8.

ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ

η ΟΜΟΛΟΓΙα τοῦ Χέρμπερτ ντὲ Λερνάκ, κρατούμενου

τώρα στὴ Μασσαλία καὶ καταδικασμένου σὲ θάνατο,
ἔχει ϕωτίσει ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ ἀνεξήγητα ἐγκλήματα τοῦ
αἰώνα· ἕνα ἔγκλημα ποὺ δὲν ἔχει, πιστεύω, προηγού-
μενο στὰ ἐγκληματολογικὰ χρονικὰ ὁποιασδήποτε χώ-
ρας. Παρόλο ποὺ παρατηρεῖται κάποια ἀπροθυμία νὰ συ-
ζητηθεῖ τὸ θέμα σὲ ἐπίσημους κύκλους καὶ ἐλάχιστες
πληροϕορίες ἔχουν δοθεῖ στὸν Τύπο, ὑπάρχουν ἐνδείξεις
ὅτι ἡ δήλωση τοῦ ἀρχικακοποιοῦ ἐπιβεβαιώνεται ἀπὸ
τὰ γεγονότα κι ὅτι ἔχουμε βρεῖ ἐπιτέλους λύση γιὰ ἕνα
ἐκπληκτικὸ ἐγχείρημα. Μιὰ καὶ ἡ ὑπόθεση ἐκτυλίχθη-
κε πρὶν ἀπὸ ὀχτὼ χρόνια καὶ μιὰ καὶ ἡ σπουδαιότητά
της σκιάστηκε κάπως ἀπὸ μιὰ πολιτικὴ κρίση ποὺ εἶχε
μονοπωλήσει τὴν ἐποχὴ ἐκείνη τὴν προσοχὴ τῆς κοινῆς
γνώμης, θὰ εἶναι καλὸ νὰ καταθέσω τὰ γεγονότα μέχρι
τὸ σημεῖο ποὺ εἴμαστε σὲ θέση νὰ τὰ ἐπιβεβαιώσουμε.
Προέρχονται ἀπὸ τὶς ἐϕημερίδες τοῦ Λίβερπουλ τῆς ἡμε-
ρομηνίας ἐκείνης ἀπὸ τὴν κατάθεση, στὸ πλαίσιο τῆς
ἀνακριτικῆς διαδικασίας, τοῦ Τζὸν σλέιτερ, τοῦ μηχα-
νοδηγοῦ, καὶ ἀπὸ τὸ ἀρχεῖο τῆς σιδηροδρομικῆς ῾Εται-
ρείας Λονδίνου καὶ Δυτικῆς ᾽ακτῆς, ποὺ τέθηκε εὐγε-
νικὰ στὴ διάθεσή μου. Κοντολογίς, τὰ γεγονότα ἔχουν
ὡς ἑξῆς:
232 ARTHUR CONAN DOYLE

στὶς 3 ᾽Ιουνίου 1890 ἕνας κύριος, ποὺ ἐμϕανίστηκε

μὲ τὸ ὄνομα μεσιὲ Λουὶ Καρατάλ, ζήτησε νὰ δεῖ τὸν
κύριο Τζέιμς Μπλάντ, ὑπεύθυνο τοῦ Κεντρικοῦ σταθμοῦ
Λονδίνου καὶ Δυτικῆς ᾽ακτῆς στὸ Λίβερπουλ. ῏ηταν ἕνας
κοντὸς μεσόκοπος καὶ μελαχρινὸς ἄντρας, μ᾽ἕνα κα-
μπούριασμα τόσο ἔντονο ποὺ ὑποδήλωνε παραμόρϕωση
τῆς σπονδυλικῆς στήλης. συνοδευόταν ἀπὸ ἕναν ϕίλο,
ἕναν ἄντρα ἐπιβλητικῆς σωματικῆς ἐμϕάνισης, τοῦ ὁποίου
οἱ σεβαστικοὶ τρόποι καὶ ἡ συνεχὴς ϕροντίδα ἔδειχναν
ὅτι ἡ θέση του ἦταν ἐκείνη τοῦ οἰκονομικὰ ἐξαρτώμενου.
αὐτὸς ὁ ϕίλος ἢ συνοδός, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα δὲν διέρ-
ρευσε, ἦταν σίγουρα ξένος, καὶ κρίνοντας ἀπὸ τὴ μελα-
χρινὴ ἐπιδερμίδα του ἢ ᾽Ισπανὸς ἢ νοτιοαμερικανός. Μιὰ
ἰδιαιτερότητα εἶχε παρατηρηθεῖ πάνω του: μετέϕερε μὲ
τὸ ἀριστερό του χέρι ἕναν μικρὸ μαῦρο δερμάτινο διπλω-
ματικὸ σάκο κι εἶχε διαπιστωθεῖ ἀπὸ ἕναν παρατηρη-
τικὸ ὑπάλληλο στὰ γραϕεῖα τοῦ κεντρικοῦ σταθμοῦ ὅτι
ὁ σάκος αὐτὸς ἦταν δεμένος στὸν καρπό του μ᾽ἕνα λου-
ρί. Καμιὰ σημασία δὲ δόθηκε τότε στὸ γεγονός, ἀλλὰ
τὰ ὅσα ἀκολούθησαν τοῦ προσέδωσαν μιὰ σπουδαιότη-
τα. ῾Ο μεσιὲ Καρατὰλ ὁδηγήθηκε στὸ γραϕεῖο τοῦ κυ-
ρίου Μπλάντ, ἐνῶ ὁ συνοδός του παρέμεινε ἔξω.
῾η δουλειὰ τοῦ μεσιὲ Καρατὰλ διεκπεραιώθηκε γρή-
γορα. Εἶχε ϕτάσει τὸ ἀπόγευμα ἀπὸ τὴν Κεντρικὴ
᾽αμερική. ῾υποθέσεις ὕψιστης σπουδαιότητας ἐπέβαλ-
λαν νὰ βρεθεῖ στὸ Παρίσι χωρὶς τὴν παραμικρὴ καθυ-
στέρηση. Εἶχε χάσει τὸ ἐξπρὲς γιὰ τὸ Λονδίνο· ἔπρεπε
νὰ ἐξασϕαλίσει ἕνα εἰδικὸ τρένο. Τὰ χρήματα δὲν εἶ-
χαν καμιὰ σημασία· ὁ χρόνος ἦταν τὸ πᾶν. ῍αν ἡ ῾Εται-
ρεία ἦταν σὲ θέση νὰ ἐπισπεύσει τὴν ἄϕιξή του στὸν
 ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ 233

προορισμό του, θὰ ἱκανοποιοῦσε ὁποιεσδήποτε ἀπαιτή-

σεις της.
῾Ο κύριος Μπλὰντ χτύπησε τὸ ἠλεκτρικὸ κουδούνι,
κάλεσε τὸν κύριο Πότερ Χούντ, τὸν διευθυντὴ κίνησης,
καὶ τὸ θέμα κανονίστηκε μέσα σὲ πέντε λεπτά. Τὸ τρέ-
νο θὰ ξεκινοῦσε σὲ τρία τέταρτα. Τὸ διάστημα αὐτὸ θὰ
ἀπαιτεῖτο γιὰ νὰ διασϕαλιστεῖ ὅτι ἡ γραμμὴ θὰ ἦταν
ἐλεύθερη. ῾η ἰσχυρὴ μηχανὴ μὲ τὴν ὀνομασία «ροχ-
ντέιλ» (νο 247 στὸν κατάλογο τῆς ῾Εταιρείας) συνδέθη-
κε μὲ δύο βαγόνια καὶ μία σκευοϕόρο πίσω. Τὸ πρῶτο
βαγόνι εἶχε ἀποκλειστικὸ σκοπὸ τὴ μείωση τῆς ὄχλη-
σης ἀπ ᾽τὰ τραντάγματα· τὸ δεύτερο ἦταν διαιρεμένο,
ὡς συνήθως, σὲ τέσσερα διαμερίσματα, ἕνα πρώτης θέ-
σης, ἕνα γιὰ καπνιστὲς τῆς πρώτης θέσης, ἕνα δεύτε-
ρης θέσης κι ἕνα γιὰ καπνιστὲς τῆς δεύτερης θέσης. Τὸ
πρῶτο διαμέρισμα, ποὺ ἦταν πλησιέστερα στὴ μηχανή,
ἦταν ἐκεῖνο ποὺ διατέθηκε στοὺς ταξιδιῶτες· τὰ ἄλλα
τρία ἦταν ἄδεια. ῾Ο ὑπεύθυνος ἀσϕαλείας τοῦ εἰδικοῦ
τρένου ἦταν ὁ Τζέιμς Μακϕέρσον, ποὺ ἐργαζόταν ἐπὶ
χρόνια στὴν ῾Εταιρεία. ῾Ο θερμαστής, ὁ Οὐίλιαμ σμίθ,
ἦταν καινούργιος.
῾Ο μεσιὲ Καρατάλ, βγαίνοντας ἀπ ᾽τὸ γραϕεῖο τοῦ
προϊσταμένου, μίλησε μὲ τὸν συνοδό του κι ἐκδήλωσαν
καὶ οἱ δύο τὴν πιὸ ἀκραία ἀνυπομονησία νὰ ξεκινήσουν
ἀμέσως. ῎Εχοντας πληρώσει τὰ χρήματα ποὺ τοὺς ζη-
τήθηκαν, καὶ τὰ ὁποῖα ἀνῆλθαν σὲ πενήντα λίρες καὶ πέ-
ντε σελίνια μὲ βάση τὸ κανονικὸ τιμολόγιο γιὰ εἰδικὰ
τρένα τῶν πέντε σελινιῶν τὸ μίλι, ἀπαίτησαν νὰ τοὺς
ὁδηγήσουν στὸ βαγόνι καὶ κατέλαβαν ἀμέσως τὶς θέσεις
τους, ἂν καὶ τοὺς εἰπώθηκε ὅτι θὰ χρειαζόταν νὰ περά-
234 ARTHUR CONAN DOYLE

σει κοντὰ μία ὥρα πρὶν ἀπελευθερωθεῖ ἡ γραμμή. στὸ

μεταξὺ μιὰ ἐκπληκτικὴ σύμπτωση εἶχε σημειωθεῖ στὸ
γραϕεῖο ἀπ ᾽τὸ ὁποῖο μόλις εἶχε βγεῖ ὁ μεσιὲ Καρατάλ.
῞Ενα αἴτημα γιὰ εἰδικὸ τρένο δὲν εἶναι κάτι τὸ πολὺ
ἀσυνήθιστο σ ᾽ἕνα πλούσιο ἐμπορικὸ κέντρο, ἀλλὰ τὸ ἐν-
δεχόμενο νὰ ζητηθοῦν δύο τὸ ἴδιο ἀπόγευμα ἦταν ἐξαι-
ρετικὰ σπάνιο. ῾Ωστόσο ὁ κύριος Μπλὰντ δὲν εἶχε προ-
λάβει νὰ ξεμπερδέψει μὲ τὸν πρῶτο ταξιδιώτη κι ἐμϕα-
νίστηκε καὶ δεύτερος μὲ τὸ ἴδιο αἴτημα. ῏ηταν κάποιος
κύριος ῎Ορας Μούρ, ἕνας ἀριστοκρατικὸς ἄντρας μὲ στρα-
τιωτικὸ παρουσιαστικό, ποὺ ἰσχυρίστηκε ὅτι ἡ ξαϕνικὴ
σοβαρὴ ἀσθένεια τῆς γυναίκας του στὸ Λονδίνο καθι-
στοῦσε ἀπολύτως ἐπιβεβλημένο νὰ ξεκινήσει γιὰ κεῖ χω-
ρὶς νὰ καθυστερήσει ἔστω καὶ λεπτό. ῾η ἀγωνία καὶ τὸ
ἄγχος του ἦταν τόσο προϕανῆ ὥστε ὁ κύριος Μπλὰντ
ἔκανε ὅ,τι ἦταν δυνατὸ γιὰ ν ᾽ἀνταποκριθεῖ στὴν ἐπιθυ-
μία του. Δεύτερο εἰδικὸ τρένο ἀποκλειόταν, μιὰ κι ἡ συ-
νηθισμένη τοπικὴ ἐξυπηρέτηση ἦταν ἤδη κάπως ἀπορ-
ρυθμισμένη ἀπὸ τὸ πρῶτο. ῾υπῆρχε ὅμως ἡ ἐναλλακτι-
κὴ λύση νὰ μοιραστεῖ ὁ κύριος Μοὺρ τὸ κόστος γιὰ τὸ
τρένο τοῦ μεσιὲ Καρατὰλ καὶ νὰ ταξιδέψει στὸ ἄλλο ἄδειο
διαμέρισμα τῆς πρώτης θέσης ἂν ὁ μεσιὲ Καρατὰλ δὲ
συμϕωνοῦσε νὰ τὸν δεχτεῖ στὸ διαμέρισμα ποὺ βρισκό-
ταν ἐκεῖνος. ῏ηταν δύσκολο νὰ ὑπάρξει ἀντίρρηση σὲ
μιὰ τέτοια ρύθμιση, ὅμως ὁ μεσιὲ Καρατάλ, ὅταν τοῦ
ἔγινε ἡ πρόταση ἀπὸ τὸν κύριο Πίτερ Χούντ, ἀρνήθηκε
ἀκόμη καὶ νὰ τὴ σκεϕτεῖ. Τὸ τρένο ἦταν δικό του, εἶ-
πε, καὶ θὰ ἐπέμενε γιὰ τὴν ἀποκλειστικὴ χρήση του.
Κανένα ἐπιχείρημα δὲ στάθηκε ἱκανὸ νὰ κάμψει τὶς ἀγε-
νεῖς ἀντιρρήσεις του, καὶ τελικὰ ἡ ἰδέα ἐγκαταλείϕθηκε.
 ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ 235

῾Ο κύριος ῎Ορας Μοὺρ ἔϕυγε ἀπ ᾽τὸ σταθμὸ σὲ κακὴ κα-

τάσταση, ἔχοντας ἐνημερωθεῖ ὅτι ἡ μοναδικὴ λύση του
ἦταν νὰ πάρει τὸ τακτικὸ ἀργὸ τρένο ποὺ ϕεύγει ἀπὸ
τὸ Λίβερπουλ στὶς ἕξι. στὶς τέσσερις καὶ τριανταένα λε-
πτὰ ἀκριβῶς, σύμϕωνα μὲ τὸ ρολόι τοῦ σταθμοῦ, τὸ εἰ-
δικὸ τρένο, ὅπου ἐπέβαιναν ὁ μεσιὲ Καρατὰλ κι ὁ γιγα-
ντόσωμος συνοδός του, ξεκίνησε ἀπ ᾽τὸ σταθμὸ τοῦ Λί-
βερπουλ. ῾η γραμμὴ ἦταν ἐκείνη τὴν ὥρα ἐλεύθερη καὶ
δὲ θὰ μεσολαβοῦσε καμία στάση ὣς τὸ Μάντσεστερ.
Τὰ τρένα τῆς «London and West Coast Railway»
κινοῦνται στὶς γραμμὲς ἄλλης ῾Εταιρείας μέχρι τὴν πό-
λη αὐτή, στὴν ὁποία τὸ εἰδικὸ τρένο θὰ ἔπρεπε νὰ ϕτά-
σει πρὶν ἀπὸ τὶς ἕξι. στὶς ἕξι παρὰ τέταρτο προκλήθη-
κε ἀρκετὴ ἔκπληξη καὶ κάποια ἀνησυχία μεταξὺ τῶν
στελεχῶν τῆς ῾Εταιρείας στὸ Λίβερπουλ ἀπὸ τὴ λήψη
ἑνὸς τηλεγραϕήματος ἀπ ᾽τὸ Μάντσεστερ ποὺ ἔλεγε ὅτι
δὲν εἶχε ϕτάσει ἀκόμη. Μιὰ ἔρευνα ποὺ στράϕηκε πρὸς
τὸ σὲντ ῎Ελενς, τὸ ὁποῖο βρίσκεται στὸ ἕνα τρίτο τῆς
ἀπόστασης ἀνάμεσα στὶς δύο πόλεις, ἀπέϕερε τὴν ἀκό-
λουθη ἀπάντηση:
Πρὸς Τζέιμς Μπλάντ, Προϊστάμενο Κεντρικῶν τῆς L.
& W.C., Λίβερπουλ – Εἰδικὸ τρένο πέρασε ἀπὸ ἐδῶ στὶς
4.52, στὴν προβλεπόμενη ὥρα – ντόουστερ, σὲντ ῎Ελενς.

Τὸ τηλεγράϕημα αὐτὸ ἐλήϕθη στὶς ἕξι καὶ σαράντα.

στὶς ἕξι καὶ πενηνταένα, δεύτερο μήνυμα ἦρθε ἀπὸ τὸ
Μάντσεστερ:
Κανένα σημάδι τοῦ εἰδικοῦ τρένου γιὰ τὸ ὁποῖο μᾶς ἐνη-
μερώσατε.
236 ARTHUR CONAN DOYLE

Καὶ δέκα λεπτὰ ἀργότερα ἕνα τρίτο, πιὸ ἀνεξήγητο:

῾υποθέτουμε κάποιο λάθος ὡς πρὸς ἀναϕερόμενη κίνηση
εἰδικοῦ τρένου. Τοπικὸ τρένο ἀπὸ σὲντ ῎Ελενς μόλις
ἔϕτασε καὶ δὲν εἶδαν τὸ εἰδικὸ πουθενά. Παρακαλοῦμε
τηλεγραϕῆστε ὁδηγίες – Μάντσεστερ.

Τὸ θέμα προσλάμβανε μιὰν ἀπίστευτη τροπή, παρόλο

ποὺ ἀπὸ μιὰ ἄποψη τὸ τελευταῖο τηλεγράϕημα ἀνακού-
ϕισε τὶς ᾽αρχὲς στὸ Λίβερπουλ. ῍αν εἶχε συμβεῖ ἀτύ-
χημα στὸ εἰδικὸ τρένο, θὰ ἦταν ἀπίθανο νὰ περάσει τὸ
τοπικὸ τρένο ἀπὸ τὴν ἴδια γραμμὴ χωρὶς νὰ τὸ ἀντιλη-
ϕθεῖ. ᾽αλλὰ πάλι, ποιά ἦταν ἡ ἐναλλακτικὴ ἑρμηνεία;
Ποῦ μπορεῖ νὰ ἦταν τὸ τρένο; Εἶχε μήπως μετακινηθεῖ
γιὰ κάποιον λόγο σὲ γραμμὴ ἀναμονῆς γιὰ νὰ ἐπιτρα-
πεῖ νὰ περάσει τὸ βραδύτερο τρένο; Μιὰ τέτοια ἑρμηνεία
ἦταν δυνατὴ ἂν ἔπρεπε νὰ ἐπισκευαστεῖ κάποια βλάβη.
῞Ενα τηλεγράϕημα στάλθηκε σὲ καθέναν ἀπὸ τοὺς σταθ-
μοὺς ἀνάμεσα στὸ σὲντ ῎Ελενς καὶ τὸ Μάντσεστερ, κι
ὁ προϊστάμενος καὶ ὁ ὑπεύθυνος κίνησης περίμεναν μὲ
ἀπερίγραπτη ἀγωνία πάνω ἀπὸ τὸν τηλέγραϕο τὶς σχε-
τικὲς ἀπαντήσεις ποὺ θὰ τοὺς ἐπέτρεπαν νὰ ποῦν μὲ βε-
βαιότητα τί εἶχε ἀπογίνει τὸ ἐξαϕανισμένο τρένο. Οἱ ἀπα-
ντήσεις ἦρθαν μὲ τὴ σειρὰ μὲ τὴν ὁποία στάλθηκαν οἱ
ἐρωτήσεις, ποὺ ἦταν ἡ σειρὰ τῶν σταθμῶν, ἀρχίζοντας
ἀπὸ τὸ σὲντ ῎Ελενς:
«Εἰδικὸ πέρασε ἀπὸ ἐδῶ 5.00 – Κόλινς Γκρίν».
«Εἰδικὸ πέρασε ἀπὸ ἐδῶ 5.05 – ᾽Ερλστόουν».
«Εἰδικὸ πέρασε ἀπὸ ἐδῶ 5.10 – νιούτον».
«Εἰδικὸ πέρασε ἀπὸ ἐδῶ 5.20 – Κάνιον Τζάνκσιον».
 ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ 237

«Κανένα εἰδικὸ τρένο δὲν πέρασε ἀπὸ ἐδῶ – Μπάρτον

Μός».

Οἱ δύο ἀξιωματοῦχοι κοιτάχτηκαν ἔκπληκτοι.

— Δὲ μοῦ ᾽χει ξανασυμβεῖ στὰ τριάντα χρόνια πεί-
ρας ποὺ ἔχω, εἶπε ὁ κύριος Μπλάντ.
— ᾽απολύτως πρωτοϕανὲς κι ἀνεξήγητο, κύριε. Τὸ
εἰδικὸ τρένο ἔπαθε βλάβη ἀνάμεσα στὸ Κάνιον Τζάνκ-
σιον καὶ στὸ Μπάρτον Μός.
— Κι ὅμως, δὲν ὑπάρχει σιδηροτροχιὰ ἀναμονῆς, ἀπ ᾽
ὅσο μὲ βοηθάει ἡ μνήμη μου, ἀνάμεσα στοὺς δύο σταθ-
μούς. Τὸ εἰδικὸ θὰ πρέπει νὰ βγῆκε ἀπὸ τὶς ράγες.
— Μὰ πῶς γίνεται νὰ πέρασε τὸ τοπικὸ τῶν 4.50
ἀπὸ τὴν ἴδια γραμμὴ χωρὶς νὰ τὸ δεῖ;
— Δὲν ὑπάρχει ἄλλη ἐξήγηση, κύριε Χούντ· ἔτσι
πρέπει νά ᾽γινε. ᾽Ενδεχομένως τὸ τοπικὸ τρένο νὰ πα-
ρατήρησε κάτι ποὺ ἴσως ρίξει ϕῶς στὸ θέμα. θὰ τηλε-
γραϕήσουμε στὸ Μάντσεστερ γιὰ περισσότερες πληρο-
ϕορίες καὶ στὸ Κάνιον Τζάνκσιον μὲ ὁδηγίες νὰ ἐλεγ-
χθεῖ ἀμέσως ἡ γραμμὴ μέχρι τὸ Μπάρτον Μός.
῾η ἀπάντηση ἀπὸ τὸ Μάντσεστερ ἦρθε μέσα σὲ με-
ρικὰ λεπτά:
Κανένα νέο γιὰ ἐξαϕανισμένο εἰδικὸ τρένο. ῾Οδηγὸς καὶ
ὑπεύθυνος ἀσϕαλείας τοπικοῦ τρένου βεβαιώνουν κα-
νένα ἀτύχημα μεταξὺ Κάνιον Τζάνκσιον καὶ Μπάρτον
Μός. Γραμμὴ καθαρὴ καὶ κανένα σημάδι γιὰ κάτι ἀσυ-
νήθιστο – Μάντσεστερ.

— ῾Ο ὁδηγὸς καὶ ὁ ϕύλακας θὰ πρέπει ν ᾽ ἀπολυθοῦν,

εἶπε ὁ κύριος Μπλὰντ βλοσυρά. ῎Εχει γίνει καταστροϕὴ
238 ARTHUR CONAN DOYLE

καὶ δὲν τὸ κατάλαβαν. Τὸ εἰδικὸ τρένο ἐκτροχιάστηκε

προϕανῶς χωρὶς νὰ πειραχτεῖ ἡ γραμμή· τὸ πῶς μπο-
ρεῖ νὰ συνέβη ὑπερβαίνει ἀκόμη καὶ τὴ ϕαντασία μου,
ἀλλὰ ἔτσι πρέπει νά ᾽γινε, καὶ θὰ λάβουμε τελικὰ ἕνα
τηλεγράϕημα ἀπὸ τὸ Κάνιον ἢ τὸ Μπάρτον Μὸς ποὺ
θὰ λέει ὅτι τὸ βρῆκαν στὸ βάθος καμιᾶς χαράδρας.
᾽αλλὰ ἡ προϕητεία τοῦ κυρίου Μπλὰντ δὲν ἦταν
γραϕτό της νὰ ἐκπληρωθεῖ. Μισὴ ὥρα πέρασε καὶ μετὰ
ἦρθε τὸ ἀκόλουθο μήνυμα ἀπὸ τὸν σταθμάρχη τοῦ Κά-
νιον Τζάνκσιον:
Δὲν ὑπάρχουν ἴχνη τοῦ χαμένου τρένου. Εἶναι ἀπολύτως
βέβαιο ὅτι πέρασε ἀπὸ ᾽δῶ κι ὅτι δὲν ἔϕτασε στὸ Μπάρ-
τον Μός. ᾽αποσυνδέσαμε μηχανὴ ἀπὸ ἐμπορικὴ ἁμα-
ξοστοιχία καὶ διέτρεξα ὁ ἴδιος ὅλη τὴ γραμμὴ καὶ δὲν
ὑπάρχει ἴχνος ἀπὸ ἀτύχημα.

῾Ο κύριος Μπλὰντ τράβηξε τὰ μαλλιά του ἀπ ᾽τὴν ἀμη-

χανία του.
—Πρόκειται γιὰ ὁμαδικὴ τρέλα, Χούντ! ξέσπασε.
᾽Εξαϕανίζεται τρένο στὴν ᾽αγγλία μέρα-μεσημέρι σὰ ν ᾽
ἄνοιξε ἡ γῆ καὶ νὰ τὸ κατάπιε; Εἶναι γελοῖο. Μιὰ μη-
χανή, ἕνα βαγόνι μὲ καύσιμα, δύο βαγόνια, μιὰ σκευο-
ϕόρος, πέντε ἄνθρωποι – κι ὅλ᾽αὐτὰ ἐξαϕανίστηκαν σὲ
μιὰ εὐθεία σιδηροδρομικὴ γραμμή! ῍αν δὲν ἔχουμε κάτι
θετικὸ μέσα στὴν ἑπόμενη ὥρα, θὰ πάρω τὸν ἐπιθεω-
ρητὴ Κόλινς καὶ θὰ πάω ἐκεῖ ὁ ἴδιος.
Κι ἐπιτέλους συνέβη καὶ κάτι θετικό. Εἶχε τὴ μορ-
ϕὴ ἑνὸς νέου τηλεγραϕήματος ἀπὸ τὸ Κάνιον Τζάνκ-
σιον:
 ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ 239

Μὲ λύπη μου ἀναϕέρω ὅτι τὸ πτῶμα τοῦ Τζὸν σλέιτερ,

μηχανοδηγοῦ τοῦ εἰδικοῦ τρένου, μόλις βρέθηκε ἀνά-
μεσα σὲ σχίνους σὲ ἀπόσταση δυόμισι μιλίων ἀπὸ τὸ
Τζάνκσιον. Εἶχε πέσει ἀπὸ τὴ μηχανή, κύλησε στὴν πλα-
γιὰ καὶ χώθηκε ἀνάμεσα στοὺς θάμνους. Τραύματα στὸ
κεϕάλι ἀπὸ τὴν πτώση ϕαίνεται πὼς εἶναι ἡ αἰτία τοῦ
θανάτου. ῾η περιοχὴ ἔχει ἐρευνηθεῖ προσεκτικὰ καὶ δὲν
ὑπάρχει ἴχνος ἀπ ᾽τὸ χαμένο τρένο.

῾η χώρα βρισκόταν, ὅπως ἔχει ἤδη ὑπογραμμιστεῖ, στὰ

πρόθυρα πολιτικῆς κρίσης, καὶ ἡ προσοχὴ τῆς κοινῆς γνώ-
μης εἶχε ἐπιπλέον στραϕεῖ στὶς σημαντικὲς κι ἐντυπω-
σιακὲς ἐξελίξεις στὸ Παρίσι, ὅπου ἕνα πελώριο σκάν-
δαλο ἀπειλοῦσε ν ᾽ἀνατρέψει τὴν κυβέρνηση καὶ νὰ κα-
ταστρέψει τὴ ϕήμη πολλῶν ἐπιϕανῶν ἀνδρῶν τῆς Γαλ-
λίας. Οἱ ἐϕημερίδες ἦταν πλημμυρισμένες ἀπὸ τὰ γε-
γονότα αὐτὰ καὶ ἡ ἐκπληκτικὴ ἐξαϕάνιση τοῦ εἰδικοῦ
τρένου τράβηξε λιγότερη προσοχὴ ἀπ ᾽ὅση θὰ εἶχε συ-
γκεντρώσει σὲ εἰρηνικότερους καιρούς. ῾Ο ἀλλόκοτος χα-
ρακτήρας τοῦ συμβάντος συνέβαλε ὥστε νὰ μειωθεῖ τὸ
ἐνδιαϕέρον, γιατὶ οἱ ἐϕημερίδες ἔδειχναν νὰ μὴν πιστεύουν
τὰ γεγονότα ὅπως τοὺς παρουσιάζονταν. Περισσότερες
ἀπὸ μία ἐϕημερίδες τοῦ Λονδίνου ἀντιμετώπισαν τὸ θέ-
μα ὡς μιὰ ἔξυπνη ϕάρσα, μέχρι ποὺ ἡ δικαστικὴ προα-
νάκριση γιὰ τὸν ἄτυχο μηχανοδηγό (ἔρευνα ποὺ δὲν ἀπέ-
δωσε κάτι τὸ σημαντικό) τὶς ἔπεισε γιὰ τὴν τραγικό-
τητα τοῦ ἐπεισοδίου.
῾Ο κύριος Μπλάντ, συνοδευόμενος ἀπ ᾽τὸν ἐπιθεω-
ρητὴ Κόλινς, τὸν ἀρχαιότερο ἀξιωματικὸ ἀσϕαλείας στὴν
ὑπηρεσία τῆς ῾Εταιρείας, πῆγε στὸ Κάνιον Τζάνκσιον τὸ
240 ARTHUR CONAN DOYLE

ἴδιο ἀπόγευμα, καὶ ἡ ἔρευνά τους διήρκεσε ὅλη τὴν ὑπό-

λοιπη μέρα ἀλλὰ κατέληξε σὲ τελείως ἀρνητικὰ ἀποτε-
λέσματα· ὄχι μόνο δὲ βρέθηκε ἴχνος ἀπὸ τὸ ἐξαϕανι-
σμένο τρένο, ἀλλὰ δὲ στάθηκε δυνατὸ νὰ γίνει καὶ κάποια
εἰκασία ποὺ ἴσως νὰ ἐξηγοῦσε τὰ γεγονότα. Παράλλη-
λα, ἡ ἐπίσημη ἀναϕορὰ τοῦ ἐπιθεωρητῆ Κόλινς (ποὺ
βρίσκεται μπροστά μου καθὼς γράϕω) συνέβαλε ὥστε
νὰ καταδειχθεῖ ὅτι τὰ ἐνδεχόμενα ἦταν περισσότερα ἀπ ᾽
ὅσα θὰ περίμενε κανείς:
«Καταμῆκος τῆς σιδηροδρομικῆς γραμμῆς ἀνάμεσα
σ ᾽αὐτὰ τὰ δύο σημεῖα», ἔγραψε, «ἡ περιοχὴ εἶναι διά-
στικτη ἀπὸ ἐργοστάσια σιδερικῶν κι ἀνθρακωρυχεῖα.
Φυσικά, μερικὰ εἶναι σὲ λειτουργία καὶ μερικὰ ἔχουν
ἐγκαταλειϕθεῖ. ῾υπάρχουν ὄχι λιγότερα ἀπὸ δώδεκα
ποὺ ἔχουν μικρὲς σιδηροτροχιὲς ἀπὸ τὶς ὁποῖες διακι-
νοῦνται στὴν κεντρικὴ γραμμὴ βαγονέτα. αὐτὲς πρέπει
ϕυσικὰ ν ᾽ἀποκλειστοῦν. ᾽Εκτὸς ἀπ ᾽αὐτὲς ὅμως, ὑπάρ-
χουν ἑπτὰ ποὺ ἔχουν, ἢ εἶχαν, κανονικὲς γραμμὲς ποὺ
ἐκτείνονται καὶ συνδέονται σὲ κάποια σημεῖα μὲ τὴν κύ-
ρια γραμμὴ ἔτσι ὥστε νὰ μεταϕέρουν τὸ προϊόν τους
ἀπὸ τὸ στόμιο τοῦ ὀρυχείου στὰ μεγάλα κέντρα διανο-
μῆς. σὲ κάθε περίπτωση οἱ γραμμὲς αὐτὲς εἶναι μήκους
μερικῶν μόνο μιλίων. ᾽απὸ τὶς ἑπτά, οἱ τέσσερις ἀνή-
κουν σὲ ἀνθρακωρυχεῖα ποὺ ἔχουν ἐξαντληθεῖ τὰ ἀπο-
θέματά τους, ἢ τουλάχιστον σὲ πηγάδια ποὺ δὲ χρησι-
μοποιοῦνται πιά. Εἶναι τὰ ὀρυχεῖα ρεντγκόντλετ, Χίρο,
σλὸϕ ὀϕ ντέσποντ καὶ Χαρτσίζ, ἐκ τῶν ὁποίων τὸ τε-
λευταῖο ἦταν μέχρι πρὶν ἀπὸ δέκα χρόνια ἕνα ἀπὸ τὰ κύ-
ρια ἀνθρακωρυχεῖα τοῦ Λανκασάιρ. αὐτὲς οἱ τέσσερις
γραμμὲς θὰ πρέπει ν ᾽ἀϕαιρεθοῦν ἀπὸ τὴν ἔρευνά μας,
 ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ 241

γιατὶ, γιὰ ν ᾽ἀποτραποῦν πιθανὰ ἀτυχήματα, οἱ πλησιέ-

στερες πρὸς τὴν κεντρικὴ γραμμὴ ράγες ἔχουν ἀϕαιρε-
θεῖ καὶ δὲν ὑπάρχει πιὰ σύνδεση. ᾽απομένουν ἄλλες τρεῖς
γραμμὲς ποὺ ὁδηγοῦν: α´. στὸ ᾽Εργοστάσιο σιδερικῶν
Κάρνστοκ, β´. στὸ ᾽ανθρακωρυχεῖο Μπὶγκ Μπέν, γ´. στὸ
᾽ανθρακωρυχεῖο Περσίβερανς.
»᾽απ ᾽αὐτές, ἡ γραμμὴ τοῦ Μπὶγκ Μπὲν δὲν εἶναι
μεγαλύτερη τοῦ ἑνὸς τετάρτου τοῦ μιλίου καὶ καταλήγει
σ ᾽ἕναν τοῖχο ἀπὸ ἄνθρακα ποὺ περιμένει τὴ μεταϕορά
του ἀπὸ τὸ στόμιο τοῦ ὀρυχείου. Τίποτα τὸ ἰδιαίτερο δὲν
εἶδε ἢ ἄκουσε κανένας ἐκεῖ. ῾η γραμμὴ τοῦ ᾽Εργοστα-
σίου Κάρνστοκ ἦταν μπλοκαρισμένη ὅλη μέρα στὶς 3 ᾽Ιου-
νίου ἀπὸ δεκαέξι ϕορτία αἱματίτη. Εἶναι μονὴ γραμμὴ
καὶ δὲ θὰ μποροῦσε νὰ περάσει τίποτα. ῞Οσο γιὰ τὴ γραμ-
μὴ τοῦ Περσίβερανς, εἶναι μεγάλη καὶ διπλὴ κι ἔχει ση-
μαντικὴ κίνηση, γιατὶ ἡ παραγωγὴ τοῦ ἀνθρακωρυχείου
εἶναι πολὺ μεγάλη. στὶς 3 ᾽Ιουνίου ἡ κίνηση αὐτὴ συ-
νεχίστηκε κανονικά· ἑκατοντάδες ἄντρες, περιλαμβα-
νομένου κι ἑνὸς συνεργείου ἐπισκευῆς σιδηροδρομικῶν
γραμμῶν, ἐργάζονταν καταμῆκος τῶν δυόμισι μιλίων ποὺ
εἶναι τὸ συνολικὸ μῆκος τῆς γραμμῆς, καὶ εἶναι ἀδια-
νόητο νὰ πέρασε ἕνα μὴ ἀναμενόμενο τρένο χωρὶς νὰ συ-
γκεντρώσει τὴ γενικὴ προσοχή. θὰ πρέπει νὰ ἐπιση-
μανθεῖ ἐπίσης ὅτι αὐτὴ ἡ δευτερεύουσα γραμμὴ εἶναι
πλησιέστερα πρὸς τὸ σὲντ ῎Ελενς ἀπ ᾽τὸ σημεῖο ὅπου
βρέθηκε ὁ μηχανοδηγός, ἔτσι ὥστε ἔχουμε κάθε λόγο νὰ
πιστεύουμε ὅτι τὸ τρένο εἶχε περάσει τὸ σημεῖο ἐκεῖνο
πρὶν τοῦ συμβεῖ ὅ,τι τοῦ συνέβη.
»῞Οσο γιὰ τὸν Τζὸν σλέιτερ, δὲν προέκυψε κάποιο
στοιχεῖο ἀπὸ τὴν ἐμϕάνιση ἢ τὰ τραύματά του. Τὸ μόνο
242 ARTHUR CONAN DOYLE

ποὺ εἴμαστε σὲ θέση νὰ ποῦμε εἶναι πώς, ἀπ ᾽ὅσα μπο-

ροῦμε νὰ δοῦμε, βρῆκε τὸ θάνατο πέϕτοντας ἀπὸ τὴ μη-
χανή, ἀλλὰ ἂν καὶ γιατί ἔπεσε ἢ τί ἀπέγινε ἡ μηχανὴ
μετὰ τὴν πτώση του εἶναι ἕνα ἐρώτημα γιὰ τὸ ὁποῖο δὲν
αἰσθάνομαι ὅτι ἔχω τὴ δυνατότητα νὰ ἐκϕέρω γνώμη».
Καταλήγοντας, ὁ ἐπιθεωρητὴς ὑπέβαλε στὸ Διοικη-
τικὸ συμβούλιο τὴν παραίτησή του, ὄντας ἐξαιρετικὰ
ἐκνευρισμένος ἀπὸ μιὰ κατηγορία γιὰ ἀνεπάρκεια στὶς
ἐϕημερίδες τοῦ Λονδίνου.

῞Ενας μήνας πέρασε, στὴ διάρκεια τοῦ ὁποίου τόσο ἡ

ἀστυνομία ὅσο καὶ ἡ ῾Εταιρεία συνέχισαν τὶς ἔρευνές τους
χωρὶς τὴν παραμικρὴ ἐπιτυχία. Μιὰ ἀμοιβὴ προσϕέρ-
θηκε καὶ μιὰ ἀσυλία ἐξαγγέλθηκε σὲ περίπτωση ἐγκλή-
ματος, ἀλλὰ καὶ οἱ δύο παροχὲς παρέμειναν ἀδιεκδίκη-
τες. Κάθε μέρα οἱ πολίτες ἄνοιγαν τὶς ἐϕημερίδες τους
μὲ τὴ βεβαιότητα πὼς ἕνα τόσο ἀλλόκοτο μυστήριο θὰ
εἶχε τελικὰ διαλευκανθεῖ, ἀλλὰ οἱ βδομάδες περνοῦσαν
καὶ ἡ λύση δὲν ἔλεγε νὰ προκύψει. ῾υπὸ τὸ ϕῶς τῆς μέ-
ρας, ἕνα ἀπόγευμα τοῦ ᾽Ιουνίου, στὴν πιὸ πυκνοκατοι-
κημένη περιοχὴ τῆς ᾽αγγλίας, ἕνα τρένο μὲ τοὺς ἐπι-
βάτες του εἶχε ἐξαϕανιστεῖ λὲς καὶ κάποιος δεξιοτέχνης
τῆς ᾽Εϕαρμοσμένης Χημείας τὸ εἶχε μετατρέψει σὲ ἀέ-
ριο. Πράγματι, ἀνάμεσα στὶς διάϕορες εἰκασίες ποὺ προ-
βλήθηκαν ἀπὸ τὸν λαϊκὸ Τύπο ὑπῆρξαν μερικὲς οἱ ὁποῖες
ὑποστήριζαν σοβαρὰ ὅτι ὑπερϕυσικοί, ἢ τουλάχιστον
μεταϕυσικοί, παράγοντες συνδέονταν μὲ τὸ μυστήριο κι
ὅτι ὁ δύσμορϕος μεσιὲ Καρατὰλ ἦταν ἴσως κάποιος ποὺ
ἦταν πιὸ γνωστὸς μ᾽ἕνα λιγότερο εὐγενικὸ ὄνομα. ῎αλ-
 ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ 243

λοι ἑστίαζαν τὴν προσοχή τους στὸν μελαχρινὸ συνοδό

του καὶ θεωροῦσαν αὐτὸν ὡς τὸν ὑπεύθυνο τῆς ἀνεξήγη-
της ἐξαϕάνισης, ἀλλὰ τί ἀκριβῶς ἦταν αὐτὸ ποὺ εἶχε
κάνει, δὲ στάθηκε δυνατὸ νὰ διατυπωθεῖ μὲ λέξεις.
᾽ανάμεσα στὶς πολλὲς ἑρμηνεῖες ποὺ ὑποστηρίχθη-
καν ἀπὸ διάϕορες ἐϕημερίδες ἢ ἰδιωτικοὺς ἐρευνητὲς
ὑπῆρξαν μιὰ-δυὸ ποὺ ἦταν ἀρκετὰ λογικὲς ὥστε νὰ προ-
σελκύσουν τὴν προσοχὴ τοῦ κοινοῦ. Μία, ποὺ ἐμϕανί-
στηκε στοὺς Times μὲ τὴν ὑπογραϕὴ ἑνὸς διάσημου τὴν
ἐποχὴ ἐκείνη ἐρασιτέχνη ἀναλυτῆ, ἐπιχείρησε νὰ χει-
ριστεῖ τὸ θέμα μὲ κριτικὸ καὶ ἡμιεπιστημονικὸ τρόπο.
῞Ενα ἀπόσπασμα πρέπει ν᾽ἀρκεῖ, ἂν κι οἱ περίεργοι μπο-
ροῦν νὰ δοῦν ὁλόκληρη τὴν ἐπιστολή του στὸ ϕύλλο τῆς
3ης ᾽Ιουλίου. ῾υποστήριζε τὰ ἑξῆς:
᾽αποτελεῖ μία ἀπὸ τὶς στοιχειώδεις ἀρχὲς τῆς ᾽Εϕαρμο-
σμένης Λογικῆς πὼς ὅταν τὸ ἀδύνατο ἔχει ἀποκλεισθεῖ,
τότε αὐτὸ ποὺ ἀπομένει, ὁσοδήποτε ἀπίθανο, πρέπει νὰ
περιλαμβάνει τὴν ἀλήθεια. Εἶναι βέβαιο ὅτι τὸ τρένο ἔϕυ-
γε ἀπὸ τὸ Κάνιον Τζάνκσιον. Εἶναι βέβαιο ὅτι δὲν ἔϕτα-
σε στὸ Μπάρτον Μός. Εἶναι στὸν ὕψιστο βαθμὸ ἀπίθανο,
ἀλλὰ πάντως δυνατό, νὰ πῆρε μία ἀπὸ τὶς ἑπτὰ διαθέ-
σιμες δευτερεύουσες γραμμές. Εἶναι προϕανῶς ἀδύνα-
το γιὰ ἕνα τρένο νὰ κινηθεῖ ὅπου δὲν ὑπάρχουν ράγες,
καὶ κατὰ συνέπεια μποροῦμε νὰ μειώσουμε τὰ ἀπίθανά
μας στὶς τρεῖς ἀνοιχτὲς γραμμές, δηλαδὴ τῆς σιδηρουρ-
γίας Κάρνστοκ καὶ τῶν ᾽ανθρακωρυχείων Μπὶγκ Μπὲν
καὶ Περσίβερανς. ῾υπάρχει καμιὰ μυστικὴ ὀργάνωση ἀν-
θρακωρύχων, μιὰ ἀγγλικὴ καμόρα, ποὺ εἶναι ἱκανὴ νὰ
καταστρέϕει τρένα κι ἐπιβάτες; Εἶναι ἀπίθανο ἀλλὰ
δὲν εἶναι ἀδύνατο. ῾Ομολογῶ ὅτι δὲν μπορῶ νὰ ὑποδείξω
ὁποιαδήποτε ἄλλη λύση. θὰ συμβούλευα ὁπωσδήποτε
244 ARTHUR CONAN DOYLE

τὴν ἑταιρεία νὰ στρέψει ὅλες τὶς προσπάθειές της στὴν

παρατήρηση αὐτῶν τῶν τριῶν γραμμῶν καὶ τῶν ἐργα-
τῶν στὸ τέρμα τους. Μιὰ προσεκτικὴ παρακολούθηση
τῶν ἐνεχυροδανειστηρίων τῆς περιοχῆς ἴσως ϕέρει στὸ
ϕῶς κάποια δηλωτικὰ στοιχεῖα.

῾η ὑπόδειξη, ποὺ προερχόταν ἀπὸ μιὰ ἀναγνωρισμένη

αὐθεντία πάνω σὲ τέτοια θέματα, προκάλεσε σημαντι-
κὸ ἐνδιαϕέρον ἀλλὰ καὶ μιὰ ἔντονη ἀντίδραση ἀπὸ ἐκεί-
νους ποὺ θεωροῦσαν ὅτι μιὰ τέτοια σκέψη ἀποτελοῦσε
μιὰ γελοία συκοϕαντία σὲ βάρος ἔντιμων καὶ ἄξιων ἀν-
θρώπων. ῾η μοναδικὴ ἀπάντηση στὴν κριτικὴ αὐτὴ ἦταν
μιὰ πρόκληση στοὺς ἀντιδρῶντες νὰ παρουσιάσουν ρεα-
λιστικότερες ἐξηγήσεις στὴν κοινὴ γνώμη. σὲ ἀπάντη-
ση τῆς πρόκλησης αὐτῆς, ἀκολούθησαν δύο ἄλλες ἐκ-
δοχές (Times, 7 καὶ 9 ᾽Ιουλίου). ῾η πρώτη ὑποστήριζε
ὅτι τὸ τρένο ἴσως νὰ εἶχε ἐκτροχιαστεῖ καὶ νὰ βρισκό-
ταν βυθισμένο στὸ Λανκασάιρ καὶ σταϕορντσάιρ Κά-
ναλ, ποὺ κυλάει παράλληλα πρὸς τὴ σιδηροδρομικὴ γραμ-
μὴ γιὰ μερικὲς ἑκατοντάδες γιάρδες. ῾η ἰδέα αὐτὴ ἀπορ-
ρίϕθηκε λόγω τῆς γνωστοποίησης τοῦ βάθους τοῦ κανα-
λιοῦ, τὸ ὁποῖο ἦταν τελείως ἀνεπαρκὲς γιὰ νὰ καλύψει
ἕνα τόσο μεγάλο ἀντικείμενο. ῾Ο δεύτερος ἐπιστολογρά-
ϕος ὑπέδειξε νὰ προσεχθεῖ ἰδιαίτερα ἡ τσάντα, ποὺ ϕαί-
νεται ὅτι ἀποτελοῦσε τὴ μοναδικὴ ἀποσκευὴ ποὺ εἶχαν
μαζί τους οἱ ταξιδιῶτες, καὶ ὑποστήριζε ὅτι ἴσως νὰ κρυ-
βόταν στὴν τσάντα κάποιο καινοτόμο ἐκρηκτικὸ τερά-
στιας καὶ κονιορτοποιητικῆς ἰσχύος. ῾Ο προϕανὴς πα-
ραλογισμός, ὡστόσο, τῆς ἰδέας ὅτι ὅλο τὸ τρένο θὰ με-
τατρεπόταν σὲ σκόνη ἀλλὰ οἱ μεταλλικὲς ράγες θὰ πα-
 ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ 245

ρέμεναν ἀνέπαϕες ὑποβάθμιζε τὴν ὅποια τέτοια ἐξήγη-

ση σὲ ἀστεῖο. ῾η ἔρευνα εἶχε περιέλθει σὲ ἀδιέξοδο, ὅταν
συνέβη ἕνα νέο κι ἀναπάντεχο περιστατικό.
Δὲν ἦταν τίποτ ᾽ἄλλο ἀπὸ μιὰ ἐπιστολὴ ποὺ ἔλαβε
ἡ κυρία Μακϕέρσον ἀπὸ τὸν σύζυγό της Τζέιμς Μακ-
ϕέρσον, ποὺ ἦταν ὁ ὑπεύθυνος ἀσϕαλείας τοῦ ἐξαϕανι-
σμένου τρένου. ῾η ἐπιστολή, μὲ ἡμερομηνία 5 ᾽Ιουλίου
1890, ταχυδρομήθηκε ἀπὸ τὴ νέα ῾υόρκη καὶ παραδό-
θηκε στὶς 14 ᾽Ιουλίου. ῾Ορισμένες ἀμϕιβολίες ἐκϕράστη-
καν ὡς πρὸς τὴ γνησιότητά της, ἀλλὰ ἡ κυρία Μακϕέρ-
σον ἦταν κατηγορηματικὴ ὡς πρὸς τὸν γραϕικὸ χαρα-
κτήρα, καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι περιεῖχε ἕνα ἔμβασμα ἑκατὸ
δολαρίων σὲ χαρτονομίσματα τῶν πέντε δολαρίων, ἦταν
ἀρκετὸ γιὰ ν᾽ἀπορριϕθεῖ τὸ ἐνδεχόμενο τῆς ϕάρσας. Κα-
μία διεύθυνση δὲν ὑπῆρχε στὸ γράμμα, τὸ ὁποῖο ἀνέ-
ϕερε τὰ ἑξῆς:
᾽ γαπημένη μου συμβία,
Α
Σὲ σκέϕτομαι συνεχῶς καὶ μοῦ εἶναι ἀδύνατο νὰ σὲ ξε-
χάσω· τὸ ἴδιο καὶ τὴ Λίζι. Προσπαθῶ νὰ τὸ πολεμή-
σω ἀλλὰ εἶναι ἀδύνατο. Σοῦ στέλνω μερικὰ χρήματα τὰ
ὁποῖα θ ᾽ἀλλάξεις σὲ εἴκοσι ἀγγλικὲς λίρες. Εἶναι ἀρ-
κετὰ γιὰ νὰ ἔρθετε ἡ Λίζι κι ἐσὺ σ ᾽αὐτὴν τὴν πλευ-
ρὰ τοῦ Α
᾽ τλαντικοῦ, καὶ θὰ διαπιστώσεις ὅτι τὰ πλοῖα
Hamburg ποὺ κάνουν στάση στὸ Σαουθάμπτον εἶναι πο-
λὺ καλὰ καὶ ϕτηνότερα ἀπὸ τοῦ Λίβερπουλ. ῍Αν ἐρχό-
σασταν ἐδῶ καὶ σταματούσατε στὸ Τζόνστον Χάουζ,
θὰ προσπαθοῦσα νὰ σᾶς ἐνημερώσω πῶς θὰ συναντη-
θοῦμε, ἀλλὰ τὰ πράγματα εἶναι πολὺ δύσκολα γιὰ μένα
πρὸς τὸ παρὸν καὶ δὲν εἶμαι πολὺ εὐτυχισμένος γιατὶ
μοῦ εἶναι δύσκολο νὰ σᾶς ἀπαρνηθῶ καὶ τὶς δυό. ῾Οπό-
246 ARTHUR CONAN DOYLE

τε, ὄχι ἄλλα πρὸς τὸ παρὸν ἀπὸ τὸν ἀγαπημένο σου

σύζυγο,
Τζέιμς Μακϕέρσον
Γιὰ ἕνα διάστημα δημιουργήθηκε ἡ προσδοκία ὅτι τὸ
γράμμα αὐτὸ θὰ ὁδηγοῦσε στὸ ξεκαθάρισμα τῆς ὑπό-
θεσης, εἰδικὰ ἐπειδὴ εἶχε διαπιστωθεῖ ὅτι ἕνας ἐπιβά-
της ποὺ ἔμοιαζε πολὺ μὲ τὸν ἐξαϕανισμένο ὑπεύθυνο
ἀσϕαλείας εἶχε ταξιδέψει ἀπὸ τὸ σαουθάμπτον μὲ τὸ
ὄνομα «σάμερς» μὲ τὸ πλοῖο «Βιστούλα» τῆς γραμμῆς
᾽αμβούργου - νέας ῾υόρκης, τὸ ὁποῖο εἶχε ἀποπλεύσει
στὶς 7 ᾽Ιουνίου. ῾η κυρία Μακϕέρσον καὶ ἡ ἀδερϕή της
Λίζι ντόλτον πῆγαν στὴ νέα ῾υόρκη, ὅπως τοὺς ὑπο-
δείχθηκε, κι ἔμειναν ἐπὶ τρεῖς βδομάδες στὸ Τζόνστον
Χάουζ χωρὶς νὰ ἔχουν καμιὰ ἐπικοινωνία μὲ τὸν ἐξαϕα-
νισμένο ἄντρα. Εἶναι πιθανὸ μερικὰ ἐπιπόλαια σχόλια
στὸν Τύπο νὰ τὸν προειδοποίησαν ὅτι ἡ ἀστυνομία τὶς
χρησιμοποιοῦσε ὡς δόλωμα. Πάντως, ὅπως καὶ νά ᾽ναι,
εἶναι βέβαιο πὼς οὔτε ἔγραψε οὔτε πῆγε, καὶ οἱ γυναῖκες
ὑποχρεώθηκαν τελικὰ νὰ ἐπιστρέψουν στὸ Λίβερπουλ.
Κι ἔτσι εἶχε μείνει τὸ θέμα καὶ συνέχιζε νὰ παρα-
μένει ὣς τὸ τρέχον ἔτος 1898. ῞Οσο κι ἂν ϕαίνεται ἀπί-
στευτο, τίποτα δὲ συνέβη στὴ διάρκεια αὐτῶν τῶν ὀχτὼ
χρόνων ποὺ νὰ ρίξει τὸ ἐλάχιστο ϕῶς στὴν ἀπίστευτη
ἐξαϕάνιση τοῦ εἰδικοῦ τρένου ὅπου ἐπέβαιναν ὁ μεσιὲ
Καρατὰλ κι ὁ συνοδός του. Προσεκτικὲς ἔρευνες στὸ πα-
ρελθὸν τῶν δύο ταξιδιωτῶν ἐπιβεβαίωσαν ἁπλῶς τὸ γε-
γονὸς ὅτι ὁ μεσιὲ Καρατὰλ ἦταν γνωστὸς ὡς κεϕαλαιοῦ-
χος καὶ πολιτικὸς παράγοντας στὴν Κεντρικὴ ᾽αμερικὴ
κι ὅτι στὴ διάρκεια τοῦ ταξιδιοῦ του στὴν Εὐρώπη εἶχε
ἐπιδείξει ἰδιαίτερη πρεμούρα νὰ ϕτάσει στὸ Παρίσι. ῾Ο
 ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ 247

συνοδός του, τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα ἦταν καταχωρημένο

στὶς λίστες τῶν ἐπιβατῶν ὡς «᾽Εντουάρντο Γκόμες»,
ἦταν ἕνας ἄνθρωπός του μὲ βίαιο παρελθὸν ποὺ εἶχε τὴ
ϕήμη τοῦ μπράβου καὶ τοῦ τραμπούκου. ῾υπῆρχαν ὡστό-
σο στοιχεῖα ποὺ ἀποδείκνυαν ὅτι ἦταν εἰλικρινὰ προση-
λωμένος στὰ συμϕέροντα τοῦ μεσιὲ Καρατὰλ κι ὅτι ὁ
τελευταῖος, ὄντας σωματικὰ ἀδύναμος, χρησιμοποιοῦσε
τὸν ἄλλον ὡς σωματοϕύλακα καὶ προστάτη του. θὰ πρέ-
πει νὰ προστεθεῖ ὅτι δὲν ἦρθε καμιὰ πληροϕορία ἀπ ᾽τὸ
Παρίσι ὡς πρὸς τὸ ποιοί μπορεῖ νὰ ἦταν οἱ σκοποὶ τοῦ
βιαστικοῦ ταξιδιοῦ τοῦ μεσιὲ Καρατάλ.
αὐτὰ εἶναι ὅλα τὰ γεγονότα τῆς ὑπόθεσης μέχρι τὴ
δημοσίευση στὶς ἐϕημερίδες τῆς Μασσαλίας τῆς πρόσϕα-
της ὁμολογίας τοῦ Χέρμπερτ ντὲ Λερνάκ, καταδικασμέ-
νου τώρα σὲ θάνατο γιὰ τὴ δολοϕονία ἑνὸς ἐμπόρου ὀνό-
ματι Μπονβαλό. ῾η δήλωσή του μεταϕράζεται κατὰ λέ-
ξη ὡς ἑξῆς:
«Δὲν εἶναι ἀπὸ ἁπλὴ ἀλαζονεία ἢ κομπασμὸ ποὺ
δίνω τὴν πληροϕορία αὐτή, γιατὶ ἂν τέτοιος ἦταν ὁ στό-
χος μου, θ ᾽ἀναϕερόμουν σὲ δεκάδες πράξεις μου ποὺ εἶ-
ναι ἐξίσου ἐντυπωσιακές· τὸ κάνω ὅμως προκειμένου ὁρι-
σμένοι κύριοι στὸ Παρίσι νὰ καταλάβουν πὼς ἐγώ, ποὺ
εἶμαι σὲ θέση νὰ μιλήσω γιὰ τὴν τύχη τοῦ μεσιὲ Κα-
ρατάλ, μπορῶ ἐπίσης νὰ πῶ γιὰ τὸ συμϕέρον ποιῶν καὶ
μὲ ποιῶν τὴν ἐντολὴ ἔγινε ὅ,τι ἔγινε – ἐκτὸς κι ἂν ἡ
ἀνάπαυση ποὺ περιμένω ἔρθει πολὺ γρήγορα. Δεχτεῖτε
τὴν προειδοποίησή μου, κύριοι, πρὶν νὰ εἶναι πολὺ ἀργά.
Τὸν ξέρετε τὸν Χέρμπερτ ντὲ Λερνὰκ καὶ γνωρίζετε ὅτι
οἱ πράξεις του εἶναι ἀπόλυτα συνεπεῖς μὲ τὰ λόγια του.
Βιαστεῖτε λοιπὸν γιατὶ χαθήκατε!
248 ARTHUR CONAN DOYLE

»Πρὸς τὸ παρὸν δὲ θ ᾽ἀναϕέρω ὀνόματα –ἂν ἀκού-

γατε μόνο τὰ ὀνόματα καὶ τί δὲ θὰ σκεϕτόσασταν!–,
ἀλλὰ ἁπλῶς θὰ σᾶς πῶ πόσο ἔξυπνα τὸ ἔκανα. ῾υπῆρ-
ξα συνεπὴς στοὺς ἐργοδότες μου τότε καὶ δὲν ἀμϕιβάλ-
λω ὅτι θ ᾽ἀποδειχθοῦν κι ἐκεῖνοι συνεπεῖς σὲ μένα τώ-
ρα. Τὸ ἐλπίζω, καὶ μέχρι νὰ πεισθῶ ὅτι μὲ πρόδωσαν,
ἐκεῖνα τὰ ὀνόματα ποὺ θὰ συγκλόνιζαν τὴν Εὐρώπη δὲ
θὰ κοινολογηθοῦν. ᾽αλλὰ τὴ μέρα ἐκείνη... τέλος πάντων,
δὲ λέω ἄλλα.
»Μὲ δυὸ λόγια, ἔγινε μιὰ διάσημη δίκη στὸ Παρίσι
τὸ 1890 σὲ σχέση μ᾽ἕνα τερατῶδες πολιτικὸ καὶ οἰκο-
νομικὸ σκάνδαλο. Πόσο τερατῶδες ἦταν ἐκεῖνο τὸ σκάν-
δαλο δὲ θὰ γίνει ποτὲ γνωστὸ παρὰ μόνο ἀπὸ παράγο-
ντες ποὺ εἶχαν προσωπικὴ ἀνάμειξη, ὅπως ἐγώ. ῾η τιμὴ
καὶ ἡ καριέρα πολλῶν κορυϕαίων ἀνδρῶν στὴ Γαλλία
βρισκόταν σὲ κίνδυνο. ῎Εχετε δεῖ τὰ ninepins1 στημέ-
να, ὅλα τακτοποιημένα κι ἀλύγιστα. Καὶ ξαϕνικὰ ἔρχε-
ται ἡ μπάλα ἀπὸ μακριὰ καὶ πόπ, πόπ, πόπ – σωριά-
ζονται ὅλα κάτω. Φανταστεῖτε λοιπὸν μερικοὺς ἀπὸ τοὺς
σπουδαιότερους ἄνδρες στὴ Γαλλία σὰν αὐτὰ τὰ ninepins
κι αὐτὸς ὁ μεσιὲ Καρατὰλ νὰ εἶναι ἡ μπάλα ποὺ τὴν
ἔβλεπαν νά ᾽ρχεται ἀπὸ μακριά. ῍αν ἔϕτανε στὴ Γαλ-
λία, τότε θὰ ἦταν πόπ, πόπ, πὸπ γιὰ ὅλους τους. ᾽απο-
ϕασίστηκε ὅτι δὲν ἔπρεπε νὰ ϕτάσει.
» Δὲν τοὺς κατηγορῶ ποὺ εἶχαν συνειδητοποιήσει
ὅλοι τους τί θὰ συνέβαινε. Διακυβεύονταν, ὅπως σᾶς εἶ-
πα, μεγάλα οἰκονομικὰ καθὼς καὶ πολιτικὰ συμϕέρο-

1. Ninepins: μεσαιωνικὸ παιχνίδι, «πρόγονος» τοῦ σημερινοῦ

μπόουλινγκ.
 ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ 249

ντα, καὶ δημιουργήθηκε μιὰ ᾽Επιτροπὴ γιὰ νὰ χειριστεῖ

τὴν ὑπόθεση. ῾Ορισμένοι ποὺ μπῆκαν στὴν ᾽Επιτροπὴ δὲν
πολυκαταλάβαιναν ποιοί ἦταν οἱ στόχοι της· ἀλλὰ ἄλ-
λοι καταλάβαιναν πολὺ καλὰ καὶ μποροῦν νὰ εἶναι σί-
γουροι ὅτι δὲν ἔχω ξεχάσει τὰ ὀνόματά τους. Εἶχαν προ-
ειδοποιηθεῖ ὅτι ὁ μεσιὲ Καρατὰλ θὰ ἐρχόταν πολὺ πρὶν
ξεκινήσει ἀπὸ τὴ νότια ᾽αμερικὴ καὶ γνώριζαν ὅτι τὰ
στοιχεῖα ποὺ εἶχε θὰ τοὺς κατέστρεϕαν ὅλους. ῾η ᾽Επι-
τροπὴ διαχειριζόταν ἀπεριόριστα χρηματικὰ ποσά – κυ-
ριολεκτικὰ ἀπεριόριστα. ᾽αναζητοῦσαν κάποιον ποὺ νὰ
εἶναι ἱκανὸς νὰ διαχειριστεῖ αὐτὴν τὴ γιγαντιαία δύνα-
μη. ῾Ο ἄντρας ποὺ θὰ ἐπιλεγόταν ἔπρεπε νὰ εἶναι εὑρη-
ματικός, ἀποϕασιστικός, προσαρμοστικός – ἕνας στὸ
ἑκατομμύριο. Διάλεξαν τὸν Χέρμπερτ ντὲ Λερνάκ, κι
ἀναγνωρίζω ὅτι διάλεξαν σωστά.
»Τὰ καθήκοντά μου ἦταν νὰ διαλέξω τοὺς ὑϕιστα-
μένους μου, νὰ χρησιμοποιήσω ἐλεύθερα τὴ δύναμη ποὺ
δίνει τὸ χρῆμα καὶ νὰ βεβαιωθῶ ὅτι ὁ μεσιὲ Καρατὰλ δὲ
θά ᾽ϕτανε ποτὲ στὸ Παρίσι. Μὲ ὑποδειγματικὴ ταχύ-
τητα ξεκίνησα τὴν ἀποστολή μου μέσα σὲ μία ὥρα ἀπ ᾽
τὴ στιγμὴ ποὺ ἔλαβα τὶς ὁδηγίες μου, καὶ οἱ κινήσεις ποὺ
ἔκανα ἦταν οἱ καλύτερες ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ γίνουν.
»῞Ενας ἄντρας ποὺ ἐμπιστευόμουν στάλθηκε ἀμέ-
σως στὴ νότια ᾽αμερικὴ γιὰ νὰ ταξιδέψει μαζὶ μὲ τὸν
μεσιὲ Καρατάλ. ῍αν εἶχε προλάβει, τὸ πλοῖο δὲ θά ᾽ϕτα-
νε ποτὲ στὸ Λίβερπουλ, ἀλλὰ δυστυχῶς εἶχε ἤδη ἀπο-
πλεύσει ὅταν ἔϕτασε ὁ ἄνθρωπός μου. Εἶχα ἑτοιμάσει
ἕνα μικρὸ ὁπλισμένο μπρίκι γιὰ νὰ ἐπιτεθεῖ στὸ πλοῖο,
ἀλλὰ καὶ πάλι στάθηκα ἄτυχος. ῞Οπως ὅλοι οἱ μεγάλοι
ὀργανωτὲς ἤμουν ὡστόσο προετοιμασμένος γιὰ τὴν ἀπο-
250 ARTHUR CONAN DOYLE

τυχία κι εἶχα ἑτοιμάσει μιὰ σειρὰ ἐναλλακτικὲς ἀντι-

δράσεις, ἐκ τῶν ὁποίων ἡ μία ἢ ἡ ἄλλη θὰ πετύχαινε.
Δὲν πρέπει νὰ ὑποτιμήσετε τὶς δυσκολίες τοῦ ἐγχειρή-
ματός μου ἢ νὰ νομίσετε ὅτι μιὰ ἁπλὴ συνηθισμένη δο-
λοϕονία θὰ ἔλυνε τὸ πρόβλημα. ῎Επρεπε νὰ καταστρέ-
ψουμε ὄχι μόνο τὸν μεσιὲ Καρατάλ, ἀλλὰ καὶ τὰ ἔγγρα-
ϕα τοῦ μεσιὲ Καρατάλ, καὶ τοὺς συντρόϕους τοῦ μεσιὲ
Καρατάλ, ἂν εἴχαμε λόγους νὰ πιστεύουμε ὅτι εἶχε με-
ταβιβάσει τὰ μυστικά του σ ᾽αὐτούς. Καὶ πρέπει νὰ θυ-
μάστε ὅτι βρίσκονταν σὲ ἐγρήγορση κι ἦταν ἰδιαίτερα
ὑποψιασμένοι γιὰ κάθε τέτοιου εἴδους ἀπόπειρα. ῏ηταν
μιὰ δουλειὰ ἀπὸ κάθε ἄποψη ἀντάξιά μου, γιατὶ εἶμαι
πάντα ἀποτελεσματικὸς ἐκεῖ ποὺ ἄλλος θὰ δίσταζε.
» ῎ημουν πανέτοιμος γιὰ τὴν ἄϕιξη τοῦ μεσιὲ Κα-
ρατὰλ στὸ Λίβερπουλ κι ἀνυπομονοῦσα περισσότερο ἐπει-
δὴ εἶχα λόγους νὰ πιστεύω πὼς εἶχε ϕροντίσει νὰ δια-
θέτει σημαντικὴ προστασία ἀπὸ τὴν ὥρα ποὺ θά ᾽ϕτανε
στὸ Λονδίνο. ῞Ο,τι ἦταν νὰ γίνει ἔπρεπε νὰ γίνει ἀνάμε-
σα στὴ στιγμὴ ποὺ θὰ πατοῦσε τὸ πόδι του στὴν προ-
βλήτα τοῦ Λίβερπουλ καὶ στὴ στιγμὴ τῆς ἄϕιξής του
στὸ σταθμὸ τῆς “London and West Coast” στὸ Λονδίνο.
῾Ετοιμάσαμε ἕξι σχέδια, τὸ καθένα πολυπλοκότερο ἀπὸ
τὸ προηγούμενο· τὸ ποιό σχέδιο θὰ χρησιμοποιούσαμε θὰ
ἐξαρτιόταν ἀπὸ τὶς κινήσεις του. ῞Ο,τι κι ἂν ἔκανε, ἤμα-
σταν ἕτοιμοι νὰ κινηθοῦμε ἀνάλογα. ῍αν εἶχε μείνει στὸ
Λίβερπουλ, ἤμασταν ἕτοιμοι· ἂν ἔπαιρνε ἕνα συνηθισμέ-
νο τρένο, ἕνα ἐξπρὲς ἢ ἕνα εἰδικό, ὅλα ἦταν ἕτοιμα. ῞Ολα
εἶχαν προβλεϕθεῖ καὶ ἀντιμετωπιστεῖ.
» ῎Ισως ϕανταστεῖτε πὼς δὲ μποροῦσα νὰ τὰ κάνω
ὅλ᾽αὐτὰ μόνος μου. Τί μποροῦσα νὰ γνωρίζω γιὰ τὶς
 ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ 251

᾽αγγλικὲς σιδηροδρομικὲς Γραμμές; ᾽αλλὰ τὸ χρῆμα σοῦ

ἐξασϕαλίζει πρόθυμους συνεργάτες παντοῦ στὸν κόσμο,
καὶ σύντομα εἶχα ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ κοϕτερὰ μυαλὰ τῆς
᾽αγγλίας γιὰ βοηθό μου. Δὲ θ ᾽ἀναϕέρω ὀνόματα, ἀλλὰ
θὰ ἦταν ἄδικο νὰ διεκδικήσω ὅλα τὰ εὔσημα γιὰ λο-
γαριασμό μου. ῾Ο ῎αγγλος σύμμαχός μου ἦταν ἀντάξιος
μιᾶς τέτοιας συμμαχίας. Γνώριζε λεπτομερῶς τὴ γραμ-
μὴ τῆς “London and West Coast” κι εἶχε ὑπὸ τὶς ἐντολές
του μιὰ ὁμάδα ἐργατῶν ποὺ ἦταν ἀξιόπιστοι καὶ ἔξυπνοι.
῾η ἰδέα ἦταν δική του, καὶ ἡ δική μου κρίση χρειάστη-
κε μόνο στὶς λεπτομέρειες. ᾽Εξαγοράσαμε ἀρκετοὺς ὑπη-
ρεσιακοὺς παράγοντες, μεταξὺ τῶν ὁποίων ὁ σημαντι-
κότερος ἦταν ὁ Τζέιμς Μακϕέρσον, γιὰ τὸν ὁποῖο εἴχα-
με διαπιστώσει ὅτι πιθανότατα θὰ ἦταν ὁ ὑπεύθυνος
ἀσϕαλείας σ ᾽ ἕνα εἰδικὸ τρένο. ῾Ο σμίθ, ὁ θερμαστής,
ἦταν ἐπίσης στὴ δούλεψή μας. ῾Ο Τζὸν σλέιτερ, ὁ μη-
χανοδηγός, εἶχε βολιδοσκοπηθεῖ, ἀλλὰ εἶχε διαπιστω-
θεῖ πὼς ἦταν πεισματάρης κι ἐπικίνδυνος, ὁπότε δὲν
ἀσχοληθήκαμε μαζί του. Δὲν ἤμασταν βέβαιοι ὅτι ὁ με-
σιὲ Καρατὰλ θὰ μίσθωνε εἰδικὸ τρένο, ἀλλὰ τὸ θεωρού-
σαμε πολὺ πιθανὸ γιατὶ ἦταν ἐξόχως σημαντικὸ γι᾽αὐ-
τὸν νὰ ϕτάσει χωρὶς καθυστέρηση στὸ Παρίσι. Γι᾽αὐτὸ
τὸ ἐνδεχόμενο, κατὰ συνέπεια, ἦταν ποὺ κάναμε εἰδι-
κὲς προετοιμασίες – προετοιμασίες ποὺ ἦταν πλήρεις
ὣς καὶ τὴν τελευταία λεπτομέρεια πολὺ πρὶν τὸ πλοῖο
του ἀντικρίσει τὶς ἀγγλικὲς ἀκτές. θὰ σᾶς διασκεδάσει
νὰ μάθετε ὅτι ὑπῆρχε ἄνθρωπός μου στὴν πιλοτίνα ποὺ
ὁδήγησε τὸ ἀτμόπλοιό του στὸ ἀγκυροβόλι του.
»Τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ Καρατὰλ ἔϕτασε στὸ Λίβερπουλ,
ξέραμε ὅτι ὑποψιαζόταν πὼς κινδύνευε καὶ εἶχε πάρει
252 ARTHUR CONAN DOYLE

τὰ μέτρα του. Εἶχε ϕέρει μαζί του ὡς συνοδὸ ἕναν ἐπι-

κίνδυνο τύπο ὀνόματι Γκόμες, ἕναν ἄντρα ποὺ ὁπλοϕο-
ροῦσε κι ἦταν ἀποϕασισμένος νὰ χρησιμοποιήσει τὰ ὅπλα
του. ῾Ο ἄνθρωπος αὐτὸς μετέϕερε τὰ ἐμπιστευτικὰ χαρ-
τιὰ τοῦ Καρατὰλ καὶ ἦταν ἕτοιμος νὰ προστατεύσει ἢ
αὐτὰ ἢ τὸν κύριό του. Τὸ πιθανότερο ἦταν πὼς ὁ Καρα-
τὰλ τὸν εἶχε καὶ γιὰ σύμβουλό του καὶ πὼς τὸ νὰ βγεῖ
ἀπὸ τὴ μέση ὁ Καρατὰλ χωρὶς νὰ βγεῖ καὶ ὁ Γκόμες θὰ
ἦταν δῶρο-ἄδωρο. ῏ηταν ἀπαραίτητο νὰ ἔχουν τὴν ἴδια
τύχη, καὶ τὰ σχέδιά μας πρὸς τὸ σκοπὸ αὐτὸν διευκο-
λύνθηκαν πολὺ ἀπὸ τὴ μίσθωση τοῦ εἰδικοῦ τρένου. στὸ
τρένο ἐκεῖνο οἱ δύο στοὺς τρεῖς ὑπαλλήλους τῆς ῾Εταιρείας
ἦταν στὴν πραγματικότητα στὴ δούλεψή μας, ἔναντι
μιᾶς ἀμοιβῆς ποὺ θὰ τοὺς ἔκανε οἰκονομικὰ ἀνεξάρτη-
τους γιὰ ὅλη τους τὴ ζωή. Δὲ θὰ ϕτάσω στὸ σημεῖο νὰ
ἰσχυριστῶ ὅτι οἱ ῎αγγλοι εἶναι τιμιότεροι ἀπὸ ἄλλους
λαούς, ἀλλὰ ἔχω διαπιστώσει ὅτι εἶναι ἀκριβότεροι γιὰ
νὰ τοὺς ἐξαγοράσεις.
» ῎Εχω ἤδη μιλήσει γιὰ τὸν ῎αγγλο πράκτορά μου
– ποὺ εἶναι ἄνθρωπος μὲ ἀξιόλογο μέλλον μπροστά του,
ἐκτὸς κι ἂν κάποιο πρόβλημα στὸ λαιμό του τὸν βγάλει
ἀπ ᾽τὴ μέση πρὶν ἀπὸ τὴν ὥρα του. ῏ηταν ὑπεύθυνος ὅλων
τῶν ρυθμίσεων στὸ Λίβερπουλ ὅσο ἐγὼ ἤμουν ἐγκατε-
στημένος στὸ πανδοχεῖο στὸ Κάνιον, ὅπου περίμενα ἕνα
κρυπτογραϕημένο σύνθημα γιὰ νὰ δράσω. ῞Οταν τὸ εἰ-
δικὸ τρένο μισθώθηκε, ὁ ἄνθρωπός μου μοῦ τηλεγρά-
ϕησε ἀμέσως καὶ μὲ προειδοποίησε γιὰ τὰ χρονικὰ πε-
ριθώρια ποὺ εἶχα γιὰ νὰ προετοιμαστῶ. ῾Ο ἴδιος, μὲ τὸ
ὄνομα « ῎Ορας Μούρ», ὑπέβαλε ἀμέσως αἴτηση γιὰ εἰδι-
κὸ τρένο, ἐλπίζοντας ὅτι θὰ τὸν ἐξυπηρετοῦσαν βάζοντάς
 ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ 253

τον στὸ ἴδιο τρένο μὲ τὸν μεσιὲ Καρατάλ, γεγονὸς ποὺ

ὑπὸ ὁρισμένες προϋποθέσεις ἴσως νὰ μᾶς ἐξυπηρετοῦσε.
῍αν γιὰ παράδειγμα τὸ σχέδιό μας ἀποτύγχανε, θὰ ἦταν
τότε καθῆκον τοῦ συνεργάτη μου νὰ σκοτώσει καὶ τοὺς
δύο καὶ νὰ καταστρέψει τὰ χαρτιά τους. ῾Ο Καρατὰλ
ἦταν ὡστόσο προσεκτικὸς καὶ ἀρνήθηκε νὰ δεχτεῖ συ-
νταξιδιῶτες. ῾Ο συνεργάτης μου βγῆκε τότε ἀπὸ τὸ σταθ-
μό, ἐπέστρεψε ἀπὸ ἄλλη εἴσοδο, μπῆκε στὴ σκευοϕόρο
τοῦ ὑπεύθυνου ἀσϕαλείας τῆς ἀποβάθρας καὶ ταξίδεψε
μαζὶ μὲ τὸν Μακϕέρσον.
»στὸ μεταξὺ ἔχει ἐνδιαϕέρον νὰ γνωρίζετε ποιές
ἦταν οἱ κινήσεις μου. ῞Ολα εἶχαν προετοιμαστεῖ ἐδῶ καὶ
μέρες, καὶ μόνο οἱ τελευταῖες πινελιὲς χρειάζονταν. ῾η
δευτερεύουσα γραμμὴ ποὺ εἴχαμε ἐπιλέξει συνδεόταν
κάποτε μὲ τὴν κύρια γραμμή, ἀλλὰ εἶχε ἀποσυνδεθεῖ.
Τὸ μόνο ποὺ ἔπρεπε νὰ κάνουμε ἦταν ν ᾽ἀντικαταστή-
σουμε μερικὲς ράγες γιὰ νὰ τὴν ἐπανασυνδέσουμε. Οἱ
ράγες αὐτὲς εἶχαν τοποθετηθεῖ, στὸ βαθμὸ ποὺ ἦταν δυ-
νατὸ νὰ γίνει, χωρὶς νὰ τραβήξουν τὴν προσοχή, καὶ τώ-
ρα ἦταν ἁπλῶς θέμα ὁλοκλήρωσης τῆς σύνδεσης μὲ τὴ
γραμμὴ καὶ ρύθμισης τῶν πάντων ὅπως ἦταν παλιά. Οἱ
τραβέρσες δὲν εἶχαν ἀϕαιρεθεῖ ποτὲ καὶ οἱ ράγες, οἱ ἀμ-
ϕιδέτες καὶ τὰ περτσίνια ἦταν ὅλα ἕτοιμα, γιατὶ τὰ εἴ-
χαμε πάρει ἀπὸ μιὰ σιδηροτροχιὰ ἀναμονῆς στὸ ἐγκα-
ταλειμμένο τμῆμα τῆς γραμμῆς. Μὲ τὴ μικρὴ ἀλλὰ ἀπο-
τελεσματικὴ ὁμάδα ἐργατῶν, εἴχαμε τελειώσει τὰ πάντα
πολὺ πρὶν ϕτάσει τὸ τρένο. ῞Οταν ἔϕτασε, πέρασε στὴ
δευτερεύουσα γραμμὴ τόσο εὔκολα, ὥστε τὰ ταρακου-
νήματα τῶν ἁρμῶν νὰ περάσουν τελείως ἀπαρατήρητα
ἀπὸ τοὺς δύο ταξιδιῶτες.
254 ARTHUR CONAN DOYLE

»Τὸ σχέδιό μας προέβλεπε ὅτι ὁ σμίθ, ὁ θερμαστής,

θὰ ἐξουδετέρωνε μὲ χλωροϕόρμιο τὸν Τζὸν σλέιτερ, τὸν
μηχανοδηγό, ὥστε νὰ ἐξαϕανιστεῖ μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους.
α
᾽ πὸ τὴν ἄποψη αὐτή, καὶ μόνον αὐτή, τὰ σχέδιά μας ἀπέ-
τυχαν – ἐξαιρῶ τὴν ἐγκληματικὴ βλακεία τοῦ Μακϕέρ-
σον νὰ γράψει στὴ γυναίκα του. ῾Ο θερμαστής μας ἔκανε
τὴ δουλειά του τόσο ἀδέξια, ὥστε ὁ σλέιτερ, πασχίζοντας
ν ᾽ἀντισταθεῖ, ἔπεσε ἀπὸ τὴ μηχανή, καὶ παρόλο ποὺ ἡ
τύχη στάθηκε καὶ πάλι στὸ πλευρό μας, μιὰ καὶ σκοτώ-
θηκε κατὰ τὴν πτώση, παρέμεινε ὡστόσο μιὰ κηλίδα σ ᾽
αὐτὸ ποὺ κατὰ τ ᾽ἄλλα ἦταν ἕνα ἀπὸ ἐκεῖνα τὰ τέλεια
ἀριστουργήματα ποὺ τὰ παρατηρεῖς μὲ βουβὸ θαυμασμό.
῾Ο εἰδικὸς στὴν ᾽Εγκληματολογία θὰ βρεῖ στὴν περίπτω-
ση τοῦ Τζὸν σλέιτερ τὸ μοναδικὸ σϕάλμα μας σ ᾽ὅλους
τοὺς ἀξιοθαύμαστους συνδυασμοὺς ποὺ κάναμε. ῞Ενας ποὺ
ἔχει σημειώσει τόσους πολλοὺς θριάμβους ὅσους ἐγὼ πρέ-
πει νὰ εἶναι εἰλικρινής, καὶ γι᾽αὐτὸ ἀναϕέρομαι στὸν Τζὸν
σλέιτερ καὶ δηλώνω ὅτι ἀποτέλεσε ἕνα ἀδύνατο σημεῖο.
»᾽αλλὰ τώρα ἔχω ϕέρει τὸ εἰδικὸ τρένο μας στὴ μι-
κρὴ γραμμὴ τῶν δύο χιλιομέτρων, ἢ μᾶλλον κάτι πα-
ραπάνω τοῦ ἑνὸς μιλίου, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ, ἢ μᾶλλον ὁδη-
γοῦσε, στὸ ἐγκαταλειμμένο ᾽Ορυχεῖο Χάρτσιζ, ἕνα ἀπὸ
τὰ μεγαλύτερα ἀνθρακωρυχεῖα κάποτε σ ᾽ὅλη τὴν ᾽αγ-
γλία. θὰ ρωτήσετε πῶς ἔγινε καὶ δὲν εἶδε κανένας τὸ
τρένο σ ᾽ αὐτὴν τὴν ἐγκαταλειμμένη γραμμή. ᾽απαντῶ
ὅτι σ ᾽ὅλο τὸ μῆκος της ἡ γραμμὴ διασχίζει μιὰ βαθιὰ
τάϕρο καὶ ὅτι, ἂν κάποιος δὲ βρίσκεται στὴν ἄκρη αὐ-
τῆς τῆς τάϕρου, δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ τὸ δεῖ. ῾υπῆρχε κά-
ποιος στὴν ἄκρη ἐκείνης τῆς τάϕρου. ᾽Εγὼ ἤμουν ἐκεῖ.
Καὶ τώρα θὰ σᾶς πῶ τί εἶδα.
 ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ 255

»῾Ο βοηθός μου εἶχε παραμείνει στὴ διακλάδωση

τῶν σιδηροτροχιῶν προκειμένου νὰ ἐπιβλέψει τὴ στροϕὴ
τοῦ τρένου. Εἶχε μαζί του τέσσερις ὁπλισμένους ἄντρες
ἔτσι ὥστε, ἂν τὸ τρένο ἔβγαινε ἀπὸ τὴ γραμμή –τὸ θεω-
ρούσαμε πιθανὸ γιατὶ οἱ διακλαδώσεις ἦταν πολὺ σκου-
ριασμένες–, νὰ εἴχαμε τὴ δυνατότητα ἀντίδρασης. ᾽απὸ
τὴ στιγμὴ ποὺ τὸ τρένο πέρασε στὴ δευτερεύουσα γραμ-
μή, παρέδωσε τὴν εὐθύνη σὲ μένα. Περίμενα σ ᾽ἕνα ση-
μεῖο ποὺ βλέπει τὸ στόμιο τοῦ ὀρυχείου καὶ ἤμουν κι ἐγὼ
ὁπλισμένος ὅπως ἦταν καὶ οἱ δύο συνοδοί μου. ῞Ο,τι κι
ἂν συνέβαινε, ὅπως βλέπετε, ἤμουν πανέτοιμος.
»Τὴ στιγμὴ ποὺ τὸ τρένο πέρασε γιὰ τὰ καλὰ στὴ
δευτερεύουσα γραμμή, ὁ σμίθ, ὁ θερμαστής, μείωσε τὴν
ἔνταση τῆς μηχανῆς καὶ μετά, ἀϕοῦ τὴν ξαναϕουλάρη-
σε, αὐτὸς καὶ ὁ Μακϕέρσον, μαζὶ μὲ τὸν ῎αγγλο ὑπαρ-
χηγό μου, πήδησαν ἀπὸ τὸ τρένο προτοῦ νὰ εἶναι πολὺ
ἀργά. ῎Ισως νὰ ἦταν ἡ ἐπιβράδυνση ποὺ τράβηξε ἀρχικὰ
τὴν προσοχὴ τῶν ταξιδιωτῶν, ἀλλὰ τὸ τρένο εἶχε ἀνα-
πτύξει καὶ πάλι ὅλη τὴν ταχύτητά του πρὶν ἐμϕανιστοῦν
τὰ κεϕάλια τους στὸ ἀνοιχτὸ παράθυρο. Μὲ κάνει καὶ
χαμογελῶ ὅταν σκέϕτομαι πόσο σαστισμένοι πρέπει
νὰ ἦταν. Φανταστεῖτε πῶς θὰ νιώθατε ἄν, κοιτάζοντας
ἔξω ἀπὸ τὸ πολυτελὲς βαγόνι σας, διακρίνατε ξαϕνικὰ
ὅτι οἱ ράγες πάνω στὶς ὁποῖες τρέχατε ἦταν σκουρια-
σμένες καὶ διαβρωμένες, κοκκινισμένες καὶ κιτρινισμέ-
νες ἀπὸ τὴν ἀχρηστία καὶ τὴ ϕθορά. θὰ πρέπει νὰ τοὺς
κόπηκε ἡ ἀνάσα ὅταν ἀπὸ τὴ μιὰ στιγμὴ στὴν ἄλλη
συνειδητοποίησαν ὅτι δὲν ἦταν τὸ Μάντσεστερ ἀλλὰ ὁ
θάνατος ποὺ τοὺς περίμενε στὸ τέρμα αὐτῆς τῆς δια-
δρομῆς. Τὸ τρένο ὅμως ἔτρεχε μὲ ξέϕρενη ταχύτητα, μὲ
256 ARTHUR CONAN DOYLE

τραντάγματα καὶ κλυδωνισμοὺς πάνω στὴ σαπισμένη

γραμμή, ἐνῶ οἱ τροχοὶ ἔκαναν ἕναν ἀνατριχιαστικὸ ἦχο
πάνω στὴ σκουριασμένη ἐπιϕάνεια. ῎ημουν κοντὰ καὶ
μποροῦσα νὰ δῶ τὰ πρόσωπά τους. ῾Ο Καρατὰλ προσευ-
χόταν θαρρῶ – ὑπῆρχε κάτι σὰ ροζάριο ποὺ κρεμόταν
ἀπ ᾽τὸ χέρι του. ῾Ο ἄλλος μούγκριζε σὰν ταῦρος ποὺ μυ-
ρίζεται τὸ αἷμα τοῦ σϕαγείου. Μᾶς εἶδε νὰ στεκόμαστε
στὴν πλαγιὰ κι ἄρχισε νὰ χειρονομεῖ σὰν τρελός. Μετὰ
ἀπελευθέρωσε ἀπ ᾽τὸν καρπό του καὶ πέταξε ἀπὸ τὸ πα-
ράθυρο πρὸς τὸ μέρος μας τὴ θήκη μὲ τὰ χαρτιά του.
Φυσικά, τὸ νόημα ἦταν προϕανές. αὐτὰ ἦταν τὰ ἀπο-
δεικτικὰ στοιχεῖα, καὶ ὑπόσχονταν νὰ κρατήσουν κλει-
στὸ τὸ στόμα τους ἂν τοὺς χαρίζαμε τὴ ζωή. θὰ ἦταν
πολὺ εὐχάριστο ἂν μπορούσαμε νὰ τὸ κάνουμε, ἀλλὰ ἡ
δουλειὰ εἶναι δουλειά. ῎αλλωστε τὸ τρένο ἦταν πιὰ ἐκτὸς
ἐλέγχου· καὶ δικοῦ τους καὶ δικοῦ μας.
» ῎Επαψε νὰ οὐρλιάζει ὅταν τὸ τρένο πῆρε τὴ στροϕὴ
καὶ ἀντίκρισαν τὸ σκοτεινὸ στόμιο τοῦ ὀρυχείου νὰ χάσκει
μπροστά τους. Εἴχαμε ἀϕαιρέσει τὶς σανίδες ποὺ τὸ κά-
λυπταν κι εἴχαμε καθαρίσει τὴν τετράγωνη εἴσοδο. Οἱ
ράγες ἔϕταναν παλαιότερα πολὺ κοντὰ στὸ πηγάδι γιὰ
νὰ διευκολύνεται ἡ ϕόρτωση τοῦ ἄνθρακα, καὶ χρειάστηκε
νὰ προσθέσουμε μόνο δυὸ-τρία μήκη σιδηροτροχιᾶς γιὰ
νὰ ϕτάσει ὣς τὸ χεῖλος τοῦ πηγαδιοῦ. Καὶ μιὰ καὶ οἱ προ-
σθῆκες μας δὲν ταίριαζαν ἀπόλυτα, ἡ γραμμή μας προε-
ξεῖχε περίπου τρία πόδια πάνω ἀπ ᾽τὸ κενό. Βλέπαμε
τὰ δύο κεϕάλια στὸ παράθυρο: τοῦ Καρατὰλ κάτω, τοῦ
Γκόμες πάνω· ἀλλὰ εἶχαν βουβαθεῖ καὶ οἱ δύο ἀπ ᾽αὐτὸ
ποὺ ἔβλεπαν. Κι ὅμως, δὲ μποροῦσαν νὰ τραβηχτοῦν ἀπὸ
τὸ παράθυρο. Τὸ θέαμα ἔμοιαζε νὰ τοὺς εἶχε παραλύσει.
 ΤΟ ΧαΜΕνΟ ΤρΕνΟ 257

»Εἶχα ἀναρωτηθεῖ πῶς θ ᾽ἀντιδροῦσε μὲ τέτοια τα-

χύτητα τὸ τρένο μέσα στὸ πηγάδι ποὺ τὸ εἶχα ὁδηγή-
σει κι ἐνδιαϕερόμουν νὰ τὸ παρακολουθήσω. ῞Ενας ἀπὸ
τοὺς συνεργάτες μου νόμιζε πὼς θὰ τὸ πηδοῦσε, καὶ πραγ-
ματικὰ δὲν ἤθελε καὶ πολὺ γιὰ νὰ τὸ καταϕέρει. Εὐτυ-
χῶς ὅμως δὲν ἔϕτασε ὣς ἐκεῖ, καὶ οἱ ἀποκρουστῆρες τῆς
μηχανῆς χτύπησαν στὸ ἄλλο χεῖλος τοῦ πηγαδιοῦ μὲ τρο-
μερὴ δύναμη. Τὸ ϕουγάρο ἐκτινάχθηκε ψηλά. ῾η ἀτμά-
μαξα, τὰ βαγόνια καὶ ἡ σκευοϕόρος ἔσμιξαν σ ᾽ἕνα συ-
νονθύλευμα τὸ ὁποῖο, μὲ τὰ ἀπομεινάρια τῆς μηχανῆς,
ϕράκαρε γιὰ μερικὰ δευτερόλεπτα τὸ στόμιο τοῦ πηγα-
διοῦ. Μετὰ κάτι ὑποχώρησε στὸ κέντρο καὶ ὅλη αὐτὴ
ἡ μάζα ἀπὸ πράσινο σίδερο, ἀναμμένα κάρβουνα, με-
ταλλικὰ ἐξαρτήματα, τροχούς, ξύλα καὶ μαξιλάρια γκρε-
μίστηκε στὸ βυθὸ τοῦ ὀρυχείου. ᾽ακούγαμε τοὺς ἀπανω-
τοὺς κοϕτοὺς ἤχους καθὼς τὰ συντρίμμια χτυποῦσαν στὰ
τοιχώματα, καὶ μετά, ἀρκετὴ ὥρα ἀργότερα, ἀκούστη-
κε κάτι σὰν ἔκρηξη καθὼς ἀπομεινάρια τοῦ τρένου χτύ-
πησαν στὸν πάτο τοῦ πηγαδιοῦ. ῎Ισως νὰ εἶχε σκάσει
ὁ ἀτμολέβητας, γιατὶ μετὰ τὴν ἔκρηξη ἀκούστηκε κάτι
σὰ σπάσιμο, καὶ μετὰ ἕνα πυκνὸ σύννεϕο ἀτμοῦ καὶ κα-
πνοῦ ἀναδύθηκε ἀπὸ τὰ σκοτεινὰ βάθη, ἀπελευθερώνο-
ντας ἕνα κύμα ὑγρασίας ποὺ ἔπεσε σὰ βροχὴ γύρω μας.
Μετὰ ὁ ἀτμὸς διαλύθηκε σὲ μικροσκοπικὲς τολύπες ποὺ
αἰωροῦνταν στὴν καλοκαιρινὴ λιακάδα, κι ὅλα ἡσύχα-
σαν καὶ πάλι στὸ ᾽Ορυχεῖο Χάρτσιζ.
»Καὶ τώρα, ἔχοντας ἐϕαρμόσει τὰ σχέδιά μας τόσο
ἐπιτυχῶς, ἀπέμενε μόνο νὰ μὴν ἀϕήσουμε ἴχνη πίσω
μας. ῾η μικρὴ ὁμάδα τῶν ἐργατῶν μας στὴν ἄλλη ἄκρη
εἶχε ἤδη ξηλώσει τὶς ράγες κι εἶχε ἀποσυνδέσει τὴ δευ-
258 ARTHUR CONAN DOYLE

τερεύουσα γραμμή, ἀποκαθιστώντας τὰ πάντα ὅπως ἦταν

πρίν. ᾽Εξίσου ἀπασχολημένοι ἤμασταν καὶ στὸ ὀρυχεῖο.
Τὸ ϕουγάρο καὶ ἄλλα θραύσματα ρίχτηκαν μέσα, τὸ πη-
γάδι καλύϕθηκε μὲ σανίδες ὅπως ἦταν πρίν, καὶ οἱ γραμ-
μὲς ποὺ ὁδηγοῦσαν σ ᾽ αὐτὸ ξηλώθηκαν καὶ ἀϕαιρέθη-
καν. Μετά, χωρὶς βιασύνη ἀλλὰ καὶ χωρὶς καθυστέρη-
ση, σκορπίσαμε πρὸς διαϕορετικὲς κατευθύνσεις – οἱ
περισσότεροι ἀπὸ ἐμᾶς στὸ Παρίσι, ὁ ῎Αγγλος συνεργά-
της μου στὸ Μάντσεστερ καὶ ὁ Μακϕέρσον στὸ Σαου-
θάμπτον, ἀπ ᾽ὅπου μετανάστευσε στὴν ᾽Αμερική. Οἱ ἀγ -
γλικὲς ἐϕημερίδες ἐκείνης τῆς ἡμερομηνίας θὰ σᾶς ποῦν
πόσο τέλεια εἴχαμε κάνει τὴ δουλειά μας καὶ πόσο ἀπό-
λυτα εἴχαμε ἐκτρέψει ἀπὸ τὰ ἴχνη μας τοὺς εὐϕυέστε-
ρους ντετέκτιβ.
»Θὰ θυμάστε ὅτι ὁ Γκόμες πέταξε ἀπ ᾽τὸ παράθυ-
ρο τὴν τσάντα μὲ τὰ χαρτιά τους, καὶ δὲ χρειάζεται νὰ
πῶ ὅτι τὴ ϕύλαξα καὶ τὴν παρέδωσα στοὺς ἐργοδότες
μου. ῎Ισως νὰ ἐνδιαϕέρει ὅμως τοὺς ἐργοδότες μου νὰ
μάθουν ὅτι ἀπὸ ἐκείνη τὴν τσάντα ἀϕαίρεσα καναδυὸ
χαρτιὰ ὡς ἐνθύμια τοῦ γεγονότος. Δὲν ἔχω διάθεση νὰ
δημοσιεύσω τὰ χαρτιὰ αὐτά· ἀλλά, παραταῦτα, ὁ καθέ-
νας ϕροντίζει γιὰ τὸν ἑαυτό του σ ᾽αὐτὸν τὸν κόσμο, καὶ
τί ἄλλο μπορῶ νὰ κάνω ἂν οἱ ϕίλοι μου δὲ σπεύδουν
πρὸς βοήθειά μου ὅταν τοὺς θέλω; Κύριοι, νὰ εἶστε βέ-
βαιοι ὅτι ὁ Χέρμπερτ ντὲ Λερνὰκ εἶναι ἐξίσου τρομερὸς
ὅταν εἶναι ἀντίπαλός σας ὅσο κι ὅταν εἶναι σύμμαχός
σας, κι ὅτι δὲν εἶναι ἄνθρωπος ποὺ θὰ πάει στὴ γκιλο-
τίνα πρὶν βεβαιωθεῖ πὼς καθένας ἀπὸ ἐσᾶς εἶναι καθ ᾽
ὁδὸν πρὸς τὴ Νέα Καληδονία. Γιὰ τὸ καλό σας, ἂν ὄχι
γιὰ τὸ δικό μου, βιαστεῖτε, μεσιὲ ντὲ —— καὶ στρα-
 ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΤΡΕΝΟ 259

τηγὲ —— καὶ βαρόνε —— (μπορεῖτε νὰ συμπληρώ-

σετε τὰ κενὰ μόνοι σας καθὼς διαβάζετε). Σᾶς ὑπό-
σχομαι ὅτι στὴν ἑπόμενη ἔκδοση δὲ θὰ ὑπάρχουν κενὰ
γιὰ νὰ τὰ συμπληρώσετε.
»Υ.Γ. – Καθὼς ξαναβλέπω τὴ δήλωσή μου, διαπι-
στώνω μόνο μία παράλειψη. ᾽Αϕορᾶ τὸν ἀτυχὴ Μακϕέρ-
σον, ποὺ ὑπῆρξε ἀρκετὰ ἀνόητος ὥστε νὰ γράψει στὴ
γυναίκα του καὶ νὰ τῆς κλείσει ραντεβοὺ στὴ Νέα ῾Υόρ-
κη. Εἶναι εὐνόητο πὼς ὅταν διακυβεύονταν συμϕέροντα
σὰν τὰ δικά μας δὲ γινόταν ν ᾽ἀϕήσουμε στὴν τύχη τὸ
κατὰ πόσο ἕνας ἀπὸ ἐμᾶς θὰ πρόδιδε ἢ ὄχι τὰ μυστικά
μας σὲ μιὰ γυναίκα. ᾽Αϕοῦ παραβίασε μιὰ ϕορὰ τὸν ὅρ-
κο του γράϕοντας στὴ σύζυγό του, δὲ μπορούσαμε νὰ
τὸν ἐμπιστευτοῦμε ἄλλο. Πήραμε συνεπῶς μέτρα γιὰ
νὰ διασϕαλίσουμε πὼς δὲ θὰ ἔβλεπε τὴ γυναίκα του.
Μερικὲς ϕορὲς σκέϕτηκα ὅτι θὰ ἦταν εὐγενὲς ἐκ μέρους
μου νὰ τῆς γράψω καὶ νὰ τὴ διαβεβαιώσω ὅτι δὲν ὑπάρ-
χει κανένα κώλυμα νὰ ξαναπαντρευτεῖ».