1. Šta je hemija?

Nauka o supstancama: njihovoj strukturi, njihovim osobinama, i reakcijama koje ih menjaju u druge supstance
Hemija je prirodna eksperimentalana nauka koja se bavi proučavanjem hemijskih osobina supstanci, njihove
građe, načina na koji se menjaju, i zakona po kojima se te promene odvijaju.

Proučavanje materije i promena kroz koje ona prolazi

2. Povezanost hemije sa drugim naukama?

3. Grane hemije?

Analitička hemija, preparativna hemija, strukturna hemija, Kvantna hemija, Hemija odeređenih klasa
supstanci.

4. Šta proučava opšta hemija?

5. Šta je materija?

Celokupni univerzum je sagranen od materije, koja može biti na različite načine organizovana i urenena.
Ona se ne može uništiti niti ni iz čega stvoriti, već može samo da prelazi iz jednog oblika u drugi
Materija postoji u dva oblika :

•kao čestica – karakeriše je fizička veličina masa (mirovanja)

•kao polje sila – karakteriše je fizička veličina energija

Odnos izmenu ova dva oblika materije je postavio Ajnštajn E = mc2

6. Kako se materija dijeli na osnovu uniformnosti,promjenjivost sastava i sposobnosti rastavljanja na prostije

supstance?

Na osnovu uniformnaosti dijeli se na hetoregene smješe i homogene smješe, Na osnovu promjenjivosti

sastava dijeli se na homogene smješe i čiste supstance, I prema sposobnosti razlaganja na proste proste
supstance može biti element ili jedinjenje.

7. Smjesa, homogena i heterogena?

Ukoliko materijal nije uniforman, tj. nema u svakom svom delu isti sastav, tada je u pitanju heterogena smeša
Ukoliko je materijal uniforman, tj. u svakom svom delu ima isti sastav, onda to može biti ili čista supstanca ili
homogena smeša
Dva gasa uvek čine homogenu smešu, dve tečnosti mogu biti homogena (voda i alkohol) ili heterogena smeša
(voda i ulje), dve čvrste stvari češće čine heterogenu smešu ali
ima i primera homogenih (zlato i srebro – zlato za nakit, selen u sumporu...)

Homogene smeše se, takone, primenom različitih fizičkih metoda odvajanja (cenenje, dekantovanje, taloženje,
centrifugiranje, dijaliza, magnetna separacija, destilacija, sublimacija...) mogu razdvojiti na čiste supstance od
kojih su sastavljene.

8. Čiste supstance?

Čiste supstance su homogene i imaju stalan i nepromenljiv sastav

Dele se na jedinjenja i elemente

1
9. Jedinjenja?

Supstance odenenog i stalnog hemijskog sastava koje se sastoje od dva ili više elemenata.
Jedinjenja se hemijskim metodama mogu rastaviti na elemente koji ih sačinjavaju

10. Elementi?

Elementi su osnovne supstance od kojih je sačinjena celokupna materija.

Ne mogu se dalje razlagati

Do sada je pronaneno 118 elemenata od čega 90 (91) u prirodi

11. Atom i molekula?

Atom je osnovna građevina jedinica tvari. Atom se sastoji od jezgre (koju čine protoni i neutroni) i  elektrona
koji se nalaze u ljuskama oko jezgre. Jezgra čini 99.98% mase atoma.

Molekula je najmanji dio čiste hemijske tvari koji posjeduje ista hemijska svojstva i građu kao i polazna tvar.
Čini ju dva ili više atoma povezani zajedničkim elektronima u kovalentnoj vezi.

12. Metode razdvajanje smjesa na komponente?

Metode su: centrifugiranjem,dializa,Flotacija,Magnetna seperacija,destilacija,sublimacija itd.

13. Podjela čistih supstanci?

Djele se na elmente i spojeve

14. Osobine čistih supstanci?

Djelimo ih na fizičke i hemiske.

Fizicke osobine(boja.miris,gustina,tvrdoca,tačka topljenja itd)
Hemiske osobin-ukazuje na njihovo ponašanje pri hemiskim promjenama.

15. Pisanje hemijskih formula? PRIMJERI!

Pri pisanju se vodi računa da broj atoma na obe strane jednačine bude jednak. Supstance se zapisuju u onom
stanju kakvom se nalaze u prirodi (gasovi, osim plemenitih u dvoatomskim molekulima...). 

2
16. Nomenklatura neorganskih jedinjenja?

Jonska jedinjenje se sastoje od katjona (+) i anjona(-)

Imena katjona – monoatomski:
Koristi se ime elementa i dodaje se na kraju jon Na+ - jon natrijuma ili natrijumov jon

Ukoliko metal ima više oksidacionih stanja onda se rimskim brojevima to stanje naglasi
Fe2+ - gvožne(II) jon (gvožne dva jon)

Jedinjenje mora biti elekroneutralno. Zbir naelektrisanja svih katjona i anjona mora biti nula

Imena jonskih jedinjenja

Samo se spoje ime katjona i anjona sa crticom izmenu (naravno izostavite reč jon) NaCl – natrijum-hlorid

Imena složenih anjona

•Anjoni koji sadrže kisonik imaju imena koja se završavaju na at ili it, pri čemu se sufiks at koristi za najčešći
oksianjon a sufiks it za oksianjon koji ima isto naelektrisanje ali jedan atom kiseonika manje.

17. Jedinice u hemiji?

Dužina 1 metar (m) , Masa 1 kilogram (kg) , Vrijeme 1 sekunda (s) , Jačina struje 1 amper (A) , Temperatura
1 kelvin (K) , Hemiska količina 1mol (mol) , Intenzitet svjetlosti (cd).

18. Koji su zakoni hemijskog spajanja po masi i kako glase? Primjeri!

Zakon o održanju mase , Zakon stalnih omjera masa , Zakon umnoženih omjera masa , Zakon spojnih masa

19. Zakon o održanju mase

Masa reaktanata jednaka je masi prizvoda rekcije

Ukupna masa supstance koja učestvuje u hemijskoj reakciji ne menja se

Zakon stalnih masenih odnosa važi za sva gasovita i isparljiva jedinjenja ali ne i za sva čvrsta jedinjenja

20. Zakon stalnih omjera masa

Elementi se menusobno jedine u stalnim masenim odnosima zbog čega je sastav hemijskih jedinjenja stalan
bez obzira na način na koji su ona dobijena

21. Zakon umnoženih omjera masa

Ako dva elementa menusobno grade dva ili više jedinjenja onda se stalna masa jednog elementa jedini sa
različitim masama drugog elementa, a te različite mase drugog elementa stoje u odnosu malih celih brojeva

22. Zakon spojnih masa

Mase dva elementa koji reaguju sa nekim trecim elementom iste mase, reagiraju međusobno, a isto sa
cetvrtim celementom jednake i određene mase

3
23. Definisati idealno stanje gasa?

Idealan gas ne može se provesti u tečno ili čvrsto stanje, intermolekulske sile su jednake nuli, i nema ga u
prirodi. Idealni uslovi - molekula gasa se slobodno kreću u prostoru i nema međumolekulskih sila.

24. Navesti gasne zakone i njihove definicije sa primjerima?

• Bojl – Mariotov zakon: Za gas kome se ne menja količina n, na nekoj određenoj temperaturi Θi,
proizvod zapremine Vi i pritiska Pi je konstantan.

• Gej - Lisakov zakon: Zapremina gasa VΘ , pri konstantnom pritisku P gasa, linearna je funkcija
temperature Θ

• Šarlov zakon: pritisak gasa PΘ, pri konstantnoj zapremini V gasa,

• linearna je funkcija temperature Θ.

• Avogadrov zakon – Jednake zapremine svih gasova na istoj temperaturi i pritisku imaju jednak broj
molekula.

25. Boyle-Mariottov zakon

• određuje da je zbir obima i pritisak jednak konstantnom idealnom plinu, pod uvjetom da je
temperatura konstantna. Matematički zapis ove formule je:

Pri svakoj promjeni zapremine ili pritiska gasa, proizvod između pritiska i zapremine ostaje isti
pV= const.
P1V1=p2V2=...= piVi za T,n=const.

26. Šarlov (Charles) ili Charles - Gay Lussacov zakon

pritisak gasa PΘ, pri konstantnoj zapremini V gasa, linearna je funkcija temperature Θ.

27. Avogadrov zakon; Avogadrova hipoteza

Jednake zapremine gasova pri istim temperaturama i pritiscima sadrže isti boj čestica

28. Daltonov zakon parcijalnih pritisaka

Daltonov zakon govori o pritiscima pojedinih vrsta plinova u smjesi plinova, a glasi: pritisak smjese jednak je
zbiru parcialnih pritisaka plinova koji čine smjese

29. Gay-Lussacov zakon stalnih volumnih odnosa

zakon kaže da uz konstantnu masu i volumen tvari vrijedi: p/T=KONST.

4
 30. Univerzalna gasna konstanta?
Gasna konstanta ili univerzalna gasna konstanta, je fizička konstanta, koja je vezana za jednačinu stanja
idealnog gasa. Ona ima jednaku vrednost kao Bolcmanova konstanta, samo što je izražena u jedinicama za

energiju  Njena vrednost je:

31. Šta su hemijske reakcije, šta pokazuju i primjeri?

U HEMIJSKIM REAKCIJAMA JEDNA SUPSTANCA ODGOVARA (REAGUJE) NA PRISUSTVO

DRUGE SUPSTANCE, NA PROMENU TEMPERATURE ILI NA NEKI DRUGI UTICAJ.

REAKTANTI → PRODUKTI

REAGENS je supstanca ili rastvor koji reaguje sa drugom supstancom

REAKTANT je reagens koji učestvuje u određenoj hemiskoj reakciji

Hemiska reakcija je reakcija pri kojo se mijenjaju hemiska i fizikalna svojstva reaktanata a produkti su tvari
koji nastaju kada reaktanti promjene svojstva.Npr: 2 H2 + O2 → 2 H2O

32. Podjela materijala prema strukturnom uređenju

Amorfne i kristalne strukture

33. Razlika između amorfne i kristalne strukture

Fizikalna svojstva amorfnih i kristalnih tijela uocljivo se razlikuju

34. Karakteristike kristala

Osobine kristala su tvrdoća, boja, sjaj, elastičnost, specifična gustoća i indeks loma svjetlosti.

35. Jedinična ili elementarna ćelija kristala

36. Koliko jedinstvenih kristalnih sistema postoji i kako se djele po redu opadanja simetrije

37. Priroda gasa

Glavana krakteristika gasa je da su njegove molekule slobodne da se krecu prostorom ispunjenim gasomm a
volumen tog prostora monogo je veci od volumena svih prisutnih molekula.

38. Priroda tekućine

Tekucina zauzima odredjen volumen al nema određen oblik vec poprima oblik posude u kojoj se nalazi.

39. Fazne promjene

5
40. Kako je tekao razvoj modela strukture atoma?

Razvoj teorije o strukturi atoma po~eo je jo{ oko 400 g.p.n.e. kada su Demokrit i Leukip do{li do
predpostavki o atomima i njihovoj strukturi, {to se kasnije pokazalo kao ta~no, bar neke od njihovih
predpostavki.

Postojalo je 5 stavova atomista Anti~ke Gr~ke:

1.Sva materija se sastoji iz atoma koji su toliko mali da se ne mogu videti. Ovi atomi se ne mogu dalje deliti
na sitnije delova;

2.Izme|u atoma postoji prazan prostor;

3.Atomi su potpuno ~vrsti;

4.Atomi su homogeni, bez unutrašnje strukture;

5.Atomi se razlikuju po veli~ini, obliku i te`ini;

U prvoj fazi istra`ivanja strukturu materije prou~avani su omota~ atoma (atomska fizika) i njegovo jezgro
(nuklearna fizika), tako da izme|u te dve oblasti nije postojala o{tra granica.

41. Demokritova, Aristotelova, Thompsonova teorija?

Ne postoji ništa osim atoma i praznog prostora; sve drugo je fantazija. – Demokrit

42. Rutherfordov model atoma?

Ruthefordov model atoma ili planetarni model atoma je model atoma prema kojem se atom svakog kemijskog
elementa u neutralnom stanju sastoji od električno pozitivne atomske jezgre u kojoj je skoncentrirana gotova
sva masa atoma i određenog broja elektrona koji se okreću oko atomske jezgre i čine omotač atoma. Ukupni
negativni električni naboj elektrona jednak je pozitivnom električnom naboju atomske jezgre i zato je atom
prema okolini neutralan.

43. Borov model atoma?

Bohrov model atoma predstavlja atom sa malim pozitivno naelektrisanim jezgrom oko kojeg se elektroni
kreću u kružnim orbitama slično kretanju planeta oko Sunca. Dakle, po Borovom modelu atom je sličan
planetarnom sistemu s tom razlikom što privlačna sila potiče od elektrostatičke interakcije a ne od gravitacije

44. Borovi postulati?

1. Elektron kruži oko jezgra atoma po odreĊenim, dopuštenim, putanjama a da pri tome ne emituje energiju.
To je stacionarno stanje. Najniža od tih putanja je osnovno ili normalno stanje atoma.
2. Apsorpcija i emitovanje energije od strane atoma se dešava samo prilikom skoka elektrona sa jedne
dopuštene putanje na drugu. E2 – E1 = h·ν

6
45. Kvantno-mehanički model atoma?

Dvojna priroda materije: talas – korpuskula (de Brolji)

• Nemoguće je istovremeno taĉno ustanoviti brzinu i položaj elektrona u prostoru. Δp · Δx = h

46. Kvantni brojevi?

Glavni kvantni broj n određuje energetski nivo ili ljusku kojoj elektron pripada: n = 1, 2, 3, 4... ili K, L, M,
N... Orbitalni kvantni broj l određuje oblik distribucije elektronskog naboja i ugaoni moment. Može imati
vrijednosti od 0 do n - 1. Elektroni sa l = 0, 1, 2, 3 se označavaju kao elektroni s, p, d i f podnivoa ili
podljuske. Magnetni kvantni broj m ima vrijednosti m = 2l + 1, što znači da s podnivo ima samo jednu
vrijednost m = 0, podnivo p ima vrijednosti m = -1, 0, 1 itd. (tabela). Spinski kvantni broj ms može imati
vrijednosti +1/2 ili -1/2. 

Predstavljaju adresni system za nalaženje elektrona u atomu

47. Paulijev princip isključenja?

U istom atomu dva elektrona ne mogu imati iste vrednosti energije

• Odnosno, dva elektrona u atomu ne mogu imati sva ĉetiri ista kvantna broja

• U jednoj orbitali se mogu naći najviše dva elektrona koji se razlikuju po spinu

48. Hundovo pravilo?

Elektroni u podnivou zauzimaju maksimalni broj orbitala

Elektroni popunjavaju podnivo tako da se dobije maksimalni sumarni spin

49. Popunjavanje orbitala, elektronska konfiguracija atoma sa primjerima?

Popunjavanje atomskih orbitala odvija se prema tzv. aufbau principu, prema kojem se popunjavaju najprije
energetski nivoi niže energije. To se odvija sljedećim redoslijedom:

1s
2s 2p
3s 3p 3d
4s 4p 4d 4f
5s 5p 5d 5f
6s 6p 6d
7s 7p

7
50. Relativna atomska masa?

To je broj koji pokazuje koliko je puta masa nekog atoma veca od unificirane mase jedninice (U)

Ar =
ma
U m a = Ar⋅U ma – Masa jednog atoma

51. Relativna molekulska masa?

Molarna masa nekog spoja je masa količine supstance od jednog mola. Molarna masa (M) je brojno jednaka
relativnoj molekulskoj masi, odnosno relativnoj atomskoj masi prema izrazu:
g g
M=Mr Ar =Ar
mol mol

M ( A )=
m( A)
Prema definiciji molarna masa supstanice A je: n(A)
m N
n= n=
Izracunavanje molova: M NA

52. Mol? Mol je količina tvari onog sistema koji sadrži toliko jedinki koliko ima atoma u 0,0012 kg ugljika
12 (12C).

53. Unificirana jedinica atomske mase? g/mol

54. Izotopi

Atomi jednog te istog elementa koji se međusobno razlikuju po masi, a inače su identični po hemijskim
osobinama, odnosno dvije ili više jezgri sa istim brojem protona a različitim brojem neutrona u svom sastavu,
predstavljaju jezgru te istog elementa i nazivaju se izotopi.

Atomi hem. elementa cije jezgro ima isti atomski broj,a razlicitu masu. Npr. izotop vodika:_ deuterij i tricij
Izotopski efekat – hemijske osobine izotopa su iste jer zavise od broja protona (i elekrona) a ne od mase
jezgra.

Međutim brzana hemijske reakcije zavisi od mase atoma pa teži atomi sporije reaguju – izotopski efekat