Öğretmenler İçi̇n Fen Bi̇li̇mleri̇

ÖğretmettlerhttiıiH ve
ÖğteMcilerimiziM
9«Attıttd«Ayız
1.ÜNİTE
Yayınları
TEST 1
1. İklim ve hava olayları ile ilgili etkinlik hazırlayan 3.
Bir bölgede gece ve gündüz ara-
Mutlu Öğretmen öğrencilerinden verilen bilgi
sındaki sıcaklık farkının az ya da
doğru ise "D", yanlış ise "Y" harfini bilginin kar-
çok olması o bölgenin nemliliği
şısındaki boş kutucuğa yazarak tabloyu doldur-
tarafından direkt olarak etkilenir.
malarını istemiştir.
Bölgenin nemi ne kadar çok ise
D sıcaklık farklı o kadar azdır. Nem
İfadeler Sedat
Y Öğretmen azaldıkça gece ve gündüz arasın-
daki sıcaklık farkı da artar.
Hava sıcaklığı artarsa nem azalır.
Sıcaklık farkları yeryüzü şekillerinin
oluşumunu etkiler.
Atmosferdeki nem hava olaylarının N
gerçekleşmesini sağlar. L
K
Hava basıncının düşük olduğu yerlerde
M
buharlaşmada azdır.
Buna göre her doğru cevabın 25 puan oldu-

ğu yukarıdaki etkinlikten 100 tam puan alan
öğrenci aşağıdaki işaretlemelerden hangisini Sedat Öğretmen'in verdiği bilgiye göre Türki-
yapmıştır? ye haritasında verilen K, L, M ve N şehirlerin-
A) B) C) D) den hangisinde sıcaklık farkı diğerlerinden
D Y Y Y daha azdır?
D D D Y A) K şehri B) L şehri
D D D D C) M şehri D) N şehri
D Y D Y
4. Dünya’nın Güneş etrafındaki konumu Dünya’ya

2. Belirli bir bölgede uzun süre boyunca gözlemle-
gelen ışınların açısını değiştirir. Bu da mevsim-
nen sıcaklık, nem, hava basıncı, rüzgâr, yağış,
lerin oluşumunu etkiler.
gibi hava olaylarının ortalamasına iklim denir.
İklimler en az 25-30 yıllık hava gözlemlerine ait
ortalama veriler sonucunda belirlenir. Hava olay-
ları ise belirli bir yerde kısa süre içerisinde bir
günlük ya da haftalık etkili olan hava şartlarıdır.
İklim ve hava olayları ile ilgili yukarıda veri-

İ şleyen Z eka Ya yınla rı
Güneş
len bilgi doğrultusunda aşağıdaki durumları
E
yorumladığımızda hangisinin bir hava olayı
örneği olduğu söylenebilir?
A) Ankara'da son 30 yılın en yağışlı günü geçti-
ğimiz cumartesi günü yaşandı.
Mevsimler ve İklim
Yukarıda Dünya’nın Güneş etrafındaki konumla-

B) Erzurum'da kış ayları çok soğuk ve kar yağış-
rından birisi gösterilmiştir.
lı olduğu için genellikle kar bazı köy yollarını
kapatır. Bu şekle göre E noktasında bulunan şehirde
C) Kuzey Kutbu yılın her zamanı soğuktur. aşağıda verilen mevsimlerden hangisi yaşa-
nır?
D) Antalya'da yazlar çok sıcak olduğu için ge-
nellikle insanlar tatil için bu bölgeyi daha çok A) Yaz B) Sonbahar
tercih eder. C) Kış D) İlkbahar
8. Sınıf
TEST 1
5. Sıvı ya da gaz gibi akışkan olan maddeler her 7. Dünya üzerinde yaşanan iklimlerde meydana
zaman basıncın çok olduğu yerden az olduğu gelen değişikliklere sebep olan temel etkilerden
yere doğru kendiliğinden hareket eder. Bir böl- birisi, küresel ısınmadır. Küresel ısınmaya bağlı
gede gaz taneciklerinin sık, yani yoğun olması o olarak Dünya'mızın birçok yerinde iklimsel olarak
bölgede basıncın da yüksek olduğunu gösterir. görülmeyen hava olaylarına rastlanabilir. Mese-
Basıncın alçak olduğu yerlerde ise gaz tane- la çok soğuk olmayan ve yağış rejiminin düştüğü
cikleri daha seyrek, yoğunluğu daha azdır. Ba- kış mevsimleri, çok sıcak ve kurak yaz mevsim-
sıncın farklı olması ise hava hareketlerinin, yani leri ile ilkbahar ve sonbahar mevsimin yaşanma
rüzgârın oluşmasının temel sebebidir. döngülerindeki aylar ve zaman değişkenlik gös-
teriyor. Buna bağlı olarak seller, şiddetli fırtınalar
Birbirine yakın üç farklı bölgedeki hava yoğunlu-
ve kuraklık baş gösteriyor. Göçmen hayvanların
ğu miktarı aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.
göç zamanları ve göç yolları değişiyor. Dolayısı
Hava yoğunluğu ile değişen iklim ve hava şartları bitki örtüsü ile
hayvan türlerini yani biyolojik çeşitliliği de azal-
tıyor.
Yukarıda verilen metin ile ilgili;
I. Küresel ısınmanın sebepleri,

Bölge II. Küresel ısınmanın canlı çeşitliliğine etkisi,
X Y Z T
III. Küresel ısınmanın mevsimler üzerindeki etkisi
Yukarıda verilen bilgiye ve grafiğe göre aşa- bilgilerinden hangilerine değinilmemiştir?
ğıdaki bölgelerin hangileri arasında esen rüz-
A) Yalnız I. B) I ve II.
gârın yönü hatalı gösterilmiştir?
C) II ve III. D) I, II ve III.
A) X ➞ Z B) T ➞ X
C) Y ➞ X D) Z ➞ T
8. IV
Güneş
I III
6. Dünya üzerinde mevsimlerin oluşumunda etkili

II
olan birçok faktör vardır. Bu faktörler yeryüzü sı-

caklığını etkiler ve mevsimleri oluşturur.
Dünya’nın Güneş etrafındaki bir tam turu yukarı-
Buna göre mevsimlerin oluşması ile ilgili;
daki şekilde gösterilmiştir. Bu şekil ile ilgili olarak
I. Dünya atmosferindeki gazların oranlarında Dünya I konumunda iken Kuzey Yarım Küre, III
meydana gelen değişimler konumundayken ise Güney Yarım Küre Güneş
Mevsimler ve İklim
II. Dünya’nın eksen eğikliği ışınlarını daha dik bir açıyla almaktadır.
III. Dünya’nın kendi etrafındaki dönüşü Buna göre yukarıda verilen bilgiden yola çı-
verilen maddelerden hangileri etkili değildir? kılarak Dünya’nın hangi konumunda Güney
Yarım Küre üzerinde ilkbahar mevsimi ya-
A) I ve II. B) II ve III.
şanmaktadır?
C) I ve III. D) I, II ve III.
A) I. B) II. C) III. D) IV.
8. Sınıf
TEST 1
9. Atmosferdeki Dünya Atmosferdeki
CO2 Miktarı Sıcaklık
1850 1900 1950 2000 Yıl 1850 1900 1950 2000 Yıl
Klimatologlar 150 yıllık küresel ısınma verilerini inceleyerek, yukarıdaki grafikleri oluşturuyorlar. Yapılan ince-
lemeler sonucunda küresel ısınmanın sebeplerini ise maddeler hâlinde sıralayarak bilimsel bir makale olarak
yayımlıyorlar.
Bu makaleleri sınıfta arkadaşları ile paylaşan Zeynep aşağıdaki maddelerden hangisini yukarıda veri-
len grafiklerden yararlanarak çıkaramaz?
A) Yıllar içerisinde sanayileşme artmış ve paralelinde artan fosil yakıt tüketimi sonucunda atmosferde artan
CO2 miktarı küresel ısınmaya sebep olmuştur.
B) Artan CO2 salınımı daha fazla sıcaklık ortalaması demektir.
C) Ozon tabakasındaki seyrelme Dünya atmosferinden içeri giren Güneş ışını miktarını arttırarak yeryüzünün
daha çok ısınmasına sebep olmuştur.
D) Gelişen teknoloji ile artan enerji ihtiyacı ve motorlu araç sayısı fosil yakıt tüketimini dolayısıyla CO2 salını-
mını arttırmış bu olayda atmosferin ısınmasına sebep olmuştur.
10. Bilim insanları yaptıkları analizler ve gözlemler 11. Hava sıcaklığı Dünya üzerinde sürekli olarak
sonucunda atmosfere bırakılan CFC gazlarının, değişir. Hava, ılık, soğuk ya da sıcak olabilir.
ozon tabakasının seyrelmesine yol açtığını ve Bu sıcaklık değişiminin çok farklı sebepleri var-
Güneş'ten gelen ışınların Dünya atmosferinden dır. Bu etkenlerin temelinde Güneş ışınlarının
daha yoğun şekilde geçtiğini, sanayileşme para- Dünya'mıza gelme açıları vardır. Güneş ışınları
lelinde artan fosil yakıt tüketimi ile de atmosfere Dünya üzerindeki bazı bölgelere dik, bazılarına
salınan CO2 miktarının arttığını, bunun da ısıyı ise eğik açıyla gelir. Eğik açı ile geldiği sabah
Dünya'da hapsederek gezegen sıcaklığını artır- ve akşam saatlerine göre dik açıyla geldiği öğ-
dığını ortaya koymuşlardır. Bilim insanları Dün- len saatleri daha sıcak olur. Hava sıcaklığındaki
ya'da meydana gelen bu değişimlere küresel bu değişimler hava olaylarını da oluşturur. Aynı
ısınma demiştir. Küresel ısınmanın gelecekte zamanda Güneş ışınlarının düştüğü bölgedeki
iklimler üzerinde ciddi değişimlere sebep olabi- kara veya suyun ısınması da hava olaylarını et-
leceğini de belirtmişlerdir. kileyen diğer bir faktördür.
Verilen bilgiye göre bilim insanlarının küresel Bu bilgiye göre coğrafi bir bölgede bulunan
ısınma ile ilgili ortaya koydukları veriler doğrul- E noktasında yüksek basınç bölgesi, F nok-
tusunda aşağıdakilerden hangisi doğrudur? tasında ise alçak basınç bölgesi oluşuyorsa;
A) Dünya'nın eksen eğikliği küresel ısınmanın I. E noktası geç ısınan, F noktası hızlı ısınan
sebepleri arasındadır. maddelerin oluşturduğu yeryüzü şekillerine
Mevsimler ve İklim
B) Küresel ısınma sonucunda atmosferde sera sahip olabilir.

gazları miktarı atar. II. E noktasında saat 12.00 iken, F noktasında
C) Küresel ısınma sonucunda gece-gündüz ara- saat 09.00 olabilir.
sında sıcaklık farkı oluşur. III. Rüzgâr F noktasından E noktasına doğru eser.
D) Küresel ısınmanın bir sonucu olarak kutup Bilgilerinden hangisi ya da hangileri doğrudur?
bölgelerindeki buzul miktarı her geçen yıl bi-
raz daha azalmaktadır.
8. Sınıf
TEST 1
12. Dünya’nın farklı bölgelerinde farklı iklim koşulları 14. Yukarıdaki resimde
gözlenmektedir. Mesela Kuzey Yarım Küre yaz gösterilen doğa olayı
mevsimini yaşarken, Güney Yarım Küre’de ise kış günlerinde bitki-
kış mevsimi yaşanmaktadır. Dünya üzerinde sı- lerin veya araçların
caklığın ve iklimlerin bu denli farklılık gösterme- camlarının buz par-
sinin birkaç sebebi vardır. Ayrıca aynı sebepler- çaları ile kaplanması-
den dolayı her iki yarım kürede de yıl içerisinde na sebep olan yağış şeklidir.
farklı mevsimler görülür. Bu doğa olayı ile ilgili aşağıda verilen yorum-
Bu bilgiye göre; lardan hangisi doğru değildir?
A) Bu doğa olayının gerçekleşmesi için sıcaklı-
I. Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüşü,
ğın 0°C’un altında olması gerekir.
II. Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanışı,
B) Havadaki nemin sıvılaşmadan donması şek-
III. Dünya’nın dönme ekseninin eğikliği linde oluşur.
ifadelerinden hangileri Dünya üzerinde farklı C) Nemli hava gökyüzüne yakın yerlerde kristal-
yerlerde farklı iklim koşullarının yaşanması- leşir.
nın nedenlerindendir?
D) Bu olay bitkilerin gelişimini engelleyen olaydır.
15. Dünya üzerindeki hava olaylarının oluşumunda
basınç farkı, nem miktarındaki değişim gibi farklı
etkenler rol oynamaktadır. Bu etkenler sonucun-
da hem yağmur, kar ve dolu gibi çeşitli yağış tür-
leri hem de rüzgâr, fırtına ve kasırga gibi farklı
hava hareketleri gerçekleşir.
13. Ankara’da yaşayan ve öğrenci olan Mine, Arjan- Yukarıda verilen bilgiye göre hava olayları-
tin’de olan kuzenine attığı mailde ara tatile gir- nın oluşumunda rol oynayan etkenlerin en
diğini ve dışarısının çok soğuk olduğunu söyle- önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
miş ayrıca yaptığı kardan adamın da bir resmini A) Güneş B) Ay
göndermiştir. Kuzeni ise Arjantin’de havaların
C) Yer üstü suları D) Gezegenler
çok sıcak ve güzel olduğunu yazarak, plajda
güneşlenirken çekilmiş bir fotoğrafını da mail ile
göndermiştir.
Buna göre Mine’nin kuzeninin bulunduğu ye-

rin Dünya üzerindeki konumunu X ile göste-
rirsek, X’in bulunduğu konum ve bu konuma
Güneş ışınlarının geliş açısı hangi seçenekte

doğru olarak verilmiştir?
A) B)
X
Mevsimler ve İklim
C) D)
X X
8. Sınıf
TEST 2
1.
Yatay yönde meydana gelen hava hareketine rüzgâr denir. Rüzgârların oluşumunun nedeni basınç farkıdır. Sıcaklığın düşük olduğu
bölgelerde yüksek basınç, sıcaklığın yüksek olduğu bölgelerde ise alçak basınç oluşur. Rüzgârlar, yüksek basınç alanlarından alçak
basınç alanlarına doğru hareket ederler.
Çorum
Kırıkkale Yozgat
Kırşehir
Nevşehir
Yukarıdaki Türkiye haritasında bulunan bazı iller arasında rüzgâr oluşumlarının yönleri gösterilmiştir.
Buna göre haritaya bakarak,
I. Haritada gösterilen iller arasında en sıcak havaya sahip olan il Kırşehir’dir.
II. Haritada gösterilen iller arasında en yüksek basınca sahip olan il Yozgat’tır.
III. Kırıkkale ilinin sıcaklığı, Nevşehir iline göre daha fazladır.
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.
2. Güneş tarafından 3. Aşağıda Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanımına ait şema

aydınlanan bölge
verilmiştir.
I
A
B
A A
II IV
Mevsimler B B
I II III IV
Şekildeki grafik, Güneş tarafından aydınlanan bölgenin mev-

simlere göre değişimini göstermektedir. A
B
Buna göre I, II, III ve IV ile gösterilen mevsimler aşağıdaki-
lerden hangisi gibi olabilir? III
Dünya’nın farklı yarım kürelerinde bulunan A - B kentleri için,
I II III IV
I. A kentinde yaz mevsimi yaşanırken Dünya II numaralı ko-
A) Yaz İlkbahar Sonbahar Kış
numdadır.
1 . Ünite: Mevsimler ve İklim
B) Kış Sonbahar İlkbahar Yaz II. B kentinde yaz mevsimi yaşanırken Dünya IV numaralı
C) İlkbahar Yaz Sonbahar Kış konumdadır.
III. B kentine sonbahar yaşanırken Dünya I numaralı konum-
D) Sonbahar Kış Yaz İlkbahar dadır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) I ve II. B) II ve III.
YAYINLARI
TEST 2
4. Güneş ışınları yere dik açıyla düştüğünde sıcaklık değeri yük- 6.
sek, eğik açıyla düştüğünde ise sıcaklık değeri düşük olur. IPCC 6. Değerlendirme Raporu’na göre insan faaliyetlerin-
den kaynaklanan sera gazı emisyonları nedeniyle küresel
Kuzey Yarım Küre’de bulunan K, L, M bölgelerinde aynı sıcaklık, 2100 yılına kadar 4 derece artabilir.
anda ölçülen sıcaklık değerleri sırasıyla 27 °C, 22 °C ve 18 Güncellenerek yayımlanan son Hükümetlerarası İklim De-
°C olduğuna göre bu bölgelerin konumları aşağıdakiler- ğişikliği Paneli (IPCC) 6. Değerlendirme Raporu’ndan AA
den hangisi gibi olabilir? muhabirinin derlediği bilgilere göre küresel hava sıcaklıkları
A) B) artarken kutup bölgelerinde buzlar hızla eriyor ve ortalama
K M deniz seviyelerinde yükselme gözleniyor.
L L
Son 150 yılda, ortalama sıcaklık Dünya genelinde 0,8 de-
M K
rece, Avrupa’da ise yaklaşık 1 derece arttı. Dünya’da 1995-
2006 dönemi, 1850’den bu yana küresel yüzey sıcaklığının
kayda geçen en sıcak 12 yılı oldu.
C) D)
Küresel iklim değişikliği değerlendirme raporu dikkate

K M alınarak yapılan yorumlardan hangisi yanlıştır?
L L
A) Küresel iklim değişikliklerinin nedeni insan faaliyetlerinden
M K
kaynaklanan sera gazlarıdır.
B) Küresel hava sıcaklıklarında artış görülmektedir.
C) Ortalama sıcaklıkların artması buharlaşma miktarının azal-
masına neden olur.
D) Küresel sıcaklıkların artışı bazı bitki ve hayvan türlerinin
yok olmasına neden olabilir.
5. Demet, evlerinin bahçesine 1 m uzunluğunda çubuk diker. 7. Aşağıdaki Dünya haritasında 4 farklı ülkenin yerleri gösteril-
Öğle saatinde farklı mevsimlerde bu çubuğun gölgesini ölçe- miştir.
rek elde ettiği verilerle aşağıdaki tabloyu oluşturur.
Gölge boyu (cm) Mevsim Rusya

112 ■ ABD
72 ▲
86 ★ Ekvator
46 ● Brezilya Avustralya
Buna göre Demet’in ölçüm yaptığı mevsimler aşağıdaki-

lerden hangisi gibi olabilir?
■ ▲ ★ ● Buna göre 21 Haziran tarihinde ülkeler ile ilgili aşağıdaki

A) İlkbahar Sonbahar Yaz Kış ifadelerden hangisi kesinlikle doğrudur?
B) Kış İlkbahar Sonbahar Yaz A) Rusya’da gündüz yaşanıyorsa Avustralya’da gece yaşan-
maktadır.
C) Yaz Kış İlkbahar Sonbahar
B) ABD ve Brezilya’da gece ve gündüz süreleri eşittir.
D) Yaz Sonbahar İlkbahar Kış
C) Brezilya ve Avustralya’da yaz mevsimi yaşanmaktadır.
D) ABD ve Avustralya’da farklı mevsimler yaşanmaktadır.
YAYINLARI
TEST 2
8. Gölge boyu, ışığın geliş açısıyla ilgili bir ışık olayıdır. Dünya’nın ışık kaynağı olan Güneş’in ve ışınlarının yıl boyunca bir noktada yere
düşme açısı değişebilmektedir. Güneş ışınları yere 90° lik açı ile düştüğünde gölge boyu sıfır olur. Güneş ışınlarının yere düşme açısı
küçüldükçe gölge boyu da uzamaya başlar.
Yukarıdaki gölge boyu ile ilgili bilgileri veren fen bilimleri öğretmeni, tahtaya Dünya’nın Güneş etrafındaki konumunu aşağıdaki gibi çizip
yan tarafındaki soruyu sormuştur.
Soru : Dünya şekildeki konumunda iken I, II ve

III numaralı konumlarındaki şehirlerde
I bulunan özdeş cisimlerin öğle vaktindeki
Güneş gölge boyları arasındaki ilişki nasıl olur?
II Ekvator
III
Buna göre öğretmenin sorduğu sorunun cevabını gösteren grafik aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) B) Gölge boyu C) D) Gölge boyu
Gölge boyu Gölge boyu
I II III Madde I II III Madde I II III Madde

I II III Madde
9. Ali, Foça’da balığa gitmek için internetten hava tahminlerine 10. Üç farklı zaman diliminde Kuzey Yarım Küre’de bulunan bir
bakıyor. Üç günlük hava tahminleri aşağıdaki gibidir. şehirde saat 12.00’de Güneş ışınlarının yere düşme açısı öl-
çülerek aşağıdaki grafik elde ediliyor.
Hava Hava Hava
Sıcaklığı 20° Sıcaklığı 22° Sıcaklığı 17° Güneş ışınlarının
yere düşme açısı
Parçalı Bulutlu Güneşli Yağmurlu

Perşembe Cuma Cumartesi
Ali, cumartesi günü balığa gittiğinde Foça’daki havanın tah- A B C Zaman

minlerdeki gibi olmadığını görüyor.
Buna göre,
Buna göre yukarıda anlatılan olaydan çıkartılacak sonuç
seçeneklerin hangisinde verilmiştir? I. B zaman diliminde Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsimi ya-
A) Yağmur yağması havanın soğuması ile ilgilidir. şanmaktadır.
B) Soğuk havalarda bulut oluşumu gözlenir. II. Güneş ışınlarının yere düşme açısının farklı olmasının se-
bebi Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönme hareketi-

C) Hava olayları kısa zaman dilimlerinde değişkenlik gösterir.
dir.
D) Sıcaklık sürekli artmıştır.
III. C zaman diliminde Kuzey Yarım Küre’de kış mevsimi ya-
şanmaktadır.
verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Yalnız I. B) Yalnız II.

C) I ve II. D) II ve III.
YAYINLARI
TEST 2
11. Aşağıda verilen şekillerde fen bilimleri dersinin bir konusu için hazırlanmış yap-boz etkinliği gösterilmiştir.
1. Yap – Boz 2. Yap – Boz
1. Yap – Boz 2. Yap – Boz

Kesin Anlık Dar
Canlılar yargılar olayları alanları
üzerinde içerir.
Kesin inceler. inceler.
Dar
Anlık
etkisi vardır.
Canlılar yargılar alanları
olayları
üzerinde içerir. inceler. inceler.
etkisi vardır.
Klimatolog Meteorolog
çalışır. çalışır.
Klimatolog Meteorolog
çalışır. çalışır.
Bu etkinlikteki bazı parçaların eksik olduğu anlaşılınca öğrencilerden etkinliği tamamlayıcı parçalar yapmaları isteniyor.
Uzun
yılların Dünya’nın Tahmine
Atmosfer
verilerini şeklini dayalıdır.
Uzun olaylarını
inceler. inceler.
Dünya’nın Tahmine
yılların inceler.
Atmosfer
verilerini şeklini dayalıdır.
olaylarını
Serhat
inceler. Enes Tuba
inceler. Ömer
inceler.
Serhat Enes Tuba Ömer
Buna göre bu etkinlik için hangi öğrencilerin hazırladıkları parçalar uygundur?
1. Yap-Boz 2. Yap-Boz
A) Serhat Tuba
B) Enes Tuba
C) Tuba Ömer
D) Serhat Ömer
12.
K Güneş
ışınları
L
Güneş ışınlarının Dünya’ya geliş açısı şekildeki gibidir.
Buna göre,
I. K ve L şehirlerinde farklı mevsimler yaşanır.

II. Eksen eğikliği azalırsa, K’de yaz mevsimi daha sıcak ge-
çer.
III. L kentinde kış mevsimi yaşanmaktadır.
ifadelerinden hangileri yanlıştır?
A) Yalnız II. B) Yalnız III.

C) I ve III. D) II ve III.
26
YAYINLARI
TEST 3
1.
21 Haziran 21 Aralık
Güneş Güneş
Dünya Dünya
I II
Dünya’nın Güneş etrafında dolanımı sırasında aldığı konumlardan iki tanesini tahtaya çizen fen bilimleri öğretmeni
öğrencilerini dört gruba ayırıp bu gruplardan I ve II konumlarından herhangi birisi için dört tane doğru bilgi yazmalarını
istemektedir.
X Grubu Y Grubu Z Grubu T Grubu

Dünya I konumunda iken Dünya II konumunda Dünya II konumunda Dünya I konumunda iken
– Kuzey Yarım Küre’de iken iken – Güney Yarım Küre’de
yaz mevsimi yaşanmaya – Güney Yarım Küre’de – Güney Yarım Küre’de yaz mevsimi yaşanmaya
başlar. yaz mevsimi başlangıcı- yaz mevsimi yaşanmaya başlar.
– Kuzey Yarım Küre’de dır. başlar. – Oğlak dönencesi olarak
gündüzler kısalmaya – Kuzey Yarım Küre’de – Kuzey Yarım Küre’de en adlandırılır.
başlar. kış mevsimi yaşanmaya kısa gece yaşanır. – Kuzey Yarım Küre’de bu
– Güney Yarım Küre’de başlar. – Kuzey Yarım Küre’de bu tarihten sonra gündüzler
bu tarihten sonra gece- – Kuzey Yarım Küre’de tarihten sonra gündüzler kısalmaya başlar.
ler uzamaya başlar. en uzun gece en kısa uzamaya başlar. – Kuzey Yarım Küre’de
– Güney Yarım Küre’de gündüz yaşanır. – Güney Yarım Küre’de kış mevsimi yaşanır.
kış mevsimi yaşanır. – Güney Yarım Küre’de bu en uzun gündüz yaşanır.
tarihten sonra gündüzler
kısalmaya başlar.
Grupların bilgileri yukarıdaki gibi olduğuna göre hangi grubun dört bilgisi de doğrudur?
A) X grubu B) Y grubu C) Z grubu D) T grubu
2. Açık Hava Basıncı
L M
Bölge
Beyin Takımı Yayınları
K L M
K, L ve M bölgelerinde farklı sıcaklıklara bağlı olarak yukarıdaki basınç grafiği oluşturulmuştur.
Bu bölgeler ile ilgili,
1. L bölgesinin sıcaklığı M bölgesinin sıcaklığından fazladır.

2. M bölgesinden K bölgesine doğru rüzgar oluşabilirken, L bölgesinden K bölgesine rüzgar oluşamaz.
3. M bölgesinden L bölgesine doğru oluşan rüzgarın şiddeti, M bölgesinden K bölgesine doğru oluşan rüzgarın şid-
detinden fazladır.
4. L bölgesinde hava sıcaklığı diğer bölgelere göre daha azdır ve ısınan bu hava alçalma hareketi yapar.
ifadelerinden hangisi yanlıştır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
19
TEST 3
3. 4. Buse Dünya’ya düşen güneş ışınlarının düşme açı-
sının dik olmasının ya da küçük açılarla olmasının
mevsimlerin oluşmasına önemli etkide bulunacağını
belirtir ve aşağıdaki etkinliği hazırlar.
Geniş alan
Fener
Yukarıda ülkemizde yaşanan iklim tiplerine göre iklim
haritası verilmiştir. bu iklim haritasına göre İç Anadolu
Bölgesi’nin büyük bir kısmının karasal iklim etkisi al-
tında olduğu görülmektedir. Bir bölgedeki iklim tipinin
belirlenmesiyle ilgili aşağıdaki görüşlerde bulunulur.
Dar alan
1. Görüş : Bölgede son 30 gün içinde gerçekleşen
Dünya modeli
hava olaylarına ait veriler kaydedilerek
30 gün sonunda bölgenin iklimi hakkın-
Büyük bir Dünya modeline özdeş fenerleri görseldeki
da yorum yapılabilir.
gibi tutarak ışınların düştüğü alanları gözlemler. Buse
2. Görüş : Bölgenin 35-40 yıllık hava tahmin rapor- gözlem sonuçları ile ilgili bilgilerini birleştirerek aşağı-
ları referans alınarak iklim tipi hakkında daki yorumları tabletine not alır.
yorum yapılabilir.
3. Görüş : Bölgenin son 35-40 yıl boyunca yaşanan
hava olaylarına ait bilgiler elde edilerek •• Işınların dik ve dike yakın düşmesi durumun-
bu bilgilerin ortalamasına göre bölgenin da ışınlar dar bir alana düşeceği için geniş
iklim tipi hakkında yorum yapılabilir. alana göre sıcaklığın daha fazla olması bek-
4. Görüş : Meteorologların o bölgede gerçekleşen lenir.
atmosfer olaylarını kısa bir süre incele- •• Işınların eğik (küçük) açılarla yüzeye düşmesi
meleri sonucunda bölgenin iklimi hak- ışınların geniş bir alana yayılmasını sağlar bu
kında yorum yapılabilir. durum da sıcaklığın dar alana göre daha az
artmasına neden olur.
Buna göre hangi görüş dikkate alınırsa bir bölge-
•• Dünya’nın eksen eğikliği olmadan Güneş et-
nin iklim tipi hakkında doğru sonuçlara ulaşılır?
rafında dolanma hareketi yapması durumun-
A) 1. Görüş B) 2. Görüş da Dünya’nın aynı yerlerine ışınların yıl boyu
C) 3. Görüş D) 4. Görüş aynı açılarla düşmesi beklenir.
•• Işık ışınlarının birim yüzeye fazla düşmesi,
sıcaklığın daha az artmasına neden olur. Bu
durum da mevsimlerin oluşmasında etkilidir.
Buna göre Buse’nin tabletine yazdığı yorumlar

incelenerek sırasıyla doğru olanlar için “D” yanlış
olanlar için “Y” yazılırsa aşağıdakilerden hangisi
elde edilir?
A) Y Y Y D B) D D D Y
C) D D Y Y D) D Y D Y
TEST 4
1. 1. Yerle temas eden hava içindeki su buharının yoğuşması veya donarak kristalleşmesi sonucu küçük su damlacıkla-
rından ya da buz kristallerinden ---- meydana gelir.
2. Bulutlardaki su damlacıkları, soğuk havanın etkisiyle minik buz taneciklerine dönüşerek yeterli büyüklüğe ulaştığın-
da ---- taneleri şeklinde yeryüzüne iner.
3. Yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru yatay yönde hareket eden hava akımına ---- denir.
1.
2.
3.
Yukarıda verilen tanımlamaların doğru ifadelerini bulmaca karelerine yerleştirmek isteyen bulmaca editörü, bulmaca
kareleri üzerinde karalamalar yapıyor.
Boş kalan kutulara ifadeler yazılacağına göre editör, aşağıdaki karalama şekillerinden hangisini yaparsa bul-
macayı doğru hazırlamış olur?
A) 1. B) 1.
2. 2.
3. 3.
C) 1. D) 1.
2. 2.
3. 3.
2.
Rüzgar adı Hızı (km/h) Etkisi
Esinti / Yel 1-5 Rüzgarın dumanı sürüklemesi
Fırtına 62 - 74 Ağaç dalları kırılır, yürümek zordur.

Tam fırtına 88 - 101 Kıyılarda görülür, ağaçlar sökülür. Binalar zarar görür.
Kasırga 118 - ---- Toplu yıkımlar görülür.
Yukarıdaki tabloda rüzgar çeşitleri ve etkileri belirtilmiştir.
Verilen tablo ile ilgili;
I. Hızı düşük olan rüzgarın da yıkıcı etkisi olabilir.

II. Tam fırtına gözlenen yerlerde yaşanmamalıdır.
III. Kasırga olan yerlerde ölümler de gerçekleşebilir.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I. B) Yalnız III. C) II ve III. D) I, II ve III.

TEST 4
3. Mevsimlerin oluşmasında Dünya’nın eksen eğikliği ve Dünya’nın Güneş etrafında dolanması etkilidir. Eksen eğikli-
ğinden dolayı Dünya üzerine düşen güneş ışınlarının geliş açısı Kuzey Yarım Küre ve Güney Yarım Küre’de farklı-
lıklar göstermektedir. Bunun için Kuzey Yarım Küre’de kış mevsimi yaşanırken Güney Yarım Küre’de yaz mevsimi
yaşanmaktadır. Ekvator kuşağındaki bölgelere güneş ışınları yıl boyunca dik ya da dike yakın açılarla geldiğinden bu
bölgelerde yıllık sıcaklık farkı az olur.
Aşağıdaki tabloda üç farklı şehrin haziran ve aralık ayına ait sıcaklık ortalaması değerleri verilmiştir.
Ay Haziran Aralık
Şehir Ortalaması Ortalaması
I
X 27 °C 0 °C Güneş II
III
Y –1 °C 25 °C
Z 27 °C 28 °C
Şekil-I Şekil-II
Buna göre Dünya Şekil-II konumunda iken aylardan hangi ay olduğu ve I, II ve III ile belirtilen şehirlerin hangisi
olabileceği aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) B) C) D)
Aralık Haziran Haziran Aralık
X I X I X III X I
Y II Y III Y I Y III
Z III Z II Z II Z II
4. Su damlacıkları bir araya gelerek, farklı yağış şekilleri 5. Mevsimler ve iklim konusu ile ilgili aşağıdaki ifa-
oluşturur. delerden hangisi yanlıştır?
– Nemli hava gökyüzüne yakın yerlerde yoğuşursa A) Işığın birim yüzeye düşen enerji miktarı mevsim-
▲
---- oluşur. ler üzerinde etkilidir.
– Nemli hava yeryüzüne yakın yerlerde yoğuşursa B) Dünya’nın dönme ekseninin yörünge düzlemi ile
■ çakışmaması, mevsimlerin oluşmasına neden
---- oluşur.
Yukarıda ▲ ve ■ ile gösterilen kısımlara aşağıda- olur.
kilerden hangileri gelmelidir? C) Eksen eğikliği Dünya üzerinde bir bölgeye yıl bo-
yunca güneş ışınlarının aynı açı ile gelmesine ne-
▲ ■
den olur.
A) Yağmur Çiy D) Mevsimlerin oluşmasında Dünya’nın Güneş etra-
B) Kırağı Kar fındaki dolanmasının etkisi vardır.
C) Yağmur Dolu
D) Dolu Yağmur
TEST 5
1. Dünya üzerinde bir bölgede 21 Mart, 21 Haziran, 23 Eylül ve 21 Aralık tarihlerindeki gündüz süreleri tablodaki gibidir.
Gündüz Süresi
21 Mart 12 saat
21 Haziran 14 saat 55 dakika
23 Eylül 12 saat
21 Aralık 9 saat 3 dakika
Buna göre verilen bölgede gündüz sürelerinin yıl içerisinde farklılık göstermesinin temel nedeni aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Dünya’nın dönme ekseninin yörünge düzlemi ile çakışmaması

B) Dünya’nın kendi etrafında saat yönünün tersine hareket etmesi
C) Dünya’nın dönüş hızının ekvatorda daha fazla olması
D) Güneş’in Dünya’nın dolanma hareketi sırasında Dünya’ya yaklaşıp uzaklaşması
2. Bilgi : Işığın yüzey tarafından daha çok soğurulması ışığın az bir kısmının yansıtılması anlamına gelir. Işığın daha
az soğurulması ise ışığın büyük bir kısmının yansıtılması anlamına gelir.
Hipotez : Koyu renkli ve mat yüzeyler ışık ışınlarını daha çok soğururken açık renkli ve parlak yüzeyler ışığı daha çok
yansıtır.
Güneş’ten gelen ışık ışınlarının ışığı tutma oranı ile ilgili yukarıdaki hipotezi doğrulamak için kapalı ortamda aşağıdaki
deney yapılır.
A
B
°C
C°
Dijital
Dijital
termometre
termometre
Açık renkli parlak yüzey Koyu renkli mat yüzey

Görselde belirtilen özelliklere sahip aynı büyüklükteki A ve B yüzeylerinin başlangıç sıcaklıkları eşittir. Dijital termomet-
reler yerleştirilerek A ve B yüzeylerine eşit uzaklıkta olan ışık kaynağı yerleştirilir. B yüzeyinde sıcaklık artışının daha
fazla olduğu tespit edilir.
Bu durumla ilgili,
I. Güneş’ten gelen ışık ışınlarının ışığı tutma oranı mevsimlerin oluşmasında yardımcı faktör olduğu söylenebilir.
II. Çöllerin buzullara göre mat ve koyu renkli olduğu düşünülürse ışığı daha az yansıttığı ve bu durumun sıcaklığın
daha fazla artmasında etkili olduğu söylenebilir.
III. Kutuplardaki buzulların parlak ve açık renkli olduğu düşünülürse ışığı daha çok yansıtması bölgenin soğuk kalma-
sında etkilidir.

TEST 5
3. I
II IV
III
Mehmet Dünya’nın Güneş etrafında dolanması ile ilgili bazı araştırmalar yapmak ister. Araştırmada bulunması gere-
ken yer ve görselde bulunması gereken konum ile ilgili planlama yaparak aşağıdaki tabloyu hazırlar.
Araştırma Araştırmayı Yapmam

Araştırma Yapacağım Yer
Numarası Gereken Konum
1. Kuzey Yarım Küre’de en uzun gece ve en kısa gündüzün yaşandığını yer
2. Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsiminin yaşandığı yer
3. Güney Yarım Küre’de en kısa gündüz ve en uzun gecenin yaşandığı yer
4. Güney Yarım Küre’de sonbahar mevsiminin yaşandığı yer
Mehmet tabloyu hazırladıktan sonra tabloda boş bıraktığı bölümlere görselde I, II, III ve IV ile numaraladığı bölümleri
yazar ve iki araştırmasının aynı tarihe denk geldiğini fark eder.
Buna göre Mehmet’in hangi araştırmaları için bulunması gereken iki konum çakışmaktadır?
A) 1. ve 2. B) 2. ve 3. 3. ve 4. D) 1. ve 4.
4. Aşağıda bir kavramla ilgili bilgiler verilmiştir. 5. Yeryüzünün herhangi bir bölgesinde yıl boyunca
farklı mevsim özellikleri yaşanır.
• Belirli bir bölgede sık sık değişebilen ve kısa süre
içerisinde oluşan atmosfer olaylarıdır. Ancak aşağıdaki olayların hangisini yaşanması
• Günün belirli saatlerinde yapılan günlük gözlem- durumunda, yeryüzünün herhangi bir bölgesinde
yıl boyunca aynı mevsimin özellikleri yaşanırdı?
lere dayanır.
Bu bilgilere göre belirtilen kavramla ilgili konu- A) Dünya’nın yüzeyinin tamamının karalarla kaplı ol-
larda çalışan uzmanlar ve bu kavramla ilgilenen ması
bilim dalı aşağıdaki seçeneklerden hangisinde B) Dünya’nın Güneş etrafında doğudan batıya doğru
verilmiştir? dönmesi
Uzman Bilim Dalı C) Dünya’nın sadece kendi etrafında hareket etmesi
D) Dünya’nın dönme ekseninin yörünge düzlemine
A) Meteorolog Klimatoloji
dik olması
B) Meteorolog Meteoroloji
C) Meteorolog Klimatolog
D) Jeolog Jeoloji
ÖğteMcilerimiziM
9«Attıttd«Ayız
2.ÜNİTE
Yayınları
TEST 6
1. : Adenin : Timin : Guanin : Sitozin
Yukarıda bir DNA modelinde bulunan bazların sembolleri gösterilmiştir.
Bu DNA molekülünün zincirlerinden birinde bulunan bazlar AGCTACG şeklinde olduğuna göre ikinci
zincir aşağıdakilerden hangisidir?
A)
B)
C)
D)
2. 3. DNA, kromozom, nükleotid ve gen birbirini kap-

sayan yapılardır. Aşağıdaki şekilde bu yapılar
modellenmiştir.
II I
Yukarıda bir DNA modelinde eşlenme sırasında
III
gerçekleşen bir hata verilmiştir.
IV
Buna göre meydana gelen hata ile ilgili,
I. Bazı hastalıklara neden olabilir.

II. Hata kendini onarabilir.

III. Kalıtsaldır. Buna göre numaralandırılarak gösterilen ya-
ifadelerden hangileri doğrudur? pılar ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlış-
tır?
A) I ve II. B) I ve III.
DNA ve Genetik Kod
A) I, nükleotiddir.
B) II, hücrenin yönetici molekülüdür.
C) III, kalıtsal bilgiyi taşıyan yapıdır.
D) IV, DNA’nın yapı birimidir.
8. Sınıf
TEST 6
4.
6. • Bir bezelye bitkisinde uzun boy geni kısa boy
genine baskındır.
Aşağıdaki tabloda bezelye bitkisinin boy uzunlu-
ğunu belirleyen gen çiftleri verilmiştir.
C
Genotip Fenotip
UU I
Yukarıda verilen DNA molekülü incelendiğinde, Uu II
I. Çift zincirli yapıya sahiptir. uu III
II. Her nükleotidde mutlaka fosfat vardır. Buna göre genotipleri verilen bu genlerin fe-
III. Adenin ve guanin nükleotidleri karşılıklı yer- notiplerinde gösterdikleri özellikler aşağıda-
leşir. kilerin hangisinde doğru verilmiştir?
ifadelerinden hangileri doğrudur? I II III
A) I ve II. B) I ve III. A) Uzun Kısa Kısa
C) II ve III. D) I, II ve III. B) Uzun Kısa Uzun
C) Uzun Uzun Kısa
D) Kısa Kısa Uzun
5. : Buruşuk tohumlu bezelye bitkisi 7. Mm # Mm genotipine sahip iki bezelye bitki-

sinin çaprazlanması sonucu,
: Düz tohumlu bezelye bitkisi I. Oluşan döllerin baskın özellikte olma olasılı-
ğı %75’tir.
II. Oluşan döllerin hepsi melezdir.
Yukarıdaki şekiller bir bezelye bitkisinin tohumu-
nun düz ve buruşuk olmasını temsil etmektedir. III. Oluşan döllerin çekinik özellikte olma olasılı-
Bezelye bitkisinde düz tohumlu olma geni buru- ğı %25’tir.
şuk tohumlu olma genine baskındır. çıkarımlarından hangileri doğrudur?
Buna göre aşağıdaki iki bezelye bitkisi çapraz- A) Yalnız III. B) I ve II.
lanıyor. C) I ve III. D) II ve III.
Bu bezelyelerin çaprazlanması sonucu olu- 8. Bir organizmada yer alan yararlı bir özellik
şan yavru bezelyelerin fenotipleri ile ilgili, geninin başka bir canlıya aktarılarak o can-
DNA ve Genetik Kod
I. Hepsi buruşuk tohumludur. lının genetik yapısının değiştirilmesiyle ilgili,
II. Hepsi düz tohumludur. I. Modern ıslah yöntemidir.

III. Hepsi buruşuk tohum geni taşır. II. Biyoteknolojik çalışmadır.
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur? III. Genetik mühendisleri görev alır.
A) Yalnız I. B) Yalnız III. ifadelerinden hangileri doğrudur?
C) I ve III. D) II ve III. A) I ve II. B) I ve III.

8. Sınıf
TEST 6
9. Canlılar çevre şartlarından olumlu veya olumsuz yönde etkilenebilirler. Aşağıda bir ayçiçeği bitkisinin farklı
şartlar altında geçirdiği değişimler gösterilmiştir.
I III
II
Uzun bir süre ayçiçeğine Toprağa gübre ekleniyor Ayçiçeğine ultraviyole ışın
su verilmiyor. uygulanıyor.
UV
Ayçiçeği Ayçiçeği Ayçiçeğinin

solup kuruyor. daha hızlı büyüyor. yaprakları dökülüyor
Yukarıda verilen olayların mutasyon ve modifikasyon olma durumları hangisinde doğru verilmiştir?
A) Hepsi modifikasyon olayıdır. B) I ve II modifikasyon, III mutasyon olayıdır.

C) I ve III mutasyon, II modifikasyon olayıdır. D) Hepsi mutasyon olayıdır.
10. Düz şekilli tohum üreten bir bezelye bitkisi ile bu- 11. : Çekinik özellik
ruşuk şekilli tohum üreten bir bezelye bitkisinin gösteren birey
çaprazlanması sonucu %100 düz şekilli tohuma : Baskın özellik
gösteren birey
sahip bezelyeler oluştuğu görülmüştür. I
Buna göre bu bezelye bitkileri ile ilgili,
I. Buruşuk şekilli tohum üreten bezelye bitkisi- II

nin genotipi dd şeklindedir.
Yukarıdaki soyağacında iki özelliğe sahip birey-

II. Düz şekilli tohum üreten bezelye bitkisi saf
lerin çaprazlanması sonucu oluşan yavru döller
döle sahiptir.
verilmiştir.
III. Yeni oluşan düz tohumlu bezelyeler melez
Buna göre bu soyağacında numaralandırıla-
döle sahiptir.
rak gösterilen yavruların genotipleri aşağıda-
DNA ve Genetik Kod
ifadelerinden hangileri doğrudur? (Düz tohum

kilerden hangisinde doğru verilmiştir?
şekli geni buruşuk tohum genine baskındır?)
I II
A) aa Aa
B) AA Aa
C) Aa AA
D) Aa aa
8. Sınıf
TEST 6
15. Islah çalışmaları geleneksel ve modern olmak
12. • Merve’nin annesi baskın özellik gösteren
üzere iki çeşittir. Modern ıslah çalışmaları labo-
göz rengine sahiptir.
ratuvarda genellikle hücrelere ve DNA’ya müda-
•• Merve’nin kardeşinin göz renginde baskın
hele edilerek, geleneksel ıslah çalışmaları ise
gen yoktur.
doğal ortamlarda ve canlının DNA’sına müdahe-
•• Merve’nin babası kahverengi gözlüdür.
le edilmeden gerçekleştirilmektedir.
Buna göre Merve’nin babasının ve kardeşi-
nin göz renklerinin genotipi aşağıdakilerden Buna göre;
hangisi gibidir? (Kahverengi göz rengi taşıyan I. Bitki gövdesine yapılan aşılama ile gövde-
gen, yeşil göz rengi taşıyan gene baskındır.) den farklı meyvelerin elde edilmesi,
Baba Kardeş II. Mayaların yaşayabileceği bir ortam oluşturu-

larak sütün mayalanması,
A) Aa aa
III. Böceğe karşı direnç gösteren genin bitkiye
B) aa aa
aktarılarak daha dayanıklı bitkiler elde edil-
C) AA Aa
mesi
D) aa Aa
işlemlerinden hangileri modern ıslah çalış-
malarına örnektir?
13. A koyunundan alınan ve çekirdeği çıkarılan yu- A) Yalnız III. B) II ve III.

murta ile B koyunundan alınan meme hücresi C) I ve III. D) I, II ve III.
çekirdeği kaynaştırılıyor. Elde edilen hücrenin
laboratuvar ortamında bölünmesi için uyarılıyor
ve meydana gelen embriyo C koyunun rahmine
yerleştiriliyor.
Bir süre sonra C koyununun doğum yapma-

sıyla dünyaya gelen D koyunu ile ilgili,
I. Biyoteknolojik çalışmalar sonucunda oluş-

muştur.
II. Çekirdeği B koyununun kopyasıdır.
III. Bütün özellikleri C koyununa benzer.
14. Çevre koşullarının oluşturduğu kalıtsal olmayan

değişikliklere modifikasyon denir.
Buna göre,
I. Çift yumurta ikizlerinin farklı kan gruplarına

DNA ve Genetik Kod
sahip olması
II. Dağda yetişen süsen bitkisinin, ovada yeti-
şen süsen bitkisine göre kısa boylu olması
III. İstiridyelerin yapıştığı yere bağlı olarak farklı
kabuk şekillerinin bulunması
olaylarından hangileri modifikasyona örnektir?
8. Sınıf
TEST 7
1. I 3.
1 Hasta erkek birey
Sağlıklı erkek birey

2 3
II III Hasta kadın birey
4 Sağlıklı kadın birey
IV Şekildeki soy ağacı akraba evliliği yapan bireylerde çekinik

genle taşınan orak hücreli anemi hastalığının kalıtımını gös-
Sağlıklı erkek birey termektedir.
Hasta erkek birey Buna göre aşağıda yapılan yorumlardan hangisi doğru-
Sağlıklı kadın birey dur?
Hasta kadın birey A) Bir ailede kalıtsal hastalık varsa yakın akrabalarda da bu
hastalık genin bulunma ihtimali yüksektir.
Şekildeki soy ağacında kalıtsal bir hastalığın kalıtımı gösteril- B) 1 numaralı birey orak hücreli anemi hastalığına neden olan
miştir. (Hastalığa neden olan gen çekiniktir.) geni taşımamaktadır.
C) 4 numaralı birey hastalık genini kesinlikle taşımamaktadır.
Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
D) 2 ve 3 numaralı bireyler orak hücreli anemi hastasıdır.
A) I numaralı birey kalıtsal hastalığı bulunmadığı gibi genoti-
pinde de bu geni taşımamaktır.
B) II numaralı bireyde hastalık geni yoktur.
C) III numaralı birey sağlıklı fakat hastalık genini taşımaktadır.
1
D) IV numaralı bireyin hasta olma ihtimali 2 ’dir.
4.
Çaprazlama sonucunda sadece
çaprazlanan bezelyelerin genoti-
pine sahip bezelye tohumları elde
Yavuz etmenizi istiyorum.
Öğretmen
Hangi öğrenci Yavuz Öğretmen’in istediği bezelye tohum-

larını elde edebilir? (Bezelyelerde mor çiçek, uzun boyluluk
ve düz tohumluluk genleri baskındır.)
A)
2. Saf döl Melez döl
Saf döl #
I. # Yeşil tohum mor çiçek mor çiçek
sarı tohum
Melez döl
II. Yeşil tohum # B)
sarı tohum Saf döl Saf döl
#
Melez döl Melez döl uzun boylu kısa boylu
III. #
sarı tohum sarı tohum
2. Ünite: DNA ve Genetik Kod
C)
IV. Yeşil tohum # Yeşil tohum Melez döl Melez döl
#
düz tohumlu düz tohumlu
Yukarıda verilen çaprazlamaların kaç tanesinde sadece
tek çeşit fenotipte bezelye tohumları oluşur? (Bezelyeler- D)
de sarı tohum rengi yeşil tohum rengine baskındır.) Saf döl Saf döl
#
buruşuk tohum buruşuk tohum
A) 4 B) 3 C) 2 D) 1
YAYINLARI
TEST 7
5. C G G C 7.
DNA, hücrenin yönetim ve kontrol merkezdir. Genleri ta-
T A C G
şıdığı için her hücrede bulunmak zorundadır. Bu nedenle
A T T A yeni hücreler oluşmadan önce DNA kendini eşler.
X A T C G Y
geni geni 1. DNA kendini eşleyeceği
G C C G
A T
zaman karşılıklı iplikte
C G A T G C
bulunan nükleotidler bir-
T A T A C G
birinden ayrılır.
A T
2. Her bir ipliğin karşısına T A
Metin Sevcan çekirdekteki serbest hâl-
de dolaşan uygun nükle-
Şekilde Metin ve Sevcan’ın DNA’larının bir bölümü görülmek- otidler adenin ile guanin,
tedir. timin ile sitozin eşleşe- A T A T
Buna göre; cek şekilde yerleşirler. G C G C
C G C G
3. Sonuçta iki yeni DNA A T A T
I. Metin ve Sevcan’ın DNA’larındaki nükleotid çeşitleri aynı-
oluşur. T A T A
dır.
II. Metin ve Sevcan genetik yapı olarak birbirlerinden farklı
bireylerdir.
III. X genindeki fosfat sayısı, Y genindeki fosfat sayısından DNA’nın eşlenmesini yukarıdaki gibi tahtaya çizip açık-
fazladır. lamaları yazan Nisa’nın anlatımı için öğretmenin ifadesi
aşağıdakilerden hangisi gibidir?
A) Tamamen doğru bir anlatım olmuştur.
B) Çizim hariç, diğer kısımlar yanlıştır.
C) I ve III. D) II ve III.
C) Yalnız 2. özellikte hata yaptın.
D) Yalnız çizimde hata yaptın.
6. DNA’nın kendini eşlemesi sırasında sitoplazmada serbest hâl-

de bulunan fosfat, şeker ve organik baz değişimini gösteren 8.
grafikler aşağıdaki gibidir. Bazı mutasyonlar canlıların üre-
me ve yaşama şansını artırır.
Fosfat miktarı Şeker miktarı
Duygu
Mutasyonlar genetik rahatsızlık-

lara sebep olabilir.
Zaman Zaman
I II
Sıla
Organik baz miktarı
Kalıtsal çeşitliliğe yol açan mu-
tasyonlar yararlıdır.
Miray
Zaman
III Mutasyonlar ile ilgili yukarıda verilen öğrenci görüşlerin-
den hangileri doğrudur?
Buna göre çizilen bu grafiklerden hangileri doğrudur?
A) Duygu ve Sıla B) Sıla ve Miray
C) Duygu ve Miray D) Duygu, Sıla ve Miray
YAYINLARI
TEST 7
9. Bir araştırmacı böceğe ve antibiyotiklere karşı direnç geni bulunan canlının genini yaprak hücrelerine aktarımı ile ilgili aşağıdaki uygu-
lamaları yapıyor.
K plazmiti
Yapraklar
L plazmiti kesiliyor. Böceklere ve antibiyotiğe Genetiği değişmemiş
karşı dirençli gene sahip hücreler antibiyotik ile
bakteriler kesilen yaprak ölür. Diğer hücreler
bölgelerine enfekte ediliyor. çoğalır. Genetiği
değiştirilmiş bitki
Olay: Böceğe ve antibiyotiğe dirençli geni taşıyan plazmit, bitki yaprağı bölgelerine enfekte ediliyor. Daha sonra yapraklar yapay besi or-
tamına alınıyor. Antibiyotik ve büyüme hormonu veriliyor. Genetiği değişmemiş hücrelerin öldüğü, diğerlerinin çoğaldığı görülüyor.
Sonuçta genetiği değiştirilmiş yeni bitkiler gelişiyor ve antibiyotik ve böceklere karşı dirençli genleri taşıyor.
Alperen, sadece yukarıdaki bilgileri kullanarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Biyoteknolojik uygulamalar yararlı olabilir.

B) Yeni yetişen bitkilerin yaprak hücreleri, ilk yaprak hücreleri ile aynı geni taşımaz.
C) Bu yöntem hayvanlarda başarılı bir şekilde uygulanmaktadır.
D) Bu yöntem tarım ürünlerinde verimliliği artırabilir.
10. 11.
Olaylar Mutasyon Adaptasyon
D/Y
Mutasyonlar hem vücut hem üreme hücrelerinde Keçinin dört boynuzlu
K L
oluşabilirler. doğması
Eşeysiz üreyen canlılarda mutasyon görülmez. Kaktüs bitkisinin gövdesin-

A E
Bazı mutasyonlar olumlu sonuçlar doğurabilir. de su depolaması
Tüm mutasyonlar kalıtsal değildir. Kaplanda görülen albino

L M
hastalığı
Ahmet, yukarıda verilen etkinliği hatasız tamamlamıştır.
Buna göre Ahmet’in cevapları aşağıdakilerden hangisi Tabloda verilen olayların hangisinin mutasyon hangisinin
olabilir? adaptasyon olduğu şifrelenmiş kutucuklara ✓ işareti konula-
rak gösteriliyor.
A) B) C) D)
Y D D D Buna göre ✓ işareti konulan kutucukların oluşturduğu şif-
Y D Y Y re aşağıdakilerden hangisidir?
D D D Y A) KEM B) KAL
D D D D C) KEL D) LEM
YAYINLARI
TEST 7
12. Esma, çevrenin etkisiyle canlılarda meydana gelen değişimler 13.
ile ilgili araştırması sonucu aşağıdaki bilgilere ulaşır. İnsanlarda 46 kromozom bulunur. Kromozomların 44 ta-
nesi vücut özelliklerinden 2 tanesi ise cinsiyet özelliklerin-
den sorumludur. X ve Y adı verilen cinsiyet kromozomları
1. Bilgi
doğacak olan çocuğun cinsiyetini belirler. Dişi bireyler de
XX, erkek bireylerde XY şeklinde bulunur.
Kıvrık kanatlı sineklerden elde
edilen yumurtalar 16 °C’de
yetiştirildiğinde düz kanatlı,
25 °C’de yetiştirildiğinde ise X
kıvrık kanatlı sinekler elde XX XY
Dişi Erkek
ediliyor.
X X X Y
2. Bilgi
İki bireyin evlenmesi sonucu Dünya’ya gelebilecek ço-
cukları ile ilgili;
Sağlıklı anne ve babanın
evliliklerinden Down I. Öncesinde erkek çocuğu olan ebeveynlerin ikinci çocuğu-
sendromlu çocukları nun kız olma olasılığı % 50’dir.
dünyaya gelebilir. II. Doğacak olan çocuk erkek ise X kromozomunu babasın-
dan almış olabilir.
III. Dünya’ya gelecek olan çocuk kız ise baba, anne de olma-
yan Y kromozomunu vermiş olabilir.
IV. Çocuk anneden X, babadan Y kromozomu alırsa cinsiyeti
3. Bilgi erkek olur.
açıklamalarından hangisi yanlıştır?
Döllenmiş iki farklı
A) Yalnız I. B) II ve III.
arı yumurtasın-
dan çıkan larva- C) II ve IV. D) II, III ve IV.
lardan polen ile beslenenler
işçi, arı sütü ile beslenenler kraliçe arı oluyor.
Esma’nın araştırmasından elde edilen bilgilere göre aşa-

ğıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır?
A) Sirke sineklerinin farklı sıcaklık değerlerinde kanatlarının

farklı olması kalıtsal olmayan bir değişimdir.
B) Down sendromlu bireyin oluşumunda canlıların gen yapı-
sında bozulma meydana gelmiş olabilir.
C) Arıların beslenme durumlarına göre kraliçe veya işçi arı
oluşması yaşama şansını artıran bir durumdur.
D) Sirke sineği ve arılarda gerçekleşen değişmelerde genin

işleyişi etkilenmiştir.
YAYINLARI
TEST 8
1. G C
G C G C
G C A T G C G C
A A T A T
A T A T
A T T
A T A T A
T A T T A T A
T A G C T A T A T A T A
G G
G C C C G C G C
C G T A C G C G C G
T A T A T A T A
I. II. III. IV.
Yukarıda DNA’nın kendisi eşlemesi ile ilgili bir görsel verilmiştir.
Buna göre bu eşleme süreci ile ilgili,
I. DNA kendini eşlemeye başlarken zincir bir uçtan açılmaya başlar. Bu durum II. görselde gözlemlenmektedir.
II. Sitoplazmada fosfat, deoksiriboz şekeri ve organik bazlar DNA’nın bir zincirindeki ihtiyaç sayısı kadar üretilir ve
çekirdeğe girerler.
III. Nükleotidler DNA zincirindeki boşluklara yerleşmeye başlar ve eşleme tamamlanır. Bu durum III. görselde gözlem-
lenmektedir.
IV. Oluşan iki DNA incelendiğinde birbiriyle ve baştaki DNA ile tamamen aynı olduğu gözlemlenir. Bu durumu I ve IV.
görselleri karşılaştırarak gözlem yapabiliriz.
A) Yalnız II. B) II ve III. C) III ve IV. D) I ve IV.
2. Kistik fibrozis (KF) vücut kromozomlarında bulunan çekinik genle aktarılan kalıtsal bir hastalıktır. Ülkemizde yapılan
çalışmalarda sıklığının 3000 doğumda 1 civarında olduğu bildirilmekle birlikte, akraba evliliğinin çok sık olduğu göz
önüne alındığında, daha yüksek olabileceği de tahmin edilmektedir. Hastalardaki genetik bozukluk, hücre zarındaki su
ve tuz geçişini etkileyerek solunum yolları, pankreas, mide, bağırsak sistemi ve ter bezleri başta olmak üzere vücudun
tüm salgı sistemlerini etkiler. Vücutta salgılanan sıvı içeriğinin değişmesi, akciğerlere dirençli enfeksiyon ajanlarının
kolayca yerleşmesine neden olur. Bu da müzmin bir iltihaba ve akciğerlerin uzun dönemde harap olmasına yol açar,
kesin bir tedavisi yoktur.
Kistik fibrozis hakkında yukarıda verilen bilgiyi okuyan Serap, bu hastalıkla ilgili daha çok araştırma yapar ve araştırma
sonucunda ulaştığı bilgileri defterine yazar.
I. Bu hastalığa sahip olan kişiler kistik fibrozis genini sadece annesinden almıştır.
II. Akraba evliliğinin hastalık riskini artırmasının nedeni akraba ebeveynlerin taşıyıcı olma ihtimal-
lerinin daha yüksek olması durumundan kaynaklanır.
III. Kistik fibrozis konusunda anne ve babanın taşıyıcı olması durumunda çocukları bu hastalığa
mutlaka yakalanır.
IV. Bu genetik hastalık ilk olarak mutasyon sonucu DNA zincirindeki bozulmalar ile ortaya çıkmış
ve sonrasında nesilden nesile aktarılmış olabilir.
Buna göre Serap’ın ulaştığı bilgilerden kaç tanesi doğrudur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
TEST 8
3. Klonlama: Bir tek bireyden alınan hücrenin çoğaltılarak ana bireyle tamamen aynı genetik yapıda yeni birey oluşturul-
ması işlemine klonlama denir.
(A) (B)
Koyununun
Koyunun
vücut
yumurta
hücresi
hücresi
Yumurta
Vücut
hücresinin
hücresinin
çekirdeği
DNA’sı
çıkartılır.
alınır.
A koyununun DNA’sı B
koyununun yumurta
hücresine aktarılır.
Hücre çoğaltılarak
embriyo oluşturulur.
(C) Embriyo başka bir dişi

koyunun rahmine
yerleştirilir.
Yukarıda klonlama işlemi gösterilmiş ve sonuçta doğacak koyunun yerine “?” koyulmuştur.
“?” ile ifade edilen koyun ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi doğrudur?
A) A koyunu ile aynı özelliktedir. B) B koyunu ile aynı özelliktedir.

C) C koyunu ile aynı özelliktedir. D) Hiçbiri ile aynı özellikte değildir.
4. Aşağıda kalıtımla ilgili bazı kavramların tanımları ve- 5. Kaplumbağa çok sert ve kemiksi bir kabuk içinde
rilmiştir. yaşayan, ağır yürüyüşlü, dört ayaklı bir sürüngen-
dir. Kaplumbağalarda tür içinde farklılaşmalar göz-
Bir canlıya bir karakterle ilgili anne ve baba- lenmektedir. Örneğin su kaplumbağalarının ayakları
dan aynı özellikte genlerin bir araya gelmesi yüzmeyi sağlamak için palet şeklinde gelişirken, kara
kaplumbağalarında ise beş parmaklı olup rahat yürü-

Fenotipte etkisini sadece saf döl durumunday- meyi sağlamak için ayak şeklinde gelişmiştir.
ken gösterebilen gen Bu durum aşağıdakilerden hangisi ile en iyi açık-
lanır?
Bir canlının çevre ve genetik yapısının etkisiy- A) Aynı ekosistemde yaşayan farklı tür canlılar ben-
le oluşan görünüşü zer adaptasyonlar geliştirir.
B) Farklı ekosistemlerde yaşayan aynı tür canlılar
Aşağıda verilen seçeneklerdeki kavramlarla ta- farklı adaptasyonlar geliştirir.
nımlar eşleştirildiğinde hangi kavram açıkta ka-
C) Adaptasyonlar kalıtsaldır.
lır?
D) Ortama uyum sağlayan canlı yaşama devam
A) Fenotip B) Saf döl
ederken, uyum sağlayamayan canlı ölür.
C) Genotip D) Çekinik gen
TEST 9
1.
Kıvrık Kanatlı Düz Kanatlı Çift Başlı Kaplumbağa

Sirke Sineği Sirke Sineği
Yukarıdaki görselde verilen sirke sineği ve kaplumbağadaki durumlarla ilgili aşağıda bazı yorumlar yapılır. Tablonun
yan tarafındaki boşluğa cümle doğru ise 4 yanlış ise 8 işaretlerinin kullanacağı belirtilir.
Öğrenci Adı Bilgi Sonuç
Sirke sineğinin kanatlarının farklı olması çevrenin etkisi ile meydana gelen
Emin
kalıtsal değişikliklere örnektir.
Kaplumbağanın çift başlı olmasına Dünya’ya gelmeden önce çevresel faktörle-

Sema
rin etkisiyle DNA’larındaki bozulmalar neden olmuştur.
Cemre Kaplumbağada görülen çift başlılık olayı sonraki nesillere aktarılabilir.
Alper Sirke sineğinin ortam sıcaklığına yaptığı adaptasyon kanat şeklini belirlemiştir.
Buna göre tablodaki sonuç bölümünde sırasıyla hangi işaretlemeler kullanmalıdır?

A) B) C) D)
4 4 8 8
4 8 4 4
8 4 8 4
4 4 4 8
2. Bir araştırmacı şekilde özellikleri verilen bezelye bitkilerini çaprazlayarak yavru döller elde ediyor.
Ss Ss
#
S: Sarı tohum, baskın

s: Yeşil tohum, çekinik
Çaprazlama sonucu elde edilen ilk nesil yavru döllerin tohumlarının fenotip ve genotipleriyle ilgili olarak;
I. Oluşan tohumların tamamı sarı renklidir.

II. Oluşan tohumların %50’si saf döl genotipine sahiptir.
III. Oluşan tohumların %25’inde çekinik gen fenotipte etkisini gösterir.
verilen ifadelerden hangileri söylenebilir?

TEST 9
3. Bir öğretmen, öğrencilerinden K, L, M ve N harflerini kullanarak DNA modeli oluşturmalarını istiyor.
Buna göre öğrencilerin oluşturduğu aşağıdaki DNA modellerinden hangisi doğrudur? (Zincirler üzerindeki harf-
ler nükleotidleri göstermektedir.
A) K M L N B) K N L M
K M L N M L N K
C) N K M L D) K M N L
M L K N L M N K
4. 5. Gökçe raptiye, boncuk ve renkli kartlar kullanarak şe-

Kalıtsal karakterlerin ortaya çıkmasın-
kildeki gibi bir DNA modeli hazırlıyor.
da iki gen görev alır ve bu genlerden
biri anneden diğeri babadan gelir. Raptiye Renkli Kartlar
Boncuk İp
D Y Sarı Kırmızı
Melez dölde baskın Yeşil Mavi

Çekinik karakter- olan gen özelliğini
deki bir özelliğin gösterirken çekinik Buna göre Gökçe’nin hazırladığı bu modelle ilgili
ortaya çıkabilmesi olan gen özelliğini olarak;
için anneden ya da gösteremez ancak
I. Boncuklar fosfatı, raptiyeler şekeri göstermektedir.
babadan çekinik sonraki nesillerde
II. Sarı kart timin ise mavi kart adenin olamaz.
gen almalıdır. özelliğini göstere-
III. Renkli kartlar nükleotiddir.
bilir.
D Y D Y A) Yalnız I. B) Yalnız II.
C) Yalnız III. D) I ve III.
1. çıkış 2. çıkış 3. çıkış 4. çıkış
Mehmet ve Şevval yukarıdaki kutucuklarda bulunan

bilgi doğru ise “D” yanlış ise “Y” oklarını seçerek iler-
ler.
Mehmet 3. çıkışa, Şevval ise 2. çıkışa ulaştığına

göre Mehmet ve Şevval’in kaçar doğrusu vardır?
Şevval Mehmet
A) 2 0
B) 1 1
C) 2 1
D) 1 1
TEST 10
1. Hücrelerimizde yer alan kromozomların içinde paketlenmiş hâlde bulunan DNA’da tüm genetik bilgilerimiz saklıdır.
DNA’nın temel yapı birimi olan nükleotidlerin dizilişi genleri oluşturur. Bu sıralamada oluşacak hatalar bazen kanser
ve başka ciddi problemlere yol açabilmektedir. Nobel ödüllü bilim insanımız Prof. Aziz Sancar DNA hatalarının “nük-
leotid kesim onarım” yöntemiyle onarıldığını buldu. Özel bir enzimin DNA sarmalında dolaşıp hata bulduğu bölümde
DNA’nın o bölümünü kesip çıkardığını keşfeden Prof. Sancar başka tamirci enzimlerin arıza yapmış bir makineye yeni
parça takar gibi o bölümü onardıklarını gösterdi. Daha sonra bu yöntemin başka onarımlarda da kullanıldığı bulundu.
Bu onarım aşağıdaki gibi gösterilebilir.
Normal DNA bölümü Hatalı DNA
C A C G T T C G A C A C G T T C G A
G T G C A A G C T G T G C A A G C T
Hata içeren bölüm çıkarılıyor
A C G T T C G
C A
G T G C A A G C T
Yeni bölümle dizilim eskisi gibi

Yerleştirilen
düzeltilmiş C A C G T T C G A
parça
G
T T C
G G T G C A A G C T
A C
Buna göre Aziz Sancar’ın bu buluşuyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) DNA’daki tüm yanlış eşlenmeler onarılmaktadır.
B) DNA’daki yanlış eşlenmeler mutasyon nedeniyle meydana gelebilir.
C) DNA’da hatanın olduğu bölümdeki gen, görevini yapamaz.
D) DNA onarımı sayesinde gen işlevini yerine getirebilir hâle gelir.
2. Aşağıda DNA’da bulunan bazı nükleotid çeşitleri verilmiştir.
P
X T
P
Y
G
Bu nükleotidlerle ilgili;
I. DNA molekülündeki, X nükleotidi sayısı Y nükleotidi sayısından fazladır.

II. X, DNA molekülünde adenin nükleotidi karşısına gelir.
III. X ve Y nükleotidlerinde sadece organik baz çeşidi farklılık gösterir.
verilen ifadelerden hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) I ve III. D) II ve III.

TEST 10
3.
Bir insanda yaklaşık 70-100 trilyon hücre vardır ve her bir hücrenin içerisinde DNA molekülü ayrı ayrı
mevcuttur. DNA zinciri gerçekte çok uzun bir zincirdir. Bu zincir insan hücresinde ortalama olarak 1 metreyi bulabi-
lir. Bu kadar uzun bir zincir mikroskopla bile zor görülebilen bir hücrenin içindedir. DNA hücre bölünmesi öncesinde
kendini eşledikten sonra kısalıp kalınlaşarak protein kılıflar içine yerleşir ve yeni bir isimle isimlendirilir. DNA’daki
temel yapı birimlerinin sıralaması kağıtlara dökülmeye kalkışılırsa bir kütüphane dolusu ansiklopedi oluştururdu.
Yani vücudunuzdaki küçücük bir hücrenin içerisinde bir kütüphane dolusu kitabı dolduracak kadar bilgi saklıdır. Bu
bilgiler temel yapı birimlerinde bulunan 4 çeşit kod ile şifrelenmiştir.
Yukarıda bilimsel bir dergiden alınan yazıda DNA’nın yapısı ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir.
Buna göre verilen bilgiler incelendiğinde aşağıdakilerden hangisinden bahsedilmediği anlaşılır?
A) Kromozom B) Gen C) Nükleotid D) Organik baz
4. I. Bir canlının yaşadığı ortama uyum 5. Şekilde DNA’nın kendini eşleme modeli verilmiştir.
sağlayarak yaşama ve üreme şansını
artırmak için genetik yapısında meydana
gelen değişikliklerdir.
II. A
DNA’daki baz dizilimindeki ve kromo- C
zomlarda çeşitli sebepler sonucu mey-
G
dana gelen değişimlerdir.
T
 
I ve II numaralı kartlarda tanımları verilen kavram-
lar aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? Buna göre eşlenen DNA’nın baz dizilişi aşağıda-
kilerden hangisidir?
I II
A) Adaptasyon Modifikasyon A) A T B) A T
B) Modifikasyon Mutasyon T A G C
C G C G
C) Doğal seçilim Varyasyon
G C A T
D) Adaptasyon Mutasyon
C) T A D) G C
A T G C
C G T A
G C A T
TEST 11
1.
Yeşil böcek türü Kahverengi böcek türü
Bir bölgede yaşayan böcek türünün yeşil ve kahverengi üyeleri bulunmaktadır. Böceklerin sayıları uzun bir süre boyun-
ca takip edilir ve farklı zaman dilimlerinde aşağıdaki grafik elde edilir.
Birey Sayısı
Yeşil böcek
Kahverengi böcek
Zaman
I. II. III. IV.
Grafikte verilen zaman aralıklarında besin zincirinde bu böceği tüketen canlı sayısının ve bu böceğin tükettiği canlıların
sayılarında çok değişiklik olmadığı bilinmektedir.
Bu böcek türünün farklı zaman aralıklarında sayılarının farklı olması ile ilgili,
1. I. zaman aralığında her iki renkteki böcek aynı oranda ortama adapte olabilmiştir.
2. II. zaman aralığında kahverengi böcek ortama daha iyi uyum sağladığı için daha çok çoğalmış olabilir.
3. III. zaman aralığında böceklerin yaşadığı bölgenin ortam rengi kahverengi tona yakın olabilir.
4. IV. zaman aralığında her iki böcek de ortama uyumunu daha önceki zaman aralıklarına göre artırmış olduğu söy-
lenebilir.
yorumlarından hangisi yanlıştır?
A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.
2. Buruşuk tohumlu bir bezelye, melez döle sahip düz 3. • Çaprazlanacak iki bezeyle bitkisinde uzun boylu
tohumlu bezelye ile buruşuk tohumlu başka bir bezel- olma geni kısa boylu olma genine göre baskın-
ye bitkisinin çaprazlanması sonucu oluşmuştur. dır. (U : Uzun boy geni, u : kısa boy geni)
Buna göre bu çaprazlamayı gösteren genotip Saf döle sahip uzun boylu bir bezelye ile melez döle
aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? sahip uzun boylu bir bezelye çaprazlanıyor.
(Düz tohum (D), buruşuk tohuma (d) göre baskındır.) Buna göre çaprazlanma sonucu oluşan yavrular
ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) dd # Dd = Dd B) DD # Dd = Dd
A) Oluşan bütün yavrular uzun boyludur.
C) Dd # dd = DD D) dd # Dd = dd
B) Yavruların hiçbiri kısa boylu olma geni taşımaz.
C) Yavrular %50 ihtimalle kısa boylu olur.
D) Yavrular %50 ihtimalle uzun boylu olur.
TEST 11
4.
Yukarıdaki tablodaki sembollerin her biri bir nükleotidi temsil etmektedir. Bu semboller kullanılarak aşağıdaki DNA
modeli oluşturulur.
Y Z
Bu DNA modeli ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) sembolü timin nükleotidini temsil ediyorsa; sembolü adenin nükleotidini temsil etmektedir.
B) X ve Y yerine ve nükleotid çifti getirilerek onarım sağlanabilir.
C) sembolü sitozin nükleotidini temsil ediyorsa; sembolü adenin nükleotidi olabilir.
D) Z yerine sembolü gelerek onarım tamamlanırsa DNA’da yeni bir mutasyona neden olur.
5. Fenotipinde baskın bir karakterin özelliğini gösteren 6. August Neismam fareler üzerinde yaptığı deneyde
bireyin genotipinin saf döl (homozigot) mü yoksa 20 döl boyunca farelerin kuyruklarını kesmiştir.
melez döl (heterozigot) mü olduğu anlaşılamaz. Bu
21. dölde de oluşan farelerin deney serisinin başında-
bireyin genotipinin öğrenilebilmesi için birey, çekinik
ki fareler kadar uzun kuyruklu olduklarını görmüştür.
fenotipli bir bireyle çaprazlanır. Oluşan bireylerin ta-
mamı baskın fenotipli ise genotipi araştırılan birey Buna göre Neismam’ın yaptığı deneyle aşağıdaki
saf döldür. Oluşan bireylerin bazıları çekinik fenotipli sonuçlardan hangisine ulaşılabilir?
ise genotipi araştırılan birey melez döldür. Bu durum A) Canlılarda çevrenin etkisiyle meydana gelen deği-
kontrol çaprazlaması olarak adlandırılır. şimler kalıtsal değildir.
Buna göre kontrol çaprazlaması yapılan baskın B) Bir canlıda yeni genlerin oluşması mutasyon so-
özellikli aşağıdaki bezelyelerden hangisinin ge- nucu gerçekleşir.
notipi diğerlerinden farklıdır? C) Yaşadığı çevreye uyum sağlamayan canlı neslini
devam ettiremez.
A) Mor çiçekli bir bezelye ile beyaz çiçekli bir bezelye

çaprazlandığında oluşan bireylerin tamamı mor D) Genlerin işleyişi nesilden nesile farklılık gösterebi-
çiçeklidir. lir.
B) Düz tohumlu bezelye ile buruşuk tohumlu bir be-
zelye çaprazlandığında oluşan bezelyelerin bir
kısmı düz bir kısmı buruşuk tohumludur.
C) Uzun boylu bezelye ile kısa boylu bezelye çapraz-
landığında oluşan bezelyeler arasında kısa boylu
bezelye yoktur.
D) Sarı tohumlu bezelye ile yeşil tohumlu bezelye
çaprazlandığında bezelyelerin tamamı sarı to-
humludur.
TEST 12
1.
Büyüme hormonu Yumurta hücresi Sperm hücresi

geni taşıyan hücre
Döllenmiş
Büyüme hormonu yumurta (zigot)
genini taşıyan DNA
parçası restriksiyon
enzimi ile kesilir. Döllenmiş yumurta
hücresi deney
İnsan büyüme hormonu tüpüne aktarılır.
geni mikroenjeksiyonla
zigota aktarılır.
Zigot pipet yardımıyla

vakumlanır.
Taşıyıcı anne
Büyüme hormonu içeren yavru fareler
Yukarıda fare üzerinde yapılan gen aktarımı gösterilmiştir. Gen aktarımı sayesinde hayvan hücrelerinde genetik yapı
değiştirilerek istenilen özelliğe sahip hayvanlar elde edilebilir. İnsanın büyüme hormonu üretiminden sorumlu gen özel
enzimlerle kesilerek mikroenjeksiyon yöntemi ile fare zigotuna aktarılarak istenilen özellikte DNA elde edilir. Büyüme
hormonu geni içeren DNA taşıyan zigot, taşıyıcı anne farenin rahmine yerleştirilir. Doğan fareler büyüme hormonu geni
aktarılan DNA’yı taşıyan farelerdir. Bu farelerin normal farelerden daha büyük olduğu görülmüştür.
Yukarıda anlatılan gen aktarımı olayı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Aktarılan genin çalışabilmesi için mutlaka aynı canlı türleri kullanılmalıdır.
B) Gen aktarımı sayesinde modern ıslah çalışmaları yapılabilmektedir.
C) Gen aktarımı sayesinde istenilen özellikteki karakterler başka canlılarda oluşturulabilecektir.
D) Bu yöntemi genetik mühendisleri özel çalışmalarla gerçekleştirmektedirler.
2. Mor çiçekli bir bezelye ile beyaz çiçekli bir bezelye çaprazlandığında mor çiçekli bezelyelerin oluştuğu gözlemleniyor.
Buna göre bu durumla ilgili aşağıdaki hipotez cümlelerinden hangisi kurulabilir?
A) Her iki ata, yavru dölün genetik yapısına eşit katkıda bulunmasına rağmen, oluşan yavru döller fenotip olarak ata-
larından hiç birine benzerlik göstermez.
B) Her iki ata, yavru dölün genetik yapısına eşit katkıda bulunmasına rağmen, oluşan yavru döller bir özellik bakımın-
dan atalardan birine benzeyebilir.
C) Baskın fenotipli iki birey çaprazlandığında yavru döl çekinik fenotipli olabilir.
D) Her iki ata bireyde çekinik gen bulunursa yavru döllerin fenotipi çekinik özellikte olabilir.
TEST 12
3. Rana: Ben kıvırcık saçlıyım, kardeşim ise düz saçlı.
Yüsra: Annem ve babam kahverengi gözlü.
Ahmet: Ben siyah saçlıyım, annem ise sarı saçlı.
Mustafa: Ben dilimi yuvarlayabiliyorum, fakat kardeşim yuvarlayamıyor.
Karakter Baskın Çekinik

Kıvırcık saç ✓
Kahverengi göz rengi ✓
Sarı saç ✓
Dil yuvarlama ✓
Yukarıdaki tablodan yararlanarak Rana, Yüsra, Ahmet, Mustafa ve aileleri ile ilgili genotip tahminleri yapılmaktadır.
Buna göre aşağıda yapılan genotip tahminlerinden hangi seçenekte hata yapılmıştır?
A) Yüsra’nın saf döl mavi gözlü olması olasılığı vardır.

B) Ahmet’in babası saf döl siyah saçlı veya melez döl siyah saçlı olabilir.
C) Rana’nın annesi veya babasından birisi kesinlikle saf döl düz saçlıdır.
D) Mustafa’nın annesinin melez döl dil yuvarlama geni olabilir.
4. Şekilde DNA’ya ait dört adet zincir verilmiştir. 5. Bir öğrenci DNA’ ya ait aşağıdaki doğru-yanlış tablo-
sunu dolduruyor.
G C T A T A C G
I. No Bilgiler D Y
1 DNA tek zincirli sarmal bir yapı-
A T G C T G A C
II. dadır.
2 DNA’da şeker sayısı fosfat sayı-
III.
T A C G A C T G sına daima eşittir.
3 DNA’da Adenin ile Guanin, Timin
ile Sitozin karşılıklı bağlanır.
IV. T G C A T G C T
4 DNA canlılık faaliyetlerini yönetir.
Bir öğrenci verilen zincirleri kullanarak bir DNA mole- Öğrenci tüm ifadeleri doğru işaretlediğine göre
külü oluşturmak istiyor. doğru-yanlış tablosunun görünümü nasıl olur?
Buna göre 1. ve 2. zincir olarak hangilerini karşı- A) B)

D Y D Y
lıklı kullanabilir? X X
1. Zincir 2. Zincir X X
X X
X X
A) I III
B) IV II
C) III IV C) D)
D Y D Y
D) II III X X
X X
X X
X X
ÖğteMcilerimiziM
9«Attıttd«Ayız
3.ÜNİTE
Yayınları
TEST 13
1. Sıvı Basıncı
Sıvı Basıncı
Zaman
Zaman
Bir kabın belirli bir noktasına ait sıvı basıncının zamana bağlı değişimi grafikteki gibi oluyor.
Aşağıdaki kaplarda özdeş musluklar aynı anda açılıp kap dolana kadar açık tutuluyor.
M
M
Z
Z
N L X K
N L X K
I. Kap II. Kap III. Kap
Basınç I.konusunda
Kap yeterli bilgiye sahip olanII.Alperen
Kap III.grafiğinin
yukarıdaki sıvı basıncı-zaman Kap hangi
kapta hangi noktaya ait olduğunu belirtir?
A) I. kap, Z noktası B) II. kap, L noktası C) III. kap, K noktası D) I. kap, N noktası
2. 3.
P1 P2 P3
K
Yatay
zemin S S
Şekil-I Şekil-II L
Şekil-I’deki homojen katı cismin yatay zemine Şekildeki kaba bir grup öğrenci bir miktar su dö-
yaptığı basınç P1’dir. Bu cisim belirtilen yerden küyor. Kaptaki su seviyesi K noktasına geldiğin-
kesilerek ayrılıyor ve yatay zemine Şekil-II’deki de, suyun L noktasına yaptığı basınç P oluyor.
gibi konuluyor. Kaba bir miktar daha su eklenirse,
Şekil-II’deki cisimlerin yatay zemine yaptıkla- I. L’deki sıvı basıncı P’den fazla olur.
rı basınçlar P2 ve P3 olduğuna göre P1, P2 ve
II. K’deki sıvı basıncı artar.
P3 arasındaki ilişki aşağıdakilerin hangisinde
III. L’deki sıvı basıncı K’deki sıvı basıncından
doğru verilmiştir?
fazla olur.
A) P1 = P2 = P3 B) P1 > P3 > P2
ifadelerinden hangileri doğru olur?
Basınç
C) P3 > P1 > P2 D) P2 > P3 > P1

A) I ve II. B) I ve II.
8. Sınıf
TEST 13
4. Okulda, katılarda basınç konusunu öğrenen bir öğrenci eve geldiğinde konu tekrarı yaparken bir deney yap-
maya karar vermiştir. Evinde bulunan tahta parçaları ve kum havuzlarını kullanarak aşağıdaki düzenekleri
oluşturmuştur.
3S 2S
K cismi L cismi
X B
S Y Z 2S S A C S
Kum havuzu Kum havuzu

I. düzenek II. düzenek
Öğrenci I. düzenekteki K cisminin kum zeminde batma miktarı ile II. düzenekteki L cisminin kum zeminde
batma miktarının eşit olduğunu gözlemlemiştir. Daha sonra üç farklı deneyi aşağıdaki gibi düzenlemiştir.
I. K cismini Y yüzeyi üzerine, L cismini A yüzeyi üzerine getirerek iki cismin batma durumları karşılaştırmış-
tır.
II. K cismini Z yüzeyi üzerine, L cismini C yüzeyi üzerine getirerek iki cismin batma durumlarını karşılaştır-
mıştır.
III. K cismini X yüzeyi üzerine, L cismini A yüzeyi üzerine getirerek iki cismin batma durumlarını karşılaştır-
mıştır.
Buna göre I, II ve III. durumlarda K ve L cisimlerinin batma durumlarının karşılaştırılması aşağıdaki-
lerden hangisi gibi olur?
A) I ➞ K = L B) I ➞ K = L C) I ➞ K > L D) I ➞ K = L
II ➞ L > K II ➞ K = L II ➞ L > K II ➞ K > L
III ➞ L > K III ➞ K > L III ➞ L > K III ➞ L > K
6.
5. • Bir sıvının yüksekliği arttıkça kabın tabanına
▲
yaptığı basınç artar.
★
h
●
d = 1 g/cm
3
d = 0,5 g/cm 3
Yukarıda kap içerisinde bulunan sıvı üzerinde
▲ ● bazı noktalar ▲, ● ve ★ sembolleri ile gösteril-
miştir.
Buna göre bu noktalardaki basınçlar ile ilgili

verilen grafiklerden hangisi doğrudur?
d = 0,3 g/cm3 d = 1 g/cm3
A) Basınç B) Basınç
■ ★
Verilen bilgiyi test etmek isteyen Elif sembol-

lerle gösterilen kaplardan hangi ikisini seç-
melidir? ▲ ● ★ Semboller ▲ ● ★ Semboller
A) ▲ ve ● B) ● ve ■ C) Basınç D) Basınç
Basınç
C) ▲ ve ★ D) ■ ve ★
▲ ● ★ Semboller ▲ ● ★ Semboller
8. Sınıf
TEST 13
7. 9. M
K K K L
I II III
K Dağ
Deniz
Şekildeki kaplara h seviyesine kadar farklı sıvı-
lar koyuluyor. Kaplara K noktalarından delikler
açıldığında en uzağa düşen sıvı III, en yakına Cıvalı barometre ile bir dağın K, L ve M noktala-
düşen sıvı II’dir. rındaki basınçlar ölçülüyor.
Buna göre bu sıvılar ile ilgili, Buna göre K, L ve M noktalarında baramotre-

lerde okunan değerler arasındaki ilişki aşağı-
▲ Yoğunluğu en az olan sıvı II’dir.
dakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
■ II’nin kütlesi en fazladır.
A) K > L > M B) M > L > K
● Ağırlığı en az olan I’dir.
C) K = L = M D) K > L = M
çıkarımlarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız ▲ B) ▲ ve ■
C) ■ ve ● D) ▲, ■ ve ●
8. a a
Zemin
a P1 a a P2 a P3
10. Sevgi içi su dolu plastik şişenin
Yukarıda aynı maddeden yapılmış cisimlerin farklı noktalarından delikler aça-
rak suyun aktığı noktaların şişeye K
yere uyguladıkları basınçlar P1, P2 ve P3’tür.
olan uzaklığını gözlemliyor.
Bu cisimlerden taralı kısımlar kesilip çıkarıl-
Sevgi yaptığı bu deneyden, L

dığında P1, P2 ve P3’de meydana gelebilecek
değişimler aşağıdakilerin hangisinde doğru I. Hangi deliğe uygulanan ba-
verilmiştir? sınç en fazladır? M
II. Yoğunluk sıvılara uygulanan
P1 P2 P3 basıncı etkiler mi?
A) Artar Artar Azalır III. Sıvı basıncı sıvının yüksekliğine bağlı mıdır?
sorularından hangilerinin cevabını bulabilir?
B) Azalır Artar Azalır
C) Değişmez Azalır Artar
Basınç
D) Değişmez Artar Azalır
8. Sınıf
TEST 13
11. Kütle 13.
K A
L
Hacim
Birbiri içinde çözünmeyen K, L ve M sıvılarının Merve sıvı yüksekliğinin basınca etkisini test et-
kütle hacim grafikleri şekildeki gibidir. mek amacıyla içerisinde bir miktar sıvı olan ka-
bın tabanında meydana gelen basıncı ölçüyor.
Bu sıvılardan eşit miktarda alınarak ayrı ayrı öz-
Daha sonra bu kaba A seviyesine kadar aynı
deş kaplara konuluyor.
sıvıdan ekliyor. Merve kabın tabanındaki basıncı
Buna göre sıvıların kapların tabanlarına yap- tekrar ölçtüğünde ilk duruma göre arttığını göz-
tığı basınçlar ile ilgili aşağıdaki çıkarımlardan lemliyor.
hangisi yapılabilir?
Merve’nin yaptığı bu deney ile ilgili,
A) K’nin yoğunluğu fazla olduğu için yaptığı ba-
sınç diğerlerinden fazladır. I. Bağımlı değişken basınçta meydana gelen
değişimdir.
B) L’nin yoğunluğu az olduğu için yaptığı basınç
diğerlerinden fazladır. II. Bağımsız değişken sıvının cinsidir.
C) M’nin hacmi fazla olduğu için yaptığı basınç III. Kontrol edilen değişken sıvının yüksekliğidir.
diğerlerinden fazladır. ifadelerinden hangileri doğrudur?
D) K’nin hacmi az olduğu için yaptığı basınç di- A) Yalnız I. B) I ve III.
ğerlerinden azdır.
12.
X Y Z
Yukarıda eşit bölmelendirilmiş X, Y ve Z kapları

içerisinde aynı sıvılar bulunmaktadır.
Bu kaplar ters çevrildiğinde sıvıların tabana

uyguladıkları basınçların değişimi ile ilgili
aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
X Y Z
A) Artar Artar Artar
B) Azalır Azalır Artar

Basınç
C) Artar Artar Değişmez
D) Artar Azalır Azalır
8. Sınıf
TEST 14
1.
Tıkaç
Tıkaç
Tıkaç
K kabı L kabı M kabı
•• Emre K, L ve M kaplarının tamamını su ile doldurduktan sonra tıkaçları açmadan önce K, L ve M kaplarının tabanındaki su basınç-
larını ölçmüştür.
•• Emre K, L ve M kaplarının emziklerinde bulunan tıkaçları açarak su akışının tamamlanmasını bekledikten sonra K, L ve M kaplarının
tabanındaki su basınçlarını ölçmüştür.
Buna göre Emre, tıkaçları açmadan önce ve tıkaçları açtıktan sonraki ölçümleri aşağıdakilerden hangisi gibi yapmıştır?
Tıkaçlar açılmadan önce Tıkaçlar açıldıktan sonra

A) L=M>K L=M=K
B) K>L=M K>L=M
C) L=M>K L>M>K
D) L=M>K L=M>K
2. 3.
cıva
2S S
S Arabaları tamircilerde yukarı kaldıran lift sistemini gösteren
şekil yukarıda verilmiştir.
Bir öğrenci Torricelli deneyini şekildeki cam borularla yaptı-
Buna göre,
ğında cıva seviyesinin hepsinde aynı olduğunu gözlemliyor.
I. Katılar uyguladıkları kuvveti dik doğrultuda iletir.
Buna göre öğrenci,
II. Sıvılar basıncı her doğrultuda iletir.
I. Cıva seviyesi cam borunun kesitine bağlıdır.
III. Sıvılara bir basınç uygulandığı zaman sıkıştırılamazlar.
II. Cıva seviyesi cam borunun şekline bağlı değildir.
ilkelerinden hangisi yukarıda verilen lift kaldırma sistemi
III. Açık hava basıncı deniz seviyesinden yükseklere çıkıldık- ile ilgilidir?
ça azalır.
3. Ünite: Basınç
sonuçlarından hangilerine ulaşılır?
YAYINLARI
TEST 14
4. 7. F F F
Zemin zemin
P1 P2 P3 I II III
Şekildeki katı cisimler F kuvveti uygulanarak ok yönünde dön-

Özdeş üç küp kullanılarak oluşturulan düzeneklerde yere dürülüyor.
yapılan P1, P2 ve P3 basınçları arasındaki ilişki aşağıdaki- F kuvveti cisimleri harekete geçirdiğine göre hangi ci-
lerden hangisinde doğru verilmiştir? simler dönerken yere uyguladıkları basınçlar değişir?
A) P1 = P2 = P3 B) P1 > P3 > P2 A) Yalnız I. B) Yalnız II.
C) P1 > P2 > P3 D) P2 > P3 > P1 C) I ve II. D) II ve III.
5.
L
K
M
zemin
S 4S 2S
Taban alanları sırasıyla S, 4S ve 2S olan K, L ve M cisim-

lerinin zemine uyguladıkları basınçlar eşit olduğuna göre
ağırlıkları arasındaki ilişkiler aşağıdakilerden hangisinde
doğru verilmiştir? 8.
A) K > M > L B) K > L > M
C) L > M > K D) K = L = M
Semih, elinde bulunan deodorant şişesini yanmakta olan ate-

şin içine atıyor.
6. Öğrenci Kütlesi(Kg)
Bir süre sonra şiddetli bir patlama sesi duyan Semih’in bu
Serpil 55
olay ile ilgili yaptığı en uygun açıklaması aşağıdakilerden
Yasemin 62
hangisi olabilir?
Burcu 85
A) Ateşe atılan şişenin içindeki gazın miktarı arttığından ba-
Ramazan 80
sıncı artmış ve patlamıştır.
Ayakkabılarının yere temas yüzeyi aynı olan öğrencilerin küt- B) Ateşe atılan şişenin metal kabı ısındığından delinmiş ve
leleri yukarıdaki tabloda verilmiştir. gaz alev almıştır.
Buna göre hangi öğrencinin yere uyguladığı basınç en C) Ateşe atılan şişenin içindeki gazın sıcaklığı artmış, tane-
3. Ünite: Basınç
küçüktür? cikler daha hızlı hareket etmiş, gaz basıncı artmış ve şişe-
nin çeperlerini parçalamıştır.
A) Serpil B) Yasemin
D) Sıcak havada açık hava basıncı artmış ve şişe bu yüzden
C) Burcu D) Ramazan patlamıştır.
YAYINLARI
TEST 14
9. Alperen 4 eşit bölmeli bir kap içerisinde 3 birim su bulunan
aşağıdaki şekli önce 1 numaralı yüzeyde tutuyor. Daha sonra
11. K
2 numaralı yüzey üzerine çeviriyor, sonra 3 numaralı yüzey
Gaz h
üzerine çeviriyor.
3 numaralı yüzey
Su h
A Zemin
2 numaralı yüzey
su su su
Şekilde gibi A yüzeyi üzerinde duran kabın içinde bir bardak
su bulunmaktadır.
1 numaralı yüzey
Kaba bir bardak daha su konulursa,
Alperen’in sırasıyla yaptığı işlemlerde kap tabanında olu-
şan sıvı basınçlarının karşılaştırılması hangi seçenekteki I. Kabın tabanına uygulanan sıvı basıncı artar.
gibi olur? II. K noktasında oluşan gaz basıncı azalır.
A) P1 = P2 = P3 B) P2 = P3 > P1 III. Zemine yapılan katı basıncı azalır.
C) P2 > P3 > P1 D) P1 > P2 = P3 verilenlerinden hangileri doğru olur?
A) Yalnız I. B) II ve III.
10. 12. Su 1 Atmosfer basınçta 100°C’ta kaynar. Açık hava basıncı

K musluğu
arttıkça suyun kaynama noktası artar. Suyu şekildeki gibi üç
farklı kentte kaynatan Funda, bu noktalarda suların kaynama
noktalarını tabloya not ediyor.
A B C
Ölçümler 98°C 104°C 100°C
K
Buna göre Funda’nın bu üç kentte barometre ile yaptığı
Şekilde sabit süratle akan musluk kabın tamamını 8t sürede ölçümler aşağıdaki seçeneklerin hangisinde verilmiştir?
dolduruyor. A B C
Buna göre kabın tabanındaki K noktasına etki eden sıvı- A)
76 cm 78 cm 70 cm
nın basıncının zaman ile değişimi aşağıdaki grafiklerden
hangisi ile gösterilir?
Cıva Cıva Cıva
A) Basınç B) Basınç
B)
74 cm 78 cm 79 cm
Cıva Cıva Cıva
Zaman Zaman
2t 4t 2t 3t C)
78 cm 74 cm 76 cm
C) Basınç D) Basınç Cıva Cıva Cıva

3. Ünite: Basınç
D)
74 cm 78 cm 76 cm
Zaman Zaman Cıva Cıva Cıva

t 2t 8t t 2t
YAYINLARI
TEST 14
13. 15. Basınç, hayatımızın her alanında kullanılan ve teknolojik bir-
çok araçta kullanımları olan bir kavramdır. Katıların basın-
K
cı, sıvıların basıncı ve gazların basıncı olmak üzere 3 çeşit
balon basınç vardır. Aşağıda basıncın günlük hayat ve teknolojide
kullanım alanları ile ilgili harflendirilmiş örnekler bulunmakta-
ip
dır. Esila bu örnekleri uygun şekilde katı, sıvı ve gaz basıncı
yazan kavanozlara koyacaktır.
Şekilde su içindeki esnek balon dengededir. Kabın tabanın-
daki musluk açılıp su seviyesi K noktasına geldiğinde tekrar
kapatılıyor. Katı Sıvı Gaz
Basıncı Basıncı Basıncı
Bununla ilgili olarak;
I. Kabın tabanındaki sıvı basıncı,

II. Balonun hacmi, a. Bıçak,
III. Balona uygulanan sıvı basıncı b. Çivi,
c. Vinç
niceliklerinden hangileri artar?
d. Tansiyon aleti
A) Yalnız II. B) Yalnız III. e. Berber koltukları
C) I ve II. D) I ve III. f. Matkap
g. Hidrolik Fren Sistemi
h. Düdüklü tencere,
i. Yangın tüpü
j. Deodorant
14. Su dolu bir kabın tabanında eşit zamanda eşit miktarda su
akıtan musluk bulunmaktadır. Esila, basınç örneklerini doğru bir şekilde kavanozlara
Musluk açıldığında kabın tabanındaki sıvı basıncının de- yerleştirdiğine göre doğru gruplama hangi seçenekteki
ğişimi grafikteki gibi olduğuna göre kabın şekli aşağıda- gibi olmalıdır?
kilerden hangisidir? (h yüksekliğindeki sıvının yaptığı basınç
Katı Basıncı Sıvı Basıncı Gaz Basıncı
P kadardır.)
A) a, b, f c, e, g d, h, i, j
Basınç
B) a, b, e c, d, f, j h, i, g
3p C) c, e, g a, b, f d, h, i, j
D) a, b, f, d h, i, j c, e, g
p
Zaman
A) B)
h 2h
h h
C) D)
3. Ünite: Basınç
2h
3h
h
YAYINLARI
TEST 15
1.
Serum hortumu Serum hortumu
P sıvısı h1 R sıvısı h2
Huni Renkli Huni Renkli
Beher sıvı Beher sıvı
Lastikle Cam Lastikle Cam

tutturulmuş U borusu tutturulmuş U borusu
balon balon
Yukarıdaki düzeneklerde özdeş beherlere aynı seviyeye kadar P ve R sıvıları doldurulur. Ardından özdeş U boruları
da her iki düzenekte eşit seviyede olacak şekilde renkli sıvı ile doldurulur. Beherlerin içine ağzına balon gerili olan
özdeş huniler görseldeki gibi aynı derinliğine kadar batırıldığında, U borularındaki h1 seviyesinin h2 seviyesinden küçük
olduğu gözlemlenir.
Buna göre yapılan deneyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Deneyde kullanılan R sıvısının yoğunluğu P sıvısının yoğunluğundan fazladır.
B) Deneyin kontrol edilen değişkeni sıvı derinliğidir.
C) Deneyin araştırma sorusu ‘Sıvı yoğunluğunun sıvı basıncına etkisi var mıdır?’ şeklindedir.
D) Deneyde P sıvısının bulunduğu kapta batırılan derinlik azaltılırsa h1 seviyesi h2 seviyesine eşitlenebilir.
2. Şekildeki I. kaba h seviyesine kadar K, II. kaba 2h seviyesine kadar L, III. kaba h/2 seviyesine kadar M sıvısı koyuluyor.
Musluklar açıldıktan sonra gözlemlenen ilk fışkırma uzaklıklarından sıvı basıncı ile sıvıların yoğunlukları arasındaki
ilişki bulunmaya çalışılıyor.
2h
h
h/2
K L
M
I II III
Verilen amaca ulaşmak için düzeneklerde aşağıdaki değişikliklerden hangisinin yapılması uygun olmaz?
A) I. kaba 2h’ye kadar K, III. kaba 2h’ye kadar M sıvısı eklenmelidir.

B) II. kaptaki sıvı seviyesi h’ye kadar düşürülüp, III. kaba h seviyesine kadar M sıvısı eklenmelidir.
C) III. kaptaki sıvı seviyesi h olana kadar M sıvısı eklenmelidir.
D) II. kaptaki musluk kabın tabanına alınıp, I. kaba 2h’ye kadar K sıvısı eklenmelidir.
TEST 15
3.
Deniz seviyesinde ölçülen havanın oksijen oranı yaklaşık % 21, oluşturduğu basınç ise 0 °C’ta 1 atm’ye bağlı olarak
1,0133 bar veya 76 cmHg olarak ölçülür. Vücut, normal şartlarda hayatsal faaliyetlerini sürdürürken hava vasıtasıyla
dışarıdan gelen bu basınca dokular ve bütün vücut sistemleri uyum sağlamıştır. Dolayısıyla insan normal hayat şartları
içerisinde üzerine gelen bu basıncı hissedememektedir. Ancak bir dağcının yüksek noktalarda tesir altında kalacağı
basıncın değişmesinden dolayı kişinin vücudunda hissedilir bazı değişimler olacaktır. Şayet dağcı bulunduğu yük-
sekliğe hiçbir suretle kendisini alıştıramayıp uyum sağlayamadığı takdirde ileri dağ hastalıkları ve beraberinde hayati
tehlike ile karşılaşacaktır.
Buna göre bir dağcının yükseklere tırmanması ile ilgili;
I. Yukarılara çıkıldıkça açık hava basıncı azalır ve vücut buna hazır değilse ani tepki sağlığını bozabilir.
II. Yukarılara tırmanan dağcının vücuduna etki eden açık hava basıncı 76 cmHg'den fazla olacaktır.
III. Bir dağcının yükseklere çıkarken vücudunun daha iyi uyum sağlaması adına belli aralıklarla dinlenmesi faydalı
olacaktır.
bilgilerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız II. B) I ve II. C) I ve III. D) I, II ve III.
4.
•• Sıvılarda basınç sıvının yoğunluğu arttıkça artar.
•• Sıvılarda basınç sıvının derinliği arttıkça artar.
2s s
h h
h su h
s 2s
K kabı L kabı
Şekildeki K kabında bir bardak su bulunmaktadır. K kabı ile özdeş bir kap olan L kabı ise tamamen su ile dolu durumda-
dır. K kabına bir bardak su eklenip, L kabının üst kısmından bir bardak su alındığında oluşan basınç ile ilgili aşağıdaki
ifadeler kullanılmaktadır.
Ayla : K kabının tabanındaki sıvı basıncı artarak iki katına çıkar
Osman : L kabının tabanındaki sıvı basıncı azalarak yarıya düşer.
Yaren : L kabında kalan sıvının miktarı bir bardaktan fazla olur.
Buna göre hangilerinin ifadeleri doğrudur?
A) Yalnız Ayla B) Yalnız Osman C) Osman ve Yaren D) Ayla, Osman ve Yaren

TEST 16
1.
Su Hortum
Depo
1 2 3
Pompa
Görseldeki pompa ile bahçedeki çiçekler sulanmaktadır. Mehmet çiçeklerin sulanması sırasında elektrik enerjisi harca-
narak sulama yapılması yerine daha ideal bir yöntem geliştirmek ister ve aşağıdaki düzeneği hazırlar.
Vana
Su Hortum
1 2 3
Buna göre Mehmet hazırladığı yeni düzeneği aşağıdaki ilkelerden hangisini dikkate alarak oluşturmuştur?
A) Sıvılarda basınç sıvı derinliği arttıkça artar.
B) Sıvılarda basınç sıvı yoğunluğu arttıkça artar.
C) Açık hava basıncı yukarılara çıkıldıkça azalır.
D) Kapalı kaplarda sıvı basıncının her yöne eşit iletilir.
2.
Özdeş tuğlalar
Balon
1 çivi Çiviler
1. Düzenek 2. Düzenek
Özdeş çiviler ahşap malzemelere çakılarak yukarıdaki düzenekler elde edilir. 1 ve 2. düzeneklere balonlar yerleştirilir.
Ardından görseldeki bölümlere özdeş tuğlalar yerleştirilir ve 1. düzenekteki balonun patladığı 2. düzenekteki balonun
ise patlamadığı görülür.
Buna göre deneyin araştırma sorusu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Katılarda basınç uygulanan kuvvete bağlı mıdır?
B) Katılarda basınç ağırlığa bağlı mıdır?
C) Katılarda basınca esnek cisimlerin etkisi nedir?
D) Katılarda basınç yüzey alanına bağlı mıdır?
TEST 16
3. Kaan özdeş küpler kullanarak şekildeki I, II ve III düzeneklerini kuruyor.
Yatay zemin Yatay zemin Yatay zemin

I II III
Buna göre Kaan’ın kurduğu düzeneklerde zeminde oluşan katı basınçları ile ilgili oluşturulan sütun grafiği
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Basınç B) Basınç C) Basınç D) Basınç
I II III Düzenek I II III Düzenek I II III Düzenek I II III Düzenek
4. Açık hava basıncı deniz seviyesinden yükseklere çı- 5. Kaan’ın babası Burak, Kaan’a Şekil–1’deki gibi dört
kıldıkça azalır. tekerlekli bisiklet almıştır. Daha sonra Kaan bisiklete
iki tekerlekli binmek istediğini söyleyerek Şekil–2’deki
Yukarıdaki bilgiye sahip bir öğrenci cıvalı barometre
gibi bisikleti babasına iki tekerlekli hâle getirtmiştir.
yardımıyla deniz seviyesinde ölçüm yapmış ve cıva
yüksekliğini şekildeki gibi bulmuştur.
76 cm
cıva
Şekil – 1 Şekil – 2
Daha sonra öğrenci aynı cıvalı barometre ile şekilde- Kaan bisikletini dört tekerlekli iken kum zeminde ra-
ki K ve L noktalarında ölçüm yapmıştır. hat sürerken iki tekerlekli durumda kum zeminde sür-
mekte zorlanmaktadır.
L
Kaan’ın yaşadığı bu durum aşağıdakilerden han-
K gisi ile açıklanabilir?
A) Şekil–2’de bisikletin ağırlığı azaldığı için zemine

yaptığı basınç artmıştır.
Deniz
B) Şekil–1’deki yüzey alanı Şekil–2’deki yüzey ala-
nından daha büyük olduğu için kum zeminde
Buna göre ölçümlerin yapıldığı, K ve L noktala- daha az batmıştır.
rındaki cıva seviyesi aşağıdakilerden hangisi ola- C) Bisikletin tekerlekleri zamanla eskidiği için kum
bilir? zeminde batmaya başlamıştır.
K L D) Şekil–2’de tekerlek sayısının azalması zemine
A) 74 72 yapılan basıncı azaltmıştır.
B) 76 74
C) 74 74
D) 76 73
TEST 17
1.
y kolu
x kolu
Serum
hortumu
Huni
Lastik U borusu
h
K sıvısı h
Görseldeki deney düzeneğinde lastik gerilmiş huniye takılı olan serum hortumu içi kırmızı renkli sıvı ile doldurulmuş ‘U’
borusuna takılıdır. Başlangıçta U borusunda X ve Y kollarındaki sıvı seviyeleri eşittir. Huni K sıvısı ile dolu olan kaba
önce h derinliğine kadar batırılır, bu sırada X ve Y kollarındaki sıvı seviyeleri gözlemlenir. Ardından 2h derinliğine kadar
batırılır ve tekrar X ve Y kollarındaki sıvı seviyeleri gözlemlenir.
Buna göre yapılan deneyde bağımlı, bağımsız ve sabit tutulan değişkenler aşağıdakilerden hangisinde doğru
verilmiştir?
Bağımsız Değişken Sabit Tutulan Değişken Bağımlı Değişken
A) Sıvı cinsi Derinlik Sıvı basıncı
B) Derinlik Sıvı cinsi Sıvı basıncı
C) Derinlik Sıvı basıncı Sıvı cinsi
D) Kabın şekli Sıvı cinsi Sıvı basıncı
2. Barajlarda baraj setlerinin duvarı aşağı indikçe şekildeki gibi kalınlaşır.

Baraj yapımında bu durumun oluşmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Suyun yoğunluğunun artması sıvı basıncını artıracağından artan sıvı basıncına dayanması için
B) Suyun derinliğine bağlı olarak katı basıncını azaltmak için
C) Su yüksekliğinin artması, sıvı basıncı artıracağından derinlere inildikçe artan sıvı basıncına dayanması için
D) Toprak zemine uygulanan katı basıncının yüzey alanı büyülerek zemine uygulanan basıncın azaltması için
TEST 17
3. Pişmiş ve
soyulmuş Pişmiş ve
katı yumurta soyulmuş
katı yumurta
Cam şişe
Yanan
Kağıt kibrit
parçaları
Bir yumurta katı oluncaya kadar suda kaynatılır, yumurta soğuduktan sonra kabuğu soyulur ve geniş ağızlı bir cam
şişenin içine birkaç parça kağıt konulup yanan kibrit atılır. Ardından soyulmuş yumurta şişenin ağzına konulur. Yumur-
ta şişenin ağzına büyük geldiği hâlde bir süre sonra kibrit söner ve yumurta adeta vakumlanarak şişenin içine düşer.
Yukarıda görseli verilen ve anlatılan deneyde yumurtanın şişenin içine düşmesi aşağıdakilerden hangisi ile
açıklanabilir?
A) Katı yumurtanın cam şişeye basınç uygulaması sonucunda yumurta şişeye düşmüştür.
B) Yumurtanın içindeki basınç, şişenin içindeki basınçtan büyük olduğu için yumurta şişeye düşmüştür.
C) Şişenin içindeki gaz basıncının açık hava basıncından küçük hâle gelmesi sonucu yumurta şişeye düşer.
D) Kapalı kaplarda gaz basıncının sıcaklık ile artması sonucu yumurta şişeye düşer.
4. Sıvı seviyeleri şekildeki gibi olan K, L ve M sıvılarının 5. Sıvı içindeki bir noktada sıvı basıncı, sıvı yüzeyine
zemine yaptıkları sıvı basınç büyüklükleri birbirine olan uzaklık arttıkça artar.
eşittir.
Özdeş bölmelendirilmiş kaba şekilde gösterilen mik-
tarda su konulduğunda K noktasındaki basınç P olu-
yor.
L
K M
Yatay
zemin
Madde Yoğunluk (g/cm2)

Etil Alkol 0,8
Su 1
Gliserin 1,26
Bazı sıvıların yoğunlukları tablodaki gibi olduğu-

na göre K, L ve M sıvıları seçeneklerde verilenler-
K
den hangileri olabilir?
Kaba kaptaki su miktarı kadar su ilave ediliyor.
K L M
Buna göre K noktasına etki eden sıvı basıncı kaç
A) Su Etil Alkol Gliserin
P olur?
B) Etil Alkol Gliserin Su
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
C) Gliserin Etil Alkol Su
D) Gliserin Su Etil Alkol
TEST 18
1.
Ertuğrul madeni parayı su dolu havuzun içine bırakır ve havuzun içindeki hareketini gözlemler. Madeni paraya etki
eden sıvı basıncının zamanla değişimi ile ilgili bir grafik çizmek ister.
Buna göre Ertuğrul’un çizdiği grafik aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Sıvı Basıncı B) Sıvı Basıncı
C) Sıvı Basıncı D) Sıvı Basıncı
Zaman Zaman Zaman Zaman
2. Sıvı içerisindeki balonun hacmi sıvı basıncı arttıkça azalır.
Şişirilmiş esnek bir balon esnek bir ip yardımıyla bir kabın tabanına bağlanıyor.
Musluk
Esnek balon
İp
Şekilde musluk kap tamamen dolana kadar açılıyor.
Buna göre balonun bir önceki durumuna göre hacmindeki değişim aşağıdakilerden hangisi gibi olur?
A) Sıvının basıncı artacağından balonun hacmi azalır.

B) Sıvının basıncı azalacağından balonun hacmi artar.
C) Sıvının kütlesi artacağından balonun hacmi artar.
D) Sıvının yoğunluğu değişmeyeceğinden balonun hacmi değişmez.
TEST 18
3. Aşağıda bir otomobilin fren sistemine ait görsel verilmiştir.
Bu fren sisteminin çalışma prensibi ile ilgili,
I. Kapalı kaplarda sıvı basıncının her yöne eşit iletilmesi prensibine göre çalışmaktadır.
II. Fren pedalına ne kadar sert basılırsa oluşan basınç o kadar fazla olur, böylece disk daha sert sıkışır ve frenleme
daha sert olur.
III. Fren pedalına kuvvet uygulanarak pistonun itilmesi ve fren sıvısının basınç uygulaması, sıvıların sıkıştırılabilir
olmasından kaynaklanmaktadır.
4. Şekildeki kapların birisi K, diğeri L sıvısı ile dolduru- 5. Bir öğrenci kabın K noktasından fışkıran sıvının daha
luyor. Kaplardaki sıvıların yükseklikleri şekilde belir- uzağa fışkırmasını istiyor.
tildiği gibidir.
20
15
h h
10
L 5
K Su
h K h
Buna göre öğrenci aşağıdaki işlemlerden hangi-

sini yaparsa amacına ulaşamaz?
Kapların tabanlarına etki eden sıvı basınç büyük-
lükleri eşit olduğuna göre K ve L sıvıları ile ilgili; (dgliserin > dsu > dalkol)
I. K’nın yoğunluğu L’nin yoğunluğundan küçüktür. A) Kabın içerisine bir miktar daha su eklemeli
II. K ve L’nin yoğunlukları birbirine eşittir. B) Kabın içerisindeki suyu dökerek aynı hacimde gli-
serin kullanmalı
III. L’nin yoğunluğu K’nın yoğunluğunun yarısıdır.
C) Kabın içerisinden bir bardak su alıp içerisine aynı
hacimde alkol eklemeli
D) K noktasındaki deliği kapatıp tabana daha yakın
C) Yalnız III. D) I ve III. bir noktadan yeni bir delik açmalı
TEST 18
6. Taner cismin yüzey alanı ile basınç arasındaki ilişkiyi göstermek için özdeş küpler kullanarak şekildeki düzeneği ha-
zırlıyor.
Yatay
zemin
Buna göre Taner’in deneyinde amacına ulaşabilmesi için verilen düzenekle birlikte aşağıdaki düzeneklerden
hangisini kullanmalıdır?
A) B) C) D)
7. Şekildeki özdeş kaplarda eşit hacimde d ve 2d yo- 8. Paletli ambulans araçları normal ambulans araçları-
ğunluklu sıvılar bulunmaktadır. nın gidemediği karlı zeminlerde kolay hareket kabili-
yeti sağlıyor. Paletleri sayesinde kışın ulaşılamayan
köylere rahatlıkla ulaşabiliyor.
dd I II 2d
Yatay
zemin
Yerden eşit yükseklikte açılan I. ve II. noktaların-

dan fışkıran sıvılarla ilgili olarak aşağıdaki ifade-
lerden hangisi yanlıştır?
A) I noktasında oluşan sıvı basıncı II noktasında olu-

şan sıvı basıncından küçüktür.
B) II noktasından çıkan sıvı daha uzağa fışkırır.
C) Sıvıların eşit uzaklığa fışkırabilmeleri için II numa-
ralı deliğin biraz daha tabana yakın olması gere- Paletli ambulans araçları ile normal ambulans
kir. araçlarının ağırlıklarının eşit olduğu bilindiğine
göre paletli araçların kar zeminde batmaması;
D) I ve II noktalarında delikleri kabın tabanına daha
yakın bir yerden açmamız sıvıların daha uzağa I. Yüzey alanı genişliğinden uygulanan basıncın
fışkırmalarına neden olur. daha az olması,
II. Paletlerin lastiklerden daha ağır olması,
III. Ambulansda bulunan palet sayısının lastik sayı-
sından fazla olması
yargılarından hangileri ile açıklanabilir?

C) Yalnız III. D) I ve II.
ÖğteMcilerimiziM
9«Attıttd«Ayız
4.ÜNİTE
Yayınları
TEST 19
1. Elementleri özelliklerine göre sınıflandırmaya yönelik çalışmalar 1800’lü yıllarda başlar. 1829’da Alman kimyacı Jo-
hann Döbereiner o dönemde bilinen elementlerle ilk gruplamayı yapar ve elementleri ortak özelliklerine göre sıralar.
Aşağıda Döbereiner’ın oluşturduğu gruplama ile ilgili 2 örnek verilmiştir.
Elementin Elementin
Atom kütlesi Atom kütlesi
sembolü sembolü
Li 7 Cl 35,5
Na’nın atom kütlesi Br’un atom kütlesi
Na 23 7 + 39 Br 80 35, 5 + 127
= 23 2 = 81,25
2
K 39 I 127
Buna göre Döbereiner’ın yaptığı gruplama ile ilgili;
I. Döbereiner elementleri gruplandırırken atom kütlelerinden faydalanmıştır.

II. Döbereiner elementleri üçerli olarak gruplandırmıştır.
III. Döbereiner’ın gruplamasında birinci ve üçüncü elementin atom kütlelerinin toplamının yarısı, ikinci elementin atom
kütlesine yaklaşık olarak eşit çıkar.
2. Mehmet görseldeki periyodik sistemde harflerle gösterilen ele-

1A
8A
K mentlerle ilgili bazı bilgileri tabletine not eder.

2A
3A
4A
5A
6A
7A
L P
N M
1. K elementi, kırılgan yapıdadır, tel ve levha hâline

getirilemez.
2. L elementi ısı ve elektrik iletkenliğinde M elementine
göre iyi, N elementine göre kötüdür.
3. P elementinin yer aldığı gruptaki elementlerin hepsinin
son katmanlarında 8 elektron vardır ve kararlıdırlar.
4. Atom numarası en büyük ve en küçük olan element-
ler aynı sınıftadırlar.
Buna göre Mehmet’in tabletine yazdığı hangi bilgiler doğrudur?
A) 2 ve 4 B) 2, 3 ve 4 C) 1, 2 ve 4 D) 1, 3 ve 4
TEST 19
3.
Yukarıdaki görselde bir şirkete ait bilgilerin arşivlendiği dolaplar yer almaktadır. Bu dolapların rafları ve raflarında da
dosyalar bulunmaktadır. Dosyalar oluşturulma tarihlerine göre yan yana ve benzer konularına göre alt alta sıralanmış-
tır. Ayrıca farklı başlıktaki konular için dolaplarda 3 farklı renklendirme yapılmıştır.
Yukarıdaki arşiv dolapları ile periyodik sistem arasında bir ilişki kurmak isteyen öğrenciler aşağıdaki yorumları yaparlar.
1. Yorum: Arşivlemenin belli bir düzene göre yapılması gibi periyodik sistem de elementlerin belli özelliklerine göre
dizilmiştir.
2. Yorum: Dosyaların dolap raflarına belli tarihlere göre dizilmesi ile elementlerin keşfedilme tarihlerine göre periyodik
sisteme yerleştirilmesi benzeşmektedir.
3. Yorum: Aynı gruptaki elementlerin benzer kimyasal özellik göstermesi ile benzer konuların aynı dolapta alt alta
sıralanması ilişkilendirilebilir.
4. Yorum: Dolapların 3 farklı renkte olması periyodik sistemdeki farklı sınıftaki elementlere benzetilebilir.
Buna göre yapılan yorumlardan kaç tanesi doğrudur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
4. Elektron verme eğilimindedirler. 5.

K
Şekil verilemezler.
M X
Isı ve elektriği iyi iletirler.
L N Y
Kendi aralarında bileşik oluşturabilirler.
Yukarıda verilen özelliklerin karşısına metal ise Yukarıda verilen periyodik tablo içerisindeki K, L,
“M” ametal ise “A” harfi yazıldığında sütunun gö- M, N, X ve Y elementlerinin metal ya da ametal
rünümü aşağıdakilerden hangisi gibi olur? olduğu, aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru
verilmiştir?
A) B) C) D)
M M M A
Metal Ametal
M A A M
A M A M A) L, M, N K, X, Y
A A M A B) X, Y K, L, M, N
C) K, L, M, N X, Y
D) K, L M, N, X, Y
TEST 20
1.
Su
Sönmemiş Kireç Beher
Emre laboratuvarda behere bir miktar su doldurduktan sonra içine birkaç parça sönmemiş kireç taşı atar. Bir süre son-
ra beherdeki suyun ısındığını ve kap dibine beyaz bir maddenin çökmeye başladığını gözlemler.
Beherde gerçekleşen olay ile ilgili arkadaşları aşağıdaki yorumları yaparlar.
Sönmemiş kireç parçaları ile su Beherde gerçekleşen olay sırasın-

arasında gerçekleşen olay sırasın- da gerçekleşen çözünme sonucu
da yeni madde oluşmuştur. maddelerde kimlik değişimi olma-
Sinem Pelin mıştır.
Beherde gerçekleşen olay tamam-

Beherde gerçekleşen olayda çökel-
landıktan sonra oluşan maddeyi
me ve ısı oluşumu olayın kimyasal
fiziksel yöntemlerle eski hâline ge-
bir değişim olduğuna dair ip ucu
Osman Ali tirebiliriz.
verir.
Buna göre hangi iki öğrencinin yorumu doğrudur?
A) Sinem ve Pelin B) Sinem ve Osman C) Osman ve Ali D) Pelin ve Ali
2. Bir öğrenci şekildeki gözlemlediği olaylarla ilgili küçük notlar alıyor.

I. Suyun içerisinde kalan II. Suyun içerisine attığım

demir bir süre sonra pas- buz bir süre sonra tama-
landı. men eridi.
III. Dışarıda kalan portakal

IV. Yere düşen bardak par-
bir süre sonra küflendi.
çalara ayrıldı.
Buna göre öğrencinin gözlemlediği olaylardan hangilerinde bir madde başka bir maddeye dönüşmüştür?
A) I ve II. B) I ve III. C) II ve IV. D) III ve IV.

TEST 20
3. Bir araştırmacı şekildeki deneyi yapıyor ve ulaştığı sonuçları not alıyor.
Asit çözeltisi
Çocuk
balonu Sıvı
Metal
parçaları
• Metal parçalar üzerine yavaş yavaş asit çözeltisi ilave edildi.

• Bir süre sonra kap ısındı gaz çıkışı gözlendi ve balon şişti.
Buna göre araştırmacı yaptığı deneyle ilgili olarak aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşamaz?
A) Metal parçaları ve asit çözeltisi kimyasal değişime uğramıştır.

B) Deney sonunda yeni maddeler oluşmuştur.
C) Metal parçaları ve asit çözeltisi kimliklerini korumuştur.
D) Balonun şişmesi gaz çıkışının olduğunu gösterir.
4. Bazı maddelerin işlem yapılmadan önceki ve yapıl- 5. Bir öğrenci günlük yaşamdaki kimyasal değişimlerle
dıktan sonraki görünümleri aşağıda verilmiştir. ilgili şekildeki afişleri hazırlıyor.
İşlemden önce İşlemden sonra I.

Alüminyum parçaları atılan asit çözelti-
sinden gaz çıkışının gözlenmesi
Kömür
II.
Limonla temas eden mermerin renginin
Kömür tozu değişmesi
III.
Üzümden sirke yapılması
Odun
Talaş IV.
Azot gazının yüksek basınç altında
soğutularak sıvılaştırılması
Yumurta
Öğrenci afişlerden birinde hata yaptığını farkediyor.
Buna göre öğrenci kaç numaralı afişteki örneği

Yağda yumurta değiştirmelidir?
A) I. B) II. C) III. D) IV.

Buna göre hangi maddeler kimyasal değişime uğ-
ramıştır?
A) Yalnız odun
B) Yalnız yumurta
C) Odun ve yumurta
D) Odun, kömür ve yumurta
TEST 21
1.
B
C maddesi
A A B A A
+
A A B B
C maddesi
A A
A ve B maddelerinden C maddelerinin oluşumunun kimyasal tepkimesi yukarıdaki gibi gerçekleşmektedir.
Buna göre bu tepkime ile ilgili,
I. Oluşan C maddesinin kütlesi A maddesinin kütlesinden büyüktür.

II. Tepkimenin sol tarafında bulunan B maddelerinin toplam kütlesi oluşan C maddelerinin bir tanesinin kütlesinden
büyüktür.
III. Tepkimenin sol tarafında bulunan A ve B maddelerinin toplam kütlesi C maddelerinin toplam kütlesine eşittir.
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız III. B) I ve II. C) I ve III. D) I, II ve III.
2. Kütle (g)
c S
b P
R
0 Zaman
Kimyasal bir tepkime ile ilgili çizilen grafikle ilgili aşağıdaki tabloya bazı bilgiler yazılır.
Bilgiler Sonuç
Grafiğe göre P ve R tepkimeye girenler, S ise üründür.

Tepkime sırasında R maddesinden a gram kullanılırken, P maddesinin

c-b gram kullanılmıştır.
P ve R maddeleri kimliklerini kaybederek S maddesine dönüşmüştür.
Grafikte c ile gösterilen kısım 2a-b’ye eşittir.
Tabloda sonuç bölümüne bilgi doğru ise “D” yanlış ise “Y” yazılırsa aşağıdakilerden hangisine ulaşılır?
A) Y Y D D B) D Y D Y C) D Y D D D) Y D D Y
TEST 21
3.
Hidrojen
gazı
Balon
joje
Hidroklorik
asit
Çinko
parçaları
120 g 140 g
Görseldeki balon jojeye bir miktar hidroklorik asit eklenir ve diğer bölümlerle birlikte 120 gram geldiği elektronik terazi-
den gözlemlenir. Behere 20 gram çinko parçası atılıp mantar tıpa yeniden kapatılır. Bu sırada hidrojen gazı oluşur ve
balon jojenin üst kısmındaki cam balonda hidrojen gazı toplanır. Olay tamamlandıktan sonra elektronik terazinin 140
gramı gösterdiği görülür. Mantar tıpa çıkarılıp balon jojede kalan sıvıya mavi turnusol kağıdı batırıldığında turnusol
kağıdının renginin değiştiği gözlemlenir.
Yukarıda yapılan deneyle ilgili;
I. Balon jojede hidroklorik asit ve çinko parçaları tepkimeye girerek özelliklerini kaybetmişlerdir.
II. Balon jojede gerçekleşen bu deneyden kimyasal tepkimelerde kütlenin korunduğu sonucuna ulaşılabilir.
III. Balon jojedeki asitin tamamı çinko parçaları ile tepkimeye girmiştir.
ifadelerinden hangilerine ulaşılır? (Turnusol kağıdı asitlik ve bazlık durumlarını belirlemede kullanılan bir tür ayıraçtır.)
4. 5. Laboratuvar ortamında öğrenciler tarafından gerçek-

leştirilen bir nötralleşme tepkimesi için aşağıdaki aşa-
+ ?
malar takip edilmiştir.
1. İki deney tüpü alınmış ve birine HCI, diğerine ise

1. madde 2. madde
NaOH eklenmiştir.
Yukarıda bir kimyasal tepkime örneği tanecik yönte- 2. Öğrencilerin zarar görmesini engelleyici tedbirler
mi ile belirtilmiştir. alınmıştır.
3. Her iki madde bir deney tüpüne alınmıştır ve tep-
Verilen bu tepkime ile ilgili;
kimenin oluşması için uygun şartlar sağlanmıştır.
I. “?” ile belirtilen madde olabilir.
4. Yeni maddelerin oluşması gözlenmiştir.
II. Atom cinsleri değişmiştir.
Yukarıda takip edilen aşamalardan hangi ikisi
III. Sonunda oluşan madde tepkimeye giren madde- yer değiştirirse deneyin oluşturulmasında doğru
lerin özelliklerini taşımaktadır. adımlar izlenmiş olur?
A) 1 ve 2. B) 1 ve 3.
A) Yalnız I. B) Yalnız III. C) 2 ve 3. D) 2 ve 4.
TEST 22
1.
Tuz Kalsiyum
ruhu hidroksit
Doğal bir asit-baz ayıracı olan kuşburnundan bir miktar alınarak kaynamakta olan suya
atılır. Bir süre sonra koyu kırmızı tonlarında bir çözelti elde edilir.
Eşit hacimde tuz ruhu ve kalsiyum hidroksit ayrı ayrı deney tüplerine koyulur. Deney
tüplerine kuşburnundan elde edilen çözeltiden eşit miktarda eklenir ve tablodaki sonuçlar
elde edilir.
Kuşburnu
Karıştırılan Maddeler Oluşan Renk
Tuz ruhu + Kuşburnu çözeltisi Kırmızı
Kalsiyum hidroksit + Kuşburnu çözeltisi Koyu yeşil
Buna göre yapılan deneyle ilgili;
I. Kuşburnu çözeltisi ile asit- bazları birbirinden ayırt etmek için belirteç olarak kullanılabilir.
II. Kuşburnu çözeltisi suya hidrojen iyonu veren maddede kırmızı, suya hidroksit iyonu verebilen maddede ise koyu
yeşil renk almaktadır.
III. Kuşburnu çözeltisi mermeri aşındıran sıvılara eklenirse kırmızı, camı aşındıran sıvılara eklenirse koyu yeşil renk
oluşturabilir.
2. Mehmet doğal bir asit-baz ayıracı hazırlamak ister. Yaptığı araştırmalar sonucunda kiraz meyvesini kullanmaya karar
verir ve aşağıdaki uygulamaları yapar:
Hazırladığı bir miktar kirazı çekirdeklerinden ayırır, havanda döver, saf suda çözerek süzer ve pembe renkte çözelti
elde eder. Daha önceden hazırladığı süzgeç kağıtlarını bu çözeltiye batırıp çıkarır ve kurumaya bırakır. Kuruyan süz-
geç kağıtlarını ayıraç olarak kullanılmak üzere makasla küçük parçalara ayırır. Mehmet bu süzgeç kağıtlarının asit
çözeltisine batırıldığında açık pembe renge, baz çözeltisine batırıldığında ise açık sarı renge dönüştüğünü bilmektedir.
Mehmet kestiği bu süzgeç kağıtlarını aşağıdaki çözeltilere ayrı ayrı batırır ve renk değişimlerini gözlemleyerek tabloya
not alır.
Çözeltiler Renk Değişimleri

K Açık pembe
L Açık sarı
M Açık pembe
N Açık sarı
Buna göre K, L, M ve N çözeltileri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) K çözeltisi metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı açığa çıkarır.
B) L çözeltisi M çözeltisi ile kimyasal tepkimeye girebilir.
C) M çözeltisi cam, seramik ve porseleni aşındırır.
D) N çözeltisinin pH değeri, K çözeltisinin pH değerinden büyüktür.
TEST 22
3.
X çözeltisi Y çözeltisi X çözeltisi Y çözeltisi

X çözeltisi Y çözeltisi
K kabı L kabı M kabı

X çözeltisinin pH değerinin 7’den küçük, Y çözeltisinin pH değerinin 7’den büyük olduğu bilinmektedir. X ve Y çözeltileri
başlangıçta boş olan K, L ve M kaplarına farklı miktarlarda eklenir. Ardından K, L ve M kaplarına turnusol kağıtları ayrı
ayrı batırılır ve turnusol kağıtlarındaki renk değişimi gözlemlenir. Yapılan gözlemler sonucu turnusol kağıtlarındaki renk
değişimleri aşağıdaki tabloya kaydedilir.
Kırmızı Turnusol Kağıdı Mavi Turnusol Kağıdı
K kabı Kırmızı Mavi
L kabı Kırmızı Kırmızı
M kabı Mavi Mavi
Tablo incelendikten sonra aşağıdaki yorumlar yapılır.
1. Yorum: M kabına fenolftalein damlatılırsa rengi pembeye dönüşür.
2. Yorum: X ve Y çözeltileri K kabına eşit miktarda eklenmiştir.
3. Yorum: K, L ve M kaplarında kimyasal tepkime gerçekleşmiştir.
4. Yorum: X çözeltisi ve L kabındaki sıvı mermeri aşındırır.

Buna göre yapılan yorumlardan kaç tanesi doğrudur? (Fenolftalein bazik ortamda pembe renk alan bir asit - baz
ayracıdır.)
A) 4 B) 3 C) 2 D) 1
4. Bir asidin çözünerek hidrojen iyonları (H+) oluşturduğu çözelti asidik çözelti, bir bazın çözünerek hidroksit iyonları
(OH–) oluşturduğu çözelti ise bazik bir çözeltidir. Baz içerikli çözeltiler cam ve porselenlere zarar verirken, asit içerikli
çözeltiler ise metal ve mermerlere zarar veririler.
Çözelti kahverengi kap içerisine

koyulduğunda kap aşınarak zarar

Çözeltinin içerisinde bulunan görüyor.
maddede OH– iyonu sayısının H+
iyonu sayısından fazla olduğu bi-
liniyor.
Yapılan açıklamalar doğrultusunda kaptaki çözeltinin içeriği hakkında verilen bilgiye göre kahverengi kabın
yapıldığı maddenin cinsi hangileri olamaz?
A) B) C) D)
Mermer Metal Porselen Cam Mermer Cam Porselen Metal

TEST 23
1. Sıcaklık (°C)
95
IV
35
III
II
I
Zaman (d)
1 3 8 11
Yukarıda K maddesine ait sıcaklık-zaman grafiği verilmiştir.
Grafikle ilgili aşağıdaki tabloya bazı bilgiler yazılır.
• K maddesinin kütlesi azaltılıp aynı ısıtıcı ile ısıtılıp grafik yeniden çizilirse kaynama ve donma sıcaklıklarının
farklı olduğu görülür.
• K maddesi II ve IV aralığında ısı almamaktadır, bu nedenle sıcaklığı sabit kalmıştır.
• K maddesinin kütlesi artırılırsa kaynamaya ulaşma süresi ve kaynamanın tamamlanma süresi artar.
• K maddesinin ilk sıcaklığı daha yüksek olsaydı grafikte IV. aralık sonunda zaman 11 dakikadan daha az olur.
Buna göre tabloda verilen bilgilerden kaç tanesi doğrudur?
A) 4 B) 3 C) 2 D) 1
2. Elif kimyasal ve fiziksel değişimle ilgili aşağıdaki tabloyu hazırlar.
Maddenin hem dış, hem de iç yapısında bir

Fiziksel değişim sırasında yeni maddeler
değişme oluyorsa bu değişim kimyasal bir
oluşmaz ve madde kimliğini kaybetmez.
değişimdir.
Salatalık turşusunun oluşumu sırasında sa- Bulutlardaki su buharının yoğuşması sırasın-

latalık kimliğini değiştirmez, bu nedenle bu da tanecikler arasında uzaklığın değişmesi
örnek fiziksel bir değişime aittir. kimyasal bir değişme olduğunu gösterir.
Elif’in hazırladığı tablosundaki bilgiler incelenirse;
I. Elif fiziksel ve kimyasal değişimi tanımlayabilmektedir.

II. Elif fiziksel ve kimyasal değişimi tanımlayamamaktadır.
III. Elif fiziksel ve kimyasal değişimle ilgili doğru örnek vermiştir.
IV. Elif fiziksel ve kimyasal değişimle ilgili yanlış örnek vermiştir.
yorumlarından hangileri doğrudur?
A) I ve III. B) I ve IV. C) II ve III. D) II ve IV.

TEST 23
3. 1. Yüzeyleri mattır.
2. Tel ve levha hâline getirilebilirler.
3. Elektrik ve ısıyı iyi iletmezler.
4. Molekül yapılıdırlar.
5. Oda sıcaklığında katı hâlde bulunabilirler.
6. Atomik yapılıdır.
7. Yüzeyleri parlaktır.
Yukarıda metal ve ametal ile ilgili bilgiler karışık olarak verilmektedir. 1’den 7’e kadar yazılı olan bu bilgileri karışıklıktan
kurtarmak isteyen Sinan aşağıdaki şekli oluşturmuştur.
Metal Ametal
K L M
Yukarıdaki şeklin içine bilgilerin numaralarını yerleştirdiğinde karışıklığın ortadan kalktığını söyleyen Sinan’ın
K, L ve M bölgelerine yerleştirdiği rakamlar aşağıdakilerden hangisinde doğru bir şekilde verilmiştir?
K L M
A) 2, 4 ve 7 5 1, 3 ve 6
B) 2, 6 ve 7 5 1, 3 ve 4
C) 2, 5 ve 7 4 ve 6 1 ve 3
D) 2, 6 ve 7 4 1, 3 ve 5
4. 5. Sıcaklık (°C) Sıcaklık (°C)

Erime Kaynama
Madde 80
sıcaklığı °C sıcaklığı °C
60
X 10 70 X Y
40 40
Y – 10 40 20
Zaman Zaman
Z 20 40 5 10 12
(dk)
12
(dk)
T 0 50
Yukarıda iki farklı X ve Y sıvıları karıştırılıyor. X ve Y

Yukarıdaki tabloda X, Y, Z ve T maddelerinin erime sıvılarında zamanla meydana gelen sıcaklık değişimi
ve kaynama sıcaklıkları verilmiştir. grafikte verilmiştir.
Buna göre 45 °C’de bu maddelerin fiziksel hâlleri Buna göre;

hangi seçenekte doğru verilmiştir?
I. İlk sıcaklıklar X için 80 °C, Y için ise 20 °C’dir.
Katı Sıvı Gaz II. X maddesi ısı verirken Y maddesi ısı almıştır.
A) – X, T Y, Z III. Denge sıcaklığı 40 °C’dir.
B) X T Y, Z ifadelerinden hangileri doğrudur?
C) T, Z X Y A) I ve II. B) II ve III.
D) T X, Y Z C) I ve III. D) I, II ve III.
TEST 24
1.
1A 8A
1. periyot 2A 3A 4A 5A 6A 7A
2. periyot
3. periyot
Yukarıda periyodik sistem boş hâliyle verilmiştir ve A grubuna ait grup numaraları ile ilk 3 periyot gösterilmiştir. Bir
elementin yeri belirtilirken, önce yataydaki yeri yani periyot numarası söylenir. Ardından hangi sütunda olduğu yani
grup numarası belirtilir.
Aşağıda X, Y, Z ve T elementlerinin özellikleriyle ilgili bazı bilgiler verilmiştir.
X ➙ Tel ve levha hâline getirilebilir.
Y ➙ Metaller kadar iyi olmasa da elektrik akımını iletir.
Z ➙ Kırılgan yapıya sahiptirler, işlenemezler.
T ➙ Kararlı yapıya sahiptir.
Bu elementlerin periyodik sistemdeki yerleri aşağıdakilerden hangisi olamaz?
X Y Z T
A) 2. Periyot, 1A grubu 3. Periyot, 4A grubu 2. Periyot ,7A grubu 1. Periyot, 8A grubu
B) 3. Periyot, 3A grubu 2. Periyot, 3A grubu 2. Periyot, 6A grubu 3. Periyot, 8A grubu
C) 2. Periyot, 2A grubu 3. Periyot, 4A grubu 3. Periyot, 5A grubu 2. Periyot, 8A grubu
D) 1. Periyot, 1A grubu 3. Periyot, 3A grubu 3. Periyot, 7A grubu 1. Periyot, 8A grubu
2. Sıcak ortama bırakılan saf bir maddenin sıcaklığındaki değişim, grafik ile gösterilmiştir.
Sıcaklık (°C)
80
50
10
Zaman
(dakika)
Verilen grafik ile ilgili, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Madde bir kez hâl değiştirmiştir.

B) Maddenin taneciklerinin ortalama kinetik enerjisi artmıştır.
C) Madde ortama ısı vermiştir.
D) Sıcaklık değişimi, ortam sıcaklığı ile maddenin sıcaklığı aynı olana kadar devam eder.
TEST 24
3.
1. kutu 2. kutu 3. kutu 4. kutu 5. kutu
Yukarıdaki kutucuklarda 5 farklı madde bulunmaktadır. Bu kutucuklardaki maddelerden iki tanesini kullanıp kimyasal
tepkime oluşturmaya çalışan öğrencilerin modellemelerinden bir tanesi hatalı olarak yapılmıştır.
Buna göre aşağıdaki modellemelerden hangisi hatalıdır?

A)
+ +
B)
+
C)
+
D)
+
4. Sıcaklık 5. Erime Kaynama

Madde
noktası noktası
Bakır 1083 °C 2600 °C
Su 0 °C 100 °C
Alkol – 117 °C 78 °C
K L
Demir 1539 °C 2710 °C
Tabloda bazı saf maddelerin erime ve kaynama nok-

Zaman
taları verilmiştir.
Yukarıda kapalı bir kapta yalıtılmış bir ortamda bu-
lunan saf bir maddeye ait sıcaklık-zaman grafiği ve- Buna göre 900°C’ye ulaşmış bir ortamda eşit mik-
rilmiştir. tarda bulunan ilk sıcaklıkları eşit bu maddeler
için, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Bu grafikteki K-L aralığı için;
A) Alkol maddesi sıvı hâldedir.
I. Katı hâlden sıvı hâle geçmektedir.
B) Bakır maddesi katı hâldedir.
II. Madde ısı almaktadır.
C) Demir maddesi katı hâldedir.
III. Madde tek fiziksel hâlde bulunmaktadır.
D) Su maddesi gaz hâle geçmiştir.
yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

TEST 25
1. pH
12
10
8
6
K sıvısı
4
2
Zaman
1. 2. 3. 4.
K sıvısının başlangıçtaki pH değerinin 4 olduğu bilinmektedir. K sıvısının bulunduğu kaba L sıvısı eklendikçe kaptaki
pH değerinin grafikteki gibi değiştiği gözlemlenir.
Buna göre gerçekleşen olay ile ilgili;
I. K sıvısına başlangıçta kırmızı turnusol kağıdı batırılırsa renginde değişme olmazken, olay tamamlandıktan sonra
batırılırsa turnusol kağıdının rengi değişir.
II. K sıvısının bulunduğu kapta 1, 2, 3 ve 4. zaman aralıklarında asitlik değeri artmıştır.
III. K sıvısına toplamda eklenen L sıvının kütlesi, K sıvısının kütlesinden fazladır.
IV. K sıvısının bulunduğu kapta 1. ve 2. zaman aralıklarında kimyasal değişim gerçekleşmiştir.
bilgilerinden hangileri doğrudur?
A) I, II ve III. B) II, III ve IV. C) I, II ve IV. D) I, III ve IV.
2. X, Y ve Z maddelerinin erime ısılarına ait grafik aşağıdaki gibidir.

Erime Isısı
Maddeler
X Y Z
Her biri kendi erime noktasında bulunan X, Y ve Z katı maddelerinden özdeş kaplara eşit miktarda konularak özdeş
ısıtıcılarla eşit süre ısı verilir. Kaplara ısı verilme işlemi biter bitmez kaplarda heterojen bir görünümün olduğu gözlem-
lenir.
Buna göre kaplardaki X, Y ve Z maddelerinin katı ve sıvı miktarlarını belirten grafik, aşağıdakilerden hangisi
olabilir? ( : Katı : Sıvı )
A) X B) X C) X D) X
Y Y Y Y
Z Z Z Z
TEST 25
3. Deney tüpü
Toz şeker Pudra şekeri
Toz şeker
İspirto ocağı
Ahmet toz şekeri havanda ezerek önce pudra şekeri hâline getirir. Ardından deney tüpüne koyarak ispirto ocağında
ısıtarak gözlem yapar. Deney tüpünde pudra şekerinin renk değiştirerek duman çıkardığını ve odaya koku yayıldığını
fark eder.
Buna göre Ahmet’in yaptıkları ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
A) Toz şekerin pudra şekeri hâline gelmesi sırasında toz şeker kimliğini kaybederek pudra şekeri hâline gelmiştir.
B) Toz şekerin ısıtılması sırasında yeni atomlar oluşarak renk değişimi ve koku oluşumu gerçekleşmiştir.
C) İspirto ocağının yanması sırasında gerçekleşen değişim ile toz şekerin ezilmesi sırasında oluşan değişim aynıdır.
D) Pudra şekerinin ezilmesiyle oluşan değişim pudra şekerinin suda çözünmesiyle oluşan değişim ile aynıdır.
4. Kimya sektöründeki işletmeler, toplum ve ülke ekonomisinde büyük bir öneme sahiptir. Ülkemizde kimya endüstrisinin
gelişimine katkı sağlayan resmî ya da özel kurumlar ve sivil toplum örgütleri bulunmaktadır.
Akın, fen bilimleri performans ödevi olarak ülkemizde kimya endüstrisinin gelişimine katkı sağlayan resmî ya da özel
kurumlar ile ilgili aşağıdaki bilgi kartını hazırlıyor.
Türkiye’deki güvenlik güçlerinin ve savunma sanayisinin ihtiyaçlarını karşıla-

mak amacıyla ürün geliştirmektedir.
Bordan yapılan ürünlerin ve bu alandaki teknolojilerin geniş bir şekilde kulla-

nımının sağlanması, yeni bor ürünlerinin üretimi ve geliştirilmesi için bilimsel
araştırmalar yapan bir kuruluştur.
Türkiye’nin ağır silah ve dövme çelik üretimi yapan ilk kurumudur. Bu kurum,
roket, patlayıcı, makine ekipmanı gibi pek çok alanda işletmeye sahiptir.
Akın hazırladığı performans ödevindeki bilgi kartlarında açıklamaları verilen kuruluşların amblemlerini karşıla-
rındaki kutucuklara yapıştırırsa hangisi boşta kalır?
A) B) C) D)
TEST 26
1.
+ Oksijen →
Demir çiviler Paslanmış demir çiviler

Yukarıda demir çivilerin paslanması ile ilgili bir görsel verilmiştir.
Bu olay ile ilgili,
▲ : Demir çivilerin açıkta uzun süre beklemesi sonucu havadaki oksijenle tepkimeye girmişlerdir ve bu sırada ger-
çekleşen kimyasal değişim sırasında yeni madde oluşmuştur.
■ : Demir çivilerin üzerini kaplayan havadaki oksijen molekülleri demirin farklı renkte görülmesine neden olmaktadır.
Demir çivilerin sadece dış görünüşü değiştiği için çivilerin üstü sürtülünce eski hâline geldiği görülür.
● : Demir tanecikleri ile oksijen tanecikleri arasında gerçekleşen bu olay sırasında kimlik kaybı yaşanmıştır ve olu-
şan yeni atomlar farklı renkte görünüme neden olmuştur.
★ : Demir çivilerde ve oksijen atomlarında gerçekleşen kimyasal değişimde kütlenin korunduğunu bu görselle ispat-
lanamaz.
A) ▲ ve ■ B) ■ ve ● C) ● ve ★ D) ▲ ve ★
I II
2. Öz ısı (J/g°C)
30°C 30°C
4,18
Etil
Su alkol 2,54
100 g 100 g Sıvı

Etil Su
alkol
Yukarıdaki kaplarda belirtilen sıcaklık ve kütlelerde su ve etil alkol bulunmaktadır. Su ve etil alkolün öz ısıları grafikte
verilmiştir. Kaplardaki sıvılara özdeş ısıtıcılarla eşit süre ısı verildikten sonra sıcaklıkları termometre ile ölçülerek elde
edilen sonuçlar kaydedilir.
Buna göre yapılan deneyle ilgili;
I. “Sıcaklık artışı sıvının öz ısısına bağlı mıdır?” ifadesi yapılan deneyin araştırma sorusudur.
II. Deneyden öz ısısı büyük olan maddenin sıcaklığını artırmanın zor olduğu sonucuna ulaşılabilir.
III. Deneyin bağımlı değişkeni sıvının cinsi, bağımsız değişkeni ise sıcaklık değişimidir.

TEST 26
3. Bir öğrenci iki farklı maddenin renksiz ve sulu çözeltilerini karıştırıyor ve gözlemlerini şekildeki gibi not ediyor.
Renksiz Renksiz Çökelti oluştu.

I. çözelti II. çözelti Çökeltinin
rengi sarıdır.
Gözlemlerine göre öğrenci, aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşamaz?
A) Yeni bir madde oluştu.

B) Renk değişimi gerçekleşti.
C) Kimyasal tepkime gerçekleşti.
D) I. ve II. çözeltiler özelliklerini korudu.
4. Elementler fiziksel görünümlerine, elektriği iletme veya iletmeme, elektron alıp verme gibi pek çok özelliklere göre
metal, ametal ve yarı metal şeklinde sınıflandırılmıştır.
Ümit Öğretmen periyodik tabloda bulunan elementlerden bir kısmının oluşturduğu sınıfı göstermiştir.
Ümit Öğretmen’in tabloda göstermiş olduğu elementler ile ilgili;
Fiziksel özellikleri bakımından Kararlı yapıdadırlar ve hepsi oda

metallere, kimyasal özellikleri koşullarında gaz hâlde bulunur.
Zeynep bakımından ise ametallere ben- Cemre
zerler.
Elektrik ve ısı iletkenlikleri metal-

lerinkinden azdır.
Akın
yukarıdaki öğrencilerden hangilerinin söyledikleri doğru kabul edilebilir?
A) Yalnız Cemre B) Akın ve Cemre C) Akın ve Zeynep D) Zeynep ve Akın

TEST 27
1. Bir öğrenci hâl değiştirmek için gerekli ısının maddenin cinsine bağlı olduğunu deney yaparak keşfetmek istiyor ve
şekildeki deney düzeneklerini kuruyor.
I II
100
Etil alkol 50
Su
ısıtıcı
(Etil alkol ve su kendi kaynama sıcaklıklarındadır.)
Öğrenci su, etil alkol ve özdeş ısıtıcıları kullanılarak aynı zaman dilimlerinde yaptığı I ve II. deney düzenekle-
rinde nasıl bir değişiklik yaparsa amacına ulaşmış olur?
A) Etil alkol ve suyun ilk sıcaklıklarını eşitleyerek

B) II. düzenekteki su miktarını iki katına çıkararak
C) I. düzenekteki etil alkol yerine aynı miktarda su kullanarak
D) II. düzenekteki ısıtıcının yanında özdeş bir ısıtıcı daha kullanarak
2. Sıcaklık °C 3. • Asitler ve bazlar bir araya gelirse nötralleşme tep-

kimesi gerçekleşir.
90 Şekildeki düzeneklere önce X, sonra Y sıvıları dam-
X sıvısı
latılıyor.
65
X Y X Y
Zaman
0 10 (dakika)
Yukarıdaki grafik ilk sıcaklığı belirtilen X sıvısının eşit

miktardaki Y sıvısı ile karıştırılması sonucunda ger- K
Baz
çekleşen sıcaklık değişimini göstermektedir. çözeltisi çözeltisi
Buna göre X sıvısı ile karıştırılan başlangıçtaki Y

sıvısı aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? Bu durumda;
(X ve Y sıvısı aynı cinstir.)
• X sıvısı, K çözeltisi ile
• Y sıvısı, baz çözeltisi ile nötralleşme tepkimesi

A) B)
veriyor.
• X, baz çözeltisi ile tepkime vermiyor.
65 °C 90 °C
Buna göre çözeltilerle ilgili aşağıdakilerden han-
gisi söylenemez?
C) D) A) X’in pH değeri Y’nin pH değerinden büyüktür.
B) Y sıvısı ve K çözeltisi asidik özelliktedir.
40 °C 130 °C C) X sıvısı kırmızı turnusol kâğıdının rengini maviye
çevirir.
D) K çözeltisinde OH– (hidroksit) iyonu sayısı H+
(hidrojen) iyonu sayısından fazladır.
TEST 27
4. Laboratuvar ortamında aşağıdaki deneyi yapmaya karar veren fen bilimleri öğretmeni kullandığı sıvılar ile ilgili bilgi
kartlarını hazırlıyor.
Fen bilimleri öğretmeni özdeş ısıtıcılarla yaptığı deney sonucunda zeytinyağının son sıcaklığının suyun son sıcaklı-
ğından daha fazla olduğunu ölçüyor.
Su 100 g Zeytinyağı 100 g

İlk sıcaklık 20°C İlk sıcaklık 20°C
10 dk ısıtılıyor. 10 dk ısıtılıyor.
Yukarıda verilen bilgiler doğrultusunda sıvıların son sıcaklıklarının farklı olmasıyla ilgili;
1. Zeytinyağının öz ısısı suyun öz ısısından fazla olduğundan son sıcaklığı daha az oldu.
2. Suyun öz ısısı zeytinyağının öz ısısından fazla olduğundan son sıcaklığı daha az oldu.
3. Farklı maddelerin öz ısılarının da farklı olmasından dolayı son sıcaklıkları farklı oldu.
ifadelerinden hangilerinin doğru olduğu söylenebilir?
A) Yalnız 1. B) Yalnız 2. C) 1 ve 3. D) 2 ve 3.
5. I 6. A B C
III 100 gr
50 gr 50 gr
II IV
• Doğada gaz hâlde bulunur. Yukarıdaki kaplar içerisinde aynı cins sıvılar, özdeş
• Elektron alışverişi yapmaz. ısı veren ısıtıcılar ile ısıtılıyor.
• Kararlı yapıdadır. Başlangıçta ilk sıcaklıkları eşit olan sıvılar 10 dk
Yukarıda özellikleri verilen element periyodik sis- ısıtılırsa;
temde hangi numara ile gösterilmiştir? I. En az ısıyı A kabındaki sıvı almıştır.

A) I. B) II. C) III. D) IV. II. Sıcaklık farkı en fazla C kabında olmuştur.
III. Kaynama sıcaklığına ulaşmamış olan bu sıvıların
son sıcaklıkları eşittir.
yargılarından hangileri doğru olur?
A) Yalnız I. B) I ve III.
C) I ve II. D) I, II ve III.
TEST 28
1. Elementlerin artan atom numaralarına göre yerleştirildiği çizelgeye periyodik sistem denir. Periyodik sistemde, ele-
mentler bir araya gelerek düşey ve yatay sıralar oluşturur. Periyodik sistemin günümüzdeki hâlini alana kadar bir çok
bilim adamı çalışmalar yapmıştır.
Buna göre periyodik sistemle ilgili olarak;
I. Düşey sıralara grup, yatay sıralara periyot adı verilir.

II. Aynı atom numarasına sahip elementler aynı grupta yer alır.
III. Günümüzdeki periyodik sistemin son hâlini Dimitri Mendeleyev oluşturmuştur.
verilen ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I. B) Yalnız II. C) I ve III. D) I, II ve III.
2. K, L ve M elementleri hakkında aşağıdaki bilgiler veriliyor.
• K, tel ve levha hâline getirilebilir.

• L, ısı ve elektriği iyi iletmez.
• M, 8A grubunda yer alır.
K, L ve M elementleri aynı periyotta yer aldığına göre periyodik sistemdeki yerleri aşağıdakilerden hangisi
olabilir?
A) L B)
K
M K L M
C) D)
M M
L K L
K
TEST 28
3. Bromtimol mavisi asidik ortamda sarı, bazik ortamda mavi, nötr ortamda ise yeşil renk verir.
Şekilde özdeş kaplarda bulunan X, Y ve Z sıvılarına bromtimol mavisi damlatılıyor.
X Y Z
I II III
X, Y ve Z sıvıları hakkında,
• X, sulu çözeltisinde OH– açığa çıkar.

• Y sıvısının pH değeri 7’dir.
• Z sıvısının içerisine küçük alüminyum parçaları atıldığında gaz çıkışı gözlenir.
verilen bilgiler bilindiğine göre kaplardaki son renk durumu aşağıdakilerden hangisi gibi olur?
I II III
A) Mavi Sarı Yeşil
B) Yeşil Mavi Sarı
C) Mavi Yeşil Sarı
D) Sarı Yeşil Mavi
4. 5. Bir öğrenci hâl değiştirmek için gerekli ısının nelere

Sıcaklık (°C)
bağlı olduğunu keşfetmek için şekildeki deney düze-
neklerini hazırlıyor. Sıvılar tamamen gaz hâline ge-
çinceye kadar kapları ısıtıyor.
5 6 7
100°C 100°C 100°C 78°C
4
100 ml 100 ml 100 ml
su 50 ml su etil alkol
2 3 su
1 Zaman
(dakika) Deney - 1 Deney - 2
Öğrencinin kurmuş olduğu deney düzenekleri ile

ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Saf bir maddenin ısınması ile ilgili verilen grafik şekil-
de gösterilmiştir. A) Deney-1’de hâl değiştirmek için gerekli ısının
maddenin kütlesiyle ilişkili olduğunu test etmiştir.
Buna göre;
B) Deney-1’in bağımsız değişkeni maddenin kütlesi,
I. 2 - 3 ve 5 - 6 aralıklarında sıcaklık değişmez. Deney - 2’nin bağımsız değişkeni maddenin cin-
II. 1. 4. ve 7. noktalarda madde sadece bir hâlde bu- sidir.
lunur.
C) Her iki deneyde de bağımlı değişken maddelerin
III. Isıtıcının gücü arttırılırsa 2 - 3 ve 5 - 6 aralıkların- hâl değiştirmesi için gereken ısı miktarıdır.
da geçen süreler daha uzun olur.
D) Deney - 2’de su ile etil alkolün tamamen buharlaş-
yargılarından hangileri doğrudur? ma süreleri birbirinden farklıdır.
TEST 1
Cevap Anahtarı TEST 10
1. B 2. A 3. A 4. C 5. D 6. C 7. A 11.
1. T Sayfa: 53
8. B 9. C 10. D 11. A 12. C 13. A 14. C
15. A 1 2 3 4 5
A D B D B
TEST 2
TEST 11
1. A 2. A 3. D 4. B 5. B 6. C 7. D 8. C 9. C
10. D 11. D 12. A 12.
2. T Sayfa: 55
1 2 3 4 5 6
TEST 3 C D A B B A
5.. TE Sayfa: 19
TEST 12
1 2 3 4
13.
3. T Sayfa: 57
B D C B
1 2 3 4 5
TEST 4 A B C D A
6.. TE Sayfa: 21 TEST 13

1 2 3 4 5 1. C 2. C 3. D 4. C 5. C 6. C 7. A
8. D 9. A 10. B 11. A 12. C 13. A
A B D A C
TEST 5 TEST 14
1. C 2. B 3. C 4. B 5. C 6. A 7. D 8. C
7.. TE Sayfa: 23
9. C 10. C 11. A 12. D 13. A 14. C 15. A
1 2 3 4 5
A D B B D TEST 15
TEST 6 6.. TE Sayfa: 74
1. B 2. B 3. A 4. A 5. B 6. C 7. C 1 2 3 4
8. D 9. B 10. D 11. C 12. A 13. A 14. C D B C C
15. A
TEST 16
TEST 7
7.. TE Sayfa: 76
1. C 2. C 3. A 4. D 5. B 6. C 7. C 8. D 9. C
10. C 11. C 12. C 13. B 1 2 3 4 5
A D B A B
TEST 8
Sayfa: 49
1 2 3 4 5
A B A C B
TEST 9
10.
0. T Sayfa: 51
1 2 3 4 5
D C B C D
TEST 17 TEST 24
8.. TE Sayfa: 78 16. TEST Sayfa: 127

1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
B C C C D D C C B A
TEST 18 TEST 25
9.. TE Sayfa: 80 17. TEST Sayfa: 129

1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4
D A B B C A C A D C D A
TEST 19 TEST 26
2.. TE Sayfa: 89
18. TEST Sayfa: 131
1 2 3 4 5
1 2 3 4
D C C B A
D B D D
TEST 20 TEST 27
4. TEST Sayfa: 94 19. TEST Sayfa: 133
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 6
B B C B D B C D D D C
TEST 21 TEST 28
5. TEST Sayfa: 97 20. TEST Sayfa: 135
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
C C B A A A B C B C
TEST 22
7. TEST Sayfa: 102

1 2 3 4
D C A A
TEST 23
15. TEST Sayfa: 125

1 2 3 4 5
C B B A D

Öğretmenler İçi̇n Fen Bi̇li̇mleri̇

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Öğretmenler İçi̇n Fen Bi̇li̇mleri̇

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÖğretmettlerhttiıiH ve

Buna göre her doğru cevabın 25 puan oldu-

4. Dünya’nın Güneş etrafındaki konumu Dünya’ya

İklim ve hava olayları ile ilgili yukarıda veri-

Yukarıda Dünya’nın Güneş etrafındaki konumla-

Yukarıda verilen metin ile ilgili;

I. Küresel ısınmanın sebepleri,

6. Dünya üzerinde mevsimlerin oluşumunda etkili

olan birçok faktör vardır. Bu faktörler yeryüzü sı-

B) Küresel ısınma sonucunda atmosferde sera sahip olabilir.

Buna göre Mine’nin kuzeninin bulunduğu ye-

Güneş ışınlarının geliş açısı hangi seçenekte

2. Güneş tarafından 3. Aşağıda Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanımına ait şema

Şekildeki grafik, Güneş tarafından aydınlanan bölgenin mev-

Küresel iklim değişikliği değerlendirme raporu dikkate

Gölge boyu (cm) Mevsim Rusya

Buna göre Demet’in ölçüm yaptığı mevsimler aşağıdaki-

■ ▲ ★ ● Buna göre 21 Haziran tarihinde ülkeler ile ilgili aşağıdaki

A) İlkbahar Sonbahar Yaz Kış ifadelerden hangisi kesinlikle doğrudur?

Soru : Dünya şekildeki konumunda iken I, II ve

I II III Madde I II III Madde I II III Madde

Parçalı Bulutlu Güneşli Yağmurlu

Ali, cumartesi günü balığa gittiğinde Foça’daki havanın tah- A B C Zaman

bebi Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönme hareketi-

A) Yalnız I. B) Yalnız II.

1. Yap – Boz 2. Yap – Boz

1. Yap – Boz 2. Yap – Boz

Serhat Enes Tuba Ömer

Buna göre bu etkinlik için hangi öğrencilerin hazırladıkları parçalar uygundur?

Güneş ışınlarının Dünya’ya geliş açısı şekildeki gibidir.

I. K ve L şehirlerinde farklı mevsimler yaşanır.

A) Yalnız II. B) Yalnız III.

X Grubu Y Grubu Z Grubu T Grubu

A) X grubu B) Y grubu C) Z grubu D) T grubu

2. Açık Hava Basıncı

K, L ve M bölgelerinde farklı sıcaklıklara bağlı olarak yukarıdaki basınç grafiği oluşturulmuştur.

Bu bölgeler ile ilgili,

1. L bölgesinin sıcaklığı M bölgesinin sıcaklığından fazladır.

Buna göre Buse’nin tabletine yazdığı yorumlar

Esinti / Yel 1-5 Rüzgarın dumanı sürüklemesi

Fırtına 62 - 74 Ağaç dalları kırılır, yürümek zordur.

Kasırga 118 - ---- Toplu yıkımlar görülür.

Yukarıdaki tabloda rüzgar çeşitleri ve etkileri belirtilmiştir.

Verilen tablo ile ilgili;

I. Hızı düşük olan rüzgarın da yıkıcı etkisi olabilir.

A) Yalnız I. B) Yalnız III. C) II ve III. D) I, II ve III.

A) Dünya’nın dönme ekseninin yörünge düzlemi ile çakışmaması

Açık renkli parlak yüzey Koyu renkli mat yüzey

A) Yalnız I. B) I ve II. C) II ve III. D) I, II ve III.

Araştırma Araştırmayı Yapmam

2. Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsiminin yaşandığı yer

3. Güney Yarım Küre’de en kısa gündüz ve en uzun gecenin yaşandığı yer

4. Güney Yarım Küre’de sonbahar mevsiminin yaşandığı yer

Yukarıda bir DNA modelinde bulunan bazların sembolleri gösterilmiştir.

2. 3. DNA, kromozom, nükleotid ve gen birbirini kap-

I. Bazı hastalıklara neden olabilir.

II. Hata kendini onarabilir.

A) I ve II. B) I ve III. A) Uzun Kısa Kısa

C) II ve III. D) I, II ve III. B) Uzun Kısa Uzun

C) Uzun Uzun Kısa

D) Kısa Kısa Uzun

5. : Buruşuk tohumlu bezelye bitkisi 7. Mm # Mm genotipine sahip iki bezelye bitki-

I. Hepsi buruşuk tohumludur. lının genetik yapısının değiştirilmesiyle ilgili,

Soru : Dünya şekildeki konumunda iken I, II ve

Yüsra: Annem ve babam kahverengi gözlü.

Ahmet: Ben siyah saçlıyım, annem ise sarı saçlı.

Mustafa: Ben dilimi yuvarlayabiliyorum, fakat kardeşim yuvarlayamıyor.