2019-2020 BAHAR DÖNEMİ

ELEKTRİK TESİSLERİNDE TOPRAKLAMA

FİNAL SINAVI (ÖDEV) SORULARI

SORU 1. Topraklama yayılma direncinin 5 Ω olması istenmektedir.

a) Örgülü bakır iletken topraklayıcı,
b) Derin topraklayıcı kullanıldığına göre, hesapla ve SORU 1, ŞEKİL den, bu topraklayıcıların boyutunu
bulunuz.
Toprak özgül direnci ρE= 100 Ωm.

b)
300
RE []

250
200
E=1000 m
150
120
100
500 m
80
60,5
60
50 300 m
40
200 m
30
25
20
100 m
15
12
10
50 m
8

6
5
4
3

2
2 2,5 3 3,5 4 5 6 7 8 9 10 12 15 20 25 30 40 50

L [m]
SORU 1,ŞEKİL. Almaşık toprak içerisinde a) Düz olarak veya göz şeklinde yerleştirilmiş olan yatay döşeli uzun topraklayıcıların, b)
Düşey gömülmüş olan derin topraklayıcıların yayılma dirençleri (ETTY Ek K).
 SORU 2. AG hava hattı şebekesinde nötür iletkeni şebeke kollarının (uzunluk yaklaşık 200 m) sonunda
topraklandığı gibi, kollar üzerinde birçok noktada da topraklanarak işletme topraklaması yapılır.
AG hava hattı şebekesinin her bir kolunda yapılan ve değişik değerlerde olabilen topraklamalarda eşdeğer
direncin en çok 5 Ω, tüm kollarda eşdeğer direncin en çok 2 Ω olması yönetmelik gereğidir.
RE,1< 5 

190 m

14
16 
 RE,3< 5 
15

1
400 V

l:
175 m

Ko
RE< 2 
Kol: 3
Ko
8
l:
400 kVA
12 
2
17


20
5m
10


RE,2< 5 
22


SORU 2,ŞEKİL.

SORU 2,ŞEKİL de verilen topraklama direnci değerlerine göre koşul sağlanmış mıdır? Paralel bağlı dirençler
bağıntısını kullanarak doğrulayınız.

SORU 3. SORU 3,ŞEKİL de (canlandırılmış şekil) işletme topraklaması (nötür topraklaması), parafudur
bağlı olan transformatörden 20 m uzaklıktaki ilk ağaç direkte 1x50 mm2 YVV kablo ile yapılmış ve 2 m
boyunda Ø20 mm çapında bakır topraklama çubuğuna bağlanmıştır. Toprak balçık-humus karışımıdır.
RB topraklama direncinin ≤ 2 Ω olması istenmektedir. Bu değeri sağlayınız.

Transformatör
Hava hattı
2W

L1
1W
2V

YG L2 AG
1V

besleme besleme
2U

L3
1U
2N

Parafudur Şebeke kolunun

ilk ağaç direği

PE
1x50 mm2 YVV kablo

RB : İşletme topraklaması
Yönetmeliğe göre > 20 m

SORU 3,ŞEKİL
 SORU 4. TT-şebekeye gerilimi 380 V, gücü 5,5 kW, anma akımı 11,2 A olan asenkron motor bağlıdır.
Motor kısadevreye karşı sigorta ile korunmaktadır. SORU 4,ŞEKİL
Transformatör
TT-şebeke
L1

L2

L3

In=In= 30 mA
In
t a < 0,2 s

5,5 kW
380 V M
11,2 A 3~

RB RA

SORU 4, ŞEKİL

a) Motorun koruma topraklama direncini, bunun için gerekli çubuk topraklayıcı sayısını saptayınız.
Toprak özgül direnci 20 Ωm alınacaktır.
İşletme topraklama direnci RB = 1 Ω, transformatörün direnci 0,03 Ω, hattın direnci 0,35 Ω dur.
b) Topraklama direncini yeteri kadar küçük tutmak ekonomik olmuyorsa, hata akımı koruma aygıtı ile
koruma yapınız.
 SORU 5. SORU 5,ŞEKİL de Ulusoy firmasının yapımı olan monoblok betonarme köşk ve içine konan
transformatör ile ana dağıtım panosu (ADP) gösterilmiştir.
Koruma topraklaması: Hazır açılmış olan temel çukuruna köşkün çevresi boyunca örgülü bakır topraklama
iletkeni serilmiş, 10 noktada topraklama kazığı çakılarak bu topraklama kazıkları çevredeki topraklama
iletkenine bağlanmıştır. Topraklama kazıkları arasındaki açıklık 1,5 m - 1,6 m olduğundan, bu açıklığın
topraklama kazığı boyundan büyük kalması için kazık boyu 1,5 m alınmış ve çapı Ø20 mm olan bakır çubuk
topraklayıcı seçilmiştir.

A - DETAYI

Toprak dolgu

Kum

10050
Betonarme Çelik hasırlı
köşk beton
3500

Toprak Çelik hasır

Örgülü bakır
2500 topraklama
iletkeni
Bakır
çubuk
500 topraklayıcı
Toprak
Eşpotansiyel
100

bara'ya 250
750
800

A
100

Çelik hasırlı Kum 20 mm

beton Bakır
1500

Örgülü bakır çubuk

topraklama topraklayıcı
iletkeni
1600 1600

ÜSTTEN KESİT GÖRÜNÜŞ

1500

1U 1V 1W
50 mm 2 Cu
Örgülü topraklama iletkeni
1380

2N2U2V2W 1x50 mm2 YVV

İşletme topraklama kablosu
1500

EB Eşpotansiyel bara
EB
20 m ileride işletme topraklamasına
N
PE ADP
1500

2000 Çelik hasır

15x15 cm

20 m İşletme topraklaması Döşeme altından

SORU 5,ŞEKİL
 İşletme topraklaması: Yönetmeliğe göre, koruma topraklamasının 20 m uzağına topraklama kazığı çakılarak
işletme topraklaması yapılmıştır.
Toprak özgül direnci ρE=35 Ωm dir.
a) Ulusoy firmasının katalogundan da yararlanarak monoblok betonarme köşk arazi üzerine nasıl yerleştirilir,
anlatınız.
TOPRAKLAMA DİRENCİNİN BASİT HESABI ve TOPRAKLAYICILARIN YAYILMA
DİRENCİNİN KURAMSAL İNCELENMESİ’ne göre:

b) Koruma topraklama direncinin RA = 2 Ω dan küçük olmasını sağlayınız.

c) İşletme topraklama direncinin RB = 2 Ω dan küçük olmasını, gerekli topraklama kazığı sayısını saptayarak
sağlayınız.
Not 1: Esasında basit yöntem yerine IEEE Std 80-2000 standardına göre hesap yapmak, dokunma ve adım
gerilimlerini de hesaplamak gerekir. Bak: YG MERKEZLERİNDE TOPRAKLAMA HESABI
Not 2: SORU 5,ŞEKİL de ana topraklama döşemi gösterilmiştir. Koruma topraklaması için eşpotansiyel
baradan transformatöre, ADP na ve metal aksama (kapılar, pencereler, transformatör rayları, vb) yapılan
bağlantılar topraklama hesabına girmeyeceği için gösterilmemiştir. Oysa, topraklama projesinde tüm bu
ayrıntılar gösterilmelidir.
Not 3: Monoblok betonarme köşk, eşpotansiyel bara ve bu baradan not 2 deki bağlantılar yapılmış durumda
hazır olarak sevk edilir. Sadece eşpotansiyel barayı topraklama ağına bağlamak kalır.