Professional Documents
Culture Documents
1
საქმე №ას-679-633-2017
2
მოპასუხის პოზიცია
3
ვფიქრობ, მოცემულ შემთვევაში საკასაციო სასამართლომ მეტად
მნიშვნელოვანი და მართებული გადაწყვეტილება მიიღო. საკითხის გადაწყვეტისას
თუ რომელი ნორმები უნდა იქნეს გამოყენებული, ნარდობის თუ ნასყიდობის დიდი
პრაქტიკული მნიშვნელობა აქვს, ვინაიდან ნარდობის ხელშეკრულების შესახებ
ნორმები განსხვავდებიან იმ ნორმებისაგან, რომლებიც აწესრიგებენ ნასყიდობას და
შესაბამისად განსხვავებულ სამართლებრივ შედეგებს წარმოშობენ. სსკს 629-ე
მუხლის პირველი ნაწილის მიხედვით, ნარდობის ხელშეკრულებით მენარდე
კისრულობს შეასრულოს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაო, ხოლო
შემკვეთი ვალდებულია გადაუხადოს მენარდეს შეთანხმებული საზღაური. ნარდობა
მოიცავს არა მხოლოდ სამუშაოს შედეგს, არამედ სამუშაოს შესრულების
მიმდინარეობასაც, მაშინ როდესაც ნასყიდობის ხელშეკრულება განსაზღვრავს
მხოლოდ სამუშაოს შედეგს. ვფიქრობ სასარჩელო მოთხოვნის დამფუძნებელი
სამართლებრივი ნორმის მისადაგება სასამართლოს პრეროგატივაა, კვლევისა და
იურიდიული შეფასების საგანია. მიუხედავად იმისა, რომ მხარეებმა განსაზღვრეს
როგორც ნასყიდობის ხელშეკრულება, არ უნდა გადაწყდეს ნასყიდობის
მომწესრიგებელი ნორმებით. მნიშვნელოვანია, თუ მხარეები რას ისახავდნენ მიზნად.
ნების გამოვლენის განმარტებისას, ნება უნდა დადგინდეს გონივრული განსჯის
შედეგად. გონივრული განსჯის შედეგად ნების დადგენა მოითხოვს იმის გარკვევას,
თუ რა იგულისხმეს გარიგების მონაწილეებმა გამოხატულ ნებაში2. აქ კი უნდა
გამოვიყენოთ რომაული სამართლის პრინციპი ,,falsa demonstratio non nocet“, რომლის
თანახმად მცდარი სახელწოდება არ ახდენს გავლენას მხარეთა შეთანხმების
შინაარსზე. ხელშეკრულების ნასყიდობად მიჩნევის შემთხვევაში მივიღებდით
მცდარ შედეგს, რაც უსაფუძვლოდ დააზარალებდა მოსარჩელეს, კერძოდ სახეზე
გვექნებოდა ფორმის დაუცველად დადებული გარიგება და მოსარჩელე ვერ
მოიპოვებდა საკუთრებას ქონებაზე.
საქმე №ას-667-634-2014
4
მათ შორის გაფორმებული ხელშეკრულებები შეწყვეტილი იყო 2009 წლის 1
ივლისიდან და მოსარჩელეს გადახდილი თანხა, ბესა და პირგასამტეხლოს
გამოკლებით, უძრავ ქონებათა მესამე პირზე მიყიდვის შემდეგ დაუბრუნდებოდა.
2011 წლის 18 ივლისს წერილობითი პრეტენზიით მოსარჩელემ მოპასუხეს მოსთხოვა
გადახდილი თანხის უკან დაბრუნება.
მოსარჩელის მოთხოვნები
5
სააპელაციო საჩივარი არ დაკმაყოფილდა, უცვლელად დარჩა გასაჩივრებული
გადაწყვეტილება. სააპელაციო სასამართლომ ყურადღება გაამახვილა საქმის
მასალებში წარდგენილ აუდიტორულ ანგარიშზე, რომელშიც გამოკვეთილია
აპელანტისათვის გადარიცხული თანხის - 786 656.45 აშშ დოლარის ეკვივალენტი
ლარის დაანგარიშების საფუძველი და ოდენობა. სააპელაციო პალატის მოსაზრებით,
მოპასუხის მიერ მითითებული თანხების გაქვითვა მხოლოდ იმ შემთხვევაში
იქნებოდა შესაძლებელი, თუ მოპასუხე წარადგენდა შეგებებულ სარჩელს, რომელიც
მოპასუხეს არ აღუძრავს.
სააპელაციო სასამართლოს განჩინებაზე მოპასუხემ საკასაციო საჩივარი
წარადგინა და, ახალი გადაწყვეტილებით, სარჩელის ნაწილობრივ (1 052 575 ლარის
ზემოთ დაკისრებული თანხის ნაწილში) უარყოფა მოითხოვა, აღნიშნა რომ
შეგებებული სარჩელის აღძვრა არ იყო აუცილებელი. განმარტა, რომ მოპასუხის მიერ
მყიდველისათვის დასაბრუნებელი თანხა ჯამში 615 542 აშშ დოლარია და
დაბრუნების ვალდებულება მას წარმოეშვა არა 2009 წლის 1 ივლისს, არამედ მესამე
პირებისათვის ნასყიდობის საგნის მიყიდვის შემდეგ.
საკასაციო სასამართლომ სს „პ.პ–ს“ საკასაციო საჩივარი ნაწილობრივ
დააკმაყოფილა. გააუქმა სააპელაციო სასამართლოს განჩინება იმ ნაწილში,
რომლითაც არ დაკმაყოფილდა სს „პ.პ–ს“ სააპელაციო საჩივარი და უცვლელად
დარჩა პირველი ინსტანციის სასამართლოს გასაჩივრებული გადაწყვეტილება ზიანის
ანაზღაურების თაობაზე, სს „პ.პ–ს“ ვ.ვ–ს სასარგებლოდ დაეკისრა 1 274 698.11 ლარის
წლიური 9%-ის გადახდა 2013 წლის 22 მაისიდან გადაწყვეტილების აღსრულებამდე.
საკასაციო პალატამ ვფიქრობ მნიშვნელოვანი განმარტებები გააკეთა, კერძოდ
არ გაიზიარა სააპელაციო სასამართლოს შეფასება სადავო ხელშეკრულებათა
წინარე ნასყიდობის ხელშეკრულებებად კვალიფიკაციის თაობაზე და განმარტა, რომ
მითითებული ხელშეკრულებებით განსაზღვრული უფლებები და ვალდებულებები
არ მოიცავს ნასყიდობის ხელშეკრულებისთვის დამახასიათებელ ნიშნებს.
სამართლებრივად არა ნასყიდობის, არამედ ნარდობის ხელშეკრულებები დაიდო.
მათში საუბარია უძრავ ქონებათა ნასყიდობაზე, თუმცა მხოლოდ ამაზე მითითება
ვერ განაპირობებს ხელშეკრულების ნასყიდობად მიჩნევას. ხელშეკრულების
ცალკეული სახის განსაზღვრისას, გასათვალისწინებელია ის არსებითი უფლება-
მოვალეობები, რომლებსაც მხარეები იძენენ გარიგების შედეგად და არა ზოგადი
დათქმები ან ხელშეკრულების დასახელება. ნასყიდობის ხელშეკრულება
მიმართულია უკვე არსებული საქონლის გადაცემისკენ. ამ შემთხვევაში,
ხელშეკრულებით გათვალისწინებული საზღაურის გადახდის სანაცვლოდ,
მოპასუხემ იკისრა ვალდებულება ხელშეკრულებით შეთანხმებული პირობებით
აეშენებინა და მოსარჩელისათვის საკუთრებაში გადაეცა წინასწარ განსაზღვრული
საცხოვრებელი ბინები და ავტოსადგომები. პალატამ სწორად მიიჩნია, რომ
ხელშეკრულებებს ნარდობის ხელშეკრულების შინაარსი აქვთ. ნარდობის
ხელშეკრულების საგანს წარმოადგენს შრომითი საქმიანობის შედეგი. ნასყიდობა
6
კი, საქონლის წარმოება-დამზადებასთან დაკავშირებულ ურთიერთობას არ
არეგულირებს. საინტერესოა ისიც, რომ შემკვეთის მიერ ვალდებულების დარღვევის
გამო, ხელშეკრულებაზე მენარდის უარს ნარდობის მომწესრიგებელი ნორმები არ
ითვალისწინებს, რის გამოც მენარდის ხელშეკრულებიდან გასვლისას
ვალდებულებითი ურთიერთობის უკუქცევისათვის უნდა გამოვიყენოთ
ვალდებულებითი სამართლის შესაბამისი ზოგადი ნორმები.
პალატა მიიჩნევს, რომ შემკვეთის მოთხოვნა მენარდისათვის ავანსად
გადაცემული თანხის დაბრუნების თაობაზე სსკ-ის 352.1 მუხლს ეფუძნება. შემკვეთმა
დაარღვია ორმხრივი ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ვალდებულება, არ
გადაიხადა ნარდობის საზღაური შეთნხმებული გრაფიკის მიხედვით. ამ დარღვევის
გამო მენარდე გავიდა ხელშეკრულებიდან, რის თაობაზეც წერილობით აცნობა
შემკვეთს. უდავოა, რომ შემკვეთი არ შესდავებია მენარდეს ხელშეკრულებიდან
გასვლის გამო და არც ხელშეკრულებიდან გასვლის გამომრიცხველ გარემოებებზე არ
მიუთითებია, იგი დაეთანხმა ხელშეკრულებიდან მენარდის გასვლას და მოითხოვა
ავანსად გადაცემული თანხის მენარდისაგან დაბრუნება. საკასაციო პალატა მიიჩნევს,
რომ შემკვეთისათვის 786 656.45 აშშ დოლარის ეკვივალენტი 1274698.11
ლარის დაბრუნება კანონიერია, ვინადან ხელშეკრულებიდან გასვლის
სამართლებრივი შედეგი რესტიტუციაა. საკასაციო პალატამ ვფიქრომ მართებულად
არ გაიზიარა კასატორის პრეტენზია მენარდისათვის ავანსად გადაცემული თანხის
არასწორად დაანგარიშების თაობაზე, ვინაიდან ეს გაანგარიშება ემყარებოდა
მოსარჩელის მიერ წარმოდგენილ აუდიტის დასკვნას, რაც სპეციალური ცოდნით
აღჭურვილი პირის მიერ შედგენილ დოკუმენტს წარმოადგენს. რაც შეეხება ზიანს,
მოსარჩელის მოთხოვნა ზიანის ანაზღაურებასთან მიმართებით სსკ-ის 352.1 მუხლით
განსაზღვრული რესტიტუციის ვალდებულების დარღვევიდან გამომდინარეობს. ამ
შემთხვევაში, არსებობს სსკ-ის 352.5 და 394.1 მუხლებით დადგენილი ზიანის
ანაზღაურების წინაპირობები, კერძოდ ნარდობის ორმხრივი ხელშეკრულებიდან
მენარდის გასვლისა და ამ უკანასკნელის მიერ გასვლის შედეგად წარმოშობილი
რესტიტუციის ვალდებულების დარღვევის ფაქტი. მენარდის მიერ რესტიტუციის
ვალდებულების დარღვევა იმაში გამოიხატა, რომ მან შემკვეთს არ დაუბრუნა
ძირითადი ხელშეკრულების საფუძველზე ავანსად მიღებული ნარდობის საზღაური,
რითაც შემკვეთმა დაკარგა ამ თანხის გამოყენებისა და შემოსავლის მიღების
შესაძლებლობა. 394-ე მუხლით დადგენილი ზიანის ანაზღაურების წინაპირობას
წარმოადგენს ხელშეკრულებიდან გასვლის ფაქტი და გასვლის შედეგად
წარმოშობილი ვალდებულების შეუსრულებლობა3. საკასაციო პალატა მიიჩნევს,
რომ რესტიტუციის ვალდებულების დარღვევით გამოწვეული ზიანი შემკვეთს უნდა
აუნაზღაურდეს არა ხელშეკრულებაზე უარის თქმის მომენტიდან, არამედ სარჩელის
შეტანის მომენტიდან, ვინაიდან შემკვეთის სახსრებით დამზადებული ნარდობის
საგნების გასხვისება ამ დროისათვის დასრულდა. მნიშვნელოვანია ის გარემოებაც,
7
რომ ზიანის ანაზღაურების თაობაზე მენარდეს შეგებებული სარჩელი უნდა აღეძრა,
რაც მას არ გაუკეთებია, შესაბამისად სასამართლო ვერ იმსჯელებდა მენარდის მიერ
შესაგებელში დაყენებულ ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნაზე.