Professional Documents
Culture Documents
Osnove Racunarstva PDF
Osnove Racunarstva PDF
"#
!
$ % %& $ '
PREDGOVOR
( )
( ( * ( + # , - . -
- / ( . ) #
( / (
(# 0 -
. ( #1 ( /
. * ( ( ( 2
* * + . ( #
( ( (
( ( ( (
( - + -
* # 0
( ( -
( ( # * * (
-
- + ( - - # 1
+ * 2 ( - -
* + / 2
) #
, (
. - * # ,
* / - + -
- #
3 2 * - / (
#
* - * ( /
- # * ( ( -
( * ( - 2 #
, (/ # 0
2 4 (5 ( *
. * #
, - ) /.
* #
, ( + (
/ * - * * )
* * #
SADRŽAJ
PREDGOVOR II
SADRŽAJ III
1 UVOD 1
3 GRA A RA UNALA 41
3.1 SABIRNICA 43
3.2 MEMORIJA 46
3.2.1 RADNA MEMORIJA 46
3.2.2 STALNA MEMORIJA 48
3.2.3 VANJSKA MEMORIJA 49
3.2.3.1 Memorijski diskovi 49
3.2.3.2 Traka 55
3.3 PROCESOR 57
3.3.1 SPREMNIK 58
iii
3.3.2 SPREMNIK NAREDABA 59
3.3.3 ARITMETI KO/LOGI KA JEDINKA 59
3.3.4 UPRAVLJA KA JEDINKA 59
3.3.5 PROCESORSKE ARHITEKTURE 59
3.3.5.1 CISC i RISC arhitektura 63
3.3.6 KAKO RADI PROCESOR 65
3.3.6.1 Strojni jezik 65
3.3.6.2 Primjer 67
3.4 ULAZNO/IZLAZNI URE AJI 73
3.4.1 TIPKOVNICA 73
3.4.2 MIŠ 73
3.4.3 ZASLON 74
3.4.3.1 Katodna cijev 74
3.4.3.2 Teku i kristal 75
3.4.4 PISA I 75
4 OPERATIVNI SUSTAV 79
7 PRIMJENA 199
iii
7.1.6.4 Kreiranje naslova s više razina 212
7.1.7 KREIRANJE TABLICE SADRŽAJA 213
7.1.8 UNOŠENJE SLIKA 214
7.1.9 KREIRANJE ZAGLAVLJA I PODNOŽJA DOKUMENTA 214
7.1.9.1 Ure ivanje razli itog zaglavlja prve stranice dokumenta 215
7.1.9.2 Kreiranje zaglavlja i podnožja za parne i neparne stranice dokumenta 216
7.1.10 KREIRANJE UNAKRSNIH SPONA ME U ELEMENTIMA DOKUMENTA 216
7.1.11 DEFINIRANJE PRIJELOMA STRANICA 217
7.1.12 FORMATIRANJE STRANICA ZA ISPIS DOKUMENTA 217
8 LITERATURA 219
1 U V O D
1 UVOD
(* / (
( / ( ( )
#
, . * + + ( * #
1 ) (/ - 6 - * #
1 . * ( /
( 7 ( 8 ( ) ( #1
( . * (* +
( (. * ( ()
) + *
( +
( ( / ( )
+ ) #
2 (/ )
/ ( )
#
) 2 / ( ( )
+ - - (/ ( ) - -
. * * ( - (
( . # ( )
/ * - ( 2
* / )
* (
- * / /(
- +# * (
+ #
* * +
* + # (
( (
/ - (# (
- -. ( * / (/ #
1
1 U V O D
2
1 U V O D
0 * ( +
#
U potrazi za korijenima stvaranja informati kog društva valja po i od glavnih zna ajki
ra unala. One se mogu sažeti na sposobnosti pohrane podataka, izvo enja algoritamskih
zada a (ra unanja) i komunikacije.
( ( ( .
) - ( # ( +
( -1 ( 2 9!!!# : !!# ( # #
* () ( * # 0- ( )
. ( + #
( * 7; * ; 1# :6:8 $ *
"!!! ( <* / -
( ( / - ) * ( -
+ * 7 * 8# 1 (
( ( )
2 - ( #
0 2 2 +/
:=# / - 74 1-* (
; ; :> ? $ 0 * ;0 * ; * :> ?6:>> 1
( & :>>> < . ( 4 - @ ;1 ;
:>9>6:=:>8# -
. * - - ( # * () (
( * - - - - #
3
1 U V O D
, * - /
- )# :C99# ( ( 1
( 1 36 . 2
+ -)* #
4
1 U V O D
E E - :CCA# ( 7;& * *
1F ;8#
< ( :A!9# % - # ( ( ( *
( * - 2 ( * #
, :A!C# ( B 15 (
/ ( * ( /
( :A =# ( #
, ( :A?># ( (
* - - * 7;B
F;8#
< ( :A?=# (; B ;
/
* ( ( ( -( #
( ( 2 ( ( # ,
( /- ( ( :A9"# 2 ( ( ( G
* %- H * ..
:A?A#I; :; ; ; ; ?; - ( :A?C6
:A9:#I;B ;
* F 5 #E# # 5 & :A9?#I; -
E 5 ( ;E 5 ( :A99#
5
1 U V O D
, ( /- ( ( - /
( + (/ . ( # ,
/ ( / - ( (
( * /
(+ - - ( G
( :A":#
) - 71# :6>8
6! < * FE :A":6:A" #
7 ( *8
, H B ::!? :A"9#
*
() -
7 8 %- $ * $ :A"=#
+
( %- *B -F :A"=#
*
( %* F J :A"=#
( $ @ :A"C#
B $ @7B $ :A"A#
(@ 8
(/
@ %- *B -F :A"A#
*
( - 0 $ (B # :A>!#
. *
*
0 * :A>!#
) B , F
71# :6=8 < 1# 3 , :A>:#
( - 1 . ( 0 ( , F :A> #
( 1 7 ( 8 :A> #
& ; - ; % -4 :A>?#
+
+
. 1 - ( :A>?#
; F *; @ . ( - :A>?#
, F .B .
$ 1 B 7$ K 6 %- F - :A>9#
0 1F * * 3 -
B (8
B3B >>!! 7A . 8 1F B F3 B # :A>9#
B 3 7B (( $ :A>9#
6
1 U V O D
3 . 8
(+
+ 3 & :A>9#
() %* F% F F :A>=#
* J
F* (F< :A>C#
( * < (
0 (* (B # :A>C#
* *
)
, J * 3 *- - :A>A#6=!#
- $ @
( :A=!#
* 9!!9 (E .. 1# # :A=:#
796 ?!! 9"
* 1# :6A8
&6 :A=:#
0 * / 4 - :A=:#
B ) 3 *- $ @ :A= #
0 B :A= #
, F .
B0L 0 H B .1 . ( :A=?#
, F
0B6 M J :A=?#
&- - *. :A=?#
)
$ :A="#
B F6: :A=>#
-
* 1 % 1 4 :A=>#
* . $ < :A==#
- : :AC!#
1B * 7 ( *( 3 ( #0 :AC!#
* 1 B 8 %- E F
, F .B .
$ 0B :AC:#
B 3 0B B 3 ( :AC #
* * 6 :AC #
:AC?#
BNN $ 1 O $ :AC?#
@
M 4 ( 5 1F :AC9#
B36 1 F 0- :AC9#
14 ( 5 :#! * . :AC"#
1B * ? 6 :ACC#
CC!!! :=
* (
444 ) $ 6@ :ACA#
7
1 U V O D
E @6 B& 7& B *.
* *-8
>96 1B - 3&B :AA #
* 7!#=" µ
B 1 - : >C #
:?#AJ:>#C :"!
E ?!! 016 :"!
@ 016 8
* * :AA9#
% 1, * F :AA"#
14 ( 5 A" * . :AA"#
14 ( 5 !!! * . !!!#
0 H 0B >96 !!:#
*
###
Sl. 1-5 Na po etku razvoja ra unalne tehnologije elektronske vakuumske cijevi bile su
osnova implementacije prekida ke logike (prvu elektronsku vakuumsku cijev
patentirao je John A. Fleming 1904. godine).
8
1 U V O D
Sl. 1-7 Prvi robot upravljan ra unalom patentirao je George C. Devol 1961.
9
1 U V O D
Sl. 1-11 CRAY X-MP, po etak superra unalnog doba, 1982. godina
10
1 U V O D
11
1 U V O D
( /- * (
( # 0 * + (
2 + * ( 71# :6: 8#
( * ( 2 ) -
- (/ ( ( ( -( - . * ( - -
) - * 71# :6:?8#
Sl. 1-12 Power Mac G4 procesor i superskalarni mikroprocesor MIPS R10000, 17x18
mm, 6.8 miliona tranzistora, 800 MIPS-a
12
1 U V O D
0 71# :6:98
/ - # 0 ( *
* (+ ( 71# :6:"8#
P ( - * 7<1 13 8
( ( 7 H . ( 8 ( ( ( ) ( (
- - # . *
( () ) ( # )*
13
1 U V O D
( # * ( . * *
( / 7 H . 8
() . 2 7 #
( . * 8# - + (
( ( 6 * )
- #
- ( - ) - * + /
( #1 ( - . * - * *
* - - #
14
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
- (
) (
- + ) - (/ 2 2 (
( ) #
( + * +
(/ #
0 * ( (
# ( ( 2 (
(/ 6 #, * +
. # +
( ( - /
( ( 6 : 6 !# 1
7 # 6 ( ( 8
( ( *# , /
* - 6 (
#
15
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
16
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
1 *
+:A?=# ( # ) / - #
; ; ( (
- + / * #
Turingov stroj se sastoji od upravlja ke jedinke koja može itati i pisati simboli ke podatke
na vrpcu (Sl. 2-1). Vrpca beskona ne dužine podijeljena je na spremnike (stanice, eng.
cells). Svaki spremnik može sadržavati bilo koji kona an skup simbola. Takav se skup
naziva "alfabet".
Upravlja ka
Spremnici jedinka
Vrpca
( ( ( ( # (
( () # 0 (
;1 ; ( ;1 0; 7 # ;E @ ;8# ,
( () / /
( / #
0 * ) #
0 ( (/ ) * -
( ( ( ( #, (
/ - ( / * + * +
*
1# 6 #
Q ! C = > Q
(. - ( 2 * ()
;Q;# 0 ( * ( ;1 ;
( ( ;Q;# , ) )
17
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
/ ( ;@ %&H ;# 1 ( (/
* ( / ;,0 P ;# ,
- / ( (
;0 & &1 ; ( ; 1 H ;# 1 (
! / ( #
* ;0 & &1 ; - (A (
/ ( /# :
; 1 H ;7( (/ - 8# -
A / : ( :! + ( !
;0 & &1 ;# 0 * (
- ;Q;# ( ;1 0; (
) (/ 7 8# ) ) # 6:#
1
8
Q ! C = > Q
, +
8
Q ! C = > Q
0
*8
Q ! C = ! Q
(8
Q ! C C ! Q
8
Q ! C C ! Q
1
.8
Q ! C C ! Q
1
8
Q ! C C ! Q
18
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
/ 1 () ,
1 Q Q @ %&H ,0 P
,0 P ≤" ! @ %&H 1 H
1 H ∈ R! AS @ %&H 1 H
1 H Q Q 1 1 0
1 0 Q Q 1 1
( * /
# , ( (+
* 7 # ;B0, 6 B 0 * , ;8 * *
( 7 #; 6 ( ** F;8#
3 ( *
( ( / *#
2 ( ( 2 (
( -
/ - ( ( : ! (
; ; ; ;# 0 / ( + - *
:A# / $ :C"9# ( (
( :A?># ( * - (
( - # - -
- ( (
# ( 2 *
7 ( #8 * ( * + *#
19
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
20
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
$ * ( / (
7 8 ! :#
$ ( ) ( / ;) ;
) *# ) / ( (
7 (* :! 8 ( T! : ### 6:
* # ) ) ( / (
* ( - ) ( ( / (*
( # * :!:!:::: ( (*
:="# 1# 69 ( +. #
: ! : ! : : : :
(* ( ( /
* ( ( (* # 0
( !# # (* ""
1# 6"#
1 1 0 1 1 1 binarni broj
32 16 8 4 2 1 težine
55
-32
23
-16
7
-4
3
-2
1
-1
0
21
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
3 ( ( ( ( ( (
# ( ( ( / #
"" ( /G
"" G T = N :
= G T :? N :
:? G T > N :
:::!::
> G T ? N !
? G T : N :
: G T ! N :
$ * ( / (*
(
:::: =
:::! >
::!: "
::!! 9
:!:: ?
:!:!
:!!: :
:!!! !
!::: 6:
!::! 6
!:!: 6?
!:!! 69
!!:: 6"
!!:! 6>
!!!: 6=
!!!! 6C
22
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
$ * ( / (*
(
!::: =
!::! >
!:!: "
!:!! 9
!!:: ?
!!:!
!!!: :
!!!! !
:::: 6:
:::! 6
::!: 6?
::!! 69
:!:: 6"
:!:! 6>
:!!: 6=
:!!! 6C
* / # *
# 1- * 1#>#
! : ! : : ! ! :
23
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
0 ( (/ (.
# %( ( * #
(( ( ( 7 8
# C6 * :::!!::: G
!:::
1 (/ ::! * * + (
7: 8 7:Q :N!Q !8# 1
( ( G
!: ::
$ * ( (. * : 7!Q :N:Q !8 (
(* 6 G
1 1 1 1 3
1
+ 2
= + =
1* 2 1 * 2 2 4 4
3
3 (* * * :::!!::: : #
4
24
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
25
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
* ( . ( ( #
< . ( ( + - ( )
( 2 # ( . - / ( /
# 3 ( ( *
# + - ( 7 . - -
8 ) ( ( #
3 / - / 1B 7 # ; * 1 ( (B ( . .
*- ;8 ( # =6 ( - -
- - - #0 + 1B
C6 - / "> - #, # 69 ( 1B
#
Char Dec Hex Oct Bin Char Dec Hex Oct Bin
26
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
27
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
28
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
29
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
" # $ !
"
(.
# 7 # U - 8 #
3 . - * #
#, # 6" ( . * G
( ) ( #
0 * 0
!N! T ! !
!N: T : !
:N! T : !
:N: T ! :
$ (
, 6 0 (
!6! T ! !
!6: T : :
:6! T : !
:6: T ! !
$ )
) x , )
)
!x! T !
!x: T !
:x! T !
:x: T :
30
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
$ (
3 L(
!/! T !
!/: T !
:/! T V
:/: T :
0 ( ( (* #
, ( * #,
( - * #
$ (* +
(/ :! / 7:N:8 #G
011000
101101 :# 79"8
+ 1100 # 7: 8
111001 7"=8
"#$%
( ) ( ( (* - (
#
011110 (
101001 79:8
- 11011 7 =8
01110 7:98
3 ( ( (
:# %( - # 3
( ( ( *
#G
31
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
( ( :#
79: 6 =8 ( /G
00001
101001 79:8
- 11011 7 =8
00100 (
+ 1
+ 00101 (
101110 7:98
( ( ( =
( * #
&
( ) ( ) (
(/ ) #G
101101 :# ) 79"8
x 101 # ) 7"8
101101
000000
101101
11100001 ) 7 "8
'
0 ( ) ) (
( (* - #G
1010 ( 7:!8
/ 10 ( 7 8
10/10=1 !
1/10=0 :
10/10=1 !
101 7"8
" !
H/ / * #
3 / -*
* # 2 - ( 7 ( 8
( # * $ * #
( < $ :C"9# (
$ # (
/ ) ) - - *
( - - # / ( ) +
( ( - # $
* - #
32
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
% & '% (
@ NE 7 8 ( ( * G
NE A = B =
A = 1, ( ; ; ( =0 # 1# 6= *
() (
- #
1
A B A B A B
1 0
0 1
) '# % * (
7 38 7:8 2
71# 6C8#
A*B
A B C A & A
0 0 0 C C
0 1 0
1 0 0 B B
1 1 1
, * (* G
) ) ; ; - #G
!!!!::::
7 38 :!:!:!:!
!!!!:!:!
0 !!!!:::: #0
( / (
33
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
# ( (* ()
#
)+ ) ' , (
@ ( ( ( ( :#
A+B
A B C A 1 A
0 0 0 C C
0 1 1
1 0 1 B B
1 1 1
, (/ G
0 @ ( :G
::::!!!!
@7 8 :!:!:!:!
:::::!:!
% ) '% # % * (
( * 71# 6:!8# )
* & / #
A* B
A B C A & A
0 0 1 C C
0 1 1
B B
1 0 1
1 1 0
A & 1
C
34
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
% )+ ) '% , (
@ ( * @ 71# 6: 8#
A+ B
A B C A 1 A
C C
0 0 1
0 1 0 B
1 0 0 B
1 1 0
& - . )+ ) '& - . , (
&J6 @ ( @
( ( ( ( (
( 71# 6:?8# ; ;( ; 6 ;7
$8 ;; * 7 $8# + 1# 6:9 )
* - @ &#
A⊕ B
A B C A # A
C C
0 0 0
0 1 1
B B
1 0 1
1 1 0
&
1
1
C
1
A &
Sl. 2-14 Logi ka shema operatora Ex-ILI pomo u elementarnih Booleovih operatora
35
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
&J6 @ - #
( ( ( ( * &J6 @
/ #G
::::::::
&J6 @ 7&M6 8 :!:!:!:!
!:!:!:!:
, )/ 0 & % # + 1 )2 3 )4 & , # 5 )0 #
, / * *
- * #
0 ( - + ( (
( ( - G
A 0 0 1 1
B +0 +1 +0 +1
C 0 1 1 (1)0
7:N:8 ) (
&J6 @ # 3
( ( ( G
A 0 0 1 1
B +0 +1 +0 +1
C 00 01 01 10
( / * # 6>#
Tab. 2-6 Tablica istine za zbrajanje binarnih brojeva dužine jednog bita s prijenosom
A+B
A B C Q
0 0 0 0
0 1 1 0
1 0 1 0
1 1 0 1
# 6> ( ( C ( Ex-ILI * P ( I #
0 * ( + - # (
;( ;# 3 *
( # 6=# ; ;#
36
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
A+B
D A B C Q
0 0 0 0 0
0 0 1 1 0
0 1 0 1 0
0 1 1 0 1
1 0 0 1 0
1 0 1 0 1
1 1 0 0 1
1 1 1 1 1
+ * # 1 # 6:"
- ( * # *(
* ( &J6 @ $ B L (
( * &J6 @ 7 * &J6 @ 8#
A B D
1 ( ( ( - - * ( (
1# 6:># ( )
+ - - #, )
C6 ( C ( - 71 # 6:=8#
A B
Q Full Adder D
C
Sl. 2-16 Sumator
37
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
A B A B A B A B A B A B A B A B
C C C C C C C C
Sl. 2-17 8-bitni sumator
0 ; 6* F (( ; 7 # 6 )
8# ( ( * + ( (
# 0 ( ( #
( ( ( #
, (? >9 ) :!!6 !! # (
- + ( * #
( ) #
67 + ) . 7+ 6 / &/ , )0 #
* 7 # . ( * 8# 0
( * ( ( ( (
- 71 # 6:C8#
A
C
C'
B
% ( 1 # 6:A#
1 (( #1 (
( # 0 / 2 #
( * 7 # 6C8 ) ( B (
( $ ( BK ( ( B# T$T: (
( ) / ( ( / ( (
( ≠$#
38
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
A B C C'
0 1 1 0
1 0 0 1
1 1 pamti
0 0 nedefinirano
0 ( / ( (
$ ( !# ( 1 # 6:A (
: + ( ( . #3
+ 1 # 6 !#
A
B C
C'
. 6. #0 ( ) -
( ( $ ) #
$ ( : B/ ( ) ( ( # $ ( !
B/ ( ( #
3 * - -
/ ) 6 * #1 (
*G 6 - -
* ( ( ( ( / (
- #
39
2 O S N O V N I P R I N C I P I R A U N A L N E T E H N O L O G I J E
40
3 G R A A R A U N A L A
3 GRA A RA UNALA
- * - - (
( * - (+
* # 3 /
. * * #< 2 ( )
+ ( 7- ( #
- (5 8# 0 + / ( - ) - #
* + ( L 2
/ ( / ( -# 0
- - * (
( ) # ( ( -
( * 2 # 1 * (
# 1 # ?6: - 2
#
SABIRNICA
41
3 G R A A R A U N A L A
42
3 G R A A R A U N A L A
, * 2 * -
( - * 7 # ;$ ;8 / -
. * * #
Sabirnica je snop provodnika koji ostvaruju prijenos binarnih podataka. Svaki je provodnik
nosilac jednog bita. Sabirnica prenosi istovremeno cijeli slog (kombinaciju binarnih brojeva),
iji sadržaj može biti podatak o vrijednosti neke varijable, adresa, instrukcija i sli no.
1 ( ( G ( ( ) ( (
( / - 71 # ?6 8# ( )
7 # ; F ;8# 3 #1
/ ( ) ? >9 : C + #
CPU
Podaci
Adrese
Upravlja ki signali
Sl. 3-2 Struktura sabirnice
1 * ( ( ( ( * (
# * ( / . .
( ( #3 *
# . ( ( -
( ( ) # ) )
#0 - 2
2 7 # 1:!! 0B H&1 8#
- ( #
1 * ( 2 * ( +
7 ) ( 8. * ( ( 7
2 ( ( 8# 0
* ( 2 (+ * ( #
( 7 # ( 8 - - -
( ( ( * #1 - -
) + ( ( *
* * #,
( + * . - (
- . * (
( ( 2 ( - 7 ( +
43
3 G R A A R A U N A L A
( ( ( : T :
$L : ( T: <$8#
44
3 G R A A R A U N A L A
45
3 G R A A R A U N A L A
( ) - ( # ,
+ - G (
#
< ( - - L
( ( L 2 7 : * 6
( 8# 0 ( (
( - *
* #0 - ( (+
7C ( )
T: :
F 8# , - ( + ( C (
+ + #3 ) - ( (
* * #1 ( *
- =6 C6 7 1B 8# ( * +/
+ #? 7( 8+ / - * - (
( 6 :9= 9C? >9= ( N :9= 9C? >9=7 ?: - ( / ( 8
* - ( ( 6? 9Q:!?C ( N?#9Q:!?C 7 ( (
> 9 8# , (
- * ( 7 # ;3 6
0 * ;8 ( >9 + / - ( ( 6:!Q:!?!C (
N:!Q:!?!C 7A 8#
+ * (
7 8# 1 ( ( ( (!
( + ( # 3
- * (( ( +
+ #0 ( * ) )
* #
( 7 (
8 ( ( + ( 2 (
( ) ( ( / ( #1 ( ( *
) ( ( - ) 2
( ( ( + ;
; 7 #; ( ** F;8#
: 1 ( * %# 0# &* ( ( #
:> T: : ;5 (;
46
3 G R A A R A U N A L A
( - (- 6 * 7 # ;*- ; 6
( / # )( 8# 0 (
() + ) - # 2 (
( 7 * 8 "! ( (
!# ( + / - ;*- ;# (
( ( - * - *.
7ρ T ?Q:!" ΩL* ( =°B8 2 *.
7 # ρ T Q:!:? ΩL* 8 ( 7 # ρ T :#=Q:!6> ΩL* 8#
0 ( 1 # ?6?# (
. 6 71 # ?6?# 8#
0 + ( #,
( (
71 # ?6?# 8# 0 / / (
( 71 # ?6?# 8# 0
. ( * ( 71 # ?6?#*8# .
* 7* 8# 1 * +/
( ( * 71 # ?6?#(8 / (
( 7 * 8# 3
. + 71 # ?6?# 8 # (
* # -? (
71 # ?6?#.8#
? , ( ( * (
- + ) #
47
3 G R A A R A U N A L A
( * 7* 8
/ 2 ( ( - -
* - # ( ( +/
( ( - # (
( ( ( - /
( * 71 # ?698#
1 7 # ; 6 ( F F;8
) ) - ( #,
( / ( / - 2 # 1 )
- * - ( - - #
( * 2 * * ( *
# ( * + ( . *
( * + # 2
( - G
7 8 70 8
7&0 8#
1 ( ( 6 ( #
, ( ( 2 * (
( ( - *# # - *
( ( ( (
:#
& 7 # ;0 60 ;8 2
; ; - - ( #1 () 7( (
( 8
( 2 ( -
* # - ( * +
0 6 #
48
3 G R A A R A U N A L A
0 / + ( #1
+ # (
( #0
( ( 2 7 C! H8 2
( :#
* ( / #
0 ( * - ( )
* ( ( ( * -
* # ( ( * - #
- ( * G(
( B36 7 # ;B *3 ;8 # / (
( - ( #
8 , * ) * ) 3
( ( 71 # ?6"8 / # )
- ( #
( * / 7 8 (
( * # / ( ?>!! ( = !! 9
( :! 6 ?! #0 ( ( " ( C!
$L #
9 0 ( = !! ( (
) + ( L-#
49
3 G R A A R A U N A L A
Pomi ni
nosa glava
disk
glava za
itanje i pisanje
3 ( + ( ( - 71 # ?6>8 +/
"W; ?X;# 0
) ( 7 # ( 8 #
* / - / (
( - ( * ( ( ( + *#
( #< / (
( /( ( ( ( µ (
+ ( ( ( / # - ; / ;#
* 6 #1 (
7 # * 8 # *7 8 +/ ( ( ( ) ">
": 7 F 8# *
( ( ": :! 9
#
Staza
Isje ak
(sektor)
0 ( ( /- (
- * * ( ( .
50
3 G R A A R A U N A L A
# ( ( / )
( * ( . - ( #
- (-( 2 (
* # * - ( +/ / +
# , ( 2 (
( * #
* ) 3 & #
3 ( ( ( ( 2 ( #
( . )
+ / + * 7"W; 8 * 7?X; 8#
+ ( 7 # ;. F ( ;8# 1 -
* ( + $ ( ?!!
( ?!! # ( (
( ( ( #0 )
( - ( * ( #
a) b)
5 * $* 8 *
, ( ( ( ( - . *
# kompaktni disk ili CD 7 # ;B *3 ; 1 # ?6A8# B3 -
* #% ( - ( (
- ( #3 2 ( : !
( :# #1 ( . /
+ / . 71 # ?6:!8# 0 ( * -
71 # ?6::8 . /- #
51
3 G R A A R A U N A L A
Natpis
Akril
Aluminij
125 nm
Polikarbonat 1.2 mm
( 7 +
8 !#A= µ ( : " "
. ( . #
. (
# . : . !#
1 + ( + / #
( #1 ( ) (:
* #1 + !#" µ 2 :#> µ ># B3
2 / ( ( ( ( "!! Y !! #$
* ( ( (+ 7
( ( 8 / ( (
# ( ( ( ( * #
1 ( ( ( 7:J8 B36 ( * ( :"!
$L #
" . / B36 ( + 7 #; ;8
( ( ( ( ( ( *7 #; ;8#
> , ( ) B36 C #
52
3 G R A A R A U N A L A
+/ B3 ( * (
( B36 ( B3 ) #
) ( ( - >!! $ ( #
+ 2 B3 2 ( / 7B36 =8
7B36 4C8B36 # B36 - 7 ( 8
7 8
7 ( 8#
. 7 ( 8# , B36 4 - (
( / ( / * -
( # 0 7 *
( 8 ) #
( +
( . / #1 )
( + 7 >!!ZB8#
/ 7 . 8 / . 7 - /!
8# , 7 ( !!ZB8 ) *
/ - ( + # ( + #
#
DVDA7 # ;3 H 3 ; 6 ( ( 8 ( ( (
3H36 ( 3H36 ( *. * ( * .
3H36 ( * ( - ( ) 3H36
/ ( 3H36 ( - (
3H36 4 + - ( # 1 *. * ( 2 ( -
( B3 . # ( B3 (
( - ( - (
( ,3 7 # ;, 3 ;8#
( / * - ( 9#= <$ ( 7A#9 <$
8 / ( * # 3H3 - ( B3
* ( - + ( + 3H36 /
9#" /# 2 =9! + /
- ( :! ( #
0 ( * ( * 7 8 $
&BB 7
# ;&BB 6 & 6B * B ( ;8 ( ? $ 71 # ?6: 8#
0 ( * ( ) . B36 # 1 - (
- ( / + ( . * #3 2
( ( ( / (
( 7:!#" Y "#" ( 8# ( 3H3 2
( ( (
() / ( 7?#9A Y ?#C9 L 8#
0 ( * 3H36 ( : "! $L #
C B36 7 847 8Y B3 ) + 7 #; 5 ;8 /
B36 B36 4 2 #
A 3H3 . :AA"# ( + 2 ( (+ ( - + -
( 1 F 0- - - ( / * B3 . #1 F 0-
B3 . 6 ( B * 3 :AA9# ( - -
1 3 F. :AA"# ( #
53
3 G R A A R A U N A L A
podaci
adresno
zaglavlje
prethodno
''ugravirani'' podaci
- / $ 6 ; + ( - ; 3H3 /
( ( ( + ( /
# < . / /
( ( ( ( #3 ( + ( . *
. ( /
/ ( ( #
Reflektiraju i
neprozirni sloj
Poluprozirni
reflektiraju i sloj
utora/izbo ina
54
3 G R A A R A U N A L A
3 - ( ( ( *
3H36 := <$ 71 # ?6:98#
3.2.3.2 Traka
+ * ( -
- ( # ( *
# 0 ( * / * #
( ) (
/ ( ( * ( - ( ( )
# 1 ( ( ( # (
( ( * ( + <$# 1 ) -
- ( (+ ( - ( - ( (
( #
0 + - 2 ( +/ 3 63 *-
( (#
55
3 G R A A R A U N A L A
56
3 G R A A R A U N A L A
Procesor (središnja jedinka, eng. "CPU - Central Processor Unit") je elektroni ki sklop koji
ima sposobnost obrade podataka u skladu s programskim naredbama.
1 ( L * (
. * - ( # 1 * ( ( +
* #$ * * ) + ( * ( 2
. # . * * ( (
( + - + / ( !! ( :"!! - + /
+ + ( ( ( 7 # ; 01 6
* 0 1 * (;8#
1 - *
* # * ( L
. * ( ( ( * # 1 (
* ( L 7 ( 8 ( #
( * #
Programsko
brojilo
R0
logi ka jedinica
R1
Aritmeti ko /
Upravlja ka
Spremnik
naredaba
jedinica
R2
RF
Dekoder
naredaba
Sabirnica
2 ( - * # 0
* () + - + (
( * # H /( * 7 A![81 # ?6:>
+ - ( #
57
3 G R A A R A U N A L A
* ( * - *
( / 7 * (
( 8 ( / 2 . * #
1 ) - ( L (
( # ( * -
( #3 ( - ( * ( /
* ( ( * - ( * (
(# * + -
( ( ( * * ( (
# - (
L ( ( #
0 ( 2 ( -
7 ( 2 * 8
* ( # ( * (
7 # ;B *- F;8 - / ( 7? 6 "> $8
/ ( * * #
( - (+ ( . - -
( 7 . ( ( 8
( 6 #1
( 2 ( 7J F ( (
8# - ( * >9!J9C! ( . ?!= !!
* : C!J:! 9 : ?:! = ! # ( *
. - *
* ( + ( (# 1
;B *- ; ( ( ;B *- ; ": $6
$ . ( * / /( ( +
. - ( #H 2 * (
( - ( * # (
- ) * ( *
* #
58
3 G R A A R A U N A L A
, ( - ( )
* + ( * # ( - (
#3 ( ( ( 2 ( / * + #
0 ( G ( L
* #
# $
L ( + *
7 / - ( ( ) . * 8 * @ 7 #
; 3; ; ;8# * ( (
( ( - - *
( 7 ( 1E &8#
" 9!
, ( ( ( * # + (
( 2 #
, ( ( ( ( + @ 3
1 &# 0 ) ( ( *
( - ( ( #,
( ( * # 0 (
L - ( #
1 - ( 2 #
/ - ( +
# ( ( + %, 0
$ BE# 0 ( ( )
( 2 ( ( - 7 # /
(! ( #" ( 2 8#
( :A":# ( ( , * *
2 ( - -* ) (
#0 /:A"A# ( *- (
J ( ( # -
* ( @ 7 # ; 6 @ *; 6
6 8 2 @ 7 #
; 6 @ *; 6 6 8 (
@ 1 7 # ; ( 61* ;8 (
* @1 7 #
;@ 61* ;8 *
H@1 7 # ;H F
@ 61* ;8 * # 2
- 1 7 # 6 JF( 1 * ( * ; 6 6 (
( 80 17 0 8 17 8 ( B 1
7 ( /8 - #
59
3 G R A A R A U N A L A
, 8 # 1 & % & , # 5 )0 #
0 * * ( * ( #
( ( ( ( (# (
( + ( * ( / ( (
( ( ( ( + 71 # ?6:=8#
U D I U D I U D I
naredba 1 naredba 2 naredba 3
Vrijeme
* , 9 1 # 1 & % & , # 5 )0 #
1 :>6 - ? 6
* -( ( -
( - ( * ( - * - ( /
2 7 # ;0 ;8# 1 (
( / ( 2
* ( 7: T :\:!6A 8 ( /-
( ( ( 2 ( - #
% ( ( ( * *
( 2 ( * # 3
/ * 7; ;8# 0
* ( ( ( 2 ( ( *
2 ( ( 71 # ?6:C8# ( ( ; ;
+ * ( * ( 7 * 8
( * ( ( * 7 ( (
2 8 . ( #
( * * B>C!!!#
>C!!! ? 6 - C
E 016 7 # ; * 0 1 * (; 6 *
( 8# * / 2 ( (
( ( 7 8#
, ( * * -
( - * - 7 # ;0B 6 0 B ;8#
60
3 G R A A R A U N A L A
U D I naredba 1
U D I naredba 2
U D I naredba 3
U D I naredba 4
U D I naredba 5
U D I naredba 6
Vrijeme
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
Vrijeme
61
3 G R A A R A U N A L A
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
U D A O I P
Vrijeme
62
3 G R A A R A U N A L A
U D A O I I I I P
U D A O I I I I I I P
U D A O I I I I P
U D A I I I I I P
U D A I I I I I P
U D A I I I I I P
U D I I I I I P
U D I I I P
U D I I I I P
U I I I I I P
U I I I I I P
U I I I I I P
Vrijeme
63
3 G R A A R A U N A L A
U inkovitost
Cijena
Složenost
procesora
Sl. 3-22 Teoretski odnos u inkovitosti i cijene procesora u odnosu na njegovu složenosti
) -. * + ( - (
+
( - * ( ) / ( # 1 ( )
( ( +/ ( #
( ( * 1B 6 # ; ( *( * 1
B ; ( * ( # )
( + :A="# ( $ 6 1B * ( 3#
# 0 3# # 3 :AC!# ( # * +
( - ( ( ( ( 7* 8#
$ ( / ( ( 1B * ( (
) ( )- ( - . * # + ( ( 1B
- ( ( . ( + /
( - * 1B * 71 # ?6 ?8#
Skalarni
CISC
20,0
Superskalarni
10,0
CISC
Skalarni
5,0 RISC
2,0
1,0 Superskalarni
RISC
0,5
0,2
0,1
64
3 G R A A R A U N A L A
< 3 !
( ( ( 2 #0
( ( 7 8 / #
( * ( ( #0 /
( * ( ( ( ( 7 # (
( %, 08# ( ( # , (
( () ( ( / ( 2 #
0 * * ( #) * + , " - " $+ .
" # , + / ( ( -
( ( ( ( ( ( # (
( * ( ) ( + (
( ( / ( # 1 ( *
2 7( ( 8 / (
( # ( ( ( * 2 (
/ ( / ( ( 2 (/
7 ( ( 8# 2 *
( ( / ( ( # 3 ( ( -
- - * * + (
+ ( #
0 + ( * ) (
( ( ( #
3 ( $ E ( *
! !!!! !
: !!!: :
!!:!
? !!:: ?
9 !:!! 9
" !:!: "
> !::! >
= !::: =
C :!!! C
A :!!: A
:! :!:!
:: :!:: $
: ::!! B
:? ::!: 3
:9 :::! &
:" ::::
65
3 G R A A R A U N A L A
( # 3
( :>6 (
( 7 + :> ( 8( -(
( . ( ( ( ( ( #
* ) - ( * +
* ( ) # 1 -
* ; F ; ( ; ;:!# , # ?6
- ( ( / - ( *
* ( #
( E ( *# ( $
, : M] !!!:
7 8(
M]
! , M] M] !!:!
0 - ? M] !!::
( M]
/ 0 9 ! 1 !:!!
1
* " 1 !:!:
- * 1
-
( * > 1 !::!
- * 1
716 8 -
0 ) = 1 !:::
* -
* 1
-
/ 0 ( * C 1 :!!!
- * 1
-
, ( A 1 :!!:
* -
* 1
-
0 1 ( M] :!:!
M]
* B
:! & # F * * (
/ * - ( #
66
3 G R A A R A U N A L A
1 (
$ $ !M] :!::
( M]
1 ! 0 ( 2 B !!! ::!!
2 1 ( 3 M] ::!:
M]
* B
1 / (
1 ( & M] :::!
M]
* B
1 (
0 1 ( M] ::::
M]
* B
1
, - ( * ( :!>&# *
( /G - ( * : ( * !!!: # (
@ 3 7 8I ( / ( . (
( 7 !8 ( - - 7>&
- ( * !::!:::! 8# , ( "?" (
" (
( 33 6 * ( :: - * "
- ?#
3.3.6.2 Primjer
0 ( ) ( #
() (
* ( - # ( /
- ( ( ( $
- ( * ( 1 # ?6 9#
(
( 1 ()
:!
? "
9 ::
" "B
> "
= !:
C ?
A B
B!
$ !!
B
:: 0 ( ( 7 ( " >8 * - (
( * - ( #
67
3 G R A A R A U N A L A
1 ( ( :>6
( C6 ( ( - (
( * # / * (
( * * / / / (
#
1 # ?6 " * 2 # 2
( :!" 7 * ?8 ( #
3 ( ( / ( / G
: 6@ 37 8
! 6 !7 * !8
" 6 ( " 7 () " 8
$ ( ( ( / ( 7 98# 1 (
( ::"B ( ( # ( ( + @ 3
7 8 ( * : () * "B#
+ - ( # (
? B ( C ( . - 7? 6 1 &8 ( )
* ( B #
( ( B!!! + 7B 6 E @ 8#
( + ) # . ( "
"^T :Q Q?Q9Q" T : !# , B ( G
a = 1;
f = 1;
while ( a <= 5 )
{
f = f * a;
a = a + 1;
}
f / () "^
#
B # ( /
( * ; ; 7 # ;* ;8#
68
3 G R A A R A U N A L A
Spremnik Broja
( naredaba naredaba
( 1 () 105A A2
:! R0 Dekoder
2 naredba
? " R1
9 ::
" "B R2 Aritmeti ko/
> " logi ka jedinica
R3
= !:
C ? Spremnik
... Broja
A B naredaba naredaba
115C A4
B!
$ !!
B R0 Dekoder
### 2 naredba
B R1
### 3
R2 Aritmeti ko/
"
logi ka jedinica
"$ R3
"B ?
### ...
Spremnik Broja
naredaba naredaba
5201 A6
Spremnik Broja
naredaba naredaba
32C2 A8 R0 Dekoder
2 naredba
R1
R0 Dekoder 3
2 naredba R2 Aritmeti ko/
R1 5 logi ka jedinica
3 R3
R2 Aritmeti ko/
5 ...
logi ka jedinica
R3
...
69
3 G R A A R A U N A L A
, ( # ?6 ( / ( (G
( ( +
(
0 LOAD(CON) 0 1 // a = 1
1 STORE 0 80 // na RAM adresi heksad. 80 ili
dek. 128
2 LOAD(CON) 0 1 // f = 1
3 STORE 0 81 // na RAM adresi heksad. 81 ili
dek. 129
4 LOAD(CON) 0 5 // if a > 5 jump to end
5 LOAD 1 80
6 JG 1 10
7 LOAD 0 81 // f = f * a
8 LOAD 1 80
9 MUL 2 0 1
A STORE 2 81
B LOAD 0 80 // a = a + 1
C LOAD(CON) 1 1
D ADD 2 0 1
E STORE 2 80
F JUMP 0 4 // nazad na naredbu 4
10 STOP(HALT) 0 0
0
( - ( * ( ( / G
( E (# $ ( +
(
70
3 G R A A R A U N A L A
0001
D 5 2 0 0101 0010 0000
1 0001
E 3 2 80 0011 0010 1000
0000
F B 0 4 1011 0000 0000 // nazad na naredbu 4
0100
10 C 0 0 1100 0000 0000 // stop
0 0000
71
3 G R A A R A U N A L A
72
3 G R A A R A U N A L A
" 9 $ =
" !
* 2 . - #0 *
( ( ( *# 1 =6
1B 7 8# 0 6
- ( / # (
1 _4& ]: ( (
-+ - ( ) - 71 # ?6 >8#
&* : ? 9 "
` : ? 9 " > =
_ 4 & ] ,
B
1 3 < E %
@*
P .
* * + + # +
* ( ( +
( / *#
" / >
+ ( * ( ( )
* . 71 # ?6 =8# ( ) + *
* + / / #
0 / 2 - * -
( ( )
. 71 # ?6:8# ( +
( -. * *
) . ( . #
@ + - ( ) -. *
( ) # / - #
: ( _4& ] :C=C# ( ; ;
# _4& ] ) 1 :AA:# ( #
73
3 G R A A R A U N A L A
Aktivni
valj i i
Kuglica
Senzori
Potporni
valj i
" ?
2 ( -
# 1 ( +- - . *
( ( 2 *
) * 6 # + -
( * H * / #
74
3 G R A A R A U N A L A
Katoda Vertikalni
usmjeriva i
& / (
( ( # . ( () (
( ( :! ( =! 7 ( 8# H
( . . ( 2 (
( # 1 (
( ( - ( )- ( :L9! )
/ ) ( ( 2 ( #
( * ) / ( :L"! ( :LA! #
( ) 7 # ; J ;8
# 1 ( ( / JF
( ( # (* -
. 7 #; F; ;. .. ;8# 1
. +/ / C6 96 . #
( ( ) ( 2 - . *
#, C6 . / - "> ( 96
:> = #
""
0 2 ) L . ()
. #0 * - -
- ( 7 +/ 8 ( -
( G
75
3 G R A A R A U N A L A
*
; % ;
#
Linijski pisa i - -
# *
# * * ( 2 #
,( * * #
( ( . () #3
#
* ( matri ni pisa i# 0
() ( + - ( ( 9
*# ( ( * *
7 8 ( ) ( # 1 ( *
( .
() # - #
Termi ki pisa i ( - *
# * ( *
# -
) * ( (# (
- *
(( (
* #
"Ink-jet" pisa i / #1 *
# *
*# * #
* ( + * #1 * ()
G ) *F * # *
) # (
. . #
Laserski pisa i (
* #0 * ( 2 (. - #1 (+ (
( +/ #
( / * +
/ # ( *
* () + # - - -
# 1 (
( # 0 +
/ ( ( /
* 71 # ?6?!8# @ * (
( ) ( / + ( #H
/ / +
* #,
7) *F * 8 #0
( / )* 7 8# 1 ( ( 2
( * + #1 (
76
3 G R A A R A U N A L A
+ ( * #0
#
Ogledalo za
usmjeravanje laserske Laser
zrake na bubanj
Spremnik
tonera
ista bubnja s
elementom za
izbijanje elektri kog
naboja
, * 6 6
( * #0 - ()
#0 / 7 - 6 8 2 ()
. ( * ( #3
() ( #
0 6 ; 0 * ; 7 *
8# . - (
- ( # #
>!!J>!! *- * 9. >!! J>!! JC#? J::#= T
?9 A"A >!! ( 9#:>=" $ ( #
:> $ 6 # 0 /
+ * ( . # (
) - 2
/ - - ( #
77
3 G R A A R A U N A L A
78
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
4 OPERATIVNI SUSTAV
( ( ( / / +
( ( / ( *
(# (
+
) ( #3 )
( 2 - (
* ( ( ( *
+ ( 7: 6 !6 8#3
+ ( ( +
- ( ( - #
7 + -8
( - # 7 ( 8
* 6 / (
+ - * (
( Y
( #
, (
- # *
* ( + - +
( ( ( 2 #1 /
- ) (
* # 1 , M
- - # ( )
( () / - /
/ * ( #
1 ( 2
/ (
) 2
. * #1 , M + - /
/ * - )#
,( - + ( (
( )+ - 2 * (+
0B6 6 * .#1 ( +/ . * +/
* ( (
( ( #, ( 0B
( 2 / ( / #0
- 2 / (
( ) 0B - # *
79
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
( - - + * /
2 0B (+ 6. * .+ ( *
* .4 ( 5 LA" - #3
( ( G , M * .4 ( 5 LA"#
, M / ) I + L
+ * ( * ) I 4 ( 5 LA" +
- #, / 2 . *
- . *
, M6 6 #
80
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
" @ !
/(
( - ( # 2 *
( - -
( L ( * /
. * # - ( /
. + ( (
( * L - ( ( (
+ ( + ( (
/ -
( / ( - /
( ( ( ( /
( ) ( #
( ( * + (
- . * (
( ( *# ( . * ) ) (
) ( / G
operativni je sustav skup programa koji brinu o radu ra unalnih komponenata, komunikaciji
s korisnikom i izvo enju korisni kih programa.
+ * -. * #,
( - - / /
) ( #1
) ( ( (
( - ( #0 //
( ( ( / + )
( /#
81
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
82
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
" A !
/
7 # ;$ ; ;$ ;:?8 -
7&0 6 8# , &0 6
( # ( *
* ( 2 #
0 () (
( ( #
* ( 7 8
)
G
2 * 7 # *- ( 8
*
( *
Procesor naredaba (
* # ( ( 7 * +
###8 ( ( # ( (
) 2
2 2 * #
Uslužni programi / (
* * ) 2 # (
(#
:?& #; ; ( * #,
7 * * 8 ( #
83
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
0 ( * ( ( . +
( - ( - ( (
( #
( ( # *
( 7 # . F 8 (
* ( #
Virtualni adresni
prostor
RAM
Program za
upravljanje
memorijom
Disk
Virtualna radna
Sl. 4-1 Upravljanje memorijom memorija
, 6 + ) - - *
* * 6 - + 7 # ;15 ;8
( # ( ( + (
* ( ( - * * ( 6
6 * # (
( - * #
0 ( ( - ( (
* ( izvršnim programom # (
( * 7 #; 1- ;8# 1
( 2 + * ( ( +
/ ( ( *
84
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
* ( / ( ( 2 # 1 +
*( (
7 # 8
/ + ( ( ( * # ( *
( + ( *
+ / ( ( ( ( ( / ( #
0 / + - () - (
2 ( * ( / (
( - + #
( ( ( # 3 +
( ( * - * (
7 # 1 # 96 8#
Odbrojavanje
vremena:
t =t +∆ t
DA
t < tTS
NE
Prekid
Pohrana sadržaja
spremnika u RAM
U itavanje sadržaja
spremnika naredne
operacije iz RAM-a
H ( ( . ( :! ( :!! # ,
; ; * ( (
* ) + #
( ( ) ( . / (
# ) * # 2
+/ - *
# ) * 2
* / + (
* * ( ( *
) / ( #
85
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
86
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
" / B C !
70B8 + * / #
+ +
( ( - - / () -
+ ( - )- # (
- ( ( * ( #
0 + - 0B6 ) ( 0B6
J :A=?# ( # M + M J
+ /( ) 0B6 -
( / ( # :A=># ( + M J
*1 % 1 4 + K
K0B
KK
#, $ 2 * .
:AC:# ( $ 0B * + *
( 0B #
1 ( ) * ) * ( /
) / (
(
) # 1 2 ) * -
( / /
) * / 7 # / *
( ( ###8# 1 ( )+ #
+ - ( ( * )
( - ( - ( ( #
- ( + #
1 ( *
( ( (
( ) - 0B6 # 1
/ ) ( /
( - * - ) - * # ,
( * .
3 1 7 # ;3 1F ;8 .
1 4 ( 5 :6?#:: :AC"# ( 4 ( 5
L !!! A"LAC:9# 3 4 ( 5
) ( #
, / + * * (
- 14 ( 5 * ( #
:9 4 ( 5 A" AC ( 7 / 8 (
(/ ( 4 ( 5 !!! . #
87
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
" 3 ! % .
4 ( 5 + ( / + *
# ( ( 6 GK
K
1 K
KK4 K
#
NT Server ) - ) 7 #; 16 5
1F ;8 * L ) *7 # * L 8 # /
/ ) + *
) ( ? * #
NT Workstation 2 ( / +/
+ ) - - 1 #
6 G
7 8
;E @; 7 # ;E (5 * @F ; ( 6 (
8
+
( 74 ? # J 8#
(
7E @8 ( ( - #
( ( # )
#
- 1 # 96?#
() ( - G 1# 7 #; *
;8 3 16 4 ( 5
#3 + (
( 7( !! $8# 7 # ; 1 6
1F ;8 ( ) ( *
( + - 7, M8# / (
( / ( ( <$#
4.3.1.1 FAT
* * - )
# * ( # 1 ( )
- - 7 # ;* ;8 ( #
": # ) + >""?"
( :> #1 ( ": ) * ??
$( #1 /( ( *
?? $ / #4 ( 5 2
. ( (
* # 1 # 969 * (
#
88
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
Sigurnosni POSIX
sustav podsustav
Win32
podsustav
OPERATIVNI PODSUSTAV
IZVRŠNE KOMPONENTE
JEZGRA
HAL
(virtualno ra unalo)
RA UNALNE KOMPONENTE
FAT
Kopija FAT-a
Podaci
.
.
.
89
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
* - ( * -
( ( * ( * 7 # ; *
;8# 0 * ( * *# 1
( / -
( ( +
- *# 1 # 96"
* * # 0 ( *6:#( *
( * !!! #( !!! ( . !!!A
- ( * + * *# 3
0 ( *6:#( - ( !!! !!!A#
( . * * 0 ( *6 #( !!!:6!!!?6!!!96!!!=
0 ( *6?#( !!!C6!!!"6!!!>#
Lista FAT
+ ( - / ( C (
4 ( 5 A" /
+ ( :"" #
< ( 6 ( 3 1 4 ( 5
:6?#JJ #
4.3.1.2 NTFS
, 16 ( * - () (
( # - ( 7 (
###8 1 ( 2 ( . (
# ( / +
# 1 / - - ( ( ) ( ""
#
1 + ( - * 6 #;
;# 3 * ; ; (
( # ( ( ( +/ ( /
90
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
+ / - # ; ; ( 6
- ( ( ( *# ( (
+ / ; ; ( # + (
( * ( ;@ ; 6 )
+ / - #, #
( 7 ( :"!! 8* () / -
*# * ( (
( * ) #, *
* ( .* * #, 16 ( * ()
7 ( * ( ( 8 #
( ( - * (
# , - - * 7 #
K
KJ K
K8 * ( 71 # 96>8#
1 (
* 7a . a . a@ aH a$ (B a 3.
(#8#
MFT deskriptor
"Log File"
.
.
.
veliki zapisnici
mali imenici
.
.
.
91
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
" %
, ( 2 * ( ) 7 #; -
( ;8#
1 * ) ( + # 1 (
( 2
#H / ( ( 2 # + *
( * ( / / * ( (
/ / / * ( / 7 # ;1 0 6 1F * F
0 * ; + * * 8#
( G( #
3 ) * ( + ( # ,
. * #
" 4#+
( ( - - 7 # ; 0 6
* 0 .* ; 8
. * ( ( / E @6
- 73@@8 ( 71 # 96=8#
Izvršne komponente
Upravljanje
ulazno/izlaznim
sustavom
NT JEZGRA Upravlja ki
program
A A A
HAL
92
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
0 6 ( - (
( ( - . * / - 4 ( 5 #
, ( ( 2 -
# ( /( ( E @6 0 ( - *.
( # 1 +
( - # 0 ( -
( ( / ( ( )
# , 4 ( 5 *
7 8 - * ( *
. * # ( E @
( ( / #
2 * ( /
2 #, + ( / ( /G
(
*
*(
L * #
+
( + #
# - / (
7 ) (#8 ( ( *
+ #
93
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
# ( ( ) ) 1
7 # ;1 * F ** ;8# 0 7 # 8
2 ( . ( . 1 6 B&6
( - ( 71 # 96C8#
Zapisni ki objekt
ACE ACE ACE
Ime: D:\podaci.txt
5 F 5 5
Sigurnosni deskriptor (ACL)
34 " 35 ", 6 * 33 7 8#*
0 + * * 7B *- 8
7 1F 8
94
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
) 7 5 3 8
, - 2 73 *3 8
( / + ( * L -. *
( / - 2 #
" : D
, * ( ? 6
( ) ( 4 ? ( #
( # 1
( - 2 - K
K K
K #0
( /- # ( * - (
2 - 71 # 96A8# # 4 :> ( (
+ ( - ( 2 ( (
( ( #
Tipkovnica Miš
Ulazni red
Win32 Win16
ulazni redovi ulazni red
...
Win32
Win32 program C
program A Win32
program B Win16 Win16
program E Win16 program F
program D
(blokiran) (blokiran)
4 ( 5 2 () (
- ( - G 163 1 4 ( 5 ?#JL4 :> (
G 1L 0 1 M # 0 ( 163 1 4 ( 5
?#JL4 :> 1L 0 1M 4 ? (
/4 ? 7 0 8#
95
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
163 1 ( 3 1 7 # ;H3 6 H
3 1 *- ;8#H3 4 ? + JC>:" 16
3 1 ( ( JC> (*
- * #
" < % .
( 0B / (
/ $ 17 # ;$ * L
1 * ;8# $ 1 - - 0B )
G * *
( 7 8 / * 71 # 96:!8#
Faza u itavanja
96
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
1 ( 2 ; $ * ( ; 7
8# $ #; ; ( 7 ( 8 ( (
( / ; ; ( # $ ( .*
# 0 ; ; ( /
NTLDR #
. * #0 NTLDR /
( * * :>6 ? 6 ( # /
( ( 7
18( ( #1 ( / / BOOT.INI
( / ( #
/ #G
* / * * NTLDR
/ NTDETECT.COM . * 7
( * + (#8#3 ( * - 6 ;4 ( 5
F; 2 NTLDR6 # , - / . G
:# 7 8
# * *
?# ) -
9# ;4 ( 5 ? ; ( #
, ( NTLDR NTOSKRNL.EXE ( /
( ( ( NTDETECT.COM# , .
;E (5 * @ F ; 7E @8 4 ( 5 ( ( . *
- )- / #
* * ( * * -
- #
, ) - ( SMSS.EXE ;1 ;# 0
. * ( 7AUTOCHK.EXE8
/ 4 ? ( #
4 ? / WINLOGON.EXE LSASS.EXE
* # / #0
B N N3 *# , ;Username;
- ( ( ( #
;Domain; ;From; (
. ) ( ) *# ,
( ) ( 7 1 4 ( 5 4 8
- ( / # , ( ;Password;
7: ( :9 8 # ,
( * ( ( * 7 # ;,
** ( ;8 / ( G ;The device is
not accessible;# /
#
97
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
" E ,
0 *
; ;7 #3 1 # 96::8# (( - - . -
2 7 8 ( (
; ;7 # 8#
4.3.7.1 Ikone/simboli
( G
( 7 8
*7 # - * 8
7 # . ( 8#
) - ) - -
) ) *# 0 +
( + / ( ) #
) ( + (
1 # 96: # * ( ( ) #
/ *#
98
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
( ( ) ) (
- - ( 7 # ( * ) ( 8#
/ ( / ) ( *
7 ###8#
0 * # -
/ ( / * # *
- / ( / ) (
- 2 #
/ ( - ()#0 /
) () 71 # 96:?8#
99
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
( ( . + #
) / ( !
( " #0 / ( 1 # 96:9#
1 # 96:"
( # 3
() ( 71 # 96:>8#
100
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
1 ) ( . ( () (# 1
( -
C:\Winnt\Profiles\ime-korisnika\Desktop# , (
- * + - 7 8#
( ( ( * ( ( /G
7 ###8( +
() ( + ( ( ( (
) *# 0 + ( + /
1 # 96:=# # $ % ( / /*
/ ( / #
, ) ( ( (
( + / 1 # 96:C# , (
) / * & ( 71 # 96:A8#
/ 2 ( (
( + *#
101
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
+ ( *
/ + ; ( * ; (
' ( ) # () ' ( ) ( *
#$ ( * ( ( / G
( + ' ( )
( ;4 ( 5 &J ; 71 # 96 !8
( (' ( ) () #
0 ( ( ( *
' 71 # 96:C8# ( / (
#
102
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
+ ) ( 1 # 96 : * * 7 8 ( -
- #0 ( * +
( ( +# + )
) + / 2 #
, & - :" 7
* ) - 8 ( + # ( (
( / ( / ( #
0 ( * #
* * ( L ( / " #
# * ( +
. ) - - * -
( 71 # 96 8# * * 7 8 ) ( .
. * 71 # 96 ?8# 2 ( ( / ) *
" 71 # 96 98#
103
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
104
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
1 ( / + 7 28 / )
)# 0 ) * *
* * )
) #
% 7 /8 ) * / (
#
* ' ( / .
* # , ( / * (
,# ) ! 7 ( 8 / *
#
$ &! ( ( /
# ) ( )#
1 - ( ;4 ( 5 ;# 1
- ( + 7 # - ( 5 8 #
0 ( ( 7 .
8 - - ( (
( ( ) #
@ ( / ( ) / - -
( 2 - # (
7E 6 - & 6 (#8 ( #
" F , !
2
- ( #4 ( 5 - -
/ + - ( # 1 :> )
() ( - ()
( - (#
, M6 2 7 # ( ) *
8# ( * / -
:> ,4 ( 5 * 7 # ;. ( ;8#
105
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
- - ( (
;4 ( 5 &J ; 71 # 96 "8#
;4 ( 5 &J ; / ; -* -. ! /"
0 ; ( / ( + 1(# 7
8( * 0 #
0 ;4 ( 5 &J ; ( ( (
7b ( b8#@
() ( #1
- - # 0 ;N;
( + ( ( (
# ( * #1 L
/ () # 1 # 96 > (
+/ / #
( * # (
( ( . * # 1
( ( ( # (
/ ( () * (
+( ) #0 ) (
( * ( - 7 )
+ ( ) ( + -( - ( *
6 * 8#
106
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
"MS Word"
dokument Slika
Imenik/folder
Program
1 () / ( G
# 1 # 96 > ;4 ( 5 &J ; #0
( ( / G 71 # 96 =8 (
( ( * 71 # 96 C8# (
! 72 3 6 3 6 (
*( ( (* 2 6 ( *(
* & 6 ( ( * 8# ) /
( /- * ;4 ( 5 &J ; 71 # 96 A8#
107
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
( ( G
( 7; ;8 +
+ 7 # ;( (
( ;8
( + . * #
3 + / ( /
( ) ( ( - (
# ()
( ;4 ( 5 &J ; ( ()
/ ( ( #
* ) ( *
+ ( # )
* ( ) ( 2 # (
( # 0 + 7 # 8 ( (
108
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
+ $ * 7
+ 8 ( ;4 ( 5 &J ; )
# , ) * + - (
+ $ # #
$ / / ( # ( #
/ + / *
# #$
) * ( ' ( ) ;4 ( 5
&J ; ( ( # * 2
- ;4 ( 5 &J ; - # 0
+ := ( + /
) #
( + (
/ G
7 ( ( ) 8
* 7 - - ( 8
4 !7 ( - - ( 8
" 7 + ( ( 1() 8
:C
# 7 # :A 8
# (7 # 8
* 7 ( # 8
# $ 7 *8
& 7 ' ( ) 8
' 7 8
* 7 ( * 6 * 163 1
( (. * 8#
1 ( () /
( / 2 - - ( #
/ * 0 -
( ( / 7* 8#
* ( 2 * +
+ ;4 ( 5 &J ; 71 # 96?!8#
:=1 ( ) 2 ( #
:C ; F$ .* ; 7 8 2
- / ( ( ( #
:A ;B (; / 2 -
( + / ;B F;L;0 ; ;B ;L;0 ;
* ( #
109
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
/ ;+ -/ !;# /!
( 71 # 96?:8 ( / 7+ 8 /*
7 $ 8 - . 71 . & . )
3 ###8#
. * *
;4 ( 5 &J ; 71 # 96? 8#
110
4 O P E R A T I V N I S U S T A V
0 ( ;4 ( 5 &J ; 4 ( 5
+ ( 7; (; ;4 (0 (;8
( 7;0 ; ; ;8 7;B * ;8 +
( - ( 7;B3 0 F ; ;1 ( * ( ;8 (
) 7;3 6, ; ; ; ; &J ;8 ( #
111
5 R A U N A L N E M R E Ž E
112
5 R A U N A L N E M R E Ž E
5 RA UNALNE MREŽE
. * ( ( . *
( . * ( # 3
( . * #
( . - (
. * + #
0 ( ( ( (
# + 2
2 ( - + /#
) - ( /-
2 ) + ( - ( 1 3 (B
* 7,1 3 . 3 8 0 !
7 # ; ( *( *- 0 *F;8# 0 (
* 2 * - + + ( /
. *# 3 * +
( ( - (
( * 6 # ; * 6 5 *- ; - () +
( ( #0 ) :A>A# (
; ; @ , F .B . # )
/ / ) ( /
+ (+ ) - ( #0 (
( - ) ( + # B0L 0 7 #
; B 0 * L * ;8
( + ) - ) *
( - ( #
0 ) ,1 1* * ( / :AC># (
) 1 * * -
- * # , ) .
/ ) 7 # 5 2 )8 #
( :AA!# ( )
( ( )# ( :AA!# ( ( ( ) -
* / ( "!!#!!! :AA!# ( ( +
!!!# ( 71 # "6:8#
! 3 0 * # ;3 . ( K ( *( *- 0
*F;
113
5 R A U N A L N E M R E Ž E
Sl. 5-1 Trend razvoja Interneta kroz pove anje broja korisnika
(
#0 ;444 6 4 ( 4 ( 4 ; ( E 0 7 #
EF J . 0 *8 % H * /
( ( - . * 7 8#$ (
444 ) * (
/ - ) / *
. * - 71 # "6 8#
Sl. 5-2 Trend razvoja Interneta kroz pove anje broja web sjedišta
114
5 R A U N A L N E M R E Ž E
, 2 ) - - . 7 (
( * * 8
( ) ) * # 1 )
* (+ ) / / - +
( + # H - ) (* (
( (
* * G ) ( + *
(# 3 ) ( ) (
2 / - +
( L ) L *
( ( ( ( ( # 1 ) *
( - ( / ( ( (
. * * ( * *
( / # ( ) . *
* ( # * * ( - G
( c * I
* ( G ( + ( ( 71 #
"6?8 / . * #
DJELATNOSTI TEHNOLOGIJA
Trgovina
MREŽA
Industrija
Bankarstvo
Znanost
115
5 R A U N A L N E M R E Ž E
116
5 R A U N A L N E M R E Ž E
: )
Komunikacijsko sklopovlje )
( #
vorovi ) ( )# 1 ( /
* ( - 2 ( *
* ) ( . ( -
6 - * ; /
;#
Protokol * ( *
* #
1 ( . ( .
* #3 2 ( * ( ( 7 #;1 6
. 1 ( ( ;8 1 7 # ; 1F
* * ; 6 8 . (
( ( - ) - #
1 .* ( /
* #0 ( ( 71 # "698# 1
( ( / ) #
( / ( 2 ( (
. * #
= *
> 0
" 1
? 5
3 @
: 0-F *
117
5 R A U N A L N E M R E Ž E
1 ( 2 ( + # / #
. 7;0-F * ;8 . #
* () # ;3 @ ;
( / ( # 1 ( / ;; 5 ;
( ;3 @ ; (# * )
* # H) ( (
* ( / 7 # ;1 ; (
* ( / ;1 ; ( 8#
1 ( ( * * ( ( ( )
. - ) - # 1 ( ( .
* /( . . * (
( #
Mrežna razina 7; 5 ;8 7 #; ;8 2 ( -
)# ( ( ) 2
- ) 2 - # 2
+ ( - ) / ( (+ # 1 (
) - 7 # &- 8
( ) ( -
( # 0M : 7 # ; 0* &J*- ;8 0 7 #
; 0 * ;8#
Prijenosna razina 7; ;8 ( 2
* - ( ( - ( -
( . * 2 ) -
L -
)# $ ( / ( + * - *
) ) ( ( .
( ( ) ( ( ( . *
7 # ; * ; ; ;8# 0
B0 7 # ; B 0 * ;8 10M 7 # ;1 D *( 0 * .
&J*- ;8#, ( ( #0
( (+ ( / + ( /
: #
1 3 73 3 6 3 .3 . 8#
118
5 R A U N A L N E M R E Ž E
( #1 () (
) - ( #
Razina primjene 7; * ;8 + ( ( 1 )
# 0 - ( * # .
* ( - ( #
( . * )
+ # + 7 ( 8 7. 8 (
7 8( * 7 .8 ( 2
7 -8 ) + # ;4 ( 4 ( 4 ; 7- 8;< - ; #
, 1 ( ( . (
/ ( *
( #* ( - 1 ( ( .
* - ) - - 7 8( ( (
( * ( -. * #
119
5 R A U N A L N E M R E Ž E
120
5 R A U N A L N E M R E Ž E
: ! D
Topologija mreže je geometrijsko ure enje vorova i veza. Ovisi o veli ini, namjeni i
tehnologiji mreže, kao i udaljenostima povezivanja.
- ) ( * - #
) ( ) 7 # ;4 ( 5 64 ;8
)7 # ;@ * 5 6 @ ;8#
< ) ) / ( 7 !
8# 0 * . 7 . ( *
( *8# )
/ ( 2 71 # "6"8#
d ) ) (
- - ( )
)# , 1 . ( ( . / 7; 5 ;8 #$
( * - *
* - G ( ? $L 7 ( 8( + $L 7 8
* (+ - * - / ( : <$L # 1 (
* - ) ( * -
( 2 ( - / #
@ ) ( * 7
( ! 8# ( * /
( 7 ( :! $L ( >>! $L 8# 0
G
(
L
#
121
5 R A U N A L N E M R E Ž E
, 1 . ( ( 7;3 @ ;8 ( 7;0-F * ;8
* #
Zvijezdasta
topologija
Sabirni ka
topologija
Prstenasta
topologija
122
5 R A U N A L N E M R E Ž E
( / ) - / -
( # )
* - / / ( / +
123
5 R A U N A L N E M R E Ž E
- - ) - . &- # &-
* ( )
+ ( - ) - * #
: &
&- # "6: 7 ( ( -
( ) G
8 6 6 2 46-1500 4
&- )+ + (. *
&&& C! #?# H / ) ( &-
() # &&& C! #? # "6 G
7 1 2 ili 6 6 2 46-1500 4
"Carrier Sensing" - + # ( )
&- ) ( ) ( (
( # &- 2 /
)#
) ( #
124
5 R A U N A L N E M R E Ž E
"Multiple Access" ( + ) - ) ( #
"Collision Detection" ( . + ( ( ( ( +
( # ( &-
2 + ) # 2 (
( # 1 ( ( +
) ( ( * ( #
0 )
# ( / (
# ( 2 +
( ( ( + (
# , ) (
* &- 7:! :!! L8 ( 2
/ ) # 2 ( / )
- ) (
) # &- (
) #1 ( ( / &- )
( ?![ ( >![ * #, / /
) ( ( ) ) 2
7 # ( 8 7 # 8 ( -
)#
1 ( &- *
( # ( ( -
( ( ( ( ) # ( # ( (
. * + ) ( /
( * -#
10BASE5
Otpornik 50Ω
Transiver Transiver
AUI
AUI Ethernet
kartica
Ethernet
kartica
125
5 R A U N A L N E M R E Ž E
( ( ( "
# , ( ) ( ( "! # (
* ( "! Ω#
1 ( ) ( "!! ) + :!! #,
( / ( "!! /
/ 7 # 8 + &- #
BNC priklju ak
Otpornik 50Ω
10BASE2
T-priklju ak
Ethernet kartica
9 , 0 ( 7 # ;, 06 , - ( ( 5 ( 0 ;8 (
+ ( . * #
126
5 R A U N A L N E M R E Ž E
0 ( (( )* 7 * 8# %( )
( #
) * ( # e* (
(+ ( * 2 ;E ; 71# "6: 8#
Hub
0 * - (
( / - ) - ( ( #
( &- ( ) # 0
( 0 ( (&- )
# ( ( ( .
. # ( &- ) 0 ( *
(+ ;& - E ; * ( (
127
5 R A U N A L N E M R E Ž E
0 ( * ( * # , ( * ((
&- #
: ,
&- - ) #
$ 6 # ( * (
. * #
"token"
# ( +
( / #
( ( ( ( ( #0 (
; ; 7 ) 8 ) ( ( #
) 2 ) ( + ( ( ( 71#
"6:?8# + ( * + / ( /
/ ( # (
( / ( ( # (
/ ( (&- /
) *#
* ( ( :> L 9 L
( #
( - ( )
#1 (&- 7( +
8 + + 2 *
( # 0 ( )
* ( #
128
5 R A U N A L N E M R E Ž E
G )2 & % 0 &
) ( /
( #
" (+ 2 7;- ;8
1 ,6 #; 1 ** , ;# , .
- # ( 2
1, +/ $ ( * ( ( , 0 ( * #
" 1 ( ( . ( + (
- ( ) 7 8 - - ( + 2
) - #
129
5 R A U N A L N E M R E Ž E
130
5 R A U N A L N E M R E Ž E
: 5 $
) !
0 B0L 0 7 #; B 0 *L 0 * ;8
3 0 - ( #
) - ) 7 0 & @ & 1 ###8 (
- - ) #0( ; ; * B0L 0 *
* - ) # B0L 0( + - - (
) - ( 1 . ( 3 3
) ;3 .3 . ; 7
1 36 8#
: * * D
1 . ( 3 3 - - * *
( # ( 1 ( 3 3 9 # 1# "6:9
3 3 ( ( 1 . ( #
OSI DoD
Application
Application
Presentation
Session
Transport Transport (TCP)
Network Internet (IP)
Data Link Network interface
Physical
Internet razina 7; ;8 ( - ( .
) ( . ( #
7 08 ( 0 7( 8 - #
0 07 # ; (( 0 * ;8 07 #; ((
131
5 R A U N A L N E M R E Ž E
0 * ;8 ( # ( /
* 2 ( ( #
Prijenosna razina 7; ;8 ( 1 # *
2 ) - ( - #0 (
( b f# 0 ( * * *
( ( / ( ( (+ # B0 7 #
; B 0 * ;8 ( *
/ ( * + -
2 + ( - # B0 ( *
- ( # , ( ( ( ) /
#, ( * ( + / (
#
, 2 / 1 . ( B0L 0 ) ( 1 (
( ( B0L 0 ( - * -
* ) #
: 5 $
) !
B0L 0 * 2 ( - ( postupkom
enkapsulacije# & * ( ( +
7 # ; * ; 8 / ) 7
; ; 8# 1 ( ( ( 71#
"6:"8#
Ra unalo X Ra unalo Y
Mreža
+ 1# "6:" ( * #
+ 7 6 8 ( ( / #
132
5 R A U N A L N E M R E Ž E
/ () 2 ( *7 8# 0 ( *
2 ) ( - ;" # * ;
( 7( 8# 1 2 - (
( #0 +
#0 ( (
- ( - 7 # ( * 8# ) )
8 # # &- ) - /(
&- # &- ) ()
# H) ( 7 ( ( ( ) ( - 8
&- ( # /
( / () + # ( ( * +
( ( ( / ) -
(#
: 5 $) !
0 ( * B0L 0 ) ( )- 7
+ # 0 B0 ,30 8 +- +
0 # H+ - ( #
( 2 ( - ( )
# 0 ( ) - B0L 0
( / 1# "6:>G
( ( g g ( . +
0 #, +/ B0 ,30
( B0L 0 ( *#
133
5 R A U N A L N E M R E Ž E
( 7 #* * 8 * 2
( - # 1 ( ( )
( * / * # +/ -
- # g ) g
+/ ) ( + (
) + # (
) + ) 17 #g 5 1F g8
( ( - #
*
(
D *
* 5 (
( ..
F
5 ( 5
*- *
)
( * B0 7 # 8 (
7 D * # 8# 0 ( . g + ( (+ g
7 ( 8 + # )
) + L #
( ( . L + #1 (
( . - 7 ( 8# ( "!!
( ( ! ( "!! (# (
B0 ( ( ( (+ / g
g # ( ( (+ 0 #
3 ) B0 ( ( ( ( ( ( (+
( 0 #
B0 ,30 ( . / #
2 B0 ,30 ) G
B0( 7 8 / 0( #
,30 ( ( 0( 7 # ( ) (
( ( ) * - - ( 6 3 18#
B0 ( ( ) #
134
5 R A U N A L N E M R E Ž E
,30 ( ( )
7 ( ( ( 2 )
- 8#
,30 ( ,30 #
: " )
, B0L 0 ) ( ( # (
) ) ( ( . *
7 ( 8# , ( B0L 0 )
) ( ( #
2 ) * (
( ) ( ( ( ) - ) *
# ( ( ( (+ 2 ( . *
B 7 - B . ( ( 8 /
( ( ( (
> #
70 * 8 ( 0
( . ? 6 (
( # ( ( (
( # :A #C9#A9#"!# 1 ( ( ( (
( ( ( (
(!( "" "" /* ) (
# * * ( - ( )
( ( ( ( #0 ( () ( )
( ( . ( ) ( ( ( ( (
( / #1 ( ( ) +
L - ( ) ( ) #0
( G $ B 3 & #0 $ B ( 2 (
3 /- 3 ( / #
( ( ( ) (
( G
G #- #- #- ( :#J#J#J( : >#J#J#J
, $ ( ) ( ( B (
) ( 2 G
> ( ( ( ( ( * 7 (
- F 555# # 8 ( B 6 #
135
5 R A U N A L N E M R E Ž E
/ /
( ( )
:6: > : > :> === :9
$ : C6:A: :> ?C? >" "?9
B :A 6 ? !A= :": "9
< ) + 0 ( ()
#$ ( ( / *
( ) ( /- # * ) *
( B #
$ ! "" ( # ! ( 2
# # !#!#!#>( 7> 8 ( ) 7!#!#!8#
$ "" ; (* ; 6 /- # ;$ (* ;
+ )# # ) ( ) -
) ( :>:#"?#::= ( /
( :>:#"?#::=# "" ( "" ; (* ; /
( ) # ( (
( ( /- G
! (
: =
"" ; (* ;
h ?? ( /
1 ( + ( ( B0L 0
( 2 + - / (
/ ( ) - - # 1
)
( ( ( / * # , M
- ( /etc/hosts 71# "6:=8
-
4 ( 5 \Winnt\System32\drivers\etc\hosts 7 (
@ E 1 1 4 18# 1 (
/etc/hosts# ( : =#!#!#: 7
( 8# 0 ( ( ) ( ) ( /
) ( #, - (
= $ /- ( ( ( ) 7 #
#!#!#!8 ( * 7 #( ( # ""# ""# ""8 #0
7b *i
i: =#!#!#!8 ) / ( ) 7b (* i
i8#
136
5 R A U N A L N E M R E Ž E
7 - 8 ;161.53.117.160 pro10
pro10.sjever.fsb.hr loghost;# ( ( )
( . )#
#
# Internet host table
#
127.0.0.1 localhost
161.53.117.160 pro10 pro10.sjever.fsb.hr loghost
161.53.117.151 pro1 pro1.sjever.fsb.hr
161.53.117.154 pro4 pro4.sjever.fsb.hr
( ( B0L 0 ) - 7 # ftp8
) * 7 # :8# ( /
B0L 0 ) ( / ( /etc/hosts# ,
2 ( / ( ( 2 -
) * ) ( () ( (
#
: : ) D
B0L 0 ( 2 6 ) * ( )
- )# ( ) (
) * ( / ) -
( / * )
. # +/ ) G
3 17 # ;3 1 * ;8 (
1N 7 # ; 5 . 1 * ;8 ) . *
$ 3LE (#
- - ) . * ( 7
( * ###8 )# ) *
( ( - -
( ( ( (#
( ( - 3 1 (+
* 7 + 8 # B0L 0
3 16 ( ) #
* - )# (
( - ) ( #
) ( ) ( ) +
( ( ( # . * )
+ ) ( / - -
( - ( #
3 1 ) ( . ( * B0L 0 #
( / 3 16 + 7 * 8 - ( -
137
5 R A U N A L N E M R E Ž E
#3 1 - L( 7 # ;D FL ;8
6 ) * ( # ( ) 3 1 ) *
( 3 1 *# 3 1 ) * ( 3 1
+ - - + ( #1 ) *
( - ( # ) * ) (
) ( ) (
) * # 3 1 ,30 *
( 7 ) * 8# ,30 (
( / ) #
+ * 3 16 $ 3 7 # ;$ F
3 ;8 ) , M * #4 ( 5
4 1 * $ 1 ) 3 1
) (+ #
3 1 * ( -
- - # 1 ( ( ( 2 - - *
( # - - - ; ;( ( (
71# "6:C8# ; ;( 7#8 #1
( ( ( ( ; ; +
# ( ; ; ( ; ;# ( .
) ( -() - ( * # hr 7E 8 us 71 38 it
7 8 com 7 * ( 8 edu 7( - -
8 ( C# , ; ;( ( 7 # fsb8
( + . ) * 7 # sjever8
( ) ( / 7 # pro18#
ROOT
domena
us com de it hr ...
sjever cadlab
pro1 pro2
C 3 / ( 2 1 6?:>> #
138
5 R A U N A L N E M R E Ž E
( - - 2
( - # #( sjever ( ( fsb
( ( hr / G
sjever.fsb.hr
( ( + ( / #G
pro1.sjever.fsb.hr
pro1 ( (
sjever.fsb.hr# + ( "" # *
( /( - - * - , M
4 ( 5 #, ( ( ( #
( - - ( + ( ( #
( ( (+ 7 8 ( ( (
- - - # ( (; ;
( (+ # * / ( )
# %( ( ( ( ( #
1 3 1 3 1 ) * ( # , M
* ( 3 1 ) * -
/etc/resolv.conf 71# "6:A8#
nameserver 161.53.180.130
nameserver 161.53.160.131
, resolv.conf
( . ( ;xxx.hr; ( . ( 3 1 ) *
( - 0 ( #, ( ( . + ) *#
) * - ( + / (
( #
&/ 8 ( 7 ( 8 (
( 3 1 #0( * + #,
/etc/named.boot - ( * ( . 3 1 # 1#
"6 ! ( /etc/named.boot #
139
5 R A U N A L N E M R E Ž E
; named.boot
;
; boot file for authoritive master name server for Berkeley.EDU
; Note that there should be one primary entry for each SOA record.
;
;
; type domain source host/file backup
file
;
domain a.b.com
primary a.b.com /etc/named/named.hosts
primary 117.53.161.IN-ADDR.ARPA /etc/named/named.rev
primary 0.0.127.IN-ADDR.ARPA /etc/named/named.local
secondary b.com 161.53.116.12
/etc/named/fsb_named.hosts
secondary 116.53.161.IN-ADDR.ARPA 161.53.116.12
/etc/named/fsb_116_named.rev
cache . /etc/named/root.cache
- ( -( ;;; ( ) *# 0
( . * G /etc/named/named.hosts
7 8 (
7 ( 0 ( /etc/named/named.rev 7 (
* * ( ( 8
/etc/named/named.local 7 ( 8 ( (
( - ) * ( 2 - ( 2 - ( # 0 ( ( . *
/etc/named/root.cache - ( ) *
- 3 1 #
140
5 R A U N A L N E M R E Ž E
telnet pro1.sjever.fsb.hr
a
x lokalni DNS
poslužilac
Internet
Pitanje: "Tko je
pro1.sjever.fsb.hr?" hr
srce
fsb
Odgovor:
"161.53.117.151"
alpha2
sjever
pro1
pro4
0 * ( 3 16 / 1# "6 :# 0 (
sjever (( ( fsb 7 ( ( 8
() ( hr 7E 8#
( * ( ) #
( telnet ( # pro1.sjever.fsb.hr8
/ 7
( . 7/etc/hosts8 + 7 #
8# ( / ) ( / 0 ( # +
/ ( 3 1 3 1 ) * /etc/resolv.conf
# 3 1 ) * ) ;in.named;
;named; + #
, 3 1 ) * ( ( . *( / (
) * root.cache ) * ( 3 1
+ # 0 ) * + 7 # srce ( hr8 ( (
) * - ( 2 -( ( - ) *# , ) *
( ( ) / / (
( / ) 3 1 ) * 7 alpha2 (
fsb8# $ ( / ( pro1 ( ( sjever / 2
3 1 ) * pro4# , / 3 1 pro4 /
141
5 R A U N A L N E M R E Ž E
( / ( pro1 ( ) #
( B0L 0 7telnet8 )
( 7pro1.sjever.fsb.hr8 ( + (
/ ( ) #
142
5 R A U N A L N E M R E Ž E
143
5 R A U N A L N E M R E Ž E
:" 4
444 ( ;4 ( 4( 4 ; +
. * # 444
- - . * / E @ 7 # ;EF J
@ ;8 E 0 7 # ;EF J . 0 * ;8
- - ( - ( ) #
*$ :A>"# ( ( /
( ( # E + (
( / + ( -
( (
# ( - ( 7 # ;EF ( ;8
/ () / (
7 ( ( ###8#
E * - (
* ( ) 4 4 4 6 :ACA# ( #
( $ 6@
) B& 7;B & *- *- * ;8 e
P * ( ) - ;EF J ( B& ;
( 2 ) - #< - /
( /G
( * ( ( .
.
/ ( ( *
( )
* L ) *#
, :AA!# ( 4446 M #0
) . * 4 * #
( :AA?# ( 4 7 ( 8 .
444 . * # 3
+/ ) ( ( + (
- 4446 ( (
/ ( + - . * # (
4446 ( ;4 ( 4 ( 4 ; (
* 6 7; *- . *- F;8 B& 6 :AA9#
( #
E 0 ( . - - (
) / B0L 0 # E 0 B0L 0
# 2 E 0 (
# ( ) ( # ,30 M# "# , (
13 3 ( E 0 ( #1 ( *
L ) * ( 4 ) *7 #
; *- E 0 1 ;8 ( 4 ( 7 #; * ; ; *;
; * . &J ;8#
144
5 R A U N A L N E M R E Ž E
4 ) *( ( - E @ -
#
4 ( 7 8+ - ) * * -
E @ ( - ( #0 ( (
; (; E @ ( ( ( *. #
( ( * - - +
2 ( + / *
# E 06 4 ( ( B0L 0
G
0 - - (
&@ & (
0 7; 5 5 . 0 * ;8
( ;, 5;
< - ( #
0 ( 2 4 ( ( . / , @ 7 # ;, .
*@* ; ( 8 ( #, @ ( ( .
( # ( ( 4 ) * *
- ( *# / , @ ( G
protocol://ime-web-posližioca/lokacija/zapisnik,
#G
http://www.sjever.fsb.hr/pub/dokumenti/zapisnik.html,
ftp://edgar.stern.nyu.edu/pub/papers/edgar.ps.
0 ( . 4 ) * E 06 7http://8
) * www.sjever.fsb.hr *
) * /pub/dokumenti/zapisnik.html# & ;.html; (
() ( E @ #
3 , @6 ( . 0 7ftp://8 ( / 0
) * edgar.stern.nyu.edu /pub/papers/edgar.ps#
1 ( 444 - * / (
- 4 ) * E 0
444 . # *
4 ) * ( - - ( ( #
* 2 4 )* ( /
( ( 6 *. * ( . / * ( # (
4 ) * + ( / - ( &7 #
; &J g8 . ( . (
+ ( # ( . * ( / ( /
) * ( # ; 5 ; ; F ;
#
145
5 R A U N A L N E M R E Ž E
H) E 0 * - #
( * 2 ) * (
( * * # , E @( ( +
* / * ( ( /*
( (# * ( E 0 *
( ( + ( ) - #
146
5 R A U N A L N E M R E Ž E
147
5 R A U N A L N E M R E Ž E
:: % &9)$
% )
$&,
) - # @ ) (+ $ 1
$ 1F :AC9# ( ( *
( ; 6 6 ; L ) * * )#
, 2 + 1 . ( ( ( (
$&, 7 # ; 5 $ 1 &J ( ( , .* ;8 ( .
* $ 1 7 # ; 5 $ * L
1F ;8 . * ) - # (
$&, L $ 1 ( 1 . ( 1# "6 #
OSI
Application NetBIOS/SMB
Presentation
Session
Transport NetBEUI
Network
Data Link
Physical
$ 1 ( 2 / 2 ) - ) *.
+ + ) - ( * ) (#
1 $ 7 # ;1 $ ;8# $&, L $ 1
) G
Imeni ke usluge 7 #; * ;8 / ( . * #1
( . * )# , )
* # + (
* # *
7 # (* 8 ) +
) ( * - ( #
Usluge sastanaka 7 # ;1 * ;8 2
* 7 8# 0 (
( ( ( - #
Usluge datagrama 7 # ;3 * ;8 )
*# /
/ / . * #1
#
148
5 R A U N A L N E M R E Ž E
:< ) -$ - !
0ML10M ( 4 ) (
# + ) - # 0ML10M
M J6 M 1 I 0M 6 ; 0 * &J*- ;
M 1 30 7 # ; 3 0 * ;8 10M 6 ;1 D * ( 0 *
&J*- ; M 1 100 7 # ;1 D * ( 0 * 0 * ;8# 0M (
) 7 / 8 1 . ( 10M ( /
1 # ( $&, L $ 1
0ML10M / ( * 2 -
( )#
:< )-
0M ) ( -
7( 8# 0 - - ( 2
;* * ; # 1 /
( - # 0M ( - 7 #
(* 8#
0M ( () ( ) ( # ) ( - / ? 6
) 9C6 #1 ( ; * ; ( :>6
( ( .* ) ( * / #
:< -
10M ( ( ( /(
( ( #1 10M ) - ( * 2
/ # 10M ( (
#, ( 2 (
( + # (
( ( (+ #
149
5 R A U N A L N E M R E Ž E
150
5 R A U N A L N E M R E Ž E
:E 9%)- D
, M ) (
+ / ) ( # )
( G - ( +/ + -
( ( - ) - #, )
+/ G
( (
,( ( ) G
) 7 18
+ ( -
( 2 (
) 73 1 18
:E )
* ) ( 2
#0 + ( - #
( / 7 08 ( -
/etc/hosts (
( 3 1 1 ) * ) - ( . *
( ( - # * 3 1 +
"#?#"#
( hostname $13 , M6 #G
$ hostname
aramis
$
( ) / /etc/hosts
/ ( ifconfigG
( ( ( 161.53.117.160# , ( )
netmask broadcast ( )
( ) ( 2 7 ( "#?#98#
( iconfig &- . *
2 # / /
( Knetstat –iK
K K
G
151
5 R A U N A L N E M R E Ž E
pro10% netstat -i
Name Mtu Net/Dest Address Ipkts Ierrs Opkts Oerrs Collis Queue
lo0 8232 loopback localhost 452109 0 452109 0 0 0
hme0 1500 pro10 pro10 12040362 0 7242413 0 1146581 0
:E
* ( ) )
( - ) - 2 + ) ( 2 -
# , ( - ) - *
. * 2 * / /# 0 /
( ping / / * #0
( * ( #
( ;ping localhost;# localhost
( ( ( ( : =#!#!#: ( ) 6
#
ping ( + 7( 8 >9
- / ( B 0 # ( 7Ctrl-c8 (
- - ( +
* # ( packet loss 7 8#
( ![
( ( # * (
( ping ( (
( 7 (
/etc/hosts ( - ( 1 3 1
) * 8G
152
5 R A U N A L N E M R E Ž E
0 ( * min/avg/max = 6/7/12 * #0
( 2 (
( / ( )
#1 ( ( #
, ( + ( / (
100% packet lossG
$ * –s ( ping / / * /
. * ;alive; 7 * / ( ;) ;8 ;not
alive; 7 ( ( 8G
:E
0 + 7 ( 8 / (
- ( # ( ( g
g7 8 7
# 5 (8# ( ( ( (
. * G telnet rlogin#
( telnet ( * ) )
( . B C"9 B C""# Telnet ( ( )
* B0L 06 #
( rlogin , M ( ( (
B0L 0 ) #
153
5 R A U N A L N E M R E Ž E
&+% &
( ( telnet B0L 0 * ( #
0 ( g ( g7 ( telnet
( 8# ,( telnet *
#, * 2 (
, M 1- 7, M 8 ) (
( / ( /
2 * ( # #G
login: oskar
Password:
Last successful login for bojan: Thu Dec 9 13:43:36
1999 from bojan@pro10.sjever.fsb.hr
alpha1.fsb.hr>
0 ;Escape; ^]K
K / ( telnet
( #, ( telnet ( ) (
) / ( helpG
pro10% telnet pro1
Trying 161.53.117.151...
Connected to pro1.sjever.fsb.hr.
Escape character is '^]'.
SunOS 5.7
login: artur
Password:
Last login: Fri Apr 7 14:59:32 from pro10
Sun Microsystems Inc. SunOS 5.7 Generic October 1998
Fri Aug 4 12:43:42 MET DST 2000
pro1%
telnet> help
Commands may be abbreviated. Commands are:
154
5 R A U N A L N E M R E Ž E
pro1%
) ( z / 1-
# 0 + ( ( (
exit# # / (
( ( / G
$ hostname 7 ( ( 8
pro1 7 ( ; :;8
$ ^] 7 ( ( 8
telnet> z
pro10> hostname 7 ( ( 8
pro10 7 ; :!;8
pro10> exit 7 + ( 8
$ hostname
pro1
$ exit 7 ( 6 8
Connection closed
pro10>
( 6 -
( * - . .
7 ( vi ( ( more8# ()
H :!! # 1 ( , M
( ( / G
+ ( ( ( + ( (
/ ( logout * Ctrl-d#
, + 1 )%
( rlogin . * telnet#
( rlogin ( , M g g ( G rsh rcp
( ( , M ( # /
( ( * (
( # 3 ( * ( (
155
5 R A U N A L N E M R E Ž E
# +
7$home8 ( .rhosts 7 ( # -
( ( / L 8# , )
+ * #,
G
#Primjer za .rhosts
#Ime ra unala Korisnik
alpha1.fsb.hr oskar
pro7 artur
( - ) ( /
A #
0 ( rlogin ( ( G
, ( ( / * .rhosts
/etc/hosts.equiv ( G
$ rlogin pro4
Password: _________
Login incorrect
Login:
( ( * ) +
/etc/hosts.equiv# 2 / (
+ g 6 g7g g8 ( ) #
0 ( rlogin ( (
.login .profile .cshrc + ( telnet (#
( 2 ( #
:E" !
,( / * (
( ( / #, ) 2
) ftp rcp#
B0L 0 # ( ftp ( ( * B0L 0 ) - (
rcp ( ( , M ( # + +# Ftp
telnet ( (
( ( / ( # Rcp +
( #
A * ( - - #
156
5 R A U N A L N E M R E Ž E
7
0 ) ( . B A"A# ( )
( * # (
( / (
( ( telnet# 0 #
( #G
;. ( ; ( /
ftp># 0 + ftp ( ) ( / (
help#
ftp> help
Commands may be abbreviated. Commands are:
ftp>
( , M ( ( ( (
( # # ( () ls –l )
/ ( dir 7 ( ( H 1 163 1
- 8G
ftp> ls -al
200 PORT command successful.
150 ASCII data connection for /bin/ls (161.53.117.160,42016) (0
bytes).
total 572
drwxr-x--x 32 bojan staff 2048 Jul 28 11:22 .
drwxr-xr-x 3 bojan staff 512 Oct 17 1997 ..
-rw------- 1 bojan staff 589 Jul 28 11:22 .Xauthority
-rw-r--r-- 1 bojan staff 1572 Oct 8 1999 .cshrc
-rw-r--r-- 1 bojan staff 3602 Sep 13 1999
.desksetdefaults
drwxr-xr-x 15 bojan staff 512 Jul 28 12:30 .dt
-rwxr-xr-x 1 bojan staff 5400 Nov 27 1997 .dtprofile
drwxr-xr-x 2 bojan staff 512 Sep 23 1999 .hotjava
157
5 R A U N A L N E M R E Ž E
0 ( ( ( ( /
#, ftp 1B # (
( * 7 * ( (
* 8 - ( ( ( binary# 0 1B
( ( / ( ascii#
+ ( ( ( )
# ( (
get ( ( put# ( get /
/ (
( ftp# 0 (
( put / ( / ( G
ftp> binary
200 Type set to I.
ftp> get sklop1.Z
200 PORT command successful.
150 Opening BINARY mode data connection for sklop1.Z
(161.53.117.160,42021) (372
54 bytes).
226 Transfer complete.
local: sklop1.Z remote: sklop1.Z
37254 bytes received in 0.06 seconds (601.95 Kbytes/s)
ftp> quit
221 Goodbye.
pro10%
0 / / ( cd# , )
( !cdG
ftp> cd slike 7 ( 8
ftp> !cd download 7 8
158
5 R A U N A L N E M R E Ž E
ftp> !ls -1
... 7 () 8
ftp>
! ) ( - ftp ( / (
#
, ( ) + 6
( mget mput - / + # *.dat #
2 . * ftp /
( #0 ( - 6 ftp
/ - ( ( / ## ) (
) ( ftp ( prompt ( ftp ( ( *
–i 7ftp -i8#
+ / (
* , M ( at# ,
( / ftp #G
#
# Shell program za neinteraktivni prijenos podataka
#
ftp -in << XXXX pro1.sjever.fsb.hr
user oskar abcdxy # neinteraktivna prijava
cd /pub # pridruživanje imenika u kojem je zapisnik
get podaci.dat # kopiranje zapisnika
XXXX
, ( ftp ( * -in# * -n
/ ( ( ( . # "<< XXXX;
( / ftp ( ( ( ( /
;XXXX;#
/, M ( at ( G
( ( at / (
pokreni_ftp.sh #
0 ( 2 (
# ) * # 7 ( 7 8
( # (
) * ;. ( ; (
anonymous 7 8# 6 ( G
159
5 R A U N A L N E M R E Ž E
total 18
dr-xr-xr-x 9 root 1000 512 Jun 9 12:43 .
dr-xr-xr-x 9 root 1000 512 Jun 9 12:43 ..
drwxr-xr-x 3 root other 512 Jun 14 10:52
Kolokvij
dr-xr-xr-x 2 root other 512 Mar 18 1997 bin
dr-xr-xr-x 2 root other 512 Mar 18 1997 dev
dr-xr-xr-x 2 root other 512 Mar 18 1997 etc
drwxr-xr-x 3 root other 512 Jun 9 12:44 nastava
dr-xr-xr-x 4 root other 512 Nov 14 1997 pub
dr-xr-xr-x 4 root other 512 Mar 18 1997 usr
226 ASCII Transfer complete.
547 bytes received in 0.065 seconds (8.22 Kbytes/s)
ftp>
( # ;- 5 ;
; *( ; ) ( ( ( / ( 2
() ( + #
0 / .
444 ( * +
( #
, 5
, ( rcp ( (
( #0 ( . )
7 8 ( ( . # ( )
( ( () #G
, ( . ( pro1
) /usr/user/slika.jpg# 3 ( .
+ #
( / + (
/( ( * + , Mg g # (
( ( .rhosts
( ( 7
( rlogin 8# , /
/ + ;permission denied;#
H) ( rcp / + - -
( #, * –r#
( ( ( / G
, ( () ( +
( # 3 ( (
+ ( ( / ( (
#
160
5 R A U N A L N E M R E Ž E
/ ( + 7e-mail8
+ - ) # 3 ( (
* 74 0 1 18
* #, 6 ) - -
+/ . (
* ( - () 6 - - ( # 1
Y 1 0 7 # ;1 .
0 * ;8 ( * B0L 0
Y sendmail / 1 06 # < . *
+ ( ( mail ( ( ( , M
#
/ # )+
1 ) ( )
7 8 #1 ( ) B0L 0
( / + + ( (( - 0 ) -
) - # ( ( #
slanje ( ( ( mail 7 $ F
* ?!8 ( * #G
( marko@sjever.fsb.hr () ( ( ( @ 7 #
F6 8# 0 ( 7marko ( 8 ( . *
+/ ) g g (
+ # 3 ( ( 7sjever.fsb.hr
8 ( . ( ( . # 3 *
( # ,,B0 M#9!! #
+ ( ( mail ( * (
7Subject: ...8 () G
0 - ( ) - / ( ) -
# vi ( # ( ()
( mail / ( .
( / ( * < ime zapisnikaG
d - / ( mail #
( / ;No mail for
?! Mail $ F6 * + ( mail (
( #
161
5 R A U N A L N E M R E Ž E
;# ( /
( ;You have mail; 7 + 8# 2
( mail / () ( G
pro10% mail
From bojan@pro1.sjever.fsb.hr Fri Aug 25 10:58:39 2000
From: bojan@pro1.sjever.fsb.hr
Date: Fri, 25 Aug 2000 11:01:54 +0200 (MET DST)
Message-Id: <200008250901.LAA02309@pro10.sjever.fsb.hr>
Content-Length: 46
Proba
Slijedi tekst poruke.
Pozdrav,
Bojan.
0 / ( h 7 # - ( Y 8 mail / 7 8 -
- #G
? h
2 letters found in /var/mail/bojan, 0 scheduled for
deletion, 0 newly arrived
> 2 1178 bojan@pro1.sjever.fsMon Aug 28
11:59:57 2000 Mon Aug 28 11:59:
57 2000
1 1166 bojan@pro1.sjever.fsMon Aug 28
11:59:51 2000 Mon Aug 28 11:59:
51 2000
?
0 Mail ( ( 7 8 - - G
pro10% Mail
mailx version 5.0 Tue Oct 6 00:48:25 PDT 1998 Type ?
for help.
"/var/mail/bojan": 2 messages 2 new
>N 1 bojan@pro1.sjever. Mon Aug 28 11:59 26/1166
proba1
N 2 bojan@pro1.sjever. Mon Aug 28 11:59 25/1178
proba2
?
, 2 ( + ( /
+ # +/ - /var/mail
#
? ?
? print this help message
# display message number #
- print previous
+ next (no delete)
! cmd execute cmd
162
5 R A U N A L N E M R E Ž E
, Mail * ( help ?G
? help
mailx commands
163
5 R A U N A L N E M R E Ž E
messages
Reply,Respond [message] reply to the author and recipients
of the msg
save [msglist] file save (appending) messages to file
Save [msglist] save messages to file named after
author
set variable[=value] set variable to value
size [msglist] print size of messages
source file read commands from file
top [msglist] print top 5 lines of messages
touch [msglist] force the messages to be saved when
quitting
undelete [msglist] restore deleted messages
undiscard,unignore header add header field back to list
printed
unread,new [msglist] mark messages unread
version print version
visual [msglist] edit list with $VISUAL editor
write [msglist] file write messages without headers
xit,exit quit, preserving all messages
z [+/-] display next [last] page of 10
headers
( )
( ( & - () G
pro10% mail
From bojan@pro1.sjever.fsb.hr Fri Aug 25 10:58:39 2000
From: bojan@pro1.sjever.fsb.hr
Date: Fri, 25 Aug 2000 11:01:54 +0200 (MET DST)
Message-Id: <200008250901.LAA02309@pro10.sjever.fsb.hr>
Content-Length: 46
Proba
Slijedi tekst poruke.
Pozdrav,
Bojan.
? 1
From bojan@pro1.sjever.fsb.hr Fri Aug 25 10:58:39 2000
From: bojan@pro1.sjever.fsb.hr
Date: Fri, 25 Aug 2000 11:01:54 +0200 (MET DST)
Message-Id: <200008250901.LAA02309@pro10.sjever.fsb.hr>
Content-Length: 46
Proba
Slijedi tekst poruke.
Pozdrav,
Bojan.
? quit
Saved 1 message in /ul/tom/mbox
164
5 R A U N A L N E M R E Ž E
) / ( d7 delete Mail
( 8# ( ) + (
( / ( #
) ( / ( r ( replay8#
( r ( / ( ( Replay 7
Mail ( 8 ( / ( (
* ( #
0 / ( s 7 save8 / - #
Mail ( ( ( / ( quit exit# (
quit mail + +
/var/spool/mail/ + ( /7 8 mbox
# ) ( /
( exit#
, 0 0 6 g0 ..* 0 * g# 0 0
(+ ) * /
* # / ( + ) * /
) +
+ # ( 0 0 0 0?#
( . + 1 0 BC :
C - - ) 7
( - ( !# / 8# 2 (
( - ( # ( (+ . - (
() ( 2 ( - ( - *
) + - ( ( *
* # ( &#
/ )/ & 7 , / #
& 7 # g &J g8 ( +
/- ( . . #
( G () # , ( . +
7 *8 / ( * # 1( )
165
5 R A U N A L N E M R E Ž E
- / ( ( . * #
& ( ( / G
6H
B 6 F
B 6 . 6& * (
0 ( & G
Received:
from alpha1.fsb.hr (alpha1.fsb.hr [161.53.116.11]) by pro1.sjever.fsb.hr
(8.9.1b+Sun/8.9.1) with ESMTP id KAA28509 for <bojan@sjever.fsb.hr>; Tue, 18
Jul 2000 10:53:03 +0200 (MET DST)
Received:
from alpha2.fsb.hr (alpha2 [161.53.116.12]) by alpha1.fsb.hr (8.9.3/8.9.3)
with
ESMTP id KAA01738 for <bojan@alpha1.fsb.hr>; Tue, 18 Jul 2000 10:55:42 +0200
(MET DST)
Received:
from as104.tel.hr (as104.tel.hr [205.219.255.36]) by alpha2.fsb.hr
(8.9.3/8.9.3) with
ESMTP id LAA13136 for <bojan.jerbic@fsb.hr>; Tue, 18 Jul 2000 11:11:45 +0200
(MET DST)
Received:
from darko (ad8-m204.tel.hr [195.29.231.204]) by as104.tel.hr (0.0.0/0.0.0)
with
ESMTP id KAA73664 for <bojan.jerbic@fsb.hr>; Tue, 18 Jul 2000 10:57:31 +0200
(MEST)
Message-ID: <200007180857.KAA73664@as104.tel.hr>
Reply-To: ipz-spelprojekt@zg.tel.hr
-------------------------------------------------------------------------------------------
From: "Darko" <ipz-spelprojekt@zg.tel.hr>
To: <bojan.jerbic@fsb.hr>
Subject: Obavijest
Date: Tue, 18 Jul 2000 10:54:17 +0200
X-MSMail-Priority: Normal
X-Priority: 3
X-Mailer: Microsoft Internet Mail 4.70.1162
MIME-Version: 1.0
Content-Type: multipart/mixed; boundary="----=_NextPart_000_01BFF0A6.84A97A40"
Content-Transfer-Encoding: 7bit
X-Mozilla-Status: 8001
X-Mozilla-Status2: 00000000
X-UIDL: abdc7a3380297e620a828af94c0d7ddb
Pozdrav,
Darko.
L () ( ( L
0 * ( B C : C *. * #
1 ( ( * 7( (#8# (
( . & :#!#
1 ( & Content-Type ( . (
7multipart/mixed8# ( ( + ( 7 # 8
( ( + 7 # J (8 (
( # 0 ( ( ( ( 7
- ( * 8 #
166
5 R A U N A L N E M R E Ž E
& ( / Content-Type
( # & * ( . / (
() ( # Content-Type +/ ((
( ;/;# 0 ( . (
( . ( () #1 ( - +/ + - ( . * Content-
Type G
Content-Type: text/plain 6 .
Content-Type: text/richtext 6 ( (
. I /
( .
#
Content-Type: multipart/mixed 6 ( + (
( (
(
Content-Type: 6 -
multipart/alternative .
Content-Type: 6 +
multipart/parallel I #
/
Content-Type: image/giff 6 . < .
Content-Type: 6 0 1*
application/PostScript
Content-Type ) 2 () ( . * +
7. 8 #G
:E< D
) ( + ( ( - (
/ 2 - * ( G
rup 6 - ) 0B
rusers 6 - ) 0B6
ruptime 6 - ) 7 rup8
rwho 6 - ) 7 rusers8
rwall 6 + * )
rdate 6 (
rdump 6 7 *6 8 ( ( * *
rrestore 6 ( ( * *
rdist 6 +
whois 6 -
rsh 6 ( 2 (
( ) ( ( ( B0L 0 (*
() , M # ( ( /-
- 7g( g8# # ( ruptime rwho
* in.rwhod ( ( (
( ( / + # ( rup rusers 0B
167
5 R A U N A L N E M R E Ž E
7g 0 *( B g8 ( ( () B0L 0
G
pro10% rup
pro10 up 4 days, 2:41, load average: 0.30, 0.05, 0.01
pro3.sjever.fsb up 23:55, load average: 0.02, 0.02, 0.02
pro5.sjever.fsb up 6 days, 20:46, load average: 0.14, 0.15, 0.10
studentski-zbor up 6 days, 20:47, load average: 0.02, 0.01, 0.01
pro6.sjever.fsb up 4 days, 2:24, load average: 0.00, 0.00, 0.01
( rup ( + 7 # (* 8 )
( - ( ( #,
* ( # pro3.sjever.fsb 7 - :" 8
( ( ( ( 7up 6 days,
20:468 / * ( ( - " :"
7load average: 0.14, 0.15, 0.108#
pro10% rusers
Sending broadcast for rusersd protocol version 3...
pro10 bojan
pro3.sjever.fsb. gojani
Sending broadcast for rusersd protocol version 2...
pro10%
( $13 , M6
+ , M6 # whois
( ( ( B0L 0 (* ( , M
#
, + - ( - ( /
) # # ( * 6 ) * rwho 7rwhod ( 8
- )
- ( #
, ( rsh () /usr (
pro2# ( ls /usr / 2 #
( rsh ( * ( rlogin
rcp ( ( $home/.rlogin
/etc/hosts.equiv (
( / #
168
5 R A U N A L N E M R E Ž E
+ + ( ( pro2
pro10# 2 ( ( * G
( / ( # 3 ()
( podaci.1 7 pro28 /
podaci.2 ( pro2#
,( 2 ( ) +
( / ( / 7 8 + ( - *
/ # 1 ( , J *
() M 4 ( 5 . )
. ) . * / . ( -
( ( #
M 4 ( 5 ( 6 ) *# 0 M 4 ( 5
* 6 ( . -7 -8 (
7 ( M 4 ( 5 8 6
) *7 / - . 8# * (
* . - (
( ( + # ) *
) . * ( (
( ( L # 0 6
( M ) * ( # 0 6
( M ) * 1- DISPLAY , J *
# H DISPLAY ( ( ( . M ) * ( /
G
DISPLAY = 0.0
0.0 ( . ( . 708 708G
7 ( ( . ) + 8# 1
M ( ( ( 7 - (
+ ( telnet rlogin8G
pro10.sjever.fsb.hr: ( ( .
/ M L . M ( /
. ( #0 ( M
+ ( ( / ( G
( ( M ) * ) M
( ( pro2.sjever.fsb.hr#
:EE / D ! . %7
) 6 5 1F 7 18 )
, J ( - # B0L 0
,30 7eng. User Datagram Protocol ), koji (
B0L 0 ( # ( / (
169
5 R A U N A L N E M R E Ž E
7 # * * 8 * 2 ( - #
%( ( (
2 ( - - #
0 - ( 7(
8 7 ( 2 ( 8
( # * (
+ ( ( * 2
* - ( 7
8# ( * ( . ( / #
/etc/dfs/dfstab /etc/exports 7 + , J *8
( / G
# Primjer za /etc/dfs/dfstab
#
share -F nfs -o ro /usr3/staff
# Dozvola pristupa imeniku /usr3/staff za sva ra unala (samo itanje, –o ro,
"read only")
share -F nfs -o root=pro1:pro2 /usr4/people
# Dozvola pristupa imeniku /usr4/people za sva ra unala
# (dozvola pristupa administratoru samo s ra unala pro1 i pro2, -o
root=pro1:pro2)
# Primjer za /etc/exports
#
/usr/people
# Dozvola pristupa svim ra unalima
/usr2/fem -access=pro10
# Dozvola pristupa samo za ra unalo pro10
0 - ( ( mount
( #G
0 ( / ( ) /usr4/people 7
( 8 pro10
/usr/users# ( * 2 pro10 (
( pro1
( * 71# "6 ?8#
170
5 R A U N A L N E M R E Ž E
pro10 pro1
/ /
people users
mount
A ... A ...
( ( mount ( umount ( 2
( - - #
) ) ( /
- ( ( ) #
/ ( - ( * - -
- 1 ( )#
+ ( ( ( + )
() - ( #
171
5 R A U N A L N E M R E Ž E
172
5 R A U N A L N E M R E Ž E
:F B C % D
* ) + - * -
G $ 1L $&, B0L 0 0ML10M ( #
$ 1L $&, () ) 14 ( 5 *
# 0 (+ * -
) 7; 5 - - ( ;8# ( ) (+ (
#
) ) ( ( - 7;4 ;8 ( #
Radna skupina - # (
) ( . * - - *
) #0 ( ( * )#
( ;0 6 60 ;?: )#1 )
) * #
Domena ( ) * )
) + *
) # ( ( - ( 2 (
( ) *# L ) *
( / ( ( * )
) ( (( ( .
( / #
) ( ( . ;- (;
7 ( 8 # 0( 7;. ( ;8
( ( * #0 ( 2 /#
* 1 ( (
( . ( ( ( - #
:F ! D
0 ( )
; 5 - - (; 7 ) ( 8 (
;4 ( 5 &J ; 71# "6 98# 0 ; 5 - - (;
/ ) * 2 ) -
)# - ( /
( / ( ( 71# "6 "8# ( (
) ( ;& 5 ; 7* ) 8L * .
5 71# "6 >8# ( ( ( )
71# "6 =8#
?: & #; ; ( ( #
173
5 R A U N A L N E M R E Ž E
Sl. 5-25 Na prvoj se razini ispisuje popis ra unala lokalne radne skupine
174
5 R A U N A L N E M R E Ž E
Sl. 5-26 "Entire Network" sadrži popis svih radnih skupina raspoloživih u lokalnoj mreži
) ( G
* * 71# "6 C8#
Sl. 5-27 Ozna avanjem radne skupine dobiva se popis pripadaju ih ra unala
Sl. 5-28 Za ozna eno ra unalo pojavit e se u prozoru ponu eni resursi
175
5 R A U N A L N E M R E Ž E
0 ( ) *( * #
( ( . )
) * ( #, / / # +
) - ) - . * *
- #
:F 6/ ! % C * 6
0 ) / 2
( ; 5 3 ;# ( ; 5 ;3
/ ( ) ) -
( 7 8 ( * # ;3G; ;&G; (# ( ( )
; ; ) # ( ; 5 3 ;
) * ; ; ; ; ;4 ( 5 &J ;#
( ; ; 71# "6 A8 /
1# "6?!#
Sl. 5-29 Naredba "Map Network Drive" nalazi se u izborniku "Tools" i na liniji alata
176
5 R A U N A L N E M R E Ž E
0( ;3 ; ( . ( * ( ; ; #,
( / * ;0 -; ( (
) - ) #, ;B * ;
* #
* ; * * @ ; -
* # ( 7; ;8
/ ) * 7; 5 ( ;8 +
+ 1# "6?:#
0 * ;4 ( 5 &J ; / ( /
( * 71# "6? 8#
, ;4 ( 5 &J ; )
; ; / ( ; 5 3 ;# 1 - (
177
5 R A U N A L N E M R E Ž E
- ( ( / ( ; ;L;
5 3 ; 1# "6??# 1 ( /
) ) ) ( ;3 ; ;B * ;#
; 5 3 ; ( (
;3 * * 5 3 ;#
:F ! D !
0 ) (
# 3 )
( / # ) ( +
/ ( ; ; 71# "6?98# ( ; ;
/ (
( * * 7 # B36 8 / (
( ) 71# "6?"8# 3 /
( #
Sl. 5-35 Prozor "Printers", ikone sa provodnikom ispod simbola pisa a ozna avaju
mrežne pisa e
178
5 R A U N A L N E M R E Ž E
:F"
3 ( - 7 8 (
7 * * 8 ( * ;1- ;#
;4 ( 5 &J ; ( ; L0 ;#
0 ;0 ; 71# "6?>8 ( ) / ( 7;1- ;8
)# * ;1- ( ; )
# , ;1- ; /
( )#, ;B ; ) ) () #
3 ( . ;0 ;# , /
71# "6?=8 ( L
# * ; F . ** ;
/ ( # , ) ( / (
; ; ( ; ((; ( ( -# 0
; ((; / ; (( , ( < ; 71#
"6?C8# , ( *
( /( #
179
5 R A U N A L N E M R E Ž E
Sl. 5-37 Popis korisnika i/ili skupine korisnika za koje su definirane dozvole pristupa
Sl. 5-38 Prozor za odabir korisnika i/ili skupine korisnika i njima odgovaraju e dozvole
pristupa
180
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
6 RAZVOJNE TEŽNJE
( (
- - 7 -8 #
* / - + 7
H 8 ) ( / (
- - / - *
- # ( # 1 + ( ( (
. ( / ( /- - . *
* - (+ ( /
( ( * #
3 + ( / -
( G
* - *
* 6
) ;4 ( 4 ( 4 ; %
. * (
*
*
181
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
182
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
< / ! A
1 ( * - / ( +
- * ( / + (
( ( ( ( * 71# >6:8#
1B? - / 2 + *
# ( / *
* / . * ( ( : <E 6 71#
>6 8#
Broj
tranzistora
10000K
1000K
100K
10K
1K
1966 68 70 72 74 76 78 80 82 84 97 2000
# Godina
? & # ; 1B 6 ( *( * 1 B ; ( #
183
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
1 * ( ( (
- :C *# 1 * * I
( 7 * 8 ( (
( 7 # >6:8#
* 0 L 0 L $ *# P -
(+ (+ @,
* *
R,1 aS R 01S RE S R S Rµ S
C!C>7:A=C#8 ?>! !#??L!#=" A!!! C ?
C! C>7:AC #8 ?>!LC :# L#>> :?9!!! > :> :#"
C!?C>7:AC"#8 AALA: "#!L::#9 ="!!! :> ? :#"
9C>7:ACA#8 A"!L?:= !#!L"9#! :#>Q:!> " ? :
0 7:AA?#8 A!! :: #! ?#:Q:!> >! ? L >9 !#C
0 7:AA=#8 =C! 9!! =#"Q:!> ?? ? L>9 !#?"
01 :!!!!7:AA=#8 >#=Q:!> "! >9 !#?"
- : >97:AAC#8 :"#"Q:!> "!! >9 !#?"
0 7:AAA#8 :!!! A#"Q:!> 9"! ? L>9 !# "
/ - / - - * ( >9 <$
;*- ;# 1 ) + ( + #
H/ - (
/ - ( / ( ) ( #
H )+ - ( /
/ * # * -
) / / # 1( 2
( - * + * - ) * ( /
)+ ( ( )+ 2 - #
1 * ) - + * - - - -
) ( / ( # (
( G 7 *
* . (+ 8 , M ( * ) *
( / / ( + ( -
- # ( + #
$ ( / ) - - * +
) * - - 7 #
* * * 8#
184
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
< ! .
1 6 ( ( . ( *# d
( + * #1 *
+ * ( . * /
/ * / + ( (
- * (# 0 ( - * ( (
) *
* ( * * #
185
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
186
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
<
1 ( 2 ( ( (
+ ( ( #
- + * # 1 .
. ; ; ( (
* + # H (
( ( . - .
* #1
# 1 - #
* ( ) () #
( () +/ ( - - - (
( ( . - . * -
( ( # * K
C!6
( / #
3 ( ( 2 +/ - ( /
* ( - ( *
. - * /
+ / ( *
. * #
%( / ) - / -
* * * ( #
) ( - -* ) * -
. * # 3 ) ( -
( / . . * 7 #
;B & 6 B ( ( & ; 6 () ) 8# ,
/ ( ) ) ( * *
71# >69 1# >6>8# , ( ( (
) ( *
7 # ;H 6 H F; 6 ( 8# 0 / - 2
* * * 7( * B H&?? 6 H 8
; ; *
71# >6=8# 3 ;H ; ( . * (
( )
/ ( ( *
+ #
?? B H& 6 # ;B *H & ;#
187
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
Sl. 6-5 Fotografski vjerno oblikovanje i vizualizacija arhitektonskih objekata (C. Mosher,
R. Burdock, Peripheral Vision Animations)
Sl. 6-6 Pomo u sustava prividne stvarnosti mogu e je "prošetati" tvornicom ve u fazi
projektiranja
188
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
Sl. 6-7 Ra unalni sustavi za simulaciju prividne stvarnosti omogu avaju ispitivanje
funkcionalnost budu ih proizvoda ili uvježbavanje njihovih korisnika (Caterpillar)
189
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
190
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
<" , D
) * + + *
. ( + # H /( * )
) * / # , )
/ . * / * # )
( ) #1 ) )
( / ) +
) ) ( ( * * *
( # H+ ( ( ( ( ( ( ( (
2 # 0 - ) ( )
( . * #1 ) *
) P * ( /
( / ( * ( 71# >6C8# ) -
( 2 + /
* - ( #
( * * 2
/ * - + . .J
/ ( ) # (
( / / ) (
#
* ( +
( 6 + ) ( 2
# ) / ( - . -
) ) () .*
( #
* 2 ) - + +
- * 7 * - 8#
191
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
192
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
<: %
. * - * *
- ) ) 2 2 - - -
2 # ( - - #
0 (* 2 - ( + (
( # + (
. * * *+ ;* (* ( ( *
#
( ( - / *.
+ # 1
/ )( * ( 2 #0
( ( #
(* # ;+ ( ; 6
( ( # "# " 8 +
( - (+ *
) / ( ( # / ( (
/- . * - (* (
+ (
/ *< #
3 ( /- 2 -
2 + ( #
# ( ( 0B * (( (
. - * - ( ( -
# , 2 ( # - / /
- - - 2 (
# . * ( ( / (
( *# * - *
( * - ) - -
+ ( ( - - . * # 1
%H * ( + ( ( # )
) ( - (
2 # 6 (
( %H * #3 +
* . - (
* ) 2 #
+ * - 7H 1 3 1 , M ###8 ( *
193
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
( G, M ( *
4 ( 5 A"L ) * ) - #
0 * * - ( &&& 7 #; .
& * * ( & * *& ; 6 ) 8#
. * (
- / *. * # ( /- / G
+ - 2 - I
2 . * ( (
I
( *
( ( #
1 ) - * (
- - * / ( *.
( #d ( / ; ,1 B;
( /- ( G
6 ) I - / *
) - ( ( ( 1 L &B
7 . 1 ( ( L & * *- *
B 8 &&& 70 1 M :!!?#=8 1 7 1F ( 8#
.* 6 I *
( ( ) * )
/ ( + IM B
M 4 ( 5 , M * - 1 ( . (
. ( ) 7 1L . B3& 6 B 3 & 8#
* .* . 0 6 I - / *
- 7 6 1 :?"A 0 1B @ 6 1 =:C" B 6 1 ACAA
###8 . -. * ) * 7< 1 0E <1 0&M <@8 -
. * * 7 &&& 6 0 1 M :!!?8#
. (3 6. . * ( I1
. ( ( + 1_@
71 * ( _ F@ 6 1 1_@A!="G:ACAC8#
* .* 6 * I *
( . 1 1 7 1F * * 8 . (
/ ( ) (
( - #
194
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
195
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
<< 9
, * + * +
### ( + ( ( ( ( . *
( #$ ( /
* ( +
* G
) V
( ( * V
) ( * + -
+ ( V
/ V
### (#
, * * + ( (
/ 2 ( * +
* * # , * ) + (
7 ( 8 ( ( +/ # H / ) (
( * + (
- - #
, * + )
* - /
(+ #
* ) . F
#0 G
G( 7 (* ( 8 ( 2
) ###
) G 7 ( * (*
###8
. F G * ###
G L ###
1 ( * -
( * * - #
( * - ( ( (
* ( . # * 2 -
196
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
2 * ( / ( -
# - +
( ) #
) ( ( * #
3 2 ( * - ( +
- + ( ( / ( / ( #
1 ( ( ) #,) (
+ ) *
) ( * # 1 ( (
* ( //
-( * - -# , +
; - & . .* * ;G 7/ 6
7
3 * *. -
- ( - ( *
. . 2 #
/( - (
( ) (
- - ( (* ( * )
#1 ( +
2 - #
( #
( #0 - -
) (
. * # )
( * ( + (
#
( / ( / (+ (
( #0 ( ( - -
+ * ( ( + ( (
* * + ( - /
( #
197
6 R A Z V O J N E T E Ž N J E
198
7 P R I M J E N A
7 PRIMJENA
199
7 P R I M J E N A
E / B
* . 4 (j + ( 7 J
( 8 # 1 ( ( (
+ ( . + - . (
( * -
# ) ( (
+ * - # 1 (
/ ) 2 +
( #
) /( 4 ( / + ( + )
( * + + ( ( +
/ #
4 ( / + ) ( (
( * (
(
+ ( # 4 ( / *
( ( ( ( * 3H36 # / (
( ) #
7 8 ( * (
+ #, +
( / + # )
+ + #
( / * ( /
( ) * #
4 ( * ( / + # 4 ( ) /(
( ( ( - * ( /
( - ) . * #
( . * ) ( -
( + ( ) (
) #
E !
+ 4 ( - (
( + )( ( (
+/ + - # + + (
+ ( 4 ( #0
(4 5 (
- # * :#: 4 (
( / ( + #
200
7 P R I M J E N A
Trake s alatima
Izbornici (Taskbarovi)
Ravnala
Aktivni
dokument
Prozor sa
Vrsta, pogleda:
zadacima
Normalni, Print...
(Task Pane)
* 4 (# 1 ( + (
( ; ; + # * ) (
( ( 2 ( ( (
( ( ( * ) ( ( 2 *
( # - ( ( #
201
7 P R I M J E N A
Spremanje dokumenta
Potvrditi
Upisati ime
spremanje
dokumenta
( * 1 #
( ( 71# =6?8##
( 1 #
202
7 P R I M J E N A
1 ( ( ( ( #
( ( ) #
+ ( #
+ *( ( ( - #
# ( - ( ( #
/ ( 4 ( + ( (
# . * ';= <* ;
( * + + #* 8+ > + ?
( : " #
( +
( (
( ( ( #
/ & 3
1# =69#
0- ( 3 ( k #( *
( ( * * * ((
#
203
7 P R I M J E N A
@ (
, # + ( #
+ ( ) ( - #
0 ( ( / & #
1 j / ( ( 1
* 2 ( / # 71# =6"8
1 ( + =#:#:# #
Odabrati
željeni
simbol
Kliknuti tipku
INSERT
, - ( ) 4 ( (
( ( ) (
( / ( #
, +/ ( (
( (#
E 8 ! !
1# =6: ( ( ) (
( ( ( ) #
H ( G
H 5 G ( ( /
( 2
4 @F H 5G 0 ( (
4 ( #
0 @F H 5G ( ( /
# +/ + (#
H 5G ( (
( ( ( # /
( - #
204
7 P R I M J E N A
E / ! =
H/ 4 (( () ( * +
( ( ( -( - # 2
( / ( ( #
4 ( / / -
( - (# ( ( ( 2
# ( (
( 2 ( * / # (
( 2 * (
#
, / ( ( 2
( ) ( ( *#
E " !
d ( 2 ( + ( ) * + ( #
) ( + * ( )
( ( ( # ) ) *
* / * #
( ( / * /
) ( ( ( ( / / / +
/ + # * (
* ; * ( ( ( + /
( ( 71# =6>8#
Naredba OVR
- ; * *-;*A + * + #)
( * # (
+ ( #7 ) ()
* 8# ) ( '* ( +
( #
B ) ( J + *
) ( ( *( ) /
*', ( ( ? ( # 70 (
( ( ( ( (
* 8# + ( /
'* 8-;< 8 , / ( # B
205
7 P R I M J E N A
( / ( ( ) ( - (
* *'B '*#
+ ( ) ( *
( * + /
+ # * ( ( ( + ##
< * -;* ( ( ( ) #
"* ( ( <? 1 ( (
7 ) + ( 8 ( #
'< "## 1 ( / ( * * ( )
7 ( ( *
( // .8# 1 ( / "*
( ;* ( # *# 0
) ( ( ) (
. ( * () . #
Bitno je napomenuti da ove naredbe kopiranja teksta nisu ograni ene samo na jedan Word
dokument. Mogu e je kopirati iz jednog dokumenta u drugi, pa i kopirati i umetati elemente
izme u raznih Microsoft Office aplikacija, npr. izme u PowerPointa i Worda.
206
7 P R I M J E N A
Show/hide
naredba
207
7 P R I M J E N A
0 ( /G '; ( #* 8* <* ; ,
<'8 , F *E /
$ ( . ( + + *
( . # , ( /
( . + * 4 ( (
1# =6C#
1 * + #* 7* ( # 3 ( (
; *= #* 7* ( ) (( . #
d + + ( #
< ( ( / +
# ( / + (
#4 ( / ( - +
+ + 2 - # +
) ( +
+ #3 2
4 ( ( * # , 2 /
208
7 P R I M J E N A
( + # 4 (
( ( .
. * - # (
* / ( - ( + )
( + ) (4 (#
( ( ( ( ( ';= < '' C
" 2 %% , ( ( / 2
#
E : 9 =
( ) + . * +
# 1 )
( / /
#4 ( () ( / - / 2
( #
0 + / -
( . # > *0 ( .
( ( # (
( . + ') %> * +/ + . 5
B #
1 ( /- ( . . G
/ ') > * 7 8 ( ( :L= ( #
*'> * . ) ) #
( / G '" 9 '" * '8
/ + . ( *
2 #
G - . / / (
( ( . # ) /
/ . #0 ( (
+ ( . #
E < 9 = ! A
, 2 )( - * +
( ( #, 2 + (
( ( + * * #
+ / +
( ) #
1 () ( . * ( ( # . * (
. ( ( - - ( +
) # , ( ( - . *
( ( / / . * () (
) / ( . # 0 (
( ( # ( ( ) (
+ - () -
+ #
209
7 P R I M J E N A
1# =6:! 0 ()
( #E ( :( ? ) ( . ( ( 2
# B . / ( /
# 0 ( ) 1- 5 ( /
#, * ( / "( ( - /
( G
. G
/ + ( ( ( +
7 # 8
G + ( ( (
#
F G ( ( + #
F G / / #0 *
( A (- ( :(
- ( A#
B G ( /( ( . + ) #
210
7 P R I M J E N A
( ( . * ( * * (
() # . * ( .
( #
2 / ( * ( ( ( #,
* ( #) - ( 9 - ( ? * (
( ( * * ( - ( 9 ( ( /
( 0
( - ( ?#
7.1.6.3 Promjena postoje eg i kreiranje novog stila
H/ ( +/ ( (
( 2 *. # 1
( .* / +/ ( ( ( #
e 1F ( .
( ( 5 1F 5 1F ( + 1# =6::#
G( ( ( /
1F F G ( 0 - *- *- ( (
/ ( / ( ( *
2
1F ( G / ) ( /
( / # . * ) * #,
( ( (
) ( ) # 1 (
( ( . (
( ( ( #
(( #
1F . . 5 -G ( 2 + ( 2
( ( # ( 2
( (#
G ( # 0 - (
/( . 2 . #
(( G * )
( ( #
211
7 P R I M J E N A
* F ( G * +/ /
(( # ( ( (
( ( 2 /
( * #
* ( / ( #
( ( (
( + / ( -
( / # , / ( +
( . ( ( ( +/
( ( /
#, . (
. ( / )
#0 ( +/ / ( (
( /( (
#
( ( 1# =6:!# 3
( . 2 #0
( + ( - ( : ( * ( .FL L
#0 ( + * (
( * ( ( 1# =6: #
+ ( . *
# , ( ( ( / )
( / ( 1- 5 71# =6:!8 #
* ( G
212
7 P R I M J E N A
+ ( . * ( ( ( .
. ( )
( ( ( ( (
. #
E E 3 D
* () () - () - ( ( /
* ( #, (
+ * ()
( * ( (
) () # * ()
( / G
0 * ( ) * * () #
( L . *L ( J (
( . *# ( . /
0 5 4 5 # *
( * ( ( .F / ( (
#
213
7 P R I M J E N A
0 * 1# =6:9 / + ( ( ) *
( ( * ( /
#
E F 9 >
, + (
( ( 0* # ( / G
B G ( ( ( #
+ + #$ - 4 (
) (
. G ) (
( / * / ) #
* * G
) ( ( ( 2 ( / * #
+ L0* ( ( ( #
( + ) (
# 2 / * ( ( . * 1#
=6:"#
E I 3 ! D
( ) ( ( . - ( (
* / ( /
*( ( ( 2 # )
( + - ( *
*( # +/ ( ) * (
* ( * (
( # / ( . * (
* ( # * (
/ / ( * ( )
#
214
7 P R I M J E N A
( ( ( ) ( ( /
G
( H 5LE ( ( #3 0
F ( E ( ( # 0(
( ) ( * 7 / (
( 8# ( 2
( ) # 2 ( )
( 15 *- $ 5 E ( ( #
, ( J #
+ ( ( - (
(. ( ( (#
/ ( . / # ()
( #
, ) ( ) ( + ( /
( * ( ( )
( * 1 # - (
( ( / ( ) #
7.1.9.1 Ure ivanje razli itog zaglavlja prve stranice dokumenta
( ( ) ( ( /
( ) *# 4 (( /
( . ( ) * ( ( #
( / G
(H 5LE ( (.
(1- 5 1- 5 J ( * ( (
) ( . *
( ( E ( (
( @F *
,E ( ( ( ( 3 .. 0
( - 1* F
#
, ) - ( . *
#
( B E ( ( #
215
7 P R I M J E N A
E J 3 ! =
, ( . (
( . *# , ) () + . *#
) /G 0 ( :! # "# ,
0 ( . * ) #
. * * "# , ( )
( # + ( / G
0 * ( ) #
( L . * LB . * ( 1# =6:=#
( . * F # 5- *- . *
. . * ( #
. E ( 4 - *- () (
7 ( ( + 8 (
. * . * / #
*#
. (* . * )
# 0 ( () /
* ) . * ( #
( . * ) 4 - *- # # . *
( E ( 4 - *- E ( E ( ( #
( #B 6 . * ( +
( ( + . *#
( + ( + #
1 ( / * B 6 . * ( + EF /
/ 2 . * +
#
216
7 P R I M J E N A
E * !
( / ( 5L$ 3 * 4 (/ *
( ( * # , 2
( / ( ( * # %(
( ( ( (
( . . 9 ( * ?
. #, ( * ?. ( . +
( . * ( ?. *
. ( ( # 3 (
/ ( ( 2 * (
( ( #
( /G
0 * * ( )
( L$ #0 $ ( + 1# =6:C
( ( ( 2 - / + ( )
+ ( #
J G * *
*
B G *
& 0 G *
(( G *#
E 7 !
0( . ( 2 ( *
( ) ( # ( 2
( - / (
L0 1 1# =6:A#
217
7 P R I M J E N A
( 2 #
) () ( ) ( #H
) / / 0 1 ( #
) ( ( * ( ( * ( # (
+ 0 1 ( #
. ( ) ( ( 0
1# =6 !#
,0 ( + ( . ( ( .
* ) * (
*( ( # ( . ( -
( ( #
218
8 L I T E R A T U R A
8 LITERATURA
:# $ - %# <# B 1* * - $ LB
0 - B F *# (5 ( B F :AA?#
# 1# 1# 4 ( 5 1 9 0 . . * 5
( 0 - ( :AA>#
?# # ( B# 1 - $# 3# 4 ( 5 !!!
1 1F J 1 * * !!!#
9# < - # 1# E @1 * %- 4 FO 1 *# 5
] :AA"#
"# 4 ( # <# 3 % 1 .5 %- 4 FO
1 *# 5] :AAC#
># B *- F . B
0 . &&& B 1* F &&& :AA"#6 !!!#
C# @ # 0 * . B 3LB LB & 1F (( 4 F
@ *# ( :AAA#
A# 1# @# - & . .* * B
1* * 0 * :AC=#
219
8 L I T E R A T U R A
220