Επιστημολογία

Η φιλοσοφία έγινε παρατηρητής της επιστήμης παρακολουθώντας και

καταγράφοντας τη λειτουργία της ανθρώπινης διάνοιας. Η στροφή της στο
υποκείμενο της γνώσης γέννησε την επιστημολογία με τα γνωσιολογικά
ρεύματα του ορθολογισμού, που είχε ως βάση του τη λογική εξήγηση για την
επιστημονική θεμελίωση και του εμπειρισμού που εξαρτά τo νου απο τα
αισθητηριακά δεδομένα. Εκφραστής της ορθολογικής θεμελίωσης ήταν ο
οραματιστής Descartes. Απέρριψε την εμπειρική προσέγγιση για κατανόηση
των φυσικών νομοτελειών και θεωρούσε τα αισθητήρια όργανα
αναξιόπιστους, υποκειμενικούς μάρτυρες της πραγματικότητας. Η απόλυτη
βεβαιότητα για την αλήθεια των προτάσεων αποτελούσε ουσιαστικό κριτήριο
για γνώση. Ο επιστημολογικός εμπειρισμός αναζωπύρωσε τον σκεπτικισμό
καθώς τα φυσικά φαινόμενα δεν θα μπορούσαν να εξηγηθούν με τη δυναμική
των γνωστικών δυνατοτήτων του ανθρώπου που είναι αποκομμένος απο την
αυθεντία του Θεού.

Ο φιλόσοφος Leibniz συντάχθηκε με την ορθολογική προσέγγιση της γνώσης

και διαχώρισε τις αλήθειες σε “αναγκαίες ή αλήθεια του λόγου” και σε
“ενδεχομενικές” οι οποίες αναφέρονται σε εμπειρικά γεγονότα του αισθητού
κόσμου. Ανέπτυξε τη θεωρία του επαρκούς λόγου ο οποίος διέπει κάποιο
γεγονός ή κάποια αλήθεια και τη θεωρία της προκαθορισμένης αρμονίας που
όριζε πως η κάθε ξεχωριστή ύπαρξη πράττει στοχεύοντας στην ανάπτυξη των
εγγενών δυνατοτήτων της και χωρίς να το επιδιώκει βρίσκεται σε συναρμογή
με ενα ευρύτερο πλαίσιο αλληλεπιδράσεων και επιρροών.

Επιστημονική Επανάσταση

Η ανατροπή της θεολογικής ερμηνείας του κόσμου και η επαναστατική

μεταλλαγή κατανόησης της φύσης όρισαν την Επιστημονική Επανάσταση του
16ου και 17ου αιώνα. Δημιουργήθηκε μια νέα αντίληψη του υλικού σύμπαντος
και σηματοδοτήθηκε το οριστικό τέλος του Μεσαίωνα. Διευκρινίστηκε η
διαφορετική έννοια της πίστης και του λόγου θέτοντας στο περιθώριο το
δόγμα της διπλής αλήθειας στο οποίο είχαν εξαναγκαστεί να καταφύγουν
επιστήμονες όπως ο Γαλιλαίος ο οποίος με τον φόβο της Ιεράς Εξέτασης
παραδέχθηκε τις αλήθειες της επιστήμης του ως κοινωνικές δραστηριότητες.
Οι φυσικές επιστήμες μετασχηματίστηκαν σε εφαρμόσιμες και λειτουργικές
καθώς ορίστηκε το λογικό ως μέθοδος ανάπτυξής τους στο πλαίσιο της
ανάλυσης, σύνθεσης και επιβεβαίωσης μέσω του πειράματος. Ο άνθρωπος
κυριάρχησε στη φύση όχι ως εξουσιαστής της, ορισμένος απο το Θεό, αλλά
ως κύριος εκφραστής του νέου επιστημονικού πνεύματος φέροντας έντονα τα
χαρακτηριστικά της προόδου, της εμπειρίας, της μαθηματικής σκέψης και της
αιτιότητας. Συμπερασματικά, η θεμελίωση των επιστημών αποτέλεσε τη βάση
εδραίωσης και εξέλιξης, απο τον 16ο αιώνα και μετά, των κοινωνικών δομών.