὁ ἔμπειρος,
καὶ κλίνεται τρίβωνος· τρὶς, ἀντὶ τοῦ ἐκ τρίτου· τρία, καὶ
ὅσα ἐξ αὐτοῦ· τριήμερος· τριήρης, ναῦς· τριγλῶχιν ὀϊστὸς,
ὁ τρεῖς ἔχων ὀξύτητας· τρίτη· τριταῖος· τριχῆ, καὶ τριχθὰ,
ἐπίῤῥημα, ἀντὶ τοῦ τριπλῶς· καὶ τὰ λοιπά.
Πλὴν τοῦ τρητὸν, τὸ τετρυπημένον· τρῆσις· τρήρων,
ἡ δειλὴ περιστερὰ, καὶ κλίνεται τρήρωνος.
Τρεῖς ἐπὶ ἀριθμοῦ, δίφθογγον.
Πᾶσα λέξις ἀπὸ τῆς το συλλαβῆς ἀρχομένη διὰ τοῦ ο
μικροῦ γράφεται· οἷον· τόπος· τοπογραφῶ· τόμος, τὸ κοντά-
κιον· τομὸς, ὁ κοπτικός· τόκος, τὸ γέννημα· τοκετὸς, τὸ
αὐτό· τοκεὺς, ὁ γεννήτωρ· τορὸν φρόνημα, τὸ μέγα· τορεύω·
τορεῖον, ἡ κατασκευή· τοπάζω, τὸ ὑπονόω· τοπάζιον, λίθος·
84
τόξον· τοξότης· τόνος, ἡ δύναμις· τοναῖος, ὁ ἰσχυρός· τομίας,

εὐνοῦχος· τολύπη, βοτάνη· τολυπεύω, τὸ κατεργάζομαι·
τονθορύζω, τὸ ὑπ' ὀδόντα λαλῶ· τόφρα, ἀντὶ τοῦ ἐπὶ τοσοῦ-
τον· καὶ τὰ λοιπά.
Πλὴν τοῦ τῷτοι· τῷτέως· τῷτότε· τωθάζω· τωθασμὸς,
ἡ λοιδορία· Τωβὴτ, καὶ Τωβίας, κύριον· καὶ τᾠκίδιον,
κατὰ συναλοιφὴν, τὸ οἰκίδιον.
Στράβων Γεωγραφικά Book 8, chapter 1, section 1, line 11
Ἐπεὶ δ' ἐπιόντες ἀπὸ τῶν ἑσπερίων τῆς Εὐρώπης

μερῶν, ὅσα τῇ θαλάττῃ περιέχεται τῇ ἐντὸς καὶ τῇ ἐκτός,
τά τε βάρβαρα ἔθνη περιωδεύσαμεν πάντα ἐν αὐτῇ μέ-
χρι τοῦ Τανάιδος καὶ τῆς Ἑλλάδος οὐ πολὺ μέρος, ἀπο-
δώσομεν νυνὶ τὰ λοιπὰ τῆς Ἑλλαδικῆς γεωγραφίας,
ἅπερ Ὅμηρος μὲν πρῶτος, ἔπειτα καὶ ἄλλοι πλείους
ἐπραγματεύσαντο, οἱ μὲν ἰδίᾳ λιμένας ἢ περίπλους ἢ
περιόδους γῆς ἤ τι τοιοῦτον ἄλλο ἐπιγράψαντες, ἐν οἷς
καὶ τὰ Ἑλλαδικὰ περιέχεται, οἱ δ' ἐν τῇ κοινῇ τῆς ἱστο-
ρίας γραφῇ χωρὶς ἀποδείξαντες τὴν τῶν ἠπείρων Τοπογραφίαν, καθάπερ
Ἔφορός τε ἐποίησε καὶ Πολύβιος·
ἄλλοι δ' εἰς τὸν φυσικὸν τόπον καὶ τὸν μαθηματικὸν
προσέλαβόν τινα καὶ τῶν τοιούτων, καθάπερ Ποσει-
δώνιός τε καὶ Ἵππαρχος. τὰ μὲν οὖν τῶν ἄλλων εὐδι-
αίτητά ἐστι, τὰ δ' Ὁμήρου σκέψεως δεῖται κριτικῆς,
ποιητικῶς τε λέγοντος καὶ οὐ τὰ νῦν ἀλλὰ τὰ ἀρχαῖα,
ὧν ὁ χρόνος ἠμαύρωκε τὰ πολλά. ὡς δ' οὖν δυνατὸν
ἐγχειρητέον ἀρξαμένοις ἀφ' ὧνπερ ἀπελίπομεν· ἐτε-
λεύτα δ' ἡμῖν ὁ λόγος ἀπὸ μὲν τῆς ἑσπέρας καὶ τῶν
ἄρκτων εἰς τὰ Ἠπειρωτικὰ ἔθνη καὶ τὰ τῶν Ἰλλυριῶν,
ἀπὸ δὲ τῆς ἕω εἰς τὰ τῶν Μακεδόνων μέχρι Βυζαντίου.
δέ τι καὶ νῦν κατὰ πόλεις ἄλλοι ἄλλως διαλέγονται, δο-

κοῦσι δὲ δωρίζειν ἅπαντες διὰ τὴν συμβᾶσαν ἐπικρά-
τειαν. τοσαῦτα μὲν οὖν τὰ τῶν Ἑλλήνων ἔθνη καὶ οὕ-
τως, ὡς τύπῳ εἰπεῖν, ἀφωρισμένα. λέγωμεν δὴ διαλα-
βόντες ὃν χρὴ τρόπον τῇ τάξει περὶ αὐτῶν.
Ἔφορος μὲν οὖν ἀρχὴν εἶναι τῆς Ἑλλάδος τὴν
85
Ἀκαρνανίαν φησὶν ἀπὸ τῶν ἑσπερίων μερῶν· ταύτην

γὰρ συνάπτειν πρώτην τοῖς Ἠπειρωτικοῖς ἔθνεσιν.
ἀλλ' ὥσπερ οὗτος τῇ παραλίᾳ μέτρῳ χρώμενος ἐντεῦ-
θεν ποιεῖται τὴν ἀρχήν, ἡγεμονικόν τι τὴν θάλατταν
κρίνων πρὸς τὰς Τοπογραφίας, ἐπεὶ ἄλλως γ' ἐνεχώρει
κατὰ τὴν Μακεδόνων καὶ Θετταλῶν τὴν ἀρχὴν ἀπο-
φαίνεσθαι τῆς Ἑλλάδος· οὕτω καὶ ἡμῖν προσήκει ἀκο-
λουθοῦσι τῇ φύσει τῶν τόπων σύμβουλον ποιεῖσθαι
τὴν θάλατταν. αὕτη δ' ἐκ τοῦ Σικελικοῦ πελάγους
προσπεσοῦσα τῇ μὲν ἀναχεῖται πρὸς τὸν Κορινθιακὸν
κόλπον, τῇ δ' ἀποτελεῖ χερρόνησον μεγάλην τὴν Πε-
λοπόννησον, ἰσθμῷ στενῷ κλειομένην. ἔστι δὲ τὰ δύο
μέγιστα συστήματα τῆς Ἑλλάδος τό τε ἐντὸς Ἰσθμοῦ
καὶ τὸ ἐκτὸς μέχρι τῆς ἐκβολῆς τοῦ Πηνειοῦ· ἔστι δὲ
καὶ μεῖζον καὶ ἐπιφανέστερον τὸ ἐντὸς Ἰσθμοῦ·
νήσῳ χωρίου ἀνταίροντος τῷ Πριάπῳ, συστέλλων ἐπ'

ἔλαττον τοὺς ὅρους, Δαμάστης δ' ἔτι μᾶλλον συστέλλει
ἀπὸ Παρίου· καὶ γὰρ οὗτος μὲν ἕως Λεκτοῦ προάγει,
ἄλλοι δ' ἄλλως· Χάρων δ' ὁ Λαμψακηνὸς τριακοσίους
ἄλλους ἀφαιρεῖ σταδίους, ἀπὸ Πρακτίου ἀρχόμενος
(τοσοῦτοι γάρ εἰσιν ἀπὸ Παρίου εἰς Πράκτιον), ἕως
μέντοι Ἀτραμυττίου πρόεισι· Σκύλαξ δὲ ὁ Καρυαν-
δεὺς ἀπὸ Ἀβύδου ἄρχεται· ὁμοίως δὲ τὴν Αἰολίδα
Ἔφορος μὲν λέγει ἀπὸ Ἀβύδου μέχρι Κύμης, ἄλλοι
δ' ἄλλως.
Τοπογραφεῖ δὲ κάλλιστα τὴν ὄντως λεγομένην
Τροίαν ἡ τῆς Ἴδης θέσις, ὄρους ὑψηλοῦ βλέποντος
πρὸς δύσιν καὶ τὴν ταύτῃ θάλατταν, μικρὰ δ' ἐπιστρέ-
φοντος καὶ πρὸς ἄρκτον καὶ τὴν ταύτῃ παραλίαν. ἔστι
δὲ αὕτη μὲν τῆς Προποντίδος ἀπὸ τῶν περὶ Ἄβυδον
στενῶν ἐπὶ τὸν Αἴσηπον καὶ τὴν Κυζικηνήν· ἡ δ' ἑσπε-
ρία θάλαττα ὅ τε Ἑλλήσποντός ἐστιν ὁ ἔξω καὶ τὸ Αἰ-
γαῖον πέλαγος. πολλοὺς δ' ἔχουσα πρόποδας ἡ Ἴδη καὶ
σκολοπενδρώδης οὖσα τὸ σχῆμα ἐσχάτοις ἀφορίζεται
τούτοις, τῷ τε περὶ τὴν Ζέλειαν ἀκρωτηρίῳ καὶ τῷ
καλουμένῳ Λεκτῷ, τῷ μὲν τελευτῶντι εἰς τὴν
Κλαύδιος Πτολεμαίος Geographia (lib. 1-3)

86
Book 1, chapter 1, section 5, line 1
γίνεται δ' ἐπὶ πλεῖστον ἡ μὲν χωρογραφία

περὶ τὸ ποιὸν μᾶλλον ἢ τὸ ποσὸν τῶν κατα-
τασσομένων· τῆς γὰρ ὁμοιότητος πεφρόντικε
πανταχῆ, καὶ οὐχ οὕτως τοῦ συμμέτρου τῶν
θέσεων· ἡ δὲ γεωγραφία περὶ τὸ ποσὸν μᾶλ-
λον ἢ τὸ ποιὸν, ἐπειδήπερ τῆς μὲν ἀναλογίας
τῆς δ' ὁμοιότητος μέχρι τῶν μεγαλομερεστέ-
ρων περιγραφῶν καὶ κατ' αὐτὸ τὸ σχῆμα μό-
νον.
Ὅθεν ἐκείνῃ μὲν δεῖ Τοπογραφίας,
φικὸς ἀνήρ· ταύτῃ δ' οὐ πάντως, ἐμποιεῖ γὰρ
μειώσεων δεικνύναι καὶ τὰς θέσεις καὶ τοὺς
καθόλου σχηματισμούς. Διὰ ταῦτα ἐκείνῃ
μὲν οὐδέν τι δεῖ μεθόδου μαθηματικῆς, ἐν-
ταῦθα δὲ τοῦτο μάλιστα προηγεῖται τὸ μέ-
ρος. Προεσκέφθαι γὰρ δεῖ καὶ τῆς ὅλης
γῆς τό τε σχῆμα καὶ τὸ μέγεθος ἔτι τε τὴν
Έφορος ιστορικός Testimonia Vol.-Jacobyʹ-T 2a,70,T, frag.t 12, li 2
περιείληφε δὲ τῆι γραφῆι πράξεις τάς τε τῶν Ἑλλήνων καὶ βαρβάρων

ἀρξάμενος ἀπὸ τῆς τῶν Ἡρακλειδῶν καθόδου· χρόνον δὲ περιέλαβε
σχεδὸν
ἐτῶν ἑπτακοσίων καὶ † πεντήκοντα, καὶ βίβλους γέγραφε τριάκοντα,
προοί-
μιον ἑκάστηι προθείς.
– V 1, 4: Ἔφορος δὲ τὰς κοινὰς πράξεις ἀναγράφων οὐ μόνον
κατὰ τὴν λέξιν, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν οἰκονομίαν ἐπιτέτευχε· τῶν γὰρ
βίβλων
ἑκάστην πεποίηκε περιέχειν κατὰ γένος τὰς πράξεις. διόπερ καὶ ἡμεῖς
τοῦτο τὸ γένος τοῦ χειρισμοῦ προκρίναντες κατὰ τὸ δυνατὸν ἀντεχόμεθα
ταύτης τῆς προαιρέσεως. καὶ ταύτην τὴν βίβλον ἐπιγράφοντες
Νησιωτικήν κτλ.
Στράβων. VIII 1, 1: οἱ δ' ἐν τῆι κοινῆι τῆς ἱστορίας γραφῆι
χωρὶς ἀποδείξαντες τὴν τῶν ἠπείρων Τοπογραφίαν, καθάπερ Ἔφορός τε
ἐποίησε καὶ Πολύβιος.

87
POLYB. VI 45, 1: οἱ λογιώτατοι τῶν ἀρχαίων συγγραφέων Ἔφορος

Ξενοφῶν Καλλισθένης (124 T 28) Πλάτων ..... (F 148).
JOSEPH. c. Ap. I 67: οἱ δοκοῦντες ἀκριβέστατοι συγγραφεῖς,
ὧν ἐστιν Ἔφορος .... (F 133). SENECA Quaest. N. VII 16, 2:
Ephorus vero non est religiosissimae fidei: saepe decipitur, saepe decipit
.... (F 212). Στράβων. X 3, 3: τὴν δ' ἀνομολογίαν τῆς γραφῆς καὶ τῆς
ἀποφάσεως ... (F 122).
Έφορος ιστορικός Frag. Vol.-Jacobyʹ-F 2a,70,F, frag. 143, line 5
– VI 1, 12: ὤικουν δὲ Ἰάπυγες τὸν Κρότωνα πρότερον, ὡς Ἔφορός

φησιν.
– VI 1, 15: οἰκιστὴς δὲ τοῦ Μεταποντίου Δαύλιος ὁ
Κρίσης τύραννος γεγένηται τῆς περὶ Δελφούς, ὥς φησιν Ἔφορος.
– VII 7, 10: ἔστι δ', ὥς φησιν Ἔφορος, Πελασγῶν
ἵδρυμα (sc. τὸ μαντεῖον τὸ ἐν Δωδώνηι).
Στράβων. VIII 1, 3: Ἔφορος μὲν οὖν ἀρχὴν εἶναι τῆς Ἑλλά-
δος τὴν Ἀκαρνανίαν φησὶν ἀπὸ τῶν ἑσπερίων μερῶν· ταύτην γὰρ
συνάπτειν
πρώτην τοῖς Ἠπειρωτικοῖς ἔθνεσιν. ἀλλ' ὥσπερ οὗτος τῆι παραλίαι
μέτρωι
χρώμενος ἐντεῦθεν ποιεῖται τὴν ἀρχήν, ἡγεμονικόν τι τὴν θάλατταν
κρίνων
πρὸς τὰς Τοπογραφίας, ἐπεὶ ἄλλως γ' ἐνεχώρει κατὰ τὴν Μακεδόνων καὶ
Θετταλῶν γῆν ἀρχὴν ἀποφαίνεσθαι τῆς Ἑλλάδος .......

[SKYMN.] orb. descr. 470 – 478: ἑξῆς διέξιμεν δὲ πάλι τὴν
Ἑλλάδα ἐπὶ κεφαλαίου τούς τε περὶ αὐτὴν τόπους ἐθνικῶς ἅπαντας κατ'
Ἔφορον δηλώσομεν. μετὰ τοὺς Ἀκαρνᾶνας μέν ἐστ' Αἰτωλία, ἐξ Ἤλιδος
λαβοῦσα
τὴν ἀποικίαν· Κουρῆτες αὐτὴν γὰρ κατώικουν τὸ πρότερον, ἀφικόμενος
δ'
Αἰτωλὸς ἐκ τῆς Ἤλιδος Αἰτωλίαν ὠνόμασ' ἐκείνους ἐκβαλών .......
– 535 – 549: Κρήτη δὲ νῆσος τῆς Πελοποννήσου πέραν κεῖται,
μεγάλη τὸ μέγεθος εὐδαίμων τ' ἄγαν, ἀπὸ τῆς Μαλείας τῆς Λακωνικῆς
ἄκρας
κατὰ μῆκος εἰς τὸ πέλαγος ἄχρι τῆς Δωρίδος Ῥόδου παρεκτείνουσα καὶ
πλείστοις
σχεδὸν ὀχλοῖς ἀπ' ἀρχῆς καὶ πόλεσιν οἰκουμένη. ἀρχαιοτάτους ἔχει δὲ
88
Πολύβιος ιστορίαι. Book 29, chapter 12, section 4, line 2
διὰ πλειόνων. ὅταν γὰρ ἁπλᾶς καὶ μονοειδεῖς λαβόν-

τες ὑποθέσεις βούλωνται μὴ τοῖς πράγμασιν, ἀλλὰ τῷ
πλήθει τῶν βύβλων ἱστοριογράφοι νομίζεσθαι καὶ τὴν
τοιαύτην ἐφέλκεσθαι φαντασίαν, ἀναγκαῖόν ἐστι τὰ
μὲν μικρὰ μεγάλα ποιεῖν, τὰ δὲ βραχέως εἰρημένα
διασκευάζειν καὶ λογοποιεῖν, ἔνια δὲ τῶν ἐν παρέργῳ
πεπραγμένων ἔργα καὶ πράγματα κατασκευάζειν, ἀγῶνας
διατιθεμένους καὶ παρατάξεις ἐξαγγέλλοντας, ἐν αἷς
ἐνίοτε πεζοὶ μὲν ἔπεσον δέκα, ποτὲ (δὲ) μικρῷ πλείους,
ἱππεῖς δ' ἔ(τι) τούτων ἐλάττους. πολιορκίας μὲν γὰρ
καὶ Τοπογραφίας καὶ τὰ παραπλήσια τούτοις οὐκ ἂν
εἴποι τις ἀξίως ἐφ' ὅσον ἐξεργάζονται διὰ τὴν ἀπορίαν
τῶν πραγμάτων. περὶ δὲ τοὺς τὰ καθόλου γράφον-
τας ἐναντίος ἐστὶν ὁ τρόπος· διόπερ οὐ χρὴ κατα-
γινώσκειν ὡς ἡμῶν ἐπισυρόντων τὰς πράξεις, ὅταν
τὰ παρ' ἐνίοις πολλοῦ τετευχότα λόγου καὶ διασκευῆς
ἡ̣μ̣ε̣ῖ̣σ̣ ποτὲ μὲν παραλείπωμεν, ποτὲ δὲ βραχέως ἐξ-
αγγέλλωμεν, ἀλλὰ πιστεύειν ὅτι τὸν καθήκοντα λόγον
ἑκάστοις ἀποδίδομεν. ἐκεῖνοι μὲν γὰρ ὅταν ἐν τῇ
συμπάσῃ πραγματείᾳ λόγου χάριν Φανοτείας καὶ
Κορωνείας καὶ .. ε .. οῦ πολιορκίαν γράφω
Πολύβιος ιστορίαι. Book 34, chapter 1, section 2, line 1
πρὸς ὁμολογουμένην ψευδολογίαν ἀκριβολογούμενος

καὶ τὸν ἐπιμετροῦντα λόγον εἰσφέρων παραπλήσιόν τι
ποιεῖν. διὸ καὶ μάτην τελέως περὶ τούτων λέγειν, εἰ
μή τις καὶ γράφειν ἐνύπνια βούλεται καὶ θεωρεῖν
ἐγρηγορότος ἐνύπνια.
FRAG. LIBRI XXXIV.
A. FRAG. GRAECA. I. GENERALIA NONNULLA. DE

ARGUMENTO HUIUS LIBRI.
Οἱ δ' ἐν τῇ κοινῇ τῆς ἱστορίας γραφῇ χωρὶς ἀπο-

δείξαντες τὴν τῶν ἠπείρων Τοπογραφίαν, καθάπερ Ἔφο-
ρός τε ἐποίησε καὶ Πολύβιος. –
89
Πολύβιος ... φήσας περὶ τῶν Ἑλληνικῶν καλῶς

μὲν Εὔδοξον, κάλλιστα δ' Ἔφορον ἐξηγεῖσθαι περὶ
κτίσεων, συγγενειῶν, μεταναστάσεων, ἀρχηγετῶν, ἡμεῖς
δέ, 8φησί, τὰ νῦν ὄντα δηλώσομεν καὶ περὶ θέσεως
τόπων καὶ διαστημάτων· τοῦτο γάρ ἐστιν οἰκειότατον
χωρογραφίᾳ. 8ἀλλὰ μὴν σύγε, ὦ Πολύβιε, ὁ τὰς λαο-
δογματικὰς ἀποφάσεις περὶ τῶν διαστημάτων εἰσάγων
οὐκ ἐν τοῖς ἔξω τῆς Ἑλλάδος μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς
Ἑλληνικοῖς * καὶ διδοῖς εὐθύνας τὰς μὲν Ποσειδωνίῳ,
Πολύβιος Frag. de figuris Page 108, line 9
εἶτ' ἐπάγει, μήτι δ' ἡνίοχος περιγίνεται ἡνιόχοιο.

Εἰκών ἐστι λόγος εἴδους εἴδει παρατεθεὶς ὁλοσχε-
ρῶς ἢ ἀπὸ μέρους· ὁλοσχερῶς μὲν
Ἀρτέμιδι ἰκέλη ἠὲ χρυσῇ Ἀφροδίτῃ·
ἀπὸ μέρους δέ,
ὄμματα καὶ κεφαλὴν ἴκελος Διῒ τερπικεραύνῳ.
Ἄρεϊ δὲ ζώνην, στέρνον δὲ Ποσειδάωνι.
Παράκειται δὲ τῇ εἰκόνι ἐννέα, εἰκονισμός, εἰκο-
νογραφία, ὑποτύπωσις, εἰδωλοποιΐα, εἰκασία, εἰδικὴ
ὁμοίωσις, χαρακτηρισμός, τοποθεσία καὶ Τοπογραφία.
εἰκονισμός ἐστι σώματος ἰδίως ἀπόδοσις ἐξ ἱστορίας
λαμβανόμενος, οἷον
γυρὸς ἐν ὤμοισιν, μελανόχροος, οὐλοκάρηνος.
καὶ τὸ ἐπὶ Θερσίτου
φολκὸς ἔην, χωλὸς δ' ἕτερον πόδα.
τὸ δ' αὐτὸ καὶ εἰκονογραφία ἂν εἴη, ὅταν κατὰ τὴν ἀπό-
δοσιν τῆς μορφῆς ὁμοιώσεως ἐφάπτηται.
Ὑποτύπωσίς ἐστι σώματος ἰδίως ἀπόδοσις πεπλα-
σμένου, καὶ γάρ τε λιταί εἰσι Διὸς κοῦραι μεγάλοιο,
Πολύβιος Frag. de figuris Page 109, line 9
ὀφθαλμῶν τε βολαί, κεφαλή τ' ἐφύπερθέ τε χαῖται.

Χαρακτηρισμός ἐστιν ὑποτύπωσις ἰδιώματος ψυχῆς,
οἷον
εὖ δὲ σὺ οἶσθα, γεραιὲ διοτρεφές, οἷον ἐκεῖνος
δεινὸς ἀνήρ· τάχα κεν καὶ ἀναίτιον αἰτιόῳτο.
Τοποθεσία ἐστὶ τόπων ἰδίων ἀπόδοσις ὑφεστώτων,
οἷά ἐστι τὰ ἐπὶ τῆς Ἰθάκης, Φόρκυνος μὲν ὅδ' ἐστὶ λιμὴν ἁλίοιο
90
γέροντος ἐν δήμῳ Ἰθάκης· δύο δὲ προβλῆτες ἐν αὐτῇ, καὶ ἑξῆς.

Τοπογραφία ἐστὶ τόπου ἰδίως ἀπόδοσις πεπλασμένου, ὡς ἔχει ἥ τε
Καλυψοῦς νῆσος, ὕλη δὲ σπέος ἀμφὶ πεφύκει τηλεθόωσα· καὶ τὰ ἐπὶ τῆς
Λεχείας, νῆσος ἔπειτα Λέχεια παρακεκλιμένη τετάνυσται.
Εἶδος δ' ἂν εἴη τῆς ὁμοιώσεως καὶ ἡ καλουμένη διαφορά, ἥτις πᾶσι τοῖς
ἄλλοις τῆς ὁμοιώσεως εἴδεσιν
ἀντέστραπται, οἷον οὔτε θαλάσσης κῦμα τόσον βοάᾳ ποτὶ χέρσον,
καὶ τὰ ἑξῆς.
Ποσειδώνιος. Testimonia Vol.-Jacobyʹ-T 2a,87,T, frag. 14, line 2
RANDNOTIZ COD. A SUID. s. Πολύβιος (91 T 2): ἰστέον ὅτι

διαδέχεται τὴν Πολυβίου ἱστορίαν Ποσειδώνιος Ὀλβιοπολίτης, σοφιστής.
VITRUV. De arch. VIII 3, 27: (F 123) ex his autem rebus sunt

nonnulla quae ego per me perspexi, cetera in libris Graecis scripta
inveni,
quorum scriptorum hi sunt auctores Theophrastos Timaeus Posidonios
Hegesias
Herodotus Aristides Metrodorus, qui magna vigilantia et infinito studio
locorum
proprietates, aquarum virtutes ab inclinatione caelique regionum
qualitates ita
esse distributas scriptis dedicaverunt.
Στράβων. VIII 1, 1: οἱ δ' ἐν τῆι κοινῆι τῆς ἱστορίας γραφῆι
χωρὶς ἀποδείξαντες τὴν τῶν ἠπείρων Τοπογραφίαν, καθάπερ Ἔφορός τε
ἐποίησε (70 T 12) καὶ Πολύβιος, ἄλλοι δ' εἰς τὸν φυσικὸν τόπον καὶ
τὸν μαθηματικὸν προσέλαβόν τινα καὶ τῶν τοιούτων, καθάπερ
Ποσειδώνιός
τε καὶ Ἵππαρχος.
– II 2, 1: .... ἐν τοῖς Περὶ Ὠκεανοῦ (F 28)· δοκεῖ γὰρ
ἐν αὐτοῖς τὰ πολλὰ γεωγραφεῖν, τὰ μὲν οἰκείως, τὰ δὲ μαθηματικώτερον.
– II 3, 8: (F 28) πολλὰ γὰρ ἐν τοῖς καθ' ἕκαστα τυγχάνει τῆς προση-
κούσης διαίτης, ὅσα γεωγραφικά· ὅσα δὲ φυσικώτερα, ἐπισκεπτέον ἐν
ἄλλοις ἢ οὐδὲ φροντιστέον· πολὺ γάρ ἐστι τὸ αἰτιολογικὸν παρὰ αὐτῶι
καὶ τὸ ἀριστοτελίζον, ὅπερ ἐκκλίνουσιν οἱ ἡμέτεροι διὰ τὴν ἐπίκρυψιν
τῶν αἰτιῶν.
Πυθέας περιηγητής Frag. Frag. 9b, line 2

91
βορειοτέροις ιζ καὶ ιη ὡρῶν ἡ μεγίστη ἡμέρα γίνεται.

ἐπὶ δὲ τοὺς τόπους τούτους δοκεῖ καὶ Πυθέας ὁ
Μασσαλιώτης παρεῖναι. φησὶ γοῦν ἐν τοῖς Περὶ τοῦ
Ὠκεανοῦ πεπραγματευμένοις αὐτῶι ὅτι “... ἐδείκνυον
ἡμῖν οἱ βάρβαροι ὅπου ὁ ἥλιος κοιμᾶται ...”. συνέ-
βαινε γὰρ περὶ τούτους τοὺς τόπους τὴν μὲν νύκτα μικρὰν
γίνεσθαι ὡρῶν οἷς μὲν δύο, οἷς δὲ τριῶν, ὥστε μετὰ τὴν
δύσιν μικροῦ διαλείμματος γινομένου ἐπανατέλλειν εὐθέως
τὸν ἥλιον.
KOSMAS DER INDIENFAHRER Χριστιανικὴ
Τοπογραφία II p. 82, 18 E. O. Winstedt: Πυθέας δὲ ὁ
Μασσαλιώτης φησὶν ἐν τοῖς Περὶ Ὠκεανοῦ ὅτι
παραγενομένωι αὐτῶι ἐν τοῖς βορειοτάτοις τόποις ἐδείκ-
νυον οἱ αὐτόθι βάρβαροι τὴν ἡλίου κοίτην, ὡς ἐκεῖ τῶν
νυκτῶν ἀεὶ γενομένου παρ' αὐτοῖς.
KLEOMEDES Κυκλικὴ θεωρία μετεώρων I 7
p. 68, 6 – 70, 22 H. Ziegler: ... ὅθεν καὶ τὰ κατὰ τὰς αὐξήσεις
καὶ μειώσεις τῶν ἡμερῶν μεγίστης παρ' αὐτοῖς ἔχεται
παραλλαγῆς. λέγεται γοῦν ἐν Βρεττανίαι περὶ Καρκίνον
τοῦ ἡλίου γινομένου καὶ τὴν μεγίστην ἡμέραν ποιοῦντος
Βέττιος Βάλενς , Anthologiarum libri ix Page 125, line 23
οἰκοδεσποτείας οὐδὲ πραγματείας συνίσταται, ἀλλὰ διὰ πολλῶν.

Ἐὰν οὖν τις ἀκριβῶς διεξιχνεύσῃ τοὺς τόπους καὶ τὰς οἰκο-
δεσποτείας, εὐκατάληπτον ἕξει περὶ ὃ εὐτυχεῖ μέρος ἡ γένεσις καὶ
περὶ ὃ δυστυχεῖ. ὅσοι οὖν λόγον ἔχοντες ἀστέρες ἤτοι περὶ βίον
ἢ ζωὴν ἢ σίνος ἢ πάθος ἢ πρᾶξιν ἢ καὶ περὶ τὰ λοιπὰ ἐπὶ ἑνὸς
κακωθῶσι, περὶ ἐκεῖνο τὸ εἶδος καταβλάπτουσι τὴν γένεσιν. μᾶλ-
μεως οἰκοδεσποτείᾳ·† τὸ γὰρ λέγειν· ὁ μὲν γὰρ ἐπέχει πρᾶ-
δὲ φθίσιν· καί· προκατοπτευόμενος τῆς συνοδικῆς Τοπογραφίας ἢ
των ἐπαναφοράς· καί· σκοπεῖν δὲ δεῖ τὸν ἐναρχόμενον
γενεθλιαλογεῖν δύσεως προδύσεως ἐπικαταδύσεως τό-
πον· ἐν γὰρ τούτοις εὑρίσκεσθαι τὴν πεπρωμένην
τελευτήν· καὶ ἄλλα δὲ πολλά. δεῖ οὖν ἕτερον μὲν τόπον περὶ
πράξεως λαμβάνειν καὶ δόξης, ἕτερον δὲ περὶ ζωῆς, ἕτερον περὶ
σίνους καὶ πάθους καὶ θανάτου. οὐκ ἄρα οὖν πάντα ἑνὶ οἰκο-
δεσπότῃ κατακόλουθα γενήσεται· εὐλόγως οὖν καὶ ἡμεῖς διὰ πολ-
92
λῶν δυνάμεων τὰς ἀποδείξεις ποιούμεθα.
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De sententiis Page 193, line 10
τὰ πρὸς Γαλάτας καὶ τὰ πρὸς Γένθιον .....

122. ..... πάλιν ἕτεροι περὶ τοῦ Συριακοῦ πολέμου· τού-
του δ' αἴτιόν ἐστιν ὅπερ ἡμῖν εἴρηται διὰ πλειόνων. ὅταν γὰρ
ἁπλᾶς καὶ μονοειδεῖς λαβόντες ὑποθέσεις βούλωνται μὴ τοῖς πράγ-
μασιν ἀλλὰ τῷ πλήθει τῶν βίβλων ἱστοριογράφοι νομίζεσθαι καὶ
τὴν τοιαύτην ἐφέλκεσθαι φαντασίαν, ἀναγκαῖόν ἐστι τὰ μὲν μικρὰ
μεγάλα ποιεῖν, τὰ δὲ βραχέως εἰρημένα διασκευάζειν καὶ λογο-
ποιεῖν, ἔνια δὲ τῶν ἐν παρέργῳ πεπραγμένων ἔργα καὶ πράγματα
κατασκευάζειν, ἀγῶνας διατιθεμένους καὶ παρατάξεις ἐξαγγέλλον-
τας, ἐν αἷς ἐνίοτε πεζοὶ μὲν ἔπεσον δέκα, ποτὲ δὲ μικρῷ πλείους,
ἱππεῖς δὲ τούτων ἐλάττους. πολιορκίας μὲν γὰρ καὶ Τοπογραφίας
καὶ τὰ παραπλήσια τούτοις οὐκ ἂν εἴποι τις ἀξίως ἐφ' ὅσον
ἐξεργάζονται διὰ τὴν ἀπορίαν τῶν πραγμάτων. περὶ δὲ τοὺς τὰ
καθόλου γράφοντας ἐναντίος ἐστὶν ὁ τρόπος· διόπερ οὐ χρὴ
καταγινώσκειν ὡς ἡμῶν ἐπισυρόντων τὰς πράξεις, ὅταν τὰ παρ'
ἐνίοις πολλοῦ τετευχότα λόγου καὶ διασκευῆς ἡμεῖς ποτὲ μὲν παρα-
λείπωμεν, ποτὲ δὲ βραχέως ἐξαγγέλλωμεν, ἀλλὰ πιστεύειν ὅτι τὸν
καθήκοντα λόγον ἑκάστοις ἀποδίδομεν. ἐκεῖνοι μὲν γὰρ ὅταν ἐν
τῇ συμπάσῃ πραγματείᾳ λόγου χάριν Φανωτίας καὶ Κορωνίας καὶ
..ε...οῦ πολιορκίαν γράφωσιν, ἀναγκάζονται πάσας τὰς τῆς
πολιορκίας ἐπινοίας καὶ τόλμας καὶ διαθέσεις ἐκτίθεσθαι,
Κωνσταντίνος 7ος Πορφυρογέννητος. De sententiis Page 375, line 9
πισήμαντον. τῆς μὲν γὰρ τῶν ἀγαθῶν ἀνδρῶν ἐπαινουμένης ἀρε-

τῆς πολλοὶ τῶν ἐπιγινομένων προάγονται πρὸς τὸν ὅμοιον ζῆλον,
τῆς δὲ τῶν φαύλων ἀνανδρείας ὀνειδιζομένης οὐκ ὀλίγοι τῶν πρὸς
τὴν κακίαν ὁρμώντων ἀποτρέπονται. διὸ καὶ χρηστέον οὐ παρέρ-
γως τῇ τῆς ἱστορίας παρρησίᾳ πρὸς ἐπανόρθωσιν τοῦ κοινοῦ βίου.
364. Ὅτι ὁ Πτολεμαῖος ὁ βασιλεὺς Αἰγύπτου, ἐκπεσὼν τῆς
βασιλείας παρὰ τοῦ ἰδίου ἀδελφοῦ, ἐν ἰδιώτου σχήματι οἰκτρῷ
κατήντησεν εἰς τὴν Ῥώμην μετὰ σπάδωνος ἑνὸς καὶ τριῶν παίδων.
πεπυσμένος δὲ κατὰ τὴν πορείαν τὸ κατάλυμα τὸ τοῦ Δημητρίου
τοῦ τοπογράφου, πρὸς τοῦτον ζητήσας κατέλυσε πεφιλοξενημένον
ὑπ' αὐτοῦ πλεονάκις ἐν τῇ κατὰ τὴν Ἀλεξάνδρειαν ἐπιδημίᾳ·
ᾤκει δὲ ἐν ὑπερώῳ στενῷ καὶ παντελῶς εὐτελεῖ διὰ τὸ μέγεθος
τῶν ἐν τῇ Ῥώμῃ μισθῶν. ὥστε τίς ἂν πιστεύσειεν τοῖς ὑπὸ τῶν
93
πολλῶν νομιζομένοις ἀγαθοῖς ἢ τοὺς ὑπὲρ τὸ μέτριον εὐτυχοῦντας

μακαριστοὺς ἡγήσαιτο; ὀξυτέραν γὰρ καὶ μείζονα μεταβολὴν τύχης
καὶ περιπέτειαν οὕτως ἀνέλπιστον οὐκ ἄν τις ἑτέραν ῥαδίως εὕροι.
οὐδεμιᾶς γὰρ αἰτίας ἀξιολόγου γενομένης, τὸ τηλικοῦτο τῆς βασι-
λείας ἀξίωμα πρὸς ἰδιωτικὴν ταπεινότητα τύχης ἐπεπτώκει, καὶ
ὁ τοσαύταις μυριάσιν ἐλευθέρων ἐπιτάττων ἄφνω τρεῖς οἰκέτας
ἔσχε μόνον περιλελειμμένους ἀπὸ τῶν τῆς ἰδίας τύχης ναυαγίων.
Φώτιος. Codex 239, Bekker page 318b, line 35
τοῦ λόγου καὶ ποιήματος, παραλλάσσουσι δὲ ἐν τῷ μᾶλ-

λον καὶ ἧττον. Καὶ ὅτι τοῦ πλάσματος τὸ μέν ἐστιν ἁδρόν,
τὸ δὲ ἰσχνόν, τὸ δὲ μέσον. Καὶ τὸ μὲν ἁδρὸν ἐπληκ-
τικώτατόν ἐστι καὶ κατεσκευασμένον μάλιστα καὶ ποιη-
τικὸν ἐπιφαῖνον κάλλος· τὸ δὲ ἰσχνὸν τὴν τροπικὴν μὲν
καὶ φιλοκατάσκευον σύνθεσιν μεταδιώκει, ἐξ ἀνειμένων
δὲ μᾶλλον συνήρτηται, ὅθεν ὡς ἐπίπαν τοῖς γοεροῖς
ἄριστά πως ἐφαρμόττει. Τὸ δὲ μέσον καὶ τοὔνομα μὲν
δηλοῖ ὅτι μέσον ἐστὶν ἀμφοῖν. Ἀνθηρὸν δὲ κατ' ἰδίαν
οὐκ ἔστι πλάσμα, ἀλλὰ συνεκφέρεται καὶ συμμέμικται
τοῖς εἰρημένοις, ἁρμόζει δὲ Τοπογραφίαις καὶ λειμώνων
ἢ ἀλσῶν ἐκφράσεσιν.
Οἱ δὲ τῶν εἰρημένων ἀποσφα-
λέντες ἰδεῶν ἀπὸ μὲν τοῦ ἁδροῦ εἰς τὸ σκληρὸν καὶ ἐπηρ-
μένον ἐτράπησαν, ἀπὸ δὲ τοῦ ἰσχνοῦ εἰς τὸ ταπεινὸν,
ἀπὸ δὲ τοῦ μέσου εἰς τὸ ἀργὸν καὶ ἐκλελυμένον.
Διαλαμβάνει δὲ καὶ περὶ κρίσεως ποιήματος, ἐν ᾧ
παραδί-δωσι τίς ἤθους καὶ πάθους διαφορά. Καὶ ὅτι τῆς ποιη-
τικῆς τὸ μέν ἐστι διηγηματικόν, τὸ δὲ μιμητικόν. Καὶ τὸ
μὲν διηγηματικὸν ἐκφέρεται δι' ἔπους, ἰάμβου τε καὶ
Κοσμάς Ινδικοπλεύστης Τοπογραφία Christiana Book pinax, section

3, line 19
Ο Κοσμάς ο Ινδικοπλεύστης («αυτός που έπλευσε στον Ινδικό») ήταν

Ελληνικής καταγωγής έμπορος από την Αλεξάνδρεια και αργότερα
μοναχός, ο οποίος έζησε τον 6ο μ.Χ. αιώνα, και που την εποχή του
Ιουστινιανού έκανε έναν αριθμό ταξιδιών για εμπορικούς λόγους,
φτάνοντας μέχρι την Ινδία. Δεν είναι απολύτως βέβαιο ότι «Κοσμάς»
είναι το αληθινό του όνομα, αλλά παραδίδεται σε ένα από τα αντίγραφα
του 12τομου έργου του «Χριστιανική Τοπογραφία», το οποίο
94
συνέγραψε την περίοδο που μόνασε στο όρος Σινά και περιγράφει τα
ταξίδια αυτά.
Η Χριστιανική Τοπογραφία
Η Χριστιανική Τοπογραφία είναι ένα 12τομο έργο. Περιλαμβάνεται στον

88ο τόμο της Patrologia Graeca του Ζακ Πολ Μιν. Το αρχικό έργο
περιγραφόταν σε 5 βιβλία. Αργότερα, ο Κοσμάς επέκτεινε την
Χριστιανική Τοπογραφία προσθέτοντας άλλα 5 βιβλία, ενώ τα δύο
τελευταία (11 και 12) δεν φαίνεται πως έχουν τόση σχέση με το έργο και
ίσως αρχικά ήταν μέρη από άλλα έργα του ιδίου συγγραφέα.[2]
Το έργο σώζεται σε 3 πλήρη αντίγραφα, από τα οποία όμως αυτό του
Βατικανού (Vaticanus Graecus 699), γραμμένο τον 9ο αιώνα στην
Κωνσταντινούπολη, περιέχει μόνο τα 10 πρώτα βιβλία. Τα άλλα δύο
αντίγραφα (που περιέχουν και τα 12 βιβλία) βρίσκονται στην Μονή της
Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, και στην Φλωρεντία. Το πρώτο (No. 1186)
είναι αντίγραφο του 11ου αιώνα, γραμμένο στην Καππαδοκία, ενώ το
δεύτερο (Laurentianus Plutei IX.28) είναι αντίγραφο και αυτό του 11ου
αιώνα, γραμμένο στην μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους. Ένα τέταρτο
πλήρες αντίγραφο υπήρχε στην Αγγλία (Phillips 2581) και ήταν
αντίγραφο αυτού της Φλωρεντίας του 1682, αλλά έχει χαθεί. Επίσης
υπάρχει και ένας αριθμός από αντίγραφα μέρους του έργου.[2]
Στην Χριστιανική Τοπογραφία περιγράφει τις περιοχές που επισκέφτηκε
και τα όσα άκουσε για αυτές, ενώ παρέχει και χάρτες και σχέδια των
περιοχών αυτών. Επίσης δίνει μια θεωρία για τον Κόσμο σύμφωνα με
την οποία η Γη είναι μια επιμήκης επίπεδη περιοχή κάτω από τον
ουράνιο θόλο, στα τέσσερα άκρα της οποίας ο ουρανός ακουμπά τα δικά
του άκρα σχηματίζοντας έναν κύβο με κυρτή οροφή. Γύρω από την Γη
υπήρχε ο Ωκεανός και πέρα από αυτόν ο Παράδεισος. Στόχος του ήταν
να αποδείξει πως οι προχριστιανικοί γεωγράφοι είχαν εσφαλμένα
ισχυριστεί ότι η Γη είναι σφαιρική. Οι απόψεις του, ωστόσο, για την
επίπεδη Γη είχαν μικρή επιρροή ακόμα και σε εκκλησιαστικούς κύκλους.
Ο σχεδόν σύγχρονός του φιλόσοφος, Ιωάννης ο Φιλόπονος, διαφώνησε
μαζί του, όπως και οι περισσότεροι χριστιανοί φιλόσοφοι της εποχής. [3]
Τις τελευταίες μάλιστα σελίδες του έργου, ο Κοσμάς τις αφιερώνει στο
να αντικρούσει την κριτική των άλλων μοναχών, ότι αυτό που έλεγε ήταν
λάθος.[2] Το θεωρητικό μοντέλο της γης κατά τον Κοσμά ΙνδικοπλεύστηΟ
Κοσμάς αποδεικνύεται ότι είναι ενδιαφέρων και αξιόπιστος οδηγός ως
95
προς τις γεωγραφικές και ιστορικές πληροφορίες που παραδίδει από τα

ταξίδια του, καθώς έτυχε να παραβρεθεί σε σημαντικά ιστορικά γεγονότα
όπως η προετοιμασία για την εκστρατεία του βασιλιά του Αξούμ ενάντια
στους Ιουδαίους της Υεμένης.
Ὅτι βεβαία ἐστὶ καὶ ἀξιόπιστος ἡ θεία Γραφὴ καὶ συμφώ-

νως αὐτὴ ἑαυτῇ καθ' ἑαυτὴν διηγουμένη, Παλαιά τε καὶ
Καινὴ Διαθήκη, σημαίνουσα καὶ τὸ χρήσιμον τῶν σχημάτων
τοῦ παντὸς κόσμου. Λόγος δʹ Ἀνακεφαλαίωσις σύντομος καὶ διαγραφὴ
σχημάτων τοῦ κόσμου κατὰ τὴν θείαν Γραφήν, καὶ τῆς σφαίρας
ἀνατροπή. Λόγος εʹ Ἐν ᾧ ἐστι τῆς σκηνῆς ἡ διαγραφή, καὶ τῶν
προφητῶν καὶ ἀποστόλων ἡ συμφωνία. Ἔστι τοίνυν αὕτη ἡ βίβλος
ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΠΑΝΤΟΣ ΤΟΥ
ΚΟΣΜΟΥ παρ' ἡμῶν ὠνομασμένη. Λόγος ϛʹ συνημμένος.
Περὶ μεγέθους ἡλίου. Λόγος ζʹ Πρὸς Ἀναστάσιον ὅτι ἀκατάλυτοί εἰσιν
οἱ οὐρανοί. Λόγος ηʹ Εἰς τὴν ᾠδὴν Ἐζεκίου, καὶ εἰς τὸν ἀναποδισμὸν
τοῦ ἡλίου. Λόγος θʹ Καταγραφὴ δρόμου ἄστρων.
Κοσμάς Ινδικοπλεύστης Τοπογραφία Christiana Book 2, section 5,

line 16
μενοι καὶ πέρας ἐπιτεθεικότες τῷ λόγῳ ἐφαπτόμεθα νυνὶ τῆς

ὑμετέρας κελεύσεως ὑποθέσεις χριστιανικὰς ἐν τούτῳ πρῶτον
τῷ δευτέρῳ λόγῳ διηγούμενοι περὶ σχημάτων καὶ τοποθεσίας
τοῦ κόσμου· εἶθ' οὕτως ἐν τῷ τρίτῳ, ὅτι βεβαία ἐστὶ καὶ
ἀξιόπιστος ἡ θεία Γραφή, Παλαιά τε καὶ Καινὴ Διαθήκη, αὐτὴ
καθ' ἑαυτήν, διηγουμένη καὶ ἀποφαινομένη καὶ τὸ χρήσιμον
τῶν σχημάτων· ἔτι τε πάλιν ἐν τῷ τετάρτῳ ἀνακεφαλαίωσιν
καὶ διαγραφὴν τῶν τοῦ κόσμου σχημάτων· ὁμοίως ἐν τῷ
πέμπτῳ διαγραφὴν τῆς σκηνῆς τῆς ἐν τῇ ἐρήμῳ κατασκευα-
σθείσης, καὶ τῶν προφητῶν καὶ ἀποστόλων τὴν συμφωνίαν.
Ἔστω τοίνυν αὕτη ἡ βίβλος Χριστιανικὴ Τοπογραφία
περιεκτικὴ παντὸς τοῦ κόσμου παρ' ἡμῶν ὠνομασμένη,
ἀποδείξεις ἔχουσα ἐκ τῆς θείας ὄντως Γραφῆς, περὶ ἧς
ἀμφισβητεῖν χριστιανοὺς οὐ δέον. Τῆς οὖν ἄνωθεν, ὡς
εἴρηται, ῥοπῆς συνεργούσης ἡμῖν διὰ τῶν ὑμετέρων προ-
σευχῶν, ἀρχόμεθα λέγειν τὰς ἡμετέρας ὑποθέσεις.
Λέγει τοίνυν ὁ θεῖος κοσμογράφος Μωϋσῆς· «Ἐν ἀρχῇ
ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν.» Ὑποτιθέμεθα
τοίνυν οὐρανὸν ἅμα καὶ γῆν περιεκτικὰ τοῦ παντὸς ὑπάρχειν,
96
ὡς περιέχοντα τὸ πᾶν ἔνδον ἑαυτῶν. Ὅτι δὲ ταῦθ' οὕτως

ἔχει, αὐτὸς πάλιν βοᾷ· «Ἐν γὰρ ἓξ ἡμέραις ἐποίησεν ὁ Θεὸς

line 11t
Θεὲ ἀγαθέ, εὔσπλαγχνε, μακρόθυμε καὶ πολυέλεε,

ἐλέησόν με τὸν ἀνάξιον δοῦλόν σου καὶ μή με κατακρίνῃς ταῖς
ἁμαρτίαις μου, ὅτι σοι μέλει περὶ πάντων καὶ ἐπίστασαι
ἑκάστου τὰ κρυπτὰ τῶν διανοιῶν, ὅτι πόθῳ τῷ εἰς σὲ καὶ τῶν
σῶν οἰκτιρμῶν αἰτηθεὶς οὐκ ἀπέκρυψα τὴν παραδεδομένην μοί
σου εὐσπλαγχνίαν καὶ ἀγαθότητα καὶ οἰκτιρμοὺς πρὸς
ὠφελίαν τῶν ἀναγινωσκόντων ἐκ τῶν σῶν ὧν ἐχαρίσω μοι
διδασκάλων προνοίᾳ τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Χριστοῦ εἰς τοὺς
αἰῶνας. Ἀμήν.
ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΤΟΠΟΓΡΑΦIΑ

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΠΑΝΤΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Περὶ μεγέθους ἡλίου ΛΟΓΟΣ ϛʹ
Τινὲς μετὰ τὸ πέρας εἰληφέναι τὴν βίβλον ἐκίνησαν

λόγους πρὸς ἡμᾶς περὶ τοῦ σχήματος τοῦ κόσμου λέγοντες·
Πῶς δυνατὸν κρύπτεσθαι τὸν ἥλιον καθ' ὑμᾶς ὑπὸ τὰ βόρεια
μέρη τῆς γῆς τὰ ὑψηλὰ πολλοῖς τοῖς μέτροις ὑπερέχοντα τὸ
μέγεθος αὐτῆς; Ἐπὶ τῆς γὰρ λεγομένης παρ' ἡμῶν σφαίρας,
ὅσῳ δήποτε μείζων ἐστὶν ὁ ἥλιος τῆς γῆς, πάντως ποιήσει
σκιὰν κατὰ τὸ ἕτερον μέρος τῆς γῆς. Πρὸς οὓς συντομώτατα

line 3
τὴν ποικιλίαν τῶν δογμάτων καὶ τῶν ἔσωθεν τὸ ἄπλαστον

καὶ καθαρὸν τῆς Ἐκκλησίας μάθημα, τὰ νεώτερα διδάσκειν
ἀβασανίστως ἐπεχείρησε μὴ λογισάμενος τῶν ἰδίων λόγων
τὴν ἐναντιότητα καὶ τὰ ἐκ τούτων ἀνακύπτοντα ζητήματα,
ἀλλ' οἷάπερ ἀτριβὴς ὁδοιπόρος τῆς λεωφόρου πλανηθεὶς καὶ
97
ταύτης ἐκτὸς γεγονὼς τῇ τῶν κρημνῶν καὶ τῶν ἀκανθῶν

ὀδύνῃ περιπείρεται, οὕτω καὶ ὁ βέλτιστος τῇ τῶν ἐναντίων
φορᾷ τιτρωσκόμενος εὐχερῶς καταβάλλεται.
Διό, φιλόχριστε, ἀρκετὸν μὲν ᾠήθην ἀναγινώσκοντά σε
τὸ ἡμέτερον πονημάτιον – οὕτω γὰρ δεῖ σμικρολογεῖν τὰ
ἡμέτερα – , τὴν Χριστιανικὴν λέγω Τοπογραφίαν παντὸς
τοῦ κόσμου, κατιδεῖν πῶς ἐν μὲν τῷ πρώτῳ λόγῳ ἐλέγχοις
ἐχρησάμεθα φυσικωτέροις πρὸς τοὺς δοκοῦντας μὲν χριστιανί-
ζειν, σφαιροειδῆ δὲ τὸν οὐρανὸν δοξάζοντας· ἐν δὲ τῷ δευτέρῳ
τὰς χριστιανικὰς ὑποθέσεις περὶ σχημάτων καὶ τοποθεσίας
παντὸς τοῦ κόσμου, ἐκ τῆς θείας Γραφῆς τὰς ἀποδείξεις ποιη-
σάμενοι· ἐν δὲ τῷ τρίτῳ, ὅτι βεβαία καὶ ἀξιόπιστός ἐστιν
ἡ θεία Γραφή, καὶ τί τὸ χρήσιμον τῶν σχημάτων τοῦ παντὸς
κόσμου· ἐν δὲ τῷ τετάρτῳ ἀνακεφαλαίωσιν σύντομον καὶ
διαγραφὴν σχημάτων τοῦ παντὸς κόσμου, καὶ τῆς σφαίρας
τὴν ἀνατροπήν· ἐν δὲ τῷ πέμπτῳ τὴν διαγραφὴν τῆς σκηνῆς

line 6
θαυμάτων τῶν κατὰ τὸν Σεναχηρεὶμ καὶ τοῦ ἀναποδισμοῦ τοῦ

ἡλίου; Ὅθεν καὶ πάντες οἱ ἔνδοξοι αὐτῶν πεπεισμένοι περὶ
τούτων τῶν διαβοήτων σημείων καὶ ἐκ τῆς προρρήσεως τοῦ
Ἠσαΐου συνέθεντο τῇ γνώμῃ τοῦ βασιλέως ἀπολύσαντες τὸν
λαὸν μετὰ πάσης τιμῆς.
Πρῶτον οὖν πάντων στοχασαμένων καὶ ὑποπτευσάν-
των τῶν Βαβυλωνίων σφαῖραν εἶναι τὸν οὐρανόν, πρῶτοι
πάλιν ἐδιδάχθησαν διὰ Ἠσαΐου τοῦ προφήτου ὡς οὐ σφαῖρα
τυγχάνει, ἀλλὰ καμάρα· ἐξ ὧν καὶ ἡμεῖς παραλαβόντες τὰ
σχήματα πάντα κατεγράψαμεν ἐν τῇ Χριστιανικῇ Τοπογραφίᾳ,
ὀνομάσαντες καὶ τὸν διδάσκαλον ἐν τῷ προοιμίῳ τὸν
καὶ παραδόντα, λέγω δὴ τὸν μέγαν Πατρίκιον τὸν ἐκ γῆς
Χαλδαίων ἐνταῦθα παραγενόμενον. Καὶ ταῦτα πάλιν περὶ
τούτων.
Ἐλθόντων δὲ τῶν πρέσβεων τοῦ Βαβυλωνίου πρὸς
τὸν Ἐζεκίαν, πάλιν ἀνθρώπινον ὑπομείνας καὶ ἐπαρθεὶς τὴν
διάνοιαν τούτους μετὰ πάσης χαρᾶς ὑπεδέξατο εἰς οἰκεῖον
κλέος· εἰσήγαγε δὲ αὐτοὺς καὶ παρὰ γνώμην τοῦ Θεοῦ εἰς τὰ
βασίλεια, δείξας αὐτοῖς τοὺς θησαυροὺς καὶ πάντα τὸν πλοῦτον
αὐτοῦ. Τότε πάλιν ἀπεστάλη Ἠσαΐας πρὸς αὐτὸν ἐπανορθῶν
τὴν διάνοιαν αὐτοῦ, καί φησι πρὸς αὐτὸν εἰρωνευόμενος·
98
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα Vol. 1, page 82, line 14
πτουσιν, οὐδὲ τὴν τοῦ κανόνος φυλάττουσι παρατήρησιν. Ἐνταῦθα δὲ

ἰστέον καὶ
ὡς ἔθος πολλάκις τῷ ποιητῇ, ὁπηνίκα τὴν ἀρχὴν προσώπου μνησθείη
τινὸς ἢ
ἐπιφανοῦς ἢ ἄλλως αὐτῷ χρησίμου, λαλεῖν τι περὶ αὐτοῦ ἐγκωμιαστικὸν
καὶ
οὕτως αὐτὸ ἐγγράφειν καὶ οἷον ἐγκαθίζειν εἰς μνήμην ταῖς τῶν
ἀκροωμένων
ψυχαῖς. καὶ τοῦτο πολλαχοῦ μὲν ποιήσει, ἄρχεται δὲ τῆς τοιαύτης
μεθόδου
ἐνταῦθα πρῶτον ἀπὸ τοῦ Κάλχαντος. γένος τε γὰρ αὐτοῦ ἐκτίθεται
Θεστορίδην
λέγων αὐτόν, καὶ τέχνην, ὅτι δηλαδὴ μάντις ἄριστος. [»ᾔδη γάρ», φησί,
«τά τ'
ἐόντα» καὶ ἑξῆς.] καὶ γὰρ ἐκ Μελάμποδος ἱστορεῖται κατάγεσθαι τοῦ
ἐξοχωτάτου ἐν μάντεσιν, ὡς ἐν Ὀδυσσείᾳ ἱστόρηται. ἡ δὲ τοιαύτη τῷ
ποιητῇ μέθοδος ἀφορμὴ γίνεται τοῦ πολλὰ ἱστορεῖν. ἐν γὰρ τοιούτοις
τόποις καὶ γενεαλογεῖ καὶ Τοπογραφεῖ καὶ πράξεις ἀρχαίας ἐκτίθεται καὶ
ἄλλα καλὰ μυρία ποιεῖ.
περίπυστος δὲ τὰ εἰς μαντικὴν ὁ Κάλχας, εἰ καὶ τὰ εἰς τελευτὴν
ἐδυστύχησεν·
ὃς Μόψῳ, τῷ ἐγγόνῳ Τειρεσίου, περιτυχὼν περί που Κολοφῶνα κατὰ τὸν
Γεω-
γράφον – ἄλλοι γὰρ ἄλλως ἱστόρησαν – καὶ ἡττηθεὶς ἐπὶ μαντικῇ διὰ
λύπην
ἀπέθανε σφαλεὶς μὲν τοῦ ἀριθμοῦ τῶν ὀλόνθων τοῦ ἐρινεοῦ, ὡς καὶ
Λυκόφρων
ἱστορεῖ, οἳ τὸν ἀριθμὸν ἦσαν μύριοι κατὰ τὴν ἱστορίαν τοῦ Γεωγράφου,
μέτρῳ δὲ μέδιμνος ἑνὸς ὀλόνθου περιττεύοντος· ἀστοχήσας δέ, φησί, καὶ
τοῦ
προβλήματος τῆς ὑός, ἥτις τρεῖς εἶχε χοίρους, ὧν ἡ μία θῆλυς. ὅτι δέ τινές
φασιν ἐν τῇ τοῦ Κάλχαντος Ὁμηρικῇ γενεαλογίᾳ στίχους ἐκλελοιπέναι, ὁ
Πορφύριος ἱστορεῖ ἐκτιθέμενος καὶ στίχους δύο, ἐν οἷς Εὐβοεύς τε

φαίνεται εἶναι καὶ Ἄβαντος ἀπόγονος. [Ὅτι δὲ κάλχη ἡ πορφύρα καὶ ἀπ'
αὐτῆς Κάλχας,
99
μυθήσασθαι καὶ ὀνομάσαι τὴν πληθὺν διά τε τὸ ἀδύνατον, ὅπερ καὶ

αὐτὸς εἶπε,
καὶ διότι δὲ οὐκ ἂν τοσούτων ὀνομάτων ἠδυνήθη εὐπορῆσαι πλάσεως, ἔτι
δὲ
καὶ διὰ τὸ τοῦ πράγματος ἄκαρπον καὶ εἰκαῖον καὶ ἀκερδὲς καὶ
εὐπεριφρόνητον
τοῖς ἐντυγχάνουσι διὰ τὸ ἀλυσιτελές· σοφὸς γὰρ ὢν κατεστοχάσατο τοῦ
μέλλοντος. καὶ ἔγνω μὴ ἂν τοὺς ἀκροατὰς ἐθέλειν ἐγκύπτειν τῷ τοιούτῳ
αὐτοῦ
πονήματι διὰ τὸ μηδὲν αὐτόθεν ἔχειν κερδαίνειν, ὅπου γε καὶ τὴν
Βοιωτίαν,
τουτέστι τὸν Κατάλογον τῶν νεῶν, οἱ πολλοὶ περιφρονοῦσι διὰ τὰ τῶν
ἡγεμόνων,
φασίν, ὀνόματα καί, διότι οὐκ ἔχει κίνησίν τινα ἡρωϊκήν. καὶ μὴν ἄλλως
πεποίκιλται θαυμασίως καὶ ὁ τοιοῦτος ὅλος τόπος ἱστορίαις τε καὶ τοπο-
γραφίαις καὶ γενεαλογίαις καὶ ἑτέροις τοιούτοις, ὡς προϊοῦσι
γνωσθήσεται.
Ἰστέον δὲ καὶ ὅτι Ζηνοδότου βαθυκόλπους, ὡς εἴρηται, τὰς Μούσας
μεταγρά-
ψαντος μὴ ἀρεσκόμενοι οἱ παλαιοί φασιν, ὅτι οὐδὲ γυναῖκας Ἑλληνίδας
βαθυκόλπους εἶπεν ὁ ποιητής. (v. 491) [Ἔτι ἰστέον καὶ ὅτι τε τὸ
Ὀλυμπιάδες
Μοῦσαι διχῶς νοεῖται· ἢ γὰρ αἱ Ὀλύμπια, ὡς ἐρρέθη, δώματα ἔχουσαι ἢ
αἱ τοῦ
Ὀλυμπίου Διὸς θυγατέρες τύπῳ πατρωνυμικῷ, καθὰ καὶ Πελιάδες αἱ τοῦ
Πε-
λίου καὶ Ἡλιάδες αἱ τοῦ Ἡλίου, καὶ ὅτι Ἕρμιππος κατὰ τὴν
δειπνοσοφιστικὴν
ἱστορίαν παίζων παρασύρει τὸ «ἔσπετε νῦν μοι» καὶ ἑξῆς ὅλον τὸν στίχον
εἰς
τὰ ἑαυτοῦ. καὶ ἐρωτήσας ὁπόσα ἐν ἀνθρώποις ἀγαθά, ἐξ οὗ ναυκληρεῖ
φησι
Διόνυσος ἐπὶ οἴνοπα πόντον, καταλέγει ἀστείως πρὸς ἄλλοις, ὡς ἤγαγε
παρὰ
Περδίκκου ψεύδεα ναυσὶ πάνυ πολλαῖς καὶ ὡς αἱ Συράκουσαι σῖτον καὶ
τυρὸν
εἶδος δὲ πλακοῦντος, ὡς ἱστορεῖ Ἀθήναιος.] (v. 626) Ἐν δὲ τῷ «αἳ

100
ναίουσι
πέρην ἁλός», εἰ μὲν γράφεται «οἳ ναίουσιν», οὐδὲν ἔχει καινόν· τὸ δὲ
εἰπεῖν «αἳ
ναίουσι» σχηματισμόν τινα ἔχει οὐ πάνυ συνήθη· κεῖται γὰρ τὸ «ναίουσιν
αἱ
νῆσοι» ἀντὶ τοῦ ναίονται. οὕτω καὶ Σοφοκλῆς· «σὺ μέν που ναίεις
ἁλίπλαγκτος»,
ἀντὶ τοῦ ναιομένη τυγχάνεις. καὶ μετάγεται οὕτω τὸ ἔργον τῶν
κατοικούντων
εἰς τὰ κατοικούμενα· ναίουσι μὲν γὰρ ἄνθρωποι, ναίονται δὲ τόποι, ὥστε
τὸ
εἰπεῖν, ὅτι ναίουσιν οἱ τόποι, ἀντέστραπται τῇ φύσει τοῦ πράγματος. Τὸ
δὲ
πέρην δηλοῖ μὲν τὸ πέραν. ἔστι δὲ ἐπίρρημα μεταληφθὲν ἀπὸ θηλυκῆς
αἰτιατικῆς.
πέρα γὰρ ἡ γῆ κατὰ γλῶσσαν, ὅθεν ἡ περαία παράγεται, ἧς ἡ αἰτιατικὴ
πέραν
καὶ μεταβολῇ τοῦ α πέρην· ἐξ οὗ τὸ ἐπίρρημα, δηλοῦν τὸ ἀπὸ τῶν
ἐνταῦθα εἰς
τὴν ἐκεῖθεν ἀντικρὺ γῆν. ὅρα δὲ ὅτι τοπογραφῶν ὁ ποιητής, ποῦ
Ἐχινάδες
νῆσοι κεῖνται, περὶ ὧν καὶ ἐν τοῖς τοῦ Περιηγητοῦ ἐγράφη, οὐκ ἠρκέσθη
τῷ
»πέραν ἁλός», ἀλλὰ διὰ σαφήνειαν προσέθετο τὸ «Ἤλιδος ἄντα»,
τουτέστιν
ἀντικρὺ τῆς Ἤλιδος, περὶ ἧς πρὸ ὀλίγου εἴρηται. (v. 631 – 7) Ὅτι
Ὀδυσσεὺς
δώδεκα μιλτοπαρῄους νῆας ἔχων ἦγε Κεφαλλῆνας μεγαθύμους, «οἵ ῥ'
Ἰθάκην
εἶχον καὶ Νήριτον εἰνοσίφυλλον καὶ Κροκύλει' ἐνέμοντο καὶ Αἰγίλιπα
τρηχεῖαν,
οἵ τε Ζάκυνθον ἔχον καὶ οἳ Σάμον ἀμφενέμοντο, οἵ τ' ἤπειρον ἔχον καὶ
ἀντιπέραι'
ἐνέμοντο». καὶ ὅρα ὅπως καὶ ἐνταῦθα ἐνεχόρευσεν ὁ ποιητὴς τῷ εἶχον
καὶ τῷ
ἐνέμοντο. (v. 631) Μέμνησο δὲ καὶ ὅτι Κεφαλλῆνας λέγει οὐ μόνον τοὺς
ἐκ τῆς
Κεφαλληνίας νήσου, ἀλλὰ πάντας τοὺς ἐν τοῖς ῥηθεῖσι τόποις τοῖς ὑπὸ
τὸν
Ὀδυσσέα, τούς τε περὶ τὴν Ἰθάκην καὶ τοὺς λοιπούς. ἐν οἷς καὶ οἱ
Ἀκαρνᾶνες
101
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρυ Ιλιάδα Vol. 1, page 549, line 21
ὁπουδήποτε. ἡ δὲ τοῦ ῥηθέντος τόπου ἤτοι στρατοπέδου ἔκθεσις τοιαύτη·
(v. 811 – 5) «Ἔστι δέ τις προπάροιθε πόληος αἰπεῖα κολώνη ἐν πεδίῳ

ἀπάνευθε
περίδρομος ἔνθα καὶ ἔνθα», τουτέστι κυκλοτερὴς καὶ πάντοθεν
περιτρεχομένη.
ταύτην «ἄνδρες μὲν Βατίειαν κικλήσκουσιν, ἀθάνατοι δὲ σῆμα
πολυσκάρθμοιο
Μυρίννης». ἔνθα, φησί, τότε Τρῶές τε διεκρίθησαν καὶ οἱ αὐτῶν
ἐπίκουροι. Καὶ
σημείωσαι, ὅτι οὐδὲ οὗτος ὁ τοῦ μνημείου τόπος τοῖς βαρβάροις ἦν
ἀγαθὸς
οἰωνός, ὡς οὐδὲ ὁ τοῦ Αἰσυήτου τύμβος. διὸ τάχα καὶ ὁ ποιητὴς ὤκνησε
τύμβον
ἢ τάφον Μυρίννης εἰπεῖν, σῆμα δὲ ἐκάλεσεν εὐφημότερον, ὡς σημεῖον
τινος
κειμένου ἐκεῖ. Ὅρα δὲ καί, ὅπως εὐμεθόδως κἀνταῦθα ἱστορίαν παλαιὰν
παρέρριψε τὴν περὶ Μυρίννης καὶ τὴν ῥηθεῖσαν κολώνην κατὰ τὸ
παρέλκον
ἐτοπογράφησε ποικιλίας χάριν καὶ πολυμαθείας καὶ τοῦτο ποιήσας.
τόπον δὲ
ὑψηλόν, ὥσπερ ἡ ἀλλαχοῦ Καλλικολώνη, οὕτω καὶ νῦν ἡ κολώνη δηλοῖ.
ὅθεν παράγωγον ἡ κολώνεια, ὡς Ἀστυόχη Ἀστυόχεια. ἔχει δέ τι ἀπορίας,
πῶς
οὐκ ὀξύνεται ἡ κολώνη, εἴπερ ἀπὸ τοῦ κολωνός ὀξυτόνου γίνεται, ὃ
δηλοῖ μέγα
ὄρος κατὰ τοὺς παλαιούς. καὶ ἴσως ἔστιν εἰπεῖν, ὅτι συνεξηκολούθησε
καὶ
αὐτὸ τοῖς διὰ τοῦ ωνη θηλυκοῖς ὀνόμασιν, οἷον τῷ κορώνη, Μεθώνη καὶ
τοῖς
τοιούτοις. οὐκ εἰς ὀξὺ δὲ παντελῶς ἡ κολώνη λήγει, ἔχει δέ τι, ὡς εἰκός,
ἄνω
κολόβωμα τῆς ὀξύτητος. διὸ καὶ κολώνη λέγεται, ὡς ἀπὸ τοῦ κολούω, τὸ
κολοβῶ. ταὐτὸν δὲ πάντως κολωνὸν κἀνταῦθα καὶ κολώνην εἰπεῖν. νικᾷ
δὲ
ὅμως τὸ Ὁμηρικόν, ᾧ καὶ Σοφοκλῆς ἀκολουθῶν κολώνην ἄκραν τάφου
ἔφη,
εὖ ἄλλως εἰδὼς τὴν ῥηθεῖσαν ταὐτότητα, καθότι Κολωνὸς μὲν δῆμος
αὐτῷ ἐν
102
αἰσχύνουσι, τὸ εἶδος τοῖς ἔργοις. (v. 788 – 91) Ὅτι κατὰ τὸν τῆς Ἥρας
λόγον
»ὄφρα μὲν ἐς πόλεμον πωλέσκετο Ἀχιλλεύς, οὐδέ ποτε Τρῶες πρὸ
πυλάων
Δαρδανιάων οἴχνεσκον», ἤγουν ἤρχοντο, «κείνου γὰρ ἐδείδισαν ὄβριμον
ἔγχος»,
αὐτοῦ δὲ μηνίσαντος ἑκὰς πόλιος κοίλῃς ἐπὶ νηυσὶ μάχονται. Καὶ ὅρα ὡς
δεξιώτατα καὶ ἐνταῦθα τὸν ἀκροατὴν εἰς συνήθη ἀνάμνησιν ἄγει τοῦ
Ἀχιλ-
λέως. (v. 788) Ψευδοπαρήχησις δὲ τὸ «ἐς πόλεμον πωλέσκετο». (v. 789)
Αἱ δὲ πολλαχοῦ δηλούμεναι Δαρδάνιαι πύλαι ἐπωνομάζοντο μὲν τῷ
ἀρχαίῳ
Δαρδάνῳ, τῷ τοῦ Πριάμου προγόνῳ, ἐλέγοντο δὲ καὶ Σκαιαί, ὡς ἀλλαχοῦ
εἴρηται. (v. 791) Ἔοικε δὲ ὁ Ἑλληνικὸς ναύσταθμος πόρρω τῆς πόλεως

εἶναι,
ὡς δηλοῖ τὸ ἑκάς, οὗ διασαφητικὸν τὸ «κοίλαις ἐπὶ ναυσίν». Ἰστέον δὲ
ὅτι ὁ
Γεωγράφος τοπογραφῶν τὸ Ἑλληνικὸν ναύσταθμον λέγει, ὅτι τὸ
ναύσταθμον
πρὸς τῷ Σιγείῳ ἄλλο ὂν παρὰ τὸν Ἀχαιῶν λιμένα, καὶ ὅτι Σίγειον πόλις
κατεσπασμένη, ἔνθα καὶ τὸ ναύσταθμον καὶ ὁ Ἀχαιῶν λιμὴν καὶ τὸ
Ἀχαιϊκὸν
στρατόπεδον. Ἀποφαινόμενος δὲ καὶ μὴ κατὰ τὸ ὕστερον Ἴλιον
ἀφεστάναι
τῆς Ἑλληνικῆς ναυστάθμου τὸ παλαιὸν Ἴλιον λέγει πρὸς ἄλλοις καὶ ὅτι
τὸ ναύ-
σταθμον οὕτω πλησίον ἐστὶ τῆς νῦν πόλεως, ὥστε θαυμάζειν ἄν τινα τῶν
μὲν
Ἑλλήνων ἀπόνοιαν, εἴπερ τοσοῦτον χρόνον ἀτείχιστοι ἦσαν πλησίον
οὔσης τοιαύτης πόλεως, τῶν δὲ Τρώων ἀψυχίαν, εἰ γενομένου μὲν
τείχους τοιαῦτα ἤνυσαν, ἀτείχιστον δὲ τὸ ναύσταθμον ἔχοντες οὐδὲν
ἐποίουν. (v. 793 – 8) Ὅτι ἐπορούειν οὐ μόνον τὸ πολεμικῶς ἐφορμᾶν,
ἀλλ' ἔστιν οὗ καὶ προσηνῶς.

103
«θυγατέρα ἥν», ἀδελφὴν δηλαδὴ Θεανοῦς, τῆς τοῦ Ἰφιδάμαντος μητρός.

»γήμας δ' ἐκ θαλάμοιο μετὰ κλέος ἵκετ' Ἀχαιῶν». ὃ δὴ κλέος καὶ τοῖς
περὶ
Κινύραν ἐν Κύπρῳ ἤκουστο. ἦλθε δὲ σὺν δυοκαίδεκα, φησί, «ναυσίν, αἵ
οἱ
ἕποντο». τὰς μὲν περί που τὴν Λαμψακηνῶν ἀφῆκε χώραν – αὐτόθι γὰρ ἡ
Περκώπη, πόλις οὖσα Τρῳάδος – , αὐτὸς δὲ πεζὸς ὢν εἰς Ἴλιον

εἰληλούθει.
Καὶ νῦν μὲν ἄχρι τούτων ὁ Ὅμηρος τὴν ἱστορίαν ἱστᾷ, μετ' ὀλίγα δὲ καὶ
ἕδνα λέγει διὰ πιθανότητα ἱστορικήν, ὧν τὰ μὲν δέδωκεν ὁ Ἰφιδάμας τῇ
γυναικί, Τροίηθεν δηλαδὴ ἔχων αὐτὰ ἐκ τῶν πατρῴων, τὰ δ' ὑπέστη,
τουτέστιν
ὑπέσχετο. Καὶ ὅρα ὅπως ἱστορίαις κἀνταῦθα Ὅμηρος πυκάζει τὴν
ποίησιν
ποικίλαις, ἐκκλίνων τὸ ὁμοειδὲς διὰ τὸ προσκορές, ἐν αἷς καὶ
Τοπογραφεῖ καὶ
γενεαλογεῖ καὶ πολλὰ ἕτερα κατορθοῖ, μερίζων διαφόροις τόποις αὐτάς.
(v. 222 s.) Ἰστέον δὲ ὅτι τὸ «τράφη ἐν Θρῄκῃ» τοπικῶς μὲν σαφὲς ὄν,
ἀορι-
σταῖνον δὲ κατὰ τὸ θρεψάμενον πρόσωπον, διασαφεῖ ὁ ποιητὴς ἐπαγαγὼν
»Κισσῆς τόν γ' ἔθρεψεν». ἐπεὶ δὲ καὶ τὸ ἔθρεψεν ἀσαφῶς ἔχει – τρέφει
γὰρ
καὶ ὁ ἁπλῶς ἐμβρωματίζων κατὰ ξενίαν ἢ καὶ ἄλλως ἐκ παρόδου τινά – ,
ἑρμηνεύει τὴν λέξιν διὰ τοῦ «τυτθὸν ἐόντα», ἵνα λέγῃ ὅτι ἐκ μικροῦ
ἀνεθρέψατο.
Ἐστάλη γάρ, ὡς εἰκός, ὁ Ἰφιδάμας ἐκ Τροίας εἰς Θρᾴκην ἔτι νεώτατος
ὤν,
καθὰ καὶ Πολύδωρος εἰς Πολυμήστορα, ἵνα ἐν εἰρηνικοῖς χωρίοις
ἐκτρέφηται.
Τὸ δὲ «μητέρι μήλων» ὅμοιον ὡσεὶ καὶ πολύμηλον ἔφη τὴν Θρᾴκην,
καθά
που καὶ τὸν Ὀρχομενόν, τοιαύτη γὰρ ἦν καὶ αὐτή. Εἰ δέ τις, ὥς που καὶ
Νέστορα συμβουλεύοντα τὸ ἄλλως ἀγαθὸν τοῖς Ἀχαιοῖς, προαναφωνῶν

ἅμα
καὶ τὰ ἐφεξῆς τῆς μάχης. (v. 794 – 803) Φησὶ γοῦν ὁ γέρων «εἰ δέ τινα
φρεσὶν
104
ᾗσιν», ἤγουν ἰδίαις, «θεοπροπίην ἀλεείνει, ἀλλὰ σέ περ προέτω, ἅμα δ'
ἄλλος
λαὸς ἑπέσθω Μυρμιδόνων, αἴ κέν τι φόως Δαναοῖσι γένοισθε», ἢ γένηαι.
«καί
τοι τεύχεα καλὰ δότω πόλεμόνδε φέρεσθαι, αἴ κέ σε τῷ ἴσκοντες», ἤγουν
εἴ
πως εἰκάζοντές σε αὐτῷ, «ἀπόσχωνται πολέμοιο Τρῶες, ἀναπνεύσωσι δ'
Ἀχαιοὶ τειρόμενοι· ὀλίγη δέ τ' ἀνάπνευσις πολέμοιο. ῥεῖα δέ κ' ἀκμῆτες
κεκμηῶτας ἄνδρας ἀϋτῇ ὤσαισθε προτὶ ἄστυ νεῶν ἄπο καὶ κλισιάων».
Καὶ
τοιαῦτα μέν τινα τὰ [τῆς λαλιᾶς] τοῦ γέροντος πρὸς Πάτροκλον. οἷα δ' ὡς
ἐν μέρει τὰ κατ' αὐτὴν αὐτίκα νῦν δηλωθήσεται. Καὶ πρῶτον ἐκεῖνο

ἰστέον,
ὅτι δίχα τῶν ἐν τῷ μέσῳ πολυσχημόνων ἱστοριῶν καὶ τοπογραφιῶν καὶ
λοιπῆς
ποικιλίας, δι' ἧς τὸ ἀφηγηματικὸν ἀνορθοῦται ὕπτιον, ἔχει καὶ νοήματα
πολλὰ
ἡ Ὁμηρικὴ αὕτη λαλιά, οἷς οἱ πρὸς τὸν Ἀχιλλέα σταλέντες πρέσβεις οὐδ'
ὅλως
ἐχρήσαντο. οὐκ ὀλίγα δὲ ταύτῃ ἔγκεινται καὶ ὧν ἐκεῖνοι πρὸς τὸν
Ἀχιλλέα
ἐλάλησαν, ἐν παραφράσει μέντοι καὶ ἑτεροίαις τισὶ μεθόδοις καὶ
σχήμασιν.
Οἷον Ὀδυσσεὺς μὲν ἔλεγεν ἀπειλεῖσθαι τὸν Ἕκτορα κατακαύσειν τὰς
τῶν
Ἀχαιῶν νῆας, Νέστωρ δὲ ἀπορεῖ, ἐὰν ὁ Ἀχιλλεὺς μένῃ ἕως ἂν θοαὶ νῆες
ἄγχι θαλάσσης καίωνται. καὶ ἐκεῖ ἀορίστως τείρεσθαι πολέμῳ οἱ τῶν
Ἀχαιῶν
υἱοὶ λέγονται, Νέστωρ δὲ ἐξ ὀνόματος καταλέγει τοὺς ἀρίστους, τοὺς μὲν
οὐτάσθαι λέγων, τοὺς δὲ βεβλῆσθαι, ἀναμιμνήσκει τε καὶ αὐτὸς ὁμοίως
ἤγουν τοῖς Φωκεῦσι τὸν Πανοπέα, ὡς ἔν τε ἄλλοις γίνεται καὶ ἐν τῷ «ἐς

Κύπρον
ἐς Πάφον». (v. 306 – 8) Φησὶ γοῦν· Σχεδίον, Ἰφίτου υἱὸν, Φωκήων ὄχ'
ἄριστον, ὃς ἐν Πανοπῆϊ οἰκία ναιετάασκεν. (v. 312) Ἐν δὲ τοῖς ῥηθεῖσι
κεῖται
καί τις Φόρκυς, οὗ αἰτιατικὴν ὁ ποιητὴς λέγει Φόρκυνά τε ὡς μόσυνα
μετὰ
105
ἐκτεταμένου τοῦ υ, καὶ Φόρκυν δισυλλάβως ὡς βότρυν. ἔστι δὲ καὶ

κόμματα καὶ
στίχους δὲ ὅλους εὑρεῖν ἐν τῷ χωρίῳ τούτῳ ποιηθέντα ἐν ἄλλοις. (v. 310)
Λέγει
δὲ καὶ τὸ «ἀνέσχεν» ἐπὶ δόρατος ἀντὶ τοῦ ἐφάνη, διεπέρασε, καὶ ὡς
εἰπεῖν,
ἀνέτειλε τῇ διαμπερὲς πληγῇ. Φησὶ γὰρ «αἰχμὴ παρὰ νείατον ὦμον
ἀνέσχεν»,
ὅπερ ἴσως μὲν ἄλλο ἐστὶ παρὰ τὸ διέσχεν. ἐκεῖνο γὰρ προηγεῖται τοῦ
ἀνασχεῖν,
διασχισμὸν δηλοῦν μόνον, ὡς προδέδεικται· ἴσως δὲ καὶ ἶσον ἐκείνῳ
ἐστίν.
(v. 309) Ἐνταῦθα δὲ καὶ τὴν κατ' ἄνθρωπον κλεῖδα τοπογραφῶν ὁ
ποιητής
φησι «τὸν βάλεν ὑπὸ κληῗδα μέσην», αἰχμὴ δὲ «παρὰ νείατον ὦμον
ἀνέσχεν»,
ὡς εἴρηται. [Δῆλον δ' ἐκ τῶν παλαιῶν ὅτι κληῒς πολλὰ καὶ αὐτὴ δηλοῦσα,
ὥσπερ καὶ τὸ κλειδίον καὶ ἡ κλείς, λέγεται καὶ ἐπὶ μέρους θύννων, ὡς ὁ
Ἀθήναιος παρασημειοῦται, οἷον· «κλεῖδες μὲν ὀπταὶ δύο
παρεσκευασμέναι»,
πρὸς ὅπερ πυθομένου τινὸς τὸ «ἆρα αἷς θύρας κλείουσιν», ἐπάγεται
ἀπόκρισις τὸ
»θύννου μὲν οὖν σεμνὸν βρῶμα». Οὕτω δὲ καὶ ὀρφῶν κλειδία, οἷον «ἐν
Γαδείροις τὰ κλειδία τῶν ὀρφῶν καθ' αὑτὰ ταριχεύονται». Κλειδίων δὲ
θύρας
χρῆσις παρὰ τῷ Κωμικῷ, εἰπόντι κακοηθέστατα κλειδία τὰ κρυπτὰ καὶ
δυσε-
πιβούλευτα.] (v. 318) Λέγει δὲ καὶ τὸ ἔλυον λύοντο παθητικῶς, εἰπὼν
«λύοντο
δὲ τεύχε' ἀπ' ὤμων». πρὸ ὀλίγων δὲ ἐνεργητικῶς εἶπε «λῦσε δέ οἱ
θώρηκα»,
πύλαι», περὶ οὗ καὶ ἐν τῇ Βοιωτίᾳ εἴρηται. (v. 382 s.) Πάσχει δὲ τὴν
τοιαύτην
ἐνταῦθα πληγὴν Ἰφιτίων τις ἐσθλός, Ὀτρυντεΐδης, πολέων ἡγήτωρ λαῶν.
(v. 384 – 5) Ὃν διασαφῶν ὁ ποιητής, ὅπως τε Ὀτρυντεΐδης ἐρρέθη καὶ
τίνος
ἦν μητρὸς καὶ πατρίδος, φησὶν «ὃν νύμφη τέκε νηῒς Ὀτρυντῆϊ
πτολιπόρθῳ
106
Τμώλῳ ὕπο», ὡς ἐρρέθη, «νιφόεντι, Ὕδης ἐν πίονι δήμῳ». ἔοικε δὲ

περιφανὴς
εἶναι ὁ ἀνήρ. διὸ καὶ πρώτῃ ἐν ὑσμίνῃ προβέβληται πεσεῖν ὑπὸ τῷ
Ἀχιλλεῖ.
(v. 389 – 92) ὃς καὶ ἐπεύχεται ἐπ' αὐτῷ οἷα εἰδὼς τὸν ἄνδρα, καὶ
«κεῖσαι»,
φησίν, «Ὀτρυντεΐδη, πάντων ἐκπαγλότατ' ἀνδρῶν. ἐνθάδε τοι θάνατος»,
ἤγουν καὶ ἐνθάδε μέν σοι θάνατος, «γενεὴ δέ τοί ἐστ' ἐπὶ λίμνῃ Γυγαίῃ,
ὅθι τοι
τέμενος πατρώϊόν ἐστι Ὕλλῳ ἐπ' ἰχθυόεντι καὶ Ἕρμῳ δινήεντι». Καὶ ὅρα
ὅπως καὶ νῦν ὁ ποιητὴς εὐμεθόδως τοπογραφεῖ, καὶ ὡς

ἐπολυπραγμόνουν οἱ
ἥρωες τὰ τῶν ἐχθρῶν, οἷα εἰκός, καθά που καὶ ὁ Ἕκτωρ Τοπογραφίαν
εἶπεν
Ἑλληνικήν. φυλοκρινοῦνται δὲ τοῖς ἥρωσι τὰ τοιαῦτα οὐ μόνον
στρατηγικῶς,
ἀλλὰ καὶ διὰ πολυμάθειαν. Περὶ μὲν οὖν Γυγαίης ἐν τῇ Βοιωτίᾳ ἐρρέθη.
Τὸν δὲ Ὕλλον παρατετηρημένως, φασίν, ἰχθυόεντα λέγει, ῥέοντα μεταξὺ
Θυατείρων καὶ Σάρδεων, τὸν δὲ Ἕρμον δινήεντα διὰ τὸ δύσπλωτον.

τούτους δὲ
ὡς ῥήτωρ ὁ Ἀχιλλεὺς καὶ παρισώσεσι κοσμεῖ, εἰπὼν «Ὕλλῳ ἰχθυόεντι
καὶ
Ἕρμῳ δινήεντι». ὁ δὲ Ἕρμος κατὰ τὸν Γεωγράφον ἄρχεται ἐκ Μυσίας
καὶ
διὰ τῆς Κατακεκαυμένης ἐνεχθεὶς εἰς τὴν Σαρδιανὴν ἐκδίδωσιν εἰς τὴν
τῆς
Φωκαίας θάλασσαν. ὁ δ' αὐτὸς ἱστορεῖ καὶ ὅτι εἰς τὸν τοιοῦτον Ἕρμον ὁ
ἐνταῦθα πληγὴν Ἰφιτίων τις ἐσθλός, Ὀτρυντεΐδης, πολέων ἡγήτωρ λαῶν.

(v. 384 – 5) Ὃν διασαφῶν ὁ ποιητής, ὅπως τε Ὀτρυντεΐδης ἐρρέθη καὶ
τίνος
ἦν μητρὸς καὶ πατρίδος, φησὶν «ὃν νύμφη τέκε νηῒς Ὀτρυντῆϊ
πτολιπόρθῳ
Τμώλῳ ὕπο», ὡς ἐρρέθη, «νιφόεντι, Ὕδης ἐν πίονι δήμῳ». ἔοικε δὲ
περιφανὴς
εἶναι ὁ ἀνήρ. διὸ καὶ πρώτῃ ἐν ὑσμίνῃ προβέβληται πεσεῖν ὑπὸ τῷ
Ἀχιλλεῖ.
(v. 389 – 92) ὃς καὶ ἐπεύχεται ἐπ' αὐτῷ οἷα εἰδὼς τὸν ἄνδρα, καὶ
107
«κεῖσαι»,
φησίν, «Ὀτρυντεΐδη, πάντων ἐκπαγλότατ' ἀνδρῶν. ἐνθάδε τοι θάνατος»,
ἤγουν καὶ ἐνθάδε μέν σοι θάνατος, «γενεὴ δέ τοί ἐστ' ἐπὶ λίμνῃ Γυγαίῃ,
ὅθι τοι
τέμενος πατρώϊόν ἐστι Ὕλλῳ ἐπ' ἰχθυόεντι καὶ Ἕρμῳ δινήεντι». Καὶ ὅρα
ὅπως καὶ νῦν ὁ ποιητὴς εὐμεθόδως τοπογραφεῖ, καὶ ὡς

ἐπολυπραγμόνουν οἱ
ἥρωες τὰ τῶν ἐχθρῶν, οἷα εἰκός, καθά που καὶ ὁ Ἕκτωρ Τοπογραφίαν
εἶπεν
Ἑλληνικήν. φυλοκρινοῦνται δὲ τοῖς ἥρωσι τὰ τοιαῦτα οὐ μόνον
στρατηγικῶς,
ἀλλὰ καὶ διὰ πολυμάθειαν. Περὶ μὲν οὖν Γυγαίης ἐν τῇ Βοιωτίᾳ ἐρρέθη.
Τὸν δὲ Ὕλλον παρατετηρημένως, φασίν, ἰχθυόεντα λέγει, ῥέοντα μεταξὺ
Θυατείρων καὶ Σάρδεων, τὸν δὲ Ἕρμον δινήεντα διὰ τὸ δύσπλωτον.

τούτους δὲ
ὡς ῥήτωρ ὁ Ἀχιλλεὺς καὶ παρισώσεσι κοσμεῖ, εἰπὼν «Ὕλλῳ ἰχθυόεντι
καὶ
Ἕρμῳ δινήεντι». ὁ δὲ Ἕρμος κατὰ τὸν Γεωγράφον ἄρχεται ἐκ Μυσίας
καὶ
διὰ τῆς Κατακεκαυμένης ἐνεχθεὶς εἰς τὴν Σαρδιανὴν ἐκδίδωσιν εἰς τὴν
τῆς
Φωκαίας θάλασσαν. ὁ δ' αὐτὸς ἱστορεῖ καὶ ὅτι εἰς τὸν τοιοῦτον Ἕρμον ὁ
Πακτωλὸς ἐκδίδωσι, περὶ οὗ Πακτωλοῦ, ὡς καὶ περὶ τῆς Ὕδης, καὶ ἐν τῇ
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου Οδύσσεια Vol. 1, page 128, line 12
ρον τὸ φέρον, διὰ τὸ ὕδωρ. ἐκ δὲ τοῦ τοιούτου φέρειν, καὶ φορὸς ἄνεμος
κοινότερον, ὁ τὴν νῆα φέρων.
(Vers. 298.) Ὅρα δὲ ὅτι τοὺς ναύτας τῶν νηῶν τοῦ Μενελάου ἃς τὰ
κύματα ἔαξαν, σιωπᾷ ὁ ποιητὴς
εἴτε τῇ Κρήτῃ ἐσαπέμειναν εἴτε καί τινες τῷ Μενελάῳ συνεισέβησαν εἰς
τὰ πέντε σκάφη. (Vers. 297.)
Ἐν τούτοις δὲ, ὅρα καὶ τὸ, σπουδῇ ἤλυξαν ὄλεθρον. συντελοῦν εἰς τὸ, μὴ
μὰν ἀσπουδεί γε νεῶν ἐπι-
βαῖεν, ἤτοι ἀπόνως. (Vers. 299.) Τὸ δὲ κυανοπρωρείους, ἢ κατὰ
πλεονασμὸν τῇ ει διφθόγγῳ παρα-
λήγεται, ἢ ὡς κτητικὸν ὅμοιον τῷ, ἡμετέρειος. (Vers. 293.) Ὅτι καὶ
ἐνταῦθα καθὰ καὶ πολλαχοῦ
τῆς Ἰλιάδος, σχήματι ἀφηγηματικῷ χρῆται ἀρχομένῳ ἀπὸ τοῦ ἔστι
ῥήματος. εἰπών. ἔστι δέ τις λισσὴ
αἰπεῖά τε εἰς ἅλα πέτρη ἐσχατιῇ Γόρτυνος, ἐν ἠεροειδέϊ πόντῳ. ἔνθα
108
Νότος μέγα κῦμα περὶ σκαιὸν ῥίον

ὠθεῖ ἐς Φαιστόν. μικρὸς δὲ λίθος μέγα κῦμ' ἀποέργει. (Vers. 296.) ὅπερ
ἀστεῖον εἰπεῖν, ὅτε τις
λιθάριον δοὺς τίμιον, ἐκφύγῃ μεγάλην ἐπήρειαν. τοπογραφικὰ δὲ ταῦτα
πρὸς ἱστορίαν ἀληθῆ ὁποῖα
πολλὰ παρυφαίνει Ὅμηρος τῇ ποιήσει. (Vers. 293.) Λισσὴ δὲ πέτρα, ἢ ἡ
λεία, ἢ ὀνοματικῶς οὕτω
λεγομένη κατά τι κύριον ὄνομα. παρὰ δέ γε τοῖς Κρησὶ, βλισσὴ σὺν τῷ
βῆτα κατὰ τοὺς παλαιούς. ἔστι
δὲ ἀκρωτήριον τῆς Γορτυνίας. Κράτης δέ φασι, σὺν τῷ ν γράφει βλισσήν.
καὶ δοκεῖ κατὰ εὐθεῖαν
πτῶσιν ἀρσενικῶς προφέρειν ὁμοίως τῷ, σωλὴν καὶ τοῖς τοιούτοις. Τοῦ
δὲ εἰς ἅλα, σαφέστερον τὸ, ἐν
ἠεροειδέϊ πόντῳ. (Vers. 294.) Ἰστέον δὲ καὶ ὡς Ὅμηρος μὲν Γόρτυν
Γόρτυνος κλίνει. τινὲς δὲ τῶν
ὕστερον, Γορτύνην φασί. καὶ εἴρηται περὶ αὐτῆς ἐν τοῖς τοῦ περιηγητοῦ.
(Vers. 295.) Σκαιὸν δὲ
ῥίον, τὸ δυτικόν. ὃ καὶ μικρὸν λίθον φησὶν, ὡς πρὸς σύγκρισιν ἄλλων
ἐκεῖ μειζόνων ἀκρωτηρίων.
νοητέον δὲ ὅτι τῷ οὕτω νοουμένῳ σκαιῷ ὡς δηλαδὴ ἀριστερῷ, τὸ δεξιὰν
ἀντίκειται. ὅπέρ ἐστιν ἀνατο-
λικόν. Ἰστέον δὲ ὅτι σκαιὸν ἄνθρωπον Ἀττικοὶ, τὸν ἀπαίδευτόν φασι καὶ
ἀνόητον, ὡς δηλοῖ σαφῶς
καὶ ὁ κωμικός. ἀκολούθως δὲ καὶ σκαιὸν πρᾶγμα, τὸ μὴ κατὰ νοῦν
ἀποβεβηκός.
Κρήτης πεμπταίους τινὰς Αἴγυπτον ἱκέσθαι. ἔοικεν οὖν τὸ ἀδυνάτως,

οὕτως λεχθὲν, ἐπὶ ἐκπλήξει τοῦ
μείρακος λεχθῆναι. πῶς γὰρ δι' ὅλου ἔτους οἰωνὸς ἐξαρκέσει πετόμενος
ἄπαυστα ὡς ἂν ἐξ ἄκρου εἰς
ἄκρον ἵκηται. οἱ δὲ παλαιοὶ, φασὶ καὶ ὅτι τῇ ταχυτῆτι τοῦ οἰωνοῦ
προσέθετο μῆκος χρόνου ὁ Νέστωρ,
ὑπὲρ τοῦ ἐμφῆναι τὸ πολὺ τοῦ πελάγους διάστημα. τοῦτο δὲ ποιεῖ, διὰ τὸ
ἀκμήν φασι ξενικὰ τὰ
χωρία ταῦτα εἶναι τοῖς Ἕλλησιν. Ἰστέον δὲ ὅτι ἔσται πιθανὸς καὶ δυνατὸς
ὁ ῥηθεὶς λόγος, εἰ τοιαύτην
ἔχει ἔννοιαν. ὅτι οὐκ ἄν τις παρατηρῶν δι' ὅλου ἔτους, ἴδοι ἂν οἰωνὸν διὰ
τοῦ τοιούτου πελάγους πετό-
μενον, διά τε τὸ μέγα, καὶ μάλιστα διὰ τὸ δεινόν. ὡς εἶναί πως τῷ τοιούτῳ
λόγῳ, καὶ τὴν θάλασσαν
109
ταύτην ἄορνον. (Vers. 323.) Ὅτι ἐμφαίνει ἐνταῦθα ὁ ποιητὴς ἐν τῷ, ἀλλ'
ἴθι νῦν σὺν νηῒ εἰ δὲ θέλεις
πεζὸς μετὰ δίφρου καὶ ἵππων, ὡς ἠδύνατο μὲν καὶ εἰς Σπάρτην διὰ
θαλάσσης πλάσαι ἀπελθεῖν τὸν
Τηλέμαχον. ἐπελέξατο δὲ τὸ διὰ ξηρᾶς, χάριν ποικιλίας καὶ ἐξαλλαγῆς
ῥητορικῆς. καὶ ἵνα τι καὶ τοπογραφήσῃ. ἔχει δὲ ταῦτα καὶ
προαναφώνησιν τῶν ἐφεξῆς. (Vers. 329.) Ὅτι ἑσπέραν φράζει τό, ἠέλιος
δ' ἂρ ἔδυ καὶ ἐπὶ κνέφας ἦλθε. συντομώτερον δὲ μετ' ὀλίγα τὸ, ἤδη γὰρ
φάος οἴχεθ' ὑπὸ ζόφον. πλα-
τύτερον δὲ τὸ, δύσετό τ' ἠέλιος σκιόωντό τε πᾶσαι ἀγυιαί. (Vers. 332.)
Ὅτι ἐν τῷ, ἀλλ' ἄγε τάμνετε
μὲν γλώσσας, κεράασθε δὲ οἶνον, ἔθος παλαιὸν δηλοῖ ὁ ποιητής.
μέλλοντες γὰρ κοιμηθῆναι μετὰ
θυσίαν οἱ παλαιοὶ, ἔθυον τὰς τῶν ἱερείων γλώσσας κατὰ ἔθος Ἰώνων ἢ
Ἀττικῶν, βάλλοντες ἐν πυρί.
ἀπένεμον δὲ αὐτὰς ὁσιοῦντες θεοῖς, ἢ τῶν δυσφημιῶν καθαίροντες
ἑαυτούς. ἢ ὅτι κράτιστον τῶν μελῶν
ἡ γλῶσσα. ἢ καὶ ὅτι τὰ ῥηθέντα, θεοῖς ἀνετίθεσαν ὡς ἐπιμαρτύρων αὐτῶν
λαληθέντα. ἀμέλει καὶ κατὰ
τὸ οὖς τῶν ἐκπωμάτων ἔσπενδον, τὴν θείαν οἰωνιζόμενοι ἀκοήν. ἢ καὶ
διότι χρὴ τὰ ἐν συμποσίῳ σιγᾶν.
ὅθεν καὶ παροιμία, μισῶ μνάμονα συμπόταν. ὅ ἐστι τὸν τὰ ἄξια σιγῆς ἐν
μνήμῃ ἔχοντα καὶ ἐκκαλύ-
πτοντα. ἄλλως γὰρ, ἐπαινετέος ὁ τῶν ἀξίων σπουδῆς μεμνημένος
συμπότης. καὶ ἀντὶ τῆς χθιζῆς ἑωλο-
κρασίας, σπουδαίους λόγους ἐξερευγόμενος οὓς χθὲς τὸ συμπόσιον εἶχε
τῷ κρατῆρι συμμεμιγμένους.
οὕτω δέ φασι καὶ ἄλλα ἐξ ἀῤῥενικῶν ἐπὶ θηλυκὰ μεταφέρονται. ὡς τὸ

Κίλιξ δὲ χώρα καὶ Σηρῶν ἐπι-
στροφαί. καὶ Ὅμηρος. θεαὶ δ' ἐπιποιμένες εἰσί. καὶ Φερεκράτης.
ἡγούμεθα τῆς πόλεως εἶναι ταύτας
σωτῆρας. καὶ Σοφοκλῆς. τύχῃ γε τῷ σωτῆρι. καὶ Θουκυδίδης. αἳ ἔτυχον
φύλακες τῆς Μιλήτου. καὶ
Ἀριστοφάνης. μετὰ τῆς γραμματέως συγγράψομαι. καὶ τοιαῦτα μὲν καὶ
τὰ περὶ Αἰθιόπων. περὶ ὧν
καὶ ἐν τῇ α ῥαψῳδίᾳ διείληπταί τι. Σιδονίους δὲ νοοῦσι τινὲς ὡς καὶ πρὸ
ὀλίγων εἴρηται, οὐ τοὺς τὴν
παράλιον Συρίαν οἰκοῦντας. ἀλλά τινας, ἐντεῦθεν εἰς τὴν Ἐρυθρὰν
μετοικήσαντας. ἢ ὧν Ἐρυθραίων
110
ὄντων, οἱ κατὰ Φοινίκην ταύτην ἄποικοι. Ἀλέξανδρον μὲν γάρ, φασιν,

ἔδει παραπλεῦσαι ταύτην τὴν
Σιδῶνα μετὰ τὴν ἁρπαγὴν τῆς Ἑλένης ἐπίτηδες περιοδεύοντα. Μενέλαον
δὲ οὔτε εἰκὸς ἦν πλανηθῆ-
ναι περὶ τήνδε τὴν Φοινίκην, καὶ οὐδὲ εὖ ἔχει πρὸς ἀλληλουχουμένην
ἁρμονίαν χωρογραφίας, τὸ Αἰ-
γυπτίους Αἰθίοπάς τε καὶ Σιδονίους καὶ Ἐρεμβοὺς, εἰ τοὺς Σιδονίους
ἀποσπάσαντες Αἰθιόπων καὶ
Ἐρεμβῶν, εἰς τὴν νῦν Σιδώνα ἐξώσομεν. δοκεῖ γὰρ φυλάττειν εὔτακτον
ἀκολουθίαν τοπογραφικὴν καὶ
ὧδε ὁ ποιητὴς ἐν τῷ, Αἰθίοπας καὶ Σιδονίους καὶ Ἐρεμβοὺς, βαθυτέρους
ὄντας. ὥσπερ καὶ ἐν τῷ,
Ὄσσαν ἐπ' Ὀλύμπῳ μέμασαν θέμεν. αὐτὰρ ἐπ' Ὄσσῃ, Πήλιον. καὶ ἐν τῷ,
Ἥρα δὲ ἔλιπεν Ὄλυμ-
πον. περίην δ' ἐπιβᾶσα καὶ ἠμαθίην ἐρατεινὴν, ἵκετ' ἐπὶ Θρῃκῶν ὄρεα. ἐξ
Ἀθόω δ' ἐπὶ πόντον ἐδύ-
σατο. Ἰστέον δὲ ὅτι καὶ οἱ νοοῦντες ἐνταῦθα Σιδονίους τοὺς κατὰ
Φοινίκην τὴν ἡμῖν γνώριμον, ἐξ
Ὁμήρου ὁρμῶνται. εἰπόντος κατευθὺ, Κύπρον Φοινίκην τε καὶ
Αἰγυπτίους. ἧς Φοινίκης μέρος καὶ ἡ Σιδών. ὁ δὲ Γεωγράφος φησὶ καὶ
ὅτι Σιδόνιοι καὶ Ἐρεμβοὶ, οἱ Ἄραβες νῦν λέγονται. ὅθεν τινὲς
ἀντὶ τοῦ, Ἐρεμβοὺς Ἄραβάς τε γράφουσιν, οἳ οὕτως ὀνομάζονται, ἀπὸ
Ἀράβου τινὸς ὡς Ἡσίοδος ἐν
τῷ ἑαυτοῦ καταλόγῳ φησί. καὶ ἄλλως δέ πως, ὡς ἐν τοῖς τοῦ περιηγητοῦ
διείληπται. τινὲς δὲ Ἐρεμ-
βοὺς, τοὺς Ἰνδοὺς νοοῦσι παρὰ τὸ ἔρεβος. διὸ Ἐρεμνοὺς γράφει ὁ
Κράτης, ὅ ἐστι μέλανας. ὁ δὲ
Γεωγράφος ἀπάγων ἐντεῦθεν τὴν τοιαύτην γραφὴν, λέγει ὅτι Ἐρεμβοὶ
δὲ, ζητοῦνται εἴτε τρωγλοδύται
μισῶν τὸν μοιχὸν Αἴγισθον, οὐδὲ ὀνομάσαι αὐτὸν εἵλετο. ἀλλ' εἶπεν
ἀορίστως ὡς ἄλλος αὐτὸν ἔπεφνε.
(Vers. 92.) Καὶ οὐκ ὠνόμασε μὲν οὐδὲ τὴν Κλυταιμνήστραν. ὅμως δὲ δύο
γοῦν λέξεις προσφυεῖς ἐδα-
πάνησεν εἰς αὐτήν. τὸ, οὐλομένης. καὶ τὸ, ἀλόχοιο. Σημείωσαι δὲ ὅτι
Νέστωρ μὲν, πλεῖόν τι περὶ
Ἀγαμέμνονος ἀφηγήσατο πρὸ βραχέων, ἔνθα καὶ περὶ ἀοιδοῦ τινος
ἱστόρησε. Μενέλαος δ' ἐνταῦθα
μνήμην ἐκείνου ἐν στενῷ ἔθετο ἐν οὐδὲ ὅλοις δυσὶ στίχοις, οἷα
βαρυνόμενος, καὶ οὕτω πολυλογεῖν
111
ὀκνῶν. διὸ οὐδὲ πρὸς ὄνομα ἐμνήσθη ὥσπερ οὐδὲ τοῦ Αἰγίσθου, οὕτως
οὐδὲ τοῦ Ἀγαμέμνονος. ἀλλ'
ἠρκέσθη, ἀδελφεὸν αὐτὸν προσειπών. ἃ δέ γε συνέβη περὶ τὸν
Ἀγαμέμνονα, ταμιεύεται ὁ ποιητὴς
αὐτῷ ἐκείνῳ τῷ βασιλεῖ ἐν ᾄδου, ἔνθα ἡ ἐκείνου ψυχὴ καταλέξει πάντα
τῷ Ὀδυσσεῖ. ἐρεῖ δέ τι πρὸ
αὐτοῦ καὶ ὁ Πρωτεὺς ἐν τοῖς ἑξῆς, ὡς μάντις. Καὶ ὅρα ποικιλίαν γραφῆς.
τέτρασι γὰρ τόποις κατα-
μερίσας ὁ ποιητὴς τὰ κατὰ τὸν Ἀγαμέμνονα, ἑκάστῳ τὸ οἰκεῖον ἀπένειμε.
(Vers. 90.) Τὸ δὲ κεῖνα,
τοὺς τόπους δηλοῖ οὓς ἀνωτέρω ἐτοπογράφησεν. Ἐν δὲ τῷ, πολὺν
βίοτον ἀγείρων, ἐσίγησε τὸν παρὰ
τῷ Νέστορι χρυσόν. ἐκεῖνος γὰρ ἔφη, βίοτον καὶ χρυσὸν ἀγείρων, ποιεῖ
δὲ Ὅμηρος οὕτως, οἷα τοῦ
χρυσοῦ πρὸ βραχέων μνησθείς. ὃς οἷα ἡλίου αἴγλη τοῖς βασιλικοῖς
ἐναπήστραπτε δώμασιν. Ἰστέον δὲ
καὶ ὅτι ὁ ῥηθεὶς ἐκ πλάνης ἀγυρμὸς ἐκ πόνου δηλοῖ κατὰ τοὺς παλαιοὺς,
πεπλουτηκέναι τὸν Μενέλαον,
μείζω κτησάμενον ὧν ἔσχεν ἐκ προγόνων. Τὸ δὲ τείως, καθ' ὁμοιότητά
ἐστι τοῦ εἵως ἕως. δηλοῖ δὲ τὸ
τοσούτῳ. Τὸ δὲ λάθρῃ, ταυτόν ἐστι τῷ ἀνωϊστί. τουτέστιν ὡς οὐκ ἄν τις
ὀΐσαιτο. ἀμφοτέρων δὲ
διασαφητικὸν τὸ, δόλῳ ἀλόχου. πᾶν γὰρ ὃ λάθρα καὶ ἀνωϊστὶ γίνεται,
δόλῳ γίνεται. (Vers. 93.)
Ὅτι ὁ μετὰ λύπης πλουτῶν, εἴπῃ ἂν ὡς οὔτι χαίρων τοῖσδε κτεάτεσσιν
ἀνάσσω. Μενέλαος δὲ τοῦτο
λέγει λελυπημένος ἐπὶ τῷ ἀδελφῷ. (Vers. 94.) Ὁ δὲ ἀναπέμπων εἰς ἀκοὴν
γονέων ἃ λέγει πρός τινας,
ἐρεῖ ἂν τὸ, καὶ πατέρων τάδε μέλλετ' ἀκουέμεν, οἵ τινες ὔμμιν εἰσί,
δυστυχήσαντος δὲ ἀνδρὸς τὸ,
ἐπεὶ μάλα πόλλ' ἔπαθον καὶ ἀπώλεσα οἶκον εὖ μάλα ναιετάοντα
κεχανδότα πολλὰ καὶ ἐσθλά.
μοιό τε παιπαλοέσσης. ὡς ἄν φησιν ἐπισμυγερῶς ναυτίλλεται εἵνεκα

πατρός. καὶ οὕτω μὲν ὁ Ἀντί-
νοος. θαῤῥῶν ὡς μετὰ εἴκοσιν ἐνόπλων, τοσούτων ἀόπλων τῶν μετὰ
Τηλεμάχου περιγενήσεται. οἵ δ'
ἄρα πάντες ἐπῄνεον ἠδὲ κέλευον. τί δὲ ἐκέλευον οὐ λέγει ὁ ποιητὴς, ὡς
αὐτόθεν δῆλον ὄν. (Vers. 673.)
Ἰστέον δὲ ὅτι ἐπίτηδες πλάττει τοὺς μνηστῆρας ἐλλοχῶντας ὁ ποιητής,
112
διά τε τὸ ἐναγωνιώτερον
τῆς ποιήσεως καὶ μὴ ὕπτιον, καὶ εἰς εὐπορίαν γραφῆς ἤγουν πλατυσμὸν
ποιήσεως. ἐπανελεύσεται
μέντοι ἀκίνδυνος ὁ Τηλέμαχος, καὶ εἰς κενὸν οἱ μνηστῆρες πλευσοῦνται,
διά τε τὸ πιθανόν. οὐ γὰρ ἦν
τοὺς ἀμφὶ Τηλέμαχον ἀόπλους, ὡπλισαμένοις τοῖς μνηστῆρσιν
ἀντιτάξασθαι. καὶ ὅτι τὰ τῆς μάχης
ὁ ποιητὴς ἐν ὑστέρῳ ταμιεύεται. ἀναίσχυντος δέ φασιν ἐν τούτοις ὁ
Ἀντίνοος, σχετλιάζων ὡς δεινὰ
παθὼν εἰ Τηλέμαχος ἀπεδήμησεν. οὐδενὶ ἔχων φασὶν ἐγκαλεῖν ἢ τῇ
ἑαυτοῦ ῥᾳθυμίᾳ. (Vers. 667.) Τὸ
δὲ ἄρξει καὶ προτέρω κακὸν εἶναι, ἀντὶ τοῦ ἀρχὴν ἀπὸ τοῦ νῦν ποιήσει
εἰς τὸ καὶ προσωτέρω καὶ ἐπὶ
τὰ ἑξῆς κακῶσαι ἡμᾶς. (Vers. 671.) Ὁ δὲ ῥηθεὶς πορθμὸς, τοπογραφικῶς
ἐδηλώθη. κείμενος μεταξὺ
Ἰθάκης καὶ τῆς περὶ τὴν Κεφαλληνίαν Σάμου τῆς καὶ Σάμης. περὶ ἧς
πολλαχοῦ δηλοῦται.
(Vers. 671.) Ὅτι δὲ περὶ Ἀστερίαν νῆσον ὁ λόχος γέγονε, δηλωθήσεται
ἐν τοῖς ἑξῆς. Περὶ δὲ τοῦ σμυ-
γερῶς, προγέγραπται. Πολλαχοῦ δὲ δηλοῦται καὶ ὁ πορθμὸς, στενὴ
θάλασσα εἶναι μεταξὺ δύω γεῶν.
ἀνάπαλιν πάντως τῷ ἰσθμῷ ὃς δύο μεσιτεύει θαλάσσαις. (Vers. 678.) Ὅτι
τὸ ἀπευθὴς ἤτοι μηδὲν
μαθὼν ὃ πρὸ τούτων ἐῤῥέθη, ἄπυστος ἐνταῦθα φησίν. εἰπών. οὐδ' ἄρα
Πηνελόπεια πολὺν χρόνον
ἦεν ἄπυστος μύθων οὓς μνηστῆρες ἐνὶ φρεσὶ βυσσοδόμευον. Καὶ ὅρα ὅτι
διττὸν καὶ τὸ ἄπυστος καθὰ καὶ
τὸ ἀπευθὴς. καὶ νῦν μὲν, ὅμοιόν ἐστι πρὸς τὸ, ὣς ἦλθον φίλε τέκνον
ἀπευθής. ἐν δὲ τῷ, οἴχετ' ἄϊστος
ἄπυστος, ἶσον δύναται τῷ, κείνου δὲ καὶ ὄλεθρος ἀπευθής. Τὸ δὲ οὐδ'
ἄρα ὁ δεῖνα πολὺν χρόνον ἦεν
ἄπυστος μύθων οὓς οἱ δεῖνα ἐνὶ φρεσὶ βυσσοδόμευον, μυστηρίου φράζειν
φανέρωσιν. ἔστι δὲ τὸ βυς-
σοδομεύειν καθὰ καὶ τὸ μῆτιν ὑφαίνειν, οἷον, οἵδ' ἔνδοθι μῆτιν ὕφαινον,
καὶ τὸ πῆμα φυτεύειν οἷον
ἔνθα Γέρανοι Πυγμαίοις ἐπιτίθεσθαι ἠέριαι λέγονται. (Vers. 54.) Τὸ δὲ

μάχοντο μάχην, ἄλλως τε
Ἀττικόν ἐστι, καὶ ἐτυμολογικῶς δὲ προάγεται. (Vers. 58.) Τὸ δὲ
μετενείσετο ἀντὶ τοῦ ἐπορεύθη, μετῆλθε,
113
διὰ διφθόγγου γράφουσιν οἱ παλαιοί. ὡς ἀπὸ τοῦ νέω νείω νείσω. ὥσπερ
κείω κείσω καὶ χείω χείσω τὸ
χωρῶ. ἐξ οὗ καὶ χειά. ὡς τὸ, οὐδὸς δ' ἀμφοτέρους ὅδε χείσεται ὅ ἐστι
χωρήσει. οἱ δὲ ὕστερον ἐν τῷ ι
γράφουσιν ὡς ἀπὸ τοῦ νῶ νίσσω μετὰ τῶν δύο σσ. ὡς γὰρ ἤθεον αὐτοὶ,
οὐχ' ἑπόμενοι τοῖς παλαιοῖς. Τὸ
δὲ μετενείσσετο βουλυτόνδε, οὐχ' ὡς ἐπὶ τόπου νοητέον τοῦ βουλυτοῦ,
ἀλλ' ὅτι μετεπορεύετο μετὰ τὴν
τῆς ἡμέρας αὔξησιν ὁ Ἥλιος κατὰ ὥραν βουλυτοῦ. ὃς ἢ μεσημβρία
ἐστὶν, ἢ ὀλίγον τι μετὰ μεσημβρίαν,
ὅτε βόες λύονται τοῦ κάμνειν ὡς καὶ ἐν Ἰλιάδι δεδήλωται. (Vers. 62.) Ἐν
δὲ τῷ προτέρῳ πλέομεν, σημείω-
σαι ὅτι ὁ ποιητὴς ἐπικρύπτων τοὺς τόπους τῆς κατὰ τὸν Ὀδυσσέα πλάνης
καὶ ἐκ τῆς ἱστορίας εἰς μύθους
ἀσφαλῶς καὶ ἀνεξελέγκτως ἐξοκελεῖν ἐθέλων κατὰ ποιητικὸν ἐπιτήδευμα
καὶ οὕτως ἀφανίζων τὰ τῆς
ἀληθοῦς γεωγραφίας ἴχνη καὶ οὐδὲν ἀρίδηλον σημεῖον Τοπογραφίας
τῇ ποιήσει ἐγκατατιθεὶς ἄλλα τέ
τινα μεθοδεύει ὡς αὐτῷ ἀρέσκει, καὶ τὸν Ὀδυσσέα δὲ μεθιστῶν ἐκ τόπου
εἰς τόπον ἐπιλέγει. ἔνθεν
δὲ προτέρω πλέομεν. ἀντὶ τοῦ, ἐπὶ τὰ ἐκεῖθεν καὶ ποῤῥωτέρω, μὴ
προστιθεὶς εἴτε ἐπὶ δεξιὰ εἴτε
ἐπ' ἀριστερὰ, ἢ πρὸς τόδε τὸ κλίμα ἢ ἐκεῖνο, ἀλλ' ἐν ἀσαφεῖ ἐῶν τοῦτο
κεῖσθαι, ὡς ἂν μὴ αὐτόθεν τὸ
πλάσμα ἐλέγχηται. τὸ γοῦν ἔνθεν δὲ προτέρω πλέομεν ἀκαχήμενοι ἦτορ,
οὐ μόνον ἐνταῦθα κεῖται, ἀλλὰ
καὶ ὅτε ἐκ τῆς τῶν Λωτοφάγων εἰς Κύκλωπας ὁ πλοῦς. κἀκεῖθεν εἰς τὴν
Αἰόλου νῆσον, καὶ εἰς Λαι-
στρυγόνας ἐντεῦθεν. καὶ ἐξ αὐτῶν εἰς τὴν Κίρκην, περιηγουμένου τοῦ
ποιητοῦ ἀξυμφανῶς καὶ μετροῦν-
τος τόπους ἐπίτηδες ἀσαφῶς. Τὸ δὲ δειλῶν ἑταίρων, ἀντὶ τοῦ δειλαίων ὃ
καὶ ἀλλαχοῦ προδεδήλωται.
(Vers. 65.) Ἰστέον δὲ καὶ ὅτι ὁ περὶ τῶν ἀνακεκλημένων λόγος νεκύων
πρωθυστέρως κεῖται παρὰ τᾷ
ποιητῇ ὡς οἷον κατὰ ἐπανάληψιν, δι' ἧς ἀναπληροῦνται τὰ τῶν
διηγήσεων ἐλλείμματα. δῆλον γὰρ, ὅτι
πρῶτον ἕκαστος τῶν κειμένων ἀνεκαλέσθη, εἶτα αἱ νῆες ἀπέπλευσαν. ὃ
καὶ ὁ ποιητὴς δηλῶν ἔφη
μεμύθευται. διὸ καὶ παρασημειοῦται τοῦτο ὁ ποιητὴς ὡς πάνυ τερατῶδες.

114
Ἰστέον δὲ καὶ ὅτι Χάρων

οὐ μόνον ὁ ῥηθεὶς δαιμονιώδης, ἀλλὰ καὶ λέοντος ἐπίθετον ἀπὸ τῆς κατ'
αὐτόν φασι χαροπότητος.
(Vers. 501.) Σημείωσαι δὲ ὅτι ἐν τῷ, ὦ Κίρκη, τίς γὰρ ταύτην ὁδὸν
ἡγεμονεύσει, δοκεῖ πάντῃ καὶ ἐκ
περισσοῦ κεῖσθαι ὁ αἰτιολογικὸς σύνδεσμος. θεραπευθείη δ' ἂν λόγῳ
ἐλλείψεως, ἵνα λέγῃ ὅτι ὦ Κίρκη
ἀδύνατα φής. τίς γὰρ εἰς Ἅιδου ἡγεμονεύσει; καὶ ἔχει πολὺ τὸ σεμνὸν ἡ
τοιαύτη ἔλλειψις διὰ τὴν προ-
σωπικὴν ποιότητα. (Vers. 508.) Ὅτι οὐχ' ἁπλῶς πρὸς δύσιν τὰ τοῦ
ποιητικοῦ Ἅιδου, ἀλλ' ὑπερέκεινα
τοῦ Ὠκεανοῦ. φησὶ γοῦν ἡ ποιητικὴ Κίρκῃ· ἀλλ' ὁπότ' ἂν δὴ νηῒ δι'
Ὠκεανοῖο περήσῃς, ἔνθ' ἀκτή τε
λάχεια καὶ ἄλσεα Περσεφονείης, μακραί τ' αἴγειροι καὶ ἰτέαι
ὠλεσίκαρποι· νῆα μὲν αὐτοῦ κέλσαι ἐπ'
Ὠκεανῷ βαθυδίνῃ. ἤγουν ἐπὶ τῷ ἐκεῖσε πέρατι τοῦ Ὠκεανοῦ, ὡς ἐκεῖ
δῆθεν περατουμένου. αὐτὸς δ' εἰς
Ἀΐδεω ἰέναι δόμον (Vers. 512.) εὐρώεντα, ἤγουν σκοτεινὸν ἢ καὶ πλατύν.
Καὶ ὅρα τὸ εἰς Ἀΐδεω
δόμον ἐντελῶς φρασθὲν καὶ οὐκ ἐλλιπῶς κατὰ τὸ, εἰς Ἄϊδος δ' οὔπω τις
ἀφίκετο. ἡ δὲ Τοπογραφία
τῶν ἐκεῖθεν τοῦ Ὠκεανοῦ ἤγουν τοῦ κατὰ Περσεφόνην ἄλσους καὶ τῶν
ἐφεξῆς, ἃ δὴ μετ' ὀλίγα εἰρήσε-
ται, οὐκ ἂν εἶχον ἱστορικῶς ῥηθῆναι, εἰ μὴ Μοῦσα μυθικῶς ὑπέκειτο
λέγουσα καὶ Κίρκη, δαιμόνια
πρόσωπα. διὸ οἱ τοιαῦτα προτιθέμενοι λαλεῖν ποιηταὶ εἰκότως καὶ
τοιούτοις προσώποις χρῶνται πρὸς
ἀφήγησιν. Πιθανῶς δὲ πέπλασται τὰ κατὰ τὸ ῥηθὲν ἄλσος καὶ προσφυῶς
τοῖς περὶ τὸν Ἅιδην.
(Vers. 509.) ἀκτή τε γὰρ ὁ τόπος καὶ οὐ λιπαρὰ γῆ, καὶ ἄκαρπα τὰ ἐκεῖ
δένδρα. τοιαῦτα γὰρ
(Vers. 510.) αἴγειροι καὶ ἰτέαι, δένδρα προσήκοντα τόποις νεκρῶν. οἷς
καὶ τρίχας ἔκειρον, τὰ ἐν
ζῴοις ἄψυχα. καὶ ζωμάτων ἀπήρχοντο, καὶ ἀνθέων, καὶ ἀκροδρύων, καὶ
τοιούτων τινῶν ἀψύχων.
κἂν εἴ που ζῷόν τι ἔδει ἐπισφάξαι, στεῖραν βοῦν καὶ ἕτερα ζῷα ἔντομα,
οὐ μὴν ἔνορχα καὶ γόνιμα,
ἐκείνοις ἔθυον. ἀλλὰ τὰ, ὡς εἰπεῖν, ἐν ζῴοις ἄζωα διὰ τὸ ἄγονον. οὕτω δὲ
καὶ οἱ ἐφεξῆς ῥηθησόμενοι ποτα-
μοὶ προσφυῶς τοῖς ἐν Ἅιδου πλάττονται, ὁ Ἀχέρων καὶ οἱ λοιποί. (Vers.
508.)

115
τοπικὸν ὄνομα κατὰ τὴν προῤῥηθεῖσαν νῆσον τὴν πρὸ τῶν Κυκλώπων,
εἰδείη ἂν ἡ Ὁμηρικὴ Μοῦσα
καὶ Κίρκη. Ἄλσεα δὲ καὶ νῦν χωρία φασὶν ἱερὰ σύνδενδρα. (Vers. 510.)
Τὸ δὲ μακραὶ αἴγειροι ταυ-
τὸν ὡς εἰ καὶ μακεδναὶ εἴποι. ἔφη γοῦν πρὸ τούτων φύλλα μακεδνῆς
αἰγείρου. Ἰτέαι δὲ, κοινῶς μὲν
δένδρα γνώριμα. ἦν δὲ καὶ ἀσπίδων ὄνομα αἱ ἰτέαι ὡς καὶ ἐν Ἰλιάδι
ἐδηλώθη. Ὠλεσίκαρποι δὲ ἰτέαι
ἢ ὅτι ἀποβάλλουσι φασὶ τὸ ἄνθος πρινὴ πεπανθῆναι ἢ διότι οἱ πιόντες τοῦ
κατ' αὐτὰς ἄνθους ὄλλουσι
τὸν καρπὸν ἤτοι ἄγονοι γίνονται, ὡς καὶ Θεόφραστος ἱστορεῖ. ἐκτείνει δὲ
ἡ λέξις τὴν ἄρχουσαν ἀναγ-
καίως ὡς μέτρῳ χρήσιμον. ὁ γὰρ τρίβραχυς ποὺς ἀσυντελὴς τοῖς
ἡρωΐζουσιν. οὕτω δὲ καὶ τὸ εὐρώεντα
πρὸς εὐχρηστίαν μέτρου ἐκτείνει τὴν προπαραλήγουσαν ὁμοίως τῷ
κητώεντα καὶ ὠτώεντα καὶ τοῖς
τοιούτοις. (Vers. 511.) Περὶ δὲ τοῦ κέλσαι νῆα, προγέγραπται ἱκανῶς.
ἔστι δὲ καὶ νῦν τὸ κέλσαι ἀπα-
ρέμφατον ἀντὶ προστακτικοῦ, ὡς τὸ ἰέναι ἀντὶ τοῦ ἴθι καὶ ἄλλα ἐφεξῆς
ὅμοια πολλά. (Vers. 513.)
Ὅτι τοπογραφικῶς περιηγούμενος ὁ ποιητὴς ἐν ὀλιγίστῳ καθὰ καὶ
ἐχρῆν ὥσπερ τὸ τῆς Περσεφόνης
ἄλσος οὕτω καὶ τὰ ἐφεξῆς καὶ ἐνδοτέρω τοῦ Ἅιδου, φησὶν· ἔνθα μὲν,
τουτέστιν ἐν Ἅιδου, εἰς Ἀχέροντα
Πυριφλεγέθων τε ῥέουσι Κωκυτός τε, ὃς δὴ Στυγὸς ὕδατός ἐστιν
ἀποῤῥώξ. πέτρη τε. (Vers. 515.) ξύνε-
σίς τε δύο ποταμῶν ἐριδούπων. Λέγει δὲ ξύνεσιν κατὰ τοὺς παλαιοὺς
συνάφεσιν καὶ εἰς ταυτὸ συμβο-
λὴν ποταμῶν τῶν ῥηθέντων δηλαδὴ, ὡς δῆθεν τοῦ Ἀχέροντος
κοινουμένου τὸ αὐτῶν ῥεῦμα ξυνιόντων
ἐκεῖ κατὰ σύῤῥοιαν. οἱ δέ γε μεθ' Ὅμηρον ἐπὶ φρονήσεως τιθέασι τὴν
ξύνεσιν, παρὰ τὸ ξυνιέναι καὶ
αὐτοὶ νοοῦντες τὴν λέξιν, ὡς πολλῶν συνιόντων εἰς βουλήν. κατὰ τὸ,
πολλῶν ἀγρομένων, τῷ πείσεαι
ὅς κεν ἀρίστην βουλὴν βουλεύει. διὸ καὶ ξυμβουλὴ τὸ τοιοῦτον ἔργον, ὡς
ἄν τις εἴποι συμβολή. ὃ ταυ-
τὸν ἦν τῷ ξύνεσις. ὁμοιοπαράγωγος δὲ τῇ ξυνέσει ταύτῃ καὶ ἡ παρὰ τῷ
Ἡροδότῳ ἔξεσις, ὅπερ ἀπό-
πεμψιν δηλοῖ γυναικὸς ἤτοι διαζύγιον. ἐντεῦθεν δὲ καὶ ἐξεσία ἡ ἐπὶ
πρεσβείαν ἔκπεμψις. (Vers. 513.)
Ἰστέον δὲ ὅτι τὸ, εἰς Ἀχέροντα Πυριφλεγέθων τε ῥέουσι Κωκυτός τε,
προδιεζευγμένον σχῆμα καλεῖ
116
θλίους φαμέν. τὸ μέντοι τὴν Χάρυβδιν ἐς τὸ παντελὲς ἀναπίνεσθαι, ὡς

καὶ τὴν ἄμμον ἢ τὰς ὑποκρήμνους
πέτρας φαίνεσθαι εἶτ' αὖθις πάλιν ἀνιέναι, οὐδεὶς ἱστόρησεν ἀληθὲς εἶναι.
πλασθῆναι δὲ ἄλλως αὐτὸ
ὑποτοπάζεται, ἀπὸ ἀμπώτεων γινομένων ἀλλαχοῦ. φησὶν οὖν καὶ ὁ
Γεωγράφος ὅτι ἀπὸ τῶν ἀμπώ-
τεων καὶ τῶν πλημυρίδων, ἃς ὁ Ὠκεανὸς πάσχει, τὴν Χάρυβδιν ὁ ποιητὴς
ἐμυθεύσατο, οὐ παντάπασι
πλάσας, ἀλλ' ἀπὸ τῶν ἱστορουμένων ἐκεῖ διασκευάσας καὶ τὰ κατὰ
πορθμὸν, ἐν ᾧ δὶς καθ' ἑκάστην
ἡμέραν καὶ νύκτα παλίῤῥοια γίνεται, εἰ καὶ ἡ Κίρκη τραγῳδίας καὶ φόβου
χάριν τρὶς ταύτην εἶπε γίνε-
σθαι. ὁ δ' αὐτὸς λέγει καὶ μεταξὺ Ἀπαμείας τῆς Συριακῆς καὶ Ἀντιοχείας
χάσμα τι Χάρυβδιν λέγε-
σθαι, εἰς ὃ καταδὺς Ὀρόντης πάλιν ἀνατέλλει ἑτέρωθι. περιᾴδεται δὲ καὶ
Λυκιακή τις ἔτι καὶ νῦν
Χάρυβδις. ὅτι δὲ τὸ κατὰ τὴν Χάρυβδιν πλάσμα τοῦ ποιητοῦ ἄμπωτιν καὶ
ταύτην ὑποβάλλει νοεῖν, οὐκ
ἔστιν ἀμφιβαλεῖν. Ἰστέον δὲ καὶ ὅτι ὁ Κίλιξ ποιητὴς τοπογραφῶν τε ἅμα
ἐν παραβολῇ καὶ μυθικῶς
αἰτιολογῶν τὸ κατὰ τὴν Χάρυβδιν Ἰονίου τε καὶ Τυρσηνικοῦ πόντου
μέσην κεῖσθαι αὐτὴν ἱστορεῖ, ὡς
καὶ τῶν κατὰ τὸν Σικελικὸν πορθμὸν οὕτω κειμένων, ἃ δὴ ἀποῤῥῶγα
πορθμοῦ λέγει ἐκεῖνος. καὶ πνεύ-
ματι δὲ ὑπογαίῳ τυφωνικῷ αὐτήν φησιν ἀνακυκᾶσθαι, κατά τινα δῆθεν
ὁμοιότητα τοῦ ἐν Σικελίᾳ
Αἰτναίου πυρὸς, οἷα τοῦ μυθικοῦ Τυφῶνος ὥς περ τῇ Αἴτνῃ, οὕτω καὶ
τοῖς κατὰ Χάρυβδιν τόποις
ὑποκειμένου, ἵνα καθὰ ἐν Ἰλιάδι Ζεὺς ὑπὸ Τυφώεϊ γαῖαν τινὰ ἱμάσσει,
πνεύματι δηλαδὴ ἐλαυνομένην
σφοδρῷ, οὕτω καὶ ἡ Χάρυβδις ὁμοίῳ τινὶ πνεύματι λαύρῳ κάτωθεν κατὰ
πάθος ἀμπώτεως ἀναταρας-
σομένη πάσχῃ ἅ περ ἡ ποίησις τερατεύεται. ὅτι δὲ εἴς τινα πολυδάπανον
ἀσωτίαν καὶ ἡ Χάρυβδις ἀλλη-
γορικῶς ἐκλαμβάνεται, δῆλον ἐστὶν ἐκ τῶν παλαιῶν. ὁποίῳ δή τινι λόγῳ
καὶ ἡ κωμῳδίᾳ τὴν φάραγγα
ἐπὶ ὁμοίου νοήματος τίθησιν, ὡς εἴ τις εἴποι τὸν δάπανον κλέπτην ἢ
συκοφάντην φάραγγα συκοφαν-τίας εἴ τε κλοπῆς. καὶ τοιάδε μὲν καὶ
ταῦτα.
117
ριπίδης ὠφελημένος ποιεῖ τὴν Ἄρτεμιν ἀπολογουμένην τῷ καλῷ

Ἱππολύτῳ, αἰτιωμένῳ εἰ παρεῖδεν ἐκείνη
αὐτὸν ὀλλύμενον Ἀφροδίτης χόλῳ, καὶ λέγουσαν· οὐδεὶς ἀπαντᾶν
βούλεται προθυμίᾳ τῇ τοῦ θέλοντος,
ἀλλ' ἀφιστάμεθ' ἀεί. (Vers. 339.) Ὅρα δ' ἐνταῦθα τὸ ἀπιστεῖν ὡς ἐναντίον
κείμενον τῷ εἰδέναι.
φησὶ γάρ· οὔποτ' ἀπίστεον ἀλλ' ἐνὶ θυμῷ ᾔδεα. (Vers. 345.) Ὅτι
ἐπίτροχον εἶδος περιηγήσεως ὡς
πρὸς εἰδότα τὸ, Φόρκυνος μὲν ὅδ' ἐστι λιμὴν ἁλίοιο γέροντος, ἥδε δ' ἐπὶ
κράτος λιμένος τανύφυλλος
ἐλαίη. ἀγχόθι δ' αὐτῆς ἄντρον ἐπήρατον ἠεροειδὲς, ἱρὸν νυμφάων, αἳ
Νηϊάδες καλέονται. οὗτοι δὲ
οἱ δύο στίχοι ἔν τισι τῶν ἀντιγράφων οὐ κεῖνται. τὸ μέντοι ἐφεξῆς ἐν
ἅπασι κεῖται· τοῦτο δέ σοι σπέος
ἐστὶ κατηρεφὲς, ἔνθα σὺ πολλὰς ἔρδεσκες Νύμφῃσι τεληέσσας
ἑκατόμβας. (Vers. 351.) τοῦτο δὲ Νή-
ριτόν ἐστιν ὄρος καταείμενον ὕλῃ, τουτέστι κεκαλυμμένον δένδροις,
ἤγουν δασὺ, ἀπὸ τοῦ ἕω τὸ ἐνδύω,
ἐξ οὗ ἔνω, ἀφ' οὗ ἐνύω τὸ σκεπάζω, καὶ πλεονασμῷ τοῦ ι, εἰνύω, ὡς τὸ,
θριξὶ δὲ νέκυν καταείνυον.
(Vers. 345.) περὶ Ἰθάκην δὲ ἡ ῥηθεῖσα ἐπελευστικὴ Τοπογραφία,
Ἀθηνᾶς περιηγουμένης ταῦτα τῷ
Ὀδυσσεῖ, ὅ ἐστι φρονήσεως. γνοὺς γὰρ ἐκ πολλῶν φθασάντων ἀγαθοὺς
τοὺς Φαίακας καὶ μηδέ τινος
τῶν χρημάτων λειπόμενος, πιστεύει τοῦ λοιποῦ τῆς πατρίδος εἶναι, καὶ
ἀνακινήσας τὴν μνήμην πε-
ρίεισι τὰ ῥηθέντα, οἱονεὶ ὁμιλῶν ἑαυτῷ καὶ λέγων, ὡς οὗτος μὲν ὁ
Φόρκυνος λιμὴν, αὕτη δὲ ἐλαία
ἱερὰ, ἐκεῖνο δὲ ἄντρον· οὗ καὶ μέμνηται συχνὰ ὁ ποιητὴς ὡς ἐπιτηδείου
τῷ Ὀδυσσεῖ ἐναποκρύψαι τὰ
χρήματα. καὶ οὕτω τῆς Ἀθηνᾶς ἠέρα σκεδασάσης τὸν τῆς λήθης καὶ τῆς
πατρίδος χθονὸς τῷ Ὀδυσσεῖ
γνωσθείσης δι' ἀναμνήσεως εὐοδοῦται καθ' ὅμοιον τρόπον τὰ ἐφεξῆς.
(Vers. 370.) καὶ Ἀθηνᾶς προη-
γουμένης τῷ ἥρωϊ ἔργων τε καὶ λόγων τά τε χρήματα κρύπτει, αὐτὸς
καταθεὶς ἀσφαλῶς, καὶ λίθον
ταῖς θύραις ἐπιθεὶς ἤγουν τῇ ὀπῇ τῆς πέτρας διὰ τῆς αὐτῆς Ἀθηνᾶς. καὶ τὸ
ἐντεῦθεν ἐκεῖ καθεσθεὶς
118
παρὰ πυθμένα ἐλαίης συμφράζεται τῇ φρονήσει Ἀθηνᾷ οἷα καὶ ἀγχίνους

καὶ ἐχέφρων τὰ κατὰ τοὺς
μνηστῆρας. (Vers. 375.) καὶ ἡ μὲν ἐρεθίζει αὐτὸν κατ' ἐκείνων, καὶ τὴν
βίαν αὐτῶν φράζει καὶ τὸ
ὅσσα γε δὴ ξύμπαντα μόγησα. (Vers. 196.) καὶ εἰκὸς τὸν πολύτλαν καὶ
πολλὰ ἔχειν λέγειν μογήματα.
χρόνον δὲ κἀνταῦθα τὸν πολὺν ἔφη καὶ ἐγγὺς ἂν ἐνιαυτοῦ, ὡς ἐμφαίνει ὁ
ποιητὴς διὰ τοῦ, καὶ εἰς
ἐνιαυτὸν ἅπαντα. (Vers. 194.) Τὸ δὲ κλισίης ἔντοσθεν ἐοῦσιν, ἀστείως
ἔφη, ὡς οἷα δῆθεν ἐθέλων
καθῆσθαι ἀργὸς καὶ ἐσθίειν. διὸ καὶ ἐπήγαγε πρὸς σαφήνειαν τὸ,
ἀκέοντε, καὶ τὸ, ἄλλοι δ' ἐπὶ ἔργα
τράποιντο ἢ ἐπὶ ἔργα ἕποιεν ἀντὶ τοῦ ἐνεργοῖεν, ἐφέποιεν. (Vers. 199.)
Ὅτι θελήσας ὁ ποιητὴς ἐμφῆ-
ναι, πῶς οἱ εἰς τὴν Ἰθάκην ἐρχόμενοι ἐπαῖται ἠπάτων ἂν τοὺς τοῦ
Ὀδυσσέως ψευδῆ ἀγγέλλοντες, ποιή-
σει μὲν τὸν Ὀδυσσέα ψευδόμενον καὶ ἐν τοῖς ἑξῆς πρός γε τοὺς
μνηστῆρας καὶ πρὸς τὴν γυναῖκα, καθὰ
καὶ πρὸ τούτων ἐπὶ τῆς Ἀθηνᾶς ἐπειράσατο. ποιεῖ δὲ καὶ νῦν τὸ ὅμοιον
ἐπὶ τοῦ Εὐμαίου. καὶ δαπανᾷ
μὲν στίχους ὑπὲρ τοὺς ἑξήκοντα καὶ ἑκατὸν, ἀπατήλια βάζων. εἰδὼς δὲ
ὡς οὐκ ἂν τῶν τις ἐσύστερον
ἀνθρώπων ἐπιστραφείη λόγων οὕτω ψευδῶν, ἀρτύει αὐτοὺς ἐν τῷ μέσῳ
ἱστορίαις τε ἀληθέσι καὶ τοπογραφίαις καὶ ἑτέροις οὐκ ὀλίγοις χρησίμοις
καὶ λόγου ἀξίοις. ὡραΐζει δὲ καὶ ῥητορικῶς καλλιγραφίᾳ τὴν
διήγησιν, καὶ ὅλως πολὺ τὸ ἐπαγαγὸν ἐντίθησι καὶ τῷ τοιούτῳ λόγῳ, ἵνα
μὴ διὰ τὴν ψευδῆ πλάσιν
ἐξαθερίζοιτο. καὶ τέως Κρῆτα καὶ νῦν ἑαυτὸν πλάττει Ὀδυσσεὺς, ἐν
Κρήτῃ τὴν σκηνὴν τῆς ψευδο-
λογίας πηξάμενος, εἰπὼν ὅτι ἐκ μὲν Κρητάων γένος εὔχομαι εὐρειάων,
ἐλλειπτικῶς φράσας. τὸ γὰρ
ἐντελὲς οὕτω πως· ἐκ μὲν Κρητάων εὐρειάων τὸ γένος μοι εὔχομαι εἶναι,
ὡς δηλοῖ μετ' ὀλίγα τὸ, τοῦ
ἐγὼ γένος εὔχομαι εἶναι, καὶ οὐδὲ ἑνικῶς, ὡς πρὸ μικροῦ, Κρήτην εἰπὼν,
ἀλλὰ πληθύνας τὸ ὄνομα πρὸς
ἔμφασιν τοῦ μεγέθους τῆς νήσου. (Vers. 200.) εἶτα καὶ ἀνέρος ἀφνειοῖο
πάϊς εἶναι λέγει. πολλοὶ δέ,
φησι, καὶ ἄλλοι υἷες ἐνὶ μεγάρῳ ἠμὲν τράφεν ἠδ' ἐγένοντο γνήσιοι. ὅ περ
εἴποι ἂν ὁ συνιστῶν τινὰ ἐπὶ
119
γένει λαμπρῷ. (Vers. 201.) ἔνθα δῆλον, ὡς καὶ νῦν πρωθύστερον τὸ ἠμὲν
τράφεν ἠδ' ἐγένοντο, οὐ
μὴν ὀρθὸν φύσει κατὰ τὸ, ὅθι πρῶτον γενόμην καί μ' ἔτρεφον αὐτοὶ, ὃ
πρὸ ὀλίγων ἔφη ὁ Εὔμαιος.
(Vers. 202.) εἶτα λέγει καὶ ὅτι ὠνητή με μήτηρ ἔτεκε παλλακὶς,
ἐπαγόμενος οὕτω τὸν Εὔμαιον, οἷα
μνηστήρων ψυχαὶ Ὠκεανοῦ τε ῥοὰς καὶ Λευκάδα πέτρην ἠδὲ παρ'

Ἠελίοιο πύλας καὶ δῆμον Ὀνείρων·
αἶψα δ' ἵκοντο κατ' ἀσφοδελὸν λειμῶνα, ἔνθα τε ναίουσι ψυχαὶ εἴδωλα
καμόντων ἤτοι τεθνεώτων,
ὡς καὶ ἡ πρώτη νεκυία δηλοῖ, ἔνθα καὶ περὶ ἀσφοδελοῦ λειμῶνος εἴρηται.
(Vers. 11.) Ἰστέον δὲ ὅτι
Λευκάδα μὲν πέτραν ὁ μῦθος πρὸς τῷ Ἅιδῃ πλάττει ἢ κατὰ ἀντίφρασιν,
μέλας γὰρ ἐκεῖ σκότος, ἢ καὶ
διὰ τοὺς ἐσχάτους τῆς ἐκεῖ γῆς τόπους, οὓς εἰκὸς τὸν ἥλιον ἔτι
διαλευκαίνειν δυόμενον. ὅτι δὲ καθ'
ἱστορίαν Λευκὰς τόπος Ἠπειρωτικὸς, ἧς οἱ ἐγχώριοι Λευκάδιοι, δῆλον
ἐστί· καὶ ἔσται τις αὐτῆς μνεία
καὶ ἐν τοῖς ἑξῆς. (Vers. 12.) Πύλας δὲ Ἡλίου λέγει τὰς οἷον συγκλειούσας
ἐκεῖνον κρύψεις, γενόμενον
πρὸς δυσμαῖς· ἃς δὴ πύλας εἰσδυόμενος ὡς ὑπὸ κευθμῶνας τινὰς γίνεται
ἀφανής. Τὸ δὲ, δῆμον Ὀνεί-
ρων, ὡς ἐπὶ ἐμψύχων καὶ σωματοειδῶν εἶπε, νύκτωρ ἡμῖν ἐκεῖθεν δῆθεν
ἐπιφοιτώντων. οἰκεῖον δὲ καὶ
αὐτοῖς αἱ δυσμαὶ, οὐ μὴν ἡ ἀνατολή· τοῖς γὰρ νυκτὸς καὶ ἁπλῶς ἐν ὕπνῳ
φαινομένοις προσφυὲς καὶ
τὸ νυκτῶδες τοῦ τόπου. Δοκεῖ δὲ ὁ μῦθος εὐτάκτως τοπογραφεῖν, τάττων
μετὰ τὸν Ὠκεανὸν τὴν Λευ-
κάδα, μεθ' ἣν τὰς Ἡλίου πύλας, εἶτα τοὺς Ὀνείρους καὶ μετ' αὐτοὺς τὸν
ἀσφοδελὸν λειμῶνα, περὶ
ὃν αἱ ψυχαὶ, ὁμοιότητά πως κατὰ τὸν μῦθον σώζουσαι τοῖς ὀνείροις κατὰ
τὸ, ψυχὴ δ' ἀποπταμένη ἠΰτ'
ὄνειρος πεπότηται. Ἰστέον δὲ καὶ ὅτι πιθανεύεται ὁ μῦθος Ὀνείροις τόπον
εἶναι περί που τὰ κατὰ
τὸν Ἅιδην οὗ οἱ τεθνεῶτες, ἐπεὶ καὶ ἀδελφοὶ θάνατος καὶ ὕπνος εἶναι
λέγονται. (Vers. 15. sqq.) Ὅτι
πρός τε πλατυσμὸν πρός τε παραδοξοποιΐαν πρός τε ποικιλίαν ποιήσεως
τεχνᾶταί τι κἀνταῦθα Ὅμηρος,
120
ὧν καὶ ἐν τῇ πρώτῃ νεκυίᾳ πεποίηκε, καὶ πλάττει ὡς ἐν ἠθοποιΐᾳ

εἰδωλοποιητικῇ Ἀχιλλέα τε τὸν αὐτῷ
φίλον, ἔτι δὲ καὶ τὸν εὐρυκρείοντα Ἀγαμέμνονα, διομιλουμένους
ἀλλήλοις τὰ εἰκότα βιωτικώτερον.
ἐν οἷς ἄλλα τε κατορθοῖ ὁ ποιητὴς καὶ Τρωϊκαῖς ἱστορίαις ἀρτύει
συνήθως τὴν ποίησιν καὶ μύθοις
χρᾶται, ὧν στερουμένη ποίησις οὐκ ἂν εἴη ἔτι ποίησις. καὶ τέως μὲν λέγει
ὡς αἱ ψυχαὶ τῶν μνηστήρων
Ευστάθιος De capta Thessalonica Page 3, line 16
ἐκεῖνον εὐδαιμόνως καὶ εὐτυχῶς τῷ κόσμῳ προνοίᾳ καὶ εὐμενείᾳ θεοῦ

μετ' οὐ
πολλὰς ἡμέρας τοῦ ἁλῶναι τὴν πόλιν, ἐν τῷ χρήσασθαι ὀξυχειρίᾳ ἔργων,
ὡς δέον μάλιστα ἦν, ἧς αὐτῷ θεὸς συνεφήψατο, καθὰ λόγος ἕτερος
καιρὸν
εὑρηκὼς περιηγήσεται.
Προθεωρία τῆς τοιαύτης συγγραφῆς
Πόλεων ἁλώσεις ἱστορούμεναι εἴτε συγγραφόμεναι μεθόδοις διοικοῦνται
ὡς τὰ πολλὰ ταῖς αὐταῖς. Οὔτε δὲ ἁπάσας τὰς ἐπιβαλλούσας

ἠναγκασμένως ὁ
γράφων διαχειρίσεται, οὐδὲ μὴν τὰς ἀμφοτέρωθι χρηστὰς ὡσαύτως
διοικονο-
μήσεται· ἀλλὰ καθιστορῶν μὲν καὶ ἀπαθῶς γράφων καὶ θεολογήσει ἔστιν
οὗ
καὶ πρὸς φύσεως λόγον ἐμπλατυνεῖται καὶ τὴν φράσιν δὲ ψιμυθιώσει
πρὸς
κάλλος ἀφειδέστερον καὶ τοπογραφήσει καὶ ἐκφράσεσιν ἐναγλαΐσεται
καὶ
ὅλως, οἷα ἔξω πάθους λαλῶν, πολλὰ διαθήσεται πρὸς χάριν ἀκοῆς, οὐκ
ἀφέ-
ξεται δὲ οὐδὲ τῶν ὡς εἰκός, στοχαζόμενος αὐτὸς ἐνταῦθά γε, ὅτι μηδὲ
παρῆν
τοῖς ἀφηγουμένοις κακοῖς, ὡς καὶ παθαίνεσθαι καὶ αὐτὰ δὴ φράζειν
ἐκεῖνα.
Καὶ οὕτω μὲν ὁ τὰ πρὸς ἱστορίαν δηλῶν. Ὁ δὲ καὶ συγγραφόμενος καὶ
χρω-
τισθεὶς τῷ κακῷ πάντων ἐκείνων προσάψεται μὲν ἀναγκαίως, οὐκ ἐπὶ
121
τοσοῦ-
τον δέ, μόνῳ πλεονάζειν ὀφείλων τῷ πάθει, καὶ αὐτῷ ἀναλόγως τῇ κατ'
αὐτὸν
προσωπικῇ ποιότητι. Τοῦ λαοῦ μὲν γὰρ ὤν, τίνα ἂν ἔχοι ψόγον εἰς κόρον
πα-
θαινόμενος; Βίῳ δὲ ἀνειμένος τῷ κατὰ πνεῦμα καὶ μεταξὺ τοῦ πενθεῖν
καὶ τοῦ
εὐχαριστεῖν τῷ κρείττονι οὐκ ἐπιτείχισμα ἐρυμνὸν ἀλλὰ χάος μέγα
βλέπων,
φείδοιτ' ἂν ἀκράτως τραγῳδεῖν. Ὁ δ' αὐτὸς οὐδ' ἂν παίζοι χορεύων ἐν πέν
Ευστάθιος Commentarium in Dionysii periegetae orbis descriptionem

Section epist, line 388
τοίνυν τὸ καθολικώτερον τῆς κλήσεως καὶ γενικώτερον

ἀνάγει ἑαυτὸν, ὅπερ ἐστὶν ἡ περιήγησις. Ἰστέον γὰρ
ὅτι περίοδος γῆς καὶ περιήγησις ταὐτὸν νοοῦσι καὶ εἰς
μίαν ἔννοιαν ἔρχονται. Διὸ καὶ ὁ Ἀμασεὺς γεω-
γράφος συχνὰ περὶ τὰς τοιαύτας λέξεις εἱλεῖται, οὐ
μόνον γεωγραφίαν τὴν ἑαυτοῦ ἐπιστήμην ἀξιῶν καλεῖ-
σθαι, ἀλλ' οὐδὲ περιήγησιν καὶ περίοδον λέγεσθαι
ἀπαξιῶν. Καὶ οὕτω μὲν περίοδος γῆς καὶ περιήγησις
εἰς ἕνα κατὰ πολυωνυμίαν συνάγονται νοῦν, καί εἰσιν
ὀνόματα γενικὰ, ἔχοντα ὑφ' ἑαυτὰ τήν τε γεωγραφίαν
καὶ τὴν χωρογραφίαν ἤτοι Τοπογραφίαν, ὧν ἡ μὲν
γεωγραφία τῆς καθόλου θεωρίας ἔχεται, καθά φασιν
οἱ παλαιοὶ, ὡς ἐάν τις ὅλον τι ἀναγράψηται σῶμα, καὶ
ἔστιν γεωγραφία κατ' ἐκείνους μίμησις διαγραφῆς τοῦ
κατειλημμένου ὅλου μέρους τῆς γῆς μετὰ τῶν ὡς
ἐπίπαν συνημμένων αὐτῷ. Ἴδιον δέ φασιν αὐτῆς,
τὸ μίαν καὶ συνεχῆ δεικνύειν τὴν ἐγνωσμένην γῆν, ὡς
ἔχει φύσεώς τε καὶ θέσεως, μέχρι μόνων τῶν ἐν ὅλαις
περιγραφαῖς αὐτῇ συνημμένων. Καὶ τοιαύτη μὲν ἡ
γεωγραφία. , ἔργον ἔχουσα περὶ τὴν τῆς γῆς ἁπάσης
ὁλότητα καταγίνεσθαι ὁλοσχερέστερον,

Section 604, line 5
δὲ ὅτι ὁλκὸν ἀκάνθης εἶπεν, ὥστε πολυσήμαντον ὁ

122
ὁλκὸς, ὡς καὶ πρὸ μικροῦ ἐφάνη. Ἄκανθαν δὲ λέγει

οὐ τὸ τοῦ κήτους ὀστοῦν τὸ ἀναλογοῦν ῥάχει, ὃ κυριο-
λεκτεῖται καὶ ἐπὶ ἰχθύων καὶ ὄφεων· ἀλλὰ νῦν ἄκαν-
θαν ἔστι νοῆσαι τὰ ἐπιφαινόμενα ἔξω περὶ τὴν ῥάχιν
κέντρα, καὶ ἐπανεστηκότα ὡς ἐν φραγμῷ αἱμασιᾶς.
Τοῖς γὰρ ἀλιτροῖς ἐν ἁλὶ καὶ γαίῃ κακὰ μυρία
θήκατο θεὸς, ἤγουν πανταχοῦ κακὰ τοῖς κακοῖς. Εἴ-
πομεν δὲ καὶ ἀνωτέρω ὅτι πένεται γνωμῶν οὗτος ὁ
ποιητὴς κατά τι κοινὸν ἔθος· ὀλίγον γὰρ αὐτῶν μέλει
τοῖς τοπογράφοις.
Ὅτι ἐν τῇ Καρμανίδι ἄκρᾳ νῆσος ἡ Ὤγυρις,
καὶ ὅτι περὶ αὐτὴν τύμβος Ἐρυθραίου βασιλέως, ὃν
ἄλλοι Ἐρύθραν φασὶ, γράφοντες·
Ἀγχιβαθὴς δ' ἄρα νῆσος ἁλὸς κατὰ βένθος Ἐρυθρῆς
Ὤγυρις, ἔνθα δὲ τύμβος ἁλὸς μεδέοντος Ἐρύθρα
κέκληται.
Ἐξ αὐτοῦ δὲ καὶ ἡ θάλασσα κληθῆναι δοκεῖ, ὡς προε-
γράφη. Οἱ δὲ κατὰ ἐπίθετον ἐθνικὸν Ἐρυθραῖον βα-
σιλέα τὸν Δηριάδην νοοῦσιν αὐτόθι τεθαμμένον, οὗ

Section 689, line 21
Κόλχοι ἀπὸ Κόλχου υἱοῦ Φάσιδος. Τούτων δὲ ὑπερ-

κεῖσθαι λέγονται οἱ Θοᾶνες, ἄνδρες οὐδὲν μὲν βελτίους
τῶν προσοίκων Φθειροφάγων τῷ πίνῳ, πλουτοῦντες δὲ
τῷ χρυσῷ. Χρυσὸν γὰρ παρ' αὐτοῖς οἱ χείμαρροι κα-
ταφέρουσιν, ὃν ὑποδέχονται οἱ ἐκεῖ μαλλωταῖς, ἀφ' ὧν
τὸ χρυσόμαλλον ἐμυθεύθη δέρας, οὗ χάριν καὶ ὁ τῶν
Ἀργοναυτῶν ἐγένετο πλοῦς. Καίτοι ὁ Χάραξ τὸ χρυ-
σοῦν δέρμα μέθοδον εἶναι λέγει χρυσογραφίας μεμβρά-
ναις ἐμπεριειλημμένην, δι' ἣν ὡς λόγου ἀξίαν τὸν τῆς
Ἀργοῦς καταρτισθῆναι στόλον φησί. Καὶ ταῦτα μὲν
τοιαῦτα. Ὁ δὲ Διονύσιος τοὺς Κόλχους τοπογραφῶν
κατοικεῖν φησιν αὐτοὺς περὶ τὸν ῥηθέντα μυχὸν τοῦ
Εὐξείνου πόντου, μετὰ τοὺς εἰρημένους Τυνδαρίδας,
ἐγγὺς τοῦ προειρημένου Καυκάσου, ὃς περὶ τὸν Ὑρ-
κάνιον κόλπον οὔρεσιν ἠλιβάτοις αὔξεται· ἔνθα, φησὶ,
καὶ ὁ Φᾶσις «Κιρκαίου κατὰ νῶτον ἑλισσόμενος πεδίοιο
Εὐξείνου ποτὶ χεῦμα θοὴν ἀπερεύγεται ἄχνην.» Εἰς γὰρ
τὸν Εὔξεινον πόντον ἐκβάλλει καὶ ὁ Φᾶσις ποταμὸς, ὃς
ἐκτείνει μὲν τὴν παραλήγουσαν, καλεῖται δὲ οὕτως ἀπὸ
123
Φάσιδος, οὗ υἱὸς Κόλχος ἱστόρηται. Καταρρέει δὲ εἰς

τὴν Κολχίδα τραχὺς καὶ βίαιος, περατὸς ἑκατὸν
Scholia In Euripidem, Scholia in Euripidem (scholia vetera)

Vita-argumentum-scholion sch Ph, section 980, line 3
τος· ὁ γὰρ ἐπιφερόμενος πύλας ἐφ' ἑπτὰ καὶ λοχαγέτας μολών

περιττός ἐστιν: – MTAB
καὶ στρατηλάταις τάδε: τοῖς ἡγεμόσι, τοῖς βασιλεῦσιν: – MMiAg
πύλας ἐφ' ἑπτά: ἐπὶ τοὺς στρατηλάτας μετελθών: – MMi
προλάβωμεν: –
βραδύνῃς: –
μακράν: –
ἐκπονεῖν δ' ἐμέ: ἀνύειν ἐκπληροῦν: –
παρελθὼν τοὺς Δελφοὺς φεῦγε: –
ποῖ με χρὴ πάτερ μολεῖν: ἐκ τῶν Δελφῶν δηλονότι. εἰς
οὐδὲν χρήσιμον τοπογραφεῖ. μᾶλλον δὲ αὐτὸν ἐχρῆν σκοπεῖν ὅπως τῶν
πολεμίων παρακαθεζομένων λήσεται ὁ Μενοικεὺς φεύγων: –ὄνομα
ἔθνους, ἀπὸ Αἰτωλοῦ οἰκιστοῦ: –i
ἐκ τῆς Αἰτωλίδος γῆς: –
ἔθνος Θεσσαλίας, ἀπὸ Θεσπρωτοῦ τοῦ Διός:
σεμνὰ Δωδώνης βάθρα: τὰ σεβάσμια τῆς Δωδώνης θεμέλια: –
ἐν τῇ Θεσπρωτίᾳ, φησὶν, ὅπου τὰ τῆς Δωδώνης βάθρα· Δωδώνη
γὰρ ἐγγὺς Θεσπρωτίας, ἐν ᾗ Διός ἐστιν ἱερόν: –
ἀποφατικῶς. ἐγνώρισας: –φύλαγμά μοι γενήσεται, ὅ ἐστι· ποία με πόλις
δεξαμένη σώσει: –
Χωρογραφία
Διογένης Λαέρτιος. Vitae philosophorum Book 2, section 17, line 10
Ὁ δὲ λόγος αὐτῷ οὕτως ἔχει. τηκόμενόν φησι τὸ ὕδωρ ὑπὸ

τοῦ θερμοῦ, καθὸ μὲν εἰς τὸ μέσον διὰ τὸ πυρῶδες συνίσταται,
ποιεῖν γῆν· καθὸ δὲ περιρρεῖ, ἀέρα γεννᾶν. ὅθεν ἡ μὲν ὑπὸ τοῦ
ἀέρος, ὁ δὲ ὑπὸ τῆς τοῦ πυρὸς περιφορᾶς κρατεῖται. γεννᾶσθαι
δέ φησι τὰ ζῷα ἐκ θερμῆς τῆς γῆς καὶ ἰλὺν παραπλησίαν γάλακτι
οἷον τροφὴν ἀνιείσης· οὕτω δὴ καὶ τοὺς ἀνθρώπους ποιῆσαι.
πρῶτος δὲ εἶπε φωνῆς γένεσιν τὴν τοῦ ἀέρος πλῆξιν. τὴν δὲ
124
θάλατταν ἐν τοῖς κοίλοις διὰ τῆς γῆς ἠθουμένην συνεστάναι.

μέγιστον τῶν ἄστρων τὸν ἥλιον, καὶ τὸ πᾶν ἄπειρον.
Γεγόνασι δὲ καὶ ἄλλοι τρεῖς Ἀρχέλαοι· ὁ χωρογράφος τῆς ὑπὸ
Ἀλεξάνδρου πατηθείσης γῆς, ὁ τὰ Ἰδιοφυῆ ποιήσας, ἄλλος
τεχνογράφος ῥήτωρ.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Σωκράτης Σωφρονίσκου μὲν ἦν υἱὸς λιθουργοῦ καὶ Φαιναρέτης

μαίας, ὡς καὶ Πλάτων ἐν Θεαιτήτῳ (149a) φησίν, Ἀθηναῖος,
τῶν δήμων Ἀλωπεκῆθεν. ἐδόκει δὲ συμποιεῖν Εὐριπίδῃ· ὅθεν
Μνησίλοχος οὕτω φησί (Kock I. 218)·
Φρύγες ἐστὶ καινὸν δρᾶμα τοῦτ' Εὐριπίδου,
Dicaearchus Phil., Frag. Frag. 111, line 1
Agathemerus Geograph. informatio Prooem. 2: οἱ μὲν οὖν

παλαιοὶ τὴν οἰκουμένην ἔγραφον στρογγύλην, μέσην δὲ κεῖσθαι τὴν
Ἑλλάδα
καὶ ταύτης Δελφούς. τὸν ὀμφαλὸν γὰρ ἔχειν τῆς γῆς. πρῶτος δὲ
Δημόκριτος
πολύπειρος ἀνὴρ συνεῖδεν ὅτι προμήκης ἐστὶν ἡ γῆ, ἡμιόλιον τὸ μῆκος
τοῦ πλά-
τους ἔχουσα. συνῄνεσε τούτῳ καὶ Δικαίαρχος ὁ Περιπατητικός.
ib. 5: Δικαίαρχος δὲ ὁρίζει τὴν γῆν οὐχ ὕδασιν, ἀλλὰ τομῇ
εὐθείᾳ ἀκράτῳ ἀπὸ στηλῶν διὰ Σαρδοῦς Σικελίας Πελοποννήσου Καρίας
Λυκίας
Παμφυλίας Κιλικίας καὶ Ταύρου ἑξῆς ἕως Ἰμάου ὄρους. τῶν τοίνυν
τόπων τὸν
μὲν βόρειον, τὸν δὲ νότιον ὀνομάζει.
Strabo II 4, 104: Πολύβιος δὲ τὴν Εὐρώπην χωρογραφῶν τοὺς
μὲν ἀρχαίους ἐᾶν φησι, τοὺς δ' ἐκείνους ἐλέγχοντας ἐξετάζειν
Δικαίαρχόν τε καὶ Ἐρατοσθένη τὸν τελευταῖον πραγματευσάμενον περὶ
γεωγραφίας καὶ Πυθέαν, ὑφ' οὖ παρακρουσθῆναι πολλούς κτλ. (folgt
Bericht des Pytheas über Britannien und Thule sowie Kritik des
Polybius): πολὺ δέ φησι βέλτιον (sc. Πολύβιος) τῷ Μεσσηνίῳ πιστεύειν
ἢ τούτῳ. ὁ μέντοι γε εἰς μίαν χώραν τὴν Παγχαίαν λέγει πλεῦσαι, ὁ δὲ καὶ
125
μέχρι τῶν τοῦ κόσμου περάτων κτλ. Ἐρατοσθένη δὲ ..... Πυθέᾳ .....
πιστεύειν, καὶ ταῦτα μηδὲ Δικαιάρχου πιστεύσαντος.
τὸ μὲν οὖν μηδὲ Δικαιάρχου πιστεύσαντος γελοῖον, ὥσπερ ἐκείνῳ κανόνι
χρή-σασθαι προσῆκον, καθ' οὗ τοσούτους ἐλέγχους αὐτὸς προφέρεται.
Ἐρατοσθέ-νους δὲ εἴρηται ἡ περὶ τὰ ἑσπέρια καὶ τὰ ἀρκτικὰ τῆς Εὐρώπης
ἄγνοια.
Στράβων Γεωγραφικά. Book 1, chapter 1, section 16, line 52
νων καὶ ἐπεκτεινόντων τὸ τῆς ἡγεμονίας μέγεθος, οὐκ

ἐπ' ἴσης δυνατὸν οὔτ' ἐκείνοις ἅπαντα γνωρίζειν οὔτε
τοῖς γεωγραφοῦσιν, ἀλλὰ τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον πολὺ
ἐν ἀμφοτέροις καθορᾶται τούτοις. μόλις γὰρ [ἂν] τὸ
ἐπ' ἴσης πάντ' εἶναι φανερὰ συμβαίη τῆς συμπάσης οἰ-
κουμένης ὑπὸ μίαν ἀρχὴν καὶ πολιτείαν ὑπηγμένης·
ἀλλ' οὐδ' οὕτως, ἀλλὰ τὰ ἐγγυτέρω μᾶλλον ἂν γνωρί-
ζοιτο. κἂν προσήκοι ταῦτα διὰ πλειόνων ἐμφανίζειν,
ἵν' εἴη γνώριμα· ταῦτα γὰρ καὶ τῆς χρείας ἐγγυτέρω
ἐστίν. ὥστ' οὐκ ἂν εἴη θαυμαστὸν οὐδ' εἰ ἄλλος μὲν
Ἰνδοῖς προσήκοι χωρογράφος, ἄλλος δὲ Αἰθίοψιν, ἄλ-
λος δὲ Ἕλλησι καὶ Ῥωμαίοις. τί γὰρ ἂν προσήκοι τῷ παρ'
Ἰνδοῖς Γεωγράφῳ καὶ τὰ κατὰ Βοιωτοὺς οὕτω φράζειν
ὡς Ὅμηρος “οἵθ' Ὑρίην ἐνέμοντο καὶ Αὐλίδα πετρή-
εσσαν Σχοῖνόν τε Σκῶλόν τε;” ἡμῖν δὲ προσήκει,
τὰ δὲ παρ' Ἰνδοῖς οὕτω καὶ τὰ καθ' ἕκαστα οὐκέτι·
οὐδὲ γὰρ ἡ χρεία ἐπάγεται· μέτρον δ' αὕτη μάλιστα
τῆς τοιαύτης ἐμπειρίας.
θάπερ καὶ τὸ τοῦ ὁρίζοντος ἡμικύκλιον· ὅπερ καὶ

Ἄρατος ἐπισημαίνεται “ἧχί περ ἄκραι μίσγονται δύ-
σιές τε καὶ ἀντολαὶ ἀλλήλῃσιν.” εἰ δ' ἐπὶ τῆς Κρατη-
τείου γραφῆς οὕτω βέλτιον, φήσει τις καὶ ἐπὶ τῆς Ἀρι-
σταρχείου δεῖν. τοσαῦτα καὶ πρὸς Ποσειδώνιον· πολλὰ
γὰρ καὶ ἐν τοῖς καθ' ἕκαστα τυγχάνει τῆς προσηκού-
σης διαίτης, ὅσα γεωγραφικά· ὅσα δὲ φυσικώτερα, ἐπι-
σκεπτέον ἐν ἄλλοις ἢ οὐδὲ φροντιστέον· πολὺ γάρ ἐστι
τὸ αἰτιολογικὸν παρ' αὐτῷ καὶ τὸ Ἀριστοτελίζον, ὅπερ
ἐκκλίνουσιν οἱ ἡμέτεροι διὰ τὴν ἐπίκρυψιν τῶν αἰτιῶν.
126
Πολύβιος δὲ τὴν Εὐρώπην χωρογραφῶν τοὺς μὲν

ἀρχαίους ἐᾶν φησι, τοὺς δ' ἐκείνους ἐλέγχοντας ἐξετά-
ζειν Δικαίαρχόν τε καὶ Ἐρατοσθένη τὸν τελευταῖον
πραγματευσάμενον περὶ γεωγραφίας, καὶ Πυθέαν,
ὑφ' οὗ παρακρουσθῆναι πολλούς, ὅλην μὲν τὴν Βρετ-
τανικὴν ἐμβαδὸν ἐπελθεῖν φάσκοντος, τὴν δὲ περίμε-
τρον πλειόνων ἢ τεττάρων μυριάδων ἀποδόντος τῆς
νήσου, προσιστορήσαντος δὲ καὶ τὰ περὶ τῆς Θούλης
καὶ τῶν τόπων ἐκείνων, ἐν οἷς οὔτε γῆ καθ' αὑτὴν
ὑπῆρχεν ἔτι οὔτε θάλαττα οὔτ' ἀήρ, ἀλλὰ σύγκριμά
τι ἐκ τούτων πλεύμονι θαλαττίῳ ἐοικός, ἐν ᾧ φησι τὴν
ποιησόμεθα δ' ἡμεῖς ἐν τοῖς καθ' ἕκαστα τὴν προσή-

κουσαν ἐπανόρθωσιν καὶ τούτων καὶ τῶν ἄλλων, ὅσα
ἔν τε τῇ Εὐρώπῃ διημάρτηται καὶ ἐν τῇ τῆς Λιβύης
περιοδείᾳ. νῦν δ' ἀρκέσει ταῦτα λεχθέντα πρὸς τοὺς
πρὸ ἡμῶν, ὅσους ᾠήθημεν ἱκανοὺς εἶναι παρατεθέν-
τας ἐκμαρτυρεῖν ἡμῖν, ὅτι δικαίως προειλόμεθα καὶ
αὐτοὶ τὸ αὐτὸ τοῦτο ἔργον τοσαύτης ἐπανορθώσεως
καὶ προσθήκης δεόμενον.
Ἐπεὶ δὲ τοῖς πρὸς ἐκείνους λόγοις συνεχής ἐστιν
ἡ ἐγχείρησις τῆς ἡμετέρας ὑποσχέσεως, λαβόντες ἀρ-
χὴν ἑτέραν λέγωμεν, ὅτι δεῖ τὸν χωρογραφεῖν ἐπιχει-
ροῦντα πολλὰ τῶν φυσικῶς τε καὶ μαθηματικῶς λεγο-
μένων ὑποθέσθαι, καὶ πρὸς τὴν ἐκείνων ὑπόνοιάν τε
καὶ πίστιν τὰ ἑξῆς πραγματεύεσθαι. εἴρηται γάρ, ὅτι
οὐδ' οἰκοδόμος, οὐδ' ἀρχιτέκτων οἰκίαν ἢ πόλιν ἱδρῦ-
σαι καλῶς οἷός τε γένοιτ' ἂν ἀπρονοήτως ἔχων κλι-
μάτων τε τῶν κατὰ τὸν οὐρανὸν καὶ σχημάτων τε καὶ
μεγεθῶν καὶ θάλπους καὶ ψύχους καὶ ἄλλων τοιού-
των, μή τί γε τὴν ὅλην οἰκουμένην τοποθετῶν. αὐτὸ
γὰρ τὸ εἰς ἐπίπεδον γράφειν ἐπιφάνειαν μίαν καὶ τὴν
αὐτὴν τά τε Ἰβηρικὰ καὶ τὰ Ἰνδικὰ καὶ τὰ μέσα τού

127
γάρ τινα στοιχείοις χρώμενοι τούτοις τὰ παράλληλα

μέρη στοχαζόμεθα καὶ τὰς ἄλλας σχέσεις τῶν οἰκήσεων
τάς τ' ἐπὶ γῆς καὶ πρὸς τὰ οὐράνια.
Πλεῖστον δ' ἡ θάλαττα γεωγραφεῖ καὶ σχηματίζει
τὴν γῆν, κόλπους ἀπεργαζομένη καὶ πελάγη καὶ πορθ-
μούς, ὁμοίως δὲ ἰσθμοὺς καὶ χερρονήσους καὶ ἄκρας·
προσλαμβάνουσι δὲ ταύτῃ καὶ οἱ ποταμοὶ καὶ τὰ ὄρη.
διὰ γὰρ τῶν τοιούτων ἤπειροί τε καὶ ἔθνη καὶ πόλεων
θέσεις εὐφυεῖς ἐνενοήθησαν καὶ τἆλλα ποικίλματα,
ὅσων μεστός ἐστιν ὁ χωρογραφικὸς πίναξ. ἐν δὲ τού-
τοις καὶ τὸ τῶν νήσων πλῆθός ἐστι κατεσπαρμένον ἔν
τε τοῖς πελάγεσι καὶ κατὰ τὴν παραλίαν πᾶσαν. ἄλλων
δ' ἄλλας ἀρετάς τε καὶ κακίας καὶ τὰς ἀπ' αὐτῶν χρείας
ἐπιδεικνυμένων ἢ δυσχρηστίας, τὰς μὲν φύσει τὰς δὲ
ἐκ κατασκευῆς, τὰς φύσει δεῖ λέγειν· διαμένουσι γάρ,
αἱ δ' ἐπίθετοι δέχονται μεταβολάς. καὶ τούτων δὲ τὰς
πλείω χρόνον συμμένειν δυναμένας ἐμφανιστέον, ...
μὴ πολὺ μέν, ἄλλως δ' ἐπιφάνειαν ἐχούσας τινὰ καὶ
δόξαν, ἣ πρὸς τὸν ὕστερον χρόνον παραμένουσα τρό-
πον τινὰ συμφυῆ τοῖς τόποις ποιεῖ καὶ μηκέτι οὖσαν
εἶναι θηρίων. ὁπόταν γοῦν ὁρμήσωσιν οἱ τῶν Ῥω-

μαίων στρατηγοὶ καὶ προσπεσόντες τοῖς ἐρύμασι πολὺ
πλῆθος ἕλωσι, τῶν ἀνδραπόδων ὁρᾶν ἔστιν ἐν τῇ
Ῥώμῃ καὶ θαυμάζειν ὅσον ἐμφαίνεται τὸ θηριῶδες καὶ
τὸ βοσκηματῶδες ἐν αὐτοῖς· ἢ γὰρ οὐχ ὑπομένουσι
ζῆν ἢ ζῶντες ἀπαθείᾳ καὶ ἀναισθησίᾳ τοὺς ὠνησαμέ-
νους ἐπιτρίβουσιν, ὥστε καίπερ τὸ τυχὸν καταβαλοῦ-
σιν ὑπὲρ αὐτῶν ὅμως μεταμέλειν. ἔστι δ' ὅμως οἰκή-
σιμά τινα μέρη καὶ πολίσματά που Βλησίνων τε καὶ
Χάραξ καὶ Ἐνικονίαι καὶ Ὀυάπανες. μῆκος δὲ τῆς νήσου
φησὶν ὁ χωρογράφος μίλια ἑκατὸν ἑξήκοντα, πλάτος
δὲ ἑβδομήκοντα· Σαρδόνος δὲ μῆκος διακόσια εἴκοσι,
πλάτος δὲ ἐνενήκοντα ὀκτώ. κατ' ἄλλους δὲ Κύρνου μὲν
περίμετρος περὶ [τρις]χιλίους λέγεται καὶ διακοσίους
σταδίους, τῆς δὲ Σαρδόνος καὶ τετρακισχιλίους. ἔστι
δὲ αὐτῆς τὸ πολὺ μέρος τραχὺ καὶ οὐκ εἰρηναῖον, πολὺ
δὲ καὶ χώραν ἔχον εὐδαίμονα τοῖς πᾶσι, σίτῳ δὲ καὶ
διαφερόντως. πόλεις δ' εἰσὶ μὲν πλείους, ἀξιόλογοι δὲ
Κάραλις καὶ Σοῦλχοι. τῇ δ' ἀρετῇ τῶν τόπων ἀντιτάτ-
128
τεταί τις καὶ μοχθηρία· νοσερὰ γὰρ ἡ νῆσος τοῦ θέ-

ρους καὶ μάλιστα ἐν τοῖς εὐκαρποῦσι χωρίοις·
ρας ἀπὸ τῆς λεηλασίας), ἐπιτίθενται τότε καὶ χειροῦν-

ται πολλούς. γίνονται δ' ἐνταῦθα οἱ τρίχα φύοντες
αἰγείαν ἀντ' ἐρέας κριοί, καλούμενοι δὲ μούσμωνες,
ὧν ταῖς δοραῖς θωρακίζονται. χρῶνται δὲ πέλτῃ καὶ
ξιφιδίῳ.
Ἀπὸ πάσης δὲ τῆς μεταξὺ Ποπλωνίου καὶ Πίσης
ἱκανῶς αἱ νῆσοι κατοπτεύονται· ἐπιμήκεις δ' εἰσὶ καὶ
παράλληλοι σχεδὸν αἱ τρεῖς ἐπὶ νότον καὶ Λιβύην τε-
τραμμέναι· πολὺ μέντοι τῷ μεγέθει λείπεται τῶν ἄλ-
λων ἡ Αἰθαλία. ἀπό τε τῆς Λιβύης τὸ ἐγγυτάτω δίαρμά
φησιν ὁ χωρογράφος εἰς τὴν Σαρδὼ μίλια τριακόσια.
μετὰ δὲ τὸ Ποπλώνιον Κόσαι πόλις μικρὸν ὑπὲρ τῆς
θαλάττης· ἔστι δ' ἐν κόλπῳ βουνὸς ὑψηλός, ἐφ' οὗ τὸ
κτίσμα· ὑπόκειται δ' Ἡρακλέους λιμὴν καὶ πλησίον
λιμνοθάλαττα καὶ παρὰ τὴν ἄκραν τὴν ὑπὲρ τοῦ κόλ-
που θυννοσκοπεῖον. ἀκολουθεῖ γὰρ ὁ θύννος οὐ τῇ
βαλάνῳ μόνον, ἀλλὰ καὶ τῇ πορφύρᾳ παρὰ γῆν, ἀρ-
ξάμενος ἀπὸ τῆς ἔξω θαλάττης μέχρι καὶ Σικελίας. ἀπὸ
δὲ τῶν Κοσῶν εἰς Ὤστια παραπλέουσι πολίχνιά ἐστι
Γραουίσκοι καὶ Πύργοι καὶ Ἄλσιον καὶ Φρεγῆνα.
Μετὰ δὲ τὸ Σκυλλήτιον ἡ Κροτωνιᾶτις χώρα καὶ

τῶν Ἰαπύγων ἄκραι τρεῖς. μετὰ δὲ ταύτας τὸ Λακί-
νιον Ἥρας ἱερόν, πλούσιόν ποτε ὑπάρξαν καὶ πολλῶν
ἀναθημάτων μεστόν. τὰ διάρματα δ' οὐκ εὐκρινῶς
λέγεται· πλὴν ὥς γε ἐπὶ τὸ πολὺ σταδίους ἀπὸ πορθ-
μοῦ μέχρι Λακινίου Πολύβιος ἀποδίδωσι χιλίους καὶ
τριακοσίους, ἐντεῦθεν δὲ καὶ δίαρμα εἰς ἄκραν Ἰα-
πυγίαν ἑπτακοσίους. τοῦτο μὲν οὖν στόμα λέγουσι
τοῦ Ταραντίνου κόλπου. αὐτὸς δ' ὁ κόλπος ἔχει περί-
πλουν ἀξιόλογον μιλίων διακοσίων τετταράκοντα, ὡς
ὁ χωρογράφος φησί ... τριακοσίων ὀγδοήκοντα ... ἀζώ-
νῳ, Ἀρτεμίδωρος· τοσούτοις δὲ καὶ λείπων ... τοῦ
πλάτους τοῦ στόματος τοῦ κόλπου. βλέπει δὲ πρὸς
129
ἀνατολὰς χειμερινάς, ἀρχὴ δ' αὐτοῦ τὸ Λακίνιον· κάμ-

ψαντι γὰρ εὐθὺς αἱ τῶν Ἀχαιῶν πόλεις ἦσαν, αἳ νῦν
οὐκ εἰσὶ πλὴν τῆς Ταραντίνων. ἀλλὰ διὰ τὴν δόξαν
τινῶν ἄξιον καὶ ἐπὶ πλέον αὐτῶν μνησθῆναι.
Πρώτη δ' ἐστὶ Κρότων ἐν ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα
σταδίοις ἀπὸ τοῦ Λακινίου καὶ ποταμὸς Αἴσαρος καὶ
λιμὴν καὶ ἄλλος ποταμὸς Νέαιθος, ᾧ τὴν ἐπωνυμίαν
γενέσθαι φασὶν ἀπὸ τοῦ συμβεβηκότος. καταχθέντας
ἀφορίζουσιν αἱ τρεῖς ἄκραι, δύο μέν εἰσι κοῖλαι με-

τρίως, ἡ δὲ τρίτη κυρτή, ἡ ἀπὸ τοῦ Λιλυβαίου καθή-
κουσα πρὸς τὴν Πελωριάδα, ἥπερ μεγίστη ἐστί, στα-
δίων χιλίων καὶ ἑπτακοσίων, ὡς Ποσειδώνιος εἴρηκε
προσθεὶς καὶ εἴκοσι. τῶν δ' ἄλλων ἡ ἐπὶ Πάχυνον ἀπὸ
τοῦ Λιλυβαίου μείζων τῆς ἑτέρας· ἐλαχίστη δὲ ἡ τῷ
πορθμῷ καὶ τῇ Ἰταλίᾳ προσεχής, ἡ ἀπὸ τῆς Πελωριά-
δος ἐπὶ τὸν Πάχυνον, σταδίων ὅσον χιλίων καὶ ἑκατὸν
καὶ τριάκοντα. τὸν δὲ περίπλουν ὁ Ποσειδώνιος στα-
δίων τετταρακοσίων ἐπὶ τοῖς τετρακισχιλίοις ἀποφαί-
νει. ἐν δὲ τῇ χωρογραφίᾳ μείζω λέγεται τὰ διαστήματα
κατὰ μέρος διῃρημένα μιλιασμῷ· ἐκ μὲν Πελωριάδος
εἰς Μύλας εἴκοσι πέντε· τοσαῦτα δὲ καὶ ἐκ Μυλῶν εἰς
Τυνδαρίδα· εἶτα εἰς Ἀγάθυρνον τριάκοντα καὶ τὰ ἴσα
εἰς Ἄλαισαν καὶ πάλιν ἴσα εἰς Κεφαλοίδιον· ταῦτα μὲν
πολίχνια· εἰς δ' Ἱμέραν ποταμὸν δεκαοκτὼ διὰ μέσης
ῥέοντα τῆς Σικελίας· εἶτ' εἰς Πάνορμον τριάκοντα
πέντε· δύο δὲ καὶ τριάκοντα εἰς τὸ τῶν Αἰγεσταίων
ἐμπόριον· λοιπὰ δὲ εἰς Λιλύβαιον τριάκοντα ὀκτώ.
ἐντεῦθεν δὲ κάμψαντι ἐπὶ τὸ συνεχὲς πλευρὸν εἰς μὲν
τὸ Ἡράκλειον ἑβδομήκοντα πέντε, ἐπὶ δὲ τὸ
γινομένους ὁμοίως τοῖς ἐπιληπτικοῖς τοτὲ δὲ ἀνατρέ-

χοντας εἰς τοὺς οἰκείους λογισμούς· πολλαῖς δ' ἡμέ-
ραις ὕστερον ὁρᾶσθαι πηλὸν ἐπανθοῦντα τῇ θαλάττῃ,
πολλαχοῦ δὲ καὶ φλόγας ἐκπιπτούσας καὶ καπνοὺς καὶ
λιγνύας, ὕστερον δὲ παγῆναι καὶ γενέσθαι τοῖς μυλί-
ταις λίθοις ἐοικότα τὸν πάγον· τὸν δὲ τῆς Σικελίας
130
στρατηγὸν Τίτον Φλαμίνιον δηλῶσαι τῇ συγκλήτῳ,

τὴν δὲ πέμψασαν ἐκθύσασθαι ἔν τε τῷ νησιδίῳ καὶ ἐν
Λιπάραις τοῖς τε καταχθονίοις θεοῖς καὶ τοῖς θαλατ-
τίοις. ἀπὸ μὲν οὖν Ἐρικώδους εἰς Φοινικώδη δέκα μί-
λιά φησιν ὁ χωρογράφος, ἔνθεν δ' εἰς Διδύμην τριά-
κοντα, ἔνθεν δ' εἰς Λιπάραν πρὸς ἄρκτον ἐννέα καὶ
εἴκοσιν, ἔνθεν δ' εἰς Σικελίαν ἐννεακαίδεκα· ἑκκαίδεκα
δ' ἐκ τῆς Στρογγύλης. πρόκειται δὲ τοῦ Παχύνου Με-
λίτη, ὅθεν τὰ κυνίδια ἃ καλοῦσι Μελιταῖα, καὶ Γαῦ-
δος, ὀγδοήκοντα καὶ ὀκτὼ μίλια τῆς ἄκρας ἀμφότεραι
διέχουσαι· Κόσσουρα δὲ πρὸ τοῦ Λιλυβαίου καὶ πρὸ
τῆς Ἀσπίδος Καρχηδονιακῆς πόλεως ἣν Κλυπέαν κα-
λοῦσι, μέση ἀμφοῖν κειμένη καὶ τὸ λεχθὲν διάστημα
ἀφ' ἑκατέρας ἀπέχουσα· καὶ ἡ Αἰγίμουρος δὲ πρὸ τῆς
Σικελίας καὶ τῆς Λιβύης ἐστὶ καὶ ἄλλα μικρὰ νησίδια.
τῆς θαλάττης, καταλιπεῖν δ' ἡμιτελῆ καὶ ταύτην καὶ

τὰς ἄλλας πράξεις μετάπεμπτον οἴκαδε γενόμενον,
κἀκεῖ καταστρέψαι τὸν βίον. εἷς μὲν οὗτος ὁ λόγος περὶ
αὐτοῦ, δεύτερος δ' ὡς αὐτόθι μείνειε μέχρι καταστρο-
φῆς τοῦ βίου, τρίτος δ' ὁ μυθώδης ὃν προεῖπον τὸν ἐν
τῇ νήσῳ λέγων ἀφανισμόν, τέταρτον δὲ θείη τις ἂν
τὸν τῶν Ἑνετῶν· καὶ γὰρ ἐκεῖνοι παρὰ σφίσι πως τὴν
καταστροφὴν αὐτοῦ μυθεύουσιν, ἣν ἀποθέωσιν κα-
λοῦσι.
Ταῦτα μὲν οὖν κατ' Ἀρτεμίδωρον κεῖται τὰ δια-
στήματα. φησὶ δ' ὁ χωρογράφος τὰ ἀπὸ τοῦ Βρεντε-
σίου μέχρι Γαργάνου μιλίων ἑκατὸν ἑξήκοντα πέντε,
πλεονάζει δὲ αὐτὰ Ἀρτεμίδωρος· ἐντεῦθεν δ' εἰς
Ἀγκῶνα διακόσια πεντήκοντα τέτταρα μίλιά φησιν
ἐκεῖνος, ὁ δ' Ἀρτεμίδωρος εἰς Αἶσιν πλησίον [ὄν]τα
τοῦ Ἀγκῶνος σταδίους εἴρηκε χιλίους διακοσίους πεν-
τήκοντα, πολὺ ἐνδεέστερον ἐκείνου· Πολύβιος δ' ἀπὸ
τῆς Ἰαπυγίας μεμιλιᾶσθαί φησι καὶ εἶναι μίλια πεντα-
κόσια ἑξήκοντα δύο εἰς Σήναν πόλιν, ἐντεῦθεν δ' εἰς
Ἀκυληίαν ἑκατὸν ἑβδομήκοντα ὀκτώ. οὐχ ὁμολογοῦν-
τες τῷ φερομένῳ διαστήματι τῆς Ἰλλυρικῆς παραλίας

131
τήσασθαί τινα παρ' αὐτοῦ βοήθειαν, εἴ τι ἀγνωμονοῖτο

(ὥσπερ εἴωθε) περὶ τὸ συμβόλαιον· οὐ γέγονε δὲ
τοῦτο. εἰ μὲν τοίνυν ἐνταῦθα μόνον οἰκοῖεν οἱ Καύ-
κωνες, ταῦτ' ἂν συμβαίνοι τὰ ἄτοπα· μεμερισμένων
δὲ τινῶν καὶ εἰς τοὺς πρὸς Δύμῃ τόπους τῆς Ἠλείας,
ἐκεῖσε ἂν εἴη λέγουσα τὴν ἔφοδον ἡ Ἀθηνᾶ, καὶ οὐκ
ἂν ἔτι οὔθ' ἡ εἰς τὴν ναῦν κατάβασις ἔχοι τι ἀπεμφαῖ-
νον οὔθ' ὁ τῆς συνοδίας ἀποσπασμός, εἰς τἀναντία
τῆς ὁδοῦ οὔσης. παραπλησίως δ' ἂν καὶ τὰ περὶ τοῦ
Πύλου διαπορούμενα τύχοι τῆς προσηκούσης διαίτης
ἐπελθοῦσι μικρὸν ἔτι τῆς χωρογραφίας μέχρι τοῦ Πύλου τοῦ
Μεσσηνιακοῦ.
Ἐλέγοντο δὲ Παρωρεᾶται τινὲς τῶν ἐν τῇ Τριφυ-
λίᾳ κατέχοντες ὄρη περὶ τὸ Λέπρειον καὶ τὸ Μάκιστον
καθήκοντα ἐπὶ θάλατταν πλησίον τοῦ Σαμιακοῦ πο-
σειδίου.
Ὑπὸ τούτοις ἐστὶν ἐν τῇ παραλίᾳ δύο ἄντρα, τὸ
μὲν νυμφῶν Ἀνιγριάδων τὸ δὲ ἐν ᾧ τὰ περὶ τὰς Ἀ-
τλαντίδας καὶ τὴν Δαρδάνου γένεσιν. ἐνταῦθα δὲ καὶ
τὰ ἄλση τό τε Ἰωναῖον καὶ τὸ Εὐρυκύδειον ... τὸ μὲν
οὖν Σαμικὸν ἔστιν ἔρυμα, πρότερον δὲ καὶ πόλις
καὶ τὰ τοιαῦτα διακριβοῦν εἰώθαμεν, ὅταν ᾖ τι τῶν

πραγμάτων ἢ παντελῶς ἀπορούμενον ἢ ψευδῆ δό-
ξαν ἔχον.
Τοιοῦτος δ' ὢν Ἔφορος ἑτέρων ὅμως κρείττων
ἐστί· καὶ αὐτὸς ὁ ἐσπουδασμένως οὕτως ἐπαινέσας αὐ-
τὸν Πολύβιος καὶ φήσας περὶ τῶν Ἑλληνικῶν καλῶς
κτίσεων συγγενειῶν μεταναστάσεων ἀρχηγετῶν “ἡμεῖς
“δέ” φησί “τὰ νῦν ὄντα δηλώσομεν καὶ περὶ θέσεως
“τόπων καὶ διαστημάτων· τοῦτο γάρ ἐστιν οἰκειότα-
“τον χωρογραφίᾳ.” ἀλλὰ μὴν σύ γε, ὦ Πολύβιε, ὁ τὰς
λαοδογματικὰς ἀποφάσεις περὶ τῶν διαστημάτων εἰς-
άγων οὐκ ἐν τοῖς ἔξω τῆς Ἑλλάδος μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐν
τοῖς Ἑλληνικοῖς, * καὶ διδοῖς εὐθύνας τὰς μὲν Ποσει-
δωνίῳ τὰς δ' Ἀρτεμιδώρῳ τὰς δ' ἄλλοις πλείοσι. καὶ
ἡμῖν οὖν συγγνώμην ... καὶ οὐ δυσχεραίνειν δεῖ παρὰ
τῶν τοιούτων μεταφέρουσι τὴν πολλὴν ἱστορίαν ἐάν
τι πταίωμεν, ἀλλ' ἀγαπᾶν ἐὰν τὰ πλείω τῶν εἰρημέ-
132
νων ἑτέροις ἄμεινον λέγωμεν ἢ τὰ παραλειφθέντα κατ'

ἄγνοιαν προστιθῶμεν.
τὰς ἔξω πλευράς· ὁ γὰρ τὰς ἔξω λέγων πλευρὰς ἔοικεν

ὑπεξαιρουμένῳ τὴν κατὰ τὰ στενά, ὡς καὶ ταύτην οὖ-
σαν πλευράν, οὐκ ἔξω δὲ οὐδ' ἐπὶ θαλάττῃ. εἰ μὲν
τοίνυν τὰ στενὰ ταῦτα οὕτως ἦν συνηγμένα ὥστε μι-
κρὸν ἀπολείπειν τοῦ συνάπτειν * ἐπ' ἀλλήλαις τήν τε
ἐπὶ Ἰσσὸν καὶ τὴν ἐπὶ Σινώπην πίπτουσαν πλευράν,
συνεχώρει ἂν τριγωνοειδῆ λέγεσθαι τὴν χερρόνησον·
νῦν δέ γε τρισχιλίους σταδίους ἀπολειπόντων μεταξὺ
τῶν ὑπ' αὐτοῦ λεγομένων στενῶν, ἀμαθία τὸ λέγειν
τριγωνοειδὲς τὸ τοιοῦτον τετράπλευρον, οὐδὲ χωρο-
γραφικόν. ὁ δὲ καὶ χωρογραφίαν ἐξέδωκεν ἐν κωμικῷ
μέτρῳ γῆς περίοδον ἐπιγράψας. μένει δ' ἡ αὐτὴ ἀμα-
θία κἂν εἰς τοὐλάχιστον καταγάγῃ διάστημά τις τὸν
ἰσθμόν, ὅσον εἰρήκασιν οἱ πλεῖστον ψευσάμενοι τὸ
ἥμισυ τοῦ παντός, ὅσον εἴρηκε καὶ Ἀρτεμίδωρος, χι-
λίους καὶ πεντακοσίους σταδίους· οὐδὲ γὰρ τοῦτο συν-
αγωγήν πω τριγωνοειδοῦς ποιεῖ σχήματος. ἀλλ' οὐδὲ
τὰς πλευρὰς ὀρθῶς διῄρηται τὰς ἔξω τὴν ἀπὸ Ἰσσοῦ
μέχρι Χελιδονίων εἰπών· λοιπὴ γάρ ἐστιν ὅλη ἐπ' εὐ-
θείας ἡ Λυκιακὴ παραλία ταύτῃ, καὶ ἡ τῶν Ῥοδίων πε-
ραία μέχρι Φύσκου· ἐντεῦθεν δὲ καμπὴν λαβοῦσα ἡ
Κλαύδιος Πτολεμαίος γεωγραφία. . (lib. 1-3) Book 1, chapter C,

section 1, line 1
ΚΛΑΥΔΙΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΥΦΗΓΗΣΕΩΣ

ΒΙΒΛΙΟΝ ΠΡΩΤΟΝ.
Τάδε ἔνεστιν ἐν τῷ πρώτῳ βιβλίῳ.
Τίνι διαφέρει γεωγραφία χωρογραφίας.

Τίνα δεῖ ὑποκεῖσθαι πρὸς τὴν γεωγραφίαν.
Πῶς ἀπὸ τοῦ σταδιασμοῦ τῆς τυχούσης ἰθυτε-
133
νοῦς διαστάσεως, κἂν μὴ ὑπὸ τὸν αὐτὸν ᾖ με-

σημβρινὸν, ὁ τῆς περιμέτρου τῆς γῆς σταδιασμὸς
λαμβάνεται, καὶ τὸ ἀνάπαλιν.
Ὅτι δεῖ τὰ ἐκ τῶν φαινομένων τηρούμενα προϋ-
ποτίθεσθαι τῶν ἐκ τῆς περιοδικῆς ἱστορίας.
Ὅτι ταῖς ἐγγυτέραις τῶν ἱστοριῶν προσεκτέον
διὰ τὰς ἐν τῇ γῇ κατὰ χρόνους μεταβολάς.
Κλαύδιος Πτολεμαίος γεωγραφία. . (lib. 1-3) Book 1, chapter 1,

section T, line 1
Περὶ τῆς ἀσυμμετρίας τοῦ κατὰ τὸν Μαρῖνον γεωγραφικοῦ πίνακος.

Τίνα δεῖ τηρεῖν ἐπὶ τῆς ἐν ἐπιπέδῳ γινομένης καταγραφῆς.
Πῶς δεῖ τὴν οἰκουμένην ἐν σφαίρᾳ καταγρά- φειν.
Ἔκθεσις τῶν ἐντασσομένων τῇ καταγραφῇ με- σημβρινῶν καὶ
παραλλήλων.
Μέθοδος εἰς τὴν ἐν ἐπιπέδῳ τῆς οἰκουμένης σύμμετρον τῇ σφαιρικῇ
θέσει καταγραφήν.
Ἡ γεωγραφία μίμησίς ἐστι διὰ γραφῆς τοῦ

κατειλημμένου τῆς γῆς μέρους ὅλου μετὰ τῶν
ὡς ἐπίπαν αὐτῷ συνημμένων· καὶ διαφέρει τῆς
χωρογραφίας, ἐπειδήπερ αὕτη μὲν ἀποτεμνο-
μένη τοὺς κατὰ μέρος τόπους χωρὶς ἕκαστον
καὶ καθ' αὑτὸν ἐκτίθεται, συναπογραφομένη
πάντα σχεδὸν καὶ τὰ σμικρότατα τῶν ἐμπε-
ριλαμβανομένων, οἷον λιμένας καὶ κώμας καὶ
δήμους καὶ τὰς ἀπὸ τῶν πρώτων ποταμῶν
ἐκτροπὰς καὶ τὰ παραπλήσια· τ

section 1, line 4
Πῶς δεῖ τὴν οἰκουμένην ἐν σφαίρᾳ καταγρά-

φειν.
Ἔκθεσις τῶν ἐντασσομένων τῇ καταγραφῇ με-
σημβρινῶν καὶ παραλλήλων.
Μέθοδος εἰς τὴν ἐν ἐπιπέδῳ τῆς οἰκουμένης
σύμμετρον τῇ σφαιρικῇ θέσει καταγραφήν.
134
Ἡ γεωγραφία μίμησίς ἐστι διὰ γραφῆς τοῦ

ὡς ἐπίπαν αὐτῷ συνημμένων· καὶ διαφέρει τῆς
χωρογραφίας, ἐπειδήπερ αὕτη μὲν ἀποτεμνο-
μένη τοὺς κατὰ μέρος τόπους χωρὶς ἕκαστον
καὶ καθ' αὑτὸν ἐκτίθεται, συναπογραφομένη
πάντα σχεδὸν καὶ τὰ σμικρότατα τῶν ἐμπε-
ριλαμβανομένων, οἷον λιμένας καὶ κώμας καὶ
ἐκτροπὰς καὶ τὰ παραπλήσια· τῆς δὲ γεωγρα-
φίας ἴδιόν ἐστι τὸ μίαν τε καὶ συνεχῆ δεικνύ-
ναι τὴν ἐγνωσμένην γῆν, ὡς ἔχει φύσεώς τε
καὶ θέσεως (καὶ) μέχρι μόνων τῶν ἐν ὅλαις
καὶ περιεκτικωτέραις περιγραφαῖς αὐτῇ συν
Κλαύδιος Πτολεμαίος γεωγραφία. . (lib. 1-3)

... οἷον λιμένας καὶ κώμας καὶ

ἐκτροπὰς καὶ τὰ παραπλήσια· τῆς δὲ γεωγρα-
καὶ περιεκτικωτέραις περιγραφαῖς αὐτῇ συν-
ημμένων, οἷον κόλπων καὶ πόλεων μεγάλων
ἐθνῶν τε καὶ ποταμῶν τῶν ἀξιολογωτέρων
καὶ τῶν καθ' ἕκαστον εἶδος ἐπισημοτέρων.
Ἔχεται δὲ τὸ μὲν χωρογραφικὸν τέλος τῆς
ἐπὶ μέρους προσβολῆς, ὡς ἂν εἴ τις οὖς μόνον
ἢ ὀφθαλμὸν μιμοῖτο, τὸ δὲ γεωγραφικὸν τῆς
καθόλου θεωρίας κατὰ τὸ ἀνάλογον τοῖς ὅλην
τὴν κεφαλὴν ὑπογραφομένοις.
Πάσαις
γὰρ ταῖς ὑποτεθειμέναις εἰκόσι τῶν πρώτων
μερῶν ἀναγκαίως καὶ προηγουμένως ἐφαρμοζο-
μένων, καὶ ἔτι τῶν δεξομένων τὰς γραφὰς
συμμέτρων ὀφειλόντων εἶναι ταῖς ἐξ ἀποχῆς
αὐτάρκους τῶν ὄψεων διαστάσεσιν,
135

section 3, line 10
τὴν κεφαλὴν ὑπογραφομένοις. Πάσαις

γὰρ ταῖς ὑποτεθειμέναις εἰκόσι τῶν πρώτων
μερῶν ἀναγκαίως καὶ προηγουμένως ἐφαρμοζο-
μένων, καὶ ἔτι τῶν δεξομένων τὰς γραφὰς
συμμέτρων ὀφειλόντων εἶναι ταῖς ἐξ ἀποχῆς
αὐτάρκους τῶν ὄψεων διαστάσεσιν, ἐάν τε τέ-
λειον ᾖ τὸ γραφόμενον ἐάν τ' ἐπὶ μέρους, ἵν'
ἅπαν αἰσθητῶς παραλαμβάνηται, παρηκολού-
θησεν εὐλόγως ἅμα καὶ χρησίμως τῇ μὲν χω-
ρογραφίᾳ συναποδιδόναι καὶ τὰ μικρομερέστερα
τῶν ἰδιωμάτων, τῇ δὲ γεωγραφίᾳ τὰς χώρας
αὐτὰς μετὰ τῶν καθόλου παρακειμένων, ὅτι
καὶ πρῶτα μέρη καὶ μεγέθεσι συμμέτροις εὐ-
κατάτακτα τῆς μὲν οἰκουμένης αἱ τῶν χωρῶν
τοποθεσίαι, τούτων δὲ αἱ τῶν ἐπὶ πλεῖον αὐ-
ταῖς ἐμπεριεχομένων διαφοραί.
Καταγίνεται δ' ἐπὶ πλεῖστον ἡ μὲν χωρογραφία

section 4, line 2
ἅπαν αἰσθητῶς παραλαμβάνηται, παρηκολού-

θησεν εὐλόγως ἅμα καὶ χρησίμως τῇ μὲν χωρογραφίᾳ συναποδιδόναι
καὶ τὰ μικρομερέστερα
κατάτακτα τῆς μὲν οἰκουμένης αἱ τῶν χωρῶν
τοποθεσίαι, τούτων δὲ αἱ τῶν ἐπὶ πλεῖον αὐ-
ταῖς ἐμπεριεχομένων διαφοραί.
Καταγίνεται δ' ἐπὶ πλεῖστον ἡ μὲν χωρογραφία
136

νον.

section 5, line 2

νον.
Ὅθεν ἐκείνῃ μὲν δεῖ Τοπογραφίας,
φικὸς ἀνήρ· ταύτῃ δ' οὐ πάντως, ἐμποιεῖ γὰρ
μειώσεων δεικνύναι καὶ τὰς θέσεις καὶ τοὺς
καθόλου σχηματισμούς. Διὰ ταῦτα ἐκείνῃ
μὲν οὐδέν τι δεῖ μεθόδου μαθηματικῆς, ἐν-
ταῦθα δὲ τοῦτο μάλιστα προηγεῖται τὸ μέ-
ρος.
Κλαύδιος Πτολεμαίος γεωγραφία. . (lib. 1-3)

τῆς ἀνωτάτω καὶ καλλίστης ἐστὶ θεωρίας,

ἐπιδεικνύντα διὰ τῶν μαθημάτων ταῖς ἀνθρω-
πίναις καταλήψεσι τὸν μὲν οὐρανὸν αὐτὸν, ὡς
ἔχει φύσεως, ὅτι δύναται φαίνεσθαι περιπολῶν
ἡμᾶς, τὴν δὲ γῆν διὰ τῆς εἰκόνος, ὅτι τὴν
ἀληθινὴν, καὶ μεγίστην οὖσαν καὶ μὴ περιέ-
χουσαν ἡμᾶς, οὔτε ἀθρόαν οὔτε κατὰ μέρος
ὑπὸ τῶν αὐτῶν ἐφοδευθῆναι δυνατόν.
Τίνα δεῖ ὑποκεῖσθαι πρὸς τὴν γεωγραφίαν.

137
Τί μὲν οὖν τέλος ἐστὶ τῷ γεωγραφήσοντι,

καὶ τίνι διαφέρει τοῦ χωρογράφου, διὰ τούτων
ὡς ἐν κεφαλαίοις ὑποτετυπώσθω.
Προκειμένου δ' ἐν τῷ παρόντι καταγράψαι τὴν
καθ' ἡμᾶς οἰκουμένην σύμμετρον ὡς ἔνι μά-
λιστα τῇ κατ' ἀλήθειαν, ἀναγκαῖον οἰόμεθα
προδιαλαβεῖν, ὅτι τῆς τοιαύτης μεθόδου τὸ
προηγούμενόν ἐστιν ἱστορία περιοδικὴ, τὴν
πλείστην περιποιοῦσα γνῶσιν ἐκ παραδόσεως
τῶν μετ' ἐπιστάσεως θεωρητικῆς τὰς κατὰ
μέρος χώρας περιελθόντων,
Πολύβιος ιστορικός. Historiae Book 34, chapter 1, section 6, line 1
I. GENERALIA NONNULLA. DE ARGUMENTO

HUIUS LIBRI.
Οἱ δ' ἐν τῇ κοινῇ τῆς ἱστορίας γραφῇ χωρὶς ἀπο-

δείξαντες τὴν τῶν ἠπείρων Τοπογραφίαν, καθάπερ Ἔφορός τε ἐποίησε
καὶ Πολύβιος. –
Πολύβιος ... φήσας περὶ τῶν Ἑλληνικῶν καλῶς
κτίσεων, συγγενειῶν, μεταναστάσεων, ἀρχηγετῶν, ἡμεῖς
δέ, 8φησί, τὰ νῦν ὄντα δηλώσομεν καὶ περὶ θέσεως
τόπων καὶ διαστημάτων· τοῦτο γάρ ἐστιν οἰκειότατον
χωρογραφίᾳ. 8ἀλλὰ μὴν σύγε, ὦ Πολύβιε, ὁ τὰς λαο-
δογματικὰς ἀποφάσεις περὶ τῶν διαστημάτων εἰσάγων
οὐκ ἐν τοῖς ἔξω τῆς Ἑλλάδος μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς
Ἑλληνικοῖς * καὶ διδοῖς εὐθύνας τὰς μὲν Ποσειδωνίῳ,
τὰς δ' Ἀρτεμιδώρῳ, τὰς δ' ἄλλοις πλείοσι. –
Πολύβιος οὖν ὁ ἱστοριογράφος πεπραγμάτευται βι-
βλίον, ὃ ἐπιγραφὴν ἔχει “περὶ τῆς ὑπὸ τὸν ἰσημερινὸν
οἰκήσεως”. αὕτη δέ ἐστιν ἐν μέσῃ τῇ διακεκαυμένῃ
ζώνῃ. καί φησιν οἰκεῖσθαι τοὺς τόπους 8καὶ εὐκρατο-
τέραν ἔχειν τὴν οἴκησιν τῶν περὶ τὰ πέρατα τῆς δια-
κεκαυμένης ζώνης κατοικούντων. 8καὶ ἃ μὲν ἱστορίας
138
Πολύβιος ιστορικός. Historiae Book 34, chapter 5, section 1, line 1
ἰσοταχῶς, ἑκάστης ἂν ἡμέρας ὁ πλοῦς συμβαίνοι στα-

δίων δισχιλίων πεντακοσίων. τίς οὖν ἱστόρηκεν ἐκ
Λυκίας ἢ Ῥόδου δευτεραῖόν 8τινα ἀφιγμένον εἰς Ἀλε-
ξάνδρειαν, ὄντος τοῦ διαστήματος σταδίων τετρακισχι-
λίων; πρὸς δὲ τοὺς ἐπιζητοῦντας πῶς τρὶς εἰς
Σικελίαν ἐλθὼν οὐδ' ἅπαξ διὰ τοῦ πορθμοῦ πέπλευκεν
Ὀδυσσεύς, 8ἀπολογεῖται διότι καὶ οἱ ὕστερον ἔφευγον
ἅπαντες τὸν πλοῦν τοῦτον. 8τοιαῦτα μὲν εἴρηκεν.
III. CONTRA PRIORES SCRIPTORES GEOGRAPHICOS

DISPUTAT POLYBIUS.
Πολύβιος δὲ τὴν Εὐρώπην χωρογραφῶν τοὺς μὲν

ἀρχαίους ἐᾶν 8φησι, τοὺς δ' ἐκείνους ἐλέγχοντας ἐξ-
ετάζειν Δικαίαρχόν τε καὶ Ἐρατοσθένη τὸν τελευταῖον
πραγματευσάμενον περὶ γεωγραφίας καὶ Πυθέαν, ὑφ'
οὗ παρακρουσθῆναι πολλούς, ὅλην μὲν τὴν Βρεττανι-
κὴν ἐμβαδὸν ἐπελθεῖν φάσκοντος, τὴν δὲ περίμετρον
πλειόνων ἢ τεττάρων μυριάδων ἀποδόντος τῆς νήσου,
προσιστορήσαντος δὲ καὶ τὰ περὶ τῆς Θούλης καὶ τῶν
τόπων ἐκείνων, ἐν οἷς οὔτε γῆ καθ' αὑτὴν ὑπῆρχεν
8ἔτι οὔτε θάλαττα οὔτ' ἀήρ, ἀλλὰ σύγκριμά 8τι ἐκ
τούτων πλεύμονι 8θαλαττίῳ ἐοικός, ἐν ᾧ φησι τὴν γῆν
Απολλόδωρος frag. 122, line 3
Idem: Ψησσοὶ, ἔθνος τῆς Ταυρινίας.

Ἀπολλόδωρος ἐν δευτέρῳ Περιηγήσεως·
»Ἔπειτα δ' Ἑρμώνασσα καὶ
Κῆπος, τρίτον δὲ τὸ Ψησσῶν ἔθνος.»
Idem: Ὠρῖται, ἔθνος Ἰνδικὸν αὐτόνομον. Στράβων
... καὶ Ἀπολλόδωρος δευτέρῳ·
«Ἔπειτα δ' Ὠρίτας τε καὶ Γεδρωσίους,
»ὧν τοὺς μὲν Ἰνδοὺς, ὡς ἐνοικοῦντας πέτραν ...
Strabo XIV:
Νῦν δέ γε ... ἀμαθία τὸ λέγειν τρι-
γωνοειδὲς τὸ τοιοῦτον τετράπλευρον, οὐδὲ χωρογραφι-
κόν· ὁ δὲ καὶ χωρογραφίαν ἐξέδωκεν ἐν κωμικῷ μέ-
τρῳ, Γῆς Περίοδον ἐπιγράψας.
139
Idem I, 105, B:
Οἷον Ἰβήρων μὲν τῶν ἑσπερίων εἰς
τοὺς ὑπὲρ τοῦ Πόντου καὶ τῆς Κολχίδος τόπους μετῳ-
κισμένων, οὓς καὶ ὁ Ἀράξης, ὥς φησιν Ἀπολλόδωρος,
ἀπὸ τῆς Ἀρμενίας ὁρίζει.
Steph. Byz.: Ἄδρανον, πόλις Σικελίας ἐν τῇ Αἴ-
τνῃ ... Ἀπολλόδωρος δὲ Ἀδρανίτας φησὶ τὸ ἐθνικόν.
Idem: Αἶνος, πόλις Θρᾴκης. ...
Απολλόδωρος frag. 122, line 4
Ἀπολλόδωρος ἐν δευτέρῳ Περιηγήσεως·

»Ἔπειτα δ' Ἑρμώνασσα καὶ
Κῆπος, τρίτον δὲ τὸ Ψησσῶν ἔθνος.»
Idem: Ὠρῖται, ἔθνος Ἰνδικὸν αὐτόνομον. Στράβων
... καὶ Ἀπολλόδωρος δευτέρῳ·
«Ἔπειτα δ' Ὠρίτας τε καὶ Γεδρωσίους,
»ὧν τοὺς μὲν Ἰνδοὺς, ὡς ἐνοικοῦντας πέτραν ...
Strabo XIV:
Νῦν δέ γε ... ἀμαθία τὸ λέγειν τρι-
γωνοειδὲς τὸ τοιοῦτον τετράπλευρον, οὐδὲ χωρογραφι-
κόν· ὁ δὲ καὶ χωρογραφίαν ἐξέδωκεν ἐν κωμικῷ μέ-
τρῳ, Γῆς Περίοδον ἐπιγράψας.
Idem I, 105, B:
Οἷον Ἰβήρων μὲν τῶν ἑσπερίων εἰς
τοὺς ὑπὲρ τοῦ Πόντου καὶ τῆς Κολχίδος τόπους μετῳ-
κισμένων, οὓς καὶ ὁ Ἀράξης, ὥς φησιν Ἀπολλόδωρος,
ἀπὸ τῆς Ἀρμενίας ὁρίζει.
Steph. Byz.: Ἄδρανον, πόλις Σικελίας ἐν τῇ Αἴ-
τνῃ ... Ἀπολλόδωρος δὲ Ἀδρανίτας φησὶ τὸ ἐθνικόν.
Idem: Αἶνος, πόλις Θρᾴκης. ... Ταύτην Ἀπολλό-
δωρός φησιν ὠνομάσθαι Πολτυοβρίαν.
Κλήμης Αλεξανδρινός. ., Stromata Book 6, chapter 4, section 36,

subsection 1, line 5
γούμενα τῶν Ἑρμοῦ βιβλίων τέσσαρα ὄντα τὸν ἀριθμὸν ἀεὶ διὰ στό-
ματος ἔχειν χρή, ὧν τὸ μέν ἐστι περὶ τοῦ διακόσμου τῶν ἀπλανῶν
φαινομένων ἄστρων, τὸ δὲ περὶ τῆς τάξεως τοῦ ἡλίου καὶ τῆς
σελήνης καὶ περὶ τῶν πέντε πλανωμένων, τὸ δὲ περὶ τῶν συν-
όδων καὶ φωτισμῶν ἡλίου καὶ σελήνης, τὸ δὲ λοιπὸν περὶ τῶν
140
ἀνατολῶν.
Ἑξῆς δὲ ὁ ἱερογραμματεὺς προέρχεται, ἔχων πτερὰ ἐπὶ τῆς
κεφαλῆς βιβλίον τε ἐν χερσὶ καὶ κανοῦν, ἐν ᾧ τό τε γραφικὸν μέλαν
καὶ σχοῖνος ᾗ γράφουσι. τοῦτον τὰ [τε] ἱερογλυφικὰ καλούμενα περί
τε τῆς κοσμογραφίας καὶ γεωγραφίας [τῆς τάξεως τοῦ ἡλίου καὶ τῆς
σελήνης καὶ περὶ τῶν πέντε πλανωμένων,] χωρογραφίας τε τῆς
Αἰγύπτου καὶ τῆς τοῦ Νείλου διαγραφῆς περί τε τῆς [καταγραφῆς]
κατασκευῆς τῶν ἱερῶν καὶ τῶν ἀφιερωμένων αὐτοῖς χωρίων περί
τε μέτρων καὶ τῶν ἐν τοῖς ἱεροῖς χρησίμων εἰδέναι χρή.
Ἔπειτα ὁ στολιστὴς τοῖς προειρημένοις ἕπεται, ἔχων τόν τε
τῆς δικαιοσύνης πῆχυν καὶ τὸ σπονδεῖον. οὗτος οἶδε τὰ παιδευτικὰ
πάντα καὶ τὰ μοσχοσφραγιστικὰ καλούμενα· δέκα δέ ἐστι τὰ εἰς τὴν
τιμὴν ἀνήκοντα τῶν παρ' αὐτοῖς θεῶν καὶ τὴν Αἰγυπτίαν εὐσέβειαν
περιέχοντα, οἷον περὶ θυμάτων, ἀπαρχῶν, ὕμνων, εὐχῶν, πομπῶν
ἑορτῶν καὶ τῶν τούτοις ὁμοίων.
Ποσειδώνιος. Testimonia Vol.-Jacobyʹ-T 2a,87,T, frag. 16, line 3
– II 2, 1: .... ἐν τοῖς Περὶ Ὠκεανοῦ (F 28)· δοκεῖ γὰρ

ἐν αὐτοῖς τὰ πολλὰ γεωγραφεῖν, τὰ μὲν οἰκείως, τὰ δὲ μαθηματικώτερον.
– II 3, 8: (F 28) πολλὰ γὰρ ἐν τοῖς καθ' ἕκαστα τυγχάνει τῆς προση-
κούσης διαίτης, ὅσα γεωγραφικά· ὅσα δὲ φυσικώτερα, ἐπισκεπτέον ἐν
ἄλλοις ἢ οὐδὲ φροντιστέον· πολὺ γάρ ἐστι τὸ αἰτιολογικὸν παρὰ αὐτῶι
καὶ τὸ ἀριστοτελίζον, ὅπερ ἐκκλίνουσιν οἱ ἡμέτεροι διὰ τὴν ἐπίκρυψιν
τῶν
αἰτιῶν.
– X 3, 5: (Ephoros 70 T 18 a) ἡμεῖς δέ, φησί (sc. ὁ Πολύ-
βιος), τὰ νῦν ὄντα δηλώσομεν καὶ περὶ θέσεως τόπων καὶ διαστημάτων·
τοῦτο γάρ ἐστιν οἰκειότατον χωρογραφίαι. ἀλλὰ μὴν σύ γε, ὦ Πολύβιε,
ὁ τὰς λαοδογματικὰς ἀποφάσεις περὶ τῶν διαστημάτων εἰσάγων οὐκ
ἐν τοῖς ἔξω τῆς Ἑλλάδος μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐν τοῖς Ἑλληνικοῖς † καὶ
διαδοὺς εὐθύνας τὰς μὲν Ποσειδωνίωι, τὰς δ' Ἀρτεμιδώρωι, τὰς δ' ἄλλοις
πλείοσι.
– I 2, 1: ἐπεὶ οὐδὲ πρὸς ἅπαντας φιλοσοφεῖν ἄξιον, πρὸς Ἐρατοσθένη
δὲ καὶ Ποσειδώνιον καὶ Ἵππαρχον καὶ Πολύβιον καὶ ἄλλους τοιούτους
καλόν. – II 4, 2: Ἐρατοσθένους δὲ εἴρηται ἡ περὶ τὰ ἑσπέρια καὶ τὰ
ἀρκτικὰ τῆς Εὐρώπης ἄγνοια. ἀλλ' ἐκείνωι μὲν καὶ Δικαιάρχωι συγγνώμη
τοῖς μὴ κατιδοῦσι τοὺς
141
Ποσειδώνιος. Frag. Vol.-Jacobyʹ-F 2a,87,F, frag. 62, line 15
καὶ τὴν χειμερινὴν δύσιν Λιλύβαιον. τῶν δὲ πλευρῶν, ἃς ἀφορίζουσιν αἱ

τρεῖς ἄκραι, δύο μέν εἰσι κοῖλαι μετρίως, ἡ δὲ τρίτη κυρτή, ἡ ἀπὸ
τοῦ Λιλυβαίου καθήκουσα πρὸς τὴν Πελωριάδα, ἥπερ
μεγίστη ἐστί, σταδίων χιλίων καὶ ἑπτακοσίων, ὡς
Ποσειδώνιος εἴρηκε, προσθεὶς καὶ εἴκοσι. τῶν δ' ἄλλων ἡ
[τ'] ἐπὶ Πάχυνον ἀπὸ τοῦ Λιλυβαίου μείζων τῆς ἑτέρας σταδίων ὅσον
χιλίων καὶ πεντακοσίων καὶ πεντήκοντα· ἐλαχίστη δὲ .... ἡ ἀπὸ τῆς
Πελωριάδος ἐπὶ τὸν Πάχυνον, σταδίων ὅσον χιλίων καὶ ἑκατὸν καὶ τριά-
κοντα. τὸν δὲ περίπλουν ὁ Ποσειδώνιος σταδίων τεσσα-
ρακοσίων ἐπὶ τοῖς τετρακισχιλίοις ἀποφαίνει. ἐν δὲ
τῆι χωρογραφίαι μείζω λέγεται τὰ διαστήματα, κατὰ μέρος διηιρημένα
μιλιασμῶι.
– VI 2, 1: Ποσειδώνιός τε τοῖς κλίμασιν ἀφορίζων τὴν
νῆσον [καὶ] πρὸς ἄρκτον μὲν τὴν Πελωριάδα, πρὸς νότον δὲ Λιλύβαιον,
πρὸς ἕω δὲ τὸν Πάχυνον τίθησιν.
– VI 2, 7: φησὶ δ' ὁ Ποσειδώνιος οἷον ἀκροπόλεις ἐπὶ
θαλάττης δύο τὰς Συρακούσας ἱδρῦσθαι καὶ τὸν Ἔρυκα, μέσην δὲ
ἀμφοῖν
ὑπερκεῖσθαι τῶν κύκλωι πεδίων τὴν Ἔνναν.
Στράβων. XVI 2, 4: ἡ δὲ Σελευκὶς ἀρίστη μέν ἐστι τῶν
λεχθεισῶν μερίδων, καλεῖται δὲ Τετράπολις καὶ ἔστι κατὰ τὰς ἐξεχούσας
ἐν αὐτῆι πόλεις· ἐπεὶ πλείους γέ εἰσι, μέγισται δὲ τέτταρες,
Eudoxus Astron., Frag. Frag. 328, line 7
HARPOCR. Lex. rhet. Λιπάρα. Δείναρχος Τυρρηνικῷ

(fr. XII 3 Baiter – Sauppe). Μία τῶν καλουμένων Αἰόλου νήσων περὶ
τὴν Σικελίαν ἡ Λιπάρα, ὡς Εὔδοξος ζʹ Περιόδου.
Ex Incertis Libris
STRAB. Geogr. X 3 5 Τοιοῦτος δ' ὢν Ἔφορος (FGrHist.

70 T 18a) ἑτέρων ὅμως κρείττων ἐστί· καὶ αὐτὸς ὁ ἐσπουδασμένως οὕτως
ἐπαινέσας αὐτὸν Πολύβιος (XXXIV 1, 3) καὶ φήσας περὶ τῶν Ἑλληνι-

κῶν καλῶς μὲν Εὔδοξον, κάλλιστα δ' Ἔφορον ἐξηγεῖσθαι περὶ κτίσεων,
συγγενειῶν, μεταναστάσεων, ἀρχηγετῶν, ἡμεῖς δέ, φησι, τὰ νῦν ὄντα
δηλώσομεν καὶ περὶ θέσεως τόπων καὶ διαστημάτων· τοῦτο γάρ ἐστιν
οἰκειότατον χωρογραφίᾳ.
142
STRAB. Geogr. XII 3 42 Εὔδοξος δ' ὀρυκτοὺς ἰχθῦς ἐν

Παφλαγονίᾳ λέγων ἐν ξηροῖς τόποις οὐ διορίζει τὸν τόπον ...
THEOPHR. fr. 171, 11 Wimmer Ἴδιον δέ τι παρὰ ταῦτα καὶ λόγου
δεόμενον
τὸ περὶ τοὺς ἐν Παφλαγονίᾳ ὀρυκτοὺς ἰχθῦς· ὀρύττεσθαι γάρ φασιν ἐκεῖ
κατὰ βάθους
πλείονος ἀγαθοὺς καὶ πολλούς· τὸν δὲ τόπον οὔτ' ἐπίκλυσιν ποταμοῦ
λαμβάνειν οὔθ'
ὕδατος σύστασιν, ἀφ' ὧν δή φαμεν ἐγκαταλείπεσθαι τὰ ᾠὰ καὶ τὰς ἀρχὰς
τῆς γενέσεως.
Λοιπὸν γὰρ δὴ αὐτομάτους φύεσθαι. PS. ARSTT. Mir. ausc. 74 Φασὶ δὲ
καὶ περὶ
Παφλαγονίαν τοὺς ὀρυκτοὺς γίνεσθαι ἰχθῦς κατὰ βάθους, τούτους δὲ τῇ
ἀρετῇ ἀγαθούς,
οὔτε ὑδάτων φανερῶν πλησίον ὄντων οὔτε ποταμῶν ἐπιρρεόντων, ἀλλ'
αὐτῆς ζῳογονούσης τῆς γῆς.
Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου. Recensio α sive Recensio vetusta

λούμενοι Ῥακωτίτης ποταμός, ὃς νῦν δρόμος τοῦ μεγάλου θεοῦ

Σαράπιδος
τυγχάνει· εἶτα διῶρυξ τῆς ἀγοραίου πλατείας· καὶ μέγιστος παταμὸς
ὁ καλούμενος † Ξυλέρῳ νῦν Ἀσπενδία τυγχάνουσα· εἶτα διῶρυξ, οὗ τὸ
Τυχαῖον· καὶ μέγιστος ποταμὸς Κοπρωνικός· καὶ διῶρυξ μεγάλη καὶ
ποταμὸς Νεφερώτης † τὰ νῦν ἐκθέματα, οὗ ἐστι καὶ Ἴσιδος τῆς Νεφερὼν
ἱερὸν πρωτόκτιστον Ἀλεξανδρείας· καὶ μέγιστος πάντων τῶν ποτα-
μῶν Ἀργέος καλούμενος, οὗ ἐστιν Ἀργεῖον· εἶτα διῶρυξ Ἀρείου οὗ ἐστιν
Ἀρείου στῦλος· καὶ διῶρυξ κατὰ τὸν Κανωπικὸν ποταμὸν ἐκβάλλουσα
κατὰ τοῦ Ζεφυρίου· καὶ μέγιστος ποταμὸς τὸ Ἡράκλειον στόμα. ἀπὸ
γὰρ τῆς καλουμένης Πανδύσεως ἕως τοῦ Ἡρακλείου στόματος τὸ μῆκος
τῆς πόλεως ἐχωρογράφησε, τὸ δὲ πλάτος ἀπὸ τοῦ Μενδησίου ἕως τῆς
μικρᾶς Ἑρμουπόλεως. οὐ καλεῖται δὲ Ἑρμούπολις, ἀλλ' Ὁρμούπολις,
ἐπειδὴ ὁ κατερχόμενος ἀπ' Αἰγύπτου καὶ ἀνερχόμενος ἐκεῖ ὁρμεῖ· ὅθεν
καὶ Ἀλεξανδρέων ἡ χώρα ἀναγράφεται. Συνεβούλευσε δὲ αὐτῷ
Κλεομένης
ὁ Ναυκρατίτης καὶ Δεινοκράτης ὁ Ῥόδιος μὴ τηλικαύτην πόλιν κτίζειν
διὰ τὸ μὴ ἔχειν αὐτὴν πληρῶσαι ὄχλων· ἐὰν δὲ καὶ πληρωθῇ, οὐ δυνή-
σονται οἱ ἔμποροι τὴν χρείαν αὐτῇ παρασχεῖν τῶν ἐπιτηδείων πρὸς
τροφήν. πολεμήσουσι δὲ οἱ ἐν αὐτῇ πῇ πόλει κατοικοῦντες, ὡς
τηλικαύτης
οὔσης καὶ ἀπείρου· αἱ γὰρ μικροπολιτεῖαι εὐσυμβούλευτοί εἰσι πρὸς τὸ
143
τὰ συμφέροντα ποιεῖν, οἱ δὲ μέγιστοι δῆμοι ὡς ἐν τηλικαύτῃ πόλει

κατοικοῦντες ἄγνωστοι ἑαυτοῖς τυγχάνουσιν.

ἐπειδὴ ὁ κατερχόμενος ἀπ' Αἰγύπτου καὶ ἀνερχόμενος ἐκεῖ ὁρμεῖ· ὅθεν

καὶ Ἀλεξανδρέων ἡ χώρα ἀναγράφεται. Συνεβούλευσε δὲ αὐτῷ
Κλεομένης
ὁ Ναυκρατίτης καὶ Δεινοκράτης ὁ Ῥόδιος μὴ τηλικαύτην πόλιν κτίζειν
διὰ τὸ μὴ ἔχειν αὐτὴν πληρῶσαι ὄχλων· ἐὰν δὲ καὶ πληρωθῇ, οὐ δυνή-
σονται οἱ ἔμποροι τὴν χρείαν αὐτῇ παρασχεῖν τῶν ἐπιτηδείων πρὸς
τροφήν. πολεμήσουσι δὲ οἱ ἐν αὐτῇ πῇ πόλει κατοικοῦντες, ὡς
τηλικαύτης
οὔσης καὶ ἀπείρου· αἱ γὰρ μικροπολιτεῖαι εὐσυμβούλευτοί εἰσι πρὸς τὸ
τὰ συμφέροντα ποιεῖν, οἱ δὲ μέγιστοι δῆμοι ὡς ἐν τηλικαύτῃ πόλει
κατοικοῦντες ἄγνωστοι ἑαυτοῖς τυγχάνουσιν. εἴξας τοῖς ἀρχιτέκτοσιν ὁ
Ἀλέξανδρος ἐπέτρεψεν αὐτοῖς, οἷς βούλονται μέτροις τὴν πόλιν κτίζειν.
οἱ δὲ χωρογραφοῦσι τὸ μῆκος τῆς πόλεως ἀπὸ τοῦ Δράκοντος τοῦ κατὰ
τὴν Ταφοσιριακὴν ταινίαν μέχρι τοῦ Ἀγαθοδαίμονος τοῦ κατὰ τὸν
Κάνωπον,
καὶ ἀπὸ τοῦ Μενδησίου ἕως τῆς Εὐρυλόχου καὶ Μελανθίου τὸ πλάτος.
καὶ κελεύει τοῖς κατοικοῦσι κωμαίοις μεταβαίνειν ἀπὸ λʹ μιλίων τῆς
πόλεως
ἔξω, χώρημα αὐτοῖς χαρισάμενος, προσαγορεύσας αὐτοὺς Ἀλεξανδρεῖς.
ἦσαν
δὲ ἀρχέφοδοι τῶν κωμῶν τότε Εὐρύλοχος καὶ Μελάνθιος· ὅθεν καὶ ἡ
ὀνομασία ἔμεινεν.
Ἐσκέπτετο δὲ καὶ ἑτέρους ἀρχιτέκτονας τῆς πόλεως, ἐν οἷς Κλεομένην
Ναυκρατίτην καὶ Κρατερὸν Ὀλύνθιον καὶ Ἥρωνα ὀνόματι Λιβυκὸν τῷ
γένει, ὃς εἶχεν ἀδελφὸν ὀνόματι καλούμενον Ὑπόνομον. οὗτος
συνεβούλευσεν Ἀλεξάνδρῳ, πρὸ τοῦ ὀρύξαι τὴν πόλιν ἐκ θεμελίων,
[καὶ] ὀχετηγοὺς

δὲ ἀρχέφοδοι τῶν κωμῶν τότε Εὐρύλοχος καὶ Μελάνθιος· ὅθεν καὶ ἡ

ὀνομασία ἔμεινεν.
Ἐσκέπτετο δὲ καὶ ἑτέρους ἀρχιτέκτονας τῆς πόλεως, ἐν οἷς Κλεομένην
Ναυκρατίτην καὶ Κρατερὸν Ὀλύνθιον καὶ Ἥρωνα ὀνόματι Λιβυκὸν τῷ
144
γένει,
ὃς εἶχεν ἀδελφὸν ὀνόματι καλούμενον Ὑπόνομον. οὗτος συνεβούλευσεν
Ἀλεξάνδρῳ, πρὸ τοῦ ὀρύξαι τὴν πόλιν ἐκ θεμελίων, [καὶ] ὀχετηγοὺς

ποιῆσαι ἐξερεύγοντας εἰς τὴν θάλατταν. πεισθεὶς ὁ Ἀλέξανδρος ἐκέλευσε
γενέσθαι· ὅπερ οὐδεμία πόλις εἶχεν. καλοῦνται δὲ ὑπόνομοι διὰ τὸ τὸν

ὑποδείξαντα Λιβυκὸν Ὑπόνομον καλεῖσθαι.
Οὐ μέντοιγε ἑτέρα πόλις ἐστὶ μείζων Ἀλεξανδρείας· πᾶσαι γὰρ
ἐχωρογραφήθησαν καὶ ἐμετρήθησαν. ἡ δὲ μεγίστη πόλις ἐν Συρίᾳ
Ἀντιό-
χεια· αὕτη ἐστὶ σταδίων ηʹ καὶ ποδῶν οβʹ· ἡ δὲ ἐν Ἀφρικῇ Καρχηδὼν
σταδίων ιϛʹ ποδῶν β𐅵ʹ· ἡ δὲ ἐν τοῖς βαρβάροις Βαβυλὼν σταδίων ιβʹ καὶ
ποδῶν σηʹ· ἡ δὲ Ῥώμη σταδίων ιδʹ καὶ ποδῶν κʹ· Ἀλεξάνδρεια σταδίων
ιϛʹ καὶ ποδῶν τριακοσίων ἐνενήκοντα πέντε.
Παραγενόμενος οὖν ὁ Ἀλέξανδρος εἰς τοῦτο τὸ ἔδαφος εὗρε τοὺς
ποταμοὺς καὶ τὰς διώρυχας καὶ τὰς κώμας συνεστώσας. ἀπὸ δὲ τῆς γῆς
ἐπὶ τῆς θαλάσσης νῆσόν τινα ἐθεάσατο καὶ πυνθάνεται, τίς καλεῖται ἡ
νῆσος· οἱ δὲ ἐγχώριοι εἶπον· ‘Φάρος· Πρωτεὺς δὲ αὐτόθι κατῴκησεν, οὗ
καὶ τὸ μνῆμα τοῦ Πρωτέως ἐστὶ τὸ παρ' ἡμῖν θρησκευόμενον ἐπί τινος
ὑψηλοτάτου ὄρους.’

ποδῶν σηʹ· ἡ δὲ Ῥώμη σταδίων ιδʹ καὶ ποδῶν κʹ· Ἀλεξάνδρεια σταδίων
ὑψηλοτάτου ὄρους.’ Ἤνεγκαν αὐτὸν εἰς τὸ νῦν καλούμενον ἡρῷον καὶ
ἐπέδειξαν τὴν λάρνακα. θύσας δὲ τῷ ἥρωι Πρωτεῖ καὶ ἰδὼν ἀπὸ τοῦ
χρόνου καταπεπτωκὸς τὸ μνῆμα ἐκέλευσεν αὐτὸ ταχέως ἀνορθῶσαι,
χωρογραφεῖσθαι δὲ καὶ τὸ περίμετρον τῆς πόλεως.
Οἱ δὲ ἄλευρον βαλόντες ἐχωρογράφησαν· καὶ καταπτάντα ὄρνεα πάν-
τα .. λαβόντα ἀπέπτησαν. συμφοράζων δὲ ὁ Ἀλέξανδρος μετεπέμψατο
σημειολύτας καὶ εἶπε τὸ γεγενημένον· οἱ δὲ ἀπεκρίναντο· ‘Αὕτη ἡ πόλις
κτισθεῖσα ὅλην τὴν οἰκουμένην θρέψει καὶ πανταχοῦ ἔσονται οἱ ἐν αὐτῇ
145
γεννηθέντες ἄνθρωποι· καὶ γὰρ τὰ πετεινὰ ὅλην τὴν οἰκουμένην περι-

επορεύσαντο.’
Ἤρξαντο δὲ οἰκοδομεῖν τὴν Ἀλεξάνδρειαν ἀπὸ Μέσου πεδίου, καὶ
ἔσχεν ὁ τόπος τὴν προσωνυμίαν ἀρχὴν διὰ τὸ ἀπ' ἐκεῖθεν ἄρξασθαι τὴν
τῆς πόλεως οἰκοδομήν. τοῖς δὲ περὶ αὐτὴν τρεπομένοις δράκων συνήθως
παραγενόμενος ἐξεφόβει τοὺς ἐργαζομένους, καὶ ἐγκοπὴν ἐποιοῦντο τοῦ


ὑψηλοτάτου ὄρους.’ Ἤνεγκαν αὐτὸν εἰς τὸ νῦν καλούμενον ἡρῷον καὶ
ἐπέδειξαν τὴν λάρνακα. θύσας δὲ τῷ ἥρωι Πρωτεῖ καὶ ἰδὼν ἀπὸ τοῦ
χρόνου καταπεπτωκὸς τὸ μνῆμα ἐκέλευσεν αὐτὸ ταχέως ἀνορθῶσαι,
χωρογραφεῖσθαι δὲ καὶ τὸ περίμετρον τῆς πόλεως.
Οἱ δὲ ἄλευρον βαλόντες ἐχωρογράφησαν· καὶ καταπτάντα ὄρνεα πάν-
τα .. λαβόντα ἀπέπτησαν. συμφοράζων δὲ ὁ Ἀλέξανδρος μετεπέμψατο
σημειολύτας καὶ εἶπε τὸ γεγενημένον· οἱ δὲ ἀπεκρίναντο· ‘Αὕτη ἡ πόλις
κτισθεῖσα ὅλην τὴν οἰκουμένην θρέψει καὶ πανταχοῦ ἔσονται οἱ ἐν αὐτῇ
γεννηθέντες ἄνθρωποι· καὶ γὰρ τὰ πετεινὰ ὅλην τὴν οἰκουμένην περι-

επορεύσαντο.’
Ἤρξαντο δὲ οἰκοδομεῖν τὴν Ἀλεξάνδρειαν ἀπὸ Μέσου πεδίου, καὶ
ἔσχεν ὁ τόπος τὴν προσωνυμίαν ἀρχὴν διὰ τὸ ἀπ' ἐκεῖθεν ἄρξασθαι τὴν
ἔργου διὰ τὴν τοῦ ζῴου ἐπέλευσιν. μετεδόθη δὲ τῷ Ἀλεξάνδρῳ τοῦτο·


ἔργου διὰ τὴν τοῦ ζῴου ἐπέλευσιν. μετεδόθη δὲ τῷ Ἀλεξάνδρῳ τοῦτο·
ὁ δὲ ἐκέλευσε τῇ ἐρχομένῃ ἡμέρᾳ ὅπου ἂν καταληφθῇ χειρώσασθαι [ἑνὸς
146
εἰργάζοντο]. καὶ δὴ λαβόντες τὴν ἐπιτροπὴν παραγενομένου τοῦ θηρὸς

κατὰ τῆς νῦν καλουμένης Στοᾶς τούτου περιεγένοντο καὶ ἀνεῖλον.
ἐκέλευσε
δὲ ὁ Ἀλέξανδρος ἐκεῖ αὐτῷ τέμενος γενέσθαι καὶ θάψας κατέθετο· καὶ
πλησίον ἐκέλευσε στεφάνους στέφεσθαι εἰς μνήμην τοῦ ὀφθέντος ἀγαθοῦ
δαίμονος.
Ἐκέλευσε δὲ μηδαμοῦ ἀλλαχοῦ βάλλεσθαι τὴν ὀρυγὴν τῶν θεμελίων
εἰ μὴ εἰς ἕνα τόπον, καὶ ἔστιν ἕως ἄρτι ὄρος μέγα φαινόμενον, ὃ καλεῖται
Κοπρία. θεμελιώσας δὲ τὰ πλεῖστα τῆς πόλεως μέρη καὶ χωρογραφήσας
ἐπέγραψε γράμματα εʹ, *α *β *γ *δ *ε. τὸ μὲν οὖν *α Ἀλέξανδρος, τὸ δὲ
*β βασιλεύς, τὸ δὲ *γ γένος, τό δὲ *δ Διός, τὸ δὲ *ε ἔκτισε πόλιν
ἀείμνηστον.
ὑποζύγια δὲ καὶ ἡμίονοι εἰργάζοντο. καθιδρυμένου δὲ τοῦ ἡρῴου † ἐπὶ
ἓν ἐπιστύλιον ... ἐξεπήδησεν ἀπ' αὐτοῦ πολλὴ ἴλη ὄφεων, καὶ ἑρπύ-
σαντες εἰσέδραμον εἰς τὰς οἰκίας τὰς ἤδη γενομένας δʹ. ἔτι δὲ παρὼν
ὁ Ἀλέξανδρος καθίδρυσε Τύβι κεʹ τὴν πόλιν καὶ αὐτὸ τὸ ἡρῷον. ὅθεν
καὶ τούτους τοὺς ὄφεις ἐσεβάζοντο οἱ θυρωροὶ ὡς ἀγαθοὺς δαίμονας
εἰσι-
όντας εἰς τὰς οἰκίας. οὐ γάρ ἐστιν ἰοβόλα, ἀλλὰ καὶ τὰ δοκοῦντα εἶναι
ἰοβόλα ἀπελαύνουσι. καὶ θυσία τελεῖται αὐτῷ τῷ ἥρωι ὡς ὀφιογενεῖ.
στεφανοῦσι δὲ τὰ κτήνη, ἀνάπαυσιν αὐτοῖς παρεχόμενοι διὰ τὸ
συνεργῆσαι
Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου. Recensio β Book 1, section 31, line 13
ζῷον. ὁ δὲ τοξότης γεμίσας τὸ τόξον οὐκ ἐπέτυχε τῆς ἐλάφου. ὁ δὲ

Ἀλέξανδρος
εἶπεν αὐτῷ· “ἄνθρωπε, παράτονόν σοι γέγονεν.” ἔνθεν οὖν ὁ τόπος
ἐκεῖνος
ἐκλήθη Παρατόνιον διὰ τὴν τοῦ Ἀλεξάνδρου ἐκβόησιν. κτίσας οὖν ἐκεῖ
πόλιν
μικράν, καλέσας ἐκ τῶν ἐγχωρίων τινὰς λαμπροὺς ἄνδρας κατῴκισεν
αὐτοὺς
ἐκεῖσε, καλέσας αὐτὴν Παρατόνιον.
Ἐκεῖθεν δὲ ὁδεύσας ἦλθεν εἰς τὸ Ταφοσίριον. ἐπυνθάνετο οὖν παρὰ τῶν
ἐγχωρίων διὰ τί τὸ ὄνομα τοῦτο. οἱ δὲ ἔφησαν τάφον Ὀσίρεως εἶναι τὸ
ἱερόν.
καὶ θύσας κἀκεῖ τὴν ἄφιξιν ἐποιεῖτο τῆς ὁδοιπορίας. καὶ παραγίνεται ἐπὶ
τοῦ
ἐδάφους τοῦ νῦν καὶ ὁρᾷ χώρημα μέγα εἰς ἄπειρον ἐκτεῖνον δώδεκα
κώμαις
συνεχόμενον. ἀπὸ οὖν τῆς καλουμένης Πανδύσεως μέχρι τοῦ
147
καλουμένου Ἡρα-
κλεωτικοῦ στόματος τὸ μῆκος τῆς πόλεως Ἀλέξανδρος ἐχωρογράφησεν,
τὸ δὲ
πλάτος ἀπὸ τοῦ † Βενδιλέου † μέχρι τῆς μικρᾶς Ἑρμουπόλεως. οὐ
καλεῖται δὲ
Ἑρμούπολις ἀλλὰ Ὁρμούπολις, ὅτι πᾶς ὁ κατερχόμενος ἐκ τῆς Αἰγύπτου
καὶ
ἀνερχόμενος ἐκεῖ προσορμεῖ. μέχρι οὖν ἐκείνου τοῦ τόπου
ἐχωρογράφησε τὴν
πόλιν Ἀλέξανδρος ὁ βασιλεύς, ὅθεν μέχρι τῆς δεῦρο ἡ Ἀλεξανδρέων
χώρα
ἀναγράφεται.
Συνεβούλευσε δὲ τῷ βασιλεῖ Ἀλεξάνδρῳ Κλεομένης ὁ Ναυκρατίτης καὶ
Νομοκράτης ὁ Ῥόδιος μὴ τῷ μεγέθει τούτῳ κτίσαι πόλιν· “οὐ γὰρ δυνήσῃ
αὐτὴν γεμίσαι ὄχλον. ἐὰν δὲ καὶ πληρώσῃς, οὐ δυνήσονται οἱ ὑπηρέται

τὴν
χρείαν αὐτῇ τῶν ἐπιτηδείων παρασχεῖν. πολεμήσουσι δὲ ἑαυτοὺς οἱ ἐν τῇ
πόλει
κατοικοῦντες ὡς τοιαύτης ὑπερμεγέθους τυγχανούσης καὶ ἀπείρου. αἱ
γὰρ
μικράν, καλέσας ἐκ τῶν ἐγχωρίων τινὰς λαμπροὺς ἄνδρας κατῴκισεν

αὐτοὺς
ἐκεῖσε, καλέσας αὐτὴν Παρατόνιον.
Ἐκεῖθεν δὲ ὁδεύσας ἦλθεν εἰς τὸ Ταφοσίριον. ἐπυνθάνετο οὖν παρὰ τῶν
ἐγχωρίων διὰ τί τὸ ὄνομα τοῦτο. οἱ δὲ ἔφησαν τάφον Ὀσίρεως εἶναι τὸ
ἱερόν.
καὶ θύσας κἀκεῖ τὴν ἄφιξιν ἐποιεῖτο τῆς ὁδοιπορίας. καὶ παραγίνεται ἐπὶ
τοῦ
ἐδάφους τοῦ νῦν καὶ ὁρᾷ χώρημα μέγα εἰς ἄπειρον ἐκτεῖνον δώδεκα
κώμαις
συνεχόμενον. ἀπὸ οὖν τῆς καλουμένης Πανδύσεως μέχρι τοῦ
καλουμένου Ἡρα-
κλεωτικοῦ στόματος τὸ μῆκος τῆς πόλεως Ἀλέξανδρος ἐχωρογράφησεν,
τὸ δὲ
πλάτος ἀπὸ τοῦ † Βενδιλέου † μέχρι τῆς μικρᾶς Ἑρμουπόλεως. οὐ
καλεῖται δὲ
Ἑρμούπολις ἀλλὰ Ὁρμούπολις, ὅτι πᾶς ὁ κατερχόμενος ἐκ τῆς Αἰγύπτου
καὶ
148
ἀνερχόμενος ἐκεῖ προσορμεῖ. μέχρι οὖν ἐκείνου τοῦ τόπου

ἐχωρογράφησε τὴν
πόλιν Ἀλέξανδρος ὁ βασιλεύς, ὅθεν μέχρι τῆς δεῦρο ἡ Ἀλεξανδρέων
χώρα
ἀναγράφεται.

τὴν
πόλει
γὰρ
μικραὶ πόλεις εὐσύμβουλοί εἰσι καὶ πρὸς τὰ συμφέροντα τῇ πόλει
συμβουλεύου-
σιν. ἐὰν δὲ οὕτως ὡς διεγράψω μεγίστην αὐτὴν κτίσῃς, οἱ κατοικοῦντες
ἐν αὐτῇ
διχοστατήσουσιν εἰς ἀλλήλους διαφερόμενοι, ἀπείρου ὄχλου
τυγχάνοντος.”


τὴν
πόλει
γὰρ
μικραὶ πόλεις εὐσύμβουλοί εἰσι καὶ πρὸς τὰ συμφέροντα τῇ πόλει
συμβουλεύου-
σιν. ἐὰν δὲ οὕτως ὡς διεγράψω μεγίστην αὐτὴν κτίσῃς, οἱ κατοικοῦντες
ἐν αὐτῇ
διχοστατήσουσιν εἰς ἀλλήλους διαφερόμενοι, ἀπείρου ὄχλου
τυγχάνοντος.”
πεισθεὶς δὲ Ἀλέξανδρος ἐπέτρεψε τοῖς ἀρχιτέκτοσιν οἷς βούλονται
μέτροις τὴν
πόλιν κτίζειν. οἱ δὲ κελευσθέντες ὑπὸ τοῦ βασιλέως Ἀλεξάνδρου
χωρογραφοῦσι
149
τὸ μῆκος τῆς πόλεως ἀπὸ τοῦ Δράκοντος τοῦ κατὰ τὴν Ταφοσιριακὴν
τενέαν
μέχρι τοῦ Ἀγαθοδαίμονος ποταμοῦ τοῦ κατὰ Κάνωβον καὶ ἀπὸ τοῦ
Βενδι-
δείου μέχρι τοῦ † Εὐρυλόφου † καὶ Μελανθίου τὸ πλάτος, καὶ κελεύει
Ἀλέξανδρος
μεταβῆναι τοὺς κατοικοῦντας ἐν τοῖς τόποις τούτοις καὶ εἰς τὰς κώμας
ἀπιέναι
πρὸ τριάκοντα μιλίων τῆς πόλεως ἔξω χωρήματα αὐτοῖς χαρισάμενος,
προσα-
πρὸ τριάκοντα μιλίων τῆς πόλεως ἔξω χωρήματα αὐτοῖς χαρισάμενος,

προσα-
γορεύσας αὐτοὺς Ἀλεξανδρεῖς. ἦσαν δὲ ἀρχέποδες τῶν κωμῶν Εὐρύλιχος
καὶ
Μέλανθος, ὅθεν καὶ ἡ ὀνομασία ἔμεινεν.
Σκέπτεται δὲ Ἀλέξανδρος καὶ ἑτέρους ἀρχιτέκτονας τῆς πόλεως, ἐν οἷς
ἦν
Νουμήνιος ὑδατικὸς λατόμος καὶ Κλεομένης μηχανικὸς Ναυκρατίτης καὶ
Καρ-
τερὸς Ὀλύνθιος. εἶχε δὲ ἀδελφὸν ὁ Νουμήνιος ὀνόματι Ὑπόνομον. οὗτος
συνε-
βούλευσεν Ἀλεξάνδρῳ τὴν πόλιν ἐκ θεμελίων κτίσαι, ἐν αὐτῇ δὲ καὶ
ὑδρηγοὺς
πόρους καὶ ὀχετηγοὺς ἐπιρρέοντας εἰς τὴν θάλασσαν. καλεῖται δὲ
Ὑπόνομος διὰ
τὸ ὑποδεῖξαι αὐτὸν τοῦτο.

Κελεύει οὖν ὁ Ἀλέξανδρος χωρογραφηθῆναι τὸ περίμετρον τῆς πόλεως
πρὸς
τὸ θεάσασθαι αὐτόν. οἱ οὖν ἀρχιτεχνῖται ἄλευρον πύρινον λαβόντες
ἐχωρογράφησαν τὴν πόλιν. καταπτάντα δὲ ὄρνεα παντοδαπὰ
κατεβοσκήθησαν τὰ ἄλευρα καὶ
ἀνέπτησαν. συμφοραζόμενος δὲ Ἀλέξανδρος περὶ τούτου τί ἄρα δηλοῖ τὸ
ση-
μεῖον μετεπέμψατο σημειολύτας καὶ εἶπεν αὐτοῖς τὸ γεγονός. οἱ δὲ
ἔφησαν ὅτι
“ἡ πόλις ἣν ἐκέλευσας κτισθῆναι, βασιλεῦ, ὅλην τὴν οἰκουμένην θρέψει,
καὶ
150
πανταχοῦ ἔσονται οἱ ἐν αὐτῇ γεννηθέντες ἄνθρωποι. τὰ γὰρ πετεινὰ

πᾶσαν τὴν
οἰκουμένην περικυκλοῦσιν.” ἐκέλευσεν οὖν κτίζεσθαι τὴν πόλιν.
θεμελιώσας δὲ
τὸ πλεῖστον μέρος τῆς πόλεως Ἀλέξανδρος καὶ χωρογραφήσας
ἐπέγραψε
γράμματα πέντε· ΑΒΓΔΕ· τὸ μὲν Α Ἀλέξανδρος, τὸ δὲ Β βασιλεύς, τὸ δὲ
γορεύσας αὐτοὺς Ἀλεξανδρεῖς. ἦσαν δὲ ἀρχέποδες τῶν κωμῶν Εὐρύλιχος

καὶ
Μέλανθος, ὅθεν καὶ ἡ ὀνομασία ἔμεινεν.
Σκέπτεται δὲ Ἀλέξανδρος καὶ ἑτέρους ἀρχιτέκτονας τῆς πόλεως, ἐν οἷς
ἦν
Νουμήνιος ὑδατικὸς λατόμος καὶ Κλεομένης μηχανικὸς Ναυκρατίτης καὶ
Καρ-
τερὸς Ὀλύνθιος. εἶχε δὲ ἀδελφὸν ὁ Νουμήνιος ὀνόματι Ὑπόνομον. οὗτος
συνε-
βούλευσεν Ἀλεξάνδρῳ τὴν πόλιν ἐκ θεμελίων κτίσαι, ἐν αὐτῇ δὲ καὶ
ὑδρηγοὺς
πόρους καὶ ὀχετηγοὺς ἐπιρρέοντας εἰς τὴν θάλασσαν. καλεῖται δὲ
Ὑπόνομος διὰ
τὸ ὑποδεῖξαι αὐτὸν τοῦτο.

πρὸς
ση-
καὶ
πᾶσαν τὴν
ἐπέγραψε
151
Γ
γένος, τὸ δὲ Δ Διός, τὸ δὲ Ε ἔκτισε πόλιν ἀμίμητον. ὑποζύγια δὲ καὶ
ἡμίονοι
εἰργάζοντο. ἱδρυμένου δὲ τοῦ πυλῶνος τοῦ ἡρῴου ἐξαίφνης πλὰξ μεγίστη
ἐξέπε

πρὸς
ση-
καὶ
πᾶσαν τὴν
ἐπέγραψε
Γ
γένος, τὸ δὲ Δ Διός, τὸ δὲ Ε ἔκτισε πόλιν ἀμίμητον. ὑποζύγια δὲ καὶ
ἡμίονοι
εἰργάζοντο. ἱδρυμένου δὲ τοῦ πυλῶνος τοῦ ἡρῴου ἐξαίφνης πλὰξ μεγίστη
ἐξέπε-
σεν ἀρχαιοτάτη πλήρης γραμμάτων, ἐξ ἧς ἐξῆλθον ὄφεις πολλοί. καὶ
ἑρπύζοντες
εἰσῆλθον εἰς τὰς ὁδοὺς τῶν ἤδη τεθεμελιωμένων οἰκιῶν. τὴν πόλιν γὰρ
ἔτι
παρὼν Ἀλέξανδρος καθίδρυσε Τῦβι ἤτοι ἰαννουαρίῳ νεομηνίᾳ καὶ αὐτὸ
τὸ
ἡρῷον. ὅθεν τούτους τοὺς ὄφεις σέβονται οἱ θυρωροὶ ὡς ἀγαθοὺς
δαίμονας
152
εἰσιόντας εἰς τὰς οἰκίας. οὐ γάρ εἰσιν ἰοβόλα ζῷα. στεφανοῦσι δὲ καὶ τὰ
κτήνη
ἀνάπαυσιν αὐτοῖς παρεχόμενοι. ὅθεν μέχρι τοῦ δεῦρο τὸν νόμον
φυλάττουσιν οἱ
Ἀλεξανδρεῖς Τῦβι πέμπτῃ καὶ εἰκάδι τὴν ἑορτὴν τελοῦντες.
Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου. Recensio γ (lib. 1) Section 31, line 16
ἐκεῖνος ἐκλήθη Παρατονή. κτίσας οὖν πόλιν ἐκεῖ μικρὰν κα-

λέσας ἐκ τῶν ἐγχωρίων τινὰς λαμπροὺς ἄνδρας κατῴκισεν αὐ-
τοὺς ἐκεῖσε καλέσας αὐτοὺς Παρατονήν.
ἐκεῖθεν δὲ διοδεύσας ἦλθεν εἰς τὸ Ταφοσίριον. ἐπυνθάνετο
παρὰ τῶν ἐγχωρίων διατί τὸ ὄνομα τοῦτο· οἱ δὲ ἔφησαν τά-
φον Ὀσίριος εἶναι τὸ ἱερόν. καὶ θύσας ἐκεῖ τὴν ἄφιξιν ἐ-
ποιεῖτο τῆς ὁδοιπορίας. καὶ παραγίνεται ἐπὶ τοῦ ἐδάφους
τοῦ νῦν. καὶ ὁρᾷ χώρημα μέγα, εἰς ἄπειρον ἐκτεῖνον δώδε-
κα κώμαις συνεχόμενον. ἀπὸ οὖν τῆς καλουμένης Πανδύσεως
μέχρι τοῦ καλουμένου Ἡρακλεωτικοῦ στόματος τὸ μῆκος τῆς
πόλεως Ἀλέξανδρος ἐχωρογράφησε, τὸ δὲ πλάτος ἀπὸ τοῦ
Βενδηλέου μέχρι τῆς Ὁρμουπόλεως· οὐ καλεῖται δὲ Ἑρμού-
πολις ἀλλὰ Ὁρμούπολις ὅτι πᾶς ὁ κατερχόμενος ἐκεῖ προσορ-
μεῖ. μέχρι οὖν τοῦ τόπου ἐκείνου ἐχωρογράφησε τὴν πόλιν
Ἀλέξανδρος ὁ βασιλεύς, ὅθεν μέχρι τῆς δεῦρο ἡ Ἀλεξαν-
δρέων χώρα ἀναγράφεται. συνεβούλευσε δὲ τῷ βασιλεῖ Ἀλε-
ξάνδρῳ Κλεομένης ὁ Ναυκρατίτης καὶ ὁ Νομοκράτης Ῥόδιος·
“μὴ τῷ μεγέθει τούτῳ κτίσαι πόλιν, οὐ γὰρ δυνήσῃ γεμίσαι
αὐτὴν ὄχλων· ἐὰν δὲ καὶ γεμίσῃς οὐ δυνήσονται οἱ ὑπηρέται
τὴν χρείαν αὐτῇ τῶν ἐπιτηδείων παρασχεῖν· πολεμήσουσιν ἑ-
αυτοῖς οἱ ἐν τῇ πόλει κατοικοῦντες
Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου. Recensio γ (lib. 1)

Section 31, line 19
ἐκεῖθεν δὲ διοδεύσας ἦλθεν εἰς τὸ Ταφοσίριον. ἐπυνθάνετο

παρὰ τῶν ἐγχωρίων διατί τὸ ὄνομα τοῦτο· οἱ δὲ ἔφησαν τά-
φον Ὀσίριος εἶναι τὸ ἱερόν. καὶ θύσας ἐκεῖ τὴν ἄφιξιν ἐ-
ποιεῖτο τῆς ὁδοιπορίας. καὶ παραγίνεται ἐπὶ τοῦ ἐδάφους
τοῦ νῦν. καὶ ὁρᾷ χώρημα μέγα, εἰς ἄπειρον ἐκτεῖνον δώδε-
κα κώμαις συνεχόμενον. ἀπὸ οὖν τῆς καλουμένης Πανδύσεως
μέχρι τοῦ καλουμένου Ἡρακλεωτικοῦ στόματος τὸ μῆκος τῆς
πόλεως Ἀλέξανδρος ἐχωρογράφησε, τὸ δὲ πλάτος ἀπὸ τοῦ
153
Βενδηλέου μέχρι τῆς Ὁρμουπόλεως· οὐ καλεῖται δὲ Ἑρμού-

πολις ἀλλὰ Ὁρμούπολις ὅτι πᾶς ὁ κατερχόμενος ἐκεῖ προσορ-
μεῖ. μέχρι οὖν τοῦ τόπου ἐκείνου ἐχωρογράφησε τὴν πόλιν
Ἀλέξανδρος ὁ βασιλεύς, ὅθεν μέχρι τῆς δεῦρο ἡ Ἀλεξαν-
δρέων χώρα ἀναγράφεται. συνεβούλευσε δὲ τῷ βασιλεῖ Ἀλε-
ξάνδρῳ Κλεομένης ὁ Ναυκρατίτης καὶ ὁ Νομοκράτης Ῥόδιος·
“μὴ τῷ μεγέθει τούτῳ κτίσαι πόλιν, οὐ γὰρ δυνήσῃ γεμίσαι
αὐτὴν ὄχλων· ἐὰν δὲ καὶ γεμίσῃς οὐ δυνήσονται οἱ ὑπηρέται
αυτοῖς οἱ ἐν τῇ πόλει κατοικοῦντες ὡς τοιαύτης ὑπερμεγέ-
θους τυγχανούσης καὶ ἀπείρου. αἱ γὰρ μικραὶ πόλεις εὐσύμ-
βουλοί εἰσιν καὶ πρὸς τὰ συμφέροντα τῇ πόλει
Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου. Recensio γ (lib. 1)

Section 31, line 34

αυτοῖς οἱ ἐν τῇ πόλει κατοικοῦντες ὡς τοιαύτης ὑπερμεγέ-
θους τυγχανούσης καὶ ἀπείρου. αἱ γὰρ μικραὶ πόλεις εὐσύμ-
βουλοί εἰσιν καὶ πρὸς τὰ συμφέροντα τῇ πόλει συμβουλεύου-
σιν· ἐὰν δὲ οὕτως ὡς διεγράψω μεγίστην αὐτὴν κτίσῃς, οἱ
κατοικοῦντες ἐν αὐτῇ διχοστατήσουσιν εἰς ἀλλήλους διαφε-
ρόμενοι ἀπείρου ὄχλου τυγχάνοντος.” πεισθεὶς δὲ Ἀλέξαν-
δρος ἐπέτρεψεν τοῖς ἀρχιτέκτοσιν, οἷς βούλονται μέτροις
τὴν πόλιν κτίζειν. οἱ δὲ κελευσθέντες ὑπὸ τοῦ βασιλέως
Ἀλεξάνδρου χωρογραφοῦσιν τὸ μῆκος τῆς πόλεως ἀπὸ τοῦ
Δράκοντος τοῦ κατὰ τὴν Ταφοσιριακὴν ταινίαν μέχρι τοῦ Ἀ-
γαθοδαίμονος ποταμοῦ τοῦ κατὰ νότου, καὶ ἀπὸ τοῦ Βενδι-
δείου μέχρι τοῦ Εὐρόφου καὶ Μελανθίου τὸ πλάτος· καὶ κε-
λεύει Ἀλέξανδρος μεταβῆναι τοὺς κατοικοῦντας ἐν τοῖς τό-
ποις τούτοις καὶ εἰς τὰς κώμας ἀπιέναι πρὸ τριάκοντα μι-
λίων τῆς πόλεως ἔξω, χωρήματα αὐτοῖς χαρισάμενος προσαγο-
ρεύσας αὐτοὺς Ἀλεξανδρεῖς. ἦσαν δὲ ἀρχέποδες τῶν κωμῶν
Εὐρύλιθος καὶ Μέλανθος ὅθεν καὶ ἡ ὀνομασία ἔμεινεν. σκέπ-
ταται δὴ Ἀλέξανδρος καὶ ἑτέρους ἀρχιτέκτονας τῆς πόλεως,
ἐν οἷς ἦν Νουμήνιος ὑδατικὸς λατόμος καὶ Κλεομένης
ρεύσας αὐτοὺς Ἀλεξανδρεῖς. ἦσαν δὲ ἀρχέποδες τῶν κωμῶν

Εὐρύλιθος καὶ Μέλανθος ὅθεν καὶ ἡ ὀνομασία ἔμεινεν. σκέπ-
154

ἐν οἷς ἦν Νουμήνιος ὑδατικὸς λατόμος καὶ Κλεομένης μηχα-
νικὸς Ναυκρατίτης καὶ Κάρτερος Ὀλύνθιος. εἶχε δὲ ἀδελ-
φὸν ὁ Νουμήνιος ὀνόματι Ὑπόνομον· οὗτος συνεβουλεύσατο
τῷ Ἀλεξάνδρῳ τὴν πόλιν ἐκ θεμελίων κτίσαι, ἐν αὐτῇ δὲ
καὶ ὑδρηγοὺς πόρους καὶ ὀχετηγοὺς ἐπιρρέοντας εἰς τὴν θά-
λασσαν.

κελεύει δὲ Ἀλέξανδρος χωρογραφηθῆναι τὸ περίμετρον τῆς
πόλεως πρὸς τὸ θεάσασθαι αὐτό. οἱ οὖν τεχνῖται ἄλευρον
πύρινον λαβόντες ἐχωρογράφησαν τὴν πόλιν· καταπτάντα δὲ
ὄρνεα παντοδαπὰ κατεβοσκήθησαν τὰ ἄλευρα καὶ ἀπέπτησαν.
συμφοραζόμενος δὲ Ἀλέξανδρος περὶ τούτου, τί ἄρα δηλοῖ
τὸ σημεῖον, μετεπέμψατο τοὺς σημειολύτας καὶ εἶπεν αὐτοῖς
τὸ γεγονός. οἱ δὲ ἔφησαν ὅτι “ἡ πόλις ἣν ἐκέλευσας κτι-
σθῆναι βασιλεῦ ὅλην τὴν οἰκουμένην θρέψει καὶ πανταχοῦ
ἔσονται οἱ ἐν αὐτῇ γεννηθέντες ἄνθρωποι· τὰ γὰρ πετεινὰ
πᾶσαν τὴν οἰκουμένην περικυκλοῦσιν.” ὁ δὲ Ἀλέξανδρος ἐ-
κέλευσε κτίζεσθαι τὴν πόλιν. θεμελιώσας δὲ τὸ πλεῖστον

ἐν οἷς ἦν Νουμήνιος ὑδατικὸς λατόμος καὶ Κλεομένης μηχα-
νικὸς Ναυκρατίτης καὶ Κάρτερος Ὀλύνθιος. εἶχε δὲ ἀδελ-
φὸν ὁ Νουμήνιος ὀνόματι Ὑπόνομον· οὗτος συνεβουλεύσατο
τῷ Ἀλεξάνδρῳ τὴν πόλιν ἐκ θεμελίων κτίσαι, ἐν αὐτῇ δὲ
καὶ ὑδρηγοὺς πόρους καὶ ὀχετηγοὺς ἐπιρρέοντας εἰς τὴν θά-
λασσαν.

κελεύει δὲ Ἀλέξανδρος χωρογραφηθῆναι τὸ περίμετρον τῆς
155
μέρος τῆς πόλεως Ἀλέξανδρος καὶ χωρογραφήσας ἐπέγραψε

γράμματα πέντε· α β γ δ ε̄· τὸ μὲν α Ἀλέξανδρος, τὸ δὲ β

μέρος τῆς πόλεως Ἀλέξανδρος καὶ χωρογραφήσας ἐπέγραψε
γράμματα πέντε· α β γ δ ε̄· τὸ μὲν α Ἀλέξανδρος, τὸ δὲ β
βασιλεὺς, τὸ δὲ γ γένος, τὸ δὲ δ Διός, τὸ δὲ ε ἔκτισεν
πόλιν ἀμίμητον. ὑποζύγια δὲ καὶ ἡμίονοι εἰργάζοντο. ἱ-
δρυμένου τοῦ πύλωνος τοῦ ἱεροῦ, ἐξαίφνης δὲ πλὰξ μεγίστη
ἐξέπεσεν ἀρχαιοτάτη πεπληρωμένη γραμμάτων· ἐξ ἧς καὶ ἐξ-
έπεσεν ἀρχαιοτάτη πεπληρωμένη γραμμάτων· ἐξ ἧς καὶ ἐξῆλ-
θον ὄφεις πολλοὶ καὶ ἑρπύζοντες εἰσῆλθον εἰς τὰς ὁδοὺς
τῶν ἤδη τεθεμελιωμένων οἰκιῶν – τὴν γὰρ πόλιν ἔτι παρ-
ὼν Ἀλέξανδρος καθίδρυσε Τῦβι ἤτοι ἰαννουαρίῳ νεομηνίᾳ,
καὶ αὐτὸ τὸ ἱερόν – ὅθεν τούτους τοὺς ὄφεις σέβονται οἱ
Ιστορία Μεγάλου Αλεξάνδρου. Recensio Byzantina poetica (cod.

Marcianus 408) Line 1323
ῥέων ὡσαύτως ποταμὸς στόματος Ἡρακλέου,

μέχρι καὶ τῆς Πανδύσεως οὕτω πως καλουμένης.
Τὸ μῆκος δὲ τῆς πόλεως ἕως Πτολεμιαίου
Ἡρακλεώτου στόματος καλῶς ἐζωγραφήθη
παρ' Ἀλεξάνδρου πρότερον, εἶτα τὸ πλάτος ταύτης
ἀπὸ Μηδίου Βουσιλᾶ μέχρις ἐν Ἑρμουπόλει.
Οὐ κέκληται δ' Ἑρμούπολις, Ὁρμούπολις δὲ μᾶλλον,
ὡς πᾶς ὁ κατερχόμενος πρὸς γῆν τὴν τῆς Αἰγύπτου
καὶ πάλιν ἀνερχόμενος ἐκεῖσε προσορμίζει.
Μέχρι τοῦ τόπου τούτου γοῦν Ἀλέξανδρος τὴν πόλιν
156
σοφῶς ἐχωρογράφησεν· ὅθεν Ἀλεξανδρεία

ἡ πόλις ὀνομάζεται σχοῦσα τὴν κλῆσιν τούτου.
Ὁ Κλεομένης οὖν αὐτὸς τῇ κλήσει Ναυκρατίτης
καὶ Λυροκράτης Ῥόδιος ἔλεγον Ἀλεξάνδρῳ,
»μὴ τηλικαύτην, βασιλεῦ, μεγάλην κτίσῃς πόλιν·
ὄχλων ἐμπλῆσαι γὰρ αὐτὴν οὔ ποτε κατισχύσεις.
Εἰ δὲ καὶ κατισχύσειας, οἱ τὴν ξηρὰν οἰκοῦντες
οὐ δυνηθήσονταί ποτε σίτου κατακορέσαι.
Οἱ κατοικοῦντες δ' ἐν αὐτῇ μάχιμοι πρὸς ἀλλήλους
οὗτοι κακῶς γενήσονται, μεγεθεστάτης οὔσης,
καὶ συμφθαρήσονται λοιπόν· οἱ γὰρ μικροπολῖται

καὶ συμφθαρήσονται λοιπόν· οἱ γὰρ μικροπολῖται

εἰσὶν ὡς εὐσυμβούλευτοι καὶ πρὸς αὐτὸ συμφέρον
τῇ πόλει συμβουλεύουσιν· ἐπὰν δὲ κτίσῃς οὕτως,
ὥσπερ ἐσκέψω, βασιλεῦ, μεγίστην ταύτην πόλιν,
αὐτοὶ διχοστατήσουσιν οἱ κατοικοῦντες ἔνδον,
κακῶς προσαπολλύμενοι, καθὼς προεδηλώθη.»
Πεισθεὶς δ' αὐτὸς Ἀλέξανδρος ἐκέλευσεν αὐτίκα
τοῖς ἀρχιτέκτοσιν αὐτοῖς κτίζειν τὴν πόλιν μέτροις
καλοῖς, οἷς οὗτοι βούλονται, πρὸς τὸ συμφέρον ταύτης.
Οἱ δὲ τὸ μῆκος πόλεως χωρογραφοῦσιν οὕτως·
ἀπὸ τὴν Ταφοσίρεως τοῦ δράκοντος ταινίαν
μέχρις Ἀγαθοδαίμονος τοῦ ποταμοῦ Κανώβου
καὶ τοῦ Μηδίου Βασιλᾶ τοῦ πλάτους Εὐρολόχου
καὶ Μελανδίου κτίζεσθαι προσέφησαν τὴν πόλιν.
Κελεύει γοῦν Ἀλέξανδρος ἐκεῖ τοῖς κατοικοῦσιν
εἰς κώμας τούτους ἔρχεσθαι καὶ χώρημα διδόναι
μιλίων πρὸ τριάκοντα καὶ δωρεὰς προσνεῖμαι,
Ἀλεξανδρεῖς χαρίσασθαι λέγειν αὐτοὺς ἐς δεῦρο.
Ἦσαν δ' ἀρχίποδες κωμῶν Εὐρύχοος Μελάνθου,
ἔνθεν ἡ κλῆσις μέχρι νῦν διέμεινε κρατοῦσα.

Αὐτῷ πεισθεὶς δ' Ἀλέξανδρος προσέταξε γενέσθαι,

157
ὅπερ οὐκ ἔχει μέχρι νῦν ἄλλη τις πόλις τοῦτο.

Καλοῦνται γοῦν ὑπόνομοι διὰ τὸν προρρηθέντα
Νουμήνιον Ὑπόνομον τὸν Λιβυκὸν ἐκεῖνον.
Ἄνδρες οἱ δηλωθέντες δὲ θέντες θεμέθλων ὅρους,
λίθους μεγίστους ἔβαλον πόλιν οἰκοδομοῦντες.
Ἐκεῖσε δ' αὖθις ἀνελθὼν Ἀλέξανδρος καὶ πάλιν,
καὶ ποταμοὺς πολλοὺς εὑρὼν κωμῶν διώρυγάς τε,
ἔκλεισε ταύτας ἀσφαλῶς· εἶθ' οὕτως ἐν θαλάσσῃ·
......................
καὶ ταύτην εἰς ἀκρίβειαν σοφῶς χωρογραφήσας
ἐπέγραψε καὶ γράμματα πρῶτα στοιχεῖα πέντε,
τὸ ἄλφα βῆτα γάμμα τε, τὸ δέλτα, ε σὺν τούτοις·
καὶ τὸ μὲν ἄλφ' Ἀλέξανδρος, καὶ βασιλεὺς τὸ βῆτα,
γένος τὸ γάμμα προσειπών, Διὸς αὐτὸς τὸ δέλτα,
ε δὲ καὶ πάλιν ἔκτισεν Ἄμμων Θεὸς τὴν πόλιν.
Πυλῶνος ἡρωείου δὲ καλλίστως ἱδρυμένου,
ἐξαίφνης πλὰξ κατέπεσε πλήρης γραμμάτων οὖσα,
ἐξ ἧς ὄφεις πηδήσαντες πλεῖστοι πολλῷ τῷ τάχει,
εἰσῆλθον ἕρποντες αὐτοὶ πρὸς τὰς ὁδοὺς δρομαῖοι
ἔνδον τ' αὐτῶν τῶν οἰκιῶν τῶν ὄντων ἐν τῇ πόλει·
Πυθέας περιηγητής. Frag. Frag. 7a, line 2
δεῦρο τῶν σταχύων· αἱ γὰρ ἅλως ἄχρηστοι γίνονται

διὰ τὸ ἀνήλιον καὶ τοὺς ὄμβρους.
– – – VII 3, 1: ... διὰ δὲ τὴν ἄγνοιαν τῶν τόπων
τούτων οἱ τὰ Ῥιπαῖα Ὄρη καὶ τοὺς Ὑπερβορείους μυθο-
ποιοῦντες λόγου ἠξίωνται, καὶ ἃ Πυθέας ὁ Μασσαλιώ-
της κατεψεύσατο τῆς παρωκεανίτιδος, προσχήματι χρώ-
μενος τῆι περὶ τὰ οὐράνια καὶ τὰ μαθηματικὰ ἱστορίαι.
ἐκεῖνοι μὲν οὖν ἐάσθωσαν ... (es folgt Poseidonios Περὶ
Ὠκεανοῦ 87 F 104 F. Jacoby).
– – – II 4, 1f.: Πολύβιος (Ἱστορίαι XXXIV
5 Th. Büttner – Wobst) δὲ τὴν Εὐρώπην χωρογραφῶν τοὺς
μὲν ἀρχαίους ἐᾶν φησι, τοὺς δ' ἐκείνους ἐλέγχοντας ἐξετά-
ζειν Δικαίαρχόν (F 111 Fr. Wehrli) τε καὶ Ἐρατοσθένη
(Γεωγραφικά F III B 1 [I B 7] H. Berger), τὸν τελευταῖον
πραγματευσάμενον περὶ γεωγραφίας, καὶ Πυθέαν, ὑφ'
οὗ παρακρουσθῆναι πολλούς, ὅλην μὲν τὴν Βρεττανικὴν
ἐμβαδὸν ἐπελθεῖν φάσκοντος, τὴν δὲ περίμετρον πλειόνων
ἢ τεττάρων μυριάδων ἀποδόντος τῆς νήσου. προσιστορή-
σαντος δὲ καὶ τὰ περὶ τῆς Θούλης καὶ τῶν τόπων ἐκείνων,
158
ἐν οἷς οὔτε γῆ καθ' αὑτὴν ὑπῆρχεν ἔτι οὔτε θάλαττα οὔτ'

ἀήρ, ἀλλὰ σύγκριμά τι ἐκ τούτων πλεύμονι θαλαττίωι
Βέττιος Βάλενς. Anthologiarum libri ix Page 360, line 24
δεῖ τόν τε ὡροσκόπον καὶ τὰ τούτου παρ' ἑκάτερα ζῴδια. καὶ ἐκ

τούτων γὰρ αἱ χρηματιστικαὶ μοῖραι λογισθεῖσαι φέρουσι τοὺς
χρόνους, καὶ μάλιστα ὅταν δοκῇ πλάνην ἔχειν ὁ ὡροσκόπος· ἢ καὶ
ἑνὶ μὲν γνώμονι χρῆσαι πρὸς τὸ ὡροσκοποῦν ζῴδιον † τὸ δ' ἕτερον
οὐ τῷ παρακόλλῳ καὶ ιϛʹ μοῖρα σημαίνει μίαν καὶ τριακοστήν.
νοεῖν δὲ δεῖ καὶ τὰς τῶν κλιμάτων διαφοράς· πολλάκις γὰρ
τόπος τις ἢ καὶ ἔθνος δοκοῦν ἀρχὴν ἢ τελευτὴν ἔχειν παραλλήλου
εἰς ἑτέρου ἐστὶ χώραν κυρίως ἢ καὶ σχίζεται εἰς βʹ παραλλήλους
καὶ τοῦ χρόνου κατὰ πρόσθεσιν ἢ ἀφαίρεσιν παραμφοδεῖν δοκεῖ·
ἄλλως τε καί, ὡς δοκεῖ τισιν τῶν περὶ τὰ τοιαῦτα ἐσπουδακότων,
τὰς χωρογραφίας [καὶ] διαφόρους ἐκτήσαντο· ἡ μέντοι γε θεωρία
καὶ ἀγωγὴ ἱερὰ καὶ ἄπταιστος τοῖς γε νοῦν ἔχουσι.
ιζʹ. Ἀγωγὴ περὶ χρόνων ζωῆς πρὸς Ἥλιον καὶ

Σελήνην.
Καὶ τοῦτο δὲ φυσικὸν καὶ ἐναρμόνιον, τὰς λοιπὰς τοῦ Ἡλίου

μοίρας καὶ τῆς Σελήνης ἐπισυνθέντας καὶ ἀφελόντας ζῳδιακὸν
σύστημα τὴν περιλειφθεῖσαν μοῖραν ἡγεῖσθαι δυναστικὴν καὶ τὴν
τούτου ἐπίκοινον, τὴν δὲ λειπομένην εἰς τὴν τριακοντάδα καὶ
κατὰ τὴν τοῦ ἰσημερινοῦ πρόσθεσιν ἢ ἀφαίρεσιν σεληνιακὸν γνώ-
μονα, ὃν ἐπισυνθέντας τῷ ἡλιακῷ καὶ τὴν ἡμίσειαν τῶν χρόνων
Βέττιος Βάλενς. Anthologiarum libri ix Page 362, line 28
ἡλιακὴν μοίραν εἰς τὸ βʹ ἡμισφαίριον ἐπιγνόντα τὸ μέγεθος τῶν

ὡρῶν κατ' αὐτὸ ἐπιθεῖναι τὴν ἀρχὴν τοῦ διαβήτου δίκην· εἶθ'
οὕτως τὴν ἑτέραν ἐπεκτείνειν ἕως τῆς ζητουμένης ὥρας· εἰσὶ γὰρ
κεκανονισμέναι αἱ ιβʹ ὧραι τῆς νυκτός. ἐὰν οὖν ᾖ ἡμερινὴ ἡ
γένεσις, τὸ διάστημα τοῦ νυκτερινοῦ ἡμισφαιρίου ἀνατυπώσαντα
εἰς τὸν διαβήτην ἐκτείνειν πάλιν ἕως τῆς ζητουμένης ὥρας
ἡμερινῆς· εἶθ' οὕτως τὸ πᾶν πλῆθος τῶν ὡρῶν ἐκμετρήσαντα
εἰσφέρειν τὸν διαβήτην εἰς τὸν τῆς Σελήνης κανόνα καὶ κατὰ τὸ
δρόμημα παραπλησίως θέντα τὴν ἀρχὴν τοῦ διαβήτου συνορᾶν,
ἐκ ποίας μοίρας τερματίζεται τὸ μέγεθος. αἱ δὲ μοῖραι πρόδηλοι
159
ἔσονται ἐφεξῆς κατὰ τὴν τοῦ δρομήματος χωρογραφίαν, ἃς δεῖ

τιθέναι μετὰ τὴν Ἡλίου δύσιν ταῖς προευρεθείσαις μοίρας κατὰ
τῆς Σελήνης καὶ ἔξωθεν πάλιν τὰς κλιματικὰς διαφορὰς ἐπι-
προστιθέναι καὶ τοσούτων λογίζεσθαι τὴν Σελήνην μοιρῶν. δεῖ
οὖν ἀκριβῶς τὰ ἡμισφαίρια ἐπίστασθαι καὶ μάλιστα τὸ νυκτερινὸν
ἀεί· δυνατὸν μὲν οὖν καὶ ἐκ τοῦ ἡμερινοῦ ἡμικυκλίου ἐκμετρήσαντα
τὰς λειπούσας εἰς τὸ ἡλιοδύσιον εἰσφέρειν εἰς τὸ τῆς Σελήνης καὶ
λογίσασθαι ἔχειν ἐκεῖνο τὸ διάστημα καὶ τὰς εὑρεθείσας μοίρας
φέρειν. ἀλλ' ἐὰν οὕτως μεθοδεύσωμεν, οὐ χρηματίσει ὅλον τὸ
κανόνιον τῆς Σελήνης κατὰ πλάτος, ἀλλὰ μέρος αὐτοῦ· ὅθεν τῷ
νυκτερινῷ προσχρηστέον.
Archelaus Phil., Testimonia Frag. 1, line 18
ἀπὸ τῆς ἰλύος γεννηθῆναι καὶ τὸ δίκαιον εἶναι καὶ τὸ αἰσχρὸν οὐ φύσει,
ἀλλὰ
νόμωι.
(17) ὁ δὲ λόγος αὐτῶι οὕτως ἔχει. τηκόμενόν φησι τὸ ὕδωρ ὑπὸ τοῦ
θερμοῦ,
καθὸ μὲν εἰς τὸ κάτω διὰ τὸ πυρῶδες συνίσταται, ποιεῖν γῆν· καθὸ δὲ
περιρρεῖ,
ἀέρα γεννᾶν. ὅθεν ἡ μὲν ὑπὸ τοῦ ἀέρος, ὁ δὲ ὑπὸ τῆς τοῦ πυρὸς
περιφορᾶς κρα-
τεῖται. γεννᾶσθαι δέ φησι τὰ ζῶια ἐκ θερμῆς τῆς γῆς καὶ ἰλὺν
παραπλησίαν γά-
λακτι οἷον τροφὴν ἀνιείσης· οὕτω δὴ καὶ τοὺς ἀνθρώπους ποιῆσαι.
πρῶτος δὲ
εἶπε φωνῆς γένεσιν τὴν τοῦ ἀέρος πλῆξιν. τὴν δὲ θάλατταν ἐν τοῖς
κοίλοις διὰ
τῆς γῆς ἠθουμένην συνεστάναι. μέγιστον τῶν ἄστρων τὸν ἥλιον, καὶ τὸ
πᾶν
ἄπειρον.
γεγόνασι δὲ καὶ ἄλλοι τρεῖς Ἀρχέλαοι· ὁ χωρογράφος τῆς ὑπὸ
Ἀλεξάνδρου
πατηθείσης γῆς, ὁ τὰ Ἰδιοφυῆ ποιήσας, ἄλλος τεχνογράφος ῥήτωρ.
SUID. S. V. Ἀρχέλαος. Ἀρχέλαος Ἀπολλοδώρου ἢ Μίδωνος Μιλήσιος
φιλόσοφος φυσικὸς τὴν αἵρεσιν κληθείς, ὅτι ἀπὸ Ἰωνίας πρῶτος τὴν
φυσιολογίαν
ἤγαγεν, Ἀναξαγόρου μαθητὴς τοῦ Κλαζομενίου, τοῦ δὲ μαθητὴς
Σωκράτης, οἱ δὲ
καὶ Εὐριπίδην φασίν. συνέταξε δὲ Φυσιολογίαν καὶ ἐδόξαζε τὸ δίκαιον
καὶ αἰσχρὸν
160
οὐ φύσει εἶναι, ἀλλὰ νόμωι. συνέταξε καὶ ἄλλα τινά.
Ιωάννης Λαυρέντιος Λύδος. De mensibus Book 3, section 1, line 11
Ὅτι Ἀνάχαρσις ὁ Σκύθης ἔφη φιλονεικίαν

γενέσθαι ποτὲ Αἰγυπτίοις καὶ Σκύθαις περὶ ἀρχαιότητος
ἑκατέρων, ἴσως ἐξ ἑκατέρων τῶν ἄρκτων προέχειν τῶν
πραγμάτων ἀξιούντων, κριθῆναι δὲ τοὺς Σκύθας εἶναι
πρεσβυτέρους διὰ τὸ καὶ ὑπὸ τὴν μεγάλην ἄρκτον
κεῖσθαι τὴν κατ' αὐτοὺς χώραν καὶ κατὰ φύσιν ὥσπερ
ἐξ ὑπερῴας ἀρχὴν τὴν καθ' ἡμᾶς θάλασσαν ἐκ τοῦ
ὑπερβορείου λαμβάνειν ὠκεανοῦ· δύο γὰρ εἰσβολὰς
εἶναι τὰς ἀποτελούσας αὐτὴν παντὶ δῆλον· μίαν μὲν ἐξ
Ἱσπανίας, τὴν δὲ ἑτέραν, ὡς εἴρηται, ἐκ τοῦ ὑπερβο-
ρείου ὠκεανοῦ, ὃν καὶ Κρόνιον πέλαγος οἱ χωρογράφοι
καλοῦσι, παρὰ τὴν Πτολεμαίου δόξαν· αὐτὸς γὰρ μίαν
καὶ μόνην εἰσβολὴν εἶναι τὴν ἐκ τοῦ δυτικοῦ ὠκεανοῦ
βούλεται τὴν διὰ Γαδείρων. καὶ ἐπὶ μὲν τῆς καθόλου
παλαιότητος Σκύθας ἄν τις ὑπολάβῃ πρωτεύειν ἐκ τῆς
ῥευστῆς οὐσίας, ἣν τῶν στοιχείων πρώτην εἶναι ἀναμ-
φισβήτητον. ὅθεν καὶ Πάρθοι ἤτοι Πέρσαι μέγα
φρονοῦσιν ἐπὶ παλαιότητι· Σκύθας δὲ αὐτοὺς εἶναι
πάντες μὲν μαρτυροῦσιν, Ἀρριανὸς δὲ δείκνυσι· τὸ
γὰρ Πάρθος ὄνομα ὁ Σκύθης καὶ ἔπηλυς κατ' αὐτὸν
τῇ Σκυθῶν φωνῇ ἑρμηνεύεται. ἐπὶ δὲ τῆς ἑλληνικῆς
Menander Rhet., Περὶ ἐπιδεικτικῶν Spengel page 379, line 7
ἀφ' ἱερῶν ἐφ' ἱερά, ὡς ἂν εἴποι τις, καὶ ἐκ τῶν καλῶν ἐμ-
πεσεῖν εἰς καλλίονα φαιδροὶ καὶ γεγηθότες προαπηντήκα-
μεν. εἶτα μετὰ ταῦτα πάλιν ἐρεῖς ὅτι τάς τε ἄλλας χάριτας
μεγίστας τοῖς βασιλεῦσιν ὀφείλοντες, ἐφ' οἷς ὑπὲρ ἡμῶν
ἀθλοῦσι, καὶ ἐπὶ τούτοις ἂν δικαίως μείζους ὁμολογήσαιμεν,
ὅτι τοιοῦτον ἡμῖν κατέπεμψαν. πειρῶ δ' ἐν τοῖς τοιού-
τοις λόγοις ἀεὶ συντέμνειν τὰ βασιλέως ἐγκώμια, καὶ
μηδὲν διατρίβειν, ἵνα μὴ διπλῆν ποιήσῃς τὴν ὑπόθεσιν.
ἐὰν μὲν οὖν ἔχῃς πράξεις εἰπεῖν τοῦ ἄρχοντος, ἐρεῖς·
εἰ δὲ μή, περιέργως ἢ πατρίδα ἢ ἔθνος ἐκφράσεις καὶ
χωρογραφήσεις τῷ λόγῳ ἀπὸ τῶν ἐπισημοτάτων καὶ
θρυλουμένων περὶ τῆς χώρας ἢ τῆς πατρίδος, οἷον ὅτι Ἰτα-
λιώτης, ἐκ ποιᾶς δὲ [χώρας ἢ] πόλεως περιωνύμου, οἷον
161
τῆς Ῥώμης. ζητήσεις δὲ καὶ τοῦ γένους πράξεις. εἰ δὲ

ἀποροίης πράξεων τοῦ ἐπαινουμένου, ἐκ τούτων θη-
ράσεις τὸν ἔπαινον, ὥστε μὴ αὐχμηρὰν καὶ ἄγονον
παρασχέσθαι τὴν ὑπόθεσιν. ἔπειτα λέγε· πείθομαι δὲ
τὸν ἐκ τοιούτων γεγονότα πρὸς τοὺς ἑαυτοῦ πατέρας
ἁμιλλώμενον ἀγαθὸν περὶ ἡμᾶς γενήσεσθαι καὶ δίκαιον·
καὶ γὰρ καὶ ἐκεῖνοι δίκαιοι· οὐκοῦν δικάσει μὲν ἡμῖν
ὑπὲρ τὸν Αἰακόν, ὑπὲρ τὸν Μίνωα,
Olympiodorus Alchem., Εἰς τὸ κατ' ἐνέργειαν ζωσίμου ὅσα ἀπὸ Ἑρμοῦ

καὶ τῶν φιλοσόφων ἦσαν εἰρημένα (= De arte sac
Vol. 2, page 90, line 18
ἐκ τοῦ «φθαρεῖσα» ἐσήμανεν ὅτι χρόνου τινὸς δεῖται εἰς τὸ σήπες-

θαι· σῆψις γὰρ οὐ γίνεταί ποτε εἰ μὴ δι' ὑγροῦ τινος. Ὁ γὰρ
κατάλογος τῶν ὑγρῶν, φησὶν, ἐπιστεύθη τὸ μυστήριον.
Περὶ δὲ τῶν ψάμμων, ὅτι περὶ αὐτῶν πάντες οἱ ἀρχαῖοι
φροντίζουσι· καὶ ὅτι πρὸς Αἴγυπτον ποιοῦνται τὸν λόγον, παραθήσω
πάλιν ἐξ αὐτῶν μαρτυρίας χάριν τῆς σῆς δυσπιστίας.
Ζώσιμος τοίνυν ἐν τῇ τελευταίᾳ ἀποχῇ, πρὸς Θεοσέβειαν
ποιούμενος τὸν λόγον, φησίν· «Ὅλον τὸ τῆς Αἰγύπτου βασίλειον, ὦ
γῦναι, ἀπὸ τῶν τριῶν κ. τ. λ. Μόνοις δὲ Ἰουδαίοις ἐξὸν ἦν
λάθρα ταῦτα ποιεῖν καὶ γράφειν, καὶ ἐκδιδόναι. Διὸ καὶ εὑρίσκομεν
Θεόφιλον τὸν Θεογένους γράψαντα ὅλα τὰ τῆς χωρογραφίας χρυσω-
ρυχεῖα, καὶ Μαρίας τὴν καμινογραφίαν, καὶ ἄλλους Ἰουδαίους.
Καὶ Συνέσιος πρὸς Διόσκορον γράφων φησὶ περὶ τῆς ὑδραρ-
γύρου τῆς ἐτησίας τῆς νεφέλης, ἐπειδὴ οἴδασιν αὐτὴν πάντες οἱ
ἀρχαῖοι λευκὴν καὶ φευκτὴν καὶ ἀνυπόστατον, δεχομένην δὲ πᾶν
σῶμα χυτὸν καὶ εἰς ἑαυτὴν ἕλκουσαν, ὡς καὶ ἡ πεῖρα ἐδίδαξεν, καὶ
φησὶν οὕτως· «Ἐὰν βούλῃ τὸ ἀκριβὲς γνῶναι κ. τ. λ. .....
»Καὶ διὰ τοῦτο Πηβίχιος πολλὴν συγγένειαν ἔχειν ἔλεγεν. –
Evagrius Scholasticus Scr. Eccl., Historia ecclesiastica Page 180, line 11
τε καὶ ἐξώρων καὶ τῶν ὑπὸ νοσημάτων ποικίλων ἐνοχλου-

μένων· συντάξεις τε μεγάλας ἀποκληρῶσαι, ὅθεν δέοι
ταῦτα γίγνεσθαι· πρᾶξαί τε καὶ ἄλλα μυρία εὐσεβῆ καὶ
θεῷ ἀρέσκοντα, εἴπερ ἐξ οἰκείων δρῷεν οἱ τούτων ἐργάται
καὶ καθαρὰς τὰς σφῶν πράξεις καρποφοροῖεν.
31. Ἀνέστησε δὲ καὶ κατὰ τὴν Κωνσταντίνου πολλοὺς
162
μὲν ἐς κάλλος ἐξησκημένους τῷ θείῳ καὶ τοῖς ἁγίοις

σηκούς. Ἐδομήσατο δὲ μέγα τι καὶ ἀπαράβλητον χρῆμα,
οὐχ ἱστορηθὲν πώποτε, τὸν μέγιστον τῆς ἐκκλησίας νηόν,
εὐπρεπῆ τε καὶ ἔνδοξον καὶ λόγου δύναμιν ἐκβαίνοντα.
Καὶ πειράσομαι δὲ ὡς ἂν οἷός τε ὦ χωρογραφῆσαι τὸ
τέμενος. Θόλος ἐστὶν ὁ τῶν ἀνακτόρων νηὸς τέτταρσι
μετεωριζομένη ψαλίσιν, ἐς τοσοῦτον ὕψος ἐπαιρομένη ὡς
ἔνερθεν μὲν τοῖς ἀτενίζουσι δυσέφικτον εἶναι τοῦ ἡμι-
σφαιρίου τὴν ἀποπεράτωσιν, ὕπερθε δὲ τοὺς γινομένους
μηδαμῆ πειρᾶσθαι, εἰ καὶ μάλα τολμητής τις εἴη, ὑπερ-
κύπτειν καὶ ἐς τὸν πυθμένα τὰς ὄψεις παραπέμπειν. Αἱ
δὲ ψαλίδες κεναὶ ἐξ ἐδάφους μέχρι τῆς καλύπτρας τῆς
ὀροφῆς ἐπαίρονται. Ἐν δεξιᾷ δὲ καὶ κατὰ τὸ εὐώνυμον
κίονες αὐταῖς παρατετάχαται ἐκ Θεσσάλου λίθου πεποιη-
μένοι, ὑπερῷά τε μετεωρίζουσιν ἑτέροις παραπλησίοις
Proclus Phil., In primum Euclidis elementorum librum commentarii

Page 403, line 6
ἢ τὴν γε τέμνουσαν τὴν αθ, ἢ τὴν γε πίπτουσαν ὡς

διάμετρον τῇ θε – ὅτε καὶ ἡ δζ ἡ αὐτὴ ἔσται τῇ
αζ – ἢ τῆς αθ ἐκβεβλημένης ἐπὶ τὸ κ τὴν γε πίπτου-
σαν ἐκτὸς τοῦ θ, καὶ τὴν δζ ἢ τέμνουσαν τὴν αθ, ἢ
ἐφαρμόζουσαν ***
[Prop. XXXVII, theor. XXVII. Τὰ τρίγωνα τὰ

ἐπὶ τῆς αὐτῆς βάσεως ὄντα καὶ ἐν ταῖς αὐταῖς
παραλλήλοις ἴσα ἀλλήλοις ἐστίν.]
...ἀποφαίνονται. καὶ γὰρ ἴσων ἐκείνων

ἄνισα τὰ χωρία, καὶ ἀνίσων ἴσα δείκνυνται. τοιοῦτον
δέ τι πεπόνθασιν οἱ χωρογράφοι τὰ μεγέθη τῶν πό-
λεων ἐκ τῶν περιμέτρων συλλογιζόμενοι. ἤδη δέ τινες
κοινωνοὶ κτημάτων ἐν τῇ διαιρέσει παρελογίσαντο
τοὺς συνδιανεμομένους τῇ ὑπεροχῇ τῆς περιμέτρου
παραχρησάμενοι, καὶ πλείονα λαβόντες τῶν ἀπελθόν-
των – εἰληφότες τὸ (?) ὑπὸ τῆς μείζονος περιμέ-
τρου περιεχόμενον ἐμβαδὸν εἶτα (?) ἀμείψαντες χωρία
περιοχῇ ἐλάσσονι (?) χρώμενα – βελτίστων ἀπηνέγ-
καντο δόξαν. δυεῖν γοῦν προκειμένων ἰσοσκελῶν
163
τριγώνων, ὧν τὸ μὲν ἑκατέραν τῶν ἴσων ἔχει πέντε,

τὴν δὲ βάσιν ἓξ τῶν αὐτῶν, τὸ δὲ ἑκατέραν μὲν τῶν
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα.

ἀλεγίζειν, ἀλλ' ἐγώ σε περιφρονῶ καὶ εἰς τοσοῦτον, ὥστε καὶ ἀπειλοῦμαι,
ὡς ἐμὲ μὲν ἀφαιρεῖται Χρυσηΐδα Φοῖβος, ἐγὼ δὲ ἄγω τὸ σὸν γέρας. τοῦτο
δὲ
οὐκ ἔνδικον. οὐ γὰρ ἐχρῆν τὸν Ἀχιλλέα ῥυσιάζεσθαι διὰ τὸν Φοῖβον.
Ἰστέον δὲ
ὅτι τὸ μὲν ὄθομαι, ὅ ἐστιν ἐπιστρέφομαι, μετακινοῦμαι, πρωτότυπόν ἐστι
τῆς
τε ὀθόνης καὶ τοῦ ἐννοσιγαίου καὶ τοῦ εἰνοσίχθονος καὶ τοῦ
εἰνοσιφύλλου
ὄρους. (v. 184) Τὸ δέ «ἐγὼ ἄγω» ἀντὶ τοῦ ἄξω. ἐκ τούτου δὲ καὶ ἀπαγωγὴ
ἡ
αἰχμαλωσία καὶ ἀγελεία ἡ ἀπάγουσα λαφυραγωγίαν. περὶ δὲ τούτου καὶ
τῆς
βασιλικῆς ἀδικίας καὶ μετ' ὀλίγα εἰρήσεται.] Ὅτι τὸ Χρυσηΐς, ὥσπερ καὶ
τὸ
Βρισηΐς πατρωνυμικῶς ἐρρέθησαν ἀπὸ πατέρων τοῦ τε Χρύσου καὶ τοῦ
Βρισέως. φησὶ γοῦν προϊών· «κούρη Βρισῆος». φασὶ γὰρ ὅτι ἐν ἀρχαίαις
χωρογραφίαις φέρεται, ὡς Χρύσης καὶ Βρίσης ἀδελφοὶ ἦσαν, παῖδες
Ἄρδυος,
ὁ μὲν οἰκῶν ἐν Πηδάσῳ ἐπὶ τῷ Σατνιόεντι ποταμῷ, ὁ δὲ Χρύσης ἐν τῇ
Χρύσῃ διεχούσῃ τῆς Πηδάσου ἡμέρας ὁδόν. ἦν δέ, φασί, τῷ Χρύσῃ μὲν
θυγάτηρ Ἀστυνόμη, τῷ Βρίσῃ δὲ Ἱπποδάμεια. τὰ δὲ Ὁμηρικὰ ὀνόματα
ταύταις ἀπὸ πατέρων μετὰ τὴν αἰχμαλωσίαν τεθέντα, ὥς τινες καὶ τοῦτο
εἶπον. (v. 185) Ὅτι νῦν μὲν ὁ Ἀγαμέμνων αὐτὸς ἐλθεῖν εἰς τὴν τοῦ
Ἀχιλλέως κλισίαν ἐπαπειλεῖται, προϊὼν δέ, ἐπείπερ πρὸ μικροῦ ἐρρέθη
ὅτι αἱ δεύτεραί πως φροντίδες σοφώτεραι, πτοεῖται τὸ τῆς ἐγχειρήσεως
ἐπικίνδυνον καὶ μάλιστα, ἐπεὶ καὶ Ἀχιλλέως ἀκούει δεινὰ
ἐπαπειλησαμένου καὶ μεταφράζεται καὶ οὐκέτι αὐτὸς ἔρχεται, ἀλλὰ
στέλλει κήρυκας, ὡς ῥηθήσεται. Κλισία δὲ ἡ αὐτοσχέδιος καὶ οὐ
πολυτελὴς οἴκησις καὶ καιρική, ἥτις οὔτε θάλαμος οὔτε οἶκος οὔτε δόμος
οὔτε μέγαρον
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα. Vol. 1, page 401, line 26

164
Βοιωτίαν ταύτην φιλοτίμως ἐπραγματεύθησαν, δηλοῦσιν αἱ ἱστορίαι.

Ἰστέον δὲ
καὶ ὅτι νεῶν Κατάλογος ἡ περιπέτεια ἐπιγράφεται αὕτη, οὐ μὴν καὶ
ἀνδρῶν,
ὡς ἐκ μέρους τῶν νηῶν δηλαδή. ἄλλως γὰρ ἐκεῖνο ποιεῖ, ὃ προέθετο, οὐ
μόνον
τὰς νῆας ἐξαριθμούμενος ἀλλὰ καὶ τοὺς αὐτῶν ἀρχούς, οἷς τὸ σεμνὸν οἱ
ἀρχαῖοι
περιποιούμενοι γενεαλογοῦσιν αὐτοὺς μυθικώτερον. καὶ τὰ πολλὰ εἰς τὸν
Δία
τούτους ἀνάγουσιν ἐπαγωνιζόμενοι καὶ συγγένειαν αὐτοῖς ἀποδεῖξαι πρὸς
τοὺς
βασιλεῖς, ἤγουν πρὸς Ἀγαμέμνονα καὶ Μενέλαον, πλατύνοντες μὲν τὸν
ἡρωϊκὸν
κατάλογον, κάλλιον δέ τι Ὁμήρου ποιοῦντες οὐδέν, ἀλλ' ἢ μόνον
ὀνομάτων
ἀήθων φορυτῷ ἀηδίζοντες τοὺς ἐντυγχάνοντας. Παρασημειοῦται δὲ καὶ ὁ
Πορφύριος τὸν Ὁμηρικὸν Κατάλογον πᾶσαν περιέχειν ἀλήθειαν ἔν τε

χωρογραφίᾳ καὶ πόλεων ἰδιώμασιν ἱστορῶν καί, ὅτι νόμους τινὲς
ἐξέθεντο ἀποστοματίζειν
τοὺς παιδευομένους τὸν Ὁμήρου Κατάλογον, ὡς καὶ ὁ Κερδίας
νομοθετῶν τῇ
πατρίδι. λέγει δὲ καὶ ὅτι πρὸς ἄλλοις καὶ Ἀπολλόδωρος ὁ Ἀθηναῖος
ἐπραγμα-
τεύσατο τὰ περὶ τοῦ Καταλόγου ἄριστα ἐν δώδεκα βιβλίοις, Μηνογένης
δὲ ἐν
τρισὶ καὶ εἴκοσι. μετρεῖ δὲ καὶ ἡγεμόνας Ἀχαιῶν μζʹ, ὧν ιδʹ, φησίν, ἐν
Τροίᾳ
ἔθανον. (v. 494 – 508) Ὅτι Βοιωτῶν Πηνέλεως καὶ Λήϊτος ἦρχον,
Ἀρκεσίλαός
τε Προθοήνωρ τε Κλονίος τε. ἐνέμοντο δέ, φησίν, Ὑρίαν καὶ Αὐλίδα,
Σχοῖνόν
τε Σκῶλόν τε καὶ Ἐτεωνόν, Θέσπιαν τε Γραῖάν τε καὶ Μυκαλησσὸν καὶ
Ἅρμα καὶ Εἰλέσιον καὶ Ἐρυθρὰς καὶ Ἐλεῶνα καὶ Ὕλην καὶ Πετεῶνα καὶ
Ὠκαλέην καὶ Μεδεῶνα, Κώπας τε Εὔτρησίν τε καὶ Θίσβην καὶ

Κορώνειαν καὶ
Ἁλίαρτον καὶ Πλάταιαν καὶ Γλίσσαντα καὶ Θήβας ἢ Ὑποθήβας καὶ
Ὀγχηστὸν

165
Πρίαμος ἐλάλησέ τι πρὸς ἅπερ ἤκουσεν οὔτε ὁ Ἕκτωρ παρὼν καὶ αὐτὸς
τῇ ἀγο-
ρᾷ. ἐκπλαγέντες δὲ ἐπὶ τῇ αἴφνης ἐφόδῳ τῶν Ἀχαιῶν σιωπῶσι τέλεον.
οὕτω δὲ καὶ οἱ λοιποί. ἔργου δὲ ἔχονται λύσαντος Ἕκτορος ταχὺ τὴν
ἀγοράν. αἶψα γάρ, φησίν, ἔλυσεν ἀγορήν, ὅπερ ἐν Ὀδυσσείᾳ ἄλλως
φράζεται
»λῦσε δ' ἀγορὴν αἰψηρήν». διὸ ἀτάκτως ὡρμημένοι καὶ μηδέν τι
προβεβουλευ-
μένοι θορύβους ποιήσουσιν ἐν τοῖς ἐφεξῆς, ὡς ἀνωτέρω εἴρηται. (v. 807
ss.)
Ὅτι τὴν μὲν τῶν Ἑλλήνων κίνησιν πολλαχῶς ἐσέμνυνεν ὁ ποιητὴς ἐν τῇ
βῆτα ῥαψῳδίᾳ καὶ πλατύτερον διεξῆλθε τὰ κατ' αὐτὴν καὶ τῷ Καταλόγῳ
δὲ
αὐτῶν ἀρκούντως ἐνεβράδυνε μετὰ καὶ συνάρσεως Μουσῶν. τὰ δὲ κατὰ
τοὺς
Τρῶας ἐπιτροχάδην διέξεισι συνεπισπεύδων οἷον αὐτοῖς. καὶ οὔτε
Μούσας ἀξιοῖ
ἐπικαλέσασθαι, οἷα μήτε χωρογραφῶν ὡς ἐκεῖ μήτε μύθους ἐκτιθέναι
μέλλων
καὶ ἱστορίας εἰς τοσοῦτον καὶ γενεαλογίας καὶ σχημάτων ποικιλίας, οὔτε
τὸν
Κατάλογον οὕτω πλατύνει. καὶ τὰ πρὸ τοῦ Καταλόγου δὲ πάνυ ἐπιτρέχει
στενοχωρῶν. (v. 808 – 10) Φησὶ γάρ· «ἐπὶ τεύχεα ἐσσεύοντο», ἤγουν
ὥρμων,
διὰ τὸ τῆς Ἑλληνικῆς ἐφόδου αἰφνίδιον, «πᾶσαι δ' ὠΐγνυντο πύλαι», αἱ
τῆς
πόλεως δηλαδὴ διὰ τὸ κατεπεῖγον, «ἐκ δ' ἔσσυτο λαὸς πεζοί τε ἱππῆές τε.
πολὺς δ' ὀρυμαγδὸς ὀρώρει», ἤγουν ἠγείρετο· εἶτα ἐν ὀλίγοις ἔπεσι τὸν
τόπον
ἐκθέμενος, ὡς ῥηθήσεται μετὰ βραχύ, ἐν ᾧ διεκρίθησαν ἀλλήλων οἱ
Τρῶες καὶ
οἱ ἐπίκουροι, τοῦ Καταλόγου τῶν Τρωϊκῶν ἡγεμόνων ἄρχεται, ὡς καὶ
αὐτὸ
ἐν τοῖς ἑξῆς δηλωθήσεται. (v. 809) Ἰστέον δέ, ὅτι ἐν τῷ «πᾶσαι πύλαι»
φασὶν
Ἡρόδωρος καὶ Ἀπίων, ὅτι ἔμφασιν μὲν ἔχει πολλῶν πυλῶν, μία δέ ἐστι,
καὶ

166
ἀλλαχοῦ γέγραπται. Τὸ δὲ «μάλα» ἔοικε κατὰ παρολκὴν κεῖσθαι, ὡς καὶ

ἐν
τῷ πώμαλα, περὶ οὗ δηλοῦται καὶ ἐν τοῖς τοῦ Κωμικοῦ. Ὅρα δὲ ὅτι καὶ
νῦν
Ἑλλήσποντον λέγει τὴν περὶ τὸ ναύσταθμον θάλασσαν, μεθ' ἣν ὁ
Αἰγαῖος.
Τοῦτον δὲ τὸν Ἑλλήσποντον πλατὺν ἀλλαχοῦ λέγει πρὸς διαστολὴν τοῦ
στενοῦ, ὃς ἀγάρροος λέγεται. Εἰ δὲ καὶ ἰχθυόεις ὁ Ἑλλήσποντος κατά τι
ἐξαίρετον, ἡ ποιητικὴ Μοῦσα οἶδε. (v. 361) Τὸ δὲ «ἐρεσσέμεναι
μεμαῶτας»
ναυτικωτάτους εἶναι παραδηλοῖ τοὺς ὑπὸ τῷ Ἀχιλλεῖ. [Ἐμφαίνει δὲ καὶ
χαρὰν εὔλογον τῶν Μυρμιδόνων, ὡς οὐχὶ ἀκόντων ἀλλὰ σὺν προθυμίᾳ
πολλῇ
ἀποπλεόντων κατὰ πολλὰ τὰ αἴτια. Πλουτοῦσί τε γὰρ οἷς ἐληΐζοντο καὶ
κινδύνων ἐξάντεις γίνονται καὶ ἀχαρίστων ἀνδρῶν ἀπαλλάττονται]. (v.
362 s.)
Ὅτι μετρῶν χωρογραφικῶς τὸν ἀπὸ Τροίας πλοῦν εἰς Φθίαν ὁ Ἀχιλλεὺς
λέγει ὡς, εἴπερ εὐπλοΐην, ἤγουν εὔπλοιαν, θεὸς δῴη, «ἤματί κεν τριτάτῳ
Φθίην ἐρίβωλον ἱκοίμην». Οὕτω καὶ ὁ φιλόμηρος Σοφοκλῆς,
φιλοτιμησάμενός
που ἐν στενῷ περιηγήσασθαι, μετρεῖ τὸν ἀπὸ Σκύρου πλοῦν εἰς τὸ
Σίγειον,
ἔνθα τὸ Ἀχαιϊκὸν ναύσταθμον ἦν, εἰπὼν «ἦν ἦμαρ ἤδη δεύτερον πλέοντί
μοι», ὅτε δηλαδὴ καὶ κατέσχεν εἰς τὸ Σίγειον. Καὶ τὸν ἐκ Λήμνου δὲ
πλοῦν
εἰς τὰ τοῦ Φιλοκτήτου ἱστορῶν «ἡμέρας» φησί «μόχθος οὐχ' ὅλης μιᾶς».
Ὅλως δὲ ποιηταῖς ἔθος καὶ τοιούτοις φιλομαθίας χάριν ἐμφιλοχωρεῖν. (v.
364)
Ὅτι ἀλλαχοῦ μὲν ὁ ποιητὴς κεῖσθαι τὸν Ἀχιλλέα φησὶν ἐν ταῖς ναυσίν,
ἤγουν
διὰ τὴν μῆνιν ἀπρακτεῖν, αὐτὸς δὲ Ἀχιλλεὺς τὸ ἐν Τροίᾳ ζῆν ἔρρειν φησὶν
εἰπὼν «τὰ κάλλιπον ἐνθάδε ἔρρων», ὡς τοιούτου ὄντος τοῦ κενῶς

κοπιᾶν.
μεθα ἢ ἕως καὶ εἰς αὐτὴν ὠσθῶμεν τὴν θάλασσεν; καὶ γέγονεν ὁ
λογισμὸς
οὗτος αὐτοῖς ῥωστικὸς εἰς τὸν πόλεμον, καὶ τοῦτό ἐστι τὸ τὸν θαλάσσιον
167
Ποσειδῶνα μετ' ὀλίγα φανέντα διαναστῆσαι τοὺς Ἀχαιοὺς εἰς πόλεμον ὡς
οἷα εἰδωλοποιηθέντα καὶ οὕτω πως διὰ λαλιᾶς ἐρεθίσαντα. ἐρεῖ γὰρ ὡς
Ἀρ-
γείους ἐκεῖνος ὤτρυνε, βαθείης ἐξ ἁλὸς ἐλθών. (v. 1) Ἰστέον δὲ ὅτι τε τὸ
»ἐπεὶ οὖν» ταὐτόν ἐστι τῷ ἐπειδή, ἀργὸν γὰρ κεῖται τὸ «οὖν», καὶ ὅτι
σύνηθες
τῷ ποιητῇ ἐκφωνεῖν κατ' ἐξαίρετον ἰδίᾳ τῶν Τρώων τὸν Ἕκτορα, ὡς καὶ
νῦν
ἐν τῷ «Τρῶάς τε καὶ Ἕκτορα». (v. 2) Τὸ δὲ «πόνον ἔχειν καὶ ὀϊζύν» ἢ
ταὐτοσήμως λέγεται, ὡς καὶ ἐν ἄλλοις, ἢ διαφορὰν ἔχει, ὡς τοῦ πόνου,
ἤγουν τῆς ἐνεργείας, εἰ καὶ μὴ πάντοτε, ἀλλὰ νῦν γοῦν ἔχοντος καὶ ὀϊζύν.
Ὅτι χωρογραφικήν τινα νῦν ἐπιτομὴν ἐκτίθεται ὁ ποιητὴς Θρᾳκῶν τε
μεμνημένος, ὧν πέρας εἴτε καὶ ἀρχὴ ὁ Ἑλλήσποντος, οὓς καὶ ἱπποπόλους
λέγει – φίλιππον γὰρ ἔθνος οἱ Θρᾷκες – καὶ Μυσῶν ἀγχεμάχων, τῶν ἐν
Μακεδονίᾳ τε καὶ Ἴστρῳ,
καὶ ἀγαυῶν Ἱππημολγῶν, ἐφ' ὧν, ὥς φασιν οἱ παλαιοί, ἄδηλον εἴτε τὸ
»ἀγαυῶν» ἔθνους ἐστὶν ὄνομα, τὸ δὲ «ἱππημολγῶν» ἐπιθέτως λέγεται, ἢ
καὶ
ἔμπαλιν τὸ μὲν «ἀγαυῶν» ἐπίθετον, ἶσον τῷ εὐειδῶν, τὸ δὲ
«ἱππημολγῶν»
κλῆσις ἐθνική, ὃ καὶ κάλλιον. Θρυλεῖται γὰρ ἐν ἱστορίαις ἔθνος
Ἱππημολγοί.
περὶ Σκυθίαν δὲ τὸ τοιοῦτον ἔθνος, δηλαδὴ τὸ τῶν ἀγαυῶν Ἱππημολγῶν,
οὓς
καὶ γαλακτοφάγους καλεῖ καὶ ἀβίους καὶ δικαίους, εἰπὼν «αὐτὸς δέ», ὡς
εἴρηται,
»πάλιν τρέπεν ὄσσε φαεινὼ νόσφιν, ἐφ' ἱπποπόλων Θρῃκῶν
καθορώμενος
ἐκπλύνειέ σε». καὶ οὕτω μὲν ἐνταῦθα. ἐν δὲ τῇ Ὀδυσσείᾳ βόθροι τινὲς οἱ

πλυνοὶ
παραποτάμιοι, πρὸς πλύσιν χρήσιμοι καὶ αὐτοί, ὧν πρὸς διαστολὴν οἱ
ἐνταῦθα
λαΐνεοι λέγονται, ὅ ἐστι λίθινοι. (v. 157 et 165) Ὅτι «τρὶς πόλιν Πριάμου
περιδινηθήτην» Ἀχιλλεὺς καὶ Ἕκτωρ, «ὃ μὲν φεύγων, ὁ δὲ ὄπισθε
διώκων».
(v. 157 – 61) Τοῦτο δὲ ὁ ποιητὴς συστρέφων ἐλλειπτικῶς καὶ γοργῶς καὶ
οἷον
168
συντροχάζουσαν καὶ τὴν φράσιν ποιῶν εἰς ὁμοιότητα τῶν φραζομένων

φησὶν
ἐνταῦθα, ὡς εἴρηται, «παραδραμέτην, φεύγων, ὃ δ' ὄπισθε διώκων·
πρόσθε μὲν
ἐσθλὸς ἔφευγε, δίωκε δέ μιν μέγ' ἀμείνων καρπαλίμως, ἐπεὶ οὐχ' ἱερήϊον
οὐδὲ
βοείην ἀρνύσθην, ἅ τε ποσσὶν ἀέθλια γίνεται ἀνδρῶν, ἀλλὰ περὶ ψυχῆς
θέον
Ἕκτορος ἱπποδάμοιο». (v. 165) Ἰστέον δὲ ὅτι οὐ μάτην τὸ περιδινηθῆναι
εἶπεν
ὁ ποιητής, ἀλλ' ἐπιτυχῶς καθ' ἱστορίαν χωρογραφικήν. ἐν οἷς γὰρ ὁ
Γεωγράφος δείκνυσιν ἀπολωλέναι μὲν τὸ παλαιὸν Ἴλιον, ἕτερον δὲ εἶναι
τὸ ἐπ'
αὐτοῦ φαινόμενον, λέγει ὅτι ὁ Ἕκτωρ φεύγων περιέδραμε τὸ Ἴλιον, τὸ δὲ
νῦν
οὐκ ἔστι περίδρομον διὰ τὴν συνεχῆ ῥάχιν, ἡ δὲ παλαιὰ πόλις ἔχει
περίδρομον.
πάνυ δὲ καίριον ἐπὶ τοιούτων περιοδικῶν κλωσμάτων καὶ περιδρόμων τὸ
ἐκ τοῦ
δίνου. ὅ ἐστι τόρνου, παρηγμένον δινεῖν. (v. 157) Τὸ δὲ «φεύγων, ὃ δ'
ὄπισθε
διώκων» ἐστρύφνωται κατ' ἔλλειψιν, ὡς εἴρηται. τὸ γὰρ ἐντελὲς οὕτω·
ἐγγὺς
τῶν πηγῶν ἔδραμον, ὁ μὲν Ἕκτωρ φεύγων, ὁ δ' ὄπισθε διώκων. (v. 158)
Διὸ
εὐθὺς λύσας ὁ ποιητὴς χάριν σαφηνείας καὶ οἷον ἁπλώσας τὸ νόημα καὶ
τὴν
ἑαυτοῦ δὲ γνώμην ἐπὶ τοῖς ἥρωσιν ἐξάγων, ἐπάγει τὸ «πρόσθε μὲν ἐσθλὸς
ἔφευγε, δίωκε δὲ μέγ' ἀμείνων». ὅπερ οἰκεῖον ἐπὶ ἀντιπάλων ἐνδόξων

λέγεσθαι,
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου Οδύσσεια.

πισσα. ἄλλως δὲ περιφραστικῶς, ἡ ἐξ Αἰθιόπων. λέγεται δὲ καὶ

ὁμοφώνως τῷ ἀρσενικῷ κατὰ τοὺς
παλαιούς. Αἰθίοπα γοῦν φασι φωνὴν Αἰσχύλος λέγει καὶ, πότερα γυνή τις
Αἰθίοψ φανήσεται;
οὕτω δέ φασι καὶ ἄλλα ἐξ ἀῤῥενικῶν ἐπὶ θηλυκὰ μεταφέρονται. ὡς τὸ
Κίλιξ δὲ χώρα καὶ Σηρῶν ἐπι-
169
στροφαί. καὶ Ὅμηρος. θεαὶ δ' ἐπιποιμένες εἰσί. καὶ Φερεκράτης.

ἡγούμεθα τῆς πόλεως εἶναι ταύτας
σωτῆρας. καὶ Σοφοκλῆς. τύχῃ γε τῷ σωτῆρι. καὶ Θουκυδίδης. αἳ ἔτυχον
φύλακες τῆς Μιλήτου. καὶ
Ἀριστοφάνης. μετὰ τῆς γραμματέως συγγράψομαι. καὶ τοιαῦτα μὲν καὶ
τὰ περὶ Αἰθιόπων. περὶ ὧν
καὶ ἐν τῇ α ῥαψῳδίᾳ διείληπταί τι. Σιδονίους δὲ νοοῦσι τινὲς ὡς καὶ πρὸ
ὀλίγων εἴρηται, οὐ τοὺς τὴν
παράλιον Συρίαν οἰκοῦντας. ἀλλά τινας, ἐντεῦθεν εἰς τὴν Ἐρυθρὰν
μετοικήσαντας. ἢ ὧν Ἐρυθραίων
ὄντων, οἱ κατὰ Φοινίκην ταύτην ἄποικοι. Ἀλέξανδρον μὲν γάρ, φασιν,
ἔδει παραπλεῦσαι ταύτην τὴν
Σιδῶνα μετὰ τὴν ἁρπαγὴν τῆς Ἑλένης ἐπίτηδες περιοδεύοντα. Μενέλαον
δὲ οὔτε εἰκὸς ἦν πλανηθῆ-
ναι περὶ τήνδε τὴν Φοινίκην, καὶ οὐδὲ εὖ ἔχει πρὸς ἀλληλουχουμένην
ἁρμονίαν χωρογραφίας, τὸ Αἰ-
γυπτίους Αἰθίοπάς τε καὶ Σιδονίους καὶ Ἐρεμβοὺς, εἰ τοὺς Σιδονίους
ἀποσπάσαντες Αἰθιόπων καὶ
Ἐρεμβῶν, εἰς τὴν νῦν Σιδώνα ἐξώσομεν. δοκεῖ γὰρ φυλάττειν εὔτακτον
ἀκολουθίαν τοπογραφικὴν καὶ
ὧδε ὁ ποιητὴς ἐν τῷ, Αἰθίοπας καὶ Σιδονίους καὶ Ἐρεμβοὺς, βαθυτέρους
ὄντας. ὥσπερ καὶ ἐν τῷ,
Ὄσσαν ἐπ' Ὀλύμπῳ μέμασαν θέμεν. αὐτὰρ ἐπ' Ὄσσῃ, Πήλιον. καὶ ἐν τῷ,
Ἥρα δὲ ἔλιπεν Ὄλυμ-
πον. περίην δ' ἐπιβᾶσα καὶ ἠμαθίην ἐρατεινὴν, ἵκετ' ἐπὶ Θρῃκῶν ὄρεα. ἐξ
Ἀθόω δ' ἐπὶ πόντον ἐδύ-
σατο. Ἰστέον δὲ ὅτι καὶ οἱ νοοῦντες ἐνταῦθα Σιδονίους τοὺς κατὰ
Φοινίκην τὴν ἡμῖν γνώριμον, ἐξ
Ὁμήρου ὁρμῶνται. εἰπόντος κατευθὺ, Κύπρον Φοινίκην τε καὶ
Αἰγυπτίους. ἧς Φοινίκης μέρος καὶ
ἡ Σιδών. ὁ δὲ Γεωγράφος φησὶ καὶ ὅτι Σιδόνιοι καὶ Ἐρεμβοὶ, οἱ Ἄραβες
νῦν λέγονται. ὅθεν τινὲς
ἀντὶ τοῦ, Ἐρεμβοὺς Ἄραβάς τε γράφουσιν, οἳ οὕτως ὀνομάζονται, ἀπὸ
Ἀράβου τινὸς ὡς Ἡσίοδος ἐν
τῷ ἑαυτοῦ καταλόγῳ φησί. καὶ ἄλλως δέ πως, ὡς ἐν τοῖς τοῦ περιηγητοῦ
διείληπται.
Ευστάθιος. Commentarium in Dionysii periegetae orbis descriptionem

οὐκ ἀποστέργεις δὲ οὐδὲ τὴν ἡμετέραν λαλιάν, ἀμ-

φοτέρως ἂν εἴη σοι τὸ δῶρον φιλητόν, διά τε τὸν Διο-
170
νύσιον, διά τε τὸν Εὐστάθιον, ἤδη δὲ καὶ ὅτι τὸ ἐπι-

ταχθὲν πεποίηται.
Καὶ τοιαῦτα μὲν ἡμῖν τὰ ἐν ἔργῳ. Πρὸ δέ γε τοῦ
ἔργου ὀλίγα σοι προθετέον τινὰ, δι' ὧν τήν τε τοῦ
Διονυσίου διάθεσιν παραδείξομέν σοι, καὶ τὸ τῆς πε-
ριηγήσεως πρᾶγμα σεμνυνοῦμεν καὶ γνώριμον σαφη-
νιοῦμεν, καὶ τί μὲν αὐτὴ δύναται παραστησόμεθα, τίς
δὲ ἡ τῆς γεωγραφίας πρόθεσις, τίς δὲ αὖ ἡ τῆς χω-
ρογραφίας βούλησις, καὶ εἴ τι δὲ ἄλλο πρὸ τοῦ ἔργου
καίριον. Σοφίσαιτο δ' ἄν τις τὰ σεμνὰ τῆς περιη-
γήσεως ὡς ἐν λόγῳ βραχεῖ ῥητορικώτερον ὄνυχι τὴν
ὑπ' οὐρανὸν ἐμπεριγράφειν, [ὃ] τοῖς μὲν ἐν παροιμίαις
λαλήσασιν ὡς ἀδύνατον καταπραχθῆναι πέπαικται,
τοῖς δέ γε σοφιστευσαμένοις τὴν περιήγησιν εἰς πρᾶγμα
τετόλμηται, καὶ ὡς οὐκ ἀδύνατον ἀπελήλεγκται,
βιασαμένοις τὴν παροιμίαν, καὶ τεχνασαμένοις τῷ
ἀδυνάτῳ δύναμιν. Ἦ γὰρ οὕτω μικροῦ πεποιήκασιν,
ὅσοι τὴν τῆς οἰκουμένης πινακογραφίαν μεμελετήκα-
σιν, ὀνυχιαίῳ που τάχα τινὶ διαστήματι τὴν ἀπείρονα

γεῖσθαι, ὅπερ τὴν κατὰ λεπτὸν δηλοῦν ἀφήγησιν βού-

λεται· καθὸ καὶ τῶν τινες ῥητόρων ὁ μὲν, περιήγησαί
μοι, φησὶ, τὰ ἐν ᾅδου, ὃ ἔστιν, ἔκθου πρὸς λεπτὸν
ἀφηγούμενος· ὁ δὲ περιήγησιν ὕβρεως τὴν ὁμοίαν
λέγει ἀφήγησιν. Τὸ δὲ περιηγεῖσθαι καὶ περιοδεύειν
λέγεται, ὡς ὅτε τις περιοδεῦσαι λέγει τὴν Πελοπόννη-
σον, τὸ δ' αὐτὸ ἔστιν εἰπεῖν καὶ καταγράφεσθαι καὶ
μετρεῖσθαι. Οὕτω γάρ που αὐτὸς ὁ Διονύσιος θάλασσάν
τινα ἐρεῖ καταγράψασθαι καὶ ἀναμετρήσασθαι. Δεῖ δὲ
εἰδέναι καὶ ὅτι πολλὰ τῶν παλαιῶν περὶ τὴν ἀληθῆ
γεωγραφίαν καὶ χωρογραφίαν ἐσπουδακότων, ἣν μά-
λιστα τῶν ἄλλων Ἀλέξανδρος ἐκ τῆς τῶν ἐμπειροτά-
των, ὡς λέγεται, γραφῆς ἠκριβώσατο, δοθείσης αὐτῷ
ὑπὸ Ξενοκλέους τοῦ γαζοφύλακος, πάντοθεν ὁ Διονύ-
σιος τὸ καλὸν ἠρανίσατο, καὶ τὰ μακρὰ τῶν ἄλλων
αὐτὸς ἐπιτεμὼν συντομωτάτην ταύτην καὶ ἀκριβεστά-
την γεωγραφίαν ἐξέθετο εἰς ἐγχειρίδιον τοῖς βουλομέ-
νοις εὐσύνοπτον, οὐδέν τι τῶν τοῖς γεωγράφοις ὀφειλο-
171
μένων καταλιπών. Ἱστορίαις τε γὰρ παραρτύει τὸ

ποίημα, φράζει δέ που καὶ τόπων ἢ ἐθνῶν ἰδιότητας,
χειραγωγεῖ δὲ καὶ τῷ τῆς ἱστορίας ἀληθεῖ,

τοίνυν τὸ καθολικώτερον τῆς κλήσεως καὶ γενικώτερον

ἀνάγει ἑαυτὸν, ὅπερ ἐστὶν ἡ περιήγησις. Ἰστέον γὰρ
ὅτι περίοδος γῆς καὶ περιήγησις ταὐτὸν νοοῦσι καὶ εἰς
μίαν ἔννοιαν ἔρχονται. Διὸ καὶ ὁ Ἀμασεὺς γεω-
γράφος συχνὰ περὶ τὰς τοιαύτας λέξεις εἱλεῖται, οὐ
μόνον γεωγραφίαν τὴν ἑαυτοῦ ἐπιστήμην ἀξιῶν καλεῖ-
σθαι, ἀλλ' οὐδὲ περιήγησιν καὶ περίοδον λέγεσθαι
ἀπαξιῶν. Καὶ οὕτω μὲν περίοδος γῆς καὶ περιήγησις
εἰς ἕνα κατὰ πολυωνυμίαν συνάγονται νοῦν, καί εἰσιν
ὀνόματα γενικὰ, ἔχοντα ὑφ' ἑαυτὰ τήν τε γεωγραφίαν
καὶ τὴν χωρογραφίαν ἤτοι Τοπογραφίαν, ὧν ἡ μὲν
γεωγραφία τῆς καθόλου θεωρίας ἔχεται, καθά φασιν
ὁλότητα καταγίνεσθαι ὁλοσχερέστερον,

...γεωγραφία τῆς καθόλου θεωρίας ἔχεται, καθά φασιν

172

ὁλότητα καταγίνεσθαι ὁλοσχερέστερον, καὶ οὐ πρὸς
λεπτὴν διεξόδευσιν. Ἡ μέντοι χωρογραφία περιήγη-
σις μέν ἐστι καὶ αὐτὴ καὶ περίοδος γῆς, καθὰ καὶ ἡ
γεωγραφία. , πλὴν οὐχὶ τῆς ὅλης, ἀλλὰ μέρους τινὸς
αὐτῆς, καὶ ὡς εἰπεῖν χώρας ἢ χωρῶν ἢ χωρίων τινῶν.
Διόπερ οὐδὲ γεωγραφία λέγεται, ἤτοι τῆς γῆς ἁπάσης
καταγραφὴ, ἀλλὰ χωρογραφία, τουτέστι διαγραφὴ
χώρας τινός. Φασὶ δὲ οἱ παλαιοὶ περὶ τῆς χωρογρα-
φίας, καὶ ὅτι τὸ χωρογραφικὸν τέλος τῆς ἐπὶ μέρους
ἔχεται προσβολῆς, τουτέστι τοῖς μερικοῖς ἐπιβάλλει,
ἀπεναντίας τῇ γεωγραφίᾳ. Ἡ μὲν γὰρ ὥσπερ ὁλό-
τητι σώματος τῇ ὅλῃ γῇ ἐπιβάλλει, ἡ δὲ χωρογραφία

μέρει τινὶ τῆς γῆς ἐπιχειρεῖ, ὡς εἴτις ἐξ ὅλου σώματος

ἀποτεμόμενος ὠτίον μόνον ἢ ὀφθαλμὸν, διαγράφει
αὐτό· οὕτω γὰρ ἡ μὲν γεωγραφία ὅλον τὸ τῆς γῆς ἐκ-
τίθεται σῶμα, οὐ καταγινομένη περὶ τὰ σμικρότατα,
χωρογραφία δὲ τῶν λεπτῶν γινομένη συναπογράφει
καὶ τὰ βραχύτατα, οἷον λιμένας, κώμας ἁπάσας,
δήμους, κρήνας, πόλιν πᾶσαν, ποταμὸν ἅπαντα,
ὁδῶν ἐκτροπὰς καὶ τοιαῦτα πολλά· οὐχ ὅτι οὐ κατα-
γίνεται περὶ τὰ τοιαῦτα καὶ ἡ τῆς γεωγραφίας τέχνη,
ἀλλ' ὅτι σπανίως καὶ οὐκ ἐξ ἀνάγκης, οἷα τέλος ἔχουσα
τὸ καθόλου εἰπεῖν ἐν ὁλικαῖς περιγραφαῖς· χωρογραφία
δὲ, μὴ καὶ τοῖς βραχυτάτοις ἐπεξιοῦσα, οὐκ ἂν οὐδὲ
χωρογραφία λέγοιτο.
Τῆς τοίνυν γεωγραφίας καὶ χωρογραφίας τοιαύτας
διαφορὰς ἐχουσῶν, ὁ Διονύσιος χωρογράφῳ μὲν οὐδὲν
ἔχει κοινὸν, ἐγγίζει δὲ τῷ Γεωγράφῳ, ὁλοσχερῶς τὰ
περὶ πᾶσαν τὴν γῆν ἐκτιθέμενος, καὶ περιιὼν ἐπελευ-
στικῶς κατά τινα περιγραφὴν ὁλικὴν, καὶ ὡς εἰπεῖν
Γεωγράφος ὢν συναλειπτικὸς, οὐ χώραν ἢ χώρας πε-
ριηγεῖσθαι προθέμενος, ἀλλ' ἐν ἐπαγγελίᾳ γεωγραφίας
τὸ ποιημάτιον ἐπιτόμως τὸ ἀνὰ χεῖρας ἐκθέμενος,
173

Section 554, line 5
μώτατοι· καὶ ἀπ' αὐτῶν ἡ κλῆσίς ἐστι τῇ Μαιώτιδι,

καθά τινες λέγουσι. Φασὶ δὲ καὶ πάντας τοὺς ἐφεξῆς
αὐτοῖς Σκύθας πάλαι ποτὲ σιτοφάγους εἶναι καὶ ἀροτῆ-
ρας, μεταβαλόντας δὲ γενέσθαι νομάδας, ἀλλοκότους
τε καὶ ἀπόλιδας, διὰ τὴν ἐν τοῖς μετὰ ταῦτα ῥηθησο-
μένην αἰτίαν.
Ὅτι λέγων κατὰ σχῆμα συμπληρώσεως ὁ Διο-
νύσιος, αἵδε μὲν ἀνθρώποις εὐκλεεῖς νῆσοι, ὁμολογεῖ
πάλιν τὴν παχυμερῆ περιήγησιν. Καὶ καινὸν οὐδὲν,
ὅπου καὶ ὁ πλατύτατος Γεωγράφος ἑκών φησι παρα-
λείπειν πολλά· τὸ γὰρ πάντα λεπτοτομεῖν χωρογραφίας
ἐστὶν ἴδιον, ὡς καὶ ἐν προοιμίοις εἴπομεν. Ἐρεῖ δὲ
ὅτι καὶ τῶν νήσων αἳ περὶ τὸν ὠκεανὸν ἐστεφάνωνται
τὰς περισήμους περιηγήσεται. Ἄρξεται δὲ καὶ ἐπὶ
τούτων ἀπὸ Λιβύης, ἀρχὴν κἀνταῦθα ταύτην ποιού-
μενος, καὶ οὕτω πρεσβεῖον οἷον τιμῆς τῷ ἑαυτοῦ ἔθνει
περιποιούμενος.
Dositheus Magister Gramm., Ars grammatica Paragraph 71, line 50
πλημυρῶ inundor, ἁφιμαχῶ iurgor, εὐτραπελίζομαι iocor, χαίρω

laetor, θρηνῶ lamentor, λῃστεύω latrocinor, πορνοβοσκῶ le-
nocinor, ὑπερθεματίζω ἀναβιβάζω licitor, παλαίω luctor, ἐμ-
παίζω ludificor, ἀσωτεύομαι luxurior, ἐνθεάζομαι lumfor, κερ-
δαίνω lucror, ἱλαρεύομαι laetor, λούομαι lavor, νοσφίζομαι
manticulor, μηχανῶμαι machinor, ἐμπορεύομαι ὠνοῦμαι mer-
cor, σκέπτομαι ἀνατάσσομαι meditor, μεσημβριάζω meridior,
ἀπειλῶ minor, συμπάσχω miseror, θαυμάζω miror, μικρολογῶ
milingior, μετριοπαθῶ διοικῶ moderor, ῥυθμίζω modulor,
μοιχεύω moechor, πειθαρχῶ morigeror, παρέλκω διατρίβω
moror, δανίζομαι ἐπικίχρημι mutuor, ἐλεῶ miseror, χωρογραφῶ
καταμετρῶ metor, θεραπεύω medicor, [θεραπεύω medeor],
πραγματεύομαι negotior, ἀστειεύομαι nugor, ἀστειεύομαι ne-
potor, εἰκαιολογῶ nenior, ὀσφραίνομαι odoror, οἴομαι opinor,
οἰωνίζομαι ominor, βοηθῶ opitulor, διαμαρτύρομαι obtestor,
174
ἐργάζομαι operor, καταφιλῶ osculor, καταπαλαίω obluctor,

χασμῶμαι oscitor, ῥέμβομαι πασσαλοκοπῶ palor, κροτῶ palpor,
νοσφίζομαι peculor, πυνθάνομαι percontor, ἀποδημῶ ξενίζομαι
peregrinor, κινδυνεύω pericilitor, ἁλιεύω piscor, βοηθῶ prae-
sidior, λυμαίνομαι populor, λεηλατῶ praedor, τίκτομαι pro-
creor, ἁμαξηλατῶ plostror, δέομαι precor,
Νικηφόρος Γρηγοράς. Historia Romana Vol. 3, page 199, line 21
τὰ τῆς οἰκουμένης διαβαινούσης πέρατα, ζήλου πλησθῆναι

συμβαίνει θείου τὸν ἀρχηγὸν τῆς Ῥωσσίας. χώρα δ' αὕτη
μεγάλη καὶ πολυάνθρωπος, μεταξὺ τῶν ὑπερβορείων ἐκείνων
κειμένη ὀρῶν, ἀφ' ὧν Τάναΐς τε ῥήγνυται ποταμῶν ὁ μέγι-
στος, καὶ ὅσοι πρὸς τὴν Μαιώτιδά τε καὶ Κασπίαν μείζους
τε καὶ ἥττους ποταμοὶ κατιόντες ποιοῦνται τὰς ἐκβολάς, ἐν
δεξιᾷ μέν, εἴ τις ἀπ' ἄρκτων εἰς ἡμᾶς ἀφικνοῖτο, ζέφυρον
ἄνεμον ἀφιεῖσα καὶ γειτνιῶντα τὸν δυτικὸν Ὠκεανόν, παρὰ
δὲ τὰ εὐώνυμα τούς τε ὑπερβορέους Σκύθας καὶ ὁπόσα τῶν
ἀφηλιωτικῶν πνευμάτων τὴν γῆν ἐκείνην εἴωθεν ἐπιπνεῖν. δεῖ
γὰρ καὶ ταῦτα διεξιέναι χωρογραφοῦντας, ἵνα πρὸς ἔλεγχον
ᾖ τὰ πάνυ τι πόρρω τῆς οἰκουμένης ἔθνη τῶν ἐν κόλποις μὲν
ἐχόντων ἡμῶν θεαμάτων τὰ κάλλιστα, ἀναισθητούντων δ'
ἁπάντων μάλιστα τῶν ἐπὶ γῆς ἐθνῶν. ὁ τοίνυν τῆς χώρας
ἀρχηγὸς ἐκείνης χιλιάδας ἡμῖν χρημάτων πέμψας ἐκεῖθεν
ὅσας δῆτα καὶ ἐπεπόμφει, δι' αὐτῶν ἠξίου τελεῖσθαι τὸ λεῖ-
πον ἐκεῖνο μέρος τοῦ θείου νεώ, ἐπαγγελλόμενος ἔτι καὶ πλείω
πέμπειν ἐκεῖθεν ἑξῆς κατὰ τὸ τῆς χρείας ἀνάλογον. ὁ δὲ
βασιλεὺς ὑμῶν οὑτοσὶ καὶ θεοῦ καὶ ἀνθρώπων αἰδῶ καθυ-
βρίσας, καὶ δίκης θείας θρόνους σεμνοὺς παριδών, ἀφῄρηται
μὲν ἡμῶν ἐκεῖνα τὰ χρήματα, πέπομφε δ' Ὑρκανῷ
Ζώσιμος. Τὸ πρῶτον βιβλίον τῆς τελευταίας ἀποχῆς Ζωσίμου Θηβαίου

(e cod. Paris. B.N. gr. 2327, fol. 251v) Vol. 2, page 240, line 17
καὶ τῶν χρυσωρύχων. Εἴ τις γὰρ εὑρίσκεται ὀρύσσων, νόμος ἧν

Αἰγυπτίοις ἐγγράφως αὐτὰ ἐπιδιδόναι.
Τινὲς οὖν μέμφονται Δημόκριτον καὶ τοὺς ἀρχαίους ὡς μὴ
μνημονευσάντων τῶν τούτων τεχνῶν ἀλλὰ μόνων τῶν λεγομένων
τιμίων. Τί δὲ αὐτοῖς μέμφονται; οὐ γὰρ ἠδύναντο μέμφοντες τῶν
βασιλέων Αἰγυπτίων, καὶ τὰ πρωτεῖα ἐν προφητείᾳ καυχῶντες, πῶς
ἠδύναντο ἄλλοις ἀναφανδὸν μαθήματα κατὰ τῶν βασιλέων δημοσίᾳ
175
ἐκμηνύσασθαι καὶ δοῦναι ἄλλοις πλούτου τυραννίδα; οὐδὲν ἠδύναν-

το ἔξω δίδουν, ἐφθόνουν γάρ· μόνοις δὲ Ἰουδαίοις ἐξέδοσαν
λάθρα ταῦτα ποιεῖν καὶ γράφειν καὶ παραδιδόναι. Καὶ ἀμέλει γοῦν εὑ-
ρίσκομεν Θεόφιλον τὸν Θεογένους γράψαντα τῆς χωρογραφίας χρυσω-
ρυχεῖα, καὶ Μαρίας τὴν χωρογραφίαν καὶ ἄλλους Ἰουδαίους.
Ἀλλὰ καιρικὰς οὔτε Ἰουδαίων, οὔτε Ἑλλήνων οὐδεὶς ἐξέ-
δωκέν ποτε· καὶ αὐτὰς γὰρ ἐν τοῖς καθ' ἑαυτῶν χρωμάτων κατε-
τέθεντο εἰδώλοις, παραδόντες τηρεῖν· καί γε τὴν ψαμμουργίαν πολὺ
διαφέρουσα τῶν καιρικῶν; [οὐ] πάνυ τι ἐφθόνησαν διὰ τὸ τὴν τέχνην
αὐτὴν ἐξάγειν καὶ τὸν ἐπιχειροῦντα ἀποκόλαστον γίνεσθαι· εἰ γὰρ
ὀρύσσων κατάφορος γίνεται ἀπίων τηρούντων τὰ ἐμπόρια τῆς πόλεως
διὰ τὰ βασιλικὰ τέλη· ἢ τῶν καμίνων μὴ δυναμένων κρυβῆναι, ταῖς
δὲ καιρικαῖς βαφαῖς διὰ πάντα λανθάνειν. Ὅτι ἐπεὶ καὶ οὐχ εὑρίσκεις
οὐδένα τῶν ἀρχαίων, οὔτε κρυβηθὲν ἰδεῖν, οὔτε φανερῶς ἐκδίδονταί

Τινὲς οὖν μέμφονται Δημόκριτον καὶ τοὺς ἀρχαίους ὡς μὴ

μνημονευσάντων τῶν τούτων τεχνῶν ἀλλὰ μόνων τῶν λεγομένων
τιμίων. Τί δὲ αὐτοῖς μέμφονται; οὐ γὰρ ἠδύναντο μέμφοντες τῶν
βασιλέων Αἰγυπτίων, καὶ τὰ πρωτεῖα ἐν προφητείᾳ καυχῶντες, πῶς
ἠδύναντο ἄλλοις ἀναφανδὸν μαθήματα κατὰ τῶν βασιλέων δημοσίᾳ
ἐκμηνύσασθαι καὶ δοῦναι ἄλλοις πλούτου τυραννίδα; οὐδὲν ἠδύναν-
το ἔξω δίδουν, ἐφθόνουν γάρ· μόνοις δὲ Ἰουδαίοις ἐξέδοσαν
λάθρα ταῦτα ποιεῖν καὶ γράφειν καὶ παραδιδόναι. Καὶ ἀμέλει γοῦν εὑ-
ρίσκομεν Θεόφιλον τὸν Θεογένους γράψαντα τῆς χωρογραφίας χρυσω-
ρυχεῖα, καὶ Μαρίας τὴν χωρογραφίαν καὶ ἄλλους Ἰουδαίους.
Ἀλλὰ καιρικὰς οὔτε Ἰουδαίων, οὔτε Ἑλλήνων οὐδεὶς ἐξέ-
δωκέν ποτε· καὶ αὐτὰς γὰρ ἐν τοῖς καθ' ἑαυτῶν χρωμάτων κατε-
τέθεντο εἰδώλοις, παραδόντες τηρεῖν· καί γε τὴν ψαμμουργίαν πολὺ
διαφέρουσα τῶν καιρικῶν; [οὐ] πάνυ τι ἐφθόνησαν διὰ τὸ τὴν τέχνην
αὐτὴν ἐξάγειν καὶ τὸν ἐπιχειροῦντα ἀποκόλαστον γίνεσθαι· εἰ γὰρ
ὀρύσσων κατάφορος γίνεται ἀπίων τηρούντων τὰ ἐμπόρια τῆς πόλεως
διὰ τὰ βασιλικὰ τέλη· ἢ τῶν καμίνων μὴ δυναμένων κρυβῆναι, ταῖς
δὲ καιρικαῖς βαφαῖς διὰ πάντα λανθάνειν. Ὅτι ἐπεὶ καὶ οὐχ εὑρίσκεις
οὐδένα τῶν ἀρχαίων, οὔτε κρυβηθὲν ἰδεῖν, οὔτε φανερῶς ἐκδίδονταί
τι περὶ αὐτῶν· μόνον δὲ Δημόκριτον εὗρον ἐν πάσῃ τῶν ἀρχαίων

176
δηλονότι τοῖς παρελθὸν χρόνοις τοῖς Ἑρμοῦ φυσικαὶ βαφαὶ ἐκα-

λοῦντο αὗται μέλλουσαι γράφεσθαι κοινῇ τῇ ἐπιγραφῇ τῆς βίβλου
λέγων· Βίβλος φυσικῶν βαφῶν Ἰσιδώρῳ δοθεῖσα. Ἀλλ' ὅτε ἐφθο-
νήθησαν ἀπὸ τῶν τῆς σαρκὸς ..., καιρικαὶ ἐγένοντο καὶ ἐλέχθησαν.
Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀρχαίους μέμφονται καὶ μάλιστα Ἑρμῆν,
ὅτι οὔτε δημοσίᾳ αὐτοῖς ἐκδεδώκασιν, οὔτε ἐν παραβύστῳ, οὔτε ἠνί-
ξαντο ὅτι κἄν ἐστιν.
Αὐτὸς δὲ μόνος ἀπέδειξεν ὁ Δημόκριτος εἰς τὸ σύγγραμμα
καὶ ἠνίξατο. Αὐτοὶ δὲ ἐν ταῖς στήλαις αὐτὰ ἐνέγλυψαν ἐν τῷ σκότει
καὶ τοῖς μυχοῖς, τοῖς συμβολικοῖς χαρακτῆρσιν, καὶ αὐτὰς καὶ τὴν
χωρογραφίαν Αἰγύπτου, ἵνα κἄν τις τολμήσας ἐπιβῆναι τῶν μυχῶν
τοὺς σκότους, τῶν πλημμελημένων ἐπιλύσεων, μὴ εὕρῃ ἐπιλύσασθαι
τὸν χαρακτῆρα μετὰ τοσαύτην τόλμην καὶ κάματον. Οἱ οὖν Ἰουδαῖοι
αὐτοὺς μιμησάμενοι, ἐν τοῖς καταθέτοις αὐτὰς τὰς καιρικὰς παρα-
δώσαντες μετὰ τῆς αὐτῶν μυήσεως, καὶ παρακελεύονται ἐν ταῖς
διαθήκαις αὐτῶν. Ἐὰν ἡμῶν εὕρῃς τοὺς θησαυροὺς, παρίδε τὸν
χρυσὸν τοῖς ἐθέλουσιν ἑαυτοὺς φονεύειν, καὶ περὶ τῆς τῶν χαράττας
εὑρηκὼς, τὰ ὅλα χρήματα ἐν ὀλίγῳ συνάξεις· τὰ δὲ χρήματα μόνον
λαβὼν, ἑαυτὸν φονεύσεις, ἐκ τοῦ φθόνου τῶν κρατούντων
βασιλέων, οὐ μόνον αὐτῶν, ἀλλὰ καὶ πάντων ἀνθρώπων.
Δύο οὖν γένη εἰσὶν καιρικῶν ἐν ταῖς τῶν ὀθωνῶν ἐκδεδώκασιν,
Σχόλια στον Αριστοφάνην Scholia in nubes (scholia vetera)

Argumentum-dramatis personae-scholion sch nub, verse 206, line 1
πότερα τὴν κληρουχικήν MBarb: ὡς ἄγροικος ταῦτά φησιν.

VMBarb τὴν ἰδιωτικήν, MBarb τὴν ὑπὸ κλήρου δεδομένην, MbisBarb τὴν
τελοῦσαν. MBarb ἐπειδὴ οἱ Ἀθηναῖοι λαμβάνοντες πόλιν πολεμίαν καὶ
τοὺς ἐνοικοῦντας ἐκβάλλοντες κλήρῳ τὴν γῆν αὐτῶν διένεμον.
πολίτας ἑαυτῶν ἀποστέλλοντες τὴν γῆν αὐτοῖς διένεμον. V
δημωφελές. οἷον “τὸ γὰρ σόφισμα ἤτοι μάθημα συμφέρον τῷ δήμῳ.” V
αὕτη δέ σοι] χωρογραφίαν δείκνυσιν EBarb αὐτῷ. Barb
τινὲς ἔνθεν ἕως τοῦ “οἱ 'μοὶ δημόται” τοῦ γέροντός φασιν, ἔνιοι
δὲ διαιροῦσιν. καὶ κατ' ἐρώτησιν δὲ εἶναι τὸ τοῦ φιλοσόφου καὶ ἐν
Σχόλια στον Αριστοφάνην Scholia in nubes (scholia vetera)

Argumentum-dramatis personae-scholion sch nub, verse 215a , line 2
παρετάθη V: ἴσον τῷ ἐξετρυχώθη καὶ ἐξεπονήθη. VM

177
ὑπὸ γὰρ ἡμῶν ἐτάθη M: εἰς φόρον· ἐξετάθη πλείονα φόρον παρέ-
χουσα. δηλοῖ δὲ καὶ τὸ ἡπλῶσθαι. RM ἐκληρούχησαν δὲ αὐτὴν Ἀθηναῖοι
κρατήσαντες αὐτῆς. R
Περικλέους στρατηγοῦντος V καταστρέψασθαι αὐτὴν πᾶσάν φησι
Φιλόχορος· καὶ τὴν μὲν ἄλλην ἐπὶ ὁμολογίας κατασταθῆναι, VBarb
Ἑστιαιέων
δὲ ἀποικισθέντων αὐτοὺς τὴν χώραν ἔχειν. V
παρετάθη] ἐδυναστεύθη. E
ἐγγὺς ἡμῶν: διὰ
τοῦτό φησι, διὰ τὸ ἐν χωρογραφίᾳ
σύνεγγυς παρεῖναι· ἐπεὶ οὐκ εἰσὶν
οὗτοι ἀστυγείτονες. Ald
διὰ τὸ ἐν ταῖς χωρογραφίαις
σύνεγγυς πάντα εἶναι· ἐπεὶ οὐκ ἄν
τις εἴποι αὐτὰς ἀστυγείτονας. R
τοῦτο λέγει, ὅτι RV προσέκειντο Ἀθηναίοις. RVM
vet? βουλεύσασθε, φησί, τὴν Λακεδαίμονα πόρρω ἡμῶν ἀγαγ[εῖν]· πολέ-
μιοι γὰρ ἡμῶν εἰσιν. τοῦτο δὲ λέγει τὴν γεωμ[ετρίαν] διασύρων. Matr
γράφεται μέγα R ἀντὶ τοῦ μεγάλως.
Σχόλια στον Αριστοφάνην Scholia in nubes (scholia anonyma

recentiora) Play sch recent nub, verse 206c, line 3
τὸ ... σόφισμα] φησὶ δὲ τὸ διάγραμμα Cr.

δημοτικὸν] κοινωνικόν Cant.2, ὠφέλιμον τῷ δήμῳ l, ὠφελοῦσα τὸν
δῆμον πάντα Chalc, ἀνῆκον τῷ δήμῳ Ba(m4) Ho, σύμφορον τοῦ δήμου
Harl.5
(cf. Th2Tr1/2 205).
χρήσιμον] ἔνδοξον Cr, ὠφέλιμον Cant.2h.
δέ] σχετικόν Ho.
σοι] ἀργόν Cr, χάριν σοῦ (Cang).
περίοδος] τὸ διάγραμμα Cr Ba(m4), γεωγραφία Cant.2 Harl.5, διέ-
λευσις τῆς περιμέτρου Lb, ἡ περίμετρος VaChalc, καταγραφή Va, ὁ
κύκλος
Chalc, διάγραμμα ἤγουν χωρογραφία (cf. sch.vet. 206) Ho, περιφορά
Harl.5, περιοχή A. διήγησις, περιήγησις καὶ περίοδος· καὶ διήγησις μὲν
λέγεται ἡ λεπτομερὴς ἑνός τινος πράγματος, περιήγησις δὲ ἡ πάντος τοῦ
κόσμου ἀφή-γησις, οὐχὶ δὲ λεπτομερής, ὡς καὶ περιηγητής· περίοδος δὲ ἡ
λεπτομερὴς διήγησις χωρῶν, πόλεων καὶ ἄλλων πραγμάτων Cr(mrg.).
περίοδός ἐστι περιφορά, γεωγραφία πάσης τῆς γῆς, ἔχουσα διαγράμ-
178
ματα τῆς ἠπείρου καὶ τῆς θαλάσσης. HoHarl.5(mrg.).
Σχόλια στον ΑριστοφάνηνCommentarium in nubes (scholia recentiora

Tzetzae) Argumentum-dramatis personae-scholion sch nub, verse-column
206a, line 1
οἱ γείτονες; οὕτω ταῦτα ἔχειν μοι νόει, καὶ μὴ ἐκ τοῦ “αἵδε μὲν Ἀθῆναι”
μέχρι τοῦ “Κικυννεῖς οὑμοὶ δημόται” τοῦ Στρεψιάδου εἶναί μοι λέγε,
καθώς
τινες ὑπετόπασαν.
αὐτοῖσι] ἡμῖν.
αὑτηΐ] σφαῖραν δείκνυσιν.
αὑτηΐ] ἐπέκτασις.
τοῦτ'] ἤγουν ἡ γεωμετρία.
ἀστεῖον] καλόν, χάριεν.
δημοτικὸν] καὶ πρέπον τῇ
πολιτείᾳ.
αὕτη] χωρογραφίαν δείκνυσιν. γῆς] τῆς.
περίοδος] ἡ. περίοδος] ἤγουν ἡ περιήγη-σις.
208] διασύρει τοὺς Ἀθηναί-ους, διότι συνίστων πάντοτε δι-
καστήρια.
Σχόλια στον Διονύσιο τον περιηγητήν. Scholia in Dionysii periegetae

orbis descriptionem (scholia vetera) (olim sub auctore Demetrio
Lampsaceno)
Vita-verse of Orbis descriptio vita, line of scholion 31
Λύδη καὶ παχὺ γράμμα καὶ οὐ τορόν.

Κρημνοποιός τε καὶ στόμφαξ παρὰ τοῖς τραγικοῖς Αἰ-
σχύλος εἴρηται, ἐπεὶ μὴ κέχρηται καθαρᾷ καὶ ἀνειμένῃ
τῇ λέξει. Τί δεῖ παραλαμβάνειν Ἀριστοφάνην, τὰ
φαῦλα τῶν ποιημάτων ἐν τοῖς Βατράχοις οὐ μετρίως
κωμῳδήσαντα; Τοῦ πράγματος οὖν ἐπείγοντος ἡμᾶς
ἥκειν ἐπὶ τὴν ἐξήγησιν, ἄλλως τε καὶ τὸ κρίνειν οὐχ
ἡμῶν * (ἡ γὰρ μείζων ἐπαγγελλομένη τοῦτο φιλοσοφία
τῇ τῶν ἐλέγχων ἀληθείᾳ τὸν ἐπιχειρεῖν ἐθέλοντα δυσω-
πεῖ), τοιγαροῦν ἴωμεν ἐπὶ τὴν ἐξήγησιν.
Κατὰ τί διαφέρει γεωγραφία χωρογραφίας; ὅτι ἐν
μὲν τῇ γεωγραφίᾳ τὰ καθόλου λέγεται, οὐχὶ δὲ τὰ
μερικά· οἷον λέγει περὶ τῆς Αἰγύπτου, οὐχὶ δὲ μέμνη-
ται καὶ τῶν κατὰ μέρος τόπων, οἷον πάσης πόλεως καὶ
179
παντὸς ποταμοῦ· ἐν δὲ τῇ χωρογραφίᾳ πάντων μέμνη-

ται τῶν πόλεων καὶ τῶν ποταμῶν.
Τίνες πρότερον ἐν πίνακι τὴν οἰκουμένην ἔγραψαν;
Πρῶτος Ἀναξίμανδρος· δεύτερος Μιλήσιος Ἑκαταῖος·
τρίτος Δημόκριτος Θαλοῦ μαθητής· τέταρτος Εὔδοξος.
Οὗτοι οἱ μὲν στρογγυλοειδῆ ἔγραψαν, Δημόκριτος
προμήκη, Κράτης ἡμικύκλιον,

Lampsaceno) Vita-verse of Orbis descriptio vita, line of scholion 35
φαῦλα τῶν ποιημάτων ἐν τοῖς Βατράχοις οὐ μετρίως

κωμῳδήσαντα; Τοῦ πράγματος οὖν ἐπείγοντος ἡμᾶς
ἥκειν ἐπὶ τὴν ἐξήγησιν, ἄλλως τε καὶ τὸ κρίνειν οὐχ
ἡμῶν * (ἡ γὰρ μείζων ἐπαγγελλομένη τοῦτο φιλοσοφία
τῇ τῶν ἐλέγχων ἀληθείᾳ τὸν ἐπιχειρεῖν ἐθέλοντα δυσω-
πεῖ), τοιγαροῦν ἴωμεν ἐπὶ τὴν ἐξήγησιν.
Κατὰ τί διαφέρει γεωγραφία χωρογραφίας; ὅτι ἐν
μὲν τῇ γεωγραφίᾳ τὰ καθόλου λέγεται, οὐχὶ δὲ τὰ
μερικά· οἷον λέγει περὶ τῆς Αἰγύπτου, οὐχὶ δὲ μέμνη-
ται καὶ τῶν κατὰ μέρος τόπων, οἷον πάσης πόλεως καὶ
παντὸς ποταμοῦ· ἐν δὲ τῇ χωρογραφίᾳ πάντων μέμνη-
ται τῶν πόλεων καὶ τῶν ποταμῶν.
Τίνες πρότερον ἐν πίνακι τὴν οἰκουμένην ἔγραψαν;
Πρῶτος Ἀναξίμανδρος· δεύτερος Μιλήσιος Ἑκαταῖος·
τρίτος Δημόκριτος Θαλοῦ μαθητής· τέταρτος Εὔδοξος.
Οὗτοι οἱ μὲν στρογγυλοειδῆ ἔγραψαν, Δημόκριτος
προμήκη, Κράτης ἡμικύκλιον, [Ἵππαρχος] τραπε-
ζοειδῆ, ἄλλοι δὲ οὐροειδῆ.

Lampsaceno) Vita-verse of Orbis descriptio 384, line of scholion 2
Καὶ μετὰ ταῦτα ὑποστρεψάντων τῶν Λακεδαιμονίων

ἐκ τοῦ πολέμου, οἱ γεννηθέντες παῖδες ὡς νόθοι ἠτιμά-
ζοντο, καὶ τὴν ὕβριν μὴ φέροντες ἐπαναστῆναι τοῖς
Λακεδαιμονίοις ἠβούλοντο. Οἱ δὲ Λακεδαιμόνιοι φο-
βηθέντες ἔπεμψαν αὐτοὺς εἰς Τάραντα ὡς ἀποικίζον-
τες. Ἄποικοι γάρ εἰσι Λακεδαιμονίων οἱ Ταραντῖνοι,
180
τῶν περὶ Φάλανθον αὐτόθι μετοικησάντων.

Ἡ δὲ Ἀκύλη πόλις ἐστὶν ἐν τῷ μυχῷ τοῦ Ἀ-
δρίου.
Κεῖθεν δ' εἰς αὐγάς] Ἐπλήρωσε καὶ τῆς
δευτέρας κρηπῖδος τὴν χωρογραφίαν, καὶ μεταβαίνει
ἐπὶ τὰ ἑξῆς. Στρεπτὴ δ' ἀντὶ τοῦ περιφερὴς ἡ τοῦ
Ἀδρίου.
Ὑλλείων χθόνα] Οἱ Ὑλλεῖς χερσόνησον
οἰκοῦσιν, ἴσην τῇ Πελοποννήσῳ κατὰ τὸ μέγεθος.
Ἰλλυρικὴν περὶ χέρσον] Κάτω τῆς Ἰλ-
λυρίας κεῖται ὁ τύμβος τῶν περὶ Ἁρμονίαν καὶ Κάδ-
μον, οἵτινες εἰς ὄφεις μετεβλήθησαν. Ἡ δὲ ἱστορία παρὰ
Ἀπολλωνίῳ ἐν τῷ δʹ. Ἰστέον δὲ ὅτι Ἰλλυριὸς υἱὸς
Κάδμου καὶ Ἁρμονίας, ἀφ' οὗ Ἰλλυριοὶ ὀνομάζονται.
Κεραύνια δὲ ὄρη εἴρηνται διὰ τὸ πλῆθος τῶν

Lampsaceno) Vita-verse of Orbis descriptio 522, line of scholion 2
κεῖται. Δεῖ οὖν, ὡς ὑπεδείξαμεν, ἀναστρέψαι τοὺς στί-

χους πρὸς τὸ σημαινόμενον.
Εὐρώπης δ' αἱ μὲν] Διεμέρισε τὰς τοῦ Αἰ-
γαίου πόντου νήσους εἰς δύο, καὶ ἃς μέν φησι τῆς
Εὐρώπης εἶναι, ὅσαι εἰς τὰ εὐώνυμα εἰσιόντι κεῖνται,
ἃς δὲ τῆς Ἀσίας, ὅσαι ὁμοίως εἰς τὰ δεξιὰ κεῖνται.
Ἀβαντιὰς ἔπλετο Μάκρις] τουτέστιν
Εὔβοια. Οὕτω δὲ Μάκριν Ἀβαντιάδα φησὶ καὶ Καλ-
λίμαχος (in Del. 20).
Πεπάρηθος] πόλις δέ ἐστι Θρᾳκικὴ, ἥτις
οὐ κεῖται ἐν τῷ τῆς χωρογραφίας πίνακι.
Ὠγυγίη] Ἐξ ἀρχῆς τὴν Δήμητραν μεγάλως
ἐτίμων.
Δημήτερος ἀκτή] Κάρπιμος γὰρ ἡ Θάσος,
οἱονεὶ δάσος, καὶ τροπῇ τοῦ δ εἰς θ θάσος· ἐξ οὗ Θά-
σιος ὁ πλούσιος, πλουσία καὶ γάρ ἐστιν ἡ Θάσος.
Σάμος] Σάμοι τρεῖς, διάφοροι δὲ αὗται. Σά-
μος γὰρ Κεφαλληνίας, Σάμος τῆς Ἰωνίας, Σάμος
Θρᾴκης ἡ καὶ Σαμοθρᾴκη καὶ Ἠλεκτρὶς ὀνομαζομένη·
ἐκεῖ γὰρ Ἠλέκτρα ἡ Ἀτλαντιὰς τὸν Δάρδανον ἐγέν-
νησε τῷ Διί.
181

orbis descriptionem (scholia vetera) Vita-scholion vita, line 9
ξάνδρεια χλαμύδι στρατιωτικῇ, ἡ δὲ Ἰταλία κίσσῳ,

ἡ μέντοι Νάξος φύλλῳ ἀμπέλου.
Περιηγητοῦ Διονυσίου [βίος]. L. Διονύσιος. ὁ Περιηγη-
τὴς γέγονεν υἱὸς Διονυσίου Ἀλεξανδρεύς. ABLV. γέγονε δὲ
ἐπὶ τῶν Ῥωμαϊκῶν χρόνων μετὰ Αὔγουστον Καίσαρα ἢ ἐπὶ
αὐτοῦ. ALV. (ἐπὶ τῶν Ῥωμαϊκῶν σκήπτρων ὢν μετὰ Αὐγού-
στου Καίσαρος ἢ ἐπ' αὐτοῦ. B.) φέρονται δὲ αὐτοῦ καὶ ἄλλα
συγγράμματα· Λιθιακά, Ὀρνιθιακά, Βασσαρικά. ABLV. τοῦτο
δὲ λέγεται εἶναι γνήσιον αὐτοῦ ποίημα καὶ τὰ Λιθιακά. LV.
(λέγεται δὲ αὐτοῦ γνήσιον τοῦτο καὶ τὰ Λιθιακά. B.)
διαφέρει δὲ γεωγραφία χωρογραφίας· ὅτι ἐν μὲν τῇ γεω-
γραφίᾳ τὰ καθόλου λέγεται, οὐκέτι δὲ τὰ μερικά· οἷον λέγει
περὶ τῆς Αἰγύπτου, οὐκέτι δὲ μέμνηται καὶ τῶν κατὰ μέρος
τόπων, οἷον πάσης πόλεως καὶ παντὸς ποταμοῦ· ἐν δὲ τῇ
χωρογραφίᾳ πάντων μέμνηται τῶν πόλεων καὶ τῶν ποτα-
μῶν. BLV.
ὁ γοῦν Διονύσιος οὗτος ἐγένετο κατὰ Νέρωνα τὸν τῶν
Ῥωμαίων βασιλέα. ἄδηλον δὲ πόθεν γέγονε καὶ τίνων γο-
νέων.
Σχόλια στον Νίκανδρο. Scholia et glossae in Nicandri theriaca (scholia

vetera et recentiora)
Vita-scholion 234a, line 2
*σαρκί· τοῦ δηχθέντος Gb τοῦ δηχθέντος ὑπὸ τῆς

ἐχίδνης K2 ἐν τῇ σαρκὶ τοῦ δηχθέντος d
*εὐρυνθέντας· καὶ τυπωθέντας, ἐπὶ πλάτος χωρογραφηθέντας K2
εὐρυνθέντας· χωρογραφηθέντας τοὺς ὀδόντας καὶ εὐρέας γινομένους.
χαλινοὺς γὰρ τοὺς ὀδόντας λέγει.
*ἐπιφράσσαιο· νοήσεις K1 γνοίης bm ἐπίδοις,
νοήσαις d ἴδοις f
*τῆς· ἧστινος, τῆς ἐχίδνης K2
*πληγῆς· τοῦ τραύματος f
*φέρεται· προχεῖται f
182
*λίπει· ἐλαίῳ Gd
*λίπει εἴκελος· φαίνεται λιπώδης b λιπώ
Σχόλια στον Νίκανδρο. Scholia et glossae in Nicandri theriaca (scholia

vetera et recentiora) Vita-scholion 234b, line 1
*πλέονες· ὀδόντες τῆς θηλείας ἔχοντες φάρμακον K2

*οὔλῳ· ὅλῳ, ὡς κατὰ μετάθεσιν bm
*οὔλῳ· ὅλῳ ἢ ὀλεθρίῳ καὶ ὀλοῷ G
*στομίῳ· στόματι Gf
*ἐμφύεται· ἐμπλέκεται GK2 δράττεται bm
ἐμφαίνεται Par.
*σαρκί· τοῦ δηχθέντος Gb τοῦ δηχθέντος ὑπὸ τῆς
ἐχίδνης K2 ἐν τῇ σαρκὶ τοῦ δηχθέντος d
*εὐρυνθέντας· καὶ τυπωθέντας, ἐπὶ πλάτος
χωρογραφηθέντας K2
εὐρυνθέντας· χωρογραφηθέντας τοὺς ὀδόντας
καὶ εὐρέας γινομένους. χαλινοὺς γὰρ τοὺς ὀδόντας
λέγει.
Σχόλια στον Πίνδαρο. Ode O 8, scholion 62c, line 4
δρακόντων σημεῖα σαφῶς διαλύσας ὁ Ἀπόλλων εἰς τοὺς

ἰδίους ἐστέλλετο κλήρους. Bgl (εἴπας:) σημείωσαι τὸ εἴπας.
A Ξάνθον ἤπειγεν: ποταμὸς Λυκίας· ἀφ' οὗ δη-
λοῖ ὅτι εἰς Λυκίαν ἠπείγετο. ἤπειγε δὲ ἀντὶ τοῦ
ἠπείγετο, ἐνεργητικὸν ἀντὶ παθητικοῦ.
BCDEQ Ξάνθον ἤπειγεν καὶ Ἀμαζόνας: ἀπὸ κοινοῦ
BCEQ τὸ ἔσπευδεν, εἰς τὰς Ἀμαζόνας, οὔσας παρὰ τῷ Θερμώ-
δοντι ποταμῷ τῆς Παφλαγονίας· ἵν' ἔχῃ τὸ ἑξῆς οὕτω,
κατὰ τὸν τῆς χωρογραφίας λόγον· πρῶτον μὲν εἰς Λυκίαν
BCDEQ ἔσπευδεν· ἔπειτα εἰς τὰς Ἀμαζόνας· εἶτα ἐκεῖθεν διέβαινεν
εἰς Σκυθίαν καὶ ἐπὶ τὸν Ἴστρον ποταμὸν (λέγει δὲ τοὺς
Ὑπερβορέους) παρεγένετο. καὶ τὰ μὲν πρῶτα χωρία τῆς
Ἀσίας εἰσὶ, τὰ δὲ δεύτερα τῆς Εὐρώπης.
Ξάνθον ἤπειγεν: ἔσπευδεν.
Σχόλια στον Πίνδαρο. Ode O 10, scholion 53a, line 2

183
δὴ τοῦ Διὸς ἰσχυρότατος υἱὸς συναγαγὼν καὶ κατασχὼν ἐν

τῇ Πίσᾳ, ἤτοι τῇ Ἤλιδι, τὸν ὅλον αὐτοῦ στρατὸν καὶ τὴν
πᾶσαν λείαν, οὕτω λοιπὸν κατεσκεύαζε τὸ θεῖον τοῦ Διὸς
ἄλσος.
ἔλσας ὅλον στρατόν: ὁ Ἡρακλῆς.
BDEQ συν-
δήσας. συγκλείσας. κατασχών. καθιδρύσας.
D τὸν τοῦ
Αὐγέου λαόν.
A σταθμᾶτο: περιεγράφετο. ἐσημειοῦτο. ἐχωρογρά-
φει. ἐποίει.
BCDEQ σταθμᾶτο: κατεμετρεῖτο. περιώριζε. περιεσκέπ-
τετο. ἢ κατεσκεύαζεν.
ἄλσος δὲ τὸ ἀνιερωμένον τῷ
θεῷ γῆς μέρος, εἰ καὶ ψιλὸν εἴη φυτῶν.
A ἄλσος: ὁ σύμφυτος καὶ ἀνιερωμένος τῷ θεῷ
τόπος.
A περὶ δὲ πάξαις: περιπήξας δὲ ὁ Ἡρακλῆς τὰ
ὅπλα κύκλῳ τὸ ἱερὸν κατεβάλλετο.
B(C)DEQ περὶ δὲ πάξαις: περιπήξας δέ, φησιν, ὁ Ἡρα-
κλῆς κύκλῳ τὰ ὅπλα ἐσταθμᾶτο τῷ πατρὶ τῷ μεγίστῳ
Σούδα. letter pi, entry 265, line 3
ὀλίγον τὸ μέτωπον. ὑποκοριστικῶς πάππε.

Παππίζω. Ἀριστοφάνης· παππίζουσ' ἡ θυγάτηρ με τριώβο-
λον ἐκκαλαμᾶται.
Παπίριος: ὄνομα κύριον. οὐ γὰρ ἦν οὐδὲ τούτων ἀτρὶψ ὁ
Παπίριος.
Πάπορος: ὄνομα κύριον.
Πάππος: αἱ ἐπὶ τοῦ κάτω χείλους τρίχες, μύσταξ δὲ αἱ ἐπὶ
τοῦ ἄνω.
Πάππος, Ἀλεξανδρεύς, φιλόσοφος, γεγονὼς κατὰ τὸν πρεσβύτερον
Θεοδόσιον τὸν βασιλέα, ὅτε καὶ Θέων ὁ φιλόσοφος ἤκμαζεν, ὁ γράψας
εἰς τὸν Πτολεμαίου Κανόνα. βιβλία δὲ αὐτοῦ Χωρογραφία οἰκου-
μενικὴ, Εἰς τὰ δʹ βιβλία τῆς Πτολεμαίου μεγάλης συντάξεως ὑπόμνημα,
Ποταμοὺς τοὺς ἐν Λιβύῃ, Ὀνειροκριτικά.
Παππῷον· τὸν ἔρανον τὸν λεγόμενον παππῷον ἐκ τῶν Μη-
δικῶν. ἐγένετο ἐπὶ τῶν Μηδικῶν ψήφισμα, ὥστε ἕκαστον κατὰ δύ-
ναμιν συμβαλέσθαι εἰς τὰ κοινὰ χρήματα. ταῦτα δὲ ἔταξεν Ἀριστείδης
δοῦναι τοῖς συμμάχοις, εἰ τοῖς βαρβάροις πολεμοῖεν.
184
Γεωδαισία
TLG Texts doing_search χωρογραφ tlg Go
Αριστοτέλης. , Metaphysica Bekker page 997b, line 26
...ἐπείπερ ἡ ἀστρολογία μία τούτων ἐστίν, ἔσται τις καὶ οὐρανὸς

παρὰ τὸν αἰσθητὸν οὐρανὸν καὶ ἥλιός τε καὶ σελήνη καὶ
τἆλλα ὁμοίως τὰ κατὰ τὸν οὐρανόν. καίτοι πῶς δεῖ πιστεῦ-
σαι τούτοις; οὐδὲ γὰρ ἀκίνητον εὔλογον εἶναι, κινούμενον δὲ
καὶ παντελῶς ἀδύνατον· ὁμοίως δὲ καὶ περὶ ὧν ἡ ὀπτικὴ
πραγματεύεται καὶ ἡ ἐν τοῖς μαθήμασιν ἁρμονική· καὶ
γὰρ ταῦτα ἀδύνατον εἶναι παρὰ τὰ αἰσθητὰ διὰ τὰς αὐτὰς
αἰτίας· εἰ γὰρ ἔστιν αἰσθητὰ μεταξὺ καὶ αἰσθήσεις, δῆλον
ὅτι καὶ ζῷα ἔσονται μεταξὺ αὐτῶν τε καὶ τῶν φθαρτῶν.
ἀπορήσειε δ' ἄν τις καὶ περὶ ποῖα τῶν ὄντων δεῖ ζητεῖν
ταύτας τὰς ἐπιστήμας. εἰ γὰρ τούτῳ διοίσει τῆς γεωδαισίας
ἡ γεωμετρία μόνον, ὅτι ἡ μὲν τούτων ἐστὶν ὧν αἰσθανόμεθα
ἡ δ' οὐκ αἰσθητῶν, δῆλον ὅτι καὶ παρ' ἰατρικὴν ἔσται τις ἐπι-
στήμη καὶ παρ' ἑκάστην τῶν ἄλλων μεταξὺ αὐτῆς τε ἰατρι-
κῆς καὶ τῆσδε τῆς ἰατρικῆς· καίτοι πῶς τοῦτο δυνατόν; καὶ
γὰρ ἂν ὑγιείν' ἄττα εἴη παρὰ τὰ αἰσθητὰ καὶ αὐτὸ τὸ
ὑγιεινόν. ἅμα δὲ οὐδὲ τοῦτο ἀληθές, ὡς ἡ γεωδαισία τῶν
αἰσθητῶν ἐστὶ μεγεθῶν καὶ φθαρτῶν· ἐφθείρετο γὰρ ἂν
φθειρομένων. – ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τῶν αἰσθητῶν ἂν εἴη μεγεθῶν
οὐδὲ περὶ τὸν οὐρανὸν ἡ ἀστρολογία τόνδε. οὔτε γὰρ αἱ αἰσθη-
ταὶ γραμμαὶ τοιαῦταί εἰσιν οἵας λέγει ὁ γεωμέτρης (οὐθὲν...
Ήρων μηχανικός. Definitiones Chapter 135, section 7, line 1
αἰσθητῶν σωμάτων σκοποῦσα, ὡς περιττὸν ἀποφαί-

νεσθαι. Τίς ὕλη λογιστικῆς;
Εἴρηται μὲν ἤδη, ὅτι πάντα τὰ ἀριθμηθέντα. ἐπεὶ
δὲ τὸ ἕν ἐστιν ἐν τῇ ὕλῃ ἐλάχιστον, ὁποῖον ἐν τῇ
ἀριθμητικῇ ἡ μονάς, προσχρῆται τῷ ἑνὶ ὡς ἐλαχίστῳ
τῶν ὑπὸ τὸ αὐτὸ πλῆθος ὁμογενῶν· ἕνα γοῦν τίθεται
ἄνθρωπον ἐν πλήθει ἀνθρώπων ἀδιαίρετον, ἀλλ' οὐχ
ἅπαξ, καὶ μίαν δραχμὴν ἐν δραχμαῖς ἄτομον, εἰ καὶ
ὡς νόμισμα διαιρεῖται.
γεωδαισία ἐστὶν ἐπιστήμη τῶν ἐν τοῖς αἰσθητοῖς σώμασι μεγεθῶν
καὶ σχημάτων διαιρετικὴ καὶ συνθετική.
Ποταπὴ τῆς γεωδαισίας ὕλη;
Λαμβάνει τὰ σχήματα οὐ τέλεια οὐδ' ἀπηκριβωμένα
τῷ σωματικὴν ὕλην ὑποβεβλῆσθαι, καθώσπερ καὶ ἡ
185
λογιστική· μετρεῖ γοῦν καὶ σωρὸν ὡς κῶνον καὶ φρέατα

περιφερῆ ὡς κυλινδρικὰ σχήματα καὶ τὰ μείουρα ὡς
κώνους κολούρους. χρῆται δέ, ὡς ἡ γεωμετρία τῇ
ἀριθμητικῇ, οὕτω καὶ αὕτη τῇ λογιστικῇ.
Εἴρηται μὲν ἤδη, ὅτι πάντα τὰ ἀριθμηθέντα. ἐπεὶ

δὲ τὸ ἕν ἐστιν ἐν τῇ ὕλῃ ἐλάχιστον, ὁποῖον ἐν τῇ
ἀριθμητικῇ ἡ μονάς, προσχρῆται τῷ ἑνὶ ὡς ἐλαχίστῳ
τῶν ὑπὸ τὸ αὐτὸ πλῆθος ὁμογενῶν· ἕνα γοῦν τίθεται
ἄνθρωπον ἐν πλήθει ἀνθρώπων ἀδιαίρετον, ἀλλ' οὐχ
ἅπαξ, καὶ μίαν δραχμὴν ἐν δραχμαῖς ἄτομον, εἰ καὶ
ὡς νόμισμα διαιρεῖται.
γεωδαισία ἐστὶν ἐπιστήμη τῶν ἐν τοῖς αἰσθητοῖς
σώμασι μεγεθῶν καὶ σχημάτων διαιρετικὴ καὶ συν-
θετική.
Ποταπὴ τῆς γεωδαισίας ὕλη;
Λαμβάνει τὰ σχήματα οὐ τέλεια οὐδ' ἀπηκριβωμένα
τῷ σωματικὴν ὕλην ὑποβεβλῆσθαι, καθώσπερ καὶ ἡ
λογιστική· μετρεῖ γοῦν καὶ σωρὸν ὡς κῶνον καὶ φρέατα
περιφερῆ ὡς κυλινδρικὰ σχήματα καὶ τὰ μείουρα ὡς
κώνους κολούρους. χρῆται δέ, ὡς ἡ γεωμετρία τῇ
ἀριθμητικῇ, οὕτω καὶ αὕτη τῇ λογιστικῇ. χρῆται
ὀργάνοις εἰς μὲν τὰς διοπτείας χωρίων διόπτραις, κα-
νόσι, στάθμαις, γνώμοσι καὶ τοῖς ὁμοίοις πρὸς διαστη-
μάτων καὶ ὑψῶν ἀναμετρήσεις, τοῦτο μὲν σκιᾷ,
δὲ αὖ διοπτείαις, ἔστι δὲ ὅτε καὶ δι' ἀνακλάσεως θη-

ρᾶται τὸ προβληθέν. ὥσπερ καὶ ὁ γεωμέτρης τὰς
λογικὰς εὐθείας μεταχειρίζεται πολλαχοῦ, οὕτως ὁ
γεωδαίτης ταῖς αἰσθηταῖς προσχρῆται· τούτων δ' αἱ
μὲν ἀκριβέστεραι διὰ τῶν ἀκτίνων τοῦ ἡλίου λαμβά-
νονται ἢ δι' ὀπτήρων ἢ τῶν ἐπιπροσθετήσεων ἐκλαμ-
βανόμεναι, αἱ δὲ σωματικώτεραι διὰ τάσεως καὶ ἕλξεως
μηρίνθων ἢ στάθμης· τούτοις γὰρ χρώμενος ὁ γεω-
δαίτης μετρεῖ πόρρωθεν ἀφεστῶτα χωρία, ὀρῶν ἀνα-
στήματα, τειχῶν ὕψη, ποταμῶν πλάτη καὶ βάθη, καὶ
186
ὅσα τοιαῦτα. ἔτι ἡ γεωδαισία ποιεῖται τὰς διαιρέσεις

οὐ μόνον εἰς ἰσότητας, ἀλλὰ καὶ κατὰ λόγους καὶ ἀνα-
λογίας, ἔστι δ' ὅτε καὶ κατὰ τὴν τῶν χωρίων ἀξίαν.
Ὅτι αἱ πρὸς ὄμμα τε καὶ ὀρθογώνιοι στοαὶ πόρρω-
θεν μείουροι φαίνονται καὶ τῶν πύργων οἱ τετρά-
γωνοι στρογγύλοι καὶ προσπίπτοντες πόρρωθεν ὁρώ-
μενοι, ἄνισά τε τὰ ἴσα φατνώματα παρὰ τὰς θέσεις
καὶ τὰ μήκη.
Ὅτι ὑποτίθεται ἡ ὀπτικὴ τὰς ἀπὸ τοῦ ὄμματος
ὄψεις κατ' εὐθείας γραμμὰς φέρεσθαι, καὶ τοῦ ὄμματος
περιφερομένου συμπεριφέρεσθαι καὶ τὰς ὄψεις,
καὶ τοῦ σκοποῦ τυγχάνων μαθηματικὴν ἔφη ταύτην

εἶναι,
ἥτ' ὀλίγη μὲν πρῶτα κορύσσεται, αὐτὰρ ἔπειτα
οὐρανῷ ἐστήριξε κάρη καὶ ἐπὶ χθονὶ βαίνει·
ἄρχεται μὲν γὰρ ἀπὸ σημείου καὶ γραμμῆς, εἰς δὲ τὴν
οὐρανοῦ καὶ γῆς καὶ συμπάντων ἀσχολεῖται πραγμα-
τείαν.
Πόσα μέρη μαθηματικῆς;
Τῆς μὲν τιμιωτέρας καὶ πρώτης ὁλοσχερέστερα μέρη
δύο, ἀριθμητικὴ καὶ γεωμετρία, τῆς δὲ περὶ τὰ αἰσθητὰ
ἀσχολουμένης ἕξ, λογιστική, γεωδαισία, ὀπτική, κανο-
νική, μηχανική, ἀστρονομική. ὅτι οὔτε τὸ τακτικὸν
καλούμενον οὔτε τὸ ἀρχιτεκτονικὸν οὔτε τὸ δημῶδες
μουσικὸν ἢ τὸ περὶ τὰς φάσεις, ἀλλ' οὐδὲ τὸ ὁμωνύ-
μως καλούμενον μηχανικόν, ὡς οἴονταί τινες, μέρη
μαθηματικῆς εἰσι, προϊόντος δὲ τοῦ λόγου σαφῶς τε
καὶ ἐμμεθόδως δείξομεν.
μουσικὸν ἢ τὸ περὶ τὰς φάσεις, ἀλλ' οὐδὲ τὸ ὁμωνύ-

μως καλούμενον μηχανικόν, ὡς οἴονταί τινες, μέρη
μαθηματικῆς εἰσι, προϊόντος δὲ τοῦ λόγου σαφῶς τε
καὶ ἐμμεθόδως δείξομεν.
Ὅτι ὁ κύκλος ἔχει στερεὰ μὲν ὀκτώ, ἐπίπεδα δὲ ἕξ,
γωνίας δὲ δ.
Τίνα τίσι προσεγγίζει τῶν μαθημάτων;
187
Συνεγγίζει μᾶλλον τῇ μὲν ἀριθμητικῇ ἡ λογιστικὴ

καὶ ἡ κανονική· καὶ γὰρ αὕτη ἐν ποσότητι λαβοῦσα
κατὰ, λόγους ἀριθμοὺς καὶ ἀναλογίας πρόεισι· τῇ δὲ
γεωμετρίᾳ ἡ ὀπτικὴ καὶ ἡ γεωδαισία, ἀμφοτέραις δὲ
καὶ ἐπὶ πλέον ἡ μηχανικὴ καὶ ἀστρολογική.
Ὅτι ἡ μαθηματικὴ τὰς ἀρχὰς μὲν ἔχει ἐξ ὑπο-
θέσεως καὶ περὶ ὑπόθεσιν. λέγεται δὲ ὑπόθεσις τρι-
χῶς ἢ καὶ πολλαχῶς, καθ' ἕνα μὲν τρόπον ἡ δραμα-
τικὴ περιπέτεια, καθ' ὃν λέγονται εἶναι ὑποθέσεις τῶν
Εὐριπίδου δραμάτων, καθ' ἕτερον δὲ σημαινόμενον ἡ
ἐν ῥητορικῇ τῶν ἐπὶ μέρους ζήτησις, καθ' ὃν λέγουσιν
οἱ σοφισταὶ θετέον ὑπόθεσιν· κατὰ δὲ τρίτην ὑπο-
βολὴν ὑπόθεσις λέγεται ἡ ἀρχὴ τῆς ἀποδείξεως αἴτησις
οὖσα πραγμάτων εἰς κατασκευήν τινος
Ήρων μηχανικός. Geodaesia [Sp.] Chapter 1, section 1, line 1t
ἔχων μῆκος ποδῶν μʹ, τὸ δὲ πλάτος ποδῶν κʹ, τὸ

δὲ βάθος ποδῶν δʹ· εὑρεῖν πόσους μετρητὰς χωρεῖ ὁ
κόλυμβος· ποίει οὕτως· πολυπλασίασον τὸ μῆκος ἐπὶ
τὸ πλάτος· γίνονται πόδες ωʹ· τούτους πολυπλασία-
σον ἐπὶ τὸ βάθος· γίνονται πόδες ͵γσʹ· λέγε ὅτι το-
σούτους μετρητὰς δέχεται. ὁ δὲ μετρητὴς χωρεῖ χόας
ηʹ· ὁ δὲ χοῦς χωρεῖ ξέστας θʹ.
Οὐγκιασμὸς ὕδατος.
* Δέχεται ὁ στερεὸς ποὺς κατὰ τὴν τῶν μηχανι-

κῶν διατύπωσιν καὶ παράδοσιν μοδίους γʹ.
ΓΕΩΔΑΙΣΙΑ ΣΥΝ ΘΕΩ ΤΟΥ ΗΡΩΝΟΣ ΤΟΝ ΤΩΝ ΣΧΗΜΑΤΩΝ

ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΟΥΣΑ ΜΟΔΙΣΜΟΝ ΚΑΙ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΚΑΤΑ
ΜΕΡΟΣ ΑΥΤΟΥ
Alexander Phil., In Aristotelis metaphysica commentaria

Page 7, line 7
τῶν τιμιωτάτων ζήτησίς τε καὶ θεωρία, ὅτι μετὰ τὴν τῶν ἀναγκαίων καὶ
188
χρειωδῶν εὕρεσιν περιττότερόν τι καὶ ἐλεύθερον ἤδη νοεῖν σχολαζόντων

τῶν ἀνθρώπων. τὰς δὲ τῶν ἡδέων ποριστικὰς τέχνας καὶ αὐτὰς ταῖς
χρειώδεσιν ἐγκατατάττει· ὡς γὰρ δεόμενοι καὶ χρείαν ἔχοντες ἡδονῶν τε
καὶ ἀναπαύσεως τὰ ποιητικὰ αὐτῶν ἐζήτουν. ἔστι δὲ καὶ τῶν τοιούτων

τεχνῶν πρᾶξίς τις τὸ τέλος· αἱ γὰρ ἀπὸ θεωρίας ἡδοναὶ οὐ τέλος τὴν
ἡδονὴν ποιοῦνται, ἀλλ' ἔχουσιν αὐτὴν παρεπομένην. ὅτι δὲ καὶ αἱ μαθη-
ματικαὶ ἐπιστῆμαι ἐξ ἐμπειρίας ἤρξαντο, ἐνεδείξατο διὰ τῶν ἱερέων τῶν
ἐν Αἰγύπτῳ, οἳ τῷ σχολάζειν διὰ τῶν τηρήσεων τῶν κατ' οὐρανὸν γιγνο-
μένων ἐμπειρίαν πρῶτον ἔσχον, εἶτα τέχνην συνεστήσαντο. οὕτως δὲ καὶ
ἡ γεωμετρία κατὰ τὴν ἀρχὴν εὑρέθη ἀπὸ τῆς γεωδαισίας. ὥσπερ δὲ ἡ
εὕρεσις τῶν τοιούτων ὑπὸ τῶν σχολαζόντων, οὕτω καὶ ἡ περὶ αὐτὰ ἐνέρ-
γεια σχολῆς δεῖται.
p. 981b25 Εἴρηται μὲν οὖν ἐν τοῖς Ἠθικοῖς τίς διαφορὰ τέχνης

καὶ ἐπιστήμης.
Τῷ τῆς τέχνης ὀνόματι χρησάμενος καὶ κατὰ τῆς ἐπιστήμης, περὶ
τῆς διαφορᾶς αὐτῶν ἀνέπεμψεν ἡμᾶς εἰς τὰ Ἠθικά· ἐν γὰρ τῷ Ζ τῶν
Νικομαχείων ἡ τούτων διαίρεσις αὐτῷ παραδέδοται, ἐν οἷς λέγει πέντε
εἶναι οἷς ἀληθεύει ἡ ψυχὴ τὴν ἐν λόγῳ καὶ συνέσει ἀλήθειαν, ἐπεὶ καὶ
τὸ αἰσθάνεσθαι ἀληθεύειν λέγεται, τέχνην φρόνησιν ἐπιστήμην σοφίαν
νοῦν.
Alexander Phil., In Aristotelis metaphysica commentaria

Page 199, line 1
στῶν. τούτῳ γὰρ ἀκολουθήσει καὶ αἰσθήσεις τινὰς μεταξὺ λέγειν καὶ
ἄλλας τινὰς παρὰ ταύτας, δι' ὧν ἡ ἀντίληψις ἐκείνων τῶν μεταξύ. εἰ δὲ
αἰσθήσεις, δῆλον ὅτι καὶ ζῷα τὰ τὰς αἰσθήσεις ἐκείνας ἔχοντα, μεταξὺ
ὄντα αὐτῶν τε τῶν ζῴων, τουτέστι τῶν ἰδεῶν, καὶ τῶν φθαρτῶν· οὐ γὰρ
δὴ αἰσθήσεις οἷόν τε ἄνευ ζῴων εἶναι.
p. 997b25 Ἀπορήσειε δ' ἄν τις καὶ περὶ ποῖα τῶν ὄντων δεῖ ζη-
τεῖν ταύτας τὰς ἐπιστήμας.
Ὃ ἀπορεῖ τοιοῦτόν ἐστιν. ἐπεὶ ἔλεγον τὰς μαθηματικὰς ἐπιστήμας

περὶ τὰ μεταξὺ εἶναι τῶν τε αἰσθητῶν καὶ τῶν ἰδεῶν, ζητεῖ παρὰ τίνα
τῶν αἰσθητῶν ἐστι τὰ μεταξὺ ταῦτα, περὶ ἃ αἱ μαθηματικαί. ὡς δὲ παρὰ
τὴν γεωδαισίαν φασὶ τὴν γεωμετρίαν εἶναι, οὐδενὶ ἄλλῳ διαφέρουσαν
189
τῆς γεωδαισίας ἢ τῷ ταύτην μὲν περὶ τὰ αἰσθητὰ εἶναι καὶ τὰ τούτων

μέτρα, εὑρεθεῖσαν ἐν Αἰγύπτῳ διὰ τὴν χρείαν τῆς κατὰ τὴν χώραν
διαιρέσεως τῷ τοὺς φθάσαντας ὅρους κεῖσθαι συγχεῖσθαι ὑπὸ τῆς
ἀναβάσεως τοῦ Νείλου, τὴν γεωμετρίαν δὲ μὴ περὶ τὰ αἰσθητά, εἶναι δὲ
ἄλλην τὴν περὶ τὰς τούτων ἰδέας· ὡς γοῦν ἐπὶ τῆς γεωδαισίας καὶ
γεωμετρίας, οὕτω χρὴ καὶ ἐπὶ ἰατρικῆς τὴν μέν τινα εἶναι ἰατρικὴν περὶ
τὴν τῶν αἰσθητῶν ζῴων ὑγίειαν καταγινομένην, ἀνάλογον οὖσαν τῇ
γεωδαισίᾳ, ἄλλην δὲ παρ' αὐτὴν τὴν νοητὴν τὴν μεταξὺ οὖσαν τῆς περὶ
τὴν αὐτοϋγίειαν πραγματευομένης καὶ τῆς περὶ τὴν ἐν τοῖς αἰσθητοῖς
ὑγίειαν, ἀνάλογον οὖσαν τῇ γεωμετρίᾳ.
Alexander Phil., In Aristotelis metaphysica commentaria Page 199, lin2
ἄλλας τινὰς παρὰ ταύτας, δι' ὧν ἡ ἀντίληψις ἐκείνων τῶν μεταξύ. εἰ δὲ

αἰσθήσεις, δῆλον ὅτι καὶ ζῷα τὰ τὰς αἰσθήσεις ἐκείνας ἔχοντα, μεταξὺ
ὄντα αὐτῶν τε τῶν ζῴων, τουτέστι τῶν ἰδεῶν, καὶ τῶν φθαρτῶν· οὐ γὰρ
δὴ αἰσθήσεις οἷόν τε ἄνευ ζῴων εἶναι.

τῆς
γεωδαισίας ἢ τῷ ταύτην μὲν περὶ τὰ αἰσθητὰ εἶναι καὶ τὰ τούτων μέτρα,
εὑρεθεῖσαν ἐν Αἰγύπτῳ διὰ τὴν χρείαν τῆς κατὰ τὴν χώραν διαιρέσεως
τῷ τοὺς φθάσαντας ὅρους κεῖσθαι συγχεῖσθαι ὑπὸ τῆς ἀναβάσεως τοῦ
Νείλου, τὴν γεωμετρίαν δὲ μὴ περὶ τὰ αἰσθητά, εἶναι δὲ ἄλλην τὴν περὶ
τὰς τούτων ἰδέας· ὡς γοῦν ἐπὶ τῆς γεωδαισίας καὶ γεωμετρίας, οὕτω χρὴ
καὶ ἐπὶ ἰατρικῆς τὴν μέν τινα εἶναι ἰατρικὴν περὶ τὴν τῶν αἰσθητῶν ζῴων
ὑγίειαν καταγινομένην, ἀνάλογον οὖσαν τῇ γεωδαισίᾳ, ἄλλην δὲ παρ'
αὐ-
τὴν τὴν νοητὴν τὴν μεταξὺ οὖσαν τῆς περὶ τὴν αὐτοϋγίειαν πραγματευο-
μένης καὶ τῆς περὶ τὴν ἐν τοῖς αἰσθητοῖς ὑγίειαν, ἀνάλογον οὖσαν τῇ
γεωμετρίᾳ. εἰ δὲ τοῦτο, ἔσται τις ὑγίεια παρὰ τὴν αὐτοϋγίειαν καὶ τὴν
ἐν τοῖς αἰσθητοῖς ὑγίειαν, νοητὴ καὶ νοητοῖς ζῴοις. ὡς γὰρ ὄντος αὐτο
Alexander Phil., In Aristotelis metaphysica commentaria Page 199, line

6
190

τῆς
γεωδαισίας ἢ τῷ ταύτην μὲν περὶ τὰ αἰσθητὰ εἶναι καὶ τὰ τούτων μέτρα,
αὐ-
ἐν τοῖς αἰσθητοῖς ὑγίειαν, νοητὴ καὶ νοητοῖς ζῴοις. ὡς γὰρ ὄντος αὐτο-
τριγώνου καὶ αὐτογραμμῆς, ὄντων δὲ καὶ αἰσθητῶν, περὶ ἃ ἡ γεωδαισία,
ἔστι τινὰ καὶ μεταξὺ τούτων, περὶ ἃ ἡ γεωμετρία, οὕτως καὶ οὔσης τῆς
αὐτοϋγιείας, οὔσης δὲ καὶ τῆς ἐν τοῖς αἰσθητοῖς, περὶ ἣν ἡ ἰατρική, ἔσται
τις καὶ μεταξὺ αὐτῶν ὑγίειά τε καὶ ἰατρική· ὁ γὰρ αὐτὸς λόγος.

8

τῆς γεωδαισίας ἢ τῷ ταύτην μὲν περὶ τὰ αἰσθητὰ εἶναι καὶ τὰ τούτων
μέτρα,
αὐ-
191
τις καὶ μεταξὺ αὐτῶν ὑγίειά τε καὶ ἰατρική· ὁ γὰρ αὐτὸς λόγος. εἰ δὲ
ὑγίειά τις ἔσται μεταξὺ καὶ ἰατρική, ἔσται καὶ ὑγιεινά τινα ἄλλα, δι' ὧν
τὴν ὑγίειαν ἐκεῖνος ὁ ἰατρικὸς περιποιεῖ, καὶ δηλονότι ζῷά τινα,

13
αὐ-
τὴν ὑγίειαν ἐκεῖνος ὁ ἰατρικὸς περιποιεῖ, καὶ δηλονότι ζῷά τινα, ἐν οἷς
ἐκείνη ἡ ὑγίεια. ὃ οὐκέτι τοῖς τὰ μαθηματικὰ ἐξ ἀφαιρέσεως ἀπὸ τῶν
αἰσθητῶν νοοῦσι καὶ μὴ διδοῦσιν αὐτοῖς ἰδίαν ὑπόστασιν ἕπεται, τὸ καὶ
ὑγίειάν τινα ἐξ ἀφαιρέσεως ἀνάλογον τοῖς μαθηματικοῖς νοεῖσθαι· οὐ γὰρ
ἔστιν ἐπινοίᾳ χωρίσαι οὐσίαν ἀπὸ τοῦ φυσικοῦ σώματος. ὡς δὲ ἐπὶ ἰατρι-
κῆς, ὁμοίως καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων τεχνῶν ῥηθήσεται·

26
192
κῆς, ὁμοίως καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων τεχνῶν ῥηθήσεται· διὰ τί γὰρ ἐπὶ μὲν
γεωμετρίας ἔσται τοῦτο, οὐκέτι δὲ καὶ ἐφ' ἡστινοσοῦν ἐπιστήμης; δεῖ γὰρ
αἰτίαν τινὰ τοῦ οὕτως ἔχειν λέγεσθαι. ἀπορήσας δὲ τοῦτο ἑξῆς φησι μηδὲ
τοῦτο ὑγιῶς ὑπ' αὐτῶν λέγεσθαι, τὸ εἶναι τὴν μὲν γεωδαισίαν περὶ τὰ
αἰσθητά, τὴν δὲ γεωμετρίαν περὶ ἄλλα τινά· οὐδὲ γὰρ ἡ γεωδαισία περὶ
αἰσθητά ἐστιν. οὗ πίστιν φέρει τὸ εἰ ἦν περὶ τὰ αἰσθητά, συμφθείρεσθαι
ἂν αὐτὴν φθειρομένων. ἀνάγκη γὰρ ἀναιρουμένου τοῦ περὶ ὅ ἐστί τι,
ἀναιρεῖσθαι καὶ τὸ περὶ ἐκεῖνο ὄν· εἰ γὰρ περὶ τόδε τί ἐστι, φθαρέντος
τούτου ἀνάγκη καὶ τὸ περὶ αὐτὸ ὂν ἐφθάρθαι, εἴ γε καὶ αὐτῷ τὸ εἶναι ἐν
τῷ περὶ τοῦτο εἶναι. νυνὶ δὲ οὐδεμία οὔτε τέχνη οὔτε ἐπιστήμη συμ-
φθείρεται τούτοις, ὥσπερ οὐδὲ ἡ γεωδαισία· ὡς δῆλον ὅτι οὐδὲ περὶ τού-
των οὐδὲ περὶ ταῦτά ἐστιν, ἅ ἐστιν αἰσθητὰ καὶ φθαρτά, ἀλλὰ περὶ τὸ
καθόλου, ὅ ἐστιν ἀίδιον. πᾶσα γὰρ ἐπιστήμη τε καὶ τέχνη περὶ τὸ κα-
θόλου συνίσταται, ὃ οὐκ ἔστιν αἰσθητόν· οὐ γὰρ εἰ χρῆταί τις πρὸς τὰ αἰ

27
193
θόλου συνίσταται, ὃ οὐκ ἔστιν αἰσθητόν· οὐ γὰρ εἰ χρῆταί τις πρὸς τὰ αἰ-
σθητὰ ταῖς ἐπιστήμαις καὶ τέχναις, ἤδη περὶ ταῦτά εἰσιν·

33
θόλου συνίσταται, ὃ οὐκ ἔστιν αἰσθητόν· οὐ γὰρ εἰ χρῆταί τις πρὸς τὰ αἰ-
σθητὰ ταῖς ἐπιστήμαις καὶ τέχναις, ἤδη περὶ ταῦτά εἰσιν· ἀλλὰ οὖσαι περὶ
τὰ καθόλου καὶ τὰ τοιαῦτα περὶ τὰ αἰσθητὰ πραγματεύονται, οὐχ ᾗ αἰ-

σθητὰ καὶ τάδε, ἀλλ' ᾗ τοιάδε καὶ τοῦ κοινοῦ μετέχει. ὥστε εἰ μηδὲ ἡ
γεωδαισία περὶ τὰ αἰσθητὰ μεγέθη, οὐκ ἂν διαφέροι αὐτῆς ἡ γεωμετρία
τῷ αὐτὴ περὶ νοητὰ εἶναι· καὶ γὰρ ἐκείνη περὶ τὰ τοιαῦτα. κατὰ τὸν
αὐτὸν λόγον οὐδὲ ἰατρική ἐστι περὶ αἰσθητὴν ὑγίειαν· συμφθείροιτο γὰρ
ἂν φθειρομένοις τοῖς περὶ ἅ ἐστιν. ἑξῆς δὲ δείκνυσιν ὅτι οὐδὲ ἡ ἀστρο
Protagoras Soph., Frag. Frag. 7, line 1
fuisse et paratas a Protagora rerum inlustrium disputationes, quae nunc

communes appellantur loci. QUINTIL. III 1, 10 Abderites P., a quo
decem milibus denariorum didicisse artem, quam edidit, Euathlus [s. II
254, 21. 255, 12. 256, 11] dicitur. 1, 12 (84 A 10) horum primi communis
194
locos tractasse dicun-tur P., Gorgias, affectus Prodicus et Hippias et

idem P. et Thrasymachus. DIOG. IX 51 πρῶτος ἔφη (Π.) δύο λόγους
εἶναι περὶ παντὸς πράγματος ἀντικειμένους ἀλλήλοις. ARISTOT. Rhet. B
24. 1402a 23 [vgl. A 21] ... τὸν ἥττω ... λόγον κρείττω ποιεῖν.
ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
ARISTOT. Metaph. B 2. 997b 32 οὐδὲ τοῦτο ἀληθές, ὡς ἡ γεωδαισία τῶν
αἰσθητῶν ἐστι μεγεθῶν καὶ φθαρτῶν· ἐφθείρετο γὰρ ἂν φθειρομένων.

ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τῶν αἰσθητῶν ἂν εἴη μεγεθῶν οὐδὲ περὶ τὸν οὐρανὸν ἡ
ἀστρολογία τόνδε. οὔτε γὰρ αἱ αἰσθηταὶ γραμμαὶ τοιαῦταί εἰσιν οἵας λέγει ὁ
γεωμέτρης· οὐθὲν γὰρ εὐθὺ τῶν αἰσθητῶν οὕτως οὐδὲ στρογγύλον· ἅπτεται
γὰρ τοῦ κανόνος οὐ κατὰ στιγμὴν ὁ κύκλος, ἀλλ' ὥσπερ Πρωταγόρας
ἔλεγεν ἐλέγχων τοὺς γεωμέτρας,
οὔτε ...
Φλάβιος Κλαύδιος Contra Galilaeos Page 194, line 4
τούτου γὰρ πάντες ἐγένοντο τελεστικοὶ φύσει καὶ θεολογικοὶ, καθὸ

δὴ δοκοῦσι μόνον Ἑβραῖοι τὰ ἑαυτῶν ἀποσεμνύνειν. Syrilli verba:
εἶτα κατασκώπτει (sc. ὁ Ἰουλιανὸς) τὸν μακάριον Δαβὶδ καὶ Σαμψὼν καὶ
οὐ σφόδρα γενέσθαι φησὶν αὐτοὺς ἐν ταῖς μάχαις ἀλκιμωτάτους, ἀλλὰ
τῆς
Ἑλλήνων καὶ Αἰγυπτίων εὐσθενείας ἡττῆσθαι παρὰ πολὺ καὶ μόλις μέχρι
τῶν τῆς Ἰουδαίας τερμάτων τὸ τῆς βασιλείας αὐτοῖς ὡρίσθαι μέτρον.
Ἀλλ' ἀρχὴν ἔδωκεν ὑμῖν ἐπιστήμης ἢ μάθημα φιλόσοφον;
καὶ ποῖον; ἡ μὲν γὰρ περὶ τὰ φαινόμενα θεωρία παρὰ τοῖς
Ἕλλησιν ἐτελειώθη, τῶν πρώτων τηρήσεων παρὰ τοῖς βαρβά-
ροις ἐν Βαβυλῶνι γενομένων· ἡ δὲ περὶ τὴν γεωμετρίαν ἀπὸ
τῆς γεωδαισίας τῆς ἐν Αἰγύπτῳ τὴν ἀρχὴν λαβοῦσα πρὸς το-
σοῦτον μέγεθος ηὐξήθη· τὸ δὲ περὶ τοὺς ἀριθμοὺς ἀπὸ τῶν
Φοινίκων ἐμπόρων ἀρξάμενον τέως εἰς ἐπιστήμης παρὰ τοῖς
Ἕλλησι κατέστη πρόσχημα. τὰ δὴ τρία † μετὰ τῆς † συναρίθμου
μουσικῆς Ἕλληνες εἰς ἓν συνῆψαν, ἀστρονομίαν γεωμετρίᾳ προς-
υφήναντες, ἀμφοῖν δὲ προσαρμόσαντες τοὺς ἀριθμοὺς καὶ
τὸ ἐν τούτοις ἐναρμόνιον κατανοήσαντες. ἐντεῦθεν ἔθεντο τῇ
παρὰ σφίσι μουσικῇ τοὺς ὅρους, εὑρόντες τῶν ἁρμονικῶν λόγων
πρὸς τὴν αἴθησιν τῆς ἀκοῆς ἄπταιστον ὁμολογίαν ἢ ὅτι τούτου
μάλιστα ἐγγύς.
195
Μιχαήλ Ψελλός. Orationes forenses et acta oration 1, line 2699
γὰρ ᾔδει τοὺς λόγους οὐδὲ ἐσταθμοῦτο.

Ἀλλὰ τί μοι περὶ τούτων; ἃ πάλαι καὶ αὐτὸς εἰδὼς ἢ
μόνος ἢ παρὰ τοὺς ἄλλου ὡς φλυαρίαν ἀπέπτυσα. πλὴν
τοῦτο μέμψιν αὐτῷ ἴσως ἔχει, οὐδαμῶς δ' ἐπαχθείη ὡς ἔγ-
κλημα. ὅτι δὲ τὸν χρυσὸν παρὰ τοὺς καθεστηκότας νόμους
εἰργάζετο κεκρυμμένως καὶ ὑπὸ σκότῳ, τοῦτο πῶς οὐκ ἂν
ἀπογραφείη ταῖς δημοσίαις κύρβεσι; καὶ τίς ἀνὴρ περὶ
ταῦτα πραγματευόμενος δημοσίων ἀδικημάτων οὐκ εἰκό-
τως γράψαιτο; οὐ γὰρ ἐκ μετάλλων μόνον οὐδ' ἀπὸ τῶν
τῆς γῆς μυχῶν ὁ τοῦ βασιλέως ἐπιδίδωσι θησαυρός, οὐδὲ
φόροι τοῦτον πλήθουσι μόνοι καὶ γεωδαισίας συντέλειαι,
καὶ οὐδ' ὁ βοηλάτης αὐτῷ λειτουργεῖ μόνος, ἀλλ' οὐδὲν
ἧττον καὶ ὁ χρυσελάτης καὶ ὁ τὸν καττίτερον ἐλαύνων καὶ
ὁ τήκων τὸν μόλυβδον. χεῖρες οὖν ἐκεῖνον ἐλαύνουσιν εὐ-
φυεῖς καὶ οἷον ἀναλύουσι καὶ ἀπολεπτύνουσιν, ἐπαναδι-
πλοῦσι γοῦν πολλάκις. εἶτα δὴ φείδονται τῆς χειρὸς καὶ
τῷ ῥαιστῆρι οὐ πάνυ τι χρῶνται, καὶ αὖθις τὰ χρυσᾶ ὑφά-
σματα συντιθέασι, μέχρις ἂν εἰς ἀράχνης λεπτότητα τὴν
ἀντιτυπίαν τοῦ χρυσοῦ διαλύσωσιν. ὁ μὲν οὖν τις ἀμιγής
ἐστι καὶ διαυγάζει λαμπρότερον, ὁ δὲ μετὰ τῆς ὑφειμένης
ὕλης ἐλαύνεται. καὶ ὁ μέν τις διμοιρίτης πρὸς τὴν
Syrianus Phil., In Aristotelis metaphysica commentaria Page 25, line 30
αὐτοῖς συζυγοῦσιν ἀλλὰ διανοήσεις, ἅτε λόγοις οὖσιν ἀύλοις· οὔτε τὸ

εἶναι
μεταξὺ τῶν νοητῶν ζῴων καὶ τῶν αἰσθητῶν ἐν τοῖς καθόλου λόγοις τῆς
ψυχῆς ἢ τοῖς εἴδεσι τοῖς φυσικοῖς ἕτερα ζῷα παραιτήσαιτο ἄν τις
συγχωρεῖν.
ὥστε οὔτε ἀληθῆ τὰ λαμβανόμενα οὔτε τὸ ἐξ αὐτῶν συναγόμενον
ἄτοπον.
ἀπορήσειε ... ἐπιστήμας. τοῦτο μὲν εὖ ζητεῖ· καὶ γὰρ τῷ ὄντι ἐστὶν
ἄπορον, ποίας ἐπιστήμας τῶν τῇδε φήσομεν εἶναι παραδειγματικωτέρας·
ὅμως δὲ ἀποκρινούμεθα αὐτῷ, ὅτι τῶν περὶ φυσικὰ εἴδη τὴν κατανόησιν
ἐχουσῶν ἢ λόγους ἢ ἀριθμοὺς φυσικοὺς ἀνάγκη πρεσβυτέρας εἶναι [τῶν
τῇδε], αἳ περὶ τὰ ἄυλα τούτων παραδείγματα διατρίψουσιν.
Εἰ γὰρ ... ὑγιεινόν.

196
Οὐ τούτῳ μὲν διαφέρει μόνῳ γεωδαισία γεωμετρίας, ἀλλ' ὅτι καὶ ἡ
μὲν χρείας ἀνθρωπικῆς στοχάζεται καὶ πρὸς τὸ χρήσιμον ὁρᾷ τοῦ θνητοῦ
βίου χειρουργίας τε ἐφάπτεται καὶ τοῦ ὄντως ὄντος ἔννοιαν οὐ
προχειρίζει
τῶν αἰσθητῶν τὴν ψυχὴν καὶ διακαθαίρει τὸ ταύτης ὄμμα περιάγει
τε πρὸς νόησιν, ἀφιστᾶσα τῆς παχυτέρας καὶ μορφωτικῆς τῶν ἐνύλων
συν-
τάξεως. ὅμως δὲ λεγέσθωσαν ταύτῃ διαφέρειν. τί οὖν; οὐχ ἕψεται τὸ
καὶ ἰατρικὴν ἄλλην τινὰ παρά τε τὴν θείαν ἰατρικὴν εἶναι καὶ παρὰ τὴν
τῶν θνητῶν σωμάτων; ἀλλ' ἔγωγε μὴ πρὸ πάσης κατασκευῆς τοῦτο συγ-
χωρῶν αἰσχυνοίμην ἂν ἐμαυτόν. ἔστω γὰρ ὁ Παιήων ἢ εἰ βούλοιτό τις
λέγειν ὁ σωτὴρ Ἀσκληπιὸς ὁ τὴν θείαν ἔχων ἰατρικήν, δι' ἧς θεοῖς τε καὶ
ψυχαῖς καὶ σώμασι τοῖς μὲν ἀεὶ τὸ προσῆκον ἀπονέμει μέτρον,
Syrianus Phil., In Aristotelis metaphysica commentaria Page 26, line 30
χρείαν τοῦ θνητοῦ βίου συντελουσῶν ἐκ τοῦ γονίμου τῆς ψυχῆς λόγου
προελή-
λυθεν, ἐζήτηται καὶ τοῖς πρεσβυτάτοις τῶν φιλοσόφων, τοῖς
Πυθαγορείοις
φημὶ καὶ Παρμενίδῃ καὶ τῷ Πλάτωνι καὶ τοῖς ὕστερον τὴν ἐκείνων
θεωρίαν
ἐξηπλωκόσιν Πλωτίνῳ καὶ Ἰαμβλίχῳ καὶ Πορφυρίῳ. ὅτι μέντοι τὰς ἀνά-
λογον καὶ ἐν θεοῖς ἔστιν ἐπινοεῖν, δηλοῦσι καὶ οἱ θεολόγοι Κύκλωπας καὶ
Ἥφαιστον χαλκέας καὶ οἰκοδόμους οὐκ ὀκνοῦντες καλεῖν, οὐδὲ Ἀθηνᾷ

καὶ
Κόρῃ τὴν ὑφαντικὴν ἀποκληροῦν. οὐκ εὐθέως δὲ τὰς ἀνάλογον θεω-
ρουμένας καὶ παραδείγματα τῶν τῇδέ φαμεν, ἐὰν μὴ αἱ τῇδε κατ' ἐκείνας
ποιῶσι, [καὶ οὐ] πρὸς ἐκείνας ἀνατεινόμεναι κἀκείναις ἀπεικαζόμεναι.
ἅμα ...
φθειρομένων. μάλιστα μὲν αὐτὸς ὑπέθου τῶν φθαρτῶν λέγειν αὐτοὺς
εἶναι τὴν γεωδαισίαν, καὶ οὐκ ἴσμεν τοῦτο παρ' αὐτοῖς κείμενον. ἔπειτα
τίς
ἀνάγκη τὰς τῶν φθαρτῶν τέχνας αὐτοῖς συμφθείρεσθαι τοῖς φθαρτοῖς;
ὅμοιον
ὡς εἴ τις ἔλεγε τοὺς τῶν φθαρτῶν ὁρισμοὺς συμφθείρεσθαι τοῖς ὁριστοῖς.
τὸ δὲ οἶμαι, σωζομένου τοῦ εἴδους, κἂν τὰ καθ' ἕκαστα θνητὰ ᾖ, ἀνάγκη
καὶ τὸν ὁρισμὸν σώζεσθαι, εἴτε λέγοι τις αὐτὸν εἴτε μή. ταὐτὸν δὴ τοῦτο
κἀπὶ τῶν τεχνῶν· σώζονται γὰρ αὗται, κἂν φθαρτῶν ὦσι πραγμάτων
197
προνοη-
τικαί, τοῖς καθόλου λόγοις κρατούμεναι· οἳ κἂν ὦσι προβεβλημένοι παρὰ
τῶν ἐν γενέσει ψυχῶν, ἀνάγκη διαμένειν καὶ τὰς τοιαύτας τῶν τεχνῶν.
καὶ γὰρ ἄλλως διαφέρει τὸ ἐν φθαρτῷ εἶναι καὶ φθαρτοῦ προνοεῖν ἢ περὶ
φθαρτὸν ἐνεργεῖν· καὶ τὸ μὲν ἐν φθαρτῷ ὂν ἀνάγκη πᾶσα τῷ ὑποκειμένῳ
συμφθείρεσθαι, τὸ δὲ περὶ φθαρτὸν ἐνεργοῦν οὐκ ἀνάγκη τοῦδε

φθειρομένου
Asclepius Phil., In Aristotelis metaphysicorum libros A-Z commentaria

Page 12, line 31
νομίαν. ἐζήτησαν γὰρ διὰ τί ποτὲ μὲν γίνονται μεγάλαι αἱ ἡμέραι, ποτὲ
δὲ μικραί, καὶ διὰ τί ποτὲ μὲν θέρος, ποτὲ δὲ χειμών, καὶ ὅσα ἄλλα τοι-
αῦτα. καὶ μάλιστα τὰ τοιαῦτα κατωρθώθησαν ἐν τοῖς τόποις, ἐν οἷς ἐσχό-
λαζον τούτοις οἱ ἄνθρωποι. λέγει δὲ τὴν Αἴγυπτον· ἐκεῖσε γὰρ πρῶτον
συνέστησαν αἱ μαθηματικαὶ ἐπιστῆμαι, ἐπειδὴ οἱ ἱερεῖς τὰ ἀναγκαῖα
εἶχον
ἄλλοθεν αὐτοῖς παρεχόμενα καὶ ἐσχόλαζον μόνοις τοῖς μαθήμασιν· διὸ
καὶ
ἐν τοῖς ἱερογλυφικοῖς γράμμασι ταῦτα εἶχον γεγραμμένα. ὅτι δὲ καὶ αἱ
μαθηματικαὶ ἐπιστῆμαι ἐξ ἐμπειρίας ἤρξαντο, ἐνεδείξατο διὰ τῶν ἱερέων
τῶν ἐν Αἰγύπτῳ. ἐν γὰρ τῷ σχολάζειν διὰ τῶν τηρήσεων τῶν κατ' οὐ-
ρανὸν γινομένων ἐμπειρίαν πρῶτον ἔσχον, εἶτα τέχνην συνεστήσαντο.
οὕτως δὲ καὶ ἡ γεωμετρία κατὰ τὴν ἀρχὴν εὑρέθη ἀπὸ τῆς γεωδαισίας.
ὥσπερ δὲ ἡ εὕρεσις τῶν τοιούτων ὑπὸ τῶν σχολαζόντων, οὕτω καὶ ἡ περὶ
ταῦτα ἐνέργεια σχολῆς δεῖται.
Εἴρηται μὲν οὖν ἐν τοῖς Ἠθικοῖς, τίς διαφορὰ τέχνης καὶ ἐπιστήμης.
Ἐντεῦθεν βούλεται ἡμῖν εἰπεῖν ἐκ τίνων ἡ γνῶσις τῆς ψυχῆς κατορ-

θοῦται καὶ ἀναζωπυρεῖται, καὶ φησὶν ὅτι πέντε ταῦτα τὸν ἀριθμὸν ὑπάρ-
χουσι, τέχνη, φρόνησις, ἐπιστήμη, σοφία, νοῦς. τῷ τῆς τέχνης οὖν ὀνό-
ματι χρησάμενος καὶ κατὰ τῆς ἐπιστήμης περὶ τῆς διαφορᾶς αὐτῶν ἀνέ-
πεμψεν ἡμᾶς εἰς τὰ Ἠθικά. ἐν γὰρ τῷ Ζ τῶν Νικομαχείων ἡ τούτων
διαίρεσις αὐτῷ παραδέδοται. ἐν οἷς πέντε εἶναι λέγει οἷς ἀληθεύει ἡ

198
Page 170, line 21
αἰσθητά, περὶ ἃ ἡ ἁρμονική; τὸ γὰρ ὀπτικῇ εἶναι τὸ περὶ ὁρατῶν λέγειν

καὶ τὸ ἁρμονικῇ τὸ περὶ ἀκουστῶν. τούτῳ γὰρ ἀκολουθήσει καὶ
αἰσθήσεις
τινὰς μεταξὺ λέγειν καὶ ἄλλας τινὰς παρὰ ταύτας, δι' ὧν ἡ ἀντίληψις ἐκεί-
νων τῶν μεταξύ. εἰ δὲ ὅτι αἰσθήσεις, δῆλον ὅτι καὶ ζῷα τὰ τὰς αἰσθή-
σεις ἐκείνας ἔχοντα, μεταξὺ ὄντα αὐτῶν τε τῶν ζῴων, τουτέστι τῶν
ἰδεῶν,
καὶ τῶν φθαρτῶν· οὐ γὰρ δὴ αἰσθήσεις οἷόν τε ἄνευ ζῴων εἶναι.
Ἀπορήσειε δ' ἄν τις καὶ παρὰ ποῖα τῶν ὄντων δεῖ

ζητεῖν ταύτας τὰς ἐπιστήμας.
Ἐντεῦθεν πάλιν ἀπορῶν ἕτερον ἔγκλημα ἐπιφέρει τοῖς ὑποτιθεμένοις

εἶναι διανοητὰς οὐσίας αὐτὰς καθ' αὑτὰς ὑπαρχούσας. φησὶν οὖν ὅτι ἡ
γεωδαισία περὶ τὰ αἰσθητὰ καταγίνεται· διὰ τοῦτο γὰρ καὶ γεωδαισία
λέγεται, παρὰ τοὺς δασμοὺς τῆς γῆς· ἡ μέντοι γεωμετρία οὐ περὶ
αἰσθητῶν
διαλέγεται, ἀλλὰ περὶ τῶν ἐξ ἀφαιρέσεως. ἐπεὶ οὖν ἡ γεωδαισία περὶ
αἰσθητὰ καταγίνεται, ταῦτα δὲ τὰ αἰσθητὰ φθαρτὰ ὑπάρχουσι, δῆλον ὡς
ὅτι φθειρομένων τῶν αἰσθητῶν καὶ ἡ ἐπιστήμη ἡ ἔχουσα περὶ αὐτὰ φθεί-
ρεται. λέγομεν τοίνυν ἡμεῖς ὅτι εἰ μὲν περὶ ἓν αἰσθητὸν εἴη ἡ γεωδαισία
καὶ ὡς ἐν ὑποκειμένῳ ἐθεωρεῖτο ἡ γεωδαισία, εὖ ἂν εἶχεν· ἐπειδὴ δὲ οὐκ
ἔχει περὶ ἕν, ἀλλὰ κἂν τοῦτο φθαρῇ τὸ αἰσθητόν, φανερὸν ὅτι σώζεται
ἕτερον,
οὐ δεῖ λέγειν ὅτι συμφθείρεται ἡ ἐπιστήμη. τοῦτο οὖν φησιν ὅτι ἄξιόν
ἐστιν
ἀπορίας· ἐπεὶ ἔλεγον τὰς μαθηματικὰς ἐπιστήμας περὶ τὰ μεταξὺ εἶναι
τῶν τε αἰσθητῶν καὶ τῶν ἰδεῶν, ζητεῖ παρὰ τίνα τῶν αἰσθητῶν

Page 170, line 26
Ἀπορήσειε δ' ἄν τις καὶ παρὰ ποῖα τῶν ὄντων δεῖ ζητεῖν ταύτας τὰς
ἐπιστήμας.
199

λέ-
γεται, παρὰ τοὺς δασμοὺς τῆς γῆς· ἡ μέντοι γεωμετρία οὐ περὶ αἰσθητῶν
ἕτερον,
ἐστιν
τῶν τε αἰσθητῶν καὶ τῶν ἰδεῶν, ζητεῖ παρὰ τίνα τῶν αἰσθητῶν ἐστι τὰ
μεταξὺ ταῦτα, περὶ ἃ αἱ μαθηματικαί. ὡς γάρ, φησίν, ἔχει ἡ γεωδαισία
πρὸς τὴν γεωμετρίαν, οὐδενὶ ἄλλῳ διαφέρουσαν τῆς γεωδαισίας ἢ τῷ
ταύτην μὲν περὶ τὰ αἰσθητὰ εἶναι καὶ τὰ τούτων μέτρα, εὑρεθεῖσαν ἐν
Αἰγύ-
πτῳ διὰ τὴν χρείαν τῆς κατὰ τὴν χώραν διαιρέσεως τῷ τοὺς φθάσαντας
ὅρους συγχεῖσθαι ὑπὸ τῆς τοῦ Νείλου ἀναβάσεως, τὴν δὲ γεωμετρίαν μὴ

Page 170, line 27
Ἀπορήσειε δ' ἄν τις καὶ παρὰ ποῖα τῶν ὄντων δεῖ

ζητεῖν ταύτας τὰς ἐπιστήμας.

λέ-
200
ἕτερον,
ἐστιν
ταύ-
την μὲν περὶ τὰ αἰσθητὰ εἶναι καὶ τὰ τούτων μέτρα, εὑρεθεῖσαν ἐν Αἰγύ-
περὶ τὰ αἰσθητὰ εἶναι, ἀλλὰ περὶ τὰ νοητὰ τὰ μεταξύ, εἶναι δὲ ἄλλην τὴν

Page 170, line 32
ἕτερον,
ἐστιν
ταύ-
περὶ τὰς τούτων ἰδέας, ὡς οὖν ἐπὶ τῆς γεωδαισίας καὶ γεωμετρίας, οὕτως
201
τις ἀξιώσει καὶ ἐπὶ ἰατρικῆς καὶ ἔσται τις ἰατρικὴ ἀνάλογος οὖσα τῇ γεω-
μετρίᾳ μεταξὺ ὑπάρχουσα, καὶ πάλιν ἄλλη ἰατρικὴ αἰσθητή, καὶ ἄλλη
ἰατρικὴ νοητή. καίτοι πῶς τοῦτο δυνατὸν ὑπάρχειν; καὶ γὰρ ἡ ὑγεία ἐπὶ
σωμάτων θεωρεῖται ἐχόντων συμμετρίαν καὶ σύνθεσιν τοιάνδε· οὐ
δυνατὸν

Page 170, line 33

ἕτερον,
ἐστιν
ταύ-
δυνατὸν
δὲ ταύτην θεωρεῖσθαι καὶ ἐπὶ διανοητῶν οὔτε ἐπὶ νοητῶν. καὶ ταῦτα μὲν
202

Page 171, line 2
ἕτερον,
ἐστιν
ταύ-
δυνατὸν
ὁ Ἀριστοτέλης. φαμὲν δὲ πρὸς αὐτὸν ὅτι ἔστι καὶ διανοητὴ ἰατρικὴ, αὐτὸς
ὁ λόγος ὁ τῆς ἰατρικῆς ὑπάρχων ἐν τῇ ἡμετέρᾳ ψυχῇ, ἔστι δὲ καὶ νοητὴ

ἰατρική, ὁ λόγος ὁ παρὰ τῷ δημιουργῷ, φησί, καθ' ὃν λόγον ἐστὶν ὁ
κόσμος,
ὥς φησιν, ἄνοσος καὶ ἀγήρως. ἅμα δὲ οὐδὲ τοῦτο ἀληθὲς ὑπάρχει,
ὡς ὅτι ἡ γεωδαισία τῶν αἰσθητῶν ἐστι μεγεθῶν καὶ φθαρτῶν·

Page 171, line 12
203

δυνατὸν
ὁ Ἀριστοτέλης. φαμὲν δὲ πρὸς αὐτὸν ὅτι ἔστι καὶ διανοητὴ ἰατρικὴ, αὐτὸς
ὁ λόγος ὁ τῆς ἰατρικῆς ὑπάρχων ἐν τῇ ἡμετέρᾳ ψυχῇ, ἔστι δὲ καὶ νοητὴ

ἰατρική, ὁ λόγος ὁ παρὰ τῷ δημιουργῷ, φησί, καθ' ὃν λόγον ἐστὶν ὁ
κόσμος,
ὥς φησιν, ἄνοσος καὶ ἀγήρως. ἅμα δὲ οὐδὲ τοῦτο ἀληθὲς ὑπάρχει,
ὡς ὅτι ἡ γεωδαισία τῶν αἰσθητῶν ἐστι μεγεθῶν καὶ φθαρτῶν·
ἐφθείρετο γὰρ ἂν φθειρομένων. πῶς δὲ οὐ φθείρεται, εἴρηται.
Ἀλλὰ μὴν οὐδὲ τῶν αἰσθητῶν ἂν εἴη μεγεθῶν.
Ὃ λέγει τοῦτό ἐστιν, ὅτι οὐδὲ τῶν αἰσθητῶν μεγεθῶν ἐστιν ἡ γεωμε-
τρία. εἰ γὰρ περὶ τὰ αἰσθητὰ μεγέθη κατεγίνετο, φανερὸν ὅτι οὐκ ἂν εἶχεν
ἀκρίβειαν λέγουσα ὅτι εὐθεῖα κύκλου κατὰ ἓν σημεῖον ἅπτεται· αἰσθητῶς
γὰρ οὐχ ἅπτεται κατὰ ἓν σημεῖον, ἀλλὰ κατὰ πλείονα. ὥστε ἐξ ἀφαιρέ-
σεως τῶν αἰσθητῶν λαμβάνει τὰ εἴδη ἡ γεωμετρία, καὶ οὕτως αὐτὰ ἀκρι-
βῶς πολυπραγμονεῖ. καὶ δῆλον ὅτι οὐκ ἔχει περὶ διανοητά, ὥς φασιν,
ἀλλὰ
περὶ τὰ ἐξ ἀφαιρέσεως. καὶ ταῦτα μὲν ὁ Ἀριστοτέλης· φαμὲν δὲ ἡμεῖς
πρὸς αὐτὸν ὅτι ὡς ἔχει τὸ γνωστὸν πρὸς τὸ γνωστόν, οὕτως ἔχει καὶ ἡ

Page 171, line 28
γὰρ οὐχ ἅπτεται κατὰ ἓν σημεῖον, ἀλλὰ κατὰ πλείονα. ὥστε ἐξ ἀφαιρέ-
σεως τῶν αἰσθητῶν λαμβάνει τὰ εἴδη ἡ γεωμετρία, καὶ οὕτως αὐτὰ ἀκρι-
βῶς πολυπραγμονεῖ. καὶ δῆλον ὅτι οὐκ ἔχει περὶ διανοητά, ὥς φασιν,
ἀλλὰ
περὶ τὰ ἐξ ἀφαιρέσεως. καὶ ταῦτα μὲν ὁ Ἀριστοτέλης· φαμὲν δὲ ἡμεῖς
πρὸς αὐτὸν ὅτι ὡς ἔχει τὸ γνωστὸν πρὸς τὸ γνωστόν, οὕτως ἔχει καὶ ἡ
γνῶσις πρὸς τὴν γνῶσιν. εἰ τοίνυν τὰ μὲν αἰσθητὰ πρωτουργὰ ὑπάρχουσι,
τὰ δὲ ἐξ ἀφαιρέσεως ἐκ τῶν αἰσθητῶν τὸ εἶναι ἔχουσι, κρεῖττον δὲ τὸ

παράδειγμα τῆς εἰκόνος, φανερὸν ὅτι καὶ αἱ αἰσθήσεις ὡς πρωτουργοὶ
κρείττονες ἔσονται τῶν ἐξ ἀφαιρέσεως· ὥστε καὶ ἡ γνῶσις κρείττων
ἔσται
204
ἡ καταγινομένη περὶ τὰ αἰσθητὰ τῆς καταγινομένης περὶ τὰ ἐξ ἀφαιρέ-

σεως· καὶ οὕτως κρείττων ἔσται γεωδαισία γεωμετρίας, ὅπερ προφανῶς
ἄτοπον. ὅτι γὰρ ἔχομεν τοὺς λόγους τῶν πραγμάτων ἐν ἑαυτοῖς καὶ οὐκ
ἐκ τῶν αἰσθητῶν, δῆλον ἐκ τοῦ καταγινώσκειν ἡμᾶς πάντων τῶν
αἰσθητῶν,
καὶ τοῦ κύκλου τοῦ αἰσθητοῦ καὶ τῶν ἄλλων ὁμοίως ἁπάντων τῶν αἰσθη-
τῶν· εἰ δὲ ἦσαν παραδείγματα τὰ αἰσθητά, οὐκ ἄν ποτε αὐτῶν
κατέγνωμεν.
ἐφεξῆς οὖν δείκνυσιν ὡς ὅτι οὐδὲ ἡ ἀστρολογία περὶ αἰσθητῶν λέγει,
οἷον
περὶ τοῦδε τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῶνδε τῶν ἄστρων· ἀδύνατον γὰρ τὸν περὶ
αἰσθητῶν διαλεγόμενον ἀκριβῶς διαλεχθῆναι· ἀλλὰ δῆλον ὡς ὅτι ἐξ
ἀφαι-
ρέσεως. ὁμοίως δὲ καὶ ἐπὶ γραμμῶν· οὔτε γὰρ αἱ αἰσθηταὶ γραμμαὶ
τοιαῦται ὑπάρχουσιν οἵας λέγει ὁ γεωμέτρης· οὐδὲν γὰρ εὐθὺ τῶν αἰ-
σθητῶν οὕτως οὐδὲ στρογγύλον. ὁ γὰρ κύκλος ὁ αἰσθητὸς τοῦ κανόνος
David Phil., Prolegomena philosophiae Page 64, line 23
εἴδεσιν. ἰστέον ὅτι τῇ ἀριθμητικῇ ἡ λογιστικὴ παράκειται. διαφέρουσι

δὲ ἀλλήλων, ὅτι ἡ μὲν ἀριθμητικὴ τὴν φύσιν αὐτὴν τῶν ἀριθμῶν ζητεῖ
καὶ περὶ τοῦ καθ' ἑαυτὸν νοουμένου ἀριθμοῦ διαλαμβάνει καὶ οὐ τέμνει
τὴν μονάδα, ἡ δὲ λογιστικὴ περὶ τοῦ ἐν τοῖς πράγμασι θεωρουμένου ἀριθ-
μοῦ διαλαμβάνει· ἀντὶ γὰρ τῆς μονάδος λαμβάνει ἢ ἕνα ἄνθρωπον ἢ ἕνα
ἵππον ἢ πηχυαῖον ξύλον καὶ τέμνει τὴν μονάδα εἰς ἥμισυ τρίτον ἕκτον καὶ
εἰς τὰ τοιαῦτα. τῇ δὲ μουσικῇ ἡ ἔνυλος μουσικὴ παράκειται. καὶ ἰστέον

ὅτι ἡ μὲν μουσικὴ τῷ λόγῳ μόνῳ κέχρηται, ἡ δὲ ἔνυλος μουσικὴ τοῖς
ὀργάνοις οἷον τοῖς κυμβάλοις καὶ τοῖς αὐλοῖς. τῇ δὲ γεωμετρίᾳ ἡ γεω-
δαισία παράκειται. καὶ ἡ μὲν γεωμετρία τὸν λόγον τῶν μεγεθῶν καὶ τῶν
σχημάτων παραδίδωσιν, ἡ δὲ γεωδαισία κέχρηται τῷ ἔργῳ καὶ τέμνει
τὴν
γῆν, ὅθεν καὶ γεωδαισία λέγεται παρὰ τὸν δασμὸν ἤτοι τὸν μερισμὸν τῆς
γῆς. τῇ δὲ ἀστρονομίᾳ ἡ σφαιρικὴ παράκειται. ἀλλ' ἡ μὲν ἀστρονομία

περὶ μόνα τὰ οὐράνια σώματα καταγίνεται, ἡ δὲ σφαιρικὴ περὶ πᾶσαν
σφαῖραν καταγίνεται· λέγει γὰρ τὰ συμβαίνοντα ἑκάστῃ σφαίρᾳ, εἴτε
ὀστρα-
κίνη εἴη εἴτε ξυλίνη εἴτε λιθίνη, σκοποῦσα τὰ ὑπάρχοντα πάσῃ σφαίρᾳ,
οὐ
μόνῃ τῇ οὐρανίᾳ, ὡς Θεοδόσιος ἐν τοῖς σφαιρικοῖς διαλαμβάνει. καὶ
ἔστιν
205
ἡ σφαιρικὴ ἀυλοτέρα τῆς ἀστρονομίας ὡς διαλαμβάνουσα περὶ τῆς τῷ

λόγῳ
θεωρουμένης σφαίρας. ἰστέον δὲ ὅτι φησὶν ὁ Ὁλυμπιόδωρος ὡς τῶν μὲν
ἄλλων μαθηματικῶν εἰδῶν μέχρι τοῦ νῦν φυλάττεται λείψανα,
δὲ ἀλλήλων, ὅτι ἡ μὲν ἀριθμητικὴ τὴν φύσιν αὐτὴν τῶν ἀριθμῶν ζητεῖ

ὀργάνοις οἷον τοῖς κυμβάλοις καὶ τοῖς αὐλοῖς. τῇ δὲ γεωμετρίᾳ ἡ
γεωδαισία παράκειται. καὶ ἡ μὲν γεωμετρία τὸν λόγον τῶν μεγεθῶν καὶ
τῶν σχημάτων παραδίδωσιν, ἡ δὲ γεωδαισία κέχρηται τῷ ἔργῳ καὶ
τέμνει τὴν γῆν, ὅθεν καὶ γεωδαισία λέγεται παρὰ τὸν δασμὸν ἤτοι τὸν
μερισμὸν τῆς γῆς. τῇ δὲ ἀστρονομίᾳ ἡ σφαιρικὴ παράκειται. ἀλλ' ἡ μὲν
ἀστρονομία περὶ μόνα τὰ οὐράνια σώματα καταγίνεται, ἡ δὲ σφαιρικὴ
περὶ πᾶσαν
ὀστρα-
οὐ
ἔστιν
λόγῳ
ἄλλων μαθηματικῶν εἰδῶν μέχρι τοῦ νῦν φυλάττεται λείψανα, οἷον τῆς
ἀριθμητικῆς τῆς γεωμετρίας τῆς ἀστρονομίας· περὶ δὲ τῆς μουσικῆς
φησιν
206

ὀργάνοις οἷον τοῖς κυμβάλοις καὶ τοῖς αὐλοῖς. τῇ δὲ γεωμετρίᾳ ἡ γεω-
δαισία παράκειται. καὶ ἡ μὲν γεωμετρία τὸν λόγον τῶν μεγεθῶν καὶ τῶν
σχημάτων παραδίδωσιν, ἡ δὲ γεωδαισία κέχρηται τῷ ἔργῳ καὶ τέμνει
τὴν
γῆν, ὅθεν καὶ γεωδαισία λέγεται παρὰ τὸν δασμὸν ἤτοι τὸν μερισμὸν τῆς
γῆς. τῇ δὲ ἀστρονομίᾳ ἡ σφαιρικὴ παράκειται. ἀλλ' ἡ μὲν ἀστρονομία

περὶ μόνα τὰ οὐράνια σώματα καταγίνεται, ἡ δὲ σφαιρικὴ περὶ πᾶσαν
ὀστρα-
οὐ
ἔστιν
λόγῳ
ἄλλων μαθηματικῶν εἰδῶν μέχρι τοῦ νῦν φυλάττεται λείψανα, οἷον τῆς
ἀριθμητικῆς τῆς γεωμετρίας τῆς ἀστρονομίας· περὶ δὲ τῆς μουσικῆς
φησιν ἡμεῖς [μὲν] τῆς κλέος [ἐσθλὸν] οἶον ἀκούομεν οὐδέ τι ἴδμεν.
Etymologicum Gudianum, Additamenta in Etymologicum Gudianum

(ἀάλιον – ζειαί) (e codd. Vat. Barber. gr. 70 [olim Barber. I 70] + Pari
Alphabetic entry gamma, page 309, line 16
Γέρων· τινές φασιν, ὁ εἰς γῆν ὁρῶν· ἢ ὁ μετὰ φθορᾶς πορευόμενος· ἢ ὁ

καλῶς δημηγορῶν.
Γεῦσις· ... νεμέσω νέμεσις, δεύσω δεῦσις καὶ γεῦσις. ‖ εἴωθεν δὲ τὸ δ
εἰς γ τρέπεσθαι, ὡς γάμος· δάμος γάρ ἐστιν, ἐν ᾧ ὑποτάττεται ἡ γυνὴ τῷ
ἀνδρί.
ἔνθεν καὶ δάμαρ καλεῖται.
Γέφυρα· ἡ κατὰ ποταμῶν οἰκοδομία, οἱονεὶ γήφυγρά τις οὖσα, γῆ ἐφ'
ὑγρῷ κειμένη.
Γέφυρα· ἡ κατὰ τῶν ποταμῶν οἰκοδομία, δι' ἧς οἱ ὁδοιπόροι πορεύονται.
εἴρηται ἡ ἐφ' ὑγροῦ γῆ γέφυρα· ἐλλείπει δὲ τὸ γ, ὡς ἐν τῷ σιγωπή σιωπή,

ἡ τῆς ὀπὸς σιγή.
γεωδαισία· παρὰ τὸν δασμὸν ἤτοι τὸν μερισμὸν τῆς γῆς.
⟦Γ⟧εώλοφο⟦ς⟧· γειόλοφος. γήλοφο⟦ς δέ⟧.
207
Γ⟦εω⟧μέτρης· ...
Γεωπεῖναι· παρ' Ἡροδότῳ 2, 6 οἱ ὀλίγην γῆν ἔχοντες· οἱονεὶ οἱ
⟦πεινῶντ⟧ες γῆς.
Γῆ· παρὰ τὸ παγιωθῆναι, ἤγουν μὴ φέρεσθαι, ἀλλ' ἀκίνητον ἔχειν τὴν
στάσιν.
Γηγενής· ὁ ἐκ τῆς γῆς ἔχων τὴν γένεσιν.
Γηγενής Ps. 48, 3· παρὰ τὸ γῆ καὶ τὸ γεννῶ· ὁ ἐκ τῆς γῆς γεννηθείς.
Γηθόσυνος· ὁ περιχαρής· δηλοῦσιν οἱ Δωριεῖς τὴν τούτου γραφὴν γαθό-
συνος λέγοντες.
Γεωγραφία.
 1. Αριστοτέλης. De mundo (4 B.C.) Bekker page 393b line 20
 ται τὴν οἰκουμένην ταύτην, ἣν δὴ νῆσον εἰρήκαμεν· ἧς πλά-

τος μέν ἐστι κατὰ τὸ βαθύτατον τῆς ἠπείρου βραχὺ ἀποδέον
τετρακισμυρίων σταδίων, ὥς φασιν οἱ εὖ γεωγραφήσαντες, (20)
μῆκος δὲ περὶ ἑπτακισμυρίους μάλιστα. Διαιρεῖται δὲ εἴς τε
Εὐρώπην καὶ Ἀσίαν καὶ Λιβύην.

 2.Κλαύδιος Πτολεμαίος. Γεωγραφία. (lib. 1-3) (A.D. 2) Book 1

chapter T section 1 line 2
 (1) ΚΛΑΥΔΙΟΥ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗΣ
ΥΦΗΓΗΣΕΩΣ ΒΙΒΛΙΟΝ ΠΡΩΤΟΝ.
1.C.(T) Τάδε ἔνεστιν ἐν τῷ πρώτῳ βιβλίῳ.

chapter C section 2 line 1
 (T) Τάδε ἔνεστιν ἐν τῷ πρώτῳ βιβλίῳ.
(1) Τίνι διαφέρει γεωγραφία χωρογραφίας.

(2) Τίνα δεῖ ὑποκεῖσθαι πρὸς τὴν γεωγραφίαν.
(3) Πῶς ἀπὸ τοῦ σταδιασμοῦ τῆς τυχούσης ἰθυτε-
208
νοῦς διαστάσεως, κἂν μὴ ὑπὸ τὸν αὐτὸν ᾖ με-


 (5) Ὅτι ταῖς ἐγγυτέραις τῶν ἱστοριῶν προσεκτέον

διὰ τὰς ἐν τῇ γῇ κατὰ χρόνους μεταβολάς.
(6) Περὶ τῆς κατὰ Μαρῖνον Γεωγραφικῆς ὑφηγή-
σεως.(7) Διόρθωσις τῆς κατὰ Μαρῖνον τοῦ πλάτους τῆς


 πρὸς τὴν καταγραφήν.

(20) Περὶ τῆς ἀσυμμετρίας τοῦ κατὰ τὸν Μαρῖνον
γεωγραφικοῦ πίνακος.
(21) Τίνα δεῖ τηρεῖν ἐπὶ τῆς ἐν ἐπιπέδῳ γινομένης καταγραφῆς.


chapter 1 section 1 line 1
 σύμμετρον τῇ σφαιρικῇ θέσει καταγραφήν. 1.1.(T) Τίνι διαφέρει

γεωγραφία χωρογραφίας.
(1) Ἡ γεωγραφία μίμησίς ἐστι διὰ γραφῆς τοῦ
ὡς ἐπίπαν αὐτῷ συνημμένων· καὶ διαφέρει τῆς


chapter 1 section 1 line 10
 ριλαμβανομένων, οἷον λιμένας καὶ κώμας καὶ

ἐκτροπὰς καὶ τὰ παραπλήσια· τῆς δὲ γεωγρα- @1 (10)

209
 10.Κλαύδιος Πτολεμαίος. Γεωγραφία. (lib. 1-3) (A.D. 2) Book

1 chapter 1 section 2 line 3
 (2) Ἔχεται δὲ τὸ μὲν χωρογραφικὸν τέλος τῆς

ἐπὶ μέρους προσβολῆς, ὡς ἂν εἴ τις οὖς μόνον
ἢ ὀφθαλμὸν μιμοῖτο, τὸ δὲ γεωγραφικὸν τῆς
καθόλου θεωρίας κατὰ τὸ ἀνάλογον τοῖς ὅλην
τὴν κεφαλὴν ὑπογραφομένοις. (3) Πάσαις


 θησεν εὐλόγως ἅμα καὶ χρησίμως τῇ μὲν χω-

ρογραφίᾳ συναποδιδόναι καὶ τὰ μικρομερέστερα (10)


 τασσομένων· τῆς γὰρ ὁμοιότητος πεφρόντικε

πανταχῆ, καὶ οὐχ οὕτως τοῦ συμμέτρου τῶν (5)
θέσεων· ἡ δὲ γεωγραφία περὶ τὸ ποσὸν μᾶλ-


1 chapter 2 section T line 1
 χουσαν ἡμᾶς, οὔτε ἀθρόαν οὔτε κατὰ μέρος

ὑπὸ τῶν αὐτῶν ἐφοδευθῆναι δυνατόν.1.2.(T) Τίνα δεῖ ὑποκεῖσθαι
πρὸς τὴν γεωγραφίαν.(1) Τί μὲν οὖν τέλος ἐστὶ τῷ
γεωγραφήσοντι, καὶ τίνι διαφέρει τοῦ χωρογράφου, διὰ τούτων


 ὑπὸ τῶν αὐτῶν ἐφοδευθῆναι δυνατόν.

210
1.2.(T) Τίνα δεῖ ὑποκεῖσθαι πρὸς τὴν γεωγραφίαν.

(1) Τί μὲν οὖν τέλος ἐστὶ τῷ γεωγραφήσοντι,
καὶ τίνι διαφέρει τοῦ χωρογράφου, διὰ τούτων
ὡς ἐν κεφαλαίοις ὑποτετυπώσθω. (2) Προ-


 Ἵππαρχος ἐπ’ ὀλίγων πόλεων, ὡς πρὸς το-

σοῦτον πλῆθος τῶν κατατασσομένων ἐν τῇ
γεωγραφίᾳ, ἐξάρματα τοῦ βορείου πόλου παρ-
έδωκεν ἡμῖν καὶ τὰ ὑπὸ τοὺς αὐτοὺς κεί-
μενα παραλλήλους, ἔνιοι δὲ τῶν μετ’ αὐτὸν (10)


 ποι χρόνους ἰσημερινοὺς πρὸς ἀνατολὰς ἢ

δυσμάς· εὔλογον ἂν εἴη καὶ τὸν τούτοις ἀκο-
λούθως γεωγραφήσοντα τὰ μὲν διὰ τῶν ἀκρι-
βεστέρων τηρήσεων εἰλημμένα προϋποτίθεσθαι (30)
τῇ καταγραφῇ καθάπερ θεμελίους, τὰ δ’ ἀπὸ


 ἀεὶ ὡσαύτως ἔχειν ὁ πλείων ἀεὶ χρόνος ἱστο- (5)

ρίαν ἐμποιεῖ καθάπαξ ἀκριβεστέραν, τοιοῦτον
δέ ἐστι καὶ τὸ κατὰ τὴν γεωγραφίαν (ὡμολό-
γηται γὰρ δι’ αὐτῶν τῶν κατὰ χρόνους παρα-
δόσεων, πολλὰ μὲν μέρη τῆς συνεχοῦς γῆς


 προϊστορηθέντων διακρίσεως τό τε ἀξιόπιστον (20)

καὶ τὸ μή. 1.6.(T) Περὶ τῆς κατὰ Μαρῖνον Γεωγραφικῆς
ὑφηγήσεως.
(1) Δοκεῖ δὴ Μαρῖνος ὁ Τύριος ὕστατός τε
211
τῶν καθ’ ἡμᾶς καὶ μετὰ πάσης σπουδῆς ἐπι-


 στευμένα καὶ ὑπ’ ἐκείνων καὶ ὑφ’ ἑαυτοῦ τὸ

πρῶτον, ὡς ἐκ τῶν ἐκδόσεων αὐτοῦ τῆς τοῦ (10)
γεωγραφικοῦ πίνακος διορθώσεως πλειόνων οὐ-
σῶν ἔνεστι σκοπεῖν. (2) Ἀλλ’ εἰ μὲν ἑωρῶ-
μεν μηδὲν ἐνδέον αὐτοῦ τῇ τελευταίᾳ συντάξει,


 ὅλην οἰκουμένην.1.20.(T) Περὶ τῆς ἀσυμμετρίας τοῦ κατὰ τὸν

Μαρῖνον γεωγραφικοῦ πίνακος.
(1) Ἰδιάζοι δ’ ἂν ἑκατέρα τῶν ἐπιβολῶν, ὅτι
τὸ μὲν ἐπὶ σφαίρας ποιεῖσθαι τὴν καταγραφὴν


 Πίνακες εʹ.2.1.(T) Πρόλογος τῆς κατὰ μέρος ὑφηγήσεως.

(1) Τὰ μὲν οὖν καθόλου λαμβανόμενα περὶ γεω-
γραφίας καὶ τίς ἂν γένοιτο διόρθωσις τῆς κα-
ταγραφῆς ἀκολούθως τῇ μέχρι δεῦρο ἱστορίᾳ
τῶν ἐγνωσμένων μερῶν τῆς γῆς, τουτέστι τῆς

 22.Κλαύδιος Πτολεμαίος. Γεωγραφία. (lib. 4-8) {0363.014}

(A.D. 2) Book 4 chapter T section 1 line 2
 (1) Κλαυδίου Πτολεμαίου
Γεωγραφικῆς Ὑφηγήσεως
Βιβλίον δʹ. 4.C.(T) Τάδε ἔνεστιν ἐν τῷ τετάρτῳ βιβλίῳ.

(A.D. 2) Book 5 chapter T section 1 line 2
212
 ἢ ὅλαι μοῖραι ............. οδ 5.T.(1) Κλαυδίου Πτολεμαίου

Γεωγραφικῆς ὙφηγήσεωςΒιβλίον εʹ. 5.C.(T) Τάδε ἔνεστιν ἐν τῷ
πέμπτῳ βιβλίῳ.

(A.D. 2) Book 8 chapter 1 section 1 line 1
 ποιεῖσθαι τὴν κατὰ τοὺς πίνακας

διαίρεσιν τῆς οἰκουμένης;
(1) Ὅσα μὲν οὖν ἐχρῆν εἰς τὴν γεωγραφικὴν ὑφή-
γησιν συνεισενεγκεῖν ἔκ τε τῆς συνεχεστέρας διακριβώ-
σεως τῶν τὰς ἐκτετοπισμένας ἡμῖν χώρας περιελθόν-

 28. Ευσέβιος. Commentaria in Psalmos {2018.034} (A.D. 4) Vol.

23 page 421 line 15
 γεται ἐπὶ τὰ πλευρὰ τοῦ Βοῤῥᾶ. Ἐπεὶ δὲ καὶ μέχρι

τῶν πάλαι εἰδωλολατρῶν ἐθνῶν ἡ τοῦ βασιλέως ἐξε-
χύθη χάρις· δύο δὲ νοουμένων κατὰ τὰς γεωγραφίας (15)
τῆς ὅλης γῆς μερῶν, τοῦ μὲν κατὰ τὸ μεσημβρινὸν καὶ
νότιον κλίμα, ὃ δή φασιν εἶναι τῆς ἀντοικουμένης· τοῦ

 29. Θεοδώρετος. Quaestiones in libros Regnorum et

Paralipomenon {4089.023} (A.D. 4-5) Vol. 80 page 697 line 31
 ΕΡΩΤ. ΛΒʹ.Σοφερὰ ποία ἐστίν; (30)

Χώρα τις ἔστι τῆς Ἰνδίας, ἣν οἱ γεωγράφοι χρυ-
σῆν ὀνομάζουσι γῆν. ΕΡΩΤ. ΛΓʹ.
 30. LEXICA SEGUERIANA Lexicogr. Anonymus antatticista (e

cod. Coislin. 345) {4289.001} (Varia) Alphabetic entry kappa
page 104 line 32
213
 Κυνάριον: οὐ μόνον κυνίδιον. Ἀλκαῖος κωμικῶς. (30)

Κεφαλοτομεῖν: Θεόφραστος περὶ εὐδαιμονίας.
Κιννάβαρις: ἀρσενικῶς. Ἀναξανδρίδης Γεωγράφῳ.
Κακκάβη: Ἕρμιππος Δημόταις.
(105) Κάθεξις: Θουκυδίδης τετάρτῳ.

 31. Anna COMNENA Hist. Alexias {2703.001} (A.D. 11-12)

Book 7 chapter 5 section 2 line 4
 νομαζομένη μεγίστη μέν ἐστι καὶ τὴν διάμετρόν τε καὶ

περίμετρον καὶ τῶν ὅπου δήποτε φημιζομένων παρὰ τοῖς
γεωγράφοις λιμνῶν μηδεμιᾶς εἰς μεγέθους λόγον ἐλλεί-
πουσα. Κεῖται δὲ τῶν Ἑκατὸν Βουνῶν ὕπερθεν καὶ εἰς (5)
αὐτὴν μέγιστοί τε καὶ κάλλιστοι συρρέουσι ποταμοί·
Ιπποδάμειο σύστημα
Από τη Βικιπαίδεια. Ο Ιππόδαμος ο Μιλήσιος ήταν αρχαίος Έλληνας

αρχιτέκτονας, πολεοδόμος, φυσικός, μαθηματικός, μετεωρολόγος και
φιλόσοφος, θεωρούμενος και ως ο «πατέρας της πολεοδομίας». Ο
Ιππόδαμος, έζησε τον 5ο αιώνα π.Χ., στην ακμή δηλαδή της κλασσικής
εποχής. Εκπόνησε σχέδια ελληνικών αποικιών που είχαν τάξη και
κανονικότητα, σε αντίθεση με τον συγκεχυμένο τρόπο με τον οποίο
αναπτύσσονταν οι πόλεις μέχρι εκείνη την εποχή, ακόμα και η Αθήνα.
Θεωρείται επίσης ο εισηγητής της ιδέας ότι ένα σχέδιο πόλεως μπορεί να
ενσωματώνει μια λογική κοινωνική διάταξη. Τον Ιππόδαμο αναφέρουν
στα έργα τους οι Αριστοτέλης, Στοβαίος, Στράβων, Ησύχιος, Φώτιος και
Θεανώ. Οι Φώτιος και ο Ησύχιος τον μνημονεύουν ως μετεωρολόγο. Η
Θεανώ η Θουρία του αφιέρωσε το βιβλίο της «Περί Αρετής». Σύμφωνα
με τον Αριστοτέλη (στα Πολιτικά), ο Ιππόδαμος ήταν ο πρωτοπόρος της
πολεοδομίας και σχεδίασε μία «ιδανική πόλη» για 10.000 πολίτες
διαιρεμένους σε τρεις τάξεις (στρατιώτες, τεχνίτες και αγρότες), με τη γη
χωρισμένη επίσης σε τρεις κατηγορίες (ιερή, δημόσια και ιδιωτική).
Κατά τον Αριστοτέλη επίσης του άρεσε να τραβάει την προσοχή:
«Ορισμένοι τον θεωρούσαν υπερβολικό, με τα μακριά μαλλιά του, τον
ακριβό του στολισμό και την ίδια φθηνή και ζεστή ενδυμασία που φορούσε
χειμώνα-καλοκαίρι». Ο Ιππόδαμος σχεδίασε για λογαριασμό του
Περικλέους το επίνειο του Πειραιώς στα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. (το
460 π.Χ.) και η οποία πολεοδομική μελέτη απετέλεσε πρότυπο για όλες
τις πόλεις της κλασικής εποχής. Επίσης, όταν οι Αθηναίοι ίδρυσαν την
214
αποικία Θούριοι στη Μεγάλη Ελλάδα το 443 π.Χ., συνόδευσε την

αποστολή ως αρχιτέκτονας, μολονότι δεν ήταν στην πραγματικότητα
αρχιτέκτονας με την έννοια του σχεδιαστή κτηρίων. Του αποδίδεται
ακόμα (408 π.Χ.) η νέα Πόλη της Ρόδου[1], ωστόσο, καθώς γνωρίζουμε
ότι είχε ασχοληθεί το 479 π.Χ. με την ανακατασκευή της γενέτειράς του
Μιλήτου, θα πρέπει να ήταν υπέργηρος στην περίπτωση της Ρόδου,
εβδομήντα χρόνια αργότερα.
Αριστοτέλης. Politica Bekker page 1267b, line 23
...ζητητέον ἢ τάξιν τινὰ μετρίαν, ἢ πάντα ἐατέον. φαί-

νεται δ' ἐκ τῆς νομοθεσίας κατασκευάζων τὴν πόλιν μι-
κράν, εἴ γ' οἱ τεχνῖται πάντες δημόσιοι ἔσονται καὶ μὴ
πλήρωμά τι παρέξονται τῆς πόλεως. ἀλλ' εἴπερ δεῖ δη-
μοσίους εἶναι τοὺς τὰ κοινὰ ἐργαζομένους, δεῖ (καθάπερ ἐν
Ἐπιδάμνῳ τε, καὶ Διόφαντός ποτε κατεσκεύαζεν Ἀθή-
νησι) τοῦτον ἔχειν τὸν τρόπον. περὶ μὲν οὖν τῆς Φαλέου πο-
λιτείας σχεδὸν ἐκ τούτων ἄν τις θεωρήσειεν, εἴ τι τυγχά-
νει καλῶς εἰρηκὼς ἢ μὴ καλῶς.
Ἱππόδαμος δὲ Εὐρυφῶντος Μιλήσιος (ὃς καὶ τὴν τῶν
πόλεων διαίρεσιν εὗρε καὶ τὸν Πειραιᾶ κατέτεμεν, γενόμενος
καὶ περὶ τὸν ἄλλον βίον περιττότερος διὰ φιλοτιμίαν οὕτως
ὥστε δοκεῖν ἐνίοις ζῆν περιεργότερον τριχῶν τε πλήθει καὶ
κόσμῳ πολυτελεῖ, ἔτι δὲ ἐσθῆτος εὐτελοῦς μὲν ἀλεεινῆς δέ,
οὐκ ἐν τῷ χειμῶνι μόνον ἀλλὰ καὶ περὶ τοὺς θερινοὺς χρό-
νους, λόγιος δὲ καὶ περὶ τὴν ὅλην φύσιν εἶναι βουλόμενος)
πρῶτος τῶν μὴ πολιτευομένων ἐνεχείρησέ τι περὶ πολιτείας
εἰπεῖν τῆς ἀρίστης. κατεσκεύαζε δὲ τὴν πόλιν τῷ πλήθει
μὲν μυρίανδρον, εἰς τρία δὲ μέρη διῃρημένην· ἐποίει γὰρ
ἓν μὲν μέρος τεχνίτας, ἓν δὲ γεωργούς, τρίτον δὲ τὸ προ-
πολεμοῦν καὶ τὰ ὅπλα ἔχον.
.... εἴρηται μὲν οὖν καὶ πρότερον περὶ αὐτῶν,

ἀλλὰ ποιεῖ τὸ πολύμυθον ἀναλαμβάνειν πάλιν ἀνα-
πληροῦντας εἴ τι παρελίπομεν.
Μετὰ δὲ τοὺς Τελχῖνας οἱ Ἡλιάδαι μυθεύονται
κατασχεῖν τὴν νῆσον, ὧν ἑνὸς Κερκάφου καὶ Κυδίπ-
πης γενέσθαι παῖδας τοὺς τὰς πόλεις κτίσαντας ἐπω-
νύμους αὑτῶν “Λίνδον Ἰηλυσόν τε καὶ ἀργινόεντα
“Κάμειρον.” ἔνιοι δὲ τὸν Τληπόλεμον κτίσαι φασί,
θέσθαι δὲ τὰ ὀνόματα ὁμωνύμως τῶν Δαναοῦ θυγα-
215
τέρων τισίν.
Ἡ δὲ νῦν πόλις ἐκτίσθη κατὰ τὰ Πελοποννησιακὰ
ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ ἀρχιτέκτονος, ὥς φασιν, ὑφ' οὗ καὶ ὁ
Πειραιεύς· οὐ συμμένει δ' ὁ Πειραιεύς, κακωθεὶς ὑπό
τε Λακεδαιμονίων πρότερον τῶν τὰ σκέλη καθελόντων
καὶ ὑπὸ Σύλλα τοῦ Ῥωμαίων ἡγεμόνος.
Ἱστοροῦσι δὲ καὶ ταῦτα περὶ τῶν Ῥοδίων, ὅτι οὐ
μόνον ἀφ' οὗ χρόνου συνῴκισαν τὴν νῦν πόλιν εὐτύ-
χουν κατὰ θάλατταν, ἀλλὰ καὶ πρὸ τῆς Ὀλυμπικῆς θέ-
σεως συχνοῖς ἔτεσιν ἔπλεον πόρρω τῆς οἰκείας ἐπὶ σω-
τηρίᾳ τῶν ἀνθρώπων· ἀφ' οὗ καὶ μέχρι Ἰβηρίας ἔπλευ-
σαν, κἀκεῖ μὲν τὴν Ῥόδην ἔκτισαν ἣν ὕστερον...
Ιππόδαμος. Testimonia Fragment 5, line 1
HARPOCR. S. V. Ἱπποδάμεια: Δημοσθένης ἐν τῶι πρὸς Τιμόθεον [49,

22] ἀγοράν φησιν εἶναι ἐν Πειραιεῖ καλουμένην Ἱπποδάμειαν ἀπὸ
Ἱπποδάμου Μιλησίου ἀρχιτέκτονος τοῦ οἰκοδομησαμένου τοῖς Ἀθηναίοις
τὸν Πειραιᾶ. BEKK. ANECD. I 266, 28 Ἱπποδάμεια <ἢ Ἱπποδάμειος>
ἀγορά: τόπος ἐν τῶι Πειραιεῖ ἀπὸ Ἱπποδάμου Μιλησίου ἀρχιτέκτονος
ποιήσαντος Ἀθηναίοις τὸν Πειραιᾶ καὶ κατατεμόντος τῆς πόλεως τὰς
ὁδούς. Falsch identifiziert SCHOL. ARISTOPH. Equ. 327 ‘ὁ δ'
Ἱπποδάμου’: οὗτος ἐν Πειραιεῖ κατώικει καὶ οἰκίαν εἶχεν ἥνπερ ἀνῆκε
δημοσίαν εἶναι. καὶ πρῶτος αὐτὸς τὸν Πειραιᾶ κατὰ τὰ Μηδικὰ (!)
συνήγαγεν ... καὶ οἱ μὲν αὐτόν φασι Θούριον, οἱ δὲ Σάμιον, οἱ δὲ
Μιλήσιον. STRABO XIV 654 ἡ δὲ νῦν πόλις ἐκτίσθη κατὰ τὰ
Πελοποννησιακὰ ὑπὸ τοῦ αὐτοῦ ἀρχιτέκτονος, ὥς φασιν, ὑφ' οὗ καὶ ὁ
Πειραιεύς. DIODOR. XIII 75 [Ol. 93, 1. 408] οἱ δὲ τὴν Ῥόδον νῆσον
κατοικοῦντες καὶ Ἰαλυσὸν καὶ Λίνδον καὶ Κάμιρον μετωικίσθησαν εἰς
μίαν πόλιν τὴν νῦν καλουμένην Ῥόδον.
Ο Ιππόδαμος πολεοδόμησε και την Όλυνθον στην Χαλκιδική.
Το σύστημα ρυμοτομίας του Ιππόδαμου εφαρμόστηκε αργότερα και σε

άλλες πόλεις, όπως απέδειξαν ανασκαφές στις Κασσώπη, Πριήνη,
Όλυνθος Μεσσήνη...
Κοσμογραφία
Η κοσμογραφία είναι η επιστήμη που χαρτογραφεί τα γενικά

χαρακτηριστικά του κόσμου ή του Σύμπαντος, περιγράφοντας τόσο τον
216
ουρανό όσο και τη Γη (χωρίς όμως να επεμβαίνει στη γεωγραφία ή την

αστρονομία).
Διογένης Λαέρτιος. Vitae philosophorum Book 9, section 46, line 16
πάντα ἀνθρώπινα συνέχει),

Περὶ ἀνδραγαθίας ἢ περὶ ἀρετῆς,
Ἀμαλθείης κέρας,
Περὶ εὐθυμίης,
Ὑπομνημάτων ἠθικῶν· ἡ γὰρ Εὐεστὼ οὐχ εὑρίσκεται. καὶ
ταῦτα μὲν τὰ ἠθικά.
Φυσικὰ δὲ τάδε·
Μέγας διάκοσμος (ὃν οἱ περὶ Θεόφραστον Λευκίππου φασὶν
εἶναι),
Μικρὸς διάκοσμος,
Κοσμογραφίη,
Περὶ τῶν πλανήτων,
Περὶ φύσεως πρῶτον,
Περὶ ἀνθρώπου φύσιος (ἢ Περὶ σαρκός), δεύτερον,
Κλήμης Αλεξανδρινός. ., Stromata Book 6, chapter 4, section 36,

subsection 1, line 4
φοίνικα ἀστρολογίας ἔχων σύμβολα, πρόεισιν. τοῦτον τὰ ἀστρολο-

γούμενα τῶν Ἑρμοῦ βιβλίων τέσσαρα ὄντα τὸν ἀριθμὸν ἀεὶ διὰ στό-
ματος ἔχειν χρή, ὧν τὸ μέν ἐστι περὶ τοῦ διακόσμου τῶν ἀπλανῶν
φαινομένων ἄστρων, <τὸ δὲ περὶ τῆς τάξεως τοῦ ἡλίου καὶ τῆς
σελήνης καὶ περὶ τῶν πέντε πλανωμένων,> τὸ δὲ περὶ τῶν συν-
όδων καὶ φωτισμῶν ἡλίου καὶ σελήνης, τὸ δὲ λοιπὸν περὶ τῶν
ἀνατολῶν.
Ἑξῆς δὲ ὁ <ἱερογραμματεὺς> προέρχεται, ἔχων πτερὰ ἐπὶ τῆς
κεφαλῆς βιβλίον τε ἐν χερσὶ καὶ κανοῦν, ἐν ᾧ τό τε γραφικὸν μέλαν
καὶ σχοῖνος ᾗ γράφουσι. τοῦτον τὰ [τε] ἱερογλυφικὰ καλούμενα περί
τε τῆς κοσμογραφίας καὶ γεωγραφίας [τῆς τάξεως τοῦ ἡλίου καὶ τῆς
σελήνης καὶ περὶ τῶν πέντε πλανωμένων,] χωρογραφίας τε τῆς
Αἰγύπτου καὶ τῆς τοῦ Νείλου διαγραφῆς περί τε τῆς [καταγραφῆς]
<κατα>σκευῆς τῶν ἱερῶν καὶ τῶν ἀφιερωμένων αὐτοῖς χωρίων περί
τε μέτρων καὶ τῶν ἐν τοῖς ἱεροῖς χρησίμων εἰδέναι χρή.
Ἔπειτα ὁ <στολιστὴς> τοῖς προειρημένοις ἕπεται, ἔχων τόν τε
217
τῆς δικαιοσύνης πῆχυν καὶ τὸ σπονδεῖον. οὗτος <οἶδε> τὰ παιδευτικὰ

πάντα καὶ <τὰ> μοσχοσφραγιστικὰ καλούμενα· δέκα δέ ἐστι τὰ εἰς τὴν
τιμὴν ἀνήκοντα τῶν παρ' αὐτοῖς θεῶν καὶ τὴν Αἰγυπτίαν εὐσέβειαν
περιέχοντα, οἷον περὶ θυμάτων, ἀπαρχῶν, ὕμνων, εὐχῶν, πομπῶν
ἑορτῶν καὶ τῶν τούτοις ὁμοίων.
Democritus Phil., Testimonia Fragment 33, line 13
(46) Ἔστι δὲ <Ἠθικὰ> μὲν τάδε·
I. 1. Πυθαγόρης 2. Περὶ τῆς τοῦ σοφοῦ διαθέσεως 3. Περὶ τῶν ἐν Ἅιδου

4. Τριτογένεια (τοῦτο δέ ἐστιν, ὅτι τρία γίνεται ἐξ αὐτῆς ἃ πάντα ἀνθρώ-
πινα συνέχει).
II. 1. Περὶ ἀνδραγαθίας ἢ Περὶ ἀρετῆς 2. Ἀμαλθείης κέρας 3. Περὶ
εὐθυμίης
4. Ὑπομνημάτων ἠθικῶν· ἡ γὰρ Εὐεστὼ οὐχ εὑρί-
σκεται. καὶ ταῦτα μὲν τὰ <Ἠθικά.
Φυσικὰ> δὲ τάδε·
III. 1. Μέγας διάκοσμος (ὃν οἱ περὶ Θεόφραστον Λευκίππου φασὶν εἶναι)

2. Μι κρὸς διάκοσμος 3. Κοσμογραφίη 4. Περὶ τῶν πλανήτων.
IV. 1. Περὶ φύσεως πρῶτον 2. Περὶ ἀνθρώπου φύσιος (ἢ Περὶ σαρκός)
δεύ τερον 3. Περὶ νοῦ 4. Περὶ αἰσθησίων (ταῦτά τινες ὁμοῦ γράφοντες
Περὶ ψυχῆς ἐπιγράφουσι).
V. 1. Περὶ χυμῶν 2. Περὶ χροῶν (47) 3. Περὶ τῶν διαφερόντων ῥυσμῶν
4. Περὶ ἀμειψιρυσμιῶν.
VI. 1. Κρατυντήρια (ὅπερ ἔστιν ἐπικριτικὰ τῶν προειρημένων) 2. Περὶ
εἰδώλων
ἢ Περὶ προνοίας 3. Περὶ λογικῶν κανὼν <α><β><γ> 4. Ἀπορημάτων
[Bücher-
zahl fehlt]. ταῦτα καὶ περὶ <Φύσεως>.
Τὰ δὲ <Ἀσύντακτά> ἐστι τάδε·
Democritus Phil., Fragmenta Fragment 5a, line 1
σπηλαίοις ἐναπετίθεντο, καὶ τούτοις ἐτρέφοντο δι' ὅλου ἐνιαυτοῦ.

218
τοιαύτηι συ-
ζῶντες τῆι εἱμαρμένηι βίον ἁπλοῦν καὶ ἀπέριττον καὶ φιλάλληλον εἶχον
δίχα πυρὸς
ἐπιγνώσεως, οὐ βασιλεῖς, οὐκ ἄρχοντας, οὐ δεσπότας κεκτημένοι, οὐ
στρατείας,
οὐ βίας, οὐχ ἁρπαγὰς, ἀλλὰ φιλαλληλίαν μόνον καὶ τὸν ἐλεύθερον καὶ
ἀπέριττον
τοῦτον βίον ζῆν εἰδότες. ἐπεὶ δὲ προμηθέστεροι γεγονότες καὶ
προβουλευτικώτεροι
τὸ πῦρ ἐφεῦρον, καὶ θερμοτέρων, ἤγουν πανουργοτέρων, πραγμάτων
ὠρέχθησαν
καὶ τὴν τοῦ ἀπερίττου καὶ ἐλευθέρου βίου μετέστρεψαν διαγωγὴν καὶ
εἱμαρμένην,
δι' ὧν ὁ κόσμος κοσμεῖται καὶ τὰ ἡδέα ἡμῖν καὶ τερπνὰ καὶ ἁβρότατα
γίνεται δίκην
γυναικὸς ἡμᾶς καταθέλγοντα καὶ τρυφερωτέρους ἀπεργαζόμενα, ὃ καλεῖ
πλάσιν
γυναικὸς ὁ ποιητής.
ΚΟΣΜΟΓΡΑΦΙΗ.
ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ.
Δίδυμος Καίκος. De trinitate (lib. 2.1-7) [Sp.] Chapter 7, section 3,3, line
7
“οὐκ ἐκρύβη τὸ ὀστοῦν μου ἀπὸ σοῦ, ὃ ποίησας ἐν κρυφῇ.”

καὶ ὡς Παῦλος Ῥωμαίοις γράφει·
“τίς γὰρ ἔγνω νοῦν κυρίου; ἢ τίς σύμβουλος αὐτοῦ ἐγένετο;”
τουτέστιν, τῆς κτίσεως οὐδείς. πλάτος γὰρ ἔχον τὸ “τίς” τοῦτο προφαίνει.
ἔδειξεν δὲ τῷ μὲν μὴ εἰπεῖν “ποιήσατε”, ἀλλὰ “ποιήσωμεν”, ὡς οὐκ

ἔστιν ὑπουργὸς ὁ υἱὸς καὶ τὸ ἅγιον πνεῦμα, ἀλλὰ δυνάμεως καὶ θελήσεως
μιᾶς· τῷ δὲ ἐπαγαγεῖν “κατ' εἰκόνα καὶ ὁμοίωσιν ἡμετέραν”, ὡς μία ἐστὶν

οὐσία τῇ τριάδι· καὶ ὡς οὐ πρὸς ἀγγέλους εἴρηται τοῦτο τοῖς ἀπείρως
καὶ ἀσυνεικάστως {ἔν} μείω τὴν “εἰκόνα καὶ ὁμοίωσιν” ἔχουσιν (εἰ
ἀκίνδυνον
τοῦτο, ὡς ἄνθρωπον, εἰπεῖν) τῆς ἀνειδέου καὶ ἀσχηματίστου καὶ ἀρρήτου
219
τριάδος, διὸ ἐπήγαγεν ὁ αὐτὸς κοσμογράφος·

“καὶ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον· κατ' εἰκόνα θεοῦ ἐποίησεν
αὐτόν· ἄρσεν καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς· καὶ εὐλόγησεν αὐτούς·”
καὶ πάλιν·
“εἶδεν ὁ θεός, ὅτι καλόν.”
ἐν οἷς ῥητοῖς αὖθις τῆς αὐτοτελοῦς καὶ γενεσιουργοῦ τριάδος τὸ τέλειον
καὶ σύμφωνον καὶ κοσμητικὸν καὶ ἐπίπαν ἄφθονον σημαίνεται μυστικῶς.
ἐπειδὴ ταῦτα θεάτρων μὲν καὶ πλήθους ἄξια οὐχ ἡγήσατο εἶναι ὁ
Μωυσῆς
ἤγουν ὁ ἐνηχήσας αὐτῷ θεός· τοσούτων δέ, ὅσοι μὴ παρανομεῖν ἐς ταῦτα
ἔμελλον. “ἐποίησεν” γὰρ “ὁ θεός”, τουτέστιν ὁ υἱός, “τὸν ἄνθρωπον κατ'

εἰκόνα θεοῦ”, τουτέστιν τοῦ πατρός, “ἐποίησεν αὐτόν, καὶ εἶδεν ὁ θεός”,
Δίδυμος Καίκος. De trinitate (lib. 2.8-27) [Sp.] Volume 39, page 693,
line 10
καὶ τὸ ὑπερκείμενον τῷ ὑποκειμένῳ τῆς οἰκείας με-

ταδίδωσιν, ἵν' οὕτως εἴπω, ποιότητος, καὶ πᾶσα
ὑποκειμένη ὕλη, τῆς τοῦ ἐπικειμένου φιλεῖ πως ἁρ-
πάζειν ἰδιότητος. Ὅθεν ἀδιακρίτως παντὶ ὕδατι, καὶ
ἐν θαλάττῃ δὲ, ἀνάγκης καταλαβούσης βάπτισμα γί-
νεται, ὡς μιᾶς τε οὔσης φύσεως ὑδάτων καὶ πάσης
ἁγιασθείσης. Ὅπως δὲ τὸ θαλάττιον ὕδωρ ἁλμυρὸν
εὑρίσκεται, τοῦ ἑνὸς γένους τῶν ὑδάτων ὑπάρχον,
ἑτέρα ἐπιδείξει σὺν Θεῷ φάναι πραγματεία. Αὔταρκες
δὲ, εἰς τὸ κινούμενον νυνὶ κεφάλαιον, μνημονεῦσαι
τοῦ τε κοσμογράφου Μωϋσέως, ἐξηγουμένου κατὰ
λέξιν οὕτως· «Καὶ Πνεῦμα Κυρίου ἐπεφέρετο ἐπὶ
τῶν ὑδάτων·» τοῦ τε πνευματοφόρου Δαυῒδ, ψάλ-
λοντος· «Κύριος ἐπὶ ὑδάτων πολλῶν.» Τοῦτο δὲ
συνενδείκνυται οὐ μικρῶς, καὶ τὸ ὕπερθεν τῶν Ἰορ-
δανείων ῥείθρων γεγενῆσθαι τὸ ἅγιον Πνεῦμα, τοῦ
Δεσπότου βαπτιζομένου, καὶ μεμενηκέναι ἐπ' αὐτόν.
Ὤφθη δὲ τὸ τηνικαῦτα ἐν εἴδει περιστερᾶς. Ἐπειδὴ
τὸ ζῶον τοῦτο ἀκέραιόν τέ ἐστι καὶ χολῆς ἐστέρηται.
Chronicon Paschale, Chronicon paschale Page 142, line 5

220
ϛʹ ἔτει τῆς ἐξόδου τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ καὶ πϛʹ Μωϋσέως

Ἀαρὼν ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ πθʹ ἔτος κατάγων πρῶτος Ἑβραίων
ἀρχιερεὺς κατέστη.
ζʹ, ηʹ, θʹ, ιʹ, ιαʹ, ιβʹ, ιγʹ, ιδʹ, ιεʹ, ιϛʹ, ιζʹ, ιηʹ.
Ἑβραίων τὴν ἀρχιερωσύνην δεύτερος διεδέξατο Ἐλεάζαρος
υἱὸς Ἀαρών.
ιθʹ, κʹ, καʹ, κβʹ, κγʹ, κδʹ, κεʹ, κϛʹ, κζʹ, κηʹ, κθʹ, λʹ, λαʹ,
λβʹ, λγʹ, λδʹ, λεʹ, λϛʹ, λζʹ, ληʹ, λθʹ, μʹ.
Εἰς τὸν Μωϋσῆν
Οὗτός ἐστιν ὁ μέγας Μωϋσῆς ὁ τῶν παραδόξων σημείων

καὶ τεράτων ποιητής, ὁ τῆς κτίσεως κοσμογράφος, ὁ σκιαῖς τοῦ
ἀληθινοῦ ἡμῶν ποιμένος Χριστοῦ τετιμημένος καὶ προσώπῳ
ὑπὸ θεοῦ δεδοξασμένος, ὁ λόγοις καὶ ἔργοις προμηνύων τὰ τῆς
οἰκονομίας τοῦ δεσπότου Χριστοῦ, ἔργοις μὲν ὡς τὸν Ἰσραὴλ
ἐκ δουλείας Αἰγυπτίων λυτρώσασθαι, τὸ πάσχα καὶ τὴν πρός-
χυσιν τοῦ αἵματος ποιησάμενος, τὴν διάβασιν τῆς θαλάσσης
ὡς ἐπὶ βαπτίσματος διὰ τῆς νεφέλης προμηνύων τὴν δόσιν τοῦ νόμου
καὶ τῆς ἐρήμου τὴν διαγωγήν, ὡς ἐπὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος καὶ τῆς ἐκ-
κλησίας προτυπούμενος, τὸν ὄφιν τὸν χαλκοῦν ἐφ' ὑψηλοῦ στήσας,
τὸ πάθος τὸ διὰ τοῦ σταυροῦ τοῦ δεσπότου Χριστοῦ προκατήγγελλεν
τὴν εἴσοδον τῆς γῆς τῆς ἐπαγγελίας διὰ Ἰησοῦ παραπέμψας τὸ κατοι
Chronicon Paschale, Chronicon paschale Page 445, line 19
τηρ Ἰωάννου καὶ Ἰακώβου αἰτησαμένη τὸν κύριον ἕνα ἐκ δεξιῶν

αὐτοῦ εἶναι καὶ ἕνα ἐξ εὐωνύμων ἐν τῇ βασιλείᾳ, ἀπεκρίνατο αὐ-
τῇ ὅτι Οὐκ ἔστιν ἐμὸν τοῦτο δοῦναι, ἀλλ' οἷς, φησίν, ἡτοίμα-
σται παρὰ τοῦ πατρός μου, ὡσανεὶ τὸ μὲν δῶρον τοῦ θεοῦ πᾶ-
σιν ἐφήπλωται, τὸ ἀναστῆναι ἐκ τῶν νεκρῶν καὶ γενέσθαι ἀφθάρ-
τους καὶ ἀθανάτους καὶ ἀτρέπτους, τὸ δὲ προτιμᾶσθαι ἑτέρων
οὐ δῶρον τοῦτο, ἀλλ' ἑτοιμασία τοῦ θεοῦ τοῖς καλῶς πιστεύουσι
καὶ βιώσασι. πάλιν γὰρ λέγει ὁ κύριος, Δεῦτε οἱ εὐλογημένοι
τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασι-
λείαν, καὶ πότε ἡτοιμάσθη φησίν, ἀπὸ καταβολῆς κόσμου προς-
ειπών. ὁ κοσμογράφος τοίνυν Μωϋσῆς καὶ οἱ λοιποὶ πάντες προφῆ-
ται καὶ ἀρχαῖοι ἄνθρωποι περὶ τῶν δύο τούτων καταστάσεων καὶ
μόνων εἰπόντες, καὶ ἑτέρας μὴ μνημονεύσαντες, ἀλλὰ ταύτας μόνον
προκηρύξαντες καὶ συγγραψάμενοι, οὐ μόνον δέ, ἀλλὰ καὶ ὁ κύ-
221
ριος παραγεγονὼς καὶ οἱ τούτου μαθηταὶ εὐαγγελισταὶ καὶ ἀπό-

στολοι οὐδὲν ἕτερον ἐκήρυξαν ἢ τὰς δύο ταύτας καὶ μόνας κατα-
στάσεις. τίς ἔτι λείπεται πίστεως ὡς ὅτι ταῦτα οὐκ εἰσὶν ἀλη-
θῆ; τίς οὐκ ἐντραπήσεται τὸν ὄχλον τῶν προῤῥήσεων, τὰς ἐκ-
βάσεις τῶν προφητειῶν, τὸν ὄχλον τῶν σημείων καὶ τῶν παρα-
δόξων καὶ τῶν θαυμάτων, αὐτὴν τὴν πολιτείαν πάντων τῶν
ἁγίων καὶ τοῦ δεσπότου Χριστοῦ καὶ τῶν αὐτοῦ ἀποστόλων,
Joannes Gramm., Poeta, Ἔκφρασις τοῦ κοσμικοῦ πίνακος

Section 2,prol, line 3
Ἠῶιον περὶ νῶτον ὀπίστεραι. ἑβδομάτη δὲ

στυγνὰ κατηφιόωντι κελαινιόωσα χιτῶνι,
ἐς δρόμον ἱπταμένη φυσίζοος ἔρχεται Ὥρη·
κλινομένη δ' ἕστηκε μετάτροπος ἄζυγι παλμῶι,
ἀξονίην τροχόεσσαν ἴτυν μέλλουσα κυλίνδειν,
ἕβδομον ἐσσυμένη τελέσαι χρέος· ἀλλὰ καὶ Ἠῶ
ὀρνυμένην πέπλοισιν ἐπισπεύδουσαν ἐπείγει,
δεξιτερὴν τείνουσα μετάσσυτον εἰς φάος ἄλλο.
Ἐνταῦθα σεμνῶς τοῦ κρότου κεκμηκότος
ἔστην μεσούσης τῶι δρόμωι τῆς ἡμέρας. –
πάλιν παρῆλθον καὶ δραμὼν κοσμογράφος
ἀρχὴν ἐποίουν τῶν λόγων ἐκ τῶν ῥόδων.
Καὶ ῥόδα μαρμαίροντα φίλης ἀνέτειλεν ἀκάνθης
εἰς χάριν ἁβροπέτηλον ἀνοιγομένοιο κορύμβου,
ἀζομένου λειμῶνος ἐπιχθονίου ῥοδεῶνος·
καὶ πολὺς ἑρπύζων χλοερὸς βλάστησε κομήτης
εἰαρινὴν γελόωσαν ἀπαγγέλλων Ἀφροδίτην·
καὶ κρίνα βαιὰ τέθηλε φαληριόωντα πετήλοις.
Γαῖα δὲ θηλύνασα φύσιν θρέπτειραν ἀμάλλης
ἐκ λαγόνων γονόεσσαν ἀνηκόντιζε γενέθλην·
καὶ ῥαχίην καὶ νῶτον ἐπικλίνουσα χαμεύνηι
Ιωάννης Λαυρέντιος Λύδος. De mensibus Book 2, section 2, line 14
βάνουσι δυσμῶν, νυκτὸς οὐδ' ὅλως μνήμην ποιούμενοι,

οἷα οὐ καθ' ὑπόστασιν ἀλλὰ μᾶλλον κατὰ συμβεβηκὸς
γινομένης. Αἰγύπτιοι δὲ καὶ Ἑβραῖοι ἀπὸ ἀρχῆς ἑσπέ-
ρας τὴν ἐπιφοιτῶσαν συναριθμοῦντες ἡμέραν ἕως τῆς
ἐπιούσης πάλιν ἑσπέρας, τὴν προλαβοῦσαν δηλον-
222
ότι νύκτα μετὰ τῆς ἐπακολουθούσης ἡμέρας συνενοῦν-

τες καὶ μίαν ἀμφοτέρας ὀνομάζοντες ἡμέραν, ἀρχόμενοι
δὲ πρότερον ἀπὸ τῆς νυκτός, διὰ τὸ ἀρχεγονώτερον εἶναι
τὸ σκότος τοῦ φωτὸς καὶ πρὸ τῆς τοῦδε τοῦ παντὸς
διακοσμήσεως ἔρεβος καὶ σκότος προϋποτίθεσθαι τοὺς
κοσμογράφους, νύκτα δὲ πάντων μητέρα ὀνομάζειν·
ὅθεν καὶ οἱ μυθικοὶ ἀπὸ Λητοῦς τεχθῆναι Ἄρτεμιν
ποιοῦσι καὶ Ἀπόλλωνα, καὶ πρώτην Ἄρτεμιν, οἱονεὶ
ἀερότεμιν Σελήνην, μεθ' ἣν τὸν Ἥλιον. εἴη δ' ἂν
Λητὼ ἡ νύξ· καὶ γὰρ λήθη κατ' αὐτὴν καὶ ὕπνος ἐπι-
γίνεται. οἵ γε μὴν Οὖμβροι, ἔθνος Ἰταλικὸν καὶ ἀστρο-
λόγον, ἀπὸ μεσημβρίας τὴν ἀρχὴν τῆς ἡμέρας λαμ-
βάνουσιν, ἕως πάλιν τῆς ἄλλης μεσημβρίας μίαν λέ-
γοντες ἡμέραν, ὥσπερ καὶ οἱ ἀστρολόγοι ἐπὶ ταῖς γε-
νέσεσιν. Ἀθηναῖοι δὲ καὶ αὐτοὶ ἀπὸ δυσμῶν εἰς
δυσμὰς ὥσπερ καὶ οἱ Ἑβραῖοι, Ῥωμαῖοι δὲ τὸ μὲν πρῶ
Georgius Monachus Chronogr., Chronicon (lib. 1-4)

Page 259, line 1
κτήνεσι μεταβαλὼν [εἰς] εὐκαρπίας μάλιστα πολλῆς καὶ σω-

τηρίας ὑπῆρξε τῇ χώρᾳ πρόξενος. ἄχρι γὰρ δεῦρο πλημ-
μυρῶν μεγίστην πιαίνει πεδιάδα καὶ τρέφει παραδείσους καὶ
φοινίκων γένη διάφορα μελιτοφόρα, ὧν οἱ πλεῖστοι πατού-
μενοι καὶ ἀποθλιβόμενοι μέλι πολὺ ἐκχέουσιν. ἔστι γὰρ
μελιτοφόρος καὶ ἀρωματοφόρος ἡ χώρα πάνυ φέρουσα κύ-
προν καὶ μυροβάλανον καὶ ὀποβάλσαμον ὅτι πλεῖστον, ἥτις
δι' ὀλίγων καρπῶν καὶ ἀνθρώποις ἐπιθυμητῶν εὖ μάλα τῷ
παραδείσῳ ποσῶς παρεικάζεται.
Περὶ οὗ φησι καὶ ὁ μέγας Ἀναστάσιος Θεουπόλεως·
φασὶν οἱ ἀκριβεῖς τῆς οἰκουμένης κοσμογράφοι, ὅτι περ
ἀνατολικώτερος πάσης τῆς οἰκουμένης καὶ ὥσπερ θυσιαστή-
ριον αὐτῆς ὑπάρχει ὁ παράδεισος, οὗ αἱ χῶραι τῶν ἐσωτά-
των Ἰνδῶν πλησιάζουσαι, πάντες σχεδὸν οἱ καρποὶ εὐωδέ-
στατοί εἰσι καὶ ἀρωματώδεις. διὰ γὰρ αὔρας τῶν ἀνέμων
κατακομιζομένης καὶ μεταδιδομένης αὐτοῖς τῆς εὐωδίας ἐκ
τῶν τοῦ παραδείσου φυτῶν συλλαμβάνουσιν ὥσπερ τὰ τῶν
ἀλλήλοις πλησιαζόντων φοινίκων καὶ μεταδιδόντων διὰ τῶν
ἀνέμων ἀλλήλοις ἐκ τῶν ἀρρένων τὸ σπερμογόνον ἄνθος.
πᾶσα τοίνυν εὐωδία καὶ μάλιστα ἡ διὰ τῶν Ἰνδικῶν ἀρω-
μάτων χωρίς τινος ὑγρᾶς ἐλαίου ἢ ἄλλων τοιούτων σκευα
Κοσμάς Ινδικοπλεύστης. Topographia Christiana

223
Book 2, section 6, line 1
τῶν σχημάτων· ἔτι τε πάλιν ἐν τῷ τετάρτῳ ἀνακεφαλαίωσιν

καὶ διαγραφὴν τῶν τοῦ κόσμου σχημάτων· ὁμοίως ἐν τῷ
πέμπτῳ διαγραφὴν τῆς σκηνῆς τῆς ἐν τῇ ἐρήμῳ κατασκευα-
σθείσης, καὶ τῶν προφητῶν καὶ ἀποστόλων τὴν συμφωνίαν.
Ἔστω τοίνυν αὕτη ἡ βίβλος Χριστιανικὴ Τοπογραφία
περιεκτικὴ παντὸς τοῦ κόσμου παρ' ἡμῶν ὠνομασμένη,
ἀποδείξεις ἔχουσα ἐκ τῆς θείας ὄντως Γραφῆς, περὶ ἧς
ἀμφισβητεῖν χριστιανοὺς οὐ δέον. Τῆς οὖν ἄνωθεν, ὡς
εἴρηται, ῥοπῆς συνεργούσης ἡμῖν διὰ τῶν ὑμετέρων προ-
σευχῶν, ἀρχόμεθα λέγειν τὰς ἡμετέρας ὑποθέσεις.
Λέγει τοίνυν ὁ θεῖος κοσμογράφος Μωϋσῆς· «Ἐν ἀρχῇ
ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν.» Ὑποτιθέμεθα
τοίνυν οὐρανὸν ἅμα καὶ γῆν περιεκτικὰ τοῦ παντὸς ὑπάρχειν,
ὡς περιέχοντα τὸ πᾶν ἔνδον ἑαυτῶν. Ὅτι δὲ ταῦθ' οὕτως
ἔχει, αὐτὸς πάλιν βοᾷ· «Ἐν γὰρ ἓξ ἡμέραις ἐποίησεν ὁ Θεὸς
τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν καὶ πάντα τὰ ἐν αὐτοῖς.» Ὁμοίως
πάλιν λέγει· «Καὶ συνετελέσθη ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ καὶ πᾶς
ὁ κόσμος αὐτῶν.» Ἀνακεφαλαιούμενος δὲ πάλιν καὶ τὴν
βίβλον ὀνομάζων φησὶν οὕτως· «Αὕτη ἡ βίβλος γενέσεως
οὐρανοῦ καὶ γῆς», ὡσανεὶ περιεκτικῶν αὐτῶν ὄντων καὶ
συσσημαίνεσθαι ὀφειλόντων πάντων τῶν ἐν αὐτοῖς.

καὶ ἤρξατο ἀπὸ τῆς πρώτης ἡμέρας καὶ ἐτέλεσε τῇ ἕκτῃ καὶ
τῇ ἑβδόμῃ κατέπαυσε, μηδὲν ἕτερον ποιήσας, καὶ ὅτι δύο
μόνους οὐρανοὺς πεποίηκε, τὸν πρῶτον ἅμα τῇ γῇ καὶ τὸν
δεύτερον μέσον θέμενος καὶ ποιήσας τὰς δύο καταστάσεις,
ταύτην τε καὶ τὴν μέλλουσαν, καθάπερ καὶ ἐν τῇ σκηνῇ
προσέταξε γενέσθαι δύο χώρους κατὰ μίμησιν τοῦ κόσμου.
»Κατὰ τὸν τύπον» γάρ, λέγει, «τὸν δειχθέντα σοι ἐν τῷ
ὄρει»· ἣν ὁ Ἀπόστολος ἑρμηνεύων, πρὸς Ἑβραίους ἐπιστέλ-
λων, ἔφη τύπον τοῦ κόσμου τούτου τὴν ἐξωτέραν σκηνὴν καὶ
τὴν ἐσωτέραν τῶν οὐρανίων.
Τοῦ οὖν τοιούτου μεγάλου καὶ θείου κοσμογράφου
Μωϋσέως μαρτυρουμένου καὶ δοξασθέντος, ἐν μὲν τῇ Παλαιᾷ
ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, ἐν δὲ τῇ Νέᾳ ὑπὸ τοῦ Χριστοῦ, καὶ ἑτέρων δὲ
θεοφόρων προφητῶν καὶ ἀποστόλων συμμαρτυρούντων αὐτῷ
περὶ πάντων, περί τε τῶν σχημάτων τῆς κτίσεως ἁπάσης,
224
καθάπερ ἐν τῷ πρὸ τούτου λόγῳ παρεθήκαμεν, καὶ περὶ

αὐτῆς τῆς κτίσεως, καὶ κατὰ πάντα συμφωνούντων αὐτῷ, τίς
οὕτω σκαιὸς καὶ ἠλίθιος καὶ πεπλασμένος, μάλιστα καὶ
ὀνομάζων ἑαυτὸν χριστιανόν, ἀπιστήσειε τῇ τοσαύτῃ ἀληθείᾳ
καὶ ἱερᾷ μαρτυρίᾳ, καὶ οὐχὶ μᾶλλον κύψας εἰς γῆν ἐντραπή-
σεται τὸν ὄχλον τῶν μαρτυριῶν, τὴν ἐκλογήν,

ψεις, τὴν σοφίαν, τὴν δόξαν, τὰς προρρήσεις, τὰ σημεῖα τὰ

παράδοξα, τὰ μεγάλα θαύματα, τὰς ἐκβάσεις τῶν προφη-
τειῶν, αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ τὴν μαρτυρίαν ὡς φίλος πρὸς φίλον
κατὰ πρόσωπον ὁμιλοῦντος καὶ ἐνωπίως, καὶ ἐν τῇ Νέᾳ τοῦ
Δεσπότου Χριστοῦ πολλάκις αὐτῷ μαρτυρήσαντος; Ὄντως,
ἵν' οὕτως κἀγὼ θερμότερον εἴπω, εἰ μή τις θεομάχος εἴη,
τούτῳ ἀντειπεῖν οὐ δυνήσεται· μεταμελόμενος γὰρ πάλιν
λέξει· «Δάκτυλος Θεοῦ ἐστιν ἐν αὐτῷ», καὶ τὴν ἧτταν
ὁμολογήσει, καθάπερ οἱ αἰγύπτιοι ἐπαοιδοὶ καὶ φαρμακοί,
Ἰαννῆς καὶ Ἰαμβρῆς, ἔλεγον περὶ αὐτοῦ.
Κατὰ τὸν μέγαν οὖν καὶ θεῖον κοσμογράφον Μωϋσέα
καὶ κατὰ τὸν θειότατον καὶ ἐν ἑαυτῷ ἔχοντα λαλοῦντα τὸν
Δεσπότην Χριστόν, τὸν διδάσκαλον τῆς Ἐκκλησίας Παῦλον,
δύο καὶ μόνων οὐρανῶν γεγονότων παρὰ Θεοῦ, καὶ οὐχὶ ἑπτὰ
ἢ ὀκτὼ ἢ ἐννέα, πῶς οἷόν τέ ἐστι τοῖς ἔξω προσέχειν ἐκ
στοχασμῶν καὶ σοφισμάτων καὶ γνάθων διαλεγομένοις καὶ
μύθους ἀναπλαττομένοις, οὐ παλαιοῖς μάλιστα ἀλλὰ νέοις
τισίν, οἳ πρὸς τὰς ἀπορίας τῶν οἰκείων δογμάτων ματαιοτέρας
ἀπολογίας ἐπινενοήκασι; Πῶς δὲ δύνανται οἱ τούτοις προσέ-
χοντες λέγειν ὕδατα εἶναι ἐπάνω τοῦ οὐρανοῦ κατὰ τὴν
Γραφήν, ἢ πρώτην καὶ δευτέραν καὶ τρίτην ἡμέραν ἄνευ

ποδὸς αὐτοὶ λαβόντες, ἀλλ' ἐν σκηναῖς κατοικοῦντες, δῆλοι

ἦσαν οἱ πιστότατοι, ἐκδεχόμενοι καὶ ἐλπίζοντες ἑτέραν τινὰ
κατάστασιν, δι' ἧς ἀπολήψονται τὰς ἐπαγγελίας. Ὅθεν καὶ ἐν
καιρῷ τοῦ θνῄσκειν, παρεδίδου ἕκαστος αὐτῶν τὴν εὐλογίαν
ᾧπερ ὁ Θεὸς ᾠκονόμησεν. Ὅθεν ἡ Γραφή, ὡς θησαυρίζουσα
τοὺς πατέρας, ἐβόα· «Καὶ προσετέθη πρὸς τοὺς πατέρας
225
αὐτοῦ», περὶ ἑκάστου λέγουσα ὡσανεί· Πάντες ὁμοῦ ποτε

ἀπολήψονται θησαυριζόμενοι εἰς τὴν μέλλουσαν κατάστασιν.
ΜΩΥΣΗΣ
Οὗτός ἐστιν ὁ μέγας Μωϋσῆς, ὁ τῶν παραδόξων

σημείων καὶ τεράτων ποιητής, ὁ τῆς κτίσεως κοσμογράφος,
ὁ σκιαῖς τοῦ ἀληθινοῦ ἡμῶν ποιμένος Χριστοῦ τετιμημένος
καὶ προσώπῳ ὑπὸ Θεοῦ δεδοξασμένος, ὁ λόγοις καὶ ἔργοις
προμηνύων τὰ τῆς οἰκονομίας τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ· ἔργοις
μέν, ὡς τὸν Ἰσραὴλ ἐκ δουλείας Αἰγυπτίων λυτρώσασθαι, τὸ
πάσχα καὶ τὴν πρόσχυσιν τοῦ αἵματος, ποιησάμενος τὴν
διάβασιν τῆς θαλάσσης ὡς ἐπὶ βαπτίσματος· διὰ τῆς νεφέλης
προμηνύων τὴν δόσιν τοῦ νόμου, καὶ τῆς ἐρήμου τὴν διαγωγὴν
ὡς ἐπὶ τοῦ ἁγίου Πνεύματος καὶ τῆς Ἐκκλησίας προτυπού-
μενος· τὸν ὄφιν τὸν χαλκοῦν ἐφ' ὑψηλοῦ στήσας τὸ πάθος τὸ
διὰ τοῦ σταυροῦ τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ προκατήγγειλε·
Κοσμάς Ινδικοπλεύστης. Topographia Christiana Book 5, section 182,

line 1
μων ἐν τῇ βασιλείᾳ, ἀπεκρίνατο αὐτῇ ὅτι· «Οὐκ ἔστιν ἐμὸν

τοῦτο δοῦναι, ἀλλ' οἷς, φησίν, ἡτοίμασται παρὰ τοῦ Πατρός
μου», ὡσανεί· Τὸ μὲν δῶρον τοῦ Θεοῦ πᾶσιν ἐφήπλωται,
τὸ ἀναστῆναι ἐκ τῶν νεκρῶν καὶ γενέσθαι ἀφθάρτους καὶ
ἀθανάτους καὶ ἀτρέπτους, τὸ δὲ προτιμᾶσθαι ἑτέρων, οὐ
δῶρον τοῦτο, ἀλλ' ἑτοιμασία τοῦ Θεοῦ τοῖς καλῶς πιστεύ-
ουσι καὶ βιοῦσι. Πάλιν γὰρ λέγει ὁ Κύριος· «Δεῦτε, οἱ
εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου, κληρονομήσατε τὴν ἡτοιμα-
σμένην ὑμῖν βασιλείαν», καὶ πότε ἡτοιμάσθη φησὶν «ἀπὸ
καταβολῆς κόσμου» προσειπών.
Ὁ κοσμογράφος τοίνυν Μωϋσῆς καὶ οἱ λοιποὶ πάντες
προφῆται καὶ ἀρχαῖοι ἄνθρωποι περὶ τῶν δύο τούτων
καταστάσεων καὶ μόνον εἰπόντες καὶ ἑτέρας μὴ μνημονεύ-
σαντες, ἀλλὰ ταύτας μόνας προκηρύξαντες καὶ συγγραψά-
μενοι, οὐ μόνον δέ, ἀλλὰ καὶ ὁ Κύριος παραγεγονὼς καὶ οἱ
τούτου μαθηταί, εὐαγγελισταὶ καὶ ἀπόστολοι, οὐδὲν ἕτερον
ἐκήρυξαν ἢ τὰς δύο ταύτας καὶ μόνας καταστάσεις. Τίς ἔτι
λείπεται πίστεως, ὡς ὅτι ταῦτα οὐκ εἰσὶν ἀληθῆ; Τίς οὐκ
ἐντραπήσεται τὸν ὄχλον τῶν προρρήσεων, τὰς ἐκβάσεις τῶν
226
προφητειῶν, τὸν ὄχλον τῶν σημείων καὶ τῶν παραδόξων καὶ

τῶν θαυμάτων, αὐτὴν τὴν πολιτείαν πάντων τῶν ἁγίων καὶ

εἰσελθεῖν καὶ μὴ ἀποτυχεῖν τῶν ἀποκειμένων τοῖς δικαίοις

ἀγαθῶν· μεθ' ὧν καὶ ἡμᾶς ἀναξίους ὄντας ἀξίωσον, ὁ τὴν
εὔσπλαγχνον ἔχων ἀγαθότητα, Κύριε ὁ Θεός, τῶν ὅλων
ποιητά. Ἀμήν.
Ἔτι. Τοῖς Ἑβραίοις ὁ Παῦλος ἑβραϊστὶ γεγράφηκεν
ὡς Ἑβραῖος· μετεφράσθη δὲ εἰς τὴν ἑλληνίδα γλῶτταν, ὥς
φασιν, ὑπὸ Λουκᾶ ἢ ὑπὸ Κλήμεντος, ὁμοίως καὶ τὸ κατὰ
Ματθαῖον Εὐαγγέλιον.
Ἐπὶ τὸ προκείμενον ἀναδράμωμεν
Σκοπῆσαι λοιπὸν δεῖ, ὦ θεοφιλέστατε, τὴν συμφω-

νίαν τοῦ κοσμογράφου Μωϋσέως, καὶ πάντων τῶν προφητῶν
καὶ τῶν εὐαγγελιστῶν καὶ ἀποστόλων, πῶς πάντες συμφώ-
νως δύο καταστάσεις διηγοῦνται τὸν Θεὸν πεποιηκέναι τὸν
σύμπαντα κόσμον. Διὰ τοῦτο ἀρξάμενος ὁ Θεὸς τὴν κτίσιν
ποιῆσαι, τῇ δευτέρᾳ ἡμέρᾳ τὸ στερέωμα πεποίηκε καὶ συνέ-
δησε τῷ πρώτῳ οὐρανῷ κατὰ τὸ μέσον τοῦ ὕψους τοῦ ἀπὸ
τῆς γῆς ἕως τοῦ οὐρανοῦ, διελὼν τὸν ἕνα χῶρον εἰς χώρους δύο·
καὶ τὸν ἕνα τὸν κατώτερον τοῦτον τὸν κόσμον ἔταξεν εἶναι,
τὸν δὲ ἀνώτερον τὸν μέλλοντα κόσμον ἡτοίμασεν ἐξ ἀρχῆς
κατὰ τὸν ἄνωθεν αὐτοῦ σκοπόν.
Οὐ γὰρ ἐν τῇ ζωῇ ταύτῃ τῇ προσκαίρῳ ἐστὶν ἡ ἡμε

ἡμῶν, πίστιν παρασχὼν πᾶσιν ὅτι ὥσπερ αὐτὸς εἰσελήλυθε

καὶ οἱ τῷ κανόνι αὐτοῦ στοιχοῦντες πάντες εἰσελεύσονται.
Ἀξίωσον καὶ ἡμᾶς, φιλάνθρωπε, στοιχοῦντας μὲν τῷ σῷ
κανόνι καὶ πιστεύοντας, ἀναξίους δὲ ὄντας διὰ τὰ ἀσύστροφα
ἡμῶν ἔργα, ὁ μόνος μεγαλόδωρος καὶ οἰκτίρμων καὶ πολυ-
έλεος ὑπάρχων Σωτὴρ ἡμῶν σὺν Πατρὶ καὶ Πνεύματι εἰς
τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν.
227
Τὸ κείμενον
Ὁ σκοπὸς ὅλος τῆς συγγραφῆς καὶ τῆς διαγραφῆς

πρὸς τὸ δεῖξαι ὅτι ἀπ' ἀρχῆς ἕως τέλους ὁ Θεὸς διὰ πάν-
των τῶν ἀρχαίων ἀνθρώπων, ἔτι τε καὶ τοῦ κοσμογράφου
Μωϋσέως καὶ πάντων τῶν προφητῶν καὶ ἀποστόλων,
ἐδήλωσεν ἅπερ κατεσκεύασε, δύο καταστάσεις, ταύτην καὶ
τὴν μέλλουσαν, δηλώσας καὶ τὸ σχῆμα ἅπαντος τοῦ κόσμου,
καὶ ὅτι οἱ χριστιανοὶ μᾶλλον ἕπονται ταῖς ἑαυτῶν ἀρχαῖς
δεικνύοντες καὶ τὰ τέλη ἀκόλουθα ταῖς ἑαυτῶν ἀρχαῖς, καὶ
ἐν ταὐτῷ μηνύοντες τὴν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ, τὴν παρέχουσαν
παῦλαν τῷ παιδευτηρίῳ τούτῳ καὶ τοῖς ἀγῶσι καὶ τῇ φθορᾷ
καὶ τῷ θανάτῳ, ἀναδείξασαν δὲ ἐν τῷ Δεσπότῃ Χριστῷ
ἀθανασίαν, ἀφθαρσίαν, ἀτρεπτότητα, ἁγιασμὸν καὶ δικαιο-
σύνην αἰώνιον πᾶσι τοῖς ἀνθρώποις, ὥσπερ ἦν ἑτοιμάσας ἀπὸ

διδάσκεται ὡς οὐ σφαῖρα στρεφομένη κατὰ τὴν τῶν Βαβυ-

λωνίων δόξαν, ἣν ὡς ἀπὸ τῆς πυργοποιΐας ἐφ' ὑψηλοῦ
ποτε γενόμενοι πρῶτοι ὑπώπτευσαν, ὁ οὐρανὸς ὑπάρχει, ἀλλ'
ἱστάμενος καὶ πεπηγὼς εἰς γῆν ὡς καμάρα. Εἰ γὰρ ἦν σφαῖρα,
οὐκ ἂν τοῦ παντὸς ἐπὶ τὰ πρόσω στρεφομένου ὁ ἥλιος τὴν
ἐναντίαν ἐβάδισε μὴ συμπεριφερόμενος τῷ παντί, ὥστε
ὡρῶν τριῶν διάστημα, τουτέστι τέταρτον ἡμέρας, ἀναπο-
δίσαι, καὶ πάλιν ἕτερον τέταρτον, ἕως ὅτε ἦλθεν εἰς τὸν
τόπον, ἐξ οὗπερ τὴν ὑποστροφὴν ἐποιήσατο.
Περὶ τούτων δὲ πάντων τῶν σχημάτων ἐν τῇ Χριστια-
νικῇ καὶ περιεκτικῇ Κοσμογραφίᾳ, ὡς οἶσθα καὶ αὐτός,
θαυμάσιε, κατεγράψαμεν, τοῦ θεοφιλοῦς Παμφίλου τοῦ
Ἱεροσολυμίτου ἡμᾶς εἰς τοῦτο προτρεψαμένου. Αὐτὸς γὰρ
ὁ προφήτης, δι' οὗ γέγονεν ὁ ἀναποδισμὸς τοῦ ἡλίου, ἔργῳ
ἀνελὼν διὰ τοῦ φοβεροῦ σημείου τὴν ὑπόνοιαν τῶν Βαβυλω-
νίων ὡς οὐκ ἔστι σφαῖρα στρεφομένη ὁ οὐρανός, ἀλλὰ
πεπλασμένην δόξαν δοξάζουσι, μετ' οὐ πολὺ αὐτοῦ τοῦ
οὐρανοῦ τὸ σχῆμα λέγει οὕτως· «Ὁ στήσας τὸν οὐρανὸν
ὡσεὶ καμάραν», καὶ πάλιν· «Κύριος ὁ Θεὸς ὁ ποιήσας τὸν
οὐρανὸν καὶ πήξας αὐτόν», ὁμοῦ καὶ τὸ σχῆμα δηλώσας
ὅτι ὡς καμάρα ἐστί, καὶ «στήσας» καὶ «πήξας», καὶ μὴ
228
Eustathius Philol., Scr. Eccl., Commentarium in Dionysii periegetae

orbis descriptionem Section 530, line 27
εἰς νίτρου κατασκευὴν, ὡς καὶ ὁ Κωμικὸς λέγει.

Καὶ ἡ Λέρος δὲ μία τῶν Σποράδων ἐστὶ περὶ τὴν
Καρίαν, ἧς οἱ ἔποικοι κακοήθεις, ὡς δηλοῖ Φωκυλίδης,
λέγων·
Λέριοι κακοὶ, οὐχ ὁ μὲν, ὃς δ' οὔ·
πάντες πλὴν Προκλέους· καὶ Προκλέης Λέριος.
Σπορὰς δὲ καὶ ἡ πρὸς τῇ Ῥόδῳ Δονουσία, ἥτις παρα-
φθορὰν, φασὶν, ἔπαθεν· οἱονεὶ γὰρ Διονυσία τίς ἐστιν,
ἐπεὶ Διόνυσος τὴν Ἀριάδνην εἰς αὐτὴν ἐκ τῆς Νάξου
ἤγαγεν, Μίνωος τοῦ πατρὸς διώκοντος αὐτήν. Εἰσὶ δὲ
καὶ ἄλλαι Σποράδες, ἃς, ὡς ἐρρέθη, ὁ τῆς κοσμογραφίας
πίναξ οὐκ ἔχει, ὧν τινες καὶ τὴν Τῆνόν φασιν, ἥτις
ἀνωτέρω Κυκλὰς ἐλέγετο. Ἐοίκασι δὲ ἀργιλώδεις αἱ
Σποράδες εἶναι, ἤγουν λευκόγειοι. Διὸ καί φησι Διο-
νύσιος ὅτι παμφαίνουσιν, οἷον ὅτε ἀνεφέλου ἀέρος ὄντος
τὰ ἄστρα φαίνεται, ὑγρὰ νέφη βιασαμένου ἀρκτώου
βορέου. Τοῦτο δὲ μάλιστα εἶπε διὰ τὸ ἀργιλῶδες καὶ
λευκὸν τῆς αὐτόθι γῆς, ὡς εἴρηται. Σποράδες δὲ λέ-
γονται τάχα μὲν καὶ δι' ἄλλας αἰτίας, μάλιστα δὲ
πρὸς ἀντιδιαστολὴν τῶν Κυκλάδων· οὐ γὰρ κατ' αὐτὰς
ὡρισμένον ἔχουσι τόπον, ἀλλ' οἷον διεσπαρμέναι εἰσὶ
TLG Texts doing_search κοσμογρ tlg Go
TLG Texts doing_search γεωδαισι tlg Go
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟΝ
229
LAROUSSE, 16 ἐχωρογράφησε, 136, 140, 141, 145, 146

topographer, 19 Ζώσιμος, 154, 168, 169
Αθηναίος Δειπνοσοφιστές, 76 Θεόφραστος, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68,
Αίλιος Ηρωδιανός, 77 69, 108, 205
Απολλόδωρος, 132 Ἱππόδαμος, 206
Αριστοτέλης, 12, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, κατεσκεύαζε δὲ τὴν πόλιν, 206
35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, Κλαύδιος Πτολεμαίος, 75, 79, 126, 127,
46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 128, 129, 200, 201, 202, 203, 204
57, 58, 59, 60, 61, 62, 177, 199 Κοσμάς Ινδικοπλεύστης, 87, 89, 90, 91
Βέττιος Βάλενς, 75, 85 Λεξικον Liddell-Scott, 19
γεωγραφήσαντες, 200 Λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη, 19, 20
γεωγραφήσοντι, 130, 202 Ὁμηρικὸν Κατάλογον, 157
γεωγραφία, 73, 74, 80, 115, 126, 127, Ὅμηρος, 76, 78, 96, 101, 103, 104, 113
128, 129, 164, 165, 171, 172, 174, 200, Πλούταρχος, 70
201, 202 πόλεως χωρογραφοῦσιν, 150
γεωγραφίᾳ τὰς χώρας, 129, 201 πόλις ἐκτίσθη, 207
γεωγραφίας, 11, 73, 74, 78, 106, 118, Πολύβιος, 76, 78, 80, 81, 82, 83, 84, 118,
119, 132, 133, 151, 163, 165, 204 119, 122, 124, 125, 131, 132, 135, 151
γεωγραφικοῦ πίνακος, 126, 200, 203 Ποσειδώνιος, 84, 122, 134
Γεωγράφος, 6, 11, 74, 96, 104, 109, 161, Πυθέας περιηγητής, 84
162, 166 Στράβων, 6, 78, 79, 80, 81, 84, 118, 119,
γεωδαισία, 73, 177, 178, 179, 183, 184, 120, 121, 122, 123, 124, 125, 132, 133,
185, 186, 187, 189, 191, 192, 193, 194, 135, 205
195, 196, 197, 198, 199 τοπεῖα, 21, 22
γεωδαισίαν, 182, 183, 184, 185, 186, 190 τοπήια, 20
γεωδαισίας καὶ γεωμετρίας, 182, 183, τοπογραφεῖ, 99, 100, 116
184, 194, 195 Τοπογραφεῖ, 79, 92, 97
γεωδαισίας τῆς ἐν Αἰγύπτῳ, 187 Τοπογραφέω, 20
Δημητρίου τοῦ τοπογράφου, 77 τοπογραφήσει, 114
Δικαίαρχόν, 118, 119, 132, 151 τοπογραφήσῃ, 102
Διόδωρος Σικελός, 76 τοπογραφία, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 19, 20, 83,
Διονύσιο τον περιηγητήν, 171, 172, 173, 85, 108, 111
174 Τοπογραφία, 7, 11, 15, 72, 73, 83, 87, 88,
Διονύσιος, 63, 67, 116, 164, 166, 174 89, 90, 91
δρομήματος χωρογραφίαν, 152 τοπογραφίαις, 19
ΕΛΛΗΝΟΑΓΓΛΙΚΟ-ΛΕΞΙΚΟ-DONNEGAN, 20 τοπογραφίαν, 78, 80, 82, 84, 99, 100, 115
Ἐρατοσθένη, 118, 119, 132, 134, 151 τοπογραφίας, 8, 15, 75, 76, 78, 80, 81, 82,
ἐτοπογράφησεν, 104 85, 86, 106
Εὔδοξον, 82 τοπογραφικὴν, 103, 162
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου Ιλιάδα, τοπογραφικῶς, 105, 109
91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 100, τοπογραφιῶν, 98
156, 157, 158, 159, 160, 161 τοπογράφοις, 115
Ευστάθιος Σχόλια στην Ομήρου τοπογράφος, 4, 8, 19, 20
Οδύσσεια, 101, 102, 103, 104, 105, Τοπογράφος, 5, 15, 19
106, 107, 108, 109, 110, 111, 112 τοπογράφου, 86
Ἔφορον, 81, 82 Τοπογραφώ, 16
Ἔφορός, 78, 80, 81, 84 τοπογραφῶ, 77
Έφορος ιστορικός, 80, 81 τοπογραφῶν, 76, 94, 96, 98, 110, 116
ἐχωρογραφήθησαν, 137 τοποθεσίαι, 129
ἐχωρογράφησαν τὴν πόλιν, 143, 144, τόπος, 12, 13, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28,
147, 148 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39,
230
40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, χωρογραφήσειεν, 75, 80, 130
51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, χωρογραφίᾳ καὶ πόλεων, 157
62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, χωρογραφίαν Αἰγύπτου, 169
77, 93, 95, 108, 113, 138, 139, 140, 151, χωρογραφίας, 103, 124, 126, 127, 133,
176 151, 155, 162, 166, 168, 172, 174, 176,
Φώτιος, 18, 19 200, 201
Χριστιανικὴ Τοπογραφία, 89 χωρογραφικήν, 160, 161
χωρογραφεῖσθαι, 138, 139 χωρογράφοι, 153, 156
χωρογραφηθῆναι, 143, 144, 147, 148 χωρογράφου, 130, 202
χωρογραφῆσαι, 155 χωρογραφοῦσι, 137, 142
χωρογραφήσας, 139, 143, 144, 145, 148,
150
TLG Texts doing_search τοπ ογραφ tlg Go

Οδυσσέας Γκιλής. ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ. Γεωδαισία,Χωρογραφία.γεωγραφία. Αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. 2020.

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Οδυσσέας Γκιλής. ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ. Γεωδαισία,Χωρογραφία.γεωγραφία. Αποσπάσματα Από Αρχαία Κείμενα. 2020.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

Μενεκλής. Όνομα ιστορικών προσώπων της αρχαιότητας.1. Περιηγητής

Λικ, Γουίλιαμ Μάρτιν (William Martin Leake, Λονδίνο 1777 – 1860).

Δημήτριος . ο Τοπογράφος (2ος αι. π.Χ.). Ζωγράφος που ειδικεύτηκε

Περραιβία. Χώρα της Θεσσαλίας κατά την αρχαιότητα. Εκτεινόταν στο

περιηγητές (Φιλολ.). Οι συγγραφείς της αρχαιότητας και του Μεσαίωνα

ονόματα Ελλήνων ταξιδευτών που επισκέφτηκαν διάφορες χώρες, ο

Παρανίκας, Ματθαίος (1832 – 1915). Φιλόλογος και εκπαιδευτικός.

Νικολαΐδης, Γεώργιος (1820 – 1907). Αρχαιολόγος. Σπούδασε νομικά

Το σπουδαιότερο έργο του υπήρξε το γραμμένο στα γαλλικά L’Iliade et

Μουτσόπουλος, Νικόλαος (Αθήνα 1927 – ). Αρχιτέκτονας και

Μαρινάτος, Σπυρίδων (Ληξούρι 1901 – Ακρωτήρι Θήρας 1974).

Λάντσας, Βικέντιος (Βενετία 1822 – Αθήνα 1902). Έλληνας ζωγράφος,

κατόρθωσε να παραμείνει στην Ελλάδα και να αποκτήσει την ελληνική

επιγραφική (Αρχαιολ.). Επιστημονικός κλάδος ο οποίος ασχολείται με τις

Εβλιά Τσελεμπή (Evliya Celebi, Κωνσταντινούπολη 1611 – 1682).

Ερατοσθένης Ερατοσθένης (ιδρυτής της

Το Μουσείο λειτουργούσε ως ανώτατο μορφωτικό και ερευνητικό

Ιδρυτής και θεωρητικά πατέρας της γεωδαισίας θεωρείται ο

Φιλοσοφικά προβλήματα που τους απασχολούσαν. Ο Πυθαγόρας (580-

From Wikipedia term topography

The term topography originated in ancient Greece and continued in

The term topography originated in ancient Greece and continued in

Ancient Greek Topography

Review: Ancient Greek Topography. Reviewed Work: Studies in Ancient

Greek-Lexicon-Sophocles. London 1914

Λεξικόν αρχαιολογίας τόμ. Β΄. Εν Αθήναις 1891.

Λεξικόν Δημητράκου τόμος ΙΔ. Σελ. 7338

Τοπογραφία περιγραφή τόπου τινός, Στραβ 8,1,3, Πτολ. Γεωγ. 1,1,5,

Τοπογράφος περιγράφω τόπον ή περιοχήν τινα Διόδ. Σικ. Σ, 31.18

Τοπογραφώ, περιγράφω τόπον ή περιοχήν τινά. Αθην. 1,16D καθορίζω

GRAND -.UNIVERSEL XIX" SIECLE FRANÇAIS, HISTORIQUE ,

Φώτιος. Bibliotheca ̓ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΣΥΝΑΡΙΘΜΗΣΙΣΤΩΝ

Τοπογράφος, for topographer read painder of land scapes and add

Λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη. Σελ. 1777

Τοπογραφία (η) [μτγν.Ι {χωρ. πλ ηθ.} 1. Η εφαρμοσμένη επιστήμη μέσω

Ετυμολογικόν Λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη

Ετυμολογικόν Λεξικόν Γ. Μπαμπινιώτη υ ν θ . τ ο π ο - : τ ο π ο - γ ρ α φ

Τοπογραφέω, Τοπογραφία, τοπογράφος

Καλλίμαχος. In Delum (hymn. 4) Line 315

ὅν τοι ἀπὸ Ξάνθοιο θεοπρόπος ἤγαγεν Ὠλήν·

παίγνια κουρίζοντι καὶ Ἀπόλλωνι γελαστύν.

TLG Texts doing_search τοπηι tlg

Julius Pollux Gramm., Onomasticon Book 10, section 31, line 5

τὸ δὲ ῥαίνειν καὶ διαρραίνειν καὶ καταρραίνειν καὶ ψεκάζειν καὶ ῥα-

Etymologicum Magnum, Etymologicum magnum Kallierges page 762,

καὶ παρὰ Σοφοκλεῖ ἐν Ἠριγόνῃ, ἃ δὲ

ζήτει εἰς τὸ ὑπετόπαζε. Διὸ καὶ ὑποτοπεῖν, τὸ

Σούδα. letter tau, entry 782, line 1

Τὸ παράπαν: κατὰ πάντα τρόπον, ἐξ ὁλοκλήρου.

UTF-8 search TLG Texts

 1. Αισχύλος. Supplices (6-5 B.C.) Line 972

 καὶ βούλαρχον. τοῦ γὰρ προτέρα (970)

 2. Αισχύλος. Persae (6-5 B.C.) Line 273

 δᾴαν Ἑλλάδα χώραν.

 3. Αισχύλος. Eumenides (6-5 B.C.) Line 249

 πρὸς αἷμα καὶ σταλαγμὸν ἐκματεύομεν.

 4. Σοφοκλής. Ajax (5 B.C.) Line 869

 5. Σοφοκλής. Oedipus Tyrannus {0011.004} (5 B.C.) Line 1127

 ΘΕ. Ποίμναις τὰ πλεῖστα τοῦ βίου συνειπόμην. (1125)

ΘΕ. Τί χρῆμα δρῶντα; ποῖον ἄνδρα καὶ λέγεις;

 6. Σοφοκλής. Philoctetes {0011.006} (5 B.C.) Line 157

 τὸ γάρ μοι μαθεῖν οὐκ ἀποκαίριον, (155)

 7. Σοφοκλής. Oedipus Coloneus {0011.007} (5 B.C.) Line 26