e-Magazine of NATIONAL PARKS

ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2020 ΤΕΥΧΟΣ 3

ΕΘΝΙΚΟ ΠΑΡΚΟ Βόρειας ΠΙΝΔΟΥ Σχεδιασμός εν συνόλω : Αλεξ. Τζιόλας. - Φωτ. εξωφ. Θωμάς Μπιζιούρας

· Στις “Μπάλτσες” της Γρεβε-

νιώτικης Πίνδου
· Μόλιστα Κόνιτσας.
ΙΣΤΟΡΙΑ : ΑΝΟΙΞΗ 1806 :
· Τρίτων : Ο Δράκος “τσέπης”
Η μεγάλη συνάντηση.
· Το πέρασμα από την “Σάρα” Το γεύμα στον Fr. Pouqueville
στον δρόμο Μηλιά-Κρανιά. από τον καπετάν Βλαχάβα!

Ηλεκτρονικό Περιοδικό ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΣΩΣΟΥΜΕ : Τη Φύση - Το Περιβάλλον - Την Ιστορία - Την Παράδοση
 Ανεβαίνοντας στις “Μπάλτσες
ΣΤΙΣ ΠΑΝΕΜΟΡΦΕΣ «ΜΠΑΛΤΣΕΣ» της Πίνδου
Επιμέλεια άρθρου Αλέξανδρου ΤΖΙΟΛΑ
Ξεκινάτε με τετρακίνητο SUV, από την τοποθεσία
Λα Ντοάλε Λιάμνε (διασταύρωση στο δρόμο
μεταξύ Μηλιάς Μετσόβου και Κρανιάς Γρεβενών)
και καταλήγει στις Μπάλτσες στο ΒΑ πλευρό
του Όρους Μηλιά (τοπική ονομασία Κανίζα).
Από εκεί πεζοπορία μέχρι την κορυφή της
Κανιζας και επιστροφή κυκλικά. Στην συνέχεια
με το αυτοκίνητο επιστρέφετε στο χωριό Μηλιά
Μετσόβου.
Από Λα Ντουάλε Λιάμνε μέχρι τις Μπάλτσες
είναι χωματόδρομος σε καλή κατάσταση,
για SUV, ιδιαιτέρως τους καλοκαιρινούς και
Εθνικά Πάρκα-eMagazine |
Σε υψόμετρο 2.122 μ. βρισκόμαστε σε αυτό εδώ το κοίλο
οροπέδιο με νερά και λιμνούλες με βλάστηση -
‘‘Μπάλτσες’’ στα βλάχικα σημαίνει ‘‘έλος’’ (φωτ. Wikiloc.com)
φθινοπωρινούς μήνες. Για τις άλλες εποχές
χρειάζεται ετοιμότητα. Έχει και δύο ρέματα τα
οποία πολλές φορές μέχρι αρχές καλοκαιριού,
μπορεί να μην είναι προσπελάσιμα.
Η διαδρομή ξεκινάει με πυκνές συστάδες μαύρης
πεύκης, στην συνέχεια καθώς ανεβαίνουμε το
δάσος αποκτά μικτή βιοποικιλότητα, αφού
αρχίζουν και προστίθενται στις εικόνες μας έλατα
και οξιές.
Από τα 1600m περίπου και πάνω αρχίζει και
σελ. 2

υπερισχύει το Ρόμπολο (Λευκόδερμη Πεύκη) και
μετά τα 1800m εμφανίζεται η υποαλπική ζώνη
με γυμνές κορυφές και διάσπαρτα ορθώνονται
μεγάλοι κορμοί από Ρόμπολα.
Σε όλη την διαδρομή υπάρχουν τέσσερις βρύσες
συμπεριλαμβανομένου και αυτή στις Μπάλτσες.
Το τοπίο είναι μαγευτικό καθ’ όλη την διαδρομή
και αν είστε και τυχεροί μπορεί να δείτε και καμιά
αρκούδα.
Από τις ‘‘Μπάλτσες’’ ξεκινήσαμε πεζοπορία μέχρι
την κορυφή της Κανίζας και επιστρέψαμε κυκλικά.
Σε όλη την διαδρομή έχετε φοβερή θέα και αν έχει
καθαρή ατμόσφαιρα βλέπεις πέρα από την πόλη
των Γρεβενών. Στην βόρεια πλευρά βλέπεις στον
ορίζοντα τις κορυφογραμμές του Σμόλικα και της
Τύμφης (Καμήλα).
Αυτό που σε μαγεύει είναι τα νερά που έχει,
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΧΘΟΥΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ & ΔΡΑΣΕΙΣ
που θα αξιοποιούν τα πλεονεκτήματα του Εθνικού Πάρκου Β. Πίνδου.
Εθνικά Πάρκα-eMagazine |
Κατά την ανάβαση στα 2025 μ. (φωτ. Wikiloc.com)
παρότι καλοκαίρι τα ρυάκια έρεαν λίγα μέτρα από
την κορυφή σχηματίζοντας μικρές δρακόλιμνες,
γεμάτα με αλπικούς τρίτωνες.
Επίσης εντυπωσιάζουν τα ρόμπολα που στέκονται
όρθια ζωντανά ή νεκρά, παρ’ όλες τις αντίξοες
συνθήκες, δημιουργώντας την εντύπωση σε
κάποιον που τα βλέπει από μακριά, ότι είναι
απολιθώματα δεινοσαύρων.
Η διαδρομή από Λα Ντουάλε Λιάμνε μέχρι Μηλιά
είναι άσφαλτος.
Ο δρόμος κινείται παράλληλα με το ποτάμι σε
τοπίο με πυκνές συστάδες από πεύκα και οξιές.
Προσοχή θα πρέπει να κινούμαστε με χαμηλές
ταχύτητες γιατί ένα μεγάλο μέρος της διαδρομής
έχει κατολισθήσεις. Τα χωριά Μηλιά και Κρανιά
είναι ένα πανέμορφα παραδοσιακά βλαχοχώρια.
σελ. 3
 Επάνω : ένα λιβάδι από νερά που αποστραγγίσουν στα 2.140 μ.
Κάτω : Το γυρμένο από τους ανέμους ρόμπολο στα 2.156 μ. υψόμετρο. (Φωτογραφίες : Wikiloc.com)

Εθνικά Πάρκα-eMagazine | σελ. 4

Φωτ. Θάνος Στούπας
Φωτ. Γιώργος Πίνδος-FB

Εθνικά Πάρκα-eMagazine | σελ. 5

Φωτ. Θάνος Στούπας
Αντάρτικο Οχυρό (Φωτ. Wikiloc.com)

Εθνικά Πάρκα-eMagazine | σελ. 6

 Φωτ. παπαΚωνσταντίνος Βασιλειάδης

Η Κρανιά ή Κρανέα κτίσθηκε, κατά τον Γάλλο συγγραφέα Pouqueville, το έτος 1507. Πιο παλιότερα
όμως και πριν να εγκατασταθεί το χωριό στη σημερινή θέση, λέγονταν Τούργια και βρισκόταν δύο
χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Κρανιάς, στα ριζά του όρους Λύγκος, εκεί όπου και σήμερα ακόμη το μέρος
εκείνο ονομάζεται Ντούργια, ή Μπαλιοχώρι.
Η Κρανιά βρίσκεται στα δυτικά όρια του Νομού Γρεβενών και στο τρίγωνο τριών μεγάλων
διαμερισμάτων της χώρας, της Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας. Το χωριό είναι
εγκατεστημένο σε μια μικρή κοιλάδα με πολλές κρανιές, στον ορεινό όγκο της Βόρειας Πίνδου, και
συνορεύει: ανατολικά με την Καλλιθέα και τα Πριόνια, δυτικά με το Μικρολείβαδο και το Περιβόλι,
βόρεια με το Μοναχήτι και το Κυπουριό και Νότια με τη Μηλιά, που υπάγεται στο Νομό Ιωαννίνων,
και την Παλαιά Κουτσούφλιανη (Πλατανιά), που υπάγεται στο Νομό Τρικάλων.
Την κοιλάδα διασχίζουν τρεις παραπόταμοι του Βενετικού ποταμού και δύο ρέματα. Γύρω της
περιβάλλεται από μεγάλα βουνά, όπως οι Μπάλτσες με υψόμετρο 2.160 μ., η Πυροστιά ή Λύγκος με
1.967 μ., η Γκιόνα με 1.482 μ. και ο Καραϊλής με 1.231 μ., που ανήκουν στην οροσειρά της Πίνδου.
Τα δάση του χωριού είναι δασωμένο με μαύρη πεύκη, ενώ στα χαμηλότερα σημεία ευδοκιμεί η Βελανιδιά
και στα ψηλότερα ο ελατός, η οξιά και το ρόμπολο.
Από αρχαιοτάτων χρόνων η περιοχή της Κρανιάς είχε πολύτιμα και περιζήτητα βοσκοτόπια. Το ομώνυμο
χωριό βρίσκεται σε υψόμετρο 960 μ. και στα γύρω βουνά της υπάρχουν αρκετές κρυσταλλένιες πηγές.
Η Τούργια Κρανιά, όπως την έλεγαν, για να την ξεχωρίζουν από τις άλλες Κρανιές που υπάρχουν,
δημιουργήθηκε εξαρχής από Βλαχόφωνους και συνεχίζει ακόμη να κατοικείται από τους απόγονους
εκείνων των Βλαχόφωνων. Ο πληθυσμός του χωριού είναι κατά πολύ μειωμένος σε σχέση με τα
παλαιότερα χρόνια και σήμερα ο αριθμός τους δεν υπερβαίνει τους 300 μόνιμους κατοίκους.

Εθνικά Πάρκα-eMagazine | σελ. 7

Το Μοναχίτι (φωτογ. της Αερολέσχης Γρεβενών) (1.702 μ.) και Πυροστιά (1.967 μ.) που είναι το
είναι χωριό και ομώνυμο Δημοτικό Διαμέρισμα ψηλότερο σημείο της έκτασης του χωριού στα
της Δημοτικής ενότητας Θεόδωρου Ζιάκα όρια του Εθνικού Δρυμού της Βάλια Κάλντα.
του νομού Γρεβενών, με 183 κατοίκους (2001) Στην περιοχή κυλά ο ποταμός Βενέτικος και οι
χτισμένο σε υψόμετρο 1.010 μέτρων. Οι κάτοικοι κλάδοι του Μηλεοπόταμος και Ασπροπόταμος
τους θερινούς μήνες γίνονται 600. Περιβολίου καθώς και τα ρέματα Κυρά Καλής και
Βρίσκεται σε απόσταση 29 km νοτιοδυτικά της Τρυπημένης.
πόλης των Γρεβενών,στις πλαγιές της Βόρειας Στην ευρύτερη περιοχή βλέπει κανείς δάση
Πίνδου. Συνορεύει με τα Δημοτικά Διαμερίσματα από μαύρη πεύκη, ρόμπολα, έλατα, οξιές και
Σπηλαίου και Τρικώμου του Δήμου Θεόδωρου βελανιδιές.
Ζιάκα, τα Δημοτικά Διαμερίσματα Κρανιάς,
Μικρολιβάδου και Κηπουρειού του Δήμου
Γόργιανης και την Κοινότητα Περιβολίου.
Το χωριό περιβάλλεται από τις κορυφές
Λυκότρυπα (1.259 μ.), Τσούκα Καραλή (1.231
μ.), Τσούμα (1.067 μ.), Κούλια (1.143 μ.) και
Μεγάλη Πέτρα (1.143 μ.). Νοτιοδυτικά του
χωριού υψώνεται το βουνό της Κυρά Καλής με
τις κορυφές Τρυπημένη (1.285 μ.), Αντάρτης

Εθνικά Πάρκα-eMagazine | σελ. 8

 Ενας Δράκος “τσέπης”

Ο Τρίτωνας, το δρακάκι
του ΠΑΡΚΟΥ της ΒΟΡΕΙΑΣ ΠΙΝΔΟΥ

Τον συναντάμε τακτικά στις εκδρομές στην
πολύ ορεινή Πίνδο, όπως και στη τοποθεσία
«Μπάλτσες» κοντά στην Κρανιά του νομού
Γρεβενών ή στην Βασιλίτσα αλλά και αλλού,
μεσα στο Πάρκο όπου έχει νερά και λίμνες.
Σου κερδίζει αμέσως με την ιδιομορφία του.
Μοιάζει με δράκο «τσέπης» κολυμπάει ακρι-
βώς όπως ο κροκόδειλος και διεκδικεί το
δικό του μερίδιο στην προσοχή των φυσιο-
λατρών, κατοίκων και τουριστών.
Ο λόγος για ένα αμφίβιο, με μήκος 7-12 εκα-
τοστά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που
όπως όλα δείχνουν -και σύντομα αναμένεται
να επιβεβαιωθεί με τεστ DNA- είναι αλπικός
τρίτωνας, ένα ζώο που περιλαμβάνεται στο
Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων
της Ελλάδας.
Όπως μας εξηγεί οικολογικός-ξεναγός και
δασοπόνος Απόστολος Διανέλλος, ο αλπι-
κός τρίτωνας ζει στα ορεινά ρέματα συγκε-
κριμένων περιοχών της Ελλάδας, σε βιότο-
πους με υψόμετρο άνω των 1000 μέτρων, σε
καθαρά και κρύα νερά με σταθερή ποσότητα
υδάτων.

Εθνικά Πάρκα-eMagazine | σελ. 9

“Αν τον δεις να κολυμπά, μοιάζει ακριβώς με
μικρό κροκόδειλο, έτσι όπως κινείται με τα
άκρα του κολλημένα στον κορμό για λόγους
υδροδυναμικής.
Αν κάποιος του κόψει ένα άκρο ή του βγάλει
το μάτι, σε δύο μήνες αυτά θα έχουν αποκα-
τασταθεί”, λέει ο Απόστολος.
Ο ίδιος έκανε μια άλλη ενδιαφέρουσα παρα-
τήρηση.
“Πρόσεξα το εξής: τον χειμώνα, όταν τα νερά
παγώνουν, κάποιοι τρίτωνες δεν προλαβαί-
νουν να χωθούν στη λάσπη για να ξεχειμω-
να φαγωθεί.
“Άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι τα
μάτια του σε σχήμα καρδιάς, τα οποία τείνει
να σκεπάζει με τα “χέρια” του, όταν εκτεθεί
σε απευθείας ηλιακό φως ή σε κίνδυνο.
Αυτά είναι δύο, μόνον, από τα θαυμαστά
πλάσματα της Βάλια Κάλντα, εκτός από τις
αρκούδες της!
Φωτ. Θάνος Στούπας

νιάσουν και παραμένουν μέσα στα ρέματα

παγωμένοι και μάλιστα πεπλατυσμένοι γιατί
ο πάγος φουσκώνει.
“Οταν πήρα έναν από αυτούς στα χέρια μου
και τον γύρισα ανάποδα, ενεργοποιήθηκε
και ξανάζησε”, εξηγεί ο Α. Διανέλλος ένας
άνθρωπος που ξέρει τη Βάλια Κάλντα σαν
την παλάμη του χεριού του, έχοντας μάλιστα
γράψει και ένα εγχειρίδιο επιβίωσης στην
άγρια φύση της Πίνδου.
Ο αλπικός τρίτωνας, που έχει την επιστημο-
νική ονομασία Triturus alpestris, δεν είναι
όμως το μόνο ενδιαφέρον πλάσμα, που ζει
στα ρυάκια της Βάλια Κάλντα.
Στα ίδια νερά κατοικεί ο pompina variegata,
ένας ιδιαίτερος βάτραχος, που το έντονο κί-
τρινο χρώμα στη ράχη του υποδηλώνει αυτό
που οι μελετητές ήδη γνωρίζουν καλά: την
τοξικότητα των εκκρίσεών του.
“Οταν κάποιος θηρευτής τον καταπιεί, απε-
λευθερώνει τοξικές ουσίες, αναγκάζοντας
τον κυνηγό …να τον φτύσει!
Γι’ αυτό άλλωστε, όταν αισθάνεται να απει-
λείται, σχηματίζει με το σώμα του μια μπάλα,
στρέφοντας το κίτρινο χρώμα του προς την
απειλή, ώστε να προειδοποιήσει ότι είναι …
επικίνδυνος -και ότι είναι μάλλον αδύνατο

Εθνικά Πάρκα-eMagazine | σελ. 10

 Μία ΙΣΤΟΡΙΚΗ συνάντηση
Αποψη του χωριού Μηλιά από Νότια. Στο σημείο του βέλους το Χάνι όπου έγινε η απρόοπτη συνάντηση που περιγράφουμe (αρχ. Μιχάλη Μαγειρία)
ΙΣΤΟΡΙΑ : ΑΝΟΙΞΗ 1806 :
Η μεγάλη συνάντηση.
Το γεύμα στον Fr. Pouqueville από τον καπετάν Βλαχάβα!
Ο παπα-Ευθύμιος Βλαχάβας* ήταν ένας
ονομαστός κλέφτης και αρματωλός της
περιοχής Πίνδου και Χασίων Γρεβενών όπου
δρούσε και κινούνταν συνήθως. Τα λημέρια
του βρίσκονταν στα Χάσια Γρεβενών.
Ο Γάλλος περιηγητής Pouqeville** βρίσκονταν
Εθνικά Πάρκα-eMagazine |
Επιμέλεια άρθρου Αλέξανδρου ΤΖΙΟΛΑ
σε ταξίδι από τα Γιάννενα προς τα Γρεβενά την
Ανοιξη του 1806 περνώντας μέσα από την ορεινή
διάβαση Μετσόβου-Μηλιάς-Κηπουριού.
Η μεγάλη, απρόοπτη μάλλον, συνάντηση
έγινε στο Χάνι της Μηλιάς Μετσόβου όπου
συναντήθηκαν οι δύο μεγάλες παρέες.
σελ. 11

Ο Pouqeville γράφει ότι ο Βλαχάβας ήταν
συντροφιά με τον κλέφτη των Αγράφων Ζόγγο.
Πιθανόν στην συντροφιά να βρίσκονταν
και ο γερο-Ζιάκας καθότι όπως γράφει και ο
Κρυστάλλης «με τον γερο-Ζιάκα συνέπραξε και
συναγωνίσθηκε αδιασπάστως ο παπα-Θύμιος
Βλαχάβας».
Θα ήταν λίγο δύσκολο να μην γνώριζε την
διέλευση του συντρόφου του ο γερο-Ζιάκας
μέσα στα λημέρια του ώστε να περάσει χωρίς
ενόχληση ή παγίδες ο παπα-Βλαχάβας.
Ισως να παραβρίσκονταν χωρίς να συστηθεί για
λόγους απόκρυψης, δεν είναι όμως εξακριβωμένο.
Η σκηνή της συνάντησης με τον Βλαχάβα
που περιγράφει ο Pouqeville είναι πολύ
χαρακτηριστική και μας κάνει να την
αναπαραστήσουμε ολόκληρη νοητικά.
«Αυτοί οι δύο καπεταναίοι με περιποιήθηκαν κι
επέμεναν να δοκιμάσω από το αρνί τους ψημένο
στη σούβλα, έτσι όπως το συνήθιζαν οι ήρωες του
Εθνικά Πάρκα-eMagazine |
Ομήρου.
Κι από το οποίο έπρεπε αναγκαστικά να πάρω κι
εγώ έναν μεζέ.
Το γεύμα που μου παρέθεσαν έμοιαζε με τα γλέντια,
τα οποία περιγράφει ο συγγραφέας Ζιλ Μπλάς,
μ’ άλλα λόγια ένα σωστό τσιμπούσι ορεσίβιων
ληστάρχων.
Αφού ξεκοκκάλισαν το ψητό, ύψωσαν, κατά την
συνήθεια, τα ποτήρια για να ευχηθούν την υγεία
όλων κι άρχισαν, όπως πάντα, μνημονεύοντας
μερικούς αγίους.
Τότε αναγκάστηκα να προφέρω κι εγώ το όνομα
του προστάτη άγίου μου, τον οποίο ετίμησαν
αδειάζοντας τα ξέχειλα ποτήρια τους μονορούφι,
αν και ο ίδιος ο άγιός μου ήταν τελείως άσχετος
προς την ορθόδοξη τελετουργία.
Ύστερα οι καπεταναίοι έβαλαν τους άνδρες τους,
που αποκαλούνταν μετριόφρονα κλέφτες, να
μας παίξουν μουσική, κι εκείνοι εκτέλεσαν την
αποστολή τους τραγουδώντας στη διαπασών το
τραγούδι Μωρέ Μπουκουβάλα με τη συνοδεία της
ξεκούρδιστης λύρας τους.
Όταν πια τελείωσε το πανδαιμόνιο εκείνο, χόρεψαν
τον κλέφτικο χορό, ακριβώς όπως τον περιγράφει ο
Αθηναίος».
Αλλά υπήρξε και άλλη συνάντηση το 1809 :
«Δεμένο σε πάσσαλο στην αυλή του σεραγιού
ξαναείδα τον Ευθύμιο Βλαχάβα, που τον είχα
συναντήσει άλλοτε με τους στρατιώτες του στη
Μηλιά της Πίνδου.
Οι ακτίνες ενός φλογερού ήλιου χτυπούσαν το
ηλιοκαμμένο του κεφάλι, που καταφρονούσε
το θάνατο και άφθονος ιδρώτας έτρεχε από την
πυκνή γενειάδα.
Γνώριζε την τύχη του και, περισσότερο ατάραχος
από τον τύραννο που γευόταν με ηδονή την ιδέα
να χύσει το αίμα του, ύψωσε προς εμένα τα γεμάτα
σελ. 12

γαλήνη μάτια του, σαν να με έπαιρνε μάρτυρα
κατά την υπέρτατη εκείνη ώρα. Με την γαλήνη
του δικαίου είδε να πλησιάζει η τόσο τρομερή για
τον κακούργο ώρα.
Ένοιωσε, χωρίς τρόμο και παράπονο, τα χτυπήματα
των δημίων και τα μέλη του, καθώς σέρνονταν
στους δρόμους των Ιωαννίνων, έδειξαν στους
έντρομους Έλληνες τα λείψανα του τελευταίου
από τους αρχηγούς της Θεσσαλίας.
Αλίμονο!
Τόσο ένδοξος θάνατος έφερε την κηλίδα του
εγκλήματος ανταρσίας, που παρέσυρε τόσους
αθώους στον τάφο;
Ανεξερεύνητες θελήσεις της πρόνοιας, πάντοτε
ερμηνεύεστε με θαύματα που φέρνουν σύγχυση
στους συνηθισμένους υπολογισμούς της
ανθρώπινης διάνοιας».
******
* Βλαχάβας είναι το επώνυμο οικογένειας αρματολών
και εθνικών αγωνιστών, της προεπαναστατικής περιόδου,
Εθνικά Πάρκα-eMagazine |
Το μαρτύριο του παπα-
Θύμιου Βλαχάβα στα
Γιάννενα όπως πειγράφεται
από τον Γάλλο πρόξενο στην
πόλη Fr. Pouqueville
που καταγόταν από το χωριό Σμόλιανη της Καλαμπάκας.
Διακρίθηκε για τη δράση της, στα επαναστατικά χρόνια,
στην περιοχή των Χασίων. Τα πιο γνωστά μέλη της ήταν
ο πατέρας, Αθανάσιος Βλαχάβας και οι γιοι Θεόδωρος,
Δημήτριος και Ευθύμιος (ο περίφημος Παπαθύμιος), καθώς
και Νικόλαος Βλαχάβας, οπλαρχηγός και αγωνιστής του
Ολύμπου και της δυτικής Μακεδονίας στην επανάσταση
του 1878 και γιος του Παπαθύμιου.
** François Pouqueville (1770-1838), ιατρός, περιηγητής,
διπλωμάτης, ιστορικός συγγραφέας. Διετέλεσε Γάλλος
πρόξενος στα Ιωάννινα από το 1805 μέχρι το 1815 επι
Ναπολέοντος.
Στην επιστροφή του στα Γιάννενα ο Pouqueville
ακολούθησε άλλη διαδρομή : Γρεβενά-Μαυραναίοι-Τίστα-
Περιβόλι-Βωβούσα-Γιάννενα. Την διαδρομή αυτή έκανε
Άνοιξη περί την 20η Μαίου όπου αντίκρισε και τα χωριά
Λάβδα, Πανόραμα, Πολυνέρι και μετέπειτα Σπήλαιο,
Κρανιά, Σμίξη και Αβδέλα από τις ράχες του Ορλιακα.
σελ. 13
Παρουσιάζουμε εδώ δύο χάνια ώστε να υπάρξει μία εικόνα των πανδοχείων εκείνης της εποχής. Στην επάνω φωτογ. που μας
χορήγησε ο Βασ. Χολέβας φαίνεται ένα Χάνι κάπου στην Πίνδο περί το 1890 (αρχ. German Archaeological Institute (DAI)) και
κάτω το Χάνι του Μιχάλη κοντά στο γεφύρι της Άρτας (αρχ. Αριστ. Ζάχου).

Εθνικά Πάρκα-eMagazine | σελ. 14

 Η οδική έξοδος προς Μηλιά-Μέτσοβο το 2003

Οι πρώτες εργασίες ξεκίνησαν με την διαμόρφωση του τοίχου αντιστήριξης και την μεγάλη διαπλάτυνση του
πλάτους του δρόμου. Φαίνεται η τεράστια κλίση που έχει η πλαγιά και οι συνεχείς καταπτώσεις των χαλαρών
εδαφών που έκλειναν συνεχώς τον δρόμο με την πρώτη νεροποντή. (φωτ. Αλεξ. Τζιόλα ©)

Το πέρασμα της “Σάρας’’ στα όρια μεταξύ
Κρανιάς - Μηλιάς Μετσόβου ήταν ένα
δύσκολο έργο.
Για τα Γρεβενά αποτελούσε ένα χρόνιο στόχο
πολλών δεκαετιών καθότι η διέξοδος θα
ήταν άμεση στα Γιάννενα και στο Ιόνιο.
Το πέρασμα, με τον χωμάτινο δρόμο που
λειτουργούσε περαστασιακά κάποιες εποχές
κάποιες μέρες ήταν συνεχώς προβληματικό.
Η τεράστια, υπερβολική, κλίση της πλαγιάς
και η συνεχείς καταπτώσεις χωμάτων έκλειναν
το στενό πέρασμα με αποτέλεσμα το πλάτος
διέλευσης να ήταν τις περισσότερες φορές
μόνο ένα μέτρο με διάσπαρτες τεράστιες
πέτρες, νερά και λακούβες για περίπου 500 μ.
Η διέλευση ήταν απολύτως δύσκολη.
Βέβαια ήταν ιδανική για τις μηχανές enduro
και μόνο. Είναι γνωστό ότι πολλές φορές
κάτοικοι και επιχειρηματίες από το χωριό
Μηλιά επισκέπτονταν τα Γρεβενά, αλλά

Εθνικά Πάρκα-eMagazine | σελ. 15

Ένα άλλο τμήμα από το συνολικό μήκος των 800 μ του δρόμου όπου έγιναν ίδιες εργασίες (φωτ. Αλ. Τζιόλας ©).
κυρίως είχαν μόνιμη διέξοδο αυτόν τον
δρόμο για Θεσσαλονίκη.
Παρ’ όλα αυτά, δρόμος δεν φτιάχνονταν.
Αλλά και κανένας πολιτειακός παράγοντας
δεν καταπιάνονταν με το πρόβλημα για να
το λύσει.
Δεν ήταν μόνο η χρηματοδότηση αλλά
και η κατάλληλη μελέτη καθότι το τεχνικό
πρόβλημα ήθελε απαιτητικό μελετητή.
Η λύση δόθηκε το 2002 με πρωτοβουλία
και επίμονη προσπάθεια του τότε βουλευτή
Γρεβενών Ελευθ. Τζιόλα.
Ο δρόμος τελικά κατασκευάστηκε με την
Εθνικά Πάρκα-eMagazine |
μεγάλη διαπλάτυνση του πρανούς και
την σταθεροποίηση του εδάφους και των
καταπτώσεων, αρχικά.
Παράλληλα, κατασκευάσθηκε τοίχος
αντιστήριξης σε μήκος 500 μ. (από τα 800 μ.
του συνολικού μήκους) ο οποίος θεμελιώθηκε
πάνω σε 1.000 (!) πασσάλους που προχωρούν
σε βάθος 3 μ. κάτω και παράλληλα με την
κοίτη του ποταμού που ρέει παράλληλα
εξασφαλίζοντας την ομαλή ροή του.
Οι φωτογραφίες δείχνουν την δυσκολία και
την ποιότητα του έργου.
Ενα θαυμαστό κόσμημα της Μηχανικής.-
σελ. 16
 Η μοναδική ορεινή γοητεία της ΜΟΛΙΣΤΑΣ Κόνιτσας
Στο δρόμο για τα χωριά Μόλιστα, Γαναδιό, Νικάνορας έξω από την Κόνιτσα (φωτ. Αλ. Τζιόλα)
Η Μόλιστα είναι χωριό της Πίνδου.
Βρίσκεται στις υπώρειες του Σμόλικα 28 χλμ.
μετά την Κόνιτσα στο δρόμο Ιωαννίνων-
Κοζάνης.
Είναι χτισμένη σε υψόμετρο 840μ, σε
πυκνοδασωμένη πλαγιά του όρους Κλέφτης.
Πρόκειται για το κεντρικό χωριό, στο οποίο
παλιότερα και έως το 1926 ανήκαν και τα
διπλανά χωριά: Γαναδιό και Μοναστήρι.
Λέγεται πως αρχικά και τα τρία χωριά ήταν
ενωμένα σε ένα οικισμό με το όνομα Μόλιστα.
Το πιο επιβλητικό κτίσμα είναι αυτό του Αγίου
Νικολάου, ενός μεσαίου μεγέθους ναού, με
εντυπωσιακά εσωτερικά ξύλινα τέμπλα, που
σκαλίστηκαν από Μετσοβίτες ξυλουργούς.
Εθνικά Πάρκα-eMagazine |
Ο ναός οικοδομήθηκε το 1878 κατόπιν
δωρεάς του Μολιστινού ευεργέτη Γέγιου.
Η Μόλιστα, (μαζί με το Γαναδιό και το
Μοναστήρι) αποτελούν τα 3 καλύτερα
διατηρημένα παραδοσιακά χωριά της
περιοχής, τα οποία συγκεντρώνουν ιδιαίτερα
αξιόλογα δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής.
Υπάρχουν 2 παλιά μονότοξα γεφύρια: Το
γεφύρι του Βουρκοπόταμου που ένωνε το
χωριό με τις αγροτικές εκτάσεις και το γεφύρι
του Κρυονερίου που ένωνε τα χωριά με την
Κόνιτσα. Δίπλα σ’ αυτό βρισκόταν το χάνι του
Βέργου. Ο οικισμός διαιρείται σε 3 γειτονιές
‘μαχαλάδες’: το Γανναδιό, τη Μεσσαριά και
το Μποτσιφάρι ή Μοναστήρι.
σελ. 17
 Φωτογραφίες : Αλέξανδρου ΤΖΙΟΛΑ

Εθνικά Πάρκα-eMagazine | σελ. 18

Εθνικά Πάρκα-eMagazine | σελ. 19 - ΤΕΛΟΣ