Professional Documents
Culture Documents
Γκούντας Ιωάννης
• Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας
χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.
Χρηματοδότηση
2
Περιεχόμενα
1. Σκοποί ενότητας ................................................................................................ 8
2. Περιεχόμενα ενότητας........................................................................................ 8
3. Εργαστήριο 1..................................................................................................... 8
3.1 Οδοποίια και Οδικά έργα ......................................................................... 8
4. Εργαστήριο 2................................................................................................... 10
4.1 Λειτουργική Διάιρεση των Οδών (σ. 37) ................................................. 10
4.2 Κατάταξη των Οδών (Ελληνικοί Κανονισμοί (σ. 38) ............................... 11
4.3 Ταχύτητες για την μελέτη (σ. 47) ............................................................ 11
4.4 Σχέση ταχύτητας μελέτης με ταχύτητα κυκλοφορίας .............................. 11
5. Εργαστήριο 3................................................................................................... 12
5.1 Αντιστάσεις στην κίνηση των Οχημάτων (σ. 69) .................................... 12
5.2 Παράδειγμα ........................................................................................... 14
5.3 Άσκηση Εργαστηρίου ............................................................................ 15
6. Εργαστήριο 4................................................................................................... 16
6.1 Η κίνηση των Οχημάτων στα ευθύγραμμα τμήματα της οδού (σ. 77) ..... 16
6.1.1 Απόσταση Ορατότητας ...................................................................... 16
6.1.2 Ελάχιστη Απόσταση Ορατότητας για τροχοπέδηση-στάση ................ 16
6.1.3 Επίδραση στην τροχοπέδηση του οχήματος από την κατά μήκος κλίση
της οδού .......................................................................................................... 17
6.1.4 Συντελεστής Τριβής............................................................................ 18
6.1.5 Ελάχιστη Απόσταση προσέρασης σε οδό δυο λωρίδων και δυο
κατευθύνσεων (μια λωρίδα ανά κατεύθυνση) ................................................... 19
6.1.6 Μέγιστο και ελάχιστο μήκος ευθυγράμμιας ......................................... 20
6.1.7 Παράδειγμα ........................................................................................ 21
6.1.8 Άσκηση Εργαστηρίου ......................................................................... 22
7. Εργαστηρίο 5................................................................................................... 23
7.1 Η κίνηση των οχημάτων στα καμπύλα τμήματα της οδού (σ. 101) ......... 23
7.1.1 Κίνδυνος ανατροπής και ολίσθησης ................................................... 23
7.2 Εργαστήριο 5 - Παράδειγμα ................................................................... 27
7.3 Άσκηση Εργαστηρίου 5 ......................................................................... 28
8. Εργαστηρίο 6................................................................................................... 28
8.1 Οριζόντιες Καμπύλες Οδού ................................................................... 28
3
8.2 Συνδυασμοί για την χρησιμοποποίηση κλωθοειδούς ως τόξο συναρμογής
30
8.3 Άσκηση εργαστηρίου 6 .......................................................................... 31
9. Εργαστηρίο 7................................................................................................... 32
9.1 Εγκάρσια κλίση Οδοστρώματος ή επίκληση (e) ..................................... 32
9.2 Μέγιστη Επίκληση (max e) .................................................................... 32
9.3 Αλλαγή Επίκληση από την Ευθυγραμμία (e0) στην θέση με την μέγιστη
επίκληση (max e)................................................................................................. 34
9.4 Εργαστήριο 7 - Παράδειγμα ................................................................... 35
9.5 Άσκηση Εργαστηρίου 7 ......................................................................... 36
10. Εργαστήριο 8 ................................................................................................ 37
10.1 Χάραξη οδού στο διάγραμμα της υψομετρικής οριζοντογραφίας (263) .. 37
10.2 Ισοκλινής Γραμμή .................................................................................. 38
10.3 Γενικές αρχές Οριζόντιας χάραξης - παραδείγματα-ασκήσεις ................ 41
11. Εργαστήριο 9 ................................................................................................ 44
11.1 Μηκοτομή Εδάφους-ερυθρά .................................................................. 44
11.2 Παράδειγμα Εργαστηρίου 9 ................................................................... 46
11.3 Άσκηση Εργαστηρίου 9 ......................................................................... 47
12. Εργαστήριο 10 .............................................................................................. 48
12.1 Υπολογισμός όγκου χωματισμών (σ. 375) ............................................. 48
12.2 Παράδειγμα Εργαστηρίου 10 ................................................................. 52
12.3 Παράδειγμα άσκησης Εργαστηρίου 10 .................................................. 53
13. Βιβλιογραφία................................................................................................. 54
Παράρτημα .............................................................................................................. 54
Περιεχόμενα Εικόνων
Εικόνα 1: Στάδια υλοποίησης οδικού έργου............................................................. 10
Εικόνα 3: Η εξάρτηση του (η) από την ταχύτητα σε υγρό και καθαρό οδόστρωμα. .. 13
Εικόνα 4: Η εξάρτηση του (η) από την ταχύτητα σε υγρό και καθαρό οδόστρωμα. .. 13
Εικόνα 5: Αντίσταση στην κίνηση από την κατά μήκος κλίση της οδού. ................... 14
4
Εικόνα 7: Διάγραμμα για τα προτεινόμενα μήκη ορατότητας για στάση, ανάλογα με
την κατά μήκος κλίση της οδού. ............................................................................... 18
Εικόνα 10: Συντελεστής πλευρικής τριβής για διάφορες περιπτώσεις οδών. ........... 25
5
Εικόνα 35: Σχήμα παραδείγματος. .......................................................................... 47
Περιεχόμενα Πινάκων
Πίνακας 1: Κατάταξη του οδικού δικτύου (Π.Δ 347/93). ........................................... 11
Πίνακας 2: Σχέση ταχύτητας μελέτης με ταχύτητα κυκλοφορίας. ............................. 12
Πίνακας 3: Τιμές συντελεστή τριβής. ....................................................................... 13
Πίνακας 4: Προτεινόμενα μήκη ορατότητας για στάση. ............................................ 17
Πίνακας 5: Προτεινόμενα μήκη ορατότητας για στάση, ανάλογα με την κατά μήκος
κλίση της οδού. ....................................................................................................... 18
Πίνακας 6: Τιμές ελάχιστου μήκους ορατότητας. ..................................................... 20
Πίνακας 7: Σχέση μεταξύ ταχύτητας μελέτης και επιτρεπόμενου συντελεστή
πλευρικής τριβής για υπεραστικούς δρόμους, σύμφωνα με τους Αμερικανικούς και
Γερμνανικούς κανονισμούς 1984. ............................................................................ 25
Πίνακας 8: Μέγιστη επιτρεπόμενη επίκλιση σε συνάρτηση με την ταχύτητα μελέτης.
................................................................................................................................ 32
Πίνακας 9: Μέγιστη επιτρεπόμενη επίκλιση σε συνάρτηση με τη ταχύτητα μελέτης. 33
Πίνακας 10: Βασικά στοιχεία μελέτης ελληνικών οδών – εφ’ όσον καθορισθεί η
κατηγορία και ο τύπος της οδού βρίσκονται, εκτός των άλλων, τα τρία βασικά
χαρακτηριστικά της: Η ταχύτητα μελέτης (Vμ), Το πλάτος του οδοστρώματος (b), η
επιτρεπόμενη μέγιστη επίκλιση (Maxe). (π.χ.: Αν η οδός, που πρόκειται να μελετηθεί,
6
έχει χαρακτηρισθεί κατηγορίας ΙΙ τύπου Δ, τότε: Vμ = 65 Km/h b ≥ 6.50 m, max e = 8
%Μέγιστη επιτρεπόμενη επίκλιση σε συνάρτηση με την ταχύτητα μελέτης). ........... 33
7
1. Σκοποί ενότητας
Οι Σκοποί της παρούσας ενότητας είναι:
2. Περιεχόμενα ενότητας
Παρουσιάζονται δέκα εργαστήρια στον τομέας της εφαρμοσμένης οδοποίιας, έτσι
ώστε να δίνεται η δυνατότητα στους σπουδαστές να μαθαίνουν τον τρόπο με τον
οποίο λειτουργεί η εφαρμοσμένη οδοποία.
3. Εργαστήριο 1
3.1 Οδοποίια και Οδικά έργα
Κύριο Θέμα της οδοποίιας είναι η μελέτη του τρόπου κατασκευής της οδού έτσι ώστε
να ανταποκρίνεται στον προορισμό της. Επίσης ο βασικός στόχος της οδοποιίας
είναι η μέγιστη ασφάλεια της κίνησης σε συνδυασμό με την οικονομία.
Θετικές, όπως:
Προσβασιμότητα.
Οικονομία χρόνου.
Επικοινωνία ανθρώπων - κοινωνικοποίηση.
Μείωση κόστους αγαθών.
Αρνητικές, όπως:
8
o Μελέτη αναγνώρισης ή προκαταρκτική μελέτη (εφικτές λύσεις,
επιτόπου έλεγχος, επιλογή μιας ή περισσοτέρων λύσεων)/ (Γενική
οριζοντιογραφία περιοχής, οριζοντιογραφία έργου, τεχνική έκθεση,
κτλ).
o Προμελέτη (τοποθέτηση οδού στον χάρτη, μηκοτομή, προμετρήσεις,
προϋπολογισμό έργου, λεπτομερή τεχνική έκθεση, κτλ).
o Οριστική μελέτη – μελέτη εφαρμογής (σχέδια – τεύχη – τεχνικά έργα
δηλαδή γέφυρες, οχετοί, τοίχοι αντιστήριξης, κτλ).
5. Κατασκευή της οδού (χρηματοδότηση έργου, δημοπράτηση, κατασκευή) , η
οποία περιλαμβάνει:
o Απαλλοτριώσεις
o Απομάκρυνση φυτικών γαιών και κτισμάτων.
o Κατασκευή μεγάλων τεχνικών έργων.
o Εκτέλεση χωματουργικών εργασιών.
o Αποκατάσταση επικοινωνίας μεταξύ περιοχών και δικτύων.
o Κατασκευή έργων αποστράγγισης.
o Κατασκευή του οδοστρώματος.
o Κατασκευή σήμανσης.
o Κατασκευή στηθαίων ασφαλείας.
o Κατασκευή ηλεκτροφωτισμού.
o Κατασκευή δευτερευόντων έργων.
9
Εικόνα 1: Στάδια υλοποίησης οδικού έργου.
4. Εργαστήριο 2
4.1 Λειτουργική Διάιρεση των Οδών (σ. 37)
Η λειτουργική διαίρεση των οδών περιλαμβάνει:
Συνδετήριες
10
Συλλεκτήριες
Αρτηρίες
Ταχείας κίνησης
11
οδικού τμήματος και η συμπεριφορά των οδηγών κατά την οδήγηση του οχήματος,
να είναι μεταξύ τους εναρμονισμένα.
τότε θα πρέπει, είτε να αυξηθεί η ταχύτητα μελέτης Vμ του τμήματος της οδού, είτε να
μειωθεί με κατάλληλες επεμβάσεις η αναμενόμενη ταχύτητα V85.
Vμ km/h
30 40 50 65 80 100 120
Vκ km/h
28 36 44 55 64 73 80
Πίνακας 2: Σχέση ταχύτητας μελέτης με ταχύτητα κυκλοφορίας.
5. Εργαστήριο 3
5.1 Αντιστάσεις στην κίνηση των Οχημάτων (σ. 69)
Τριβή. Ο συντελεστής τριβής (η), αντιστοιχεί στο συντελεστή πρόσφυσης (nh), όταν
ο τροχός κυλίεται και στο συντελεστή τριβής ολίσθησης (ng), όταν ο τροχός έχει
μπλοκαρισθεί (ολισθηρότητα 100%), εφόσον δεν αναπτύσσονται πλευρικές δυνάμεις.
Τ=n*B
12
Ενδεικτικά, ο παρακάτω πίνακς δίνει τιμές του (η) για ταχύτητα 60 Km/h.
Η εξάρτηση του (η) από την ταχύτητα σε υγρό και καθαρό οδόστρωμα και για μέσο
τύπο ελαστικά, δίνεται στο παρακάτω διάγραμμα, ενδεικτικά.
Εικόνα 3: Η εξάρτηση του (η) από την ταχύτητα σε υγρό και καθαρό οδόστρωμα.
Εικόνα 4: Η εξάρτηση του (η) από την ταχύτητα σε υγρό και καθαρό οδόστρωμα.
13
Πηγή: Διδάσκων (2015).
Αντίσταση στην κίνηση από την κατά μήκος κλίση της οδού. Το βάρος (Β) του
οχήματος αναλύεται σε δύο συνιστώσες (Β1) και (Β2) (Εικόνα 5). Η συνιστώσα (Β1),
που ενεργεί αντίθετα προς την κλίση του οχήματος, ονομάζεται αντίσταση λόγω
κλίσης της οδού.
Εικόνα 5: Αντίσταση στην κίνηση από την κατά μήκος κλίση της οδού.
5.2 Παράδειγμα
Να υπολογισθούν οι αντιστάσεις που προκαλούνται κατά την κίνηση αυτοκινήτου
μεικτού βάρους 1500 kg, με αντίθετο άνεμο 40 km/h, σε ανωφέρεια κλίσης 5 %.
Δίδονται:
14
Δεν υπάρχουν πλευρικοί άνεμοι.
Ε = 2,50 m2
λ = 0,50
Λύση Παραδείγματος
Από τον πίνακα 6.1, προκύπτει ότι n = 0,55 και συνεπώς, Τ = n * B = 0,55 * 1500 =
825 kg
Παράγραφος 6.4 – Υπολογισμός Αντίστασης στην κίνηση από την κατά μήκος κλίση
της οδού.
15
6. Εργαστήριο 4
6.1 Η κίνηση των Οχημάτων στα ευθύγραμμα τμήματα της
οδού (σ. 77)
6.1.1 Απόσταση Ορατότητας
Η ασφάλεια των οχημάτων σε ευθύγραμμα τμήματα της οδού εξαρτάται και κατά
πόσο μακριά μπορεί να δει ο οδηγός, ώστε να μπορεί να ελέγξει την ταχύτητα του
οχήματός του και να αποφύγει τη σύγκρουση με κάποιο ξαφνικό εμπόδιο. Επίσης, η
δυνατότητα της προσπέρασης ενός άλλου οχήματος με ασφάλεια σε οδό δύο
λωρίδων και δυο κατευθύνσεων, είναι συνάρτηση του μήκους ορατότητας, που έχει ο
οδηγός.
Από τα παραπάνω έχουμε ότι η απόσταση ορατότητας αποτελείται από δυο μέρη:
S = S1 + S2, όπου:
Είναι φανερό, ότι η απόσταση στάσης είναι και συνάρτηση του χρόνου για αντίδραση
και τροχοπέδηση. Ο μέσος χρόνος αντίδρασης-αρχής τροχοπέδησης είναι περίπου
1,0 sec. Για λόγους ασφαλείας στον προσδιορισμό της ελάχιστης απόστασης για
''αντίδραση. τροχοπέδηση" παίρνουμε χρόνο 2,5 sec. Φυσικά, η απόσταση
τροχοπέδησης εξαρτάται και από την κατάσταση των φρένων του οχήματος,
Η απόσταση τροχοπέδησης S2, που διανύει ένα όχημα, δίνεται με προσέγγιση από
την παρακάτω σχέση:
V2
S2 = ,όπου:
2 * g * n * 3,6 2
S2 = Απόσταση τροχοπέδησης σε m.
V = Αρχική ταχύτητα σε km / h.
16
g = 9,81 m/sec2
Η απόσταση που διανύει ένα όχημα στο χρόνο αντίληψης - αρχής τροχοπέδησης
είναι:
V
S1 = * t , όπου:
3,6
V = Αρχική ταχύτητα σε km / h.
V V2
S = S1 + S2→ S = *t +
3,6 2 * g * n * 3,6 2
17
Πίνακας 5: Προτεινόμενα μήκη ορατότητας για στάση, ανάλογα με την κατά μήκος
κλίση της οδού.
18
n0, ο επιτρεπόμενος συντελεστής πλευρικής τριβής.
4) S4 = Απόσταση που διέτρεξε το όχημα, που έρχεται από απέναντι, στα 2/3 του
χρόνου που έμεινε το όχημα, που προσπερνά στην αντίθετη λωρίδα.
2
Δηλαδή S4 = ( ) * S2, (Βλέπε παρακάτω εικόνα)
3
19
Η απόσταση S1 υπολογίζεται από την παρακάτω σχέση:
* t1
S1 = 0,278 * t 1 * (V – ΔV + ) , όπου:
2
S2 = 0,278 * t 2 * V, όπου :
Η απόσταση S4 = 0,67 * S2, με την παραδοχή ότι το αντίθετα κινούμενο όχημα έχει
ταχύτητα την ίδια με το όχημα που προσπερνά.
Και τελικά: S = S1 + S2 + S3 + S4
Έτσι, ως μέγιστο μήκος ευθυγραμμίας ορίζεται το μήκος που διατρέχει το όχημα για 1
λεπτό.
S = 60 * 40 / 3,6 = 667 m
20
Το Ερευνητικό πρόγραμμα Ε.Μ.Π. - Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. 1993 δέχεται για ελάχιστο μήκος
ευθυγραμμίας μεταξύ ομορρόπων καμπυλών:
minS = 6 * Vμ (m)
6.1.7 Παράδειγμα
Όχημα Α κινείται σε οριζόντιο και ευθύγραμμο τμήμα οδού μίας λωρίδας ανά
κατεύθυνση. Να υπολογισθεί η ελάχιστη απόσταση για στάση S και ο επιτρεπόμενος
συντελεστής πλευρικής τριβής n0. Να υπολογισθεί πόση θα ήταν η ελάχιστη
απόσταση για στάση S, εάν η οδός είχε μέση κλίση q = 4 % (κατωφέρεια).
Δίνονται:
2. VΟΧΗΜΑΤΟΣ Α = 70 km/h
5. VΟΧΗΜΑΤΟΣ Β = 50 km/h
6. g = 9,81 m/sec2
km / h
8. μέγιστη επιτάχυνση οχήματος Α, γ = 10
sec
9. χρόνος που το όχημα Α που προσπερνάει, είναι στην αντίθετη λωρίδα t 2 = 5
sec
10. S3 = 50 m
Λύση
V V2 70 702
S = S1 + S2 → S = *t + = * 3 + = 58,33 +
3,6 2 * g * n * 3,6 2 3,6 2 * 9,81* 0,6 * 3,62
32,12 = 90,45 m.
21
Από τον πίνακα 4→ S = 111 m, Από τον Πίνακας 5 → S = 116 m, Από το σχήμα 8.3
→ S = 115 m,
V V2 70 70 2
S= *t + = *3 + = 58,33 +
3,6 2 * g * (n q) * 3,6 2 3,6 2 * 9,81 * (0,6 0,04) * 3,6 2
34,41 = 92,74 m
* t1
= ( 0,278 * t 1 * (VA – ΔV + ) ) + ( 0,278 * t 2 * VA ) + ( S3 ) + (0,67 *( 0,278 * t 2 *
2
VA ) ) =
10 * 2
= ( 0,278 * 2 * (70 – (70 – 50) + ) ) + ( 0,278 * 5 * 70 ) + ( 50 ) + (0,67 *(
2
0,278 * 5 * 70 ) ) =
Δίνονται:
22
17. χρόνος αρχικού ελιγμού οχήματος Α, t 1= 3 sec
km / h
18. μέγιστη επιτάχυνση οχήματος Α, γ = 15
sec
19. χρόνος που το όχημα Α που προσπερνάει, είναι στην αντίθετη λωρίδα t 2 = 4
sec.
7. Εργαστηρίο 5
7.1 Η κίνηση των οχημάτων στα καμπύλα τμήματα της οδού
(σ. 101)
7.1.1 Κίνδυνος ανατροπής και ολίσθησης
Ανατροπή
Όταν ένα όχημα διαγράφει μια καμπύλη τροχιά, πάνω του αναπτύσσεται μία δύναμη,
που ενεργεί κατά τη διεύθυνση της ακτίνας της καμπύλης (Εικόνα 9). Αυτή τη
δύναμη, που προσπαθεί να εκτρέψει το όχημα προς τα έξω, την ονομάζουμε
φυγόκεντρο. Το μέγεθός της δίνεται από τη σχέση:
m *V 2
F= , όπου:
R
Εικόνα 9: Ανατροπή.
23
Από την παραπάνω εικόνα έχουμε ότι η συνθήκη, για να μην ανατραπεί το όχημα
γύρω από το σημείο (Ε), είναι:
m *V 2
όπου F1 = F * ημω, F2 = F * συνω, Β1 = Β * συνω, Β2 = Β * ημω, F = =
R
B *V 2
,
g*R
V 2 h *
και τελικά, μετά από πράξεις, R ≥ * ή
g h *
h *
V≤ g *R* (1)
h *
2) Για σταθερή ακτίνα καμπύλης υπάρχει μία οριακή ταχύτητα που αν ξεπεράσει το
όχημα θα ανατραπεί.
3) Έχοντας σταθερές τιμές στα (R), (V) και (ω), ο κίνδυνος να ανατραπεί το όχημα
λιγοστεύει τόσο, όσο το κέντρο βάρους του (Κ) βρίσκεται χαμηλά και το πλάτος του
(2β) είναι μεγάλο.
Ολίσθηση
Εκτός από τον κίνδυνο ανατροπής έχουμε και κίνδυνο ολίσθησης κατά την εγκάρσια
διεύθυνση του οδοστρώματος. Για να μην ολισθήσει το όχημα, θα πρέπει η τριβή
που παρουσιάζεται να είναι μεγαλύτερη ή ίση με τις δυνάμεις που θα προκαλέσουν
την ολίσθηση.
V2
και τελικά, μετά από πράξεις, Rmin ≥ ήV≤ g * R * (n0 e) (2),
127 * (n 0 e)
όπου:
24
n0 = Συντελεστής πλευρικής τριβής.
Εφόσον η επίκλιση της οδού θεωρηθεί σταθερή για το μήκος της καμπύλης, ο
υπολογισμός της Rmin ανάγεται άμεσα στον υπολογισμό της μέγιστης τιμής του
συντελεστή τριβής n0, που θα θεωρηθεί ότι αναπτύσσεται κατά την κίνηση ενός
οχήματος στα καμπύλα τμήματα της οδού.
Το είδος και η κατάσταση του οδοστρώματος καθώς και το είδος και η κατάσταση
των ελαστικών του οχήματος θα προσδιορίσουν επομένως την ελάχιστη ακτίνα R
μιας καμπύλης.
Ταχύτητα μελέτης n0
Vμ Γερμανία Η.Π.Α
Km/h
40 0,18 0,16
60 0,14 0,15
80 0,11 0,14
100 0,09 0,115
120 0,07 0,09
Πίνακας 7: Σχέση μεταξύ ταχύτητας μελέτης και επιτρεπόμενου συντελεστή
πλευρικής τριβής για υπεραστικούς δρόμους, σύμφωνα με τους Αμερικανικούς και
Γερμνανικούς κανονισμούς 1984.
Υπερστροφή- Υποστροφή
25
Εικόνα 11: Υπερστροφή οχήματος.
Όταν υπό τη δράση μιας καθορισμένης πλάγιας δύναμης, η γωνία απόκλισης των
εμπρός τροχών, είναι πιο μικρή από τη γωνία απόκλισης των πίσω τροχών το όχημα
υπερστρέφει, επειδή διαγράφει μία καμπύλη πιο κλειστή απ' αυτή που καθορίζεται
από τον προσανατολισμό των τροχών του (Εικόνα 11).
Αν η γωνία απόκλισης των εμπρός τροχών είναι μεγαλύτερη από αυτή των πίσω
τροχών, τότε το όχημα υποστρέφει, δηλαδή η στροφή που διαγράφει έχει μικρότερη
καμπυλότητα (1 / R) απ' αυτή που ορίζεται από τον προσανατολισμό των τροχών
(Εικόνα 12).
26
7.2 Εργαστήριο 5 - Παράδειγμα
Όχημα εισέρχεται με σταθερή ταχύτητα σε καμπύλο τμήμα οδού μίας λωρίδας ανά
κατεύθυνση. Να υπολογισθεί :
α) η ελάχιστη ακτίνα στροφής RΚΑΜΠΥΛΗΣ, έτσι ώστε το όχημα να μην κινδυνέψει από
ανατροπή ή από ολίσθηση.
Λύση
V 2 h *
ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΕ ΑΝΑΤΡΟΠΗ: R ≥ * , όπου εφω = e →
g h *
V2
ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΕ ΟΛΙΣΘΗΣΗ: Rmin ≥ , όπου n0 = 0,17 από τον Πίνακας
127 * (n 0 e)
V2 50 2
7 ή από το εικόνα 11, άρα: Rmin ≥ → Rmin ≥ →
127 * (n 0 e) 127 * (0,17 0,04)
Rmin ≥ 93,74 m
27
21. ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ (β) - RΚΑΜΠΥΛΗΣ = 100 m
h *
ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΕ ΑΝΑΤΡΟΠΗ: V ≤ g *R* → V≤
h *
1,10 0,40 * 0,04
9,81*100 *
0,40 1,10 * 0,04
1,116
→ V≤ 9,81*100 * → V ≤ 55,45 km/h
0,356
ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΕ ΟΛΙΣΘΗΣΗ:
8. Εργαστηρίο 6
8.1 Οριζόντιες Καμπύλες Οδού
Σύνδεση ευθύγραμμων τμημάτων με κυκλικό τόξο.
28
Εικόνα 15: Σύνδεση ευθύγραμμων τμημάτων με κυκλικό τόξο.
Κλωθοειδης καμπύλη.
29
Επειδή έχει προδευτική μεταβολή της καμπυλότητας, ικανοποιεί την οπτική
αίσθηση της χάραξης της καμπύλης.
Η κλωθοειδής είναι καμπύλη με σταθερή μεταβαλλόμενη καμπυλότητα από
1/R =Ο, μέχρι 1/R = άπειρο.
30
8.3 Άσκηση εργαστηρίου 6
Να γίνουν τα διαγράμματα καμπυλότητας για τις οριζοντιογραφικές καμπύλες των
παρακάτω σχημάτων. Να ορισθούν τα τμήματα που αποτελούν κλωθοειδείς
καμπύλες και τα τμήματα που αποτελούν κυκλικά τόξα. Μετά από τις
οριζοντιογραφικές καμπύλες, ακολουθούν ευθυγραμμίες.
31
9. Εργαστηρίο 7
9.1 Εγκάρσια κλίση Οδοστρώματος ή επίκληση (e)
Το οδόστρωμα της οδού μπορεί να είναι δικλινές ή μονοκλινές. Στα οδοστρώματα
μιας κατεύθυνσης η εγκάρσια κλίση είναι μονοκλινής. Οδοστρώματα δύο
κατευθύνσεων με δύο ή περισσότερες λωρίδες κυκλοφορίας είναι μονοκλινή ή
δικλινή. Η μονοκλινής επίκλιση έχει περισσότερα πλεονεκτήματα από τη δικλινή για
λόγους κατασκευαστικούς, αποχετευτικούς, κ.λπ. Η εγκάρσια κλίση (επίκλιση)
συμβολίζεται με το γράμμα (e) και δίνεται σαν εκατοστιαίο ποσοστό. Επίκλιση στις
ευθυγραμμίες ε0. Η ελάχιστη επίκλιση των ευθυγραμμιών, είτε είναι μονοκλινής, είτε
είναι δικλινής, κατά κανόνα είναι ίση με:
32
Πίνακας 9: Μέγιστη επιτρεπόμενη επίκλιση σε συνάρτηση με την ταχύτητα μελέτης.
Πίνακας 10: Βασικά στοιχεία μελέτης ελληνικών οδών – εφ’ όσον καθορισθεί η
κατηγορία και ο τύπος της οδού βρίσκονται, εκτός των άλλων, τα τρία βασικά
χαρακτηριστικά της: Η ταχύτητα μελέτης (Vμ), Το πλάτος του οδοστρώματος (b), η
επιτρεπόμενη μέγιστη επίκλιση (Maxe). (π.χ. Αν η οδός, που πρόκειται να μελετηθεί,
33
έχει χαρακτηρισθεί κατηγορίας ΙΙ τύπου Δ, τότε: Vμ = 65 Km/h b ≥ 6.50 m, max e = 8
%Μέγιστη επιτρεπόμενη επίκλιση σε συνάρτηση με την ταχύτητα μελέτης).
34
Εικόνα 23: ελάχιστη επίκλιση των ευθυγραμμιών.
eΟΔΟΥ = 5 %.
Λύση
Vμ = 40 km/h,
max e = 8 %.
35
Εικόνα 25: Διαγραμματική μηκοτομή καμπύλης-διατομές οδού.
οι διατομές
Δίνονται:
Λύση
36
Εικόνα 26: Διάγραμμα άσκησης εργαστηρίου.
10. Εργαστήριο 8
10.1 Χάραξη οδού στο διάγραμμα της υψομετρικής
οριζοντογραφίας (263)
Στην υψομετρική οριζοντιογραφία, που περιέχει την αρχή και το τέλος της οδού, ως
επίσης και τα πιθανά ενδιάμεσα υποχρεωτικά σημεία διέλευσης, καθορίζουμε την
οριζοντιογραφική και υψομετρική θέση της οδού. Η υψομετρική οριζοντιογραφία
(πλήρες τοπογραφικό σχέδιο) πρέπει να περιέχει όλα τα χαρακτηριστικά σημεία του
εδάφους (χείμαρροι, έλη, χαράδρες, αυχένες, χαμηλά σημεία κ.λπ.) ως επίσης και
τους τυχόν οικισμούς ή τις υπάρχουσες οδούς. Για την κατανόηση του τοπογραφικού
σχεδίου θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας τα παρακάτω βασικά στοιχεία του, για την
ερμηνεία των υψομετρικών καμπυλών. Οι ισοϋψείς καμπύλες έχουν ισοδιάσταση το
πενταπλάσιο της ισοδιάστασης των καμπυλών, οι οποίες ονομάζονται "κύριες"
ισοϋψείς καμπύλες (Εικόνα 27). Αφού χαραχθούν οι "κύριες" καμπύλες χαράσσονται
37
μεταξύ τους οι "ενδιάμεσες" ισοϋψείς καμπύλες (Εικόνα 27).
q = , όπου:
S
38
q = Η κατά μήκος κλίση της ισοκλινούς.
Είναι φανερό ότι μεταξύ δύο σημείων Α και Β θεωρητικά υπάρχουν άπειρες
ισοκλινείς με αντίστοιχες άπειρες κατά μήκος κλίσεις. Έχοντας την απόσταση SΑΒ
που την παίρνουμε λίγο πιο μεγάλη από την ευθεία ΑΒ που ενώνει τα σημεία και
επειδή είναι γνωστά τα υψόμετρα των (Α) και (Β), υπολογίζουμε την κλίση (q).
Υπάρχει περίπτωση μεταξύ των δύο σημείων (Α) και (Β) να υπάρχει χάραξη δύο ή
περισσοτέρων ισοκλινών. Η περίπτωση αυτή παρουσιάζεται όταν μεταξύ των δύο
σημείων (Α) και (Β) υπάρχουν υποχρεωτικά ενδιάμεσα σημεία που πρέπει να
περάσει η οδός. Τα υποχρεωτικά αυτά σημεία είναι αφετηρίες και τέρματα
ανεξαρτήτων ισοκλινών.
39
Πηγή: Διδάσκων (2015).
Επειδή εφα = q = → D= d= =
D q q*MK
Πολυγωνική.
Παρέκκλιση του άξονα της οδού (πολυγωνική) από την ισοκλινή προς τα
"ανάντη" (προς τα σημεία με μεγαλύτερα υψόμετρα) προκαλεί δημιουργία
ορύγματος (Εικόνα 30 β)
Παρέκκλιση του άξονα της οδού (πολυγωνική) από την ισοκλινή προς τα
"κατάντη" (προς τα σημεία με μικρότερα υψόμετρα) προκαλεί δημιουργία
επιχώματος (Εικόνα 30 γ)
40
Εικόνα 30: Πολυγωνική.
Εικόνα 31).
41
Εικόνα 31: Σχήμα παραδείγματος.
α) Αν και τα δύο σημεία βρίσκονται προς το αυτό μέρος του ρεύματος, που περνά
από την κοιλάδα. η πιο απλούστερη χάραξη είναι η ευθεία.. Τα εμπόδια που
παρουσιάζονται τα παρακάμπτουμε με καμπύλες, που έχουν τις επιτρεπόμενες
ακτίνες.
β) Αν μεταξύ των δύο σημείων διέρχεται το ρεύμα, τότε πρέπει πρώτα να καθορισθεί
η θέση της γέφυρας, εκτός αν ειδικοί λόγοι μας αναγκάζουν να τοποθετήσουμε τη
γέφυρα σε ορισμένη θέση. Η θέση αυτή, τώρα, είναι υποχρεωτικό σημείο και πρέπει
να καθορισθεί η χάραξη μεταξύ αυτού και των σημείων (Α) και (Β). Από τεχνικής
άποψης στο υποχρεωτικό σημείο διάβασης, το ρεύμα πρέπει να είναι στενό,
ευθύγραμμο και καλά εγκιβωτισμένο και η φύση του υπεδάφους να επιτρέπει την
ασφαλή θεμελίωση της γέφυρας. Αν μεταξύ των σημείων (Α) και (Β) υπάρχουν
πόλεις, που πρέπει να εξυπηρετηθούν, πρέπει να κατασκευασθεί κοντά στις πόλεις.
γ) Όταν η χάραξη ή τμήμα της χάραξης βαίνει παράλληλα προς τον ποταμό, πρέπει
να απομακρυνθούμε, όσο το δυνατόν, περισσότερο από την όχθη, λόγω των
δαπανών που χρειάζονται για τα απαιτούμενα τεχνικά έργα και τη συντήρηση της
οδού. Η θέση του καταστρώματος της οδού πρέπει να είναι κατά 0,30 έως 0,50 μέτρα
υψηλότερα από το φυσικό έδαφος για την αποφυγή καταστροφών από τις
πλημμύρες.
Άσκηση 1
Να γίνει χάραξη οδού από το σημείο Γ στο σημείο Δ, με ενδιάμεσο προορισμό την
πόλη. Πόσα εμφανή τεχνικά έργα απαιτούνται?
42
Παράδειγμα 2 : Το ένα υποχρεωτικό σημείο βρίσκεται στην κοιλάδα και το άλλο σε
πλαγιά της (Εικόνα 32).
Το πεδινό (ΑΓ), που αρχίζει από το πεδινό σημείο (Α) και καταλήγει στους πρόποδες
των πλαγιών (Γ) και το ορεινό (ΓΒ) δηλαδή το τμήμα που βρίσκεται στην πλαγιά της
κοιλάδας.
Στην περίπτωση που η μέση κλίση (ΓΒ) είναι μικρότερη της μέγιστης επιτρεπόμενης
υπάρχουν οι παρακάτω λύσεις:
β) Η χάραξη γίνεται από το (Α) προς το (Γ 1) με μικρή κλίση και από το (Γ 1) προς το
(Β) με το όριο κλίσης μέχρι ένα ορισμένο ύψος και στη συνέχεια προχωρούμε προς
το (Β) με μικρή κλίση. Με αυτόν τον τρόπο βέβαια αυξάνει το μήκος της οδού αλλά,
όμως, έχουμε λίγους χωματισμούς και μικρά τεχνικά έργα.
γ) Από το σημείο (Β), που βρίσκεται στην πλαγιά, κατεβαίνουμε κατ' ευθείαν στους
πρόποδες χρησιμοποιώντας το όριο της κλίσης έως τα σημεία (Γ2) ή (Γ3), και από
εκεί ακολουθούμε την κοιλάδα με ελάχιστη κλίση και φθάνουμε στο σημείο (Α).
Αν η μέση κλίση της ευθείας, που ενώνει τα σημεία (Γ) και (Β), είναι περίπου ίση
προς το όριο της κλίσης (μέγιστη επιτρεπόμενη) η χάραξη γίνεται όπως και
προηγουμένως.
43
Αν η μέση κλίσης της ευθείας (ΓΒ) είναι μεγαλύτερη από το όριο, τότε ενώνουμε τα
σημεία (Α) και (Β) μέσω των (Γ1), (Γ2), (Γ3). Ευθυγραμμία δεν γίνεται.
ΑΣΚΗΣΗ 2
Να υπολογισθεί ποιες από τις τρεις χαράξεις της οδού ΑΒ είναι δυνατές. Δίνονται
SΑΒ(1) =120 m, SΑΒ(2) =110 m, SΑΒ(3) =130 m, qmax = 8 %
11. Εργαστήριο 9
11.1 Μηκοτομή Εδάφους-ερυθρά
Μετά από τον καθορισμό του άξονα της οδού στην οριζοντιογραφία, συντάσσεται η
μηκοτομή (κατά μήκος τομή), πρώτα του εδάφους και στη συνέχεια, η τελική στάθμη
της οδού, που ονομάζεται ερυθρά της οδού, επειδή κατά τη σχεδίαση χρωματίζεται
με κόκκινη μελάνη. Επειδή πρακτικά είναι αδύνατο να λάβουμε υπόψη μας όλα τα
σημεία του άξονα της οδού, για να συvτάξoυμε τη μηκοτομή του εδάφους παίρνουμε,
ορισμένα χαρακτηριστικά σημεία που με αυτά μπορεί να παρασταθεί με προσέγγιση
η μορφή του εδάφους. Τα σημεία αυτά πρέπει να είναι πυκνότερα, όσο η μορφή του
εδάφους παρουσιάζει έντονες πτυχώσεις Ιδιαίτερη ακρίβεια απαιτείται σε εμπόδια και
υποχρεωτικά σημεία (διασταυρώσεις, χείμαρροι, ποταμοί, αγωγοί μεταφοράς, κ.λπ.).
Η μηκοτομή της τελικής στάθμης της οδού, δηλαδή η ερυθρά, προκύπτει με χάραξη
ευθειών στο διάγραμμα της μηκοτομής εδάφους με σκοπό στις περισσότερες
περιπτώσεις την επιδίωξη, κατά το δυνατόν, εξίσωση του όγκου των εκχωμάτων με
τον όγκο των επιχωμάτων.
44
παραμένει σταθερή σε μεγάλα διαστήματα και οι κατακόρυφες καμπύλες
συναρμογής να έχουν μεγάλη ακτίνα. Η κατά μήκος κλίση της οδού πρέπει να είναι
πάντα μικρότερη από τα όρια (q < max q). Οι μεγάλες ανωφέρειες και κατωφέρειες
επιτρέπουν μεν την ταχύτερη απορροή των υδάτων, δυσκολεύουν όμως την
κυκλοφορία, όταν οι ατμοσφαιρικές συνθήκες είναι κακές. Άλλωστε, όπως
αναφέρθηκε, τα βαριά φορτηγά κινούνται πιο αργά στις μεγάλες ανωφέρειες με
αποτέλεσμα να επηρεάζουν σημαντικά τη γενική ροή της κυκλοφορίας.
Η επιφάνεια της οδού πρέπει να προσαρμόζεται στο φυσικό έδαφος για λόγους
οικονομικούς, αισθητικούς, κυκλοφοριακούς και κατασκευαστικούς. Μια καλά
προσαρμοσμένη στο έδαφος οδός έχει μικρή δαπάνη, προσαρμόζεται με το τοπίο,
δίνει τη δυνατότητα εύκολης εισόδου στην οδό και εξόδου απ' αυτή και επικοινωνεί με
τις γειτονικές περιοχές εύκολα. Η καλή προσαρμογή της χάραξης στο τοπίο
προσφέρει τόσα πλεονεκτήματα. ώστε κάθε προσπάθεια για να επιτύχουμε αυτή την
προσαρμογή είναι δικαιολογημένη.
45
Εικόνα 34: Μηκοτομή Εδάφους-ερυθρά.
46
Δίνεται η παρακάτω χάραξη ερυθράς. Να βρεθεί το υψόμετρο της οδού στη διατομή
Μ.
Λύση.
H 9,4
q= = = 0,04 = 4 %
S AB 232
47
12. Εργαστήριο 10
12.1 Υπολογισμός όγκου χωματισμών (σ. 375)
Από την πείρα έχει αποδειχτεί ότι η δαπάνη των χωματουργικών εργασιών αποτελεί
το 40-50% της όλης δαπάνης μιας οδού. Επειδή ο όγκος των εκσκαφών και
επιχώσεων, δηλαδή ο όγκος των χωματισμών, επηρεάζει το ύψος της δαπάνης του
όγκου κατασκευής της οδού, πρέπει από πριν να υπολογίσουμε τον όγκο των
χωμάτων, επίσης δε και το χαρακτηρισμό τους από άποψη σύστασης. Για να
υπολογισθούν οι όγκοι των χωματισμών, χρησιμοποιούμε διατομές σε
χαρακτηριστικές θέσεις του άξονα της οδού. Ο αριθμός των διατομών που
χρησιμοποιούμε για τους χωματισμούς εξαρτάται από την ακρίβεια της μελέτης που
θέλουμε, από το είδος του εδάφους και από το είδος της χάραξης (ευθυγραμμία ή
καμπύλη). Ως συνολικό όγκο χωματισμών παίρνουμε το άθροισμα των επί μέρους
όγκων μεταξύ δύο διαδοχικών διατομών της οδού. Οι επί μέρους αυτοί όγκοι
περικλείονται από:
1) Τις κατακόρυφες επιφάνειες (Ε1) και (Ε2) των δύο διαδοχικών διατομών.
2) Τις επιφάνειες (Π1) και (Π2) των πρανών δεξιά και αριστερά..
E1 E 2
Με εφαρμογή του προσεγγιστικού τύπου V * , υπολογίζουμε τον όγκο
2
των χωμάτων που περιλαμβάνεται μεταξύ των διατομών 1 και 2 και που έχουν
απόσταση μεταξύ τους λ. Άρα. τα απαιτούμενα στοιχεία για τον υπολογισμό των επί
μέρους όγκων είναι:
48
Εμβαδομέτρηση διατομών.
Γραφική μέθοδος.
Υπολογιστική μέθοδος.
Μέθοδος με Η/Υ.
Συντελεστής επιπλήσματος .
Τα προϊόντα του ορύγματος, πριν και μετά την εκσκαφή, δεν έχουν τον ίδιο όγκο,
διότι κατά την εκσκαφή γίνεται μια μικρή χαλάρωση της συνοχής των κόκκων, με
αποτέλεσμα την εμφάνιση κενών μεταξύ τους, που έχει ως αποτέλεσμα μικρή
αύξηση του όγκου τους. Όταν τα προϊόντα του ορύγματος χρησιμοποιούνται για την
κατασκευή επιχώματος, ποσοστό των κενών που έχουν δημιουργηθεί από την
εκσκαφή διατηρείται ακόμη και μετά από τη συμπύκνωση του επιχώματος. Άρα 1
κυβικό μέτρο εκχώματος γεμίζει (β) κυβικά μέτρα επιχώματος, όπου (β) αριθμός
μεγαλύτερος του 1. Ο αριθμός (β) ονομάζεται συντελεστής επιπλήσματος και
εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Για τον υπολογισμό των χωματισμών στην
Οδοποιϊα παίρνουμε: Για γαιώδη εδάφη β = 1,00 , για ημιβραχώδη εδάφη β = 1,10
και για βραχώδη εδάφη: β = 1,15 .
E1 E 2 E E3 2 3
V= * 1 + 2 * 2 + = E1 * 1 + 2 * 1 + Ε3 * 2 +…
2 2 2 2 2
E1 E 2 E 2 E 3
Oι ποσότητες , ονομάζονται μέσες επιφάνειες.
2 2
1 1 2
Oι ποσότητες , ονομάζονται εφαρμοστέα μήκη. Η παραπάνω σχέση
2 2
ισχύει μόνον όταν οι διατομές είναι όλες σε όρυγμα ή σε επίχωμα. Επειδή, όμως,
συνήθως οι διατομές μιας οδού έχουν όλες τις μορφές, για την απλούστευση κάθε
περίπτωσης γίνονται οι παρακάτω παραδοχές:
49
Εικόνα 38: Μέθοδος Υπολογισμού όγκου χωματισμών.
2) Την επιφάνεια κάθε διατομής τη συμβολίζουμε με μια γραμμή, που το μήκος της
λαμβάνεται ανάλογα της τιμής του εμβαδού και της κλίμακας.
3) Θεωρούμε ότι αν η γραμμή που παριστάνει επιφάνεια, είναι πάνω από τον άξονα
είναι έκχωμα και ότι αν βρίσκεται κάτω από τον άξονα είναι επίχωμα(Εικόνα 39).
4) Δεχόμαστε ότι μεταξύ δύο διατομών, όπου η μια βρίσκεται σε όρυγμα και η άλλη
σε επίχωμα, ο μηδενισμός του ορύγματος και του επιχώματος γίνεται στο μέσο της
απόστασης μεταξύ των διατομών (σημείο διάβασης) (Εικόνα 39).
1η περίπτωση: Όταν και οι δύο διατομές είναι σε όρυγμα ή σε επίχωμα (Εικόνα 40).
E1 E 2
V= * 1
2
50
2η περίπτωση: Όταν η μια διατομή είναι σε όρυγμα και η άλλη σε επίχωμα (Εικόνα
41).
3η περίπτωση: Όταν η μια διατομή είναι μικτή και η άλλη σε όρυγμα ή σε επίχωμα
(Εικόνα 42)
5η περίπτωση: Όταν η μία από τις δύο διατομές είναι μηδενική (Εικόνα 44).
51
Εικόνα 44: Σχήμα 5ης περίπτωσης.
Λύση.
Διάγραμμα χωματισμών
52
Εικόνα 46: Σχήμα διαγράμματος χρωματισμών.
Η διατομή 1 είναι μικτή, ενώ η διατομή 2 είναι όρυγμα. Από το σχήμα της Εικόνα 47
προκύπτει ότι:
E1 E 2 4,10 3,20
Άρα V εκχ. = * 1 = * 30 = 109,50 m3
2 2
E ' 1 1 2 * 30
V επιχ. = * = = 15 m3
2 2 4
53
Εικόνα 48: Σχήμα παραδείγματος άσκησης.
13. Βιβλιογραφία
Ντίνης, Ο. - Θ. (2010). Από τη χάραξη ως την κατασκευή των οδών. Εκδόσεις Ζήτη,
Αθήνα.
Παράρτημα
Σημείωμα Αναφοράς.
Σημείωμα Αδειοδότησης.
Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons
Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής
Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα
κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους
χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων».
[1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/
54
• που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του
έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο.
• που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο
οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε
διαδικτυακό τόπο.
Διατήρηση Σημειωμάτων.
• το Σημείωμα Αναφοράς.
• το Σημείωμα Αδειοδότησης.
55