t i n Ta r i h i n d e
Bi r Ken
Alper IŞIK
ŞAİRLERİN
Avukat
Ankara Barosu
Yayın Alt Kurulu Başkanı
ATTİLA İLHAN’IN PARİS’İ (BİRİNCİ BÖLÜM)
İlk Paris Serüveni
T
ürk edebiyatında bütün edebi türlerde eser
vermiş yazar sayısı azdır. Gerçi Aziz Nesin’in
dediğine göre her üç Türk’ten dördü şairdir
ve yine eminiz, herkes hayatını anlatsa roman
olur. Bu yazımızı hayatını roman değil şiir haline
getirmiş ve uzun süre Paris’te yaşamış yazarın,
Attila İlhan’ın Paris serüveninin şiirlerindeki izdü-
şümlerini aramaya ayırdık. 80 yıllık yaşamını İzmir,
İstanbul, Ankara ve Paris’e bölen ve 40’ı aşkın kitap
yayımlayan bu üretken yazarın, yazı serüvenini
yalnızca edebi tür veya şehir ekseninde ele almak
kuşkusuz bir yazının değil, bir edebiyat tezinin
konusu olabilir ancak. Dolayısıyla çizgimizi “Attila
İlhan şiirinde Paris” olarak çizmek bu zorlu yolda
  20 Hukuk Gündemi  | 2012/2
kaybolmamızı engelleyecektir.
12 şiir kitabı bulunan Attila İlhan’ın yayımlanan
ilk şiir kitabı Duvar’dır. Şair bu kitabın ilk baskı-
sını 1948 yılında kendi imkânlarıyla yaptırmış ve
Beyoğlu’ndaki kitapçılara bizzat dağıtmıştır. Ancak
ilk baskı beklenen başarıyı elde edememiştir. İkinci
baskı için ise 1959 yılını beklemek gerekecektir.
Şairin ilk kitabında Paris şehri henüz ete kemiğe
bürünmemiştir. Çünkü 1948 yılında daha şair
Paris’e ayak basmamıştır. 1949 yılında Nazım
Hikmet’i Kurtarma Hareketi’ne katılmak için ilk
defa Paris’e giden Attila İlhan’ın Duvar’dan sonraki
kitaplarında Paris kendini, caddeleri, kafeleri, park-
ları, garlarıyla yoğun bir şekilde hissettirecektir.
Duvar kitabında ise Paris’in yer aldığı iki şiir vardır.
Bunlar “Hey” ve “Marianne” isimli şiirlerdir. Hey
isimli şiirinde Attila İlhan “budapeşte roma ille de
AYAK İZLERİ
paris” diyerek bu şehri diğerlerinden ayırmıştır.
“budapeşte roma ille de paris
hey dünya olup bitesiye memleketimiz”
Marianne şiirinde ise “eski nur beldesi paris
karanlık şehir” diyerek şehrin ikinci dünya sava-
şında yaşadığı işgali anlatmıştır.
“eski nur beldesi paris karanlık şehir
dudaklarda solan hazin bir tebessüm
yıldızlara serenad serenad–sans espoir
eğlenmiyor emsalsiz kemanlar artık
karanfiller solmuş korular kimsesiz
her lahza yaklaşan bir kabus gibi ölüm “
İkinci Paris Serüveni
İlk Paris seyahatinden iki yıl sonra yani 1951 yılında
bir gazetede yazdığı yazı yüzünden kovuşturmaya
uğrayan şair, ikinci kez Paris’e gider. İlkine göre
hayli uzun süren bu ikinci gidişin dönüşünde, bu
iki seyahatin izdüşümleri kendine 1954 yılında
II
Sisler Bulvarı ve Yağmur Kaçağı kitaplarında yer
bulur. Aslında tek kitap olarak basılması düşünü-
len bu kitaplar, yayıncının şiir dosyasını fazla kalın
bulması sebebiyle Sisler Bulvarı ve Yağmur Kaçağı
olarak ikiye ayrılır. Şair bu iki kitapla Duvar arasında
uzun yıllar olmasını şöyle açıklıyor: “İlk şiir kitabım
Duvar’la ikincisi sisler bulvarı arasına yıllar girmiş-
tir. İki nedenden, birincisi 1945 – 1955 yılları arası
yaşantımın en hareketli dönemini oluşturmasıdır.
Durduğum yerde duramıyor, İstanbul / Paris / İzmir
arasında öyle zigzaglı bir mekik hayatı sürüyor-
dum ki şiiri yaşamaktan yayımlamaya vakit kalmı-
yordu. İkincisi, elbette o zamanlar solcu ozanların
yayınevi bulamayışları. Duvar’ı kendi hesabıma
yayımlamıştım, parasını bir türlü toplayamadım
ki, bir ikinci şiir kitabı çıkarabileyim”.
Sisler Bulvarı’nda yer alan şiirlerin neden Paris
etkisi taşıdıklarını açıkladıktan sonra şimdi de nasıl
Paris etkisi taşıdıklarını açıklayalım.
2012/2  | Hukuk Gündemi  21 
  22 Hukuk Gündemi  | 2012/2
Sisler Bulvarı’nda Paris
Sisler Bulvarı’nda Paris’ten bahseden ilk
şiir “Başka Adam” şiiridir. Bu şiirde şair,
Paris’e Ankara Vapuru’yla geliş macera-
sından ve Alliance Française’de tanış-
tığı sevgilisi Anette’den bahseder. Attila
İlhan bu şiirinde Paris’in gündelik haya-
tına da değinir. Şiirde geçen başlıca
mekânlar ise Raspail Bulvarı, Luxem-
bourg Bahçesi, Orfevre Rıhtımı ve genel
olarak Paris bulvarlarıdır. Attila İlhan bu
şiiri ilk Paris seyahati sonrasında yazdı-
ğını anlatır, Anette ile Luxembourg Bah-
çesinde yaptığı yürüyüşler de kendine
şiirde yer bulmuştur.
“türkülerin başladığı bittiği yerdeki
kız
raspail bulvarı’ndan
yine gelip yine geçsen her akşam
...
hep böyle cam yeşili gökler boyar
durur
sabahtan akşamlara dek
hollanda’lı bir ressam
orfevre rıhtımı’nda
...
bulvarlarda rüzgar
luxembourg bahçesi’nde rüzgâr
çoluk çocuk son yaprakları savuruyor
...
bir hızlı bulutlar
kırmızı kuşlarla süslenmiş yün
eldivenlerin
gökyüzü kaldırımlar sen ve paris şehri
sen ve paris şehri sevgili”
Bir sonraki şiir ise zaman-mekan algı-
sına karşı bir duruşu içerir. “On iki sıfır
beş’te izmir’de” başlayan şiir “on iki on
beş’te istanbul’da” ve “on iki otuz beş’te
napoli” de devam eder ve “on iki elle
beş’te paris”te sona erer. Şair henüz
Napoli’deyken bile Paris özlemi çek-
mekte ve şöyle demektedir:
“on iki otuz beşte napoli garında ben
utanmasam bilet parası dilenecektim
paris diye ölecektim uzaktan
notre - dame’ın çığlık larını
dinliyordum”
On iki elli beş’te Paris’e kavuşan İlhan,
şiire şöyle devam ediyor;
on iki elli beş’te paris’te kan çıktı
içimdeki bozgun büyüyordu
...
on iki elli beş’te sen uyandığın zaman
ben paris’teydim gare de l’est’de
yoksul bir oteldeydim kahrımdan
seni terk etmiştim hırsımdan “
Yazının başında da dediğimiz gibi
Attila İlhan’ın ikinci Paris seyahati ilkine
göre çok daha uzun ve renklidir. Dola-
yısıyla bu döneme denk düşen Sisler
Bulvarı ve Yağmur Kaçağı kitaplarında
Paris’in gündelik hayatı önemli bir yer
tutar. Sisler Bulvarı kitabının Kaptan
bölümü Paris şehrinin en çok bahsedil-
diği bölümdür. Bu şiirler arasında Kap-
tan şiirinin yeri ayrı olsa da diğer şiirler
de incelemeye değerdir. Bu şiirlerden
ilki olan ve şairin ilk Paris seyahatinin
ürünü olan “la donna e mobili” isimli şiir
şairin şehre yerleşmesini anlatır:
“maubeuge sokağında gelip
durmuştum
otel defterine şair yazmışlar
konservatuar talebesi komşum
rigoletto’dan prensin aryasına başlar”
Şairin daha sonra kitaplarının sonuna
eklediği “meraklısı için notlar” kısmın-
dan anladığımıza göre şiir otobiyogra-
fik bir şiirdir. Attila İlhan’ın bir dönem
kaldığı oteli barındıran Maubeuge
sokağı Paris’in Türk mahallesine yakın
bir konumda bulunur ve Gare de Nord
ve Gare de L’est’ye de yakın olması
sebebiyle şehre yeni gelenlerin ilk uğra-
dıkları yerlerden biridir. Attila İlhan’ın
2012/2  | Hukuk Gündemi  23 
Paris döneminin en vurucu şiiri olan “Kaptan” şii-
rinden de şairin bu sokakta yaşadığını anlıyoruz.
Zira şair bu şiirde “St. Vincent de Paul kilisesi benim
otelin arkasına düşer” dizesiyle Maubeuge sokağı-
nın arkasına düşen bu kiliseyi anmıştır. Şimdi bu
şiiri biraz daha yakından inceleyelim:
“paris’e mahsus bir yağmur hayatı
bin dokuz yüz elli bir senesi sonunda”
Dizeleriyle başlayan şiir şairin Maubeuge
Sokağı’nda bir otele yerleşmesi ile devam eder.
“maubeuge sokağında gelip durmuşum
otel defterine şair yazmışlar
konservatuar talebesi komşum
rigoletto’dan prensin aryasına başlar
her sabah saatin onunda
...
elbet bana biraderi düşündürür
siz kendisini tanımazsınız
bafra maden içer istifham gibi yürür
şimdi ben yalnız o daha yalnız
rigoletto’nun sağında ve solunda”
Attila İlhan’ın bahsettiği bu komşusunun söy-
lediği ünlü arya şaire kardeşi Cengiz’i hatırlatıyor.
Şair bu durumu meraklısı için notlar kısmında
şöyle açıklıyor:
...“kaldığım otelde bir konservatuar öğren-
cisi var, sık sık, Rigoletto’dan ünlü aryayı söyler,
oysa lise yıllarında İstanbul’da, sanırım Saray
Sineması’nda (belki de Şark Sineması) seyret-
tiğimiz ünlü Rigoletto filminden beri kardeşim
Cengiz, aramızda bu aryayı en güzel söylemekle
ün yapmış. Oğlan şarkıya başladı mı, kardeşimi
  24 Hukuk Gündemi  | 2012/2
hatırlıyorum. “
Şairin artık bir Parisienne adayı olduğunu gös-
teren bu şiir şairin çektiği aile özlemini tanışılan
yeni karakterler aracılığıyla bize anlatırken, Paris’in
yoksul bir bulvarı olan Boulevard Sebastopol ile
zengin bir semt olan Belleville’i karşılaştıran bir
Paris tablosuyla sona erer:
“boulevard sebastopol’da yağmur başladı
belleville taraflarında güneş açıyor
la donna kaybolmuş barbes metrosu’nda”
‘Kaptan’
Attila İlhan’ın Paris üzerine yazdığı şiirleri ve
şairin Paris’ini incelediğimiz bu yazıda belki de
en uzun yeri kaplaması gereken bölüme geldik.
Kaptan şiiri Attila İlhan’ın Paris üzerine yazdığı
beş şiirin adıdır. Kendisi “kaptan” şiirleri hakkında
“büyük bir metropolün, bu metropolün dağdağa-
sını yaşayan bir adamın yaşantısı çarpıcı kesitler
halinde verilmiştir” der. Şiirin çoğu yerinde şairin
duyduğu yalnızlığa ortak oluruz adeta. Çünkü
anladığımız kadarıyla şair sevgilisinden ve arka-
daşı Ricardo’dan kopmuştur, artık Paris’te yalnız
ve yabancıdır ve sakal bırakmıştır;
“ben değiştim biliyorum hem sakal bıraktım
şiirlerim kül rengi kumrular gibi uçuşuyorlar
bakır çalığı göklere katiyen tahammülüm yok
hele paris’in gökleri aklımı başımdan alıyor
bana seni senden evvelki poitiersli kızı
hatırlatıyor
...
ben değiştim biliyorum hem sakal bıraktım
soğuk gözlerinde buğulanmıştı ölsen
tanıyamazdın
hatta ricardo bile hani vatansız ricardo
burnumun dibinden geçti geçen gün beni
tanıyamadı
oysa au vieux châtelet’de sabah akşam
beraberdik
üçümüz viyana kahvesi ve sıcak rom içerdik
üstelik o krapfen severdi güzel olurmuş rivayet
neden ve nasıl sevdiğini anlayamadım gitti”
Attila İlhan’ın “sabah akşam” gittiği Au Vieux
Châtelet Paris şehrinin ilk merkezi olan Île de la
Cite’ye bir köprüyle bağlanan Châtelet meyda-
nında Paris’in en eski kafelerinden biri olarak hala
hizmet veriyor. Krapfen hala güzel mi bilmiyoruz
ama bir Paris seyahatinin umulmadık bir anında
bu kafenin karşınıza çıkma ihtimali çok yüksek.
Şairimiz bu dizelerde eski güzel günlerini yad
etmekten duyduğu üzüntüyü “yalnızlıktan da kur-
tulup yalnız kalmak isterim” diyerek aşmaya çalı-
şıyor ve “soğuk gözlerinde buğulanan” sevgilisini
takip etmeye başlıyor:
“montmartre metrosu civarında seni gözden
kaybettim
o zenci yine arkanda mıydı hiç dikkat etmedim
ağzında yoksul bir ıslık ıslak bir cigara gibi
sidney bechet’in caz havalarını çiğneyip tüküren
o saklasın varsın seni sevdiğini biliyorum ben
yüzünün renginden geliyor bütün üzüntüsü”
Bu dizelerden sonra “bir gazete aldım ama
evde okuyacağım” diyen Attila İlhan, lüks semt-
lerden biri olan Montmartre’a çıkan ve Paris’in
fakir bulvarlarından biri olan Magenta Bulvarı yakı-
nında bulunan metro civarında sevgilisini kaybe-
der. Şiirin daha sonra bu bulvara son derece yakın
olan Lafayette Caddesinde sabahlayan Attila İlhan
imgesi ile devam edecek olması, Montmartre’a
giden sevgili ile beraber düşünüldüğünde aslında
iki sevgilinin ayrı dünyalara ait olduğunu da oku-
yucuya hissettirecektir.
“ve ben seni unutsam hiç hatırlamasam hiç
mi hiç
ihanetini hatırlamasam şehvetini hatırlamasam
ellerim oldum olasıya seni unutsalar
yarı gecenin içinden bir zenci süt beyaz bakıyor
rue lafayette’de dünden bugüne geçiyorum”
Şiirin ikinci bölümünde göze çarpan ilk dize-
ler ise yelkenlerine Paris yazılmış bir gemiden ve
Luxembourg garındaki çiçekçi bir kızdan bahse-
diyor ve şairin Paris’teki arkadaşlarından Pablo’yla
devam ediyor.
“bu geminin yelkenlerine herifin bir paris yazmış
luxembourg garı’nın dirseğindeki çiçekçiyi
bileceksin
yeşil muşamba ceketli sarışın küskün kızcağız
en dokunulmaz kızı en temiz fikrimce paris’in
pablo’ya sorarsanız bir taksi şoförüyle yatıyor
pablo!.. ah pablo!.. onunla bir tanışsanız
önüne gelene salamanca’da bir şeyler anlatıyor
babasını orada bir duvar dibinde bırakmış
halbuki konuştuğu zaman fransız sanırsınız”
Bu dizelerden sonra ise şair kendisini Paris’in
öğrenci semtlerinden biri olan Saint- Michel’de
2012/2  | Hukuk Gündemi  25 
bir talebe kahvesinde bulur. Şair burada sevgilisi
için yazdığı şiirlerden pişmanlık duyar ve Charles
de Gaulle Etoile’a çıkan caddelerden bir olan Ave-
nue Wagram’daki bir Ağustos akşamı aklına gelir:
“saint- michel’de bir talebe kahvesindeyim
yalnız
gündüz olduğu halde bütün ışıkları yakmışlar
bir cumartesi günü saat dört buçuğa beş var
ellerim kırılsa ben senin için bu şiirleri yazmasam
dinamit taşırmış gibi gözlerini taşımasam
avenue wagram’da bir akşam yeter bana
ağustos’ta”
Şiirin bu bölümleri şairin Paris hayatının çağrı-
şımlarıyla doludur. Avenue Wagram’da bir akşamı
hatırlayan şair daha sonra Châtelet Meydanı’ndaki
önceki geceyi hatırlar. Burada andığı mekânlar ise
1867 yılında yapılan Saint- jacques kulesi ve Saint-
Michel köprüsü yakınındaki Cafe de l’ecluse’dür.
“dün gece châtelet’de metronun yanı başında
durdum
yağmur bilmediğim başka bir gökten
yağıyordu
yağmur saint- jacques kulesine
doğru yağıyordu
yanımda olduğun zaman
her zamankinden yalnızım
şimdi bir nefeste cafe de
l’ecluse’ü hatırladım
seine kıyısındaki küçük nehir
kahvesini”
Çağrışımlarla yüklü bu kısımlar aslında Attila
İlhan’ın zamanla söyleyişte bir rahatlığı benimse-
mesinin bir sonucudur. İkinci bölümün sonunda
konu yine sevgilisine gelir. Paris’in batakhane
semtlerinden biri olan Utrillo’dan (Her ne kadar
adı ünlü ressam Maurice Utrillo’dan gelse de) çekip
çıkarmıştır onu.
“utrillo’nun bir sokağından seni çektim çıkardım
elin yüzün kirlenmiş üstün başın toz içinde
sana mardi gras için bir japon maskesi aldım
sen bana kaptan diyorsun herkes bana kaptan
diyor
sahici bir kaptanmışım gibi tükürüyorum”
Şiirin üçüncü bölümü ise Paris’in kısmen daha
düşük semtlerinden Faubourg Saint- Denis’de baş-
lıyor. Bu bölge şiirin yazıldığı dönemde değil ama
günümüzde Paris’in Türk Mahallesi olarak biliniyor.
Yakın zamanda 20 yönetmenin Paris hakkındaki
  26 Hukuk Gündemi  | 2012/2
kısa filmlerinden oluşan “Paris Je T’aime” filminde
bu mahalleye aynı ismi taşıyan yönetmenliğini
Tom Tykwer’ın yaptığı bir kısa film mevcut ve bu
filmde arka planda Türk mahallesine dair işaretler
bulunabilir. Şiirin yazıldığı dönemde ise mahalle-
nin bu özelliğinden bahsedilmiyor. Sadece o tarih-
lerde kurulan semt pazarı ve pazardaki karakterler
şiirde yer alıyor:
“faubourg saint- denis’de işte yine pazar
kurulmuş
beş franga çorba içtiğimiz julien’in kapısı
önünde
kırmızı ve siyah ve sarı saçlı bir kadın durmuş
muzaffer patatesler satıyor üç renkli neşesi
içinde
camların arkasında ekmekçi kızlar mavi beyaz
raflarda uzun uzun herifler gibi taze ekmekler
üstüne bir yağmur yağdırmak hevesi uyanır
içinde
ben bu mısraları yazarım tout-va-bien
kahvesinde”
Şairin tout- va- bien kahvesi der-
ken bir sözcük oyunu yaptığını
düşünmüyoruz (Tout va
bien Fransızca’da her
şey yolunda demektir).
Dolayısıyla Faubourg
Saint- Denis ve civar semt-
lerde aynı ismi taşıyan bir kafenin
varlığından duyduğumuz kuşkuyla yaptı-
ğımız araştırmalar sonucunda Faubourg Saint–
Denis Caddesi’nin yakınlarında Rue Bouchardon’da
eskiden böyle bir kafenin olduğunu öğrendik.
Şimdiyse o adres kapısı kapalı olarak duruyor
ve yerine açılmış bir şey henüz yok. Şiirin deva-
mında ise kendimizi Fransız Devrimi’nin Bastille
Meydanı’yla birlikte simgesi olmuş Concorde Mey-
danında buluyoruz. Bu meydan Avrupa’nın en ünlü
caddelerinden olan Champs- Elysees’nin sonunda
bulunur ve cadde bu meydandan Tuileries Bahçesi
ve ardından Louvre Müzesi’ne bağlanır. Meydanın
tarihi 1748 yılında dikilen Luksor Dikilitaşı ile başlar.
O zamanlar şehrin dışında kalan bu alan bugün
şehrin adeta kalbinin attığı Champs- Elysees’nin
ve Louvre Müzesi’nin arasında kalmıştır. Ayrıca
meydan Paris’in en büyük, Fransa’nın ise ikinci
büyük meydanıdır. Bu özelliği nedeniyle de Fran-
sız Devrimi ve devamında yapılan idamların infaz
noktasıdır. Şiir ise bu özellikleri çağrıştıran unsur-
lardan uzaktır. Meydan neredeyse sadece ismiyle
anılmıştır:
“concorde’da bütün fıskiyeler birden ayaklanacak
eğri bir demir gibi ensende hissedeceksin ebem
kuşağını”
Daha sonra ise Bordeaux’ya yolcu edilen sevgi-
liye sıra gelecektir. Şiirin bu kısmında gar ismi veril-
memiş ama günümüzde Bordeaux’ya kalkan tren-
lerin Montparnasse Garı olduğunu ve bu semtin
de yazarların uğrak yeri olduğunu düşünürsek son
zamanlarda çekilen “Le Fabeleux Destin D’Amelie
Poulain” ve “Hugo” filmlerinin de dekoru olan bu
garın şiire konu edildiğini düşünebiliriz. Ayrıca şair
bu dizelerin devamında Paris’teki adresini de St.
Vincent de Paul kilisesi olduğunu söyler. Yazının
basında da belirttiğimiz gibi Gare du Nord ve Gare
de l’Est’ye son derece yakın olan bu kilise şairin
daha önce verdiği bir adres olan Maubeuge soka-
ğının da arkasında kalır. Dolayısıyla şairin yaşadığı
cadde bu iki şiirle netliğe kavuşuyor:
“st. vincent de paul kilisesi benim otelin arka-
sına düşer
saat kulesi her gece uyur uykumdan uyandırıyor
her seferinde tekrar seni bordeaux’ya yolcu
ediyorum”
Şiirin dördüncü bölümünde Paris imgesi yavaşça
kayboluyor çünkü şairin ve sevgilisinin hayatlarını
yansıtıyor çoğunlukla bu bölüm. Arada bir sahneye
karışan mekânlar ise Marivaux Sineması, Auster-
litz Garı ve Samaritain. Marivaux Sineması bugün
bildiğimiz kadarıyla kullanılır durumda değil. Bou-
levard des İtaliens’de bulunan bu sinemayla ilgili
bilgi de elimizde mevcut olmadığından sadece
adını anmakla yetineceğiz. Austerlitz Garı ise hala
Paris’in en eski garlarından biri olarak hizmet veri-
yor. Ayrıca bir metro aktarma istasyonu olması
sebebiyle de Parislilerin gündelik hayatında sık-
lıkla kullandıkları bir mekân olduğuna şüphe yok.
Samaritan’e gelince, buranın Paris’in eski alışve-
riş merkezlerinden biri olduğunu biliyoruz. Şiirin
yazıldığı yıllardan günümüze kadar bu özelliğini
sürdüren mekân Paris’in en eski köprüsü olan
Pont- Neuf’ün Île de la Cite’yi şehrin batı yaka-
sına bağladığı yerde bulunuyor. Hatta bu mekân
90’lı yıllarda bir hayli ünlü olan Les Amants du
Pont- Neuf (Köprü Üstü Âşıkları) filminin de çoğu
sahnesinde arka plandan net bir şekilde görülmek-
tedir. Şimdi bu bahsettiğimiz mekânların şiirde
nasıl yer aldıklarını da gösterip Kaptan şiirinin son
bölümüne geçelim:
“şimdi benim gözlerim paris’te marivaux
sinemasında
bir çift kara maça gibi yorgun ve uykusuz
ellerim derseniz marsilya’da garsonlar
hesaplaşıyor
martini- cin seksen frank on frank da servis
kalbim derseniz onun nerede olduğunu
bilmiyorum
...
ikimiz birden bire austerlitz garı’na gidiyoruz
austerlitz garı önüne bakıyor bizden utanıyor
bir trene binip rastgele defolup gitmek istiyorum
...
samaritain’in ışıkları ocağıma düşmüş yalvarıyor
bir roman için fevkalade oldukları düşünülebilir”
2012/2  | Hukuk Gündemi  27 
 Kaptan şiirinin son bölümü şiirdeki en keskin
ve iddialı ifadelerin yer aldığı kısımdır. Şair bu
bölümde terk edilmiş olmasının bir sonucu olarak
öfkesini iyice artırmıştır. O kadar ki Seine kıyısında
bugün de yoğun olarak bulunan kitapçılarda bul-
duğu Fransız dilinin ünlü şairi François Villon’un
şiirlerinde teselli bulmuştur ve sevgilisinin kendi
şiirlerini okudukça ağlamasını dilemiştir:
“seine kitapçılarında villon’un şiirlerini buldum
nehir yürek gibi kararmıştı rüzgar esiyordu
bir hafta her gece villon’dan bir şeyler okudum
sen benim şiirlerimi
okudukça ağlayacaksın “
Daha sonra şair yaşadığı
ilişkiyle ilgili pişmanlık duy-
maya başlamıştır. Sevgili-
sini hiç tanımamış olmayı
istemektedir artık. Öyle
ki bugün Montmartre’in
en önemli simgesi olan
Sacre- Coeur Kilisesi’nin
önünde kör bir dilenci
olmak bile ona daha güzel
gelmektedir.
“seni hiç görme-
seydim seni keşke hiç
görmeseydim
şu benim iki gözüm
aksalardı kıpkızıl kör
olsaydım
sacre- coeur’de armonik
çalsaydım dilenseydim
seni hiç görmeseydim
ismini hiç duymasaydım
belki kendime göre rezilce saadetlerim olurdu”
Şiirin sonlarına geldiğimizde ise tanıdık bir
Paris anıtı yani Eiffel Kulesi şiirimize girer. 1887-
1889 yılları arasında Fransız Devrimi’nin 100. yıl
kutlamaları için Paris’te düzenlenen fuarın giriş
kapısı olmak üzere geçici olarak inşa edilen ancak
daha sonra kalıcı hale gelen kule, bugün bütün
Fransa’nın simgesi konumundadır. İlk yıllarında
kulenin Paris’in güzel silüetini bozduğunu düşü-
nen Fransız aydınları kulenin kaldırılması için bil-
diriler yayınlamışlardır. Hatta bugün Maupassant
tarzı öykücülüğe adını veren Fransız öykücü Guy
de Maupassant da bunların arasındadır. Ancak bu
ünlü yazar öğle yemeklerini de kulenin terasında
  28 Hukuk Gündemi  | 2012/2
yemektedir. Bunun nedenini soranlara ise “Paris’te
bu kulenin görülmediği tek yer burası” diyerek
cevap verir. Zamanında büyük tartışmalara da
konu olsa da Eiffel Kulesi bugün yılda 6 milyon
turist ağırlayan, geceleri ise zaman zaman ışıklarını
sarıdan beyaza çevirerek altında oturup içkilerini
yudumlayan Fransızları coşturan bir çekim mer-
kezi ve aynı zamanda da Fransa’nın iletişim ağını
sağlayan en önemli vericilere sahip. Şairimiz Attila
İlhan şiirinde Eiffel’e sadece bu şiirde yer vermiştir.
O da Eiffel’in dibinde bir “cigara yakmalık” zaman
dilimindedir. Vakit ise akşamdır, Eif-
fel Kulesinin arka taraflarına düşen
Saint- Dominique Sokağı ışıklarını
yeni yakmaktadır:
“eiffel’in dibinde durduk ben bir
cigara yaktım
saint-dominique sokağında şehir
ışıklarını yaktı
içim büyük karanlıktı ellerimi
göğe uzattım”
İçi büyük karanlık olan şairimiz
şiirin devamında yine ayrıldığı sev-
gilisini anar ve ona sitem eder:
“rüyana erkekler giriyordu hem
çıplak giriyordu
aklına ben geldiğim zaman
utanıyordun
onların arasında değildim çünkü
ben yoktum
ben paris’te kalmıştım adresim
ezberindeydi
istesen her cumartesi bir kart
gönderebilirdin
ne var ki bunu hiç bir zaman yapmayacaktın “
Sevgilisine böyle sitem eden şair daha sonra
Paris yıllarının en yakın dostu Mırç’la yapacaklarını
anlatarak şiiri sonlandırır:
“şimdi kalkıp gitsem mırç’ı bulacağım malum
sonra vini-prix’den üç litre şarab alacağımız
şarabın yanına bir şişe rom-negrita alacağımız
sarhoş olacağımız malum şarkı söyleyeceğimiz
sonra mırç zehra’dan bahsedecek ben susacağım
camlardan bakınca paris’in damlarını göreceğiz
bana ancak sabahları telefon edebilirsiniz”