სანივთო სამართლის ცნება

ქართული სამოქალაქო კოდექსი არ იძლევა სანივთო სამართლის ცნებას.

სამაგიეროდ, კოდექსში მოცემულია ცალკეულ სანივთო უფლებათა
განსაზღვრებანი.
დოქტრინის მიხედვით,
სანივთო სამართალი წარმოადგენს იმ
ნორმათა ერთობლიობას, რომელიც აწესრიგებს პირთა (სამართლის სუბიექტთა)
ურთიერთობებს ნივთებთან (სამართლის ობიექტებთან).
სხვაგვარად რომ ვთქვათ,
სანივთო სამართალი არის „სამართლის ნორმათა ერთობლიობა, რომლებიც
განსაზღვრავენ სასაქონლო სიკეთეებზე (ნივთებზე) ადამიანთა და იურიდიულ
პირთა ბატონობის პირობებს“.
პირის ნივთთან ურთიერთობა წარმოადგენს სანივთო სამართლის სუბსტანციას.
საბჭოთა ხანის დამყარებისთანავე სანივთო სამართალი არ გამქრალა.პირველი საბჭოთა
კოდექსები ამ ფასეულობებს ინარჩუნებდნენ.თუმცა მოგვიანებით თანდათან კვდება სანივთო
სამართლი არაერთი ინსტიტუტი.მაგ: უზუფრუქტი და გირავნობა ვალდებულებით
სამართალში გადავიდა.საკუტრება ვიწროვდება და სამოქალაქო ბრუნვიდან სანივთო
სამართალი ქრება.ძველ საქართველოს განვითარებული სანივთო სამართალი ჰქონია
,მართალია არასრულყოფილი სისტემატიზაციით,თუმცა თითქმის ყველა სანივთო უფლების
მოწესრიგებით.საკუთრების ცნების გამომხატველი ტერმინი ადრეფეოდალური ხანიდან
დასტურდება,როცა რუსეთში ეს ტერმინი XIII-XVI ს- დან ყალიბდება.გამოკვეთილია
გირავნობის მოწესრიგებაში ბერძნულ-რომაული სამართლის გავლენები.

სანივთო (ქონებრივი)
სამართლის სახელწოდებით კოდექსში მისი ასახვა იმისი მაუწყებელია, რომ აქ
ადგილი აქვს ქონებრივი სამართლის სპეციფიკურ გამოვლინებასა და მოწესრიგებას.
ამიტომაცაა, რომ სანივთო სამართალი იმავდროულად ქონებრივი სამართალიცაა,
თუმცა ქონებრივი სამართალი გაცილებით უფრო მეტს ნიშნავს. მთელი
ვალდებულებითი სამართალიც ხომ ქონებრივი სამართალია.

სანივთო სამართალი სამოქალაქო კოდექსის განუყოფელი ნაწილია.ქართული სანივთო

სამართალი ყველაზე მეტ მსგავსებას გერმანულთან
ამჟღავნებს, მაგრამ მისგან განსხვავებით, იგი მეტად მარტივად და თანამედროვედ
გამოიყურება. რიგი სიახლეები, რაც დოქტრინაში ერთსულოვნადაა მიღებული,
ქართულ კოდექსშია ასახული, მაშინ, როცა იგი გერმანულ სამოქალაქო კოდექსში
ჯერ კიდევ ძველებურადაა. ასე, მაგალითად, მოთხოვნის დათმობა და ვალის
გადაკისრება გერმანულ სამართალში ისევ ვალდებულებითი სამართლის წიგნშია
მოთავსებული. გერმანიაში ნივთის ქვეშ ისევ სხეულებრივი საგნები მოისაზრება.

სანივთო სამართალი მატერიალური სამართალია და არა საპროცესო. სამოქალაქო

საპროცესო წესრიგი მას შემდეგ გამოიყენება, როცა იწყება ამ უფლებათა დაცვა.
თუმცა რიგი საპროცესო-სამართლებრივი ნორმა სანივთო სამართალშიც გვაქვს.მაგ: გირაოსა
და იპოთეკის აუქციონზე რეალიზაციასთან დაკავშირებული ნორმები.

სანივთო სამართალი მრავალი თავისებურებით ხასიათდება, რითაც იგი

განსხვავდება ვალდებულებითი სამართლისაგან.
პირველი განსხვავება მდგომარეობს იმაში, რომ სანივთო უფლება აბსოლუტური
უფლებაა, ვალდებულებითი კი – შეფარდებითი(რელატიური). ეს იმას ნიშნავს, რომ
აბსოლუტური უფლების მატარებლის წინაშეა ყველა პირი, როგორც ვალდებული
პირი, მაშინ, როცა შეფარდებითი უფლების მატარებელს უპირისპირდება
განსაზღვრული პირი, როგორც კონკრეტულ უფლება-მოვალეობათა სუბიექტი.
სანივთო უფლება,რომელიც ყველას მიერ უნდა იქნეს ცნობილი,ხელყოფის შემთხვევაში
დაცულია სავინდიკაციო და ნეგატორული სარჩელებით.,ხოლო ვალდებულებითი უფლება
მხოლოდ მოვალის მიმართ იძლევა სარჩელის წარდგენის შესაძლებლობა.
აბსოლუტური ურთიერთობა მყარდება სამართლის ნორმატიული ნების საფუძველზე,
შეფარდებითი კი--ძირითადად ურთიერთობის მონაწილეთა ნების საფუძველზე.

ვალდებულებითი სამართალი კი თავისუფალია ასეთი იმპერატიული ფორმულირებისგან.ანუ

მას ახასიათებს სახელშეკრულებო თავისუფლების პრინციპი--- მხარეებს უფლება აქვთ დადონ
ისეთი ხელშეკრულებებიც,რომლებიც კანონით არ არის გათვალისწინებული მაგრამ არ
ეწინააღმდეგება მას.

სანივთო უფლებები „Numerus Clausus“ პრინციპითაა განსაზღვრული. ეს იმას

ნიშნავს, რომ სანივთო უფლებათა წრე კანონით ზუსტადაა მოხაზული - არსებობს
იმდენი სანივთო უფლება, რამდენიც კანონითაა აღიარებული. ესენია: საკუთრება,
აღნაგობა, სერვიტუტი, უზუფრუქტი, გირავნობა, იპოთეკა.

სანივთო უფლების სხვა თვისებად უნდა ჩაითვალოს მისი საჯაროობა და

განსაკუთრებული ნდობაუნარიანობა. სანივთო უფლება ისეთ ფორმაში ჰპოვებს
გამოხატულებას, რომ იგი ადვილად შესამჩნევი ხდება ყოველი დაინტერესებული
პირისათვის, ეს კი მიიღწევა საჯარო რეესტრში რეგისტრაციით. ,რასაც ვერ ვიტყვით
ვალდებულებით ურთიერთობაზე მაგ: ქირავნოობაზე,მის შესახებ ცნობები მხარეზეა
დამოკიდებული.რეესტრის მონაცემების მიმართ მოქმედებს უტყუარობისა და სისწორის
პრეზუმცია.თუ სანივთო სამართალში ივარაუდება,რომ რეესტრის ჩანაწერი
ნამდვილია,ვალდებულებითში ასეთი ვარაუდი მხარის კეთილსინდისიერებაზეა
დამოკიდებული.

სანივთო უფლებას ახასიათებს მიდევნების (მიყოლის), გადაცემადობის თვისება.

ეს კი იმას ნიშნავს, რომ სანივთო უფლება მიჰყვება ნივთს, როცა იგი სხვა პირის
ხელში გადადის. ასე, მაგალითად, თუ ნივთზე საკუთრების უფლება სერვიტუტით
ან გირავნობათაა დატვირთული, ნივთის ახალი მესაკუთრის ხელშიაც იგივე
მდგომარეობა გვექნება. როცა ერთი პირი მეორეს თავის ნაკვეთზე გზის უფლებას
აძლევს სერვიტუტის სახით, ყოველი ახალი მესაკუთრის სერვიტუტი სახეზე
გვექნება. გამონაკლისებიც გვაქვს--გერმანული კოდექსით უზუფრუქტი არ ექვემდებარება
გადაცემას.(მაგ:პირადი)

სანივთო სამართლის თვისებად გერმანულ დოქტრინაში მიჩნეულია მისი

სპეციალურობა. ეს ნიშნავს იმას, რომ სანივთო უფლებები შესაძლებელია მხოლოდ
კონკრეტულად განსაზღვრული ნივთების მიმართ.აქ ზოგადად კი არ უნდა იყოს საუბარიო
ნივთებზე არამედ კონკრეტულად.
სანივთო უფლება პრიორიტეტულია ვალდებულებით უფლებებთან შედარებით.მათ შორის
კოლიზიისას კი უპირატესობა სწორედ სანივთოს ენიჭება.
სანივთო უფლებების კოლიზია შეიძება ერთი რანგის უფლებებს შორის.ასეთ დროს
უპირატესობა ენიჭება რეგისტრაციის მომენტის მიხედვით ყველაზე ადრე რეგისტრირებული.
სანივთო და ვალდებულებითი უფლებები ერთმანეთისგან განსხვავდებიან
ნივთის სარგებლობის თავისუფლების ფარგლებითაც. სანივთო უფლების
ფარგლები გაცილებით ფართოა, ვიდრე ვალდებულებითისა(ქირავნობა-
უზუფრუქტი).
გერმანული დოქტრინით სანივთო უფლების თვისებად დასახელებულია მისი
აბსტრაქტულობა--- სანივთო გარიგება გამოცალკევებულია მის საფუძვლად არსებული
კაუზალური გარიგებისაგან.

სანივთო გარიგებები

სანივთო გარიგება ახალი მოვლენაა ქართულ სამოქალაქო სამართალში.იგი მიმართულია

სანივთო უფლების წარმოშობის,შეცვლისა და შეწყვეტისკენ.თუმცა სანივთო უფლებათა
მიმართ იგივე შედეგებს იწვევს ვალდებულებით-სამართლებრივი გარიგებაც.
ქართული სანივთო გარიგება არ ემთხვევა გერმანულ სამართალში მოცემულ სანივთო
გარიგებას.ქართველმა კანონმდებელმა უარი თქვა აბსტრაქციის პრინციპზე,რომელიც
ხელშეკრულების დუალისტურ საწყისებზეა აგებული.ამ მოძღვრებით ნასყიდ ობისას
არამარტო ვალდებულებითი არამედ სანივთო გარიგებაც იდება,რაც ნივთის გადაცემაში
გამოიხატება.
სანივთო გარიგებებზე ვრცელდება სამოქალაქო კოდექსის ზოგადი წესები,თუკი სანივთო
სამართალი სხვა რამეს არ ითვალიწინებს.
ვალდებულებით გარიგებაში მოქმედებს სახელშეკრულებო თავისუფლების პრინციპი ხოლო
სანივთო გარიგებაში ბატონობს კანონის ნორმატიული ნება და სახელშეკრულებო
თავისუფლება შეზღუდული ხასიათისაა.
სანივთო გარიგების საფუძველზე ხდება სანივთო უფლებაზე უარის თქმა.სანივთო გარიგებას
წარმოადგენს მოთხოვნის დათმობა.აქ საკმარისია უბრალო შეთანხმება.სანივთო გარიგება
ხშირად მიმართულია ვალდებულებითი ურთიერთობის შესასრულებლად.მაგ: გირავნობა და
იპოთეკა.ეს ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფაა.სანივთო გარიგება გვხვდება
მემკვიდრეობით სამართლში---- სამემკვიდრო წილის დათმობა სხვა არაფერია,თუ არა
სანივთო გარიგება.სანივთო გარიგებებს განკარგვითსაც უწოდებენ.განკარგვითი
ვალდებულებითისგან იმით განსხვადება ,რომ იგი აბსოლუტურ უფლებას წარმოშობს,ხოლო
ვალდებულებითი რელატიურს.

აბსტრაქციის პრინციპიი--

აბსტრაქციის პრინციპი გულისხმობს იმას,რომ საკუთრების უფლების გადასვლა არ არის

დამოკიდებული ვალდებულებით-სამართლებრივი გარიგების მაგ: ნასყიდობის
ნამდვილობაზე,რომელიც არის განკარგვითი გარიგების საფუძველი.ამასთან
ვალდებულებითი გარიგება არის განკარგვითი გარიგების კაუზა.ვალდებულებითი გარიგების
ბათილობის შემთხვევაშიც,საკუთრების უფლების გადასვლა მაინც ნამდვილი რჩება,თუმცა
განიხილება სამართლებრივი საფუძვლის გარეშე შემდგარდ. ანუ ვალდებულებით
სამართლებრივი გარიგების ნაკლი არ ახდენს გავლენას საკუთრების უფლების გადასვლაზე.ამ
პრინციპის საფუძველზე მაგ: უძრავი ქონების ნასყიდობის ხელშეკრულება ეფუძნება ორ
გარიგებას: ვალდებულებით-სამართლებრივი და სანივთო.

კაუზალურობის პრინციპი---

კაუზალური სისტემის მიხედვით,ხელშეკრულებას თავისთავად გადააქვს საკუთრების

უფლება ყოველგვარი სხვა სამართლებრივი აქტისა თუ ფორმალურობის გარეშე.
მოძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების კაუზალური გადაცემის სისტემა ითვალისწინებს
ითვალისწინებს ,რომ საკუთრების უფლების გადაცემა უნდა მოხდეს ნამდვილი,კანონზე
დაფუძნებული უფლების გადაცემით .მაგ: ნივთზე საკუთრების უფლების გადაცემის
შემთხვევაში ნასყიდობის ხელშეკრულება ითვლება უფლების გადაცემის კანონიერ
საფუძვლად.
საკუთრების უფლების გადასვლა შესაძლებელია ვალდებულებითსამართლებრივი
შეთანხმების საფუძველზე,რომელიც მჭიდრო კავშირშია რეალურ შესრულებასთან
სანივთო სამართლის სისტემა

1. ქონება
სამოქალაქო კოდექსის სიახლეა ,ის რომ ქონებად მიჩნეულია არამარტო ყველა ნივთი,არამედ
არამატერიალური ქონებრივი სიკეთეებიც.ქონება, კოდექსის მიხედვით, არის ყველა ნივთი და
არამატერიალური
ქონებრივი სიკეთე, რომელთა ფლობაც, სარგებლობა და განკარგვა
შეუძლიათ ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს და რომელთა შეძენაც
შეიძლება შეუზღუდავად, თუკი ეს აკრძალული არ არის კანონით ან არ
ეწინააღმდეგება ზნეობრივ ნორმებს.სამოქალაქო კოდექსში მტკიცედ მკვიდრდება შეგნება,რომ
საკუთრების საგანი შეიძლება იყოს არა მხოლოდ სხეულებრივი ნივთები არამედ
უსხეულოც.(გერმანიაში ნივთებს მხოლოდ სხეულებრივ საგნებს უწოდებენ).სამოქალაქო
კოდექსმა აღადგინა ნივთების კლასიკური დაყოფა მოძრავ და უძრავ ნივთებად.ყველა
შემთხვევაში, როგორიც არ უნდა იყოს ნივთი, ქონებად იგი იქცევა
იმ უფლება-მოვალეობათა წყალობით, რომლებიც ამ ნივთთანაა დაკავშირებული.
შეიძლება ითქვას, რომ ქონება უფლება-მოვალეობათა ერთიანობაცაა.
2.მფლობელობა

სამოქალაქო კოდექსი მფლობელობას განმარტავს როგორც ნივთზე ფაქტობრივი ბატონობის

ნებით მოპოვების მდგომარეობას. ნივთზე ყველა მებატონე როდი შეიძლება ჩაითვალოს
მფლობელად.მფლობელად არ მიიჩნევა პირი,რომელიც ნივთებზე ბატონობას ახორციელებს
სხვისთვის.მფლობელობა, თავის მხრივ, შეიძლება იყოს მართლზომიერი და
არამართლზომიერი. არამართლზომიერების შემთხვევაში - კეთილსინდისიერი და
არაკეთილსინდისიერი. ასევე, იმის მიხედვით, თუ ვინ ახორციელების ნივთის
მფლობელობას, იგი შეიძლება იყოს პირდაპირი და არაპირდაპირიც. სამოქალაქო კოდექსი
უშვებს ორმაგი მფლობელობის შესაძლებლობას,რაც ადასტურებს,რომ მფლობელობა ფაქტია
და არა უფლება. საბჭოთა კავშირში ის გაიგივებული იყო უფლებასთან.იგი ნაკლები იყო
საკუთრებაზე და მეტი ვალდებულებით უფლებაზე. სამოქალაქო კოდექსი მფლობელობაში
ხედავს საკუთრების აჩრდილს და აფუძნებს რომის სამართალში აღიარებულ პრინციპს :
ივარაუდება,რომ ნივთის მფლობელი არის მისი მესაკუთრე. საკუთრების ვარაუდთან
დაკავშირებით მფლობელის კეთილსინდისიერება სამოქალაქო ბრუნვის პრინციპია,ხოლო
მისი არაკეთილსინდისიერება ამ ბრუნვისათვის დამახასიათებელი ნორმალური რისკი.
სამოქალაქო კოდექსის არსებითი სიახლეა საკუთრების ხანდაზმულობით შეძენის
ინსტიტუტის შემოღება.ამ უფლებით სარგებლობს როგორც კეთილსინდისიერი,ისე
არაკეთილსინდისიერი მფლობელი.მოძრავზე საჭიროა 5 წლიანი მფლობელობა, ხოლო
უძრავის მიმართ 15 წლიანი მფლობელობა./

3. საკუთრება
საკუთრება სამოქალაქო კოდექსის ერთ-ერთი ყველაზე ცენტრალურ ინსტიტუტს
წარმოადგენს. სამოქალაქო კოდექსი უარს ამბობს საკუთრების ფორმებზე.საკუთ
რება გაგებულია,როგორც ერთიანი ცნება,რომლის მიმართაც ყველა მესაკუთრე თანასწორია.
სამოქალაქო კოდექსში საკუთრება გაგებულია როგორც კანონისმიერი და სახელშეკრულებო
შებოჭვის ფარგლებში არსებულ ფასეულობა. სამოქალაქო კოდექსში ერთგვარ წინა პლანზე
წამოიწია პიროვნული თავისუფლების ისეთმა ინსტიტუტებმა,როგორიცაა არასაკუთრებითი
უფლებები.(ვალდებულებით სამართლებრივი და შეზღუდული სანივთო უფლებები.)
თანამედროვე საბაზრო ეკონომიკის პირობებში,საკუთრებამ თითქოს დაკარგა თავისი ძველი
დამოკიდებულება და ისე გახდა ,ოჯაჭვული ვალდებულებით სამართალზე,რომ თითქოს
ვალდებულება აფუძნებდეს საკუთრებას და არა პირიქით.აქვე ვხვდებით სამეზობლო
სამართალსაც,რომლის მიზანია მშვიდობა ჩამოაგდოს მეზობელთა შორის ურთიერთობაში.
დაუშვებელია საკუთრების უფლების ბოროტად გამოყენება.= საკუთრების ისეთი
სარგებლობა,რომლითაც მხოლოდ სხვებს ადგებათ ზიანი.
გამორჩეული რიგი უკავია ასევე მოთხოვნის დათმობასა და ვალის გადაკისრება.-რომლებიც
საკუთრების შეძენის სანივთო სამართლებრივ საშუალებად იქცა.სამოქალაქო კოდექსშია
შესული ბინის საკუთრება.

სხვისი საკუთრებით შეზღუდული სარგებლობის უფლება მოიცავს ისეთ ინსტიტუტებს

როგორიცაა აღნაგობის უფლება,სერვიტუტი,უზუფრუქტი.სანივთო სამართალში საკუთრება
ასევე განიხილება როგორც მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალება.მხედველობაშია ისეთი
აცესორული უფლებები,როგორიცაა გირავნობა და იპოთეკა.

სანივთო უფლებები:

1.აქცესორული უფლებები

2.საკუთრების უფლება

3.შეზღუდული სანივთო უფლებები

აქცესორული უფლებებია: იპოთეკა და გირავნობა

შეზღუდული სანივთო უფლებებია: აღნაგობა/უზუფრუქტი/სერვიტუტი

4. საჯარო რეესტრი
საჯარო რეესტრი სანივთო სამართლის ფინალური ნაწილია.იგი წარმოადგენს
უფლებაშემქმნელ ინსტიტუტს. საჯარო რეესტრი არის ნივთსა და არამატერიალურ ქონებრივ
სიკეთეზე
უფლებათა, ყადაღისა და საგადასახადო გირავნობის/იპოთეკის წარმოშობის,
მათში ცვლილების და მათი შეწყვეტის, ასევე უძრავ ნივთზე საკუთრების
უფლების მიტოვების წარმოშობის და მასში ცვლილების შესახებ მონაცემთა
ერთობლიობა.
ქონება
ქონება, ამ კოდექსის მიხედვით, არის ყველა ნივთი და არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე,
რომელთა ფლობაც, სარგებლობა და განკარგვა შეუძლიათ ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს
და რომელთა შეძენაც შეიძლება შეუზღუდავად, თუკი ეს აკრძალული არ არის კანონით ან არ
ეწინააღმდეგება ზნეობრივ ნორმებს.

ჯერ კიდევ რომის სამართალი განასხვავებდა სხეულებრივ და უსხეულო

ნივთებს.სხეულებრივი ნივთების დამახასიათებელი იყო ბუნებრივი თვისება--
ხელშესახებობა,ხოლო უსხეულო ნივთი იყო იდეალური რაღაც,უფლება, რომელიც
სამართლებრივი დებულებების საფუძველზე არსებობდა.მაგ:უზუფრუქტი/.
ნივთისა და არამატერიალური ქონებრივი სიკეთის ერთმანეთისგან გამიჯვნა ცალსახად არაა
განსაზღვრული.გამიჯვნის კრიტერიუმი უპირველესად ფიზიკური სუბსტანციის
არარსებობაა.ნივთი არის მატერიალური/სხეულებრივი; ხოლო არამატერიალური საგანი არის
უსხეულო,რომლებიც თავის მხრივ ერთმანეთისგან განსხვავდებიან დროსა და
სივრცეშიარსებობის მიხედვით.
ქონების ცნება მოიცავს არა მხოლოდ ნივთებსა და არამატერიალური ქონებრივ
სიკეთეებს,არამედ მათთან დაკავშირებულ უფლება-მოვალეობების
შეძენას,ფლობას,სარგებლობას,განკარგვას,რაც ამ ქონების მფლობელს განსაზღვრულ
მატერიალურ სარგებელს ანიჭებს.ქონების ცნებას საფუძვლად უდევს მისი მატერიალური
სარგებლიანობა,მაშასადამე,მას აქვს განსაზღვრული საბაზრო ფასი და,აქედან
გამომდინარე,იგი განხილულ უნდა იქნეს ზიანის ანაზღაურების პერსპექტივიდან. ქონების
ცნებაში ცალსახად მოიაზრება მხოლოდ ნივთები,უფლებები და მოვალეობები,რომლებიც მის
მფლობელს მატერიალურ სარგებელს ანიჭებს და ამით გამორიცხავს პასივს.

ნივთი შეიძლება იყოს მოძრავი და უძრავი

ნივთის ცნების ლეგალურ დეფინიციას სამოქალაქო კოდექსი არ შეიცავს.იურიდიული
ლიტერატურის თანახმად ნივთის ეწოდება პიროვნულობას მოკლებული,სხეულებრივ
ერთიანი,ნატურით გამიჯნული,ბრუნვაუნარიანი და პირთა ბატონობას დაქვემდებარებული
საგნები.უძრავი და მოძრავი ნივთების განსხვავებები პრაქტიკული მნიშვნელობისაა,რადგან
საკუთრების წარმოშობა განსხვავებულად ხდება.

უძრავი---ნივთებს მიეკუთვნება მიწის ნაკვეთი მასში არსებული წიაღისეულით,მიწაზე მყარად

აღმოცენებული მცენარეები,ასევე შენობა-ნაგებობანი,რომლებიც მყარად დგას მიწაზე.მიწის
ნაკვეთი არის დედამიწის ზედაპირის ნაწილი,რომელიც სივრცობრივად განსაზღვრულია და
საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულია საკადასტრო კოდით.მიწის ნაკვეთს განეკუთვნება ასევე
მიწის ნაკვეთის ქვეშ მდებარე სივრცე.
მოძრავად უნდა ჩაითვალოს ყველა ის ნივთი,რაც არ არის უძრავი. იურიდიული ფიქციის
მეშვეობით შესაძლებელია,რომ,ფიზიკური თვალსაზრისით მოძრავი ნივთი ჩაითვალოს
უძრავად და მასზე გავრცელდეს უძრავი ნივთების მარეგულირებელი სამართლებრივი
რეჟიმი.მაგ: მექამიკური სატრანსპორტო,საფრენი და მცურავი საშუალებები.

საგანი ,რომ მიჩნეულ იქნეს ნივთად,არ არის აუცილებელი,იგი მყარი მატერიისგან

შედგებოდეს.ნივთი შეიძლება იყოს თხევადი ან აეროვანი საგანი,რამდენადაც მისი ფლობა
ტექნიკური საშუალებების გამოყენებით შესაძლებელია.მაგ:მილებში არსებული წყალი.ამასთან
შესაძლებელი უნდა იყოს ნივთების ერთმანეთისგან განცალკევება და შემოსაზღვრა.მაგ:
წყალი-ბოთლში, ბენზინი- ავზში ან გაზი-- ბალონებში.
ნივთი არ არის მომდინარე წყალი,ზღვა,თოვლი ან ჰაერი.ასეთ საგნებს საერთო სარგებლობის
ნივთებს უწოდებენ,ვინაიდან ისინი თავიანთი არსით არ შეიძლება,ვინმეს საკუთრებაში
იყვნენ.

სამართლებრივად გვხვდება მოძრავი ნივთების შემდეგი კლასიფიკაცია:

1. გვაროვნულ ნივთებს განეკუთვნებიან ის საგნები,რომლებიც ხასიათდებიან ზოგადი
ნიშნებით,როგორებიცაა: ნივთების ბუნებრივი,ტექნიკური ან ეკონომიკური
თვისებები.(მაგ:კონკრეტული ხარისხის ცემენტი).თუ ვალდებულების შესრულების საგანი
გვაროვნული ნივთია,ის განისაზღვრება მხარეთა შეთანხმებით.მხარეებს შეუძლიათ
კონკრეტულად განსაზღვრონ გვაროვნული ნივთის თვისებები(ფერი,ზომა და ა.,შ).როგორც
წესი,გვაროვნული ნივთით შესრულების ვალდებულება ხორციელდება შეცვლადი
ნივთების მეშვეობით,შეცვლადი ნივთები განისაზღვრება რაოდენობით,ზომით ან
წონით.მნიშვნელოვანია რომ გვაროვნული ნივთი იმავე გვაროვნული ნივთებისგან
ინდივიდუალური ნიშნებით არ უნდა გამოირჩეოდეს.ასეთი ნივთებია
მარცვლეული,ყურძნის სახეობები,ფულიც.
ბ. ინდივიდუალურად განსაზღვრული---- ასეთი ნივთებია ხელოვნების
ნიმუშები,ანტიკვარული ნივთები,სპეციალურად დამზადებული ნივთები,ვინაიდან
თითოეული მათგანი ინდივიდუალური,განსაკუთრებული ნიშან-თვისებებით ხასიათდება.

თუ ვალდებულების შესრულების საგანია გვაროვნული ნივთი,მაშინ მოვალემ ვალდებულება

ყოველთვის უნდა შეასრულოს; ხოლო ინდივიდუალურად განსაზღვრული ნივთის
შემთხვევაში,კრედიტორი არ არის ვალდებული მიიღოს სხვა ნივთი,თუნდაც უფრო მაღალი
ღირებულებისა.
თუ ნასყიდობის საგანი გვაროვნული ნივთია,მოვალეს შეუძლია შეცვალოს იგი სხვა იმავე
ნივთით.

2. ნივთების ერთობლიობა----მარტივი ნივთებია: ხე,ქვა და სხვა.იურიდიული ლიტერატურა

კი მისგან განასხვავებს ნივთების ერთობლიობას,როდესაც თითოეული ნივთი
ერთმანეთთან განსაზღვრული მიზნით არის დაკავშირებული და ერთიანი სახელწოდების
ქვეშ განიხილება, მაგ: არქივი,ფარა.
3. ნივთი სამოქალაქო სამართლის ობიექტია,ხოლო სამოქალაქო სამართლის სუბიექტია
იურიდიული და ფიზიკური პირები.აქედან გამომდინარე ადამიანის სხეული არ შეიძლება
იყოს უფლების ობიექტი.ადამიანის სხეულს განეკუთვნება სხეულში განთავსებული
იმპლანტები (ხელოვნური ორგანოები) .მაგ: პროთეზი. იურიდიული ლიტერატურის
მიხედვით ცოცხალი ადამიანის სხეულიდან ორგანოს განცალკევების შემთხვევაში ორგანო
შეიძენს ნივთის თვისებას,მაგ: მოჭრილი თმა.გადასხმული სისხლი.
ცხედარი არის თუ არა ნივთი სადაოა.ადამიანის გვამი არ მიიჩნევა ნივთად,ვიდრე იგი
განასახიერებს პიროვნებას.მხოლოდ მაშინ არის ნივთი თუ იგი მოთავსდება ანატომიის
ინსტიტუტში და იგი გარდაცვლილ ადამიანად არ იდენტიფიცირდება.

4.ცხოველი არაა ნივთი თუმცა შეიძლება გათანაბრებულ იქნეს ნივთთან,მაგ: ნასყიდობის ან

სხვაგვარი გასხვისებითი გარიგებისას.
5.ზოგადად,მოძრავ ნივთებად არ მიიჩნევა ელექტროენერგია და ელექტრომაგნიტური
ტალღები.მათ არ გააჩნიათ ნივთის ტვისებები.
6.ნივთებად არ ითვლება კომპიუტერული პროგრამები და მონაცემთა ბაზები,მათაც აკლიათ
ნივთის თვისება-სხეულებრიობა,ისინი არიან ინტელექტუალური შემოქმედების ნაყოფი და
განეკუთვნებიან არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეებს.მაგრამ ნივთია ის საგნები რომლებზეც
განთავსებულია აღნიშნული პროგრამები ან ბაზები მაგ: დისკი,ვიდეო კასეტა.

1.ნივთის შემადგენელი ნაწილი, რომლის გამოცალკევებაც შეუძლებელია მთლიანი ნივთის ან ამ

ნაწილის განადგურების ანდა მათი დანიშნულების მოსპობის გარეშე (ნივთის არსებითი შემადგენელი
ნაწილი), ცალკე უფლების ობიექტად შეიძლება იყოს მხოლოდ კანონით გათვალისწინებულ
შემთხვევებში.
2.მიწის ნაკვეთის არსებით შემადგენელ ნაწილს განეკუთვნება შენობა-ნაგებობანი და ნივთები,
რომლებიც მყარადაა დაკავშირებული მიწასთან და არ არის გამიზნული დროებითი
სარგებლობისათვის, რაც ხელშეკრულებითაც შეიძლება განისაზღვროს.

ნივთის ნაწილების განადგურება ნიშნავს მათი სუბსტანციის მოსპობას.მაგ: წიგნიდან გვერდების

ამოხევა.შენობის ნგრევა. ნივთის დანიშნულების მოსპობა გულისხმობს ნივთის სუბსტანციის
იმდაგვარად ცვლილებას,რომ შეუძლებელი ხდება მისი დანიშნულებისამებრ გამოყენება.

1. საკუთვნებელი არის მოძრავი ნივთი, რომელიც, თუმცა არ არის მთავარი ნივთის შემადგენელი
ნაწილი, მაგრამ განკუთვნილია მთავარი ნივთის სამსახურისთვის, დაკავშირებულია მასთან საერთო
სამეურნეო დანიშნულებით, რის გამოც იგი სივრცობრივ კავშირშია მთავარ ნივთთან და,
დამკვიდრებული შეხედულების მიხედვით, ითვლება საკუთვნებლად.
2. ნივთი, რომელიც მიწასთან არის დაკავშირებული და რომლის მოცილებაც მიწიდან შესაძლებელია
სასაქონლო ღირებულების დაკარგვის ან არსებითი დანაკლისის გარეშე, ასევე მიიჩნევა
საკუთვნებლად.

საკუთვნებელი შეიძლება იყოს მხოლოდ მოძრავი ნივთი და არა უძრავი ნივთი და უფლება. ერთი
ნივთი არ შეიძლება იყოს ერთდროულად საკუთვნებელი და არსებითი შემადგენელი
ნაწილი.საკუთვნებლის არსებობისთვის მთავარია არსებობდეს მთავარი ნივთი.მთავარი ნივთი
შეიძლება იყოს,როგორც მოძრავი ასევე უძრავი.საკუთვნებელი ემსახურება მთავარ ნივთს ,თუ იგი
ხელს უწყობს მთავარი ნივთის ფუნქციის რეალიზებას.ასევე საკუთვნებელსა და მთავარ ნივთს შორის
უნდა არსებობდეს სივრცობრივი კავშირი.(სივრცობრივი კავშირი მაშინაცაა თუ ნივთი მთავარი ნივთის
სიახლოვეს მდებარეობს).

არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე არის ის მოთხოვნები და უფლებები, რომლებიც შეიძლება

გადაეცეს სხვა პირებს, ან გამიზნულია საიმისოდ, რომ მათ მფლობელს შეექმნას მატერიალური
სარგებელი, ანდა მიენიჭოს უფლება მოსთხოვოს სხვა პირებს რაიმე.

მოთხოვნა----- სხვა პირისაგან რაიმე მოქმედების შესრულების ან მოქმედებისაგან თავის შეკავების

უფლება. მასზე ვრცელდება ხანდაზმულობა.

უფლება-- არის სამართლებრივი ნორმების საფუძველზე ინდივიდისთვის თავისი ინტერესების

განსახორციელებლად მინიჭებული უფლებამოსილება.ის სამართლებრივი წესწყობილების
უმნიშვნელოვანესი ინსტრუმენტია.იურიდიულ ლიტერატურაში ვხვდებით აბსოლუტურ და
ფარდობით უფლებებს.
ა. ფარდობითი ანუ რელატიური ----- არსებობს ორ ან რამდენიმე პირს შორის სამართლებრივ
ურთიერთობაში,ფარდობითი უფლების მაგალითია-- მოთხოვნის უფლება.ფარდობითი
უფლება,როგორც წესი,შეიძლება მხოლოდ სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილეების მიერ
დაირღვეს.
ბ.აბსოლუტური-- მოქმედებს ყველა პირის მიმართ.აბსოლუტური უფლების კლასიკური მაგალითია
საკუთრება.საკუთრება,როგორც აბსოლუტური უფლება,გამოხატავს უველა პირის
ვალდებულებას,პატივი სცენ მესაკუთრის უფლებას. ამავე კატეგორიას ეკუთვნის სანივთო
უფლებები.(სანივთო უფლება ეწოდება ისეთ უფლებას,რომელიც აწესრიგებს ადამიანის სამართლებრივ
ურთიერთობას ნივთთან დაკავშირებით .სანივთო უფლება როგორც ტერმინი ნიშნავს ნივთზე უშუალო
ზემოქმედების ძალაუფლებას.
გ.ასევე გვაქვს არამატერიალური ქონებრივი უფლებები-- პატენტის მფლობელის უფლება,საავტორო და
მომიჯნავე უფლებები.
დ.არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეებს განეკუთვნება ასევე წილები და აქციები..წილი ეწოდება
საზოგადოებაში პარტნიორის უფლებებისა და მოვალეობების ერთობლიობას,რომელოც პირს აქვს
საზოგადოების წევრობიდან გამომდინარე. აქცია-- არის არამატერიალიზებული სახელობითი ფასიანი
ქაღალდი,რომელიც ადასტურებს სააქციო საზოგადოების ვალდებულებებს აქციონერის მიმართ.

აქცესორული და შეზღუდული უფლებები

1. აქცესორულია უფლება, რომელიც ისეა დაკავშირებული სხვა უფლებასთან, რომ მის გარეშე არც
შეიძლება არსებობდეს.
2. შეზღუდულია უფლება, რომელიც ნაწარმოებია იმ უფრო ფართო უფლებისგან, რომელიც
დატვირთულია ამ შეზღუდული უფლებით.

აქცესორული უფლების წარმოშობა,არსებობა და შეწყვეტა დამოკიდებულია ძირითად უფლებაზე.

აქცესორულობა ქმნის კავშირს უზრუნველყოფილ მოთხოვნასა და პასუხისმგებლობის ობიექტს შორის
და მისი დანიშნულებაა,განსაზღვროს პასუხისმგებლობის მმოცულობა და ხანგრძლივობა.აქცესორული
შეიძლება იყოს როგორც სანივთო ისე ვალდებუ;ებითი უფლება.
ა.თავდებობა--თავდებობისთვის განმსაზღვრელია ძირითადი ვალდებულების არსებობა.,რომელიც
უნდა არსებობდეს კრედიტორსა და ძირითად მოვალეს შორის.
ბ.იპოთეკა-- იპოთეკის წარმოშობა,გადაცემა და შეწყვეტა დამოკიდებულია ძირითადი მოთხოვნის
არსებობაზე
გ.გირავნობა-- გირავნობა წყდება იმ მოთხოვნის გაუქმებასთან ერთად,რომლის უზრუნველსაყოფადაც
იგი არსებობს.

შეზღუდული ---- შეიძლება იყოს როგორც სანივთო,ისე ვალდებულებიც.ასეთი შეზღუდული სანივთო

უფლება.სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით,არის უზუფრუქტი,სერვიტუტი და
აღნაგობა.ვალდებულებითი უფლების მაგალითია ქირავნობის ხელშეკრულების საფუძველზე
დამქირავებლისათვის ნივთის სარგებლობაში გადაცემა.

1. ნივთის ნაყოფი არის ის შემოსავალი, ნამატი ან/და უპირატესობა, რომელთაც ეს ნივთი იძლევა.
2. უფლების ნაყოფი არის ის შემოსავალი ან/და უპირატესობა, რაც მიიღება ამ უფლების გამოყენების
შედეგად.
3. ნივთის ან უფლების ნაყოფს წარმოადგენს აგრეთვე ის შემოსავალი და უპირატესობა, რომელთა
მიღებასაც ეს ნივთი ან უფლება უზრუნველყოფს სამართლებრივი ურთიერთობის მეშვეობით.
4. უფლებამოსილება ნივთზე ან უფლებაზე შესაძლებელს ხდის ამ ნივთისა თუ უფლების ნაყოფის
მიღებას ამ უფლებამოსილების ვადისა და მოცულობის შესაბამისად, თუ კანონით სხვა რამ არ არის
გათვალისწინებული.
5. თუ პირი მოვალეა უკან დააბრუნოს ნაყოფი, მას შეუძლია მოითხოვოს ნაყოფზე გაწეული ხარჯების
ანაზღაურება, თუკი ეს ხარჯები სწორი სამეურნეო საქმიანობის შედეგია და ნაყოფის ღირებულებას არ
აღემატება.

ა.ნივთის პირდაპირი ნაყოფია ორგანული ნაყოფი,როგორებიცაა ცხოველთა და მცენარეთა

პროდუქტები: რძე,კვერცხი.ნაყოფის მოსაპოვებლად მისი მწარმოებელი ნივთის სუბსტანცია არ
უნდა მოისპოს.მაგ: დაკლული ცხოველის ხორცი არ ჩაითვლება ნაყოფად. ნივთის ნაყოფია
ასევე ის შემოსავალი.ნივთი იძლევა შემოსავალს,თუ მისი მოპოვება ხდება ნივთის ბუნებრივი
ან ჩვეულებრივი სარგებლობის შედეგად.უმეტესად,ეს შეეხება მიწის სასარგებლო
წიაღისეულს,რომლის მოპოვებაც ხდება საბადოებიდან.მაგ:ქვანახშირი.ნივთის ნაყოფი არაა
ელექტროენერგია.ნივთის,ასევე უფლების უპირატესობა არის ის სარგებელი,რომელიც თან
სდევს ნივთის ან უფლების გამოყენებას.მაგ: სახლის ან ბინის უპირატესობა არის მისი
საცხოვრებლად გამოყენებადობა.
ბ.უფლების ნაყოფი არის შემოსავალი,რომელსაც უფლება თავისი არსით
იძლევა.უფლებები,რომელთა განხორციელების შედეგად მიიღება ნაყოფი,არის:
იჯარა,უზუფრუქტი.
გ.სამართლებრივი ურთიერთობის საფუძველზე მიღებული ნაყოფების კატეგორიას ეკუთვნის-
-- ქირავნობის,იჯარის ან უზუფრუქტის საფუძველზე ნივთის სარგებლობაში გადაცემის
შედეგად პერიოდულად გადასახდელი თანხები.
დ.პირს,რომელიც ვალდებულია ,დააბრუნოს ნაყოფი,წარმოიშობა მოთხოვნის უფლება
ხარჯების ანაზღაურებაზე,რაც მან ნაყოფის მისაღებად გაწია,მაგ/: სასოფლო-სამეურნეო
პროდუქტის შემთხვევაში ეს ხარჯი შეიძ;ება იყოს სასუქია ან მოსავლის აღების ხარჯები.თუ
ხარჯები აღემატება ნაყოფის ღირებულებას,მაშინ იგი არაეკონომიკური იყო.
მფლობელობის ცნება და სახეები

1. მფლობელობა წარმოიშობა ნივთზე ფაქტობრივი ბატონობის ნებითი მოპოვებით.

2. მფლობელად არ ითვლება ის პირი, რომელიც, თუმცა ახორციელებს ფაქტობრივ ბატონობას ნივთზე,
მაგრამ სხვა პირის სასარგებლოდ, და რომელსაც ნივთის ფლობის უფლებამოსილება მიღებული აქვს ამ
პირისაგან. მფლობელად მიიჩნევა მხოლოდ უფლებამოსილების მიმნიჭებელი პირი.
3. თუ პირი ნივთს ფლობს იმ სამართლებრივი ურთიერთობის საფუძველზე, რომელიც განსაზღვრული
ვადით ანიჭებს მას ნივთის ფლობის უფლებას ან ავალდებულებს მას ფლობდეს ნივთს, მაშინ ეს პირი
ითვლება პირდაპირ მფლობელად, ხოლო უფლების მიმნიჭებელი ან ვალდებულების დამკისრებელი
მიიჩნევა არაპირდაპირ მფლობელად.
4. თუ ერთ ნივთს რამდენიმე პირი ერთობლივად ფლობს, ისინი ითვლებიან თანამფლობელებად.
5. თუ ერთი ნივთის ნაწილებს რამდენიმე პირი ფლობს, ისინი ითვლებიან ცალკეული ნაწილების
მფლობელებად.
მფლობელობა პირის ფაქტობრივი ნებითი ბატონობაა ნივთზე.ნივთზე მფლობელობა არის
ფაქტობრივი პროცესი და არა უფლება,მაგრამ,გავრცელებული მოსაზრების თანახმად,მისი
სამართლებრივი მდგომარეობა უტოლდება- უფლებას.სამოქალაქო კოდექსი განასხვავებს
მფლობელობის სახვადასხვა სახეს:
ა.პირდაპირი დ არაპირდაპირი ბ.კეთილსინდისიერი და არაკეთილსინდისიერი
გ.ერთპიროვნული და თანამფლობელობა დ.ნივთის ცალკეული ნაწილების მფლობელობა
ვინაიდან მფლობელობის არსი ნივთის ფაქტობრივ ბატონობაშია,დაუშვებელია
მფლობელობის განხორციელება წარმომადგენლის მეშვეობით.ნივთზე ფაქტობრივი
ბატონობის მოპოვება უნდა იყოს გარეგნულად შესაცნობი და არ არის აუცილებელი,რომ იგი
იყოს მართლზომიერი ქმედება.მაგ: ქურდიც მოიპოვებს მოპარულ ნივთზე ფაქტობრივ
ბატონობას.ნივთზე ფაქტობრივი ბატონობა არ ნიშნავს ამ ნივთთან მხოლოდ ფიზიკურ
შემხებლობას ან სივრცობრივ კავშირს.აუცილებელი წინაპირობაა მფლობელის მიერ ნივთზე
ზემოქმედების საშუალების არსებობა და ფაქტობრივი ბატონობის დროში განგრძობადობა.თუ
პირი სხვა პირის ბატონობის სივრცეში მხოლოდ დროებით ან სიმბოლურად ფლობს
ნივთს,მაშინ ასეთი შემხებლობა არ წარმოშობს მფლობელობას.მაგ : რესტორანში
სტუმრისათვის გადაცემული ჭიქა.ნივთზე ფაქტობრივი ბატონობა მოპოვებული უნდა იყოს
მფლობელის ნების გამოვლენით.პირს უნდა სურდეს,იყოს ნივთის მფლობელი.იმ
შემთხვევაში,როდესაც პირის სუბიექტური ნება არ მონაწილეობს არაა მფლობელობა.ასეთი
პირი შეიძლება იყოს როგორც შეზღუდული ქმედუნარიანი,ისე ქმედუუნარო
პირი.მფლობელობას ვერ მოიპოვებს პირი ,რომლის ქმედებაც ბუნებრივ ნებელობას არ
ექვემდებარება,მაგ: უგონო მდგომარეობაში მყოფი ადამიანი.
პირის მიერ ნივთზე მფლობელობის მოპოვება ხდება ორი გზით:
ა.ცალმხრივად პირის მიერ ნივთზე მფლობელობის მოპოვება--- ნიშნავს ნივთის მის
ბატონობაში მოქცევას,მაგ:ქურდობას,მითვისების ან პოვნის გზით.
ბ. თავდაპირველი მფლობელის მიერ ახალ მფლობელზე ნივთის მფლობელობაში გადაცემა--
მაგ: ბინის გასაღების გადაცემა.აუცილებელი წინაპირობაა ახალი მფლობელის მიერ ნივთზე
ფაქტობრივი ბატონობის დამყარება.
იურიდიული პირი ნივთზე პირდაპირ მფლობელობას ახორციელებს თავისი ორგანოებისა და
წესდებით ხელმძრვანელობასა და წარმომადგენლობაზე უფლებამოსილი პირების
მეშვეობით.იურიდიულ პირს თავისი ორგანოების მიერ განხორციელებული ფაქტობრივი
ბატონობის სამართლებრივი შედეგები შეერაცხება,როგორც საკუთარი.
ამხანაგობა არ მიიჩნევა ნივთის მფლობელად.ამხანაგობის მონაწილეები არიან ნივთის
თანამფლობელები.
ფიზიკური პირის კანონიერი წარმომადგენელი არის ნივთის პირდაპირი მფლობელი,თუ იგი
ახორციელებს ფაქტობრივ ბატონობას წარმოდგენილი პირის ნივთებზე.

2.მფლობელობა,როგორც ფაქტობრივი გარემოება,შესაძლებელია მხოლოდ იმ პირს

ჰქონდეს,რომელიც უშუალოდ ფლობს.
მფლობელობის მიმნიჭებელი არის პირი,რომელიც სხვა პირს ნივთის ფაქტობრივი ბატონობის
უფლებამოსილებას ანიჭებს.
ნივთზე მფლობელობის განმახორციელებელ პირს კი იურიდიულ ლიტერატურაში მჭერს ან
მპყრობელს უწოდებენ.
ნივთის ფლობის უფლებამოსილება საჭიროებს ზუსტად განსაზღვრას,რადგან სამოქალაქო
კოდექსი მის დეფინიციას არ შეიცავს.
ნივთის ფაქტობრივად მფლობელი კერძოსამართლებრივი ან საჯაროსამართლებრივი
ურთიერთობის საფუძველზე დამოკიდებული უნდა იყოს მფლობელობის უფლებამოსილების
მიმნიჭებელი პირის მითითებაზე.როგორც წესი მჭერი მუშაობს მფლობელობის მიმნიჭებელი
პირის ორგანიზაციაში ან მისი ბატონობის სივრცეში და მას ნივთის მიმართა არ აქვს პირადი
ინტერესი.
მჭერის მიერ ნივთზე ფაქტობრივი ბატონობის განხორციელებით უფლებამოსილების
მიმნიჭებელი პირი მოიპოვებს ნივთზე მფლობელობას.
ნივთის მფლობელი კარგავს მფლობელობას იმ შემთხვევაში,თუ მჭერი სამუდამოდ თმობს
ნივთს ან სხვაგვარად კარგავს ნივთზე ფაქტობრივ ბატონობას, ან სამართლებრივად შეწყდა
ნივთის მფლობელის მიერ მჭერისთვის მინიჭებული უფლებამოსილება და ნივთი
მფლობელის ბატონობის სივრცეში არ რჩება.
3.
კანონი უფლებამოსილების მიმნიჭებელ პირს არაპირდაპირ მფლობელს უწოდებს,ხოლო
პირდაპირი მფლობელი არის პირი,რომელიც უშუალოდ ფლობს ნივთს.პირდაპირ მფლობელს
აქვს სამართლებრივად დამოუკიდებელი,მაგრამ არაპირდაპირი მფლობელის მიმართ ნაკლები
ხარისხის სამართლებრივი სტატუსი.
აუცილებელი წინაპირობაა პირდაპირ და არაპირდაპირ მფლობელს შორის კონკრეტულად
განსაზღვრული სამართლებრივი ურთიერთობის არსებობა,რომლის საფუძველზეც პირი
უფლებამოსილია,განახორციელოს ნივთზე პირდაპირი ბატონობა.არაპირდაპირი
მფლობელობა უმეტესად ხელშეკრულების საფუძველზე წარმოიშობა.ხელშეკრულება
შეიძლება დადიოს ნების კონკულდენტური გამოვლენის საფუძველზეც.
არაპირდაპირი მფლობელობის შეწყვეტა:

ა.პირდაპირ და არაპირდაპირ მფლობელებს შორის არსებული სამართლებრივი

ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძველზე
ბ.ნებით ან მის გარეშე პირდაპირი მფლობელის მიერ მფლობელობის დასრულება.
გ.პირდაპირი მფლობელის მიერ ნივთზე ცალმხრივად განხორციელებული ქმედება,რომელიც
მიუთითებს უარს მფლობელობის განხორციელებაზე.
როგორც წესი არაპირდაპირი მფლობელი არის ნივთის მესაკუთრე.არაპირდაპირი
მფლობელობაც არის პირის ფაქტობრივი ნებითი ბატონობა ნივთზე,ვინაიდან მისი საფუძელია
პირდაპირი მფლობელის მიერ განხორციელებული ბატონობა ნივთზე.
ნივთის პირდაპირ მფლობელს ნივთის ფლობის უფლება ან ვალდებულება განსაზღვრული
დროით უნდა ჰქონდეს მინიჭებული.~
#4
თანამფლობელობა ნიშნავს რამდენიმე პირის მიერ ერთი მოძრავი ან უძრავი ნივთის
ერთობლივად ფლობას.ნივთზე ბატონობა თანამფლობელთა მიერ
ერთსაფეხურიანია.დაუშვებელია ერთი პირი ნივთს ფლობდეს როგორც პირდაპირი
მფლობელი,ხოლო სხვა პირი როგორც არაპირდაპირი მფლობელი.
თანამფლობელობის სახეები:
ა.მარტივი თანამფლობელობა--ნივთზე ბატონობის განხორციელება თითოეული
თანამფლობელისთვის არის შესაძლებელი.მაგ: ლიფტი ბინაში
ბ.კვალიფიციური თანამფლობელობა--- ნივთზე ბატონობის განხორციელება შესაძლებელია
მხოლოდ ყველა თანამფლობელის მიერ ერთობლივად.
თანამფლობელებს ერთმანეთის მიმართ შეუძლიათ,მოითხოვონ მფლობელობის დაცვა,თუ
მფლობელობის ხელშეშლა თითოეული თანამფლობელისათვის მინიჭებულ ზღვარს სცდება.
თანამფლობელობა არ წარმოშობს თანამფლობელთა სოლიდარულ ვალდებულებას,თითეულ
თანამფლობელს შეიძლება დაეკისროს მხოლოდ თანამფლობელობის დაბრუნება.
#5
მოძრავი ან უძრავი ნივთის ცალკეული ნაწილების მფლობელობა შესაძლებელია თუ ნივთის
ცალკეული ნაწილები სივრცობრივად განცალკევებულია.ცალკეული ნაწილების მფლობელობა
არ ნიშნავს თანამფლობელობას მთლიან ნივთზე.მაგ: სარეკლამო დაფა,რომელზეც
განთავსებულიოა სხვადასხვა სუბიექტის რეკლამა.

მფლობელობის შეწყვეტა
მფლობელობა ითვლება შეწყვეტილად, თუ მფლობელი სამუდამოდ თმობს ნივთს ან სხვა
გზით კარგავს ნივთზე ფაქტობრივ ბატონობას.

მფლობელობის შეწყვეტის აუცილებელი წინაპირობაა პირის ნება,შეწყვიტოს მფლობელობა

ნივთზე.ასეთი ნების გამოვლენისათვის პირს უნდა ჰქონდეს ნების გამოვლენის ბუნებრივი უნარი და
არა გარიგების ნამდვილობის აუცილებელი ნების გამოვლენის უნარი.ასეთი უნარის მატარებელი არის
ქმედუუნაროც.
მფლობელობის შეწყვეტის სახეები:
ა.ნივთის სამუდამოდ დათმობა --- შეიძლება განხორციელდეს მფლობელის მოქმედებით ან
უმოქმედობით.მაგ:ნივთის გასხვისებისას.
ბ.სხვა გზით ნივთზე ფაქტობრივი ბატონობის დაკარგვა---ნიშნავს მფლობელის ნების გარეშე ან მისი
ნების საწინააღმდეგოდ განხორციელებულ ქმედებას.მაგ: ქურდობა/ყაჩაღობა ან ფაქტობრივი
გარემოების დადგომა რასაც მოჰყვა მფლობელობის დაკარგვა მაგ:გემის ჩაძირვა.

მფლობელობის გადასვლა მემკვიდრეებზე

მფლობელობა მემკვიდრეებზე გადადის იმავე სახით, რა სახითაც არსებობდა იგი

მამკვიდრებელთან (სამკვიდროს დამტოვებელთან).
მამკვიდრებელი გარდაცვალების მომენტში უნდა იყოს ნივთის მფლობელი.სამართლებრივად არ არის
მნიშვნელოვანი ის გარემოება,თუ რამდენად ჰქონდა მამკვიდრებელს ნივთის ფლობის უფლება.
მამკვიდრებლის მფლობელობა იმავე სახით გადადის რა სახითაც იგი მამკვიდრებელთან არსებობდა
მისი გარდაცვალების მომენტში.მფლობელობის გადასვლა ხდება მაშინაც,როდესაც მემკვიდრეებმა არ
იცოდნენ მამკვიდრებლის გარდაცვალების შესახებ.იმ შემთხვევაში,თუ მემკვიდრე მამკვიდრებელთან
ერთად იყო ნივთის თანამფლობელი,მაშინ იგი მოიპოვებს ერთპიროვნულ მფლობელობას.
მემკვიდრე მოიპოვებს ნივთზე მფლობელობას,როდესაც იგი ნივთზე ფაქტობრივ ბატონობას
დაამყარებს.იმ შემთხვევაში თუ ერთ-ერთი მემკვიდრე დაამყარებს პირდაპირ მფლობელობას
მამკვიდრებლის მიერ დანატოვარ ნივთებზე,მაშინ დანარჩენი მემკვიდრეები ხდებიან არაპირდაპირი
თანამფლობელები.
მფლობელობის სამართლებრივი შედეგის გადაცემაა სახეზე.
მამკვიდრებელის უარის შემთხვევაში მფლობელობა წყდება

მესაკუთრედ ყოფნის პრეზუმფცია

1. ივარაუდება, რომ ნივთის მფლობელი არის მისი მესაკუთრე.

2. ეს წესი არ მოქმედებს იმ შემთხვევაში, როცა ნივთზე საკუთრებითი ურთიერთობის
ხასიათი ვლინდება საჯარო რეესტრიდან. საკუთრების პრეზუმფცია არ გამოიყენება არც
ძველი მფლობელის მიმართ, თუ მან ეს ნივთი დაკარგა, მოჰპარეს ან სხვაგვარად გავიდა იგი
მისი მფლობელობიდან. საკუთრების პრეზუმფცია მოქმედებს ძველი მფლობელის
სასარგებლოდ მხოლოდ მისი მფლობელობის პერიოდში.

მფლობელობით საკუთრების პრეზუმციის საფუძველია პირის პირდაპირი მფლობელობა

ნივთზე.პრეზუმციიდან გამომდინარე არაპირდაპირი მფლობელობის საფუძველზე საკუთრების
ვარაუდი გამორიცხულია.თავის მხრივ თანამფლობელობა წარმოშობს თანასაკუთრების ვარაუდს.
პრეზუმცია ეფუძნება მფლობელობისა და საკუთრების მოპოვების
ერთობლიობას.მაშასადამე,ივარაუდება არა ნივთის მფლობელის საკუთრება,არამედ ის,რომ ნივთის
მფლობელმა პირდაპირი მფლობელობის წარმოშობის მომენტში მოიპოვა ნივთზე საკუთრება და
ნივთზე საკუთრების უფლებას იგი მფლობელობის პერიოდის განმავლობაში ახორციელებდა.
მესაკუთრედ ყოფნის პრეზუმცია შეიძება უარყოს მოწინააღმდეგე მხარემ თუ იგი დაამტკიცებს,რომ
ნივთზე პირდაპირი მფლობელობის წარმოშობას არ გამოუწვევია საკუთრების მოპოვება.მესაკუთრედ
ყოფნის პრეზუმცია სამი ნაწილისგან შედგება:
ა. პირს ჰქონდა ნივთზე პირდაპირი მფლობელობის უფლება
ბ.პირმა პირდაპირი მფლობელობის წარმოშობით მოიპოვა ნივთზე საკუთრების უფლება
გ.იგი მფლობელობის პერიოდი განმავლობაში იყო ნივთის მესაკუთრე

კეთილსინდისიერი მფლობელი
კეთილსინდისიერია მფლობელი, რომელიც ნივთს მართლზომიერად ფლობს, ან რომელიც
უფლებამოსილ პირად შეიძლება იქნეს მიჩნეული საქმიან ურთიერთობებში საჭირო
გულმოდგინე შემოწმების საფუძველზე.

ნორმის თანახმად,მართლზომიერი მფლობელი ყოველთვის ითვლება კეთილსინდისიერ

მფლობელად,ვინაიდან მართლზომიერ მფლობელად ითვლება პირი,რომელიც სამართლებრივი
საფუძვლით ახორციელებს ნივთის ფაქტობრივ ბატონობას.
კეთილსინდისიერება სიტყვასიტყვითი მნიშვნელობით შეიცავს სუბიექტურ ელემენტს-- პირის
დამოკიდებულებას ფაქტობრივი გარემოებების მიმართ.ნივთის მართლზომიერი მფლობელობა
ვრცელდება მანამ,სანამ არსებობს მართლზომიერების სამართლებრივი საფუძველი.
მეორე ალტერნატივის მიხედვით,მფლობელის კეთილსინდისიერება განისაზღვრება საქმიან
ურთიერთობებში საჭირო გულმოდგინე შემოწმების საფუძველზე,კერძოდ,თუ რა კონკრეტული
ფაქტობრივი გარემოებები უდევს ნივთზე მფლობელობას საფუძვლად და მოეთხოვებოდა თუ არა
მფლობელს ნივთზე ფაქტობრივი ბატონობის მოპოვებისას ამ გარემოებების გათვალისწინება.
გამომდინარე აქედან,კეთილსინდისიერი მფლობელი შეიძლება იყოს არამართლზომიერი
მფლობელი,თუ არ არსებობს მფლობელობის სამართლებრივი საფუძველი და პირს კონკრეტული
გარემოებების საფუძველზე არ შეეძლო გაეცნობიერებინა მფლობელობის არამართლზომიერება.

კეთილსინდისიერი მფლობელის მიერ უკანონო მფლობელობიდან

ნივთის უკან დაბრუნების მოთხოვნა
თუ კეთილსინდისიერ მფლობელს ჩამოერთმევა მფლობელობა, მას სამი წლის განმავლობაში
შეუძლია ახალ მფლობელს ნივთის უკან დაბრუნება მოსთხოვოს. ეს წესი არ გამოიყენება
მაშინ, როცა ახალ მფლობელს აქვს მფლობელობის უკეთესი უფლება. მფლობელობის უკან
დაბრუნების მოთხოვნა შეიძლება გამოყენებულ იქნეს უკეთესი უფლების მქონე პირის
მიმართაც, თუკი მან ნივთი მოიპოვა ძალადობის ან მოტყუების გზით.
მოთხოვნის განხორციელებისთვის უფლებამოსილი პირია კეთილსინდისიერი პირდაპირი
მფლობელი,მაგრამ არა მჭერი.მოთხოვნა უნდა მიემართებოდეს ნივთის ახლანდელ მფლობელს.თუ
ახალმა მფლობელმა ნივთი სხვა პირს გადასცა და იგი რჩება ნივთის არაპირდაპირ მფლობელად,მაშინ
კეთილსინდისიერ მფლობელს შეუძლია მოითხოვოს არაპირდაპირი მფლობელობის მინიჭება.
მოთხოვნის შინაარსი ჩამორთმეული მფლობელობის დაბრუნებაშია.ახლანდელი მფლობელი
ვალდებულია,საკუთარი ხარჯებით უზრუნველყოს კეთილსინდისიერი მფლობელობისათვის ნივთზე
ფაქტობრივი ბატონობის აღდგენა ისე,როგორც იგი არსებობდა მფლობელობის
ჩამორთმევამდე.კეთილსინდისიერი მფლობელის მიერ მოთხოვნის ვადა შეადგენს 3 წელს.
კეთილსინდისიერი მფლობელის მოთხოვნა გამორიცხულია იმ შემთხვევაში ,თუ ახალ მფლობელს აქვს
ნივთის უკეთესი მფლობელობის უფლება.(მაგ: თუ მისი საკუთრება არ არის დატვირთული რაიმე
ვალდებულებით.თუმცა მოთხოვნა არის თუ ახალ მფლობელს ნივთი მოპოვებული აქვს ძალადობით ან
მოტყუების გზით.

კეთილსინდისიერი მფლობელის მიერ უკანონო ხელშეშლის აღკვეთის

მოთხოვნა
თუ კეთილსინდისიერ მფლობელს არ ჩამოერთმევა ნივთი, მაგრამ სხვაგვარად შეეშლება ხელი
მისი მფლობელობის განხორციელებაში, მაშინ მას, მსგავსად მესაკუთრისა, შეუძლია
მოითხოვოს ხელის შეშლის აღკვეთა. ამასთანავე, მას შეუძლია მოითხოვოს მფლობელობის
ხელყოფით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურება. ზიანის ანაზღაურების ეს წესი გამოიყენება
მაშინაც, როცა შეუძლებელია ხელის შეშლის აღკვეთის მოთხოვნა.

ნორმის წინაპირობაა მფლობელობის ხელშეშლა,რომელიც არ გამოიხატება მფლობელობის

ჩამორთმევით.ხელშეშლა ამ მუხლის მიხედვით უნდა გრძელდებოდეს და მას უნდა ჰქონდეს უწყვეტი
ხასიათი.თუ საკუთრების ხელშეშლა განხორციელდა წარსულში და იგი დამთავრებულია,ამ
შემთხვევაში,მოთხოვნის უფლება არ არსებობს.
უნდა არსებობდეს ქმედების მართლწინააღმდეგობა.მართლსაწინააღმდეგოა ქმედება თუ სახეზე
არაა:აუცილებელი მოგერიება,უკიდურესი აუცილებლობა,თვითდახმარება და სხვა.
მოთხოვნის უფლების მფლობელია კეთილსინდისიერი მფლობელი. მოთხოვნის უფლების მოვალე
არის პირი ,რომელიც უშუალოდ ახორციელებს ხელშეშლის ქმედებას.
კეთილსინდისიერ მფლობელს შეუძლია,მოითხოვოს ხელშეშლის აღკვეთა.მოვალე
ვალდებულია,საკუთარი ხარჯებით უზრუნველყოს ხელშეშლის აღკვეთა.
მართლზომიერი მფლობელის უფლებები
1. დაუშვებელია მართლზომიერ მფლობელს მოეთხოვოს ნივთის უკან დაბრუნება. მართლზომიერი
მფლობელობის განმავლობაში მის კუთვნილებად ითვლება ნივთისა და უფლების ნაყოფი.
2. ეს წესი ეხება ასევე პირდაპირი მფლობელის ურთიერთობას არაპირდაპირ მფლობელთან.

ეს ნორმა სიტვასიტყვითი მნიშვნელობით არის მართლზომიერი მფლობელის

შესაგებელი.მართლზომიერ მფლობელად ითვლება პირი,რომელიც სამართლებრივ
საფუძველზე,კანონის ან მხარეთა შორის არსებული გარიგების თანახმად,ახორციელებს
ნივთზე ფაქტობრივ ბატონობას.მართლზომიერი მფლობელის საკუთრებად ითვლება ნივთისა
და უფლების ნაყოფი.მაგ:ქვექირავნობით გადაცემული ფართის ქირა.
არაუფლებამოსილი კეთილსინდისიერი მფლობელის მოვალეობა
1. კეთილსინდისიერი მფლობელი, რომელსაც თავიდანვე არ ჰქონია ნივთის ფლობის უფლება
ან დაკარგა ეს უფლება, ვალდებულია დაუბრუნოს ნივთი უფლებამოსილ პირს. ვიდრე
უფლებამოსილი პირი არ გამოიყენებს თავის ამ უფლებას, ნივთისა და უფლების ნაყოფი
ეკუთვნის მფლობელს.
2. კეთილსინდისიერ მფლობელს შეუძლია უფლებამოსილ პირს მოსთხოვოს იმ
გაუმჯობესებისა და ხარჯების ანაზღაურება, რაც მან გაიღო ნივთზე კეთილსინდისიერი
მფლობელობის დროს და რაც არ არის კომპენსირებული ამ ნივთით სარგებლობითა და მისგან
მიღებული ნაყოფით. მფლობელის ბრალით მიუღებელი ნაყოფის ღირებულება უნდა
გამოიქვითოს. იგივე წესი ვრცელდება ისეთ გაუმჯობესებებზე, რომელთა შედეგადაც
გაიზარდა ნივთის ღირებულება, თუკი გაზრდილი ღირებულება ნივთის დაბრუნების
მომენტისათვის ჯერ კიდევ არსებობდა.
3.კეთილსინდისიერ მფლობელს შეუძლია უარი თქვას ნივთის დაბრუნებაზე, ვიდრე მისი
მოთხოვნები არ დაკმაყოფილდება.

1.კეთილსინდისიერი მფლობელის ნივთის დაბრუნების ვალდებულება წარმოიშობა იმ

შემთხვევაში,თუ მას თავიდანვე არ ჰქონდა ნივთის ფლობის უფლება,ან მან დაკარგა ეს
უფლება.მაშასადამე,ნორმის რეგულირების სფეროში მოიზარება არამართლზომიერი
მფლობელობის შემთხვევები. უფლებამოსილი პირუ შესაძლებელის იყოს როგორც
მესაკუთრე,ასევე მართლზომიერი მფლობელი.
2. კეთილსინდისიერ მფლობელს ნივთის დაბრუნების მოთხოვნის უფლებასთან ერთად
შეუძლია,უფლებამოსილ პირს მოსთხოვოს ნივთის გაუმჯობესება და ხარჯის
ანაზღაურება.ნივთზე გაწეულ ხარჯებში იგულისხმება აუცილებელი ხარჯები,რომელთა
გაწევის ვალდებულება ნივთის მესაკუთრეს ექნებოდა.მაგ:სუბსტანციის ან ვარგისიანობის
დაცვისთვის გაწეული ხარჯი.ამასთან მფლობელის მიერ გაწეული ხარჯები არ უნდა იყოს
კომპენსირებული ნივთის სარგებლობით ან მისგან მიღებული ნაყოფით.გამოიქვითება
კეთილსინდისიერი მფლობელის ბრალეულობით მიუღებელი შემოსავალი
3. კეთილსინდისიერ მფლობელს აქვს უფლება არ დაუბრუნოს ნივთი უფლებამოსილ
პირს,ვიდრე არ იქნება ანაზღაურებული მის მიერ ნივთზე გაწეული ხარჯები
არაკეთილსინდისიერი მფლობელის მოვალეობანი
არაკეთილსინდისიერმა მფლობელმა უფლებამოსილ პირს უნდა დაუბრუნოს როგორც ნივთი,
ასევე მიღებული სარგებელი, ნივთის ან უფლების ნაყოფი. მფლობელი ვალდებულია
აანაზღაუროს ის ნაყოფი, რომელიც მან ბრალეულად არ მიიღო. ნივთზე გაწეული ხარჯები და
გაუმჯობესებანი მას შეუძლია მხოლოდ მაშინ მოითხოვოს, თუ მათ ნივთის უკან დაბრუნების
მომენტისათვის უფლებამოსილი პირის გამდიდრება მოჰყვა შედეგად. სხვა მოთხოვნები
არაკეთილსინდისიერი მფლობელის მიმართ უცვლელი რჩება.

არაკეთილსინდისიერია ნივთის ის მფლობელი,რომელიც მფლობელობის მოპოვების მომენტში

აცნობიერებდა ნივთის ფლობის არამართლზომიერებას ან საჭირო გულმოდგინების შემოწმების
საფუძველზე შეეძლო საკუთარი უფლებამოსილების ნაკლის დადგენა.

მოძრავ ნივთებზე საკუთრების შეძენა ხანდაზმულობით

1. თუ პირი მოძრავ ნივთს ხუთი წლის განმავლობაში უწყვეტად ფლობს როგორც საკუთარს,
მოიპოვებს მასზე საკუთრების უფლებას (საკუთრების შეძენა ხანდაზმულობით).
2. მოძრავი ნივთის შეძენა დაუშვებელია, თუ შემძენი ნივთს არაკეთილსინდისიერად
ფლობდა, ან თუ მან მოგვიანებით შეიტყო, რომ ნივთი მას არ ეკუთვნოდა.

აღნიშნული მუხლი გამოიყენება მხოლოდ მოძრავ ნივთებზე და ის არ გამოიყენება უძრავ ნივთებზე და

მათ არსებით შემადგენელ ნაწილებზე.ის შესაძლებელია გამოყენებულ იქნეს მოძრავი ნივთების
საკუთვნებელზე.
პირი ნივთს უნდა ფლობდეს როგორც საკუთარს.შეიძლება მას ჰქონდეს,როგორც პირდაპირი ისე
არაპირდაპირი მფლობელობა.
ნივთის მფლობელი უნდა ფლობდეს ნივთს უწყვეტად 5 წლის განმავლობაში,რაც გულისხმობს
იმას,რომ ერთხელ დაწყებული მფლობელობა არ უნდა იქნეს შეწყვეტილი ან მიტოვებული.
გამორიცხულია ნივთის შეძენა მფლობელობითი ხანდაზმულობით თუ ნივთის მფლობელი მას
არაკეთილსინდისიერად ფლობდა ან მას მოგვიანებით შეიტყო,რომ მას ნივთი არ
ეკუთვნოდა.მაშასადამე,მფლობელის კეთილსინდისიერება მოეთხოვება მთელი ხანდაზმული
მფლობელობის განმავლობაში.
მფლობელობითი ხანდაზმულობის სამართლებრივი შედეგი არის საკუთრების მოპოვება.

ნივთის ფლობის უწყვეტობის ვარაუდი

თუ პირი ნივთს ფლობდა დროის გარკვეული მონაკვეთის დასაწყისში და ბოლოს,
ივარაუდება, რომ იგი ფლობდა ამ ნივთს დროის შუა პერიოდშიც.
პრეზუმციის მნიშვნელოვანი გარემოებებია პირის მიერ ნივთის მფლობელობა და
მფლობელობის ნება.ორივე გარემოება უნდა არსებობდეს მფლობელობის დასაწყისში და
ბოლოს.

უძრავ ნივთებზე საკუთრების შეძენა ხანდაზმულობით

თუ პირი საჯარო რეესტრში შეტანილია მიწის ნაკვეთის ან სხვა უძრავი ქონების მესაკუთრედ
ისე, რომ არ შეუძენია საკუთრების უფლება მათზე, იგი მოიპოვებს ამ საკუთრების უფლებას,
თუკი რეგისტრაცია არსებობდა თხუთმეტი წლის განმავლობაში და ამ ხნის მანძილზე პირი
ფლობდა მათ, როგორც საკუთარს.
ნორმა გამოიყენება მიწის ნაკვეთისა და სხვა უძრავი ნივთების მიმართ.უძრავი ნივთის მფლობელი
რეესტრში რეგისტრირებული უნდა იყოს მესაკუთრედ ან თანამესაკუთრედ. რეესტრში
რეგისტრირებული მესაკუთრე უძრავ ნივთს უნდა ფლობდეს როგორც საკუთარს.მხოლოდ ასეთი
მფლობელის სასარგებლოდ მოქმედებს უტყუარობისა და სისრულის პრეზუმცია .უძრავი ნივთის
მფლობელობა და მფლობელის მესაკუთრედ რეგისტრაცია უნდა არსებობდეს უწყვეტად 15 წლის
განმავლობაში.შედეგად კი რეესტრში რეგისტრირებული მესაკუთრე მოიპოვებს საკუთრებას კანონის
ძალით.
ნივთის მფლობელობის შეწყვეტა მესაკუთრის პრეტენზიის გამო
ნივთის მფლობელობა წყდება, თუ მესაკუთრე მფლობელს წაუყენებს დასაბუთებულ
პრეტენზიას.
მესაკუთრის მიერ სარჩელის შეტანა სასამართლოში გამოიწვევს ხანდაზმულობის ვადის დენის
შეწყვეტას იმ შემთხვევაში,როდესაც მხარის მიერ დარღვეული უფლების აღსადგენად მიმართული
საშუალება ვარგისი იყო შესაბამისი შედეგის მისაღწევად და სასამართლო წარმოებაში მიიღებს
სასარჩელო განცხადებას.
ნორმის მიზანია,მფლობელმა არ მიიღოს სარგებელი ნივთზე საკუთრების მოპოვების
სახით,თუ მისთვის ცნობილი გახდა მფლობელობის უფლებამოსილების ნაკლი.
მესაკიუთის პრეტენზია გულისხმობს მფლობელის შეტყობინებას,რომ იგი ნივთს
არაკეთილსინდისიერად ფლობს .ეს 165 მუხლიდანაა: მოგვიანებით შეიტყო,რომ ნივთი მას არ
ეკუთვნოდა.
საკუთრების ცნება და შინაარსი
1. მესაკუთრეს შეუძლია, კანონისმიერი ან სხვაგვარი, კერძოდ, სახელშეკრულებო შებოჭვის
ფარგლებში თავისუფლად ფლობდეს და სარგებლობდეს ქონებით (ნივთით), არ დაუშვას სხვა პირთა
მიერ ამ ქონებით სარგებლობა, განკარგოს იგი, თუკი ამით არ ილახება მეზობლების ან სხვა მესამე
პირთა უფლებები, ანდა, თუ ეს მოქმედება არ წარმოადგენს უფლების ბოროტად გამოყენებას.
2. უფლების ბოროტად გამოყენებად ჩაითვლება საკუთრებით ისეთი სარგებლობა, რომლითაც
მხოლოდ სხვებს ადგებათ ზიანი ისე, რომ არ არის გამოკვეთილი მესაკუთრის ინტერესის
უპირატესობა, და მისი მოქმედების აუცილებლობა გაუმართლებელია.
3. სარგებლობის უფლება მოიცავს ასევე შესაძლებლობას, არ ისარგებლოს პირმა თავისი ნივთით.
კანონით შეიძლება დაწესდეს სარგებლობის ან მოვლისა და შენახვის ვალდებულება, თუკი ამ ნივთის
გამოუყენებლობა ან მოუვლელობა ხელყოფს საზოგადო ინტერესებს. ამ შემთხვევაში მესაკუთრეს
შეიძლება ან თვითონ დაეკისროს ვალდებულების შესრულება, ან შესაბამისი სასყიდლით ნივთის
გადაცემა სხვა პირის სარგებლობაში.

რომის სამართალი არ განამტკიცებდა საკუთრების ცნების დეფინიციას.მცდელობა ცნების დეფინიციისა

პირველად შუა საუკუნეებში იყო და აქედან მოყოლებული საკუთრების პოზიტიური და ნეგატიურ
მხარეებზე მიუთითებდნენ 170 მუხლის 1 ნაწილი საკუთრების ცნების დეფინიციის ასეთ მცდელობებს
ასახავს.
კანონმდებლის ნებით საკუთრების არსებითი შინაარსი მის ექსკლუზიურობაშია-- გამორიცხოს ყველა
ადამიანი სხვა პირის საკუთრებაში არსებული ქონებით სარგებლობისა და მისი
განკარგვისაგან.საკუთრების უფლების ექსკლუზიურობა პირს აძლევს ძალაუფლებას,დაუპირისპირდეს
სხვა ნებისმიერი პირის ჩარევას.სანივთო უფლებები,ისევე როგორც არამატერიალური ქონებრივი
უფლებები,განეკუთვნება აბსოლუტურ უფლებებს.სანივთო უფლებების აბსოლუტურობა
გულისხმობს,თუ უფლებები და სამართლებრივი სიკეთეები არის ყველა პირისაგან სამართლებრივი
წესრიგით დაცული.
საკუთრების უფლება თავისი სრული,ექსკლუზიური ხასიათის გამო განსაკუთრებული უფლებაა,რაც
სულაც არ ნიშნავს იმას,რომ საკუთრების უფლების გამოყენებას არ ახლავს შეზღუდვები.115-ე მუხლის
თანახმად: დაუშვებელია უფლების გამოყენება მარტოოდენ იმ მიზნით,რომ ზიანი მიადგეს სხვას. ამ
აზრს კიდევ უფრო ამტკიცებს 170 მუხლის მეორე ნაწილი,რომლის მიხედვით,დაუშვებელია
საკუთრებით ისეთი სარგებლობა,რომლითაც მხოლოდ სხვებს ადგებათ ზიანი ისე,რომ არ არის
გამოკვეთილი მესაკუთრის ინტერესების უპირატესობა და მისი მოქმედების აუცილებლობა
გაუმართლებელია. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ საკუთრების უფლების დაცვა და გამოყენება არ
შეიძლება გადაგვარდეს და გადაიზარდოს უფლების ბოროტად გამოყენებაში.
საკუთრების შინაარსიდან გამომდინარეობს ასევე პირის უფლება,არ ისარგებლოს საკუთრებით.

საქართველოს სამოქალაქო კოდექსი იცნობს საკუთრების სხვადასხვა სახეს: ერთპიროვნული

საკუთრება,საერთო(თანაზიარი და წილადი) საკუთრება და ბინის საკუთრება მრავალბინიან
სახლში.ნორმის მიხედვით,საკუთრების თავისუფლად ფლობისა და სარგებლობის უფლება მოცემულია
კანონით დადგენილი შეზღუდვების ფარგლებში.შეზღუდვები მოცემულია სხვადასხვა მუხლებში.
საკუთრების უფლება ნივთის არსებით შემადგენელ ნაწილზე

ნივთზე საკუთრების უფლება ვრცელდება ასევე ამ ნივთის არსებით შემადგენელ ნაწილებზედაც.

ნორმით განივრცობა 150-ე მუხლის შემადგენლობა,რომელიც განსაზღვრავს,რომ ნივთის არსებითი

შემადგენელი ნაწილი ცალკე უფლების ობიექტად შეიძლება იყოს მხოლოდ კანონით
გათვალისწინებულ შემთხვევებში.ის გარემოება,რომ ნივთი სხვა ნივთის არსებითი შემადგენელი
ნაწილია და იზიარებს სხვა ნივთის სამართლებრივ ბედს,უზრუნველყოფს ნივთების უსარგებლო
დაზიანების თავიდან აცილებას.მოძრავ და უძრავ ნივთებზე საკუთრების უფლების გადაცემა
ვრცელდება მათ არსებით შემადგენელ ნაწილებზეც.

უკანონო მფლობელობიდან ნივთის გამოთხოვა და ხელშეშლის

აღკვეთის მოთხოვნა
1. მესაკუთრეს შეუძლია მფლობელს მოსთხოვოს ნივთის უკან დაბრუნება, გარდა იმ შემთხვევებისა,
როცა მფლობელს ჰქონდა ამ ნივთის ფლობის უფლება.
2. თუ საკუთრების ხელყოფა ან სხვაგვარი ხელშეშლა ხდება ნივთის ამოღების ან მისი ჩამორთმევის
გარეშე, მაშინ მესაკუთრეს შეუძლია ხელის შემშლელს მოსთხოვოს ამ მოქმედების აღკვეთა. თუ
ამგვარი ხელშეშლა კვლავ გაგრძელდება, მესაკუთრეს შეუძლია მოითხოვოს მოქმედების აღკვეთა
სასამართლოში სარჩელის შეტანის გზით.

მოთხოვნის უფლების მქონეა ნივთის მესაკუთრე.

მოთხოვნის უფლების მოვალეა ნივთის მფლობელი და მასვე ენიჭება მტკიცების ტვირთი.ნორმის
გამოყენებისთვის საკმარისია მემკვიდრის მფლობელობაც.ამის საწინააღმდეგოდ მჭერი არ შეიძლება
იყოს მოთხოვნის უფლების მოვალე,რადგან იგი მფლობელობას სხვა პირის სასარგებლოდ
ახორციელებს.// შეიძლება თუ არა იყოს არაპირდაპირი მფლობელი? უპირატესობა უნდა მიენიჭოს
მოსაზრებას,რომლი თანახმად ნივთის მოვალე შეიძლება იყოს მხოლოდ ნივთის პირდაპირი
მფლობელი ანუ პირი,რომელიც უშუალოდ ახორციელებს ნივთზე ფაქტობრივ ბატონობას.
/// ნივთზე თანამფლობელობის შემთხვევაში,თითოეულმა თანამფლობელმა უნდა გადასცეს
მესაკუთრეს თავისი წილი თანამფლობელობა იმ შემთხვევაშიც,როდესაც ვალდებულების შესრულების
საგანი არის ერთიანი საგანი ,რომლის გაყოფაც შეუძლებელია.
----- სპეციალურობის პრინციპით__ მოთხოვნის საგანი შეიძლება იყოს მხოლოდ ინდივიდუალურად
განსაზღვრული ნივთი;;; ნივთების ერთობლიობის შემთხვევაში მოთხოვნის უფლება ვრცელდება
თითოეულ ნივთზე ცალ-ცალკე;;;ნივთის არსებით შემადგენელ ნაწილზე მოთხოვნის უფლება,ცალკე
აღებული,არ ვრცელდება;;;ნივთი არის 148-149 მუხლით გათვალისწინებული სხეულებრივი ნივთი;ამ
შეთხვევაში საჭიროა ნორმის გამოყენება ისეთ ნივთებზე,რომელთა
გადაცემა,შესაძლებელია.(გამოირიცხება მაგ:ელექტროენერგია);;;
მოთხოვნის უფლება უსაფუძვლოა,თუ ნივთის მფლობელს ჰქონდა ფლობის უფლება.მოვალის
მფლობელობის უფლების საფუძველი შეიძლება იყოს შეზღუდული სანივთო უფლებებიდან
ნაწარმოები ნივთის ფლობის უფლება.მაგ: უზუფრუქტი,სერვიტუტი.ამავდროულად შეიძლება
წარმოიშვას ვალდებულებითსამართლებრივი ურთიერთობის საფუძველზე,როგორც ფარდობითი
უფლება.მაგ:იჯარა.
ნივთის უკან დაბრუნების მოთხოვნაზე ვრცელდება ხანდაზმულობა,რომლის ვადაც შეადგენს
10 წელს,მაგრამ მოძრავ ნივთებზე შესაძლებელი ხანდაზმულობითი 5 წლის გასვლის შემდეგ.
ეს ნორმები ურთიერთსაწინააღმდეგოა--- აქედან გამომდინარე თუ პირი 5 წლის განმავლობაში
უწყვეტად ფლობს ნივთს ,მოიპოვებს საკუთრებას ნივთზე და მის მიმართ მოთხოვნა არ
წარმოიშობა,შესაბამისად არ წამოიჭრება საკითხი ხანდაზმულობაზე.;;;;;;;;;;;;;; თუ მესაკუთრის
მოთხოვნა ხანდაზმულია,მაშინ მესაკუთრეს არ შეუძლია,განახორციელოს თავისი
უფლება.საკუთრება და მფლობელობა საბოლოოდ განცალკევდება.
2) საკუთრების ხელყოფის ან სხვაგვარი ხელშეშლის მოთხოვნის უფლება მომდინარე ობს
რომის სამართლიდან და იგი შეეხება როგორც მოძრავ,ისე უძრავ ნივთებს.ნორმა იცავს
მესაკუთრის უფლებას,გამორიცხოს მესამე პირების მიერ ნივთზე ზემოქმედება.მესაკუთრეს
ხელშეშლის აღკვეთის მოთხოვნის უფლება აქვს ნეგატორული სარჩელის
წარდგინებით.სასამართლო მოდავე სუბიექტთა უფლებრივი მდგომარეობის შეუცვლელად
ახდენს სამოქალაქო უფლების რეალიზაციის წესის სწორ განსაზღვრებას.
მოთხოვნის უფლება დამოკიდებულია ნივთზე საკუთრების უფლებაზე და შესაბამისად მისი
განხორციელება ნივთის მესაკუთრის პრეროგატივაა.
საკუთრების ხელყოფა ან სხვაგვარი ხელშეშლა არის საკუთრების შინაარსის საწინააღმდეგო
ჩარევა მესაკუთრის ფაქტობრივ ან სამართლებრივ უფლებამოსილებებში.ეს ხელშეშლა
გამოწვეული უნდა იყოს ადამიანის ქცევის შედეგად.ნორმის მოქმედება არ ვრცელდება
მხოლოდ ბუნებრივი მოვლენებით გამოწვეულ ხელშეშლის მდგომარეობაზე.
საკითხავია უნდა გავრცელდეს თუ არა აღნიშნული მუხლი იდეალურ და ნეგატიურ ემისიაზე?
იდეალური ემისია-- საკუთრების უფლების ისეთი ხელშეშლა,როდესაც ირღვევა მესაკუთრის
მორალური ან ესთეტიკური შეგრძნება.(მაგ: მესაკუთრის მიჩნია,რომ მიწის ნაკვეთი მეზობელი
ნაკვეთზე მდებარე ულამაზო,არაესთეტიკური შენობითაა დაუშნოებული)//// გაბატონებული
შეხედულებით არ იცავს ეს მუხლი იდეალური ემისიის შემთხვევებს.
ნეგატიური ემისია----- სინათლის,მზის შუქის,ჰაერის არასაკმარისი რაოდენობით მოქმედება
მიწის ნაკვეთზე. მაგ: მეზობელ მიწის ნაკვეთზე სახლის მშენებლობამ დაჩრდილა მესაკუთრის
მიწის ნაკვეთი.არ ვრცელდება მასზე ეს მუხლი.
საკუთრების ხელშეშლა უნდა იყოს მართლსაწინააღმდეგო.როგორც წესი ნებისმიერი
ხელშემშლელი ჩარევა საკუთრებაში არის მართლსაწინააღმდეგო,თუ არაა
მართლწინააღმდეგობის გამომრიცხველის გარემოებები: აუცილებელი მოგერიება,უკიდურესი
აუცილებლობა და თვითდახმარება.
ნორმის მიხედვით,მესაკუთრეს შეუძლია,ხელის შემშლელს მოსთხოვოს ამ მოქმედების
აღკვეთა.აღკვეთის შედეგი უნდა იყოს მესაკუთრის სამართლებრივი ინტერესების
აღდგენა.ხელშეშლის აღკვეთის ხარჯები ეკისრება ხელისშემშლელს.

საერთო საკუთრება
1. საერთო (თანაზიარი და წილადი) საკუთრება წარმოიშობა კანონის ძალით ან გარიგების
საფუძველზე. თითოეულ თანამესაკუთრეს შეუძლია მოთხოვნები წარუდგინოს მესამე პირებს საერთო
საკუთრებაში არსებული ქონების გამო. ყოველ თანამესაკუთრეს აქვს ნ ივთის გ ამოთხოვის უ ფ ლება
მხოლოდ ყველა თანამესაკუთრის სასარგებლოდ.
2. საერთო საკუთრებაში არსებული ნივთი თანამესაკუთრეებთან შეთანხმების საფუძველზე შეი ძლება
დაგირავდეს ან უფლებრივად სხვაგვარად დაიტვირთოს ერთ-ერთი მ ესაკუთრ ის ს ა სარგებლოდ დ ა
მისი ინტერესებისათვის.
3. საერთო საკუთრებაში არსებული ნ ივ თის მ ოვლის ა და შენახვ ის ხ არჯები თ ან ამესაკუთ რეებს
ეკისრებათ თანაბრად, თუ კანონით ან ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული.
4. თუ საქართველოს კანონმდებლობით პირდაპირ დადგენილი არ არის, საერთო საკუთრები ს წი ლის
უპირატესი შესყიდვის უფლება შეიძლება განისაზღვროს მხარეთა შეთანხმებით.

მოძრავი ან უძრავი ნივთი შეიძლება იყოს ერთი ან რამდენიმე პირის საერთო საკუთრება.საერთო
საკუთრების ორი ფორმა :
1.წილადი საკუთრება--- თანამესაკუთრეს ეკუთვნის განსაზღვრული წილი საერთო
საკუთრებაში.საკუთრების წილი თვითონ არის საკუთრება,სამართლებრივი გაგებით.
2.თანაზიარი საკუთრება--- როცა თითოეული თანამესაკუთრის წილი საერთო ქონებაშია იდეალური
წილის სახით და,თუ სხვა რამე არაა დადგენილი,ივარაუდება,რომ თითოეულ თანამესაკუთრეს
ეკუთვნის თანაბარი წილი.

თანასაკუთრება შეიძლება წარმოიშვას კანონის ან გარიგების საფუძველზე.თანასაკუთრება წარმოიშობა

მაგ: მეუღლეთა მიერ ქორწინების განმავლობაში შეძენილ ქონებაზე.
ნორმის მიხედვით,თითოეულ თანამესაკუთრეს შეუძლია,მოთხოვნების წარუდგინოს მესამე პირებს
საერთო საკუთრებაში არსებული ქონების გამო.მოთხოვნის წაყენებისთვის თანამესაკუთრე არ
საჭიროებს დანარჩენი თანამესაკუთრეების მიერ სპეციალური უფლებამოსილების
მინიჭებას.მოთხოვნის უფლება უნდა შეეხებოდეს საერთო საკუთრებაში არსებულ ქონებას და არა
თანამესაკუთრის წილს მხოლოდ.

2) უფლებრივად დატვირთვა სახეზეა,მაგ: იპოთეკის,აღნაგობის,უზუფრუქტის დროს.ყველა

თანამესაკუთრეს შეუძლია თავისი წილის უფლებრივად დატვირთვა ან დაგირავება.საერთო
საკუთრებაში არსებული ნივთი თანამესაკუთრეებთან შეთანხმების საფუძველზე შეიძლება
დაგირავდეს ან უფლებრივად სხვაგვარად დაიტვირთოს ერთ-ერთი მესაკუთრის სასარგებლოდ და
მისი ინტერესებისათვის.
3)ნივთზე საერთო საკუთრება ნივთის ერთობლივად სარგებლობას მოიცავს.საჭიროა ნივთის მოვლისა
და შენახვის ხარჯების სამართლებრივი მოწესრიგება.საერთო საკუთრებაში არსებული ნივთის
მოვლისა და შენახვის ხარჯები თანამესაკუთრეებს ეკისრებათ თანაბრად,თუ კანონით ან
ხელშეკრულებით სხვა რამ არაა გათვალისწინებული.;;;; მოვლისა და შენახვის ხარჯები არის ყველა ის
დანახარჯი,რაც აუცილებელია,რათა შესაძლებელი იყოს საერთო საკუთრების ნივთის გამოყენება.
4) საერთო საკუთრების წილის უპირატესი შესყიდვის უფლება შეიძლება განისაზღვროს მხარეთა
შეთანხმებით.
სამეზობლო სამართალი
ცნება. ურთიერთპატივისცემის მოვალეობა

მეზობელი მიწის ნაკვეთის ან სხვა უძრავი ქონების მესაკუთრენი, გარდა კანონით გათვალისწინებული
უფლება-მოვალეობებისა, ვალდებულნი არიან პატივი სცენ ერთმანეთს. მეზობლად მ იიჩნ ევა ყ ველა
ნაკვეთი ან სხვა უძრავი ქონება, საიდანაც შესაძლებელია გამომდინარეობდეს ორმხრივი ზემოქმედება.

სამეზობლო სამართალი არის იმ ნორმათა ერთობლიობა,რომლებიც არეგულირებენ

მეზობლებს შორის ურთიერთსაწინააღმდეგო ინტერესების ოპტიმალურ დაკმაყოფილებას.
ის სანივთო სამართლის შემადგენელია და მისი მიზანი მეზობლებს შორის მშვიდობიანი
თანაცხოვრების უზრუნველყოფაა.საკუთრება საზოგადოებრივ ცხოვრებაში არის სოციალური
მოვლენა,მას საზოგადოებრივი ინტერესებისათვის ანგარიშის გაწევა უხდება და მეზობელთა
შორის ურთიერთობისას მოფრთხილება სჭირდება,
ურთიერთპატივისცემა,უწინარესად,თითოეული მესაკუთრის მიერ ქონებით სარგებლობისას
ეხება საკუთარ ვალდებულებას,პატივი სცეს მეზობლის უფლებას,რაც შესაძლოა საკუტარი
ქონების სარგებლობის გარკვეული შეზღუდვითაც გამოიხატოს.ანგარიშგაწევის პრინციპი
განსაკუთრებით გამოკვეთილია მიწის საკუთრებაში.
მეზობელი მიწის ნაკვეთის მესაკუთრენი ვალდებულები არიან პატივი სცენ სხვის
საკუთრებასა თუ სხვა სამოქალაქო უფლებას და თავიანთი უფლებები გამოიყენონ ისე,რომ
ამით ზიანი სხვას არ მიაყენონ. ურთიერთპატივისცემა ნიშნავს, არ განახორციელონ ისეთი
ქმედებები,რომლებიც ხელს შეუშლიან მეზობელს,ასევე ზოგ შემთხვევაში,იმოქმედობ
იმისათვის,რომ ხელი არ შეეშალოს მეზობელს საკუთრების უფლების სრულფასოვნად
განხორციელებაში.
ნორმის გაგებით,მეზობლები ქმნიან განსაზღვრულ სივრცობრივად ურთიერთდაკავშირებულ
ერთობას,რაც მათ“აიძულებს“ პატივი სცენ ერთმანეთს,ასევე სამეზობლო სივრცე
საზოგადოების ინტერესების გათვალისწინებით გონივრულად მოაწყონ.
მეზობლად მიიჩნევა არა მხოლოდ უშუალოდ მოსაზღვრე მიწის ნაკვეთი ან სხვა უძრავი
ქონება,არამედ ყველა ის ნაკვეთი საიდანაც შეიძლება მომდინარეობდეს ზემოქმედება.
სამეზობლო სამართლის ნორმები საკუთრების უფლების შემზღუდავი ნორმებია

სამეზობლო ზემოქმედებათა თმენის ვალდებულება

1. მიწის ნაკვეთის ან სხვა უძრავი ქონების მესაკუთრეს არ შეუძლია აკრძალოს მეზობელი ნაკვეთ იდან
თავის ნაკვეთზე გაზის, ორთქლის, სუნის, ჭვარტლის, კვამლის, ხმაურის, სითბოს, რ ყევ ების ა ნ ს ხვ ა
მსგავს მოვლენათა ზემოქმედებანი, თუკი ისინი ხ ელს ა რ უშლი ან მ ეს აკუთრეს თ ავ ისი ნ ა კვეთით
სარგებლობაში, ან უმნიშვნელოდ ხელყოფენ მის უფლებას.
2. იგივე წესი მოქმედებს იმ შემთხვევაშიც, როცა ზემოქმედება არსებითია, მაგრამ იგი გა მოწვეულია
სხვა ნაკვეთით ან სხვა უძრავი ქონებით ჩვეულებრივი სარგებლობით და არ შეიძლება მ ის ი ა ღკვეთა
ისეთი ღონისძიებებით, რომლებიც ამ სახის მოსარგებლეთათვის ნორმალურ სამეურნეო საქმ იანობად
მიიჩნევა.
3. თუ მესაკუთრე მოვალეა ითმინოს ასეთი ზემოქმედება, მას შეუძლი ა ზ ემოქმედების გა მომწვევი
ნაკვეთის მესაკუთრეს მოსთხოვოს შესაბამისი ფულადი კომპენსაცია იმ შემთხვევაში, როცა
ზემოქმედება აღემატება მოცემულ ადგილას ჩვეულებრივად მიჩნეულ სარგებლობას და
ეკონომიკურად დასაშვებ ფარგლებს.
1. ნორმის თანახმად,მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს აქვს თმენის ვალდებულება,თუ მეზობლად
მდებარე ნაკვეთიდან მის ნაკვეთზე ხდება ნეგატიური ემისიების მაგ:
გაზის,ორთქლის,სუნის,კვამლის ან სხვა მსგავს მოვლენათა ზემოქმედებანი,თუკი ისინი ხელს
არ უშლიან მესაკუთრეს თავისი ნაკვეთით სარგებლობაში ან უმნიშვნელოდ ხელყოფენ მ ის
უფლებას. მეზობელ ნაკვეთზე“ზემოქმედება“ ნიშნავს-- პოზიტიურად ზემოქმედებას,რომლის
მგრძნობელობითი აღქმა და ფიზიკურად დადგენა შესაძლებელია.თუ რამდენადაა
ზემოქმედება მნიშვნელოვანი ან უმნიშვნელო და სახეზეა თუ არა მესაკუთრის მიწის ნაკვეთით
სარგებლობის ხელყოფა,განისაზღვრება იმის მიხედვით,თუ რამდენად მისაღებია საშუალო
ადამიანისათვის ფაქტობრივი ზემოქმედების სიძლიერე და ხანგრძლივობა,ასევე მიწის
ნაკვეთის მესაკუთრეთა ცხოვრებისეული ჩვეულებები.
2. ნორმის II ნაწილი გამოიყენება იმ შემთხვევაში,თუ პირველი ნაწილით განსაზღვრული
ზემოქმედება არსებითია.წინაპირობაა ისაა,რომ ზემოქმედება გამოწვეულია სხვა ნაკვეთით ან
სხვა უძრავი ქონებით ჩვეულებრივი სარგებლობით და არ შეიძლება მისი აღკვეთა ისეთი
ღონისძიებებით,რომლებიც ამ სახის მოსარგებელთათვის ნორმალურ სამეურნეო საქმიანობად
მიიჩნევა. მაგ:არსებითია ავტოფარეხში ავტოსამრეცხაოს ფუნქციონირებიდან მომდინარე
ზემოქმედება;; თუმცა ჩვეულებრივ სამეურნეო საქმიანობად იქნა მიჩნეული სოფელში
წვრილფეხა და მსხვილფეხა საქონლის მოვლა- პატრონობა,ასევე ელექტროწისქვილი
,რომელიც სახლშია.ასევე ნორმალური მდგომარეობაა აეროპორტის საქმიანობა,ეკლესიის
ზარების რეკვა.
3.თუ მიწის ნაკვეთის მესაკუთრე მოვალეა,ითმინოს ასეთი ზემოქმედება,მას
შეუძლია,ზემოქმედების გამომწვევი ნაკვეთის მესაკუთრეს მოსთხოვოს შესაბამისი ფულადი
კომპენსაცია იმ შემთხვევაში,როცა ზემოქმედება აღემატება კონკრეტულ ადგილას
ჩვეულებრივად მიჩნეულ სარგებლობას და ეკონომიკურად დასაშვებ ფარგლებს.ეს ნორმა ეხება
II ნაწილით განსაზღვრულ შემთხვევებს. შესაბამისი ფულადი კომპენსაცია უნდა
განისაზღვროს მიწის ნაკვეთის ემისიების ზემოქმედებით გამოწვეული ფაქტობრივი
მდგომარეობისა და ემისიების გარეშე ჰიპოთეზური გამოყენების ღირებულებების შედარების
შედეგად.

დაუშვებელი ხელყოფა

მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს შეუძლია მოითხოვოს მეზობელ ნაკვეთებზე ისეთი ნაგებობების

აშენების ან ექ სპლ უატაც იის ა კრძალვა, რ ო მლებიც დაუშვებლად ხელყო ფენ ნაკ ვეთით
სარგებლობის უფლებას და ეს იმთავითვე აშკარაა.

ნორმის წინაპირობა ისაა,რომ მიწის ნაკვეთზე ხდება ან განზრახულია ნაგებობის აშენება და

ექსპლუატაცია (ადამიანის, მისი შრომის არაკეთილსინდისიერი გამოყენება სხვა ადამიანების
სასარგებლოდ).
1.ნარგებობა- არის ადამიანის მიერ შექმნილი ნებისმიერი ნივთი,რომელიც არაა დროებითი
სარგებლობისათვის გამიზნული. აუცილებელი წინაპირობა არაა,რომ ნაგებობა მიწის
ნაკვეთთან ისე იყოს დაკავშირებული,როგორც უძრავი ნივთი.მიწის ნაკვეთის ბუნებრივი
მდგომარეობა,რომელიც ადამიანის ხელით არაა შექმნილი,არაა ნაგებობა.ნაგებობა არაა ხეები
ან ბუჩქები(მათზე 178 ვრცელდება).ნაგებობა არის მაგ: გაზის და წყლის
გაყვანილობა,ავტოსადგომი.
2.მეზობელი მიწის ნაკვეთი არის არა მხოლოდ უშუალოდ მოსაზღვრე მიწის ნაკვეთი,არამედ
ყველა ის ნაკვეთი,რომელზეც აშენებული ნაგებობიდან ზემოქმედების შესაძლებლობა
არსებობს.
3.მიწის ნაკვეთით სარგებლობის დაუშვებელი ხელყოფა გამომდინარეობს 175 მულიდან.
საკმარისია ალბათობის მაღალი ხარისხით ვარაუდი,რომ ცხოვრებისეული გამოცდილების
საფუძველზე ნაგებობის აშენების ან ექსპლუატაციის შედეგად წარმოშობილი ზემოქმედებები
მიწის ნაკვეთის მესაკუთრის უფლებების ხელყოფას გამოიწვევს, მაგ: „დაუშვებელ ხელყოფაში
იგულისხმება ნაგებობის იმგვარი ექსპლუატაცია,რომელიც სამეზობლო ზემოქმედების თმენის
ვალდებულების კანონით დადგენილ ფარგლებს სცდება და მეზობელი მიწის ნაკვეთის
უსაფრთხოება დაცული არაა.

საფრთხის აღკვეთის მოთხოვნა

თუ მიწის ნაკვეთს მეზობელი ნაკვეთიდან შ ენობის ჩ ამოქცევის ს ა ფრთხე ე მუქრება, მ ეს აკუთრეს

შეუძლია მეზობელს მოსთხოვოს ა უცი ლებელ ღ ონისძ იება თა გ ატარება ა მ ს აფრ თხის თ ავ იდან
ასაცილებლად. დაუშვებელია რამდენიმე მიწის ნაკვეთზე გამდინარე წყლებისა და მიწისქვეშა წყლების
მიმართულების შეცვლა ან ამ წყლებით მანიპულირება ი სე, რ ომ ა მ ან ს ხვა მ იწის ნ აკვ ეთზე წყლის
რაოდენობის შემცირება ან/და ხარისხის გაუარესება გამოიწვიოს; დაუშვებელია მდინარეთა ბუნებრივი
დინების ხელყოფა.

ნორმის მიხედვით,მიწის ნაკვეთს უნდა ემუქრებოდეს მეზობელი ნაკვეთიდან შენობის ჩამოქცევის

საფრთხე.მოთხოვნის უფლება შეეხება მხოლოდ მეზობელი ნაკვეთიდან მომდინარე საფრთხეებს.
საფრთხე უნდა მოდიოდეს უკვე არსებული შენობის ფაქტობრივი მდგომარეობიდან.ამ
გარემოების გამომწვევ მიზეზს არააქ მნიშვნელობა.შენობის ფაქტობრივი მდგომარეობა
შესაძლებელია საფრთხის წარმოშობის ერთადერთი გარემოება არც იყოს. მოთხოვნის უფლება
მაშინაცაა,თუ ბუნების ძალების ზემოქმედებით შენობის ჩამოქცევის საფრთხე
განსაკუთრებულად იზრდება. ;;;; იკრძალება რამდენიმე მიწის ნაკვეთზე გამდინარე წყლებისა
და მიწისქვეშა მიმართულების შეცვლა,ამ წყლებით მანიპულირება,რომელმაც სხვა მიწის
ნაკვეთზე წყლის რაოდენობის შემცირება ან ხარისხის გაუარესება გამოიწვია;; აკრძალულია
მდინარეთა ბუნებრივი დინების ხელყოფა.
მოთხოვნის უფლება მიმართულია საფრთხის თავიდან ასაცილებლად შენობის მესაკუთრის
მიერ აუცილებელ ღონისძიებათა გატარებისკენ.ასეთი ღონისძიება შეიძლება იყოს: შენობის
გამაგრებითი სამუშაოები ან შენობის მთლიანად ან მხოლოდ ნაწილის დანგრევა.

მეზობელი ნაკვეთის მესაკუთრის უფლება ნაყოფზე

1. თუ ხის ან ბუჩქის ნაყოფი მეზობელ მიწის ნაკვეთზე დავარდა, იგი ჩაითვლება ამ ნაკვეთის
ნაყოფად.
2. მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს შეუძლია მოჭრას იმ ხის ან ბუჩქის ფესვები, ტ ოტები, რ ომლებიც მ ის
ნაკვეთზე გადავიდა.
 მიწის ნაკვეთზე დავარდნა ნიშნავს,რომ მოხდა ნაყოფის განცალკევება ხისგან ან ბუჩქისგან და ამის
შედეგად შეაღწია მან მეზობელ მიწის ნაკვეთზე.განცალკევებამდე ნაყოფი იმ პირის საკუთრებაა,ვისი
საკუთრებაც არის ხე ან ბუჩქი. ხის ან ბუჩქის მესაკუთრეს არაქ მეზობლის მიწის ნაკვეთზე შესვლის
უფლება ნაყოფის განცალკევების მიზნით.თუ ნაყოფის ვარდნა მეზობლის ზემოქმედების შედეგია,ეს
მეზობელი ვერ მოიპოვებს საკუთრებას,გარდა იმ შემთხვევისა,როცა მას ნაყოფის დაკრეფის უფლება
მინიჭებული აქვს ხის მესაკუთრისაგან.

მიწის ნაკვეთის მესაკუთრე უფლებამოსილია,მოჭრას იმ ხის ან ბუჩქის ფესვები,ტოტები,რომლებიც მის

ნაკვეთზე გადავიდა.ნორმის მიზნებიდან გამომდინარე უნდა მოხდეს იმ შემთხვევეზე,როდესაც
ფესვებისა და ტოტებისგან მეზობლის მიწის ნაკვეთით სარგებლობის ხელშეშლა ხდება ან მესაკუთრის
უფლება მნიშვნელოვნად ირღვევა.სხვა შემთხვევაში ეს იქნებოდა უფლების ბოროტად გამპყენება.

ფულადი კომპენსაცია თმენის ვალდებულებისათვის

1. თუ მიწის ნაკვეთის მესაკუთრე მშენებლობის დროს გ ანზრახვი ს გ არეშე გადასცდა მ ეზობელი

ნაკვეთის საზღვრებს, მეზობელი ნაკვეთის მესაკუთრემ ეს უნდა ითმინოს, გარდა ი მ შემთხვევ ების ა,
როცა ამის წინააღმდეგ წინასწარ ან შეტყობისთანავე განაცხადა.
2. საზღვრის დამრღვევი მეზობელი ვალდებულია გადაიხადოს ფ ულადი კომპენს აცია, რ ომელიც
ყოველწლიურად წინასწარ უნდა იქნეს გადახდილი.

1.მშენებლობა-- როცა მეზობელი მიწის ნაკვეთის საზღვრების დარღვევა მოხდა მშენებლობის

შედეგად შესაძლოა საკუთრების შეზღუდვა.მიზნებიდან გამომდინარე „მშენებლობის „ ცნება
ფართოდ არ უნდა იქნეს გაგებული,წინააღმდეგ შემთხვევაში გვექნებოდა საკუთრე ბის
შინაარსის შეზღუდული გაგება; მშენებლობა მოიცავს არა მხოლოდ შენობებს,რომელიც
მიწასთან მყარადაა დაკავშირებული,არამედ ნებისმიერი ტიპის ნაგებობებს,მათ შორის
ისეთს,რომელიც მხოლოდ დროებითი სარგებლობისათვის არის აგებული,მაგრამ მიწის
ნაკვეთთან დროებით მყარად არის დაკავშირებული.უნდა შეიქმნას მშენებლობის შედეგად
ერთიანი ნივთი.
2. საზღვრის დარღვევა----- საზღვრის დარღვევითაა განხორციელებული მშენებლობა,ღუ
შენობის ნაწილი მეზობელი მიწის ნაკვეთზე არის განვითარებული ან მეზობელი ნაკვეთის
სივრცეში მდებარეობს. მაგ: სახლის აივანი.საზღვრის დარღვევის ქმედება განხორციელებული
უნდა იყოს მიწის ნაკვეთის მესაკუთრის მიერ.თუ მესამე პირი მშენებლობას განახორციელებს
მიწის ნაკვეთის მესაკუთრის თანხმობით მასზე ვრცელდება ეს მუხლი.
მესაკუთრის ქმედება განხორციელებული უნდა იყოს გაყფრთხილებლობით ან განზრახი
ბრალის გარეშე. გაუფრთხილებლობით მოქმედებს პირი,რომელიც არღვევს აუცილებელი
წინდახედულების ნორმას და მშენებლობის განხორციელებას.
ნორმის მიხედვით,მეზობელი ნაკვეთის მესაკუთრემ ეს უნდა ითმინოს,გარდა იმ
შემთხვევებისა,როცა ამის წინააღმდეგ წინასწარ ან შეტყობისთანავე განაცხადა,მეზობლის
საწინააღმდეგო განცხადება შეიძლება დასაბუთების გარეშეც განხორციელდეს.საწინააღმდეგო
განცხადების განუცხადელობის შემთხვევაში,წარმოიშობა მეზობელი მიწის ნაკვეთის
მესაკუთრეს თმენის ვალდებულება.
აუცილებელი გზა

1. თუ მიწის ნაკვეთს არა აქვს ჯეროვანი გამოყენებისათვის აუცილებელი კავშირი ს ა ჯარო გზებთან,
ელექტრო, ნავთობის, გაზისა და წყალმომარაგების ქსელთან, მაშინ მესაკუთრეს შეუძ ლია მ ეზობელს
მოსთხოვოს, რომ მან ითმინოს მისი მიწის ნ აკვეთ ის გ ამოყენება ა მგვარი ა უცილებელი კა ვშირ ის
უზრუნველსაყოფად . იმ მეზობლებს, რომელთა ნაკვეთზედაც გადის აუცილებელი გზა ან
გაყვანილობა, უნდა მიეცეთ შესაბამისი კომპენსაცია, რომელიც, მ ხარ ეთა შეთა ნხმებით, შეი ძლება
ერთჯერადი გადახდით გამოიხატოს.
2. აუცილებელი გზის ან გაყვანილობის თმენის ვალდებულება არ წარმოიშობა, თუკი უკვე არსებული
დაკავშირება მიწის ნაკვეთისა გაუქმდა მესაკუთრის თვითნებური მოქმედებით.

*****
აუცილებელი გზა უნდა ემსახურებოდეს მიწის ნაკვეთის ჯეროვან გამოყენებას,ეს
განისაზღვრება მიწის ნაკვეთზე საქმიანობის ფაქტობრივი საჭიროებების
მიხედვით.მნიშვნელობა არ აქვს მიწის ნაკვეთის მესაკუთრის მხოლოდ პიროვნულ
შეხედულებებს,სუბიექტურ მიზანშეწონილობასა და არჩევანს.ნაკვეთის ჯეროვანი გამოყენება
უნდა შეესაბამებოდეს მიწის ნაკვეთის მიზნობრივ გამოყენებასა და ბუნებრივ ტექნოლოგიურ
გარემოებებს
*****
აუცილებელი კავშირის უზრუნველყოფა--- გულისხმობს ნივთის ასეთი უფლებით
დატვირთვას მხოლოდ აუცილებლობის შემთხვევაში ანუ ობიექტური გარემოება წარმოშობს
სხვისი ნივთით სარგებლობის აუცილებლობას.აუცილებელი კავშირი მკაცრი კრიტერიუმებით
უნდა განისაზღვროს.
****
ნორმის მიხედვით,აუცილებელი გზის მოთხოვნის მფლობელი არის იმ მიწის ნაკვეთის
მესაკუთრე,რომელსაც არ აქვს საჯარო ქსელებთან კავშირი.;;;;; აუცილებელი თმენის
ვალდებულება აქვს ყველა იმ მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს,რომელზეც შესაძლებელია საჯარო
ქსელებთან დაკავშირება.

--- მოთხოვნის მფლობელს არა აქვს უფლება,მოითხოვოს აუცილებელი გზის გაყვანა მხოლოდ
მისი ინტერესების გათვალისწინებით.მას არ აქვს არჩევანის თავისუფლება,თუ შესაძლებელია
აუცილებელი გზის გაყვანა სხვადასხვა მიწის ნაკვეთებზე გავლით,მაგრამ გათვალისწინეულ
უნდა იქნეს ყველა მიწის ნაკვეთის მესაკუთრის ინტერესები,მათი მდებარეობა და ფაქტობრივი
გარემოებები.
---- პირს,რომლის მიწის ნაკვეთებზეც აუცილებელი გზა გავა,აქვს კომპენსაციის გადახდის
მოთხოვნის უფლება,რაც მხარეთა შეთანხმებით,შეიძლება ერთჯერადი გადახდით
გამოიხატოს.კომპენსაციის მოცულობა განისაზღვრება ნაკვეთის გამოყენების მიხედვით და არა
აუცილებელი გზის სარგებლიანობის საფუძველზე.

2.აუცილებელი გზის ან გაყვანილობის გამო თმენის ვალდებულება არ წარმოიშობა,თუკი უკვე

არსებული დაკავშირება მიწის ნაკვეთისა გაუქმდა მესაკუთრის თვითნებური მოქმედებით.
პირი,რომელიც თავისი ქმედებით,თავისუფალი ნების საფუძველზე,წყვეტს მიწის ნაკვეთის
დაკავშირებას საჯარო ქსელებთან,არ საჭიროებს დაცვას სხვა მესაკუთრის ინტერესების
ხარჯზე. პრობლემაა მიწის ნაკვეთის ნაწილის გაყიდვის შემთხვევები,როდესაც გაყიდული
ნაწილზე არ არსებობს საჯარო ქსელებთან კავშირი.
სასაზღვრო მიჯნის აღმართვის მოვალეობა

1. მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს შეუძლია მეზობელი ნაკვეთის მესაკუთრეს მოსთხოვოს მონაწილეობის

მიღება მყარი სასაზღვრო მიჯნის აღმართვაში, ან უკვე არსებული, მაგრამ წაშლილი ან დაზი ანებული
მიჯნის აღდგენაში. გამიჯვნის ხარჯები მეზობლებს შორის თანაბრად ნაწილდება, თუ
ურთიერთშეთანხმებით ან სხვა სამართლებრივი ურთიერთობით სხვა რამ არ არის დადგენილი.
2. თუ შეუძლებელია ზუსტი საზღვრის დადგენა, მაშინ გასამიჯნავად გადამწყვეტი მნიშვნელობა ა ქვ ს
მეზობლების ფაქტობრივ მფლობელობას. თუ შეუძ ლებელია ფ აქტობრივი მ ფ ლობელობის ზ უსტი
დადგენა, მაშინ სადავო ნაკვეთი თანაბრად განაწილდება ნ აკვ ეთებს შორ ის. თ უკი ე ს გა ნაწილება
იწვევს უსამართლო შედეგებს, მაშინ ერთ-ერთი მხარის განცხადების საფუძველზე საზღვარს დაადგენს
სასამართლო.

1.ნორმის წინაპირობა ისაა,რომ სასაზღვრო მიჯნა მეზობელ მიწის ნაკვეთებს შორის არ

არსებობს,ან იგი არსებობს,მაგრამ წაშლილი ან დაზიანებულია,დაზიანების ან არარსებობის
მიზეზს არსებითი მნიშვნელობა არ აქვს.მოთხოვნის უფლების საგანია მყარი სასაზღვრო
მიჯნის აღმართვა,როგორებიცაა:რკინის,ბეტონის ან ქვის ღობე.მეზობელი მიწის ნაკვეთების
სასაზღვრო გამიჯვნა სადავო არაა.
მოთხოვნის უფლების მფლობელია მხოლოდ მიწის მესაკუთრე.თუ მიწის ნაკვეთზე არსებობს
რამდენიმე პირის თანასაკუთრება,მაშინ თითოეულ თანამესაკუთრეს შეუძლია მოითხოვოს
მეზობელი მიწის ნაკვეთის მესაკუთრისაგან სასაზღვრო მიჯნის აღმართვა.მოთხოვნის
უფლების მოწინააღმდეგე მხარეა მეზობელი მიწის ნაკვეთის მესაკუთრე.

2.ნორმის წინაპირობაა,რომ მიწის ნაკვეთებზე საკუთრების დამდგენი სასაზღვრო მიჯნა არ

არსებობს.ნაკვეთების გამიჯვნა უნდა განხორციელდეს მესაკუთრეთა ფაქტობრივი
მფლობელობის საფუძველზე,ხოლო თუ შეუძლებელია ფაქტობრივი მფლობელობის ზუსტი
დადგენა,მაშინ სადავო ნაკვეთი თანაბრად გადანაწილდება ნაკვეთებს შორის.ფაქტობრივი
მფლობელობის დადგენის შემთხვევაში,ივარაუდება პირის საკუთრების არსებობაც,თუ ეს
განაწილება უსამართლოა,მაშინ ერთ-ერთი მხარის განცხადების საფუძველზე საზღვრას
დაადგენს სასამართლო.მესაკუთრეებს შეუძლიათ საზღვრის ხელშეკრულებით დადგენა.

სასაზღვრო ნაგებობით სარგებლობის უფლება

1. თუ მიწის ორი ნაკვეთი ერთმანეთისაგან გამიჯნულია ღობით ა ნ ს აზღვრად გ ამოყენ ებული ს ხვა
ნაგებობით, ივარაუდება, რომ მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეებს აქვთ თანაბარი უფლება ისა რგებლონ ა მ
ნაგებობით, თუკი ნაგებობის გარეგნული მხარე პირდაპირ არ მიუთითებს, რ ომ ი გი მ ხოლოდ ე რ თ-
ერთი მეზობლის საკუთრებაა.
2. თუ ორივე მეზობელი უფლებამოსილია ერთობლი ვად ი სარგებლოს ს ა ზღვრად გ ამოყენ ებული
ნაგებობით, თითოეულ მათგანს შეუძლია ნაგებობა მხოლოდ ი სე გ ამოიყენოს , რომ ა მით ხ ელი ა რ
შეუშალოს მეორე მეზობელს თანასარგებლობაში.
3. ნაგებობის მოვლისა და შენახვის ხარჯები მეზობლებს შორის თანაბრად ნაწილდება.
4. ვიდრე ერთ-ერთი მეზობელი დაინტერესებულია ამ სასაზღვრო ნაგებობის არსებობით,
დაუშვებელია მისი აღება ან შეცვლა მეზობლის თანხმობის გარეშე.

1. ნორმა გამოიყენება ბუნებრივად არსებული ან ადამიანის მიერ აღმართული

ღობის,ასევე,საზღვრად გამოყენებულ ნაგებობათა საკითხთან დაკავშირებით.ასეთი ნაგებობა
შეიძლება იყოს კედელი,არხი,ჭა. ღობე ან ნაგებობა განლაგებული ნუნდა იყოს მომიჯნავე
მიწის ნაკვეთებზე და მისი სარგებლობა შესაძლებელი.ნორმა არ გამოიყენება თუ ნაგებობა
აშკარად ერთი მხარის ნაკვეთზეა.
სამართლებრივი შედეგი უნდა იყოს ღობით ან საზღვრად გამოყენებული სხვა ნაგებობით
საერთო სარგებლობის უფლებამოსილება.ეს არსი კი მეორე მესამე ნორმით განისაზღვრება.
ღობის ან საზღვრად გამოყენებული სხვა ნაგებობის საერთო სარგებლობის პირობები
განისაზღვრება ნაგებობის მიზნობრივი დანიშნულებისა და მდგომარეობის მიხედვით.

ნაგებობის მიზნობრივი დანიშნულებიდან გამომდინარეობს,მესაკუთრის

ვალდებულება,შეაკეთოს ან გაარემონტოს იგი,ან განახორციელოს მისი გამაგრების
სამუშაოები.არამიზნობრივი დანიშნულებით გამოყენებისას კი შეუძლია მეზობელის ნაკვეთის
მესაკუთრეს გამოიყენოს ხელშეშლის აღკვეთა.
ნაგებობის მოვლისა და შენახვის ხარკები თანაბრად ნაწილდება.იმ შემთხვევაში,თუ ხარჯები
გამოწვეულია მხოლოდ ერთ-ერთი მეზობლის ბრალეული ქმედების შედეგად,მაშინ ხარჯების
ანაზღაურებაც მას ეკისრება.მეზობლებს მხოლოდ ერთობლივი გადაწვეტილებით
შეუძლიათ,ნაგებობა შეცვალონ ან საერთოდ აიღონ.
 მუხლი 186. მოძრავ ნივთზე საკუთრების შეძენის საფუძვლები

1. მოძრავ ნივთზე საკუთრების გადასაცემად აუცილებელია, რომ მესაკუთრემ ნამდვილი

უფლების საფუძველზე გადასცეს შემძენს ნივთი.
[ 1 1 . ბავშვის საკუთრებაში არსებული 1 000 ლარზე მეტი ღირებულების მოძრავი ნივთის
მისი მშობლის ან სხვა კანონიერი წარმომადგენლის მიერ განკარგვა დასაშვებია ბავშვის
საუკეთესო ინტერესების შესაბამისად, სასამართლოს თანხმობის საფუძველზე. (ამოქმედდეს
2020 წლის 1 ივნისიდან)]
2. ნივთის გადაცემად ითვლება: შემძენისათვის ნივთის ჩაბარება პირდაპირ მფლობელობაში;
არაპირდაპირი მფლობელობის გადაცემა ხელშეკრულებით, რომლის დროსაც წინა მესაკუთრე
შეიძლება დარჩეს პირდაპირ მფლობელად; მესაკუთრის მიერ შემძენისათვის მესამე პირისაგან
მფლობელობის მოთხოვნის უფლების მინიჭება.
საკუთრების უფლების გადაცემა თანამედროვე სამართლის მეცნიერების სადავო საკითხია და
სხვადასხვა სამართლებრივი სისტემა განსხვავებულად გვთავაზობს კონსტრუქციებს:
1. კონსესუალური (ან ერთიანობის) პრინციპი ----- ყველაზე მარტივი პრინციპია და აღნიშნავს
მხარეთა კონსესუსს,როგორც საკუთრების გადაცემის საფუძველს ანუ მოძრავ ნივთებზე
საკუთრების გადაცემა ხორციელდება მხარეთა შორის გაფორმებული ხელშეკრულების
საფუძველზე და ნივთის ფაქტობრივ მფლობელობაში გადაცემა არაა აუცილებელი
წინაპირობა.გავრცელებულია ფრანგულ სამართალში.შემძენზე საკუთრების უფლების
გადაცემა ხდება ხელშეკრულების დადების მომენტიდან./// მაგ: სანამ ნივთის გადაცემა
მოხდება შემძენზე. მანამდე თუ ნივთს რაიმე შეემთხვევა განადგურდება რისკის მატარებელია
შემძენი. ეს პრინციპი მოქმედებდა საბჭოთა სინამდვილეშიც და გვხვდება საბჭოთა
სამოქალაქო კოდექსში.
2. გამიჯვნის პრინციპი---- ეს პრინციპი ერთმანეთისგან მიჯნავს ვალდებულებით-
სამართლებრივ გარიგებას და სანივთო გარიგებას.ეს პრინციპი გვეუბნება,რომ
ვალდებულებით-სამართლებრივი გარიგება არის ის გარიგება ,რომლის საფუძველზეც ერთმა
პირმა მეორე პირს დაუთმო საკუთრების უფლება ხოლო სანივთო გარიგება არის ამ
მავალდებელი გარიგების შესასრულებლად დადებული გარიგება.სანივთო გარიგების
საფუძველზე ხდება ამ დათმობილი უფლების განკარგვა, შეთანხმება გადაცემის
შესახებ.აუცილებელია ვალდებულებით სამართლებრივი გარიგების(კაუზალური გარიგება)
საფუძველზე სანივთო გარიგების დადება და ბოლოს მოხდება გადაცემა.
3. აბსტრაქციის პრინციპი--- გაბატონებულია გერმანულ სამართალში.აბსტრაქციის პრინციპით
გამოკვეთილია ურთიერთმიმართება ვალდებულებითი და სანივთო გარიგებისა.ამ პრინციპის
თანახმად,სანივთო გარიგება არის ავტონომიური გარიგება.სანივთო გარიგება მართალია
მიზეზობრივად დაკავშირებულია მავალდებელ გარიგებასთან ,მაგრამ სანივთო გარიგებას
მავალდებელი გარიგებისგან დამოუკიდებლად (მაშინ,როცა მავალდებელი გარიგება ბათილია)
შეუძლია გამოიწვიოს გამიზნული შედეგები.ეს შედეგი საკუთრების წარმოშობაა.
მაშასადამე,თუ მავალდებელი გარიგება იქნება ბათილი,მაგრამ სანივთო გარიგება ნამდვილი
ეს სანივთო გარიგება საკმარისი იქნება იმისათვის,რომ საკუთრების უფლება შემძენზე
გადავიდეს.სანივთო გარიგება აბსტრაქტირებულია ,განყენებულია ვალდებულებითი
გარიგებისგან და ის დამოუკიდებლად იწვევს შედეგებს.აბსტრაქციის პრინციპი მოქმედებს იქ
სადაც არის გამიჯვნის პრინციპი.აბსტრაქციის პრინციპი სავინის სახელს უკავშირდება.
4.ტრადიციის სისტემა-- მოძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების წარმოშობისთვის არაა
საკმარისი ვალდებულებითსამართლებრივი გარიგების დადება,საჭიროა,დამატებით ნივთის
შემძენის მფლობელობაში გადაცემა.ანუ საჭიროა შეთანხმებასთან ერთად რეალიზაციაც.
6. კაუზალობის პრინციპის მიხედვით, მიუხედავად იმისა, რომ სანივთო გარიგება
გამიჯნულია ვალდებულებითისაგან, ეს უკანასკნელი მაინც არის მისი ნამდვილობის
წინაპირობა, მისი კაუზა – ვალდებულებითი გარიგების ნამდვილობის გარეშე შ ეუძლებელია
საკუთრების გადაცემაც.
მოძრავ ნივთებზე საკუთრების გადასაცემად აუცილებელი წინაპირობაა ნამდვილი უფლება და
ამ უფლების საფუძველზე განხორციელებული რეალაქტი - ნივთის შემძენისათვის ფაქტობრივ
მფლობელობაში გადაცემა. აშკარად ჩანს,რომ გადაცემა საკმარისია იმისათვის,რომ საკუთრების
უფლება შემძენზე წარმოიშვას. ამ გადაცემას წინ უძღვის კაუზალური-- ვალდებულებით-
სამართლებრივი გარიგება.ანუ ვალდებულებითი გარიგებით ხდება საკუთრების
დათმობა,მაგრამ ამის შემდეგ გადაცემაა საჭიროა.გადაცემა ეს არის რეალური
აქტი(ფაქტობრივი მოქმედება).

1.ნივთის მესაკუთრე-- მოძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების გადაცემისათვის უფლებამოსილ

პირად კოდექსი ნივთის მესაკუთრეს განსაზღვრავს.ნივთის მესაკუთრის გარდა,სამოქალაქო
კოდექსი შესაძლებლად უშვებს,რომ საკუთრების უფლების გადაცემა განახორციელონ მესამე
პირებმაც.მაგ: მესაკუთრის წინასწარი თანხმობით ან მესაკუთრის შემდგომი თანხმობით.
2. ნამდვილი უფლება-- საკუთრების გადაცემა უნდა განხორციელდეს ნამდვილი უფლების
საფუძველზე.ნამდვილი უფლება შეიძლება იყოს ნამდვილი სამართლებრივი საფუძველი.მაგ:
ნამდვილი ვალდებულებითსამართლებრივი გარიგების საფუძველზე წარმოშობილი უფლება
და არა სანივთო უფლება.საკუთრების გადაცემას შეიძლება ჰქონდეს სხვა საფუძველიც
,რომელიც გამომდინარეობს კანონიდან. ანუ ნამდვილი უფლება მოიცავს არა მხოლოდ
ვალდებულებითსამართლებრივ გარიგებას,არამედ ნამდვილი სამართლებრივი
ურთიერთობის საფუძველზე წარმოშობილ უფლებას.
3. ნივთის გადაცემა-- მესაკუთრემ ნივთი უნდა გადასცეს შემძენს.ზოგადად გადაცემა ნიშნავს
ნივთის შემძენისათვის პირდაპირი მფლობელობის მინიჭებას.ნივთის გადაცემა ეს არის
რეალური აქტი.ნივთის ფაქტობრივ გადაცემას თან სდევს მხარეების კონსესუსი: მესაკუთრის
მიერ მფლობელობის გადაცემის ნება და შემძენის მიერ მფლობელობის მიღების ნება.ნივთის
გადაცემად ითვლება:
ა) ყველაზე მარტივი შემთხვევაა-- შემძენისათვის ნივთის პირდაპირი მფლობელობის
ჩაბარება.თუ მფლობელობის გადაცემის ნება მესაკუთრის მიერ არაა გამოვლენილი,არ იქნება
საკუთრების გადაცემის საფუძველი.
ბ) არაპირდაპირი მფლობელობის გადაცემა ხელშეკრულებით,რომლის დროსაც წინა
მესაკუთრე შეიძლება დარჩეს პირდაპირ მფლობელად---- აქ მთავარია ის,რომ დადებულია
ხელშეკრულება ,რომლის საფუძველზეც თავდაპირველ მესაკუთრეს აქვს ნივთზე ფლობის
უფლება განსაზღვრული დროით.
გ)მესაკუთრის მიერ შემძენისათვის მესამე პირისაგან მფლობელობის მოთხოვნის უფლების
მინიჭება--- სამოქალაქო კოდექსი იცნობს მფლობელობის უფლების დათმობას.ნორმის
წინაპირობაა მესამე პირის მფლობელობა ნივთზე.მესამე პირი შეიძლება ფლობდეს ნივთს
როგორც პირდაპირ ,ისე არაპირდაპირ.ნორმის თანახმად,მნიშვნელოვანია თავდაპირველი
მესაკუთრის მიერ ნივთზე მფლობელობის დაკარგვა.
საკუთრების გადაცემის განსაკუთრებული შემთხვევები:
1.საკუთრების გადაცემა დავალების საფუძველზე-
2.თანამფლობელობა--- იმ შემთხვევაში,თუ ნივთზე რამდენიმე პირის თანამფლობელობა
არსებობს,მაშინ საჭიროა,რომ ნივთის გადაცემის პროცესში ყველა თანამფლობელი
მონაწილეობდეს.წინააღმდეგ შემთხვევაში,სახეზე იქნება მესაკუთრის ნების წინააღმდეგ მისი
მფლობელობიდან ნივთის სხვაგვარად გასვლა.
3.შემძენის მიერ ნივთზე მფლობელობის ცალმხრივად მოპოვება-- არის ნივთის გადაცემა,თუ
ნივთის მესაკუთრე შემძენის მფლობელობაზე თანხმობას განაცხადებს.შემძენის მიერ ნივთზე
მფლობელობის ცალმხრივად მოპოვების შემთხვევაში სახეზეა ობიექტური წინაპირობე ბი--
შემძენის მიერ ნივთზე ფაქტობრივი ბატონობა,მაგრამ არა სუბიექტური წინაპირობა ---
მესაკუთრის თანხმობა მფლობელობის მოპოვებაზე.

მუხლი 187. კეთილსინდისიერი შემძენი

1. შემძენი ხდება ნივთის მესაკუთრე მაშინაც, როცა გამსხვისებელი არ იყო ნივთის

მესაკუთრე, მაგრამ შემძენი ამ ფაქტის მიმართ კეთილსინდისიერია. კეთილსინდისიერად ა რ
ჩაითვლება შემძენი, თუ მან იცოდა ან უნდა სცოდნოდა, რომ გამსხვისებელი არ იყო
მესაკუთრე. კეთილსინდისიერების ფაქტი უნდა არსებობდეს ნივთის გადაცემამდე.
2. კეთილსინდისიერი შემძენი ვერ გახდება ნივთის მესაკუთრე, თ უ ე ს ნ ივთი მესაკუთ რემ
დაკარგა, მას მოჰპარეს, ან მისი ნების წინააღმდეგ სხვაგვარად გავიდა მისი მფლობელობიდან,
ანდა შემძენმა ის უსასყიდლოდ მ იიღო. ე ს შ ეზღუდვები ა რ მ ოქმედებს ფ ულის, ფ ა სიანი
ქაღალდებისა და აუქციონზე გასხვისებული ნივთების მიმართ.

აუცილებელი წინაპირობაა,გამსხვისებელმა შემძენს ნივთი გადასცეს მფლობელობაში

ნამდვილი უფლების საფუძველზე.
ნივთის გამსხვისებელმა ნივთზე მფლობელობა სრულად უნდა დაკარგოს და შემძენმა
მფლობელობა უნდა მოიპოვოს.ასევე მხარეებმა უნდა მიაღწიონ კონსესუსს მფლობელობის
გადაცემის შესახებ.ნორმის მიხედვით,შემძენის კეთილსინდისიერების ფაქტი უნდა
არსებობდეს ნივთის გადაცემამდე.
შემძენი არ არის კეთილსინდისიერი- თუ მან იცოდა , ან უნდა სცოდნოდა,რომ გამსხვისებელი
არ იყო მესაკუთრე.
ა) არაკეთილსინდისიერია შემძენი,როდესაც მან იცის,რომ გამსხვისებელი არაა ნივთის
მესაკუთრე
ბ) არაკეთილსინდისიერია შემძენი,როდესაც მას „უნდა სცოდნოდა“ ,რომ გამსხვისებელი არ
იყო მესაკუთრე.ამ შემთხვევაში სახეზეა უხეში გაუფრთხილებლობა.პირი მოქმედებს უხეში
გაუფრთხილებლობით,როდესაც იგი,კონკრეტულ შემთხვევაში,ყურადღების მიღმა ტოვებს იმ
გარემოებებს,რომლებზეც თითოეული ადამიანი გაამახვილებდა ყურადღებას.(მაგ: როცა იგი
არ გამოიკვლევს გამსხვისებლის უფლებამოსილებას მაშინ,როცა მოცემულია საეჭვო
გარემოებები.
თუმცა შემძენი ხდება ნივთის მესაკუთრე მაშინ,როცა გამსხვისებელი არ იყო ნივთის
მესაკუთრე,მაგრამ შემძენი ამ ფაქტის მიმართ კეთილსინდისიერია.როგორც უკვე ვთქვით
კეთილსინდისიერების ფაქტი უნდა არსებობდეს ნივთის გადაცემამდე.პირი,რომელიც
სადავოს ხდის მოძრავ ნივთზე საკუთრების კეთილსინდისიერ შეძენას,ვალდებულია
,დაამტკიცოს შემძენის არაკეთილსინდისიერება.შემძენის არაკეთილსინდისიერების ფაქტი
არის საკუთრების შეძენის დამაბრკოლებელი ფაქტი.

2.ნივთის გასვლა მესაკუთრის მფლობელობიდან ნიშნავს,რომ მესაკუთრემ დაკარგა ნივთზე

პირდაპირი ან არაპირდაპირი მფლობელობა.ნორმის მიხედვით ნივთის მფლობელობიდან
გასვლა მესაკუთრის ნების საწინააღმდეგოდ უნდა განხორციელდეს.ეს გზა შეიძლება იყოს--
დაკარგვა,მოპარვა,სხვაგვარად გასვლა ან შემძენის მიერ უსასყიდლოდ მიღება). ანუ
მესაკუთრის ბუნებრივი ნების საწინააღმდეგოდ ნივთის მფლობელობიდან გასვლა გამოიწვევს
შემძენის არაკეთილსინდისიერებას.შეცდომით ან მოტყუებით დროს შესაძლებელია.მაგრამ
ასევე მესაკუთრის ნების საწინააღმდეგოდ უნდა მივიჩნიოთ ძალადობა ან მუქარა.

ეს მუხლი გამოიყენება იმ შემთხვევებზე,როდესაც მესაკუთრემ ნივთი მფლობელობაში

გადასცა სხვა პირს დროებით განსაზღვრული სამართლებრივი ურთიერთობის
საფუძველზე.სამართლებრივად პრობლემას არ ქმნის ის შემთხვევა,როდესაც მჭერი ნივთზე
ფაქტობრივ მფლობელობას დაამაყრებს, ან იგი ნივთს გაასხვისებს. ამ მუხლით საკუთრების
კეთილსინდისიერი შეძენა დაუშვებელია,თუ შემძენი ნივთს უსასყიდლოდ მიიღებს.მაგ:
ჩუქების ხელშეკრულების საფუძველზე.

შესაძლებელია ფულისა და ფასიანი ქაღალდების კეთილსინდისიერი შეძენა.ფული არის

სახელმწიფოს მიერ დადგენილი გადახდის ერთადერთი კანონიერი საშუალება. აქ
იგულისხმება ბანკნოტები და მონეტები,რომლებიც მიმოქცევაშია და არა მაგ:
კოლექცია.ნორმის თანახმად შესაძლებელია ასევე საწარმდგენელო ფასიანი ქაღალდების (მაგ:
კინოს ან სამგზავრო ბილეთი) კეთილსინდისიერი შეძენა.

ამ მუხლში დასახელებული გარემოებების მიუხედავად,კეთილსინდისიერი მფლობელობა

დაშვებულია ,თუ შემძენმა მოძრავი ნივთი შეიძინა აუქციონზე.

მუხლი 188. პირობადებული საკუთრება

1. თუ გამსხვისებელმა პირობად დათქვა საკუთრების გადასვლა შემძენზე მ ხოლოდ ნივთის

საფასურის გადახდის შემდეგ, ივარაუდება, რ ო მ ს აკუთ რება გ ადავა შემძენზე ს აფასურის
სრულად გადახდის შემდეგ. თუ შემძენი გააჭიანურებს საფასურის გადახდას, ხოლო
გამსხვისებელი უარს ი ტყვის ხელ შეკ რულებაზე, უ კ ვე ო რ მხრივად გ ანხორციელებული
შესრულება მხარეებმა უნდა დააბრუნონ.
2. პირველ ნაწილში აღნიშნული პირობა შესრულებულად ითვლება მაშინაც, თუ
გამსხვისებელი ნებისმიერი სხვა გზით, ვიდრე საფასურის გადახდაა, დ აკმაყო ფილდება, ა ნ
თუ შემძენი მიუთითებს მოთხოვნის ხანდაზმულობაზე.

პირობადებული საკუთრება
შესაძლებელია გადაცემული იყოს ვალდებულებით-სამართლებრივი კაუზალური გარიგების
საფუძველზე ნივთი,მაგრამ საკუთრების უფლება არ იყოს გადაცემული.საკუთრების უფლების
გადაცემა დაკავშირებული შეიძლება იყოს გარკვეულ პირობასთან.შესრულდება პირობა
საკუთრების უფლება საბოლოოდ გადაცემულად ჩაითვლება მყიდველზე,არ შესრულდება
პირობა -- არ ჩაითვლება გადაცემულად.მხარეები აღსდგებიან თავდაპირველ
მდგომარეობაში(მოხდება ერთგვარი რესტიტუცია).პირობადებული საკუთრების შემთხვევა
არის ერთგვარი გამონაკლისი ზოგადი წესიდან. პირობადებული საკუთრება უკავშირდება
ნივთის განვადებით ნასყიდობას.505 მუხლის თანახმად-- განვადებით ნასყიდობისას
გამყიდველი ვალდებულია გადასცეს ნივთი მყიდველს ფასის გადახდამდე.ნივთის ფასის
გადახდა მყიდველის მიერ ხდება ნაწილ-ნაწილ დროის განსაზღვრულ შუალედში.ამდაგვარი
გარიგება უნდა არსებობდეს,რომ ჩვენ მივიღოთ პირობადებული საკუთრება,მაგრამ
პირობადებული საკუთრება იდენტური არაა.
გამყიდველსა და მყიდველს შორის ხდება პირობაზე შეთანხმება.წმინდა განვადებით
ნასყიდობა არის პირობის გარეშე,თუმცა თუ იქ გაჩნდა პირობა მხარეთა შეთანხმებით,რომ
საკუთრების უფლება გადავა მხოლოდ ფასის სრულად გადახდის შემდეგ ამ შემთხვევაში
სახეზე გვექნება პირობადებული საკუთრება.გამყიდველი კვლავაც რჩება ნივთის
მესაკუთრედ,მაგრამ მყიდველი ხდება პირობადებული საკუთრების უფლების მქონე.
განვადებითი ნასყიდობის საფუძველზე მიუხედავად იმისა,რომ ფასის გადახდა მოგვიანებით
ხდება ნივთის გადაცემა გულისხმობს საკუთრების უფლების გადაცემას მყიდველზე.--
მყიდველი მესაკუთრეა.თუ მყიდველი ფასს არ გადაიხდის მას დაავალდებულებენ ფასის
გადახდაზე.ნივთის უკან წამოღების უფლება გამყიდველს არა აქვს.
პირობადებული საკუთრებისას-- ხელშეკრულებაში არსებული პირობა მიგვანიშნებს,რომ
ნივთი ჯერ არაა მყიდველის სრული საკუთრება.სრული მესაკუთრეობა დამოკიდებულია
პირობის შესრულებაზე.მესაკუთრე გამყიდველია და არაპირდაპირი მფლობელიც.ხოლო
მყიდველი გახლავთ პირდაპირი მფლობელი.
თუ შემძენი თანხის გადახდას გააჭიანურებს ,ხოლო გამსხვისებელი უარს იტყვის
ხელშეკრულებაზე,უკვე ორმხრივად განხორციელებული შესრულება მხარეებმა უნდა
დააბრუნონ.-- ანუ სახეზე იქნება ორმხრივი რესტიტუცია.
პირობადებული საკუთრების ნორმა გამოიყენება მხოლოდ მოძრავ ნივთებზე.
პირობადებული საკუთრება შეიძლება შეწყდეს მხარეთა შეთანხმებით ან გარიგების
შეცილების შემთხვევაში:
მხარეთა შეთანხმებით შეწყვეტისას,ნივთის საფასურის გადახდის პირობა აღარ
მოხდება.პირობადებული საკუთრების განკარგვა ხდება იმავე წესების მიხედვით,როგორც
ნივთზე საკუთრების უფლებისა.
პირობა შესრულებულად ითვლება მაშინაც,თუ გამსხვისებელი ნებისმიერი სხვა გზით
დაკმაყოფილდება ან მაშინ თუ შემძენი მიუთითებს მოთხოვნის ხანდაზმულობაზე.

მუხლი 189.საკუთრების გადაცემა ფასიანი ქაღალდების მეშვეობით

თუ შემძენზე საკუთრების გადასვლისთვის ნივთის გ ადაცემის ს ანაც ვლოდ ა უცილებელია

ფასიანი ქაღალდის გ ადაცემა, ს ა კუთრება გ ადასულად ი თვლება იმ მ ომენტიდან, რ ო ცა
გამსხვისებელი შემძენს გადასცემს ფასიან ქაღალდს.

ნორმის მიზანია ფასიანი ქაღალდების მეშვეობით,ნივთის მფლობელობაში გადაცემის

სანაცვლოდ,საკუთრების უფლების გადაცემა( 186 მუხლის ii განვრცობაა)

ნორმის მიხედვით,საკუთრება ნივთზე გადასულად ითვლება იმ მომენტში,როდესაც

გამყიდველი მყიდველს ფასიან ქაღალდს გადასცემს ნივთის მფლობელობაში გადაცემის
სანაცვლოდ.ფასიანი ქაღალდია ის,რომელიც აღნიშნავს ნივთზე საკუთრების უფლებას.ფასიანი
ქაღალდია მაგ: საორდერო სასაწყობო მოწმობა ან გადაზიდვის ხელშეკრულების დადებისას
გაცემული ზედნადები.

მუხლი 190. საკუთრების შეძენა უპატრონო მოძრავ ნივთზე

1. თუ პირი მფლობელობაში იღებს უპატრონო მოძრავ ნივთს, იგი იძენს საკუთრებას ნივთზე,
თუკი მისი მითვისება კანონით არ არის აკრძალული, ან თუ მითვისებით არ არის
დარღვეული იმ პირის უფლებები, რომელსაც ამ ნივთის მითვისების უფლება ჰქონდა.
2. მოძრავი ნივთი უპატრონოდ ითვლება, თუკი უწინდელი მესაკუთრე საკუთრებაზე უ არის
თქმის მიზნით ნივთის მფლობელობას მიატოვებს.

მოძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების მოპოვება ხორციელდება კანონის საფუძველზე და არა

გარიგების.მითვისების ქმედების განხორციელებისათვის საკმარისია პირის ბუნებრივი ნება და
არა გარიგების დადებისათვის აუცილებელი ნება.შესაბამისად მოძრავი ნივთის მითვისება
შეუძლია ქმედუუნარო პირსაც.

პირმა უპატრონო მოძრავ ნივთზე უნდა დაამყაროს მფლობელობა და ნივთის მითვისება არ

უნდა იყოს კანონით აკრძალული ან მითვისებით არ უნდა დაირღვეს იმ პირის
უფლებები,რომელსაც აქვს მითვისების უფლება.

ნორმა გამოიყენება მხოლოდ მოძრავი ნივთის მითვისების შემთხვევებზე. ნივთის არის

უპატრონო თუ იგი სამართლის სუბიექტის საკუთრება არაა.უპატრონო ნივთი უნდა
განვასხვავოთ დაკარგული ნივთისგან.დაკარგულ ნივთზე არსებობს საკუთრების
უფლება,ხოლო უპატრონო არავის საკუთრება არაა. უპატრონო ნივთის ცნება მოიცავს 2
განსაკუთრებულ შემთხვევას:

ა) ნივთი უპატრონო შეიძლება იყოს მისი წარმოშობილი მომენტიდან მაგ: ბუნებრივ გარემოში
თავისუფლად მობინადრე ცხოველი

ბ) სხვა შემთხვევაში - მესაკუთის მიერ მფლობელობის მიტოვებით.

უპატრონო ნივთი არაა განძი.როგორც წესი ამ შემთხვევაში შეუძლებელია მესაკუთრის

დადგენა.ნივთი უპატრონოდ ითვლება,თუ უწინდელი მესაკუთრე,საკუთრებაზე უ არის თქმის
მიზნით,ნივთის მფლობელობას მიატოვებს.თუ მესაკუთრე ნივთს არ ფლობს,მაშინ
საკუთრებაზე უარის თქმად ჩაითვლება შესაბამისი ნების გამოვლენაც.საკუთრებაზე უარის
თქმა არის განკარგვითი გარიგება და შესაბამისად,აუცილებელი წინაპირობაა ნების
გამოვლენის უფლებამოსილება და როგორც წესი,მასზე გამოიყენება გარიგების ნამდვილობის
წესები.მესაკუთრემ სრულად და ხანგრძლივად უნდა მიატოვოს ნივთზე მფლობელობა.

პირის მიერ ნივთის მფლობელობაში მიღება ნიშნავს მოძრავ ნივთზე ფაქტობრივი ბატონობის
ნებით დამყარებას.ფაქტობრივი ბატონობის დამყარება ნიშნავს მფლობელობის
განხორციელებას მჭერის ან პირდაპირი მფლობელის მეშვეობით.

მოძრავ ნივთზე პირის საკუთრება არ წარმოიშობა ,თუ ნივთის მითვისება კანონით

აკრძალული იყო ან მითვისებით ირღევავა იმ პირის უფლებები,ვისაც ნივთის მითვისების
უფლება ჰქონდა.კანონის აკრძალვა მითვისების საწინააღმდეგო უნდა იყოს.მაგ₾ ნადირობა ანუ
გარეული ცხოველების სპეციალური სარგებლობა დასაშვებია შესაბამისი ლიცენზიით.

მესაკუთრის მიერ საკუთრებაზე უარის თქმით ნივთი ხდება უპატრონო და შესაძლებელია სხვა
პირის მიერ მისი მითვისება.მესაკუთრის მიერ მოძრავ ნივთზე საკუთრებაზე უარის თქმა არ
ათავისუფლებს მას პასუხისმგებლობისაგან,თუ ნივთი სამოქალაქო ბრუნვის მონაწილეთათვის
საფრთხის შემქმნელია.

პირს,რომელიც დაეულფება უპატრონო მოძრავ ნივთს,კანონმდებლის

გადაწყვეტილებით,უფლება აქვს,უპატრონო მოძრავ ნივთზე მოიპოვოს საკუთრების დამდგენი
დოკუმენტი- სასამართლოს გადაწყვეტილება.
 მუხლი 191. ნაპოვარი

1. დაკარგული ნივთის მპოვნელმა დაუყოვნებლივ უნდა განუცხადოს ა მის შ ესახებ ნ ივთის

დამკარგავს, მესაკუთრეს, უფლებამოსილ პირს, ან, თუ მათი ვინაობა უცნობია, – პოლიციას ან
სხვა ადგილობრივ ორგანოს, და გადასცეს ეს ნივთი.
2. განცხადების გაკეთებიდან ერთი წ ლ ის გ ასვლის შემდეგ მ პოვნელი ი ძენს ს აკუთრებას
ნაპოვარზე , გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა მისთვის ცნობილი გახდა მესაკუთრე, ან
მესაკუთრის უფლება ნივთზე პოლიციაში უკვე გაცხადებული იყო . ს აკ უთრებ ის უ ფლების
მოპოვებასთან ერთად ქარწყლდება ყველა სხვა უფლება ამ ნივთზე.
3. თუ უფლებამოსილი პირი იბრუნებს ნივთს, მპოვნელს შეუძლია მოსთხოვოს მას ჯილდო
(საპოვნელი) ნივთის ღირებულების ხუთ პროცენტამდე. გ ა რდა ა მისა, მ პ ოვნელს შ ეუძლია
მოსთხოვოს უფლებამოსილ პირს ან სათანადო ორგანოს ნივთის შენახვის ხარჯების
ანაზღაურება.
4. თუ მპოვნელი უარს განაცხადებს საკუთრებაზე, კომპეტენტურ ო რ განოს შეუძლია ერთ ი
წლის შემდეგ ნივთი აუქციონზე გაყიდოს და მ ოგება მიიღო ს, ა ნ, თ უ ლ ა პარაკ ია დაბალ ი
ღირებულების ნივთზე, უსასყიდლოდ გაასხვისოს ან გაანადგუროს იგი.
5. თუ ნაპოვნია ცხოველები, მალფუჭებადი ა ნ ისეთი ნივთები, რ ო მელთა შ ენახვაც დ იდ
ხარჯებს მოითხოვს, მაშინ ერთწლიანი ვადა არ გამოიყენება, ხოლო მესაკუთრეს უ ბრუნდება
მათი გასხვისებით მიღებული თანხა.

ნორმის სისტემური მნიშვნელობიდან გამომდინარე ნაპოვარის საგანია მოძრავი ნივთი.ნივთი

დაკარგულია,თუ ნივთზე შეწყდა მფლობელობა და,ამავე დროს ,ნივთი არაა უპატრონო,190-ე
მუხლით მიხედვით.ნივთზე მფლობელობა შეწყვეტილად ითვლება,თუ მფლობელი
სამუდამოდ თმობს ნივთს ან სხვა გზით კარგავს ნივთზე ფაქტობრივ ბატონობას;მაგ: თუ
მისთვის გაუცნობიერებლად კარგავს ან იგი მეხსიერებაში ვერ აღიდგენს ნივთის მდებარეობას.

ნაპოვარის წინაპირობა არის,რომ მესამე პირს დაკარგულ ნივთზე მფლობელობა არ

დაუმყარებია.ეს მნიშვნელოვანია მაშინ,როცა მფლობელი ნივთს ისეთ სივრცეში
კარგავს,რომელზეც,ზოგადად,სივრცის მფლობელის ნება ვრცელდება.მაგ: მარკეტის
მფლობელის ფაქტობრივი ბატონობის ნება მარკვეტის სივრცეში არსებულ ნივთებზე,მათ
შორის იმ ნივთებზე,რომელიც კლიენტმა მარკვეტის სივრცეში დაკარგა.ანუ ამ
შემთხვევაში,მარკეტის სივრცეში დაკარგულ ნივთზე წარმოიშობა მარკეტის მფლობელის
ფაქტობრივი ბატონობა.

განძსა და ნაპოვარს შორის არსებული მსგავსების მიუხედავად სამართლებრივად გამიჯვნა

შესაძლებელია.ნაპოვარის შემთხვევაში,შესაძლებელია დაკარგული ნივთის მესაკუთრის
დადგენა.

2.ნივთის პოვნა-- განსაზღვრული სამართლებრივი ურთიერთობა წარმოიშობა ნივთის

პოვნითა და მასზე ფაქტობრივი ბატონობის დამყარებით.მპოვნელი არაა ის პირი,ვინც
დაკარგულ ნივთს პირველი აღმოაჩენს ,არამედ ის,ვინც მასაზე მფლობელობას დაამყარებს.თუ
ნივთზე წარმოიშობა თანამფლობელობა ,მაშინ თითოეული თანამფლობელი არის ნივთის
მპოვნელი.

ნივთის პოვნითა და მასზე მფლობელობის დამყარებით წარმოიშობა მპოვნელის

განსაკუთრებული სამართლებრივი ურთიერთობა დამკარგავის მიმართ.(160,172,191)
ა) ნივთის მპოვნელმა დაუყოვნებლივ ე.ი ბრალეული დაყოვნების გარეშე ,უნდა განუცხადოს
ნივთის დაკარგვის შესახებ დამკარგავს,მესაკუთრეს ან უფლებამოსილ პირს და გადასცეს მას
ნივთი.ამ ვალდებულების დარღვევა გამოიწვევს დამკარგავის,მესაკუთრის ან უფლებამოსილი
პირის ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნის წარმოშობას.

თუ დამკარგავი/მესაკუთრე ან უფლებამოსილი პირის ვინაობა მპოვნელისათვის

უცნობია,მაშინ იგი ვალდებულია,აცნობის პოლიციას ან სხვა ორგანოს.ეს განცხადება უნდა
განხორციელდეს დაუყოვნებლივ და გადასცეს ეს ნივთი

ბ)მპოვნელი მოიპოვებს საკუთრებას ნაპოვარზე მისი პოლიციის ან სხვა ადგილობრივი

ორგანოსადმი განცხადებით მიმართვიდან 1 წლის შემდეგ და ამ ვადაში მპოვნელისათვის არ
უნდა იყოს ცნობილი მესაკუთრის ვინაობა, ან დაკარგულ ნივთზე მესაკუთრის უფლების
შესახებ არ უნდა იყოს პოლიციაში გაცხადებული. მპოვნელი მოიპოვებს საკუთრებას ნივთზე
და მასზე ქარწყლდება ყველა სანივთო უფლება.ერთი წლის შემდეგ მპოვნელს ექნება
შესაბამისი ორგანოს მიმართ მოთხოვნის უფლება ნივთის დაბრუნების თაობაზე(172;191)

გ) უფლებამოსილი პირის მიერ ნივთის დაბრუნების შემთხვევაში,მპოვნელს უფლებამოსილი

პირის მიმართ წარმოეშობა მოთხოვნის უფლება ნივთის ღირებულების 5%-მდე და ასევე
მოვნელს შეუძლია,მოსთხოვოს უფლებამოსილ პირს ან სათანადო ორგანოს ნივთის შენახვის
ხარჯების ანაზღაურება.თუ უფლებამოსილ პირს დაწესებული აქვს ჯილდო გონივრული
განსჯით უნდა დადგინდეს ჩაითვლება თუ არა კანონით განსაზღვრული თანხა ამ თანხაში.თუ
დაწესებული თანხა ნაკლებია ნორმით განსაზღვრულ ოდენობაზე მაშინ მას შეუძლია
მოითხოვოს 5%; თუ მეტია დაწესებული თანხა მაშინ ნორმის განსაზღვრული თანხა ჩაჯდება
ამ ანაზღაურებაში.თუ ტოლია მაშინ მას აქვს მოთხოვნის უფლება.ნივთის ღირებულების
შეფასება უნდა მოხდეს გადაცემის მომენტში ნივთის ღირებულებით,რომელიც მას აქვს
სამოქალაქო ბრუნვაში. პრობლემურია შემთხვევა,როდესაც მესაკუთრისათვის ნივთის
ღირებულება მეტია,ვიდრე სამოქალაქო ბრუნვაში არსებული ღირებულება.ესაა ნივთები
რომელთა მეშვეობითაც შესაძლებელია უფრო ძვირფასი ნივთის ფლობა მაგ: მანქანის
გასაღები.მიზანშეწონილია ჯილდოს ოდენობად განისაზღვროს არა ნაპოვარის ან უფრო
ძვირფასი ნივთის ღირებულება,არამედ ის ხარჯები,რომელთაც უფლებამოსილი პირი გაწევდა
ნივთის საბოლოოდ დაკარგვის შემთხვევაშო.მაგ: ავტომანქანის გასაღების შეცვლის ხარჯები

დ) მესაკუთრე უფლებამოსილია,უარი განაცხადოს ნივთის საკუთრებაზე.ამ შემთხვევაში

კომპეტენტურ ორგანოს შეუძლია ერთი წლის შემდეგ ნივთი აუქციონზე გაყიდოს და მოგება
მიიღოს ან თუ ლაპარაკია დაბალი ღირებულების ნივთზე,უსასყიდლოდ გაასხვისოს ან
გაანადგუროს იგი.ამ ორგანოს მიერ მიღებულ მოგებაზე მპოვნელს მოთხოვნის უფლება არ
აქვს

ე) თუ ნაპოვნია ცხოველები,მალფუჭებადი ან ისეთი ნივთები,რომელთა შენახვაც დიდ

ხარჯებს მოითხოვს,მაშინ ერთწლიანი ვადა არ გამოიყენება,ხოლო მესაკუთრეს უბრუნდება
მათი გასხვისებით მიღებული თანხა.თუ კომპეტენტური ორგანო ნივთის თვისების გამო
ერთწლიანი ვადის დაუცველად ასხვისებს მას აუქციონის გზით და ამასათან,ცნობილი ხდება
ნივთის მესაკუთრე,რომელსაც აქვს ნივთის გასხვისებით მიღებული თანხის მოთხოვნის
უფლება.თუ მესაკუთრე ვერ დადგინდა მიღებული თანხა რჩება კომპეტენტურ ორგანოს.
 მუხლი 192. განძი

თუ აღმოჩენილია საგანი, რომელიც ისე დიდხანს იყო დაფლული, რ ო მ შ ეუძლებელია მ ისი

მესაკუთრის დადგენა (განძი), მაშინ საკუთრება სანახევროდ გ ადადის ა ღმო მჩენზე და იმ
მესაკუთრეზე, რომლის ნივთშიც იქნა განძი ნაპოვნი.
განძი არის მოძრავი ნივთი.შეუძლებელი უნდა იყოს მესაკუთრის დადგენა.მესაკუთრის
დადგენის შეუძლებლობა გამომდინარეობს იმ გარემოებიდან,რომ განძი დ იდი ხნის
განმავლობაში იყო დაფლული.თუ მაგ: ბუნებრივმა კატასტროფამ გამოიწვია ნივთის
დაფლულობა,მაშინ სახეზეა არა განძი,არამედ ნაპოვარი.შესაძლოა განძის გამიჯვნა უპატრონო
ნივთისგან რთული იყოს.უნდა ვივარაუდოთ,რომ განძის მესაკუთრე არის ის პირი,რომლის
ნივთშიც იქნა განძი აღმოჩენილი.

1. საკუთრების მოპოვების ქმედება გულისხმობს განძის აღმოჩენას და არა განძზე მფლობელობის

დამყარებას.აღმომჩენმა ნივთი უნდა აღიქვას,როგორც განძი და აუცილებელი პირობა არის მის
მიერ ნივთის განცალკევებულად გამოყოფა./// შეიძლება პრობლემური იყოს მაშინ,როდესაც
განძი პირველად აღმოჩენილ იქნა დასაქმებულის მიერ. გაბატონებული
შეხედულებით,იმისათვის რომ აღმოჩენის ფაქტი დამსაქმებელს შეერაცხოს საკმარისი არაა
დამსაქმებელსა და დასაქმებულს შორის არსებული სამართლებრივი ურთიერთობის
სტატუსი,არამედ მნიშვნელოვანია ამ ურთიერთობის კონკრეტული ხასიათი: თუ
დამსაქმებელი გამიზნულად განძის საპივნელად ამუშავებს დასაქმებულს მაშინ განძის
აღმოჩენა დამსაქმებელს შეერაცხება;თუ მითითებაა გაცემული განძის პოვნის შემთხვევაში
დამსაქმებლის მიმართ მაშინ ეს მითითება განსაზღვრავს მფლობელობით ურთიერთობას
განძზე.თუ დამსაქმებელს არ გაუცია მითითება,მასინ დასაქმებული ჩაითვლება განძს
აღმომჩენად,მითითების შესახებ მტკიცების ტვირთის ვალდებულება ეკისრება დამსაქმებელს.
2. განძის აღმომჩენი და იმ ნივთის მესაკუთრე,რომელშიც იქნა განძი ნაპოვნი,მოიპ ოვებენ
თანასაკუთრებას და განძის მართვის წესები განისაზღვრება( სანახევროდ გადავა საკუთრება
აღმომჩენზე და იმ მესაკუთრეზე,რომლის ნივთშიც იქნა განძის ნაპოვნი

მუხლი 193. საკუთრების შეძენა მიწის ნაკვეთის არსებით შემადგენელ ნაწილზე

თუ მოძრავი ნივთი ისეა მიწის ნაკვეთთან დაკავშირებული, რომ იგი ამ ნაკ ვეთის ა რსებით ი
შემადგენელი ნაწილი გახდა, მაშინ მიწის ნაკვეთის მესაკუთრე, 150-ე მუხლის მე-2
ნაწილის მიხედვით, იმავდროულად ხდება ამ ნივთის მესაკუთრეც.

ნორმის მიხედვით ,მიწის ნაკვეთთან დაკავშირებული უნდა იყოს მოძრავი ნივთი. მიწის
ნაკვეთი არის დედამიწის ზედაპირი ნაწილი,რომელიც სივრცობრივად განსაზღვრული და
საჯარო რეესტრში რეგისტრირებულია საკადასტრო კოდით. პრაქტიკული მნიშვნელობა აქვს
ამ საკითხს იმ შემთხვევებში, როდესაც სანივთო უფლებით დატვირთული ნივთის
დაკავშირება ხდება მიწის ნაკვეთთან.ვინაიდან 196 მუხლით ეს სანივთო უფლებები
ქარწყლდება.

მოძრავი ნივთის დაკავშირება მიწის ნაკვეთთან არის რეალაქტი.რეალაქტი,როგორც

მოქმედება ,არაა გარიგება და შესაბამისად არ გამოიყენება გარიგების ნამდვილობისა და
წარმომადგენლობის წესები. მიწის ნაკვეთის მესაკუთრე მოიპოვებს საკუთრების უფლებას
არსებით შემადგენელ ნაწილზე იმ შემთხვევაშიც,თუ მოძრავი ნივთი მესაკუთრის ნების
საწინააღმდეგოდ გავიდა მისი მფლობელობიდან.ნება მხოლოდ მაშინაა მნიშვნელოვანი ეს
დაკავშირება დროებითია თუ საბოლოოდ იყო განსაზღვრული.მიწის ნაკვეთის არსებითი
შემადგენელი ნაწილია შენობა-ნაგებობები,ასევე ის ნივთები,რომლებიც მასთან მყარად არის
დაკავშირებული და არაა გამიზნული დროებითი სარგებლობისათვის.მიწასთან მყარად არის
ნივთები დაკავშირებული,თუ მათი განცალკევება შეუძლებელია სუბსტანციის ან
დანიშნულების მოსპობის გარეშე.მიწის ნაკვეთის არსებითი შემადგენელი ნაწილი არაა შენობა-
ნაგებობები,რომელიც აღმართულია უფლების განხორციელების მიზნით.

მიწის ნაკვეთის საკუთრება ,კანონის ძალით ,გავრცელდება მასთან დაკავშირებულ მოძრავ

ნივთებზეც.

მუხლი 194. თანასაკუთრება მოძრავი ნივთების შერწყმის შედეგად წარმოშობილ ნივთზე

1. თუ მოძრავი ნივთები ისე არიან ერთმანეთთან დაკავშირებული, რომ ისინი ახალი ერთიანი
ნივთის არსებით შემადგენელ ნაწილებად იქცნენ, ანდა მოძრავი ნივთები ერთმანეთს
შეერწყნენ, მაშინ ადრინდელი მესაკუთრეები ხდებიან ამ ახალი ნივთის თ ანამესაკუთრენი.
წილი განისაზღვრება იმ ღირებულების შესაბამისად , რ ო მელ იც ნ ივთებს მათი შ ეერთების
დროს ჰქონდათ.
2. თუ ერთ-ერთი ნივთი, დამკვიდრებული შეხედულების მ იხედვით , მ იჩნეულია მ თავარ
ნივთად, მაშინ მისი მესაკუთრე მოიპოვებს საკუთრებას საკუთვნებელზედაც.
ნორმა შეეხება მხოლოდ მოძრავ ნივთებს.ნორმა არეგულირებს სხვადასხვა მესაკუთრის მოძრავი
ნივთების შეერთების სანივთო სამართლებრივ შედეგებს.ნივთების დაკავშირება არის რეალაქტი ,ყველა
მისი სამართლებრივი შედეგების გათვალისწინებით.ნორმა არ განსაზღვრავს ზუსტად,თუ რას ნიშნავს
„დაკავშირება“.ანუ ესაა მოძრავი ნივთების ისეთი შეერთება,როდესაც ეს ნივთები ახალი ერთიანი
ნივთის არსებითი შემადგენელი ნაწილები ხდებიან.

ენობრივი თვალსაზრისით მოძრავი ნივთების „შერწმა“ განიმარტება,როგორც აირისებრი ან თხევადი

ნივთების ერთმანეთთან დაკავშირება.ნივთის შერწმის დროს არააქ მნიშვნელობა იმ გარემოებას,თუ
რამდენად შეინარჩუნებს შერწყმის შედეგად წარმოშობილი ნივთი შერწყმამდე არსებული ნივთების
აგრეგატულ მდგომარეობას.ნივთების შერწყმა ნიშნავს ნივთების განცალკევების შეუძლებლობას.ამით
განსხვავდება ის დაკავშირებისგან.

მოძრავი ნივთების დაკავშირებისას ცალკეული ნივთები უნდა გახდნენ ახალი ნივთის არსებითი
შემადგენელი ნაწილები.ახალი ნივთი არაა მაგ: არქივი,რომელიც ნივთების ერთობლიობაა.

მოძრავი ნივთების დაკავშირებისა და შერწმის შედეგად წარმოიშობა ადრინდელი მესაკუთრეების

თანასაკუთრება.ანუ სახეზეა ცვლილება საკუთრების შინაარსში.წილი განისაზღვრება იმ
ღირებულების შესაბამისად და ექვივალენტურად,რაც ნივთებს მათი შეერთების დროს ჰქონდათ.

2.თუ ერთ-ერთი ნივთი მიჩნეულია მთავარ ნივთად,მაშინ მისი მესაკუთრე მოიპოვებს საკუთრებას
საკუთვნებელზეც. ანუ აღნიშნული ნორმის მიხედვით-- მოძრავი ნივთებიის შეერთების
მიუხედავად,ახალი ნივთის განსაზღვრის დროს,თუ ერთი მთავარი ნივთი და მეორე საკუთვნებელი--
მთავარი ნივთის მესაკუთრე ერთპიროვნულ საკუთრებას მოიპოვებს და არა თანასაკუთრებას მაგ:
ავტომანქანის მწარმოებელი აღჭურავს ავტომანქანას სხვა მწარმოებლის მიერ მოწოდებული
სათადარიგო საბურავებით,რომელიც არაა ავტომანქანის მწარმოებლის საკუთრება.

მუხლი 195. თანასაკუთრება მასალის გადამუშავების შედეგად შექმნილ ახალ მოძრავ

ნივთზე

თუ მასალის გადამუშავების ანდა გადაკეთების შედეგად იქმნება ახალი მოძრავი ნივთი, მაშინ
მწარმოებელი და მასალის მ ესაკ უთრე ახალი ნ ივთის თ ანამესაკ უთრენი ხდებ იან. წ ი ლი
განისაზღვრება მასალის ღირებ ულებ ისა და წ არმოებ ის ხარჯების პ როპო რციულად , თ უ
შეთანხმებით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

გადამუშავების ან გადაკეთების საგანი შეიძლება იყოს მხოლოდ მოძრავი ნივთი.მაგ:

მხატვარი,რომელიც სხვა პირის საკუთრებაში არსებულ კედელზე ნახატს დახატავს,ვერ
მოიპოვებს საკუთრებას იმ შემთხვევაშიც,როცა მისი ნახატი უფრო მაღალი ღირებულებისააა.

გადამუშავება/გადაკეთება არის რელაქტი და შესაბამისად არ გამოიყენება გარიგების

ნამდვილობის პირობები.მაგრამ ქმედება უნდა იყო ნებითი აქტი.გადამუშავება და გადაკეთება
სხვადასხვაა თუმცა მათ შორის განსხვავებას არსებითი მნიშვნელობა არ აქვს.

გადამუშვება-- არის ნივთის სუბსტანციაზე მოქმედი ნებისმიერი მოქმედება,რომელიც

გამოიწვევს ამ ნივთის ფიზიკურ,ქიმურ ან ბიოლოგიურ ცვლილებას და მიღებული ნივთის
მნიშვნელოვნად უნდა განსხვავდებოდეს თავდაპირველი ნივთისგან.ეს არაა ნივთის
სუბსტანციის დაზიანება ან სხვადასხვა ნაწილებად დაყოფა.

გადამუშავების შედეგად უნდა შეიქმნას ახალი ნივთი.ახალი ნივთის განსაზღვრისთვის

მნიშვნელოვანია ნივთის არსობრივი ცვლილება და მისი ღირებულების მნიშვნელოვანი
ზრდა.მაგ: გადამუშავებად ითვლება ყურძნისგან ღვინის მიღება;,თუმცა ნივთის რესტავრაცია
და რემონტი არაა გადამუშავება ,რადგან არაა ნივთის არსის შეცვლა.

მწარმოებელი არის ის ვისი სახელითაც ხორციელდება გადამუშავების პროცესი და ვის

ინტერესშიც შედის იგი.მაგ: მწარმოებელი შეიძლება იყოს
დამკვეთი,დამსაქმებელი.მწარმოებელი არაა მჭერი.ნივთის პირდაპირი მფლობელი შეიძლება
ახორციელებდეს გადამუშვებას ,მაგრამ იგი უნდა შეერაცხოს არაპირდაპირ მფლობელს.

მწარმოებელი და მასალის მესაკუთრე ახალი ნივთის თანამესაკუთრეები ხდენიანი.მათი წილი

განისაზღვრება მასალის ღირებულებისა და წარმოების ხარჯების პროპორციულად,თუ
შეთანხმებით სხვა რამ არაა დადგენილი.

მუხლი 196. უფლებათა გაქარწყლება საკუთრების გადასვლისას

თუ საკუთრება გადადის 193-195-ე მუხლების თანახმად, მაშინ მოცემულ ნივთზე ა რსებულ ი

ყველა სხვა უფლება ქარწყლდება.

მუხლი 197. ახალი მესაკუთრისაგან ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა

1. პირს, რომელიც 193-195-ე მუხლების მიხედვით კარგავს თავის საკუთრებას, ან სხვაგვარად

ირღვევა მისი უფლება, შეუძლია ზიანის ანაზღაურება მოსთხოვოს იმ პირს, ვინც მ ესაკუთრე
გახდა. პირვანდელი მდგომარეობის აღდგენის მოთხოვნა დაუშვებელია.
2. ამ მუხლის პირველი ნაწილით გათვალისწინებული მოთხოვნა არ წარმოიშობა, თუ ა ხალმა
მესაკუთრემ ნივთი სასყიდლიანი ხელშეკრულებით მესამე პირისაგან შეიძინა.
III. საკუთრების შეძენა უფლებებსა და მოთხოვნებზე

მუხლი 198. ცნება. შინაარსი

1. მოთხოვნა ან უფლება, რომელთა დათმობა და დაგირავებაც შესაძლებელია, მათმა

მფლობელმა შეიძლება საკუთრებად გადასცეს სხვა პირს. მ ო თხოვნები დ ა უ ფლებები ახალ
პირზე გადადის ისეთსავე მდგომარეობაში, რ ო გ ორშ იც ი სინი ძ ველი მ ფლობელის ხელში
იყვნენ.
2. ძველი მფლობელი ვალდებულია ახალ მფლობელს გადასცეს მის მფლობელობაში
არსებული ყველა საბუთი, რომლებიც ეხება მოთხოვნებსა და უფლებებს, და ყველა
ინფორმაცია, რომლებიც აუცილებელია ამ მოთხოვნებისა და უფლებების გამოყენებისთვის.
3. ძველი მფლობელი ასევე ვალდებულია მოთხოვნის საფუძველზე გადასცეს შემძენს
სათანადოდ დამოწმებული საბუთი ა მ უ ფლებისა დ ა მ ოთხოვნის დათმობ ის შ ესახებ. ა მ
საბუთის დამოწმების ხარჯები დაეკისრება ახალ მფლობელს.

მოთხოვნის დათმობის ცნება

198-202 მუხლების თანახმად,შესაძლებელია,ვალდებულებით ურთიერთობაში გარიგების

საფუძველზე მოხდეს კრედიტორის ცვლილება მოთხოვნის შინაარსის ცვლილების გარეშე. ანუ
აქ სახეზეა მოთხოვნაზე უფლებამოსილი პირის და არა მოთხოვნის შინაარსის ცვლილება.ის
ფაქტი,რომ კანონი კრედიტორის ცვლილებას შესაძლებელს ხდის,არ არის თავისთავად
ცხადი.სამართლებრივი ბუნებით,ვალდებულებითი ურთიერთობა არის ბიპოლარული
ურთიერთობა,რომლიდანაც გამომდინარეობს მოთხოვნის ფარდობითი ხასიათი და რომლის
მიხედვით,მხოლოდ ვალდებულებითი ურთიერთობის მონაწილეებს აქვთ მოთხოვნები
ერთმანეთის მიმართ.მოთხოვნა აღნიშნავს განსაზღვრულ პირებს შორის ვალდებულებით
ურთიერთობას.რომის სამართალში მოთხოვნის სუბიექტზე დამოკიდებული თვალსაზრისი
დაუშვებლად მიიჩნევდა მოთხოვნის გადაცემას.ქართული სამოქალაქო კოდექსი არ მისდევს
რომაული სამართლის კონცეფციას და ისევე ,როგორც სხვა უფლებებს,დასაშვებად მიიიჩნევს
მოთხოვნის გადაცემას,რადგან ვალდებულებით ურთიერთობაში მოთხოვნის სუბიექტზე
დამოკიდებულება არაა უმთავრესი საკითხი--- კანონის რეგულირების ცენტრალური საკითხია
მოთხოვნა,როგორც ვალდებულებითი ურთიერთობის ობიექტი.

199-ე მუხლის მიხედვით შესაძლებელია მოთხოვნის მფლობელის(ე.წ ცედენტი) მიერ

მოთხოვნის გადაცემა მოვალის თანხმობის გარეშე მესამე პირზე( ე.წ ცესიონერი).ასევე
შესაძლებელია,რომ მოთხოვნის დათმობა დამოკიდებული იყოს პოზიტიურ ან ნეგატიურ
პირობაზე,მაგ: მოთხოვნა განსაზღვრული მოვლენის დადგომის შემთხვევაში მესამე პირს
გადაეცემა.მოთხოვნის დათმობა შეიძლება განისაზღვროს მაგ: ნასყიდობის
ხელშეკრულებაში.ასევე შესაძლებელია,რომ მხარეებმა მოთხოვნის დათმობის შესახებ
შეთანხმება კონკულდენტური ქმედებით გამოხატონ. მოთხოვნები და უფლებები ახალ პირზე
გადადის ისეთსავე მდგომარეობაში,როგორშიც ისინი ძველი მფლობელის ხელში იყვნენ.

ამასთან ძველ მფლობელს მოთხოვნისა ახალი მფლობელის მიართ გააჩნია

ვალდებულებები,რომლებიც შეეხება მოთხოვნის უფლებების განხორციელებისათვის საჭირო
საბუთებსა და ინფორმაციას. კანონის თანახმად,მოთხოვნის მფლობელს არ აქვს
ვალდებულება,აცნობოს მოვალეს მოთხოვნის დათმობის შესახებ,მაგრამ შესაძლებელია,ასეთი
ვალდებულება არსებობდეს კაუზალური ურთიერთობის საფუძველზე.
1. ძველი მფლობელი ვალდებულია ახალ მფლობელს გადასცეს ყველა საბუთი ,რომლებიც
ეხება მოთხოვნებსა და უფლებებს

2.ძველმა მფლობელმა ასევე უნდა გადასცეს ყველა ინფორმაცია,რომლებიც აუცილებელია ამ

მოთხოვნებისა და უფლებების გამოყენებისათვის

3.ასევე ძველი მფლობელი მოვალეა გადასცეს შემძენს სათანადოდ დამოწმებული საბუთი ამ

უფლებისა და მოთხოვნის დათმობის შესახებ. თავის მხრივ ამ საბუთის დამოწმების ხარჯები
დაეკისრება ახალ მფლობელს

მუხლი 199. მოთხოვნის დათმობა

1. მოთხოვნის მფლობელს (კრედიტორს) შეუძლია მ ო ვალ ის თ ანხმო ბის გ არეშე მ ო თხოვნა
მესამე პირს დაუთმოს, თუკი ეს არ ეწინააღმდეგება ვალდებულების არსს, მ ო ვალესთან მ ის
შეთანხმებას ან კანონს (მოთხოვნის დათმობა). მოვალესთან შეთანხმება დათმობის
დაუშვებლობის შესახებ შეიძლება მხოლ ოდ მ აშინ, თ უ ა რსებობს მ ოვალის პ ატივსადები
ინტერესი.
2. მოთხოვნის დათმობა ხდება მოთხოვნის მფლობელსა და მესამე პ ირს შ ო რის დადებ ული
ხელშეკრულებით. ასეთ შემთხვევებში თავდაპირველი მფლობელის ადგილს იკ ავებს მესამე
პირი.
სამოქალაქო სამართალში როგორც წესი დაშვებულია მოთხოვნის დათმობა .გამონაკლის
შემთხვევებში მოთხოვნის დათმობის დაუშვებლობა შეიძლება გამომდინარეობდეს
ვალდებულების არსიდან.შეთანხმებიდან ,კანონიდან. მოთხოვნის დათმობა დაუშვებელია:

1. თუ მოთხოვნის დათმობით მისი განხორციელება ახალი კრედიტორის მიერ შინაარსის

ცვლილების გარეშე შეუძლებელი იქნება ან მოთხოვნის დათმობა მოვალის მდგომარეობას
აუარესებს.(დაცული არაა მოთხოვნის იდენტურობა)

2. თუ ვალდებულების არსი გამოიხატება ისეთი მოქმედების შესრულებით,რომელიც არ

შეიძლება მესამე პირმა შეასრულოს. მაგ: ექიმის მიერ ოპერაციის გაკეთება.(არ შეიცლება მისი
შეცვლა სხვა ექიმით)

3. დაუშვებელია ასევე დასაქმებულის მოთხოვნის დათმობა შვებულებასა და შვებულების

ანაზღურებაზე.მაგ: შრომითი ხელშეკრულებებიდან

4. თუ იგი ეწინააღმდეგება კრედიტორსა და მოვალეს შორის არსებულ

შეთანხმებას.შესაძლებელია მოთხოვნის დათმობა დაშვებულ იქნეს შეზღუდულად და იგი
დამოკიდებული იყოს რაიმე განსაზღვრული პირობის დადგომაზე,მაგ:მოვალის თანხმობაზე

5.თუ იგი ეწინააღმდეგება კანონს;მაგ: აკრძალულია მენარდის მიერ შესრულებული სამუშაოს

სხვა პირისთვის გადაცემა.

მოთხოვნის დათმობა ხდება მოთხოვნის მფლობელსა და მესამე პირს შორის დადებული

ხელშეკრულებით.ეს არის აბსტრაქტული ხელშეკრულება.აუცილებელია მოთხოვნის
დათმობის ნება და ახალი კრედიტორის მიერ თანხმობა,ასევე დათმობილი მოთხოვნის ზუსტი
აღნიშვნა.უნდა იყოს განსაზღვრული.სამოქალაქო კოდექსი დასაშვებად მიიჩნევს მოთხ ოვნის
მხოლოდ ნაწილის გადაცემას,თუ შესაძლებელია მოთხოვნის გაყოფა.ასეთ დროს საჭიროა
განსაკუთრებული შეთანხმება.შესაძლებელია ასევე სამომავლო მოთხოვნის უფლების
დათმობაც.მოთხოვნის დათმობის ხელშეკრულება შეიძება დადიოს წერილობითაც და
ზეპირადაც.
მოთხოვნის დათმობის სამართლებრივი შედეგი არის კრედიტორის ცვლილება.

მუხლი 200. მოვალის უფლება მოთხოვნის დათმობისას

ვიდრე მოვალეს ეცნობებოდეს მოთხოვნის დათმობის შესახებ, მას უფლება ა ქვს შ ეასრულოს
ვალდებულება მოთხოვნის თავდაპირველი მფლობელის წინაშე.

მოვალე თავისუფლდება ახალი კრედიტორი წინაშე იმ შემთხვევაში,თუ იგი ვალდეულებას

შეასრულებს ძველი კრედიტორი წინაშე და მისთვის არაა ცნობილი მოთხოვნის დათმობის
შესახებ. ვალდებულების შესრულების დრო არის ის მომენტი ,როდესაც მოვალე
ვალდებულების შესრულების ქმედებას განახორციელებს. თუ მოვალე მოთხოვნის ძველი
მფლობელის მიმართ ვალდებულების შესრულებით თავისუფლდება ,მაშინ ახალ კრედიტორს
წარმოეშობა მოთხოვნა ზიანის ანაზღაურების თაობაზე ძველი მფლობელის მიმართ.ეს
მოთხოვნა გამომდინარეობს ძველ და ახალ კრედიტორს შორის არსებული სახელშეკრულებო
ურთიერთობიდან.

მუხლი 201. უზრუნველყოფის საშუალებათა გადასვლა მოთხოვნის დათმობისას

1. მოთხოვნის დათმობით ახალ მფლობელზე გადადის მისი უზრუნველყოფის

საშუალებებიცა და მოთხოვნასთან დაკავშირებული სხვა უფლებებიც.
2. მოვალეს უფლება აქვს წაუყენოს ახალ მფლობელს ყველა ის შესაგებელი, რ ა ც მას ჰქ ონდა
თავდაპირველი მფლობელის მიმართ მოთხოვნის დათმობის შესახებ ცნობის მიღების
დროისათვის.
1.ახალ კრედიტორს უნდა მიენიჭოს უზრუნველყოფის საშუალებების განხორციელების
უფლებამოსილებაც.კანონი არ შეიცავს უზრუნველყოფის საშუალებების ჩამონათვალს და ამ უფლებებს
როგორც წესი ეკუთვნის : იპოთეკა,გირავნობა და თავდებობა.ნორმის სამართლებრივი შედეგია
უფლებების უშუალოდ ახალ კრედიტორზე გადასვლა.

მოთხოვნასთან დაკავშირებული სხვა უფლებები--- ვინაიდან ნორმის პირველი ნაწილი მოიცავს

უზრუნველყოფის საშუალებების გადასვლას ახალ კრედიტორზე,მაშასადამე,ისეთი უფლებების
გადასვლას,რომელთა განხორციელებაც ძირითად მოთხოვნაზე მკაცრად არის კანონის ძალით
დამოკიდებული ,მასასადამე სხვა უფლებებიც ასეთი მჭიდრო კავსირის არსებობას უნდა
ითვალისწინებდეს მაგ: ნივთის დაკავების უფლება.

2.ნორმა შეეხება მოთხოვნის ძველ მფლობელსა და მოვალეს შორის არსებული სამართლებრივი

ურთიერთობიდან გამომდინარე შესაგებლებს.შესაგებლის ცნება ფართოდაა გაგებული და იგი
მოიცავს,როგორც უფლების წარმოშობის დამაბრკოლებელ
შესაგებელს(მაგ:ქმედუნარიანობა,ამორალური გარიგებანი) ასევე უფლების მომსპობ
შესაგებლებს(მაგ:შეცილება) ,შესრულებას,ხელშეკრულებიდან გასვლას და ასევე იმპერატიულ
შესაგებელს( ხანდაზმულობა).ნორმის მიხედვით,შესაგებელი მოვალეს უნდა ჰქონდეს მოთხოვნის
დათმობის ცნობის მიღების დროისათვის.

მუხლი 202. მოთხოვნის მფლობელთა რიგითობა

თუ ერთსა და იმავე მოთხოვნის დათმობაზე მოთხოვნის მფლობელი რამდენიმე პირს

შეუთანხმდება, მაშინ მოვალის წინაშე უფლებამოსილი იქნება ის პირი, რომელთანაც
მოთხოვნის მფლობელმა სხვებზე ადრე დაამყარა ურთიერ თობა. თ უ კი შ ეუძლებელ ია ა მის
დადგენა, მაშინ უპირატესობა ეძლევა ი მ პ ირს, რ ო მლ ის შ ესახებაც მ ო ვალეს უ ფრო ადრე
ეცნობა.
 მუხლი 203. ვალის გადაკისრება

1. მოთხოვნის მფლობელთან დადებული ხელშეკრულებით ვ ალი შეიძლება თ ავის თ ავზე

აიღოს მესამე პირმაც (ვალის გადაკისრება). ასეთ შემთხვევაში მესამე პირი დაიკავებს
თავდაპირველი მოვალის ადგილს.
2. თავდაპირველ მოვალეს უფლება აქვს არ დაეთანხმოს მოთხოვნის მფლობელისა და მესამე
პირის ამ შეთანხმებას და თვითონ გადაიხადოს ვალი.

203-204 მუხლები არეგულირებენ გარიგების საფუძველზე მოვალის ცვლილებას

ვალდებულების იდენტურობის პირობის დაცვით.

1. მოთხოვნის მფლობელსა და მესამე პირს შორის დადებული ხელშეკრულება-- ვალის

გადაკისრების შესახებ ხელშეკრულება იდება მოტხოვნის მფლობელსა და ახალ მოვალეს
შორის და იგი,როგორც წესი,არ საჭიროებს მოვალის თანხმობას.ვალის გადაკისრება
ათავისუფლებს მოვალეს ვალდებულების შესრულებისაგან კრედიტორის მიმართ.ვალის
გადაკისრება არის მესამე პირის სასარგებლოდ დადებული ხელშეკრულება.ეს აბსტრაქტული
ხელშეკრულებაა.ვალის გადაკისრება არ საჭიროებს წერილობითი ფორმის დაცვას.ვალის
გადაკისრების ხელშეკრულება არ საჭიროებს მოვალის თანხმობას,მხოლოდ იმ შემთხვევაში
თუ მოვალე არ ეთანხმება კრედიტორსა და ახალ მოვალეს შორის შეთანხმებას ,მას შეუძლია
შეასრულოს ვალდებულება/

ვალდებულების გადაკისრებით ხელშეკრულების საფუძველზე ახალი მოვალე იკავებს

თავდაპირველი მოვალის ადგილს.

მუხლი 204. მოთხოვნის მფლობელის თანხმობა ვალის გადაკისრებისას

თუ ვალის გადაკისრებაზე მესამე პირი და მოვალე შეთანხმდნენ, მისი გადაკისრების

ნამდვილობა მოთხოვნის მფლობელის თანხმობაზეა დამოკიდებული. ვ ალის გ ადაკ ისრების
ნამდვილობისათვის მოთხოვნის მ ფლ ობელის თ ანხმობა საჭირო ა რ ა რის „კ ო მერციული
ბანკების საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონით, „მიკროსაფინანსო ო რ განიზაც იების
შესახებ“ საქართველოს კანონითა და „საგადახდო სისტემისა და საგ ადახდო მ ომსახურების
შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში.
ხელშეკრულება მოვალესა და მესამე პირს შორის იდება ზოგადი წესების
თანახმად.ხელშეკრულების მხარეებმა ნება ვალიდ გადაკისრების შესახებ ნათლად უნდა
გამოავლინონ.ხელშეკრულების ნამდვილობა დამოკიდებულია კრედიტორზე.ანუ საუბარია
კრედიტორის მოწონებაზე.კრედიტორის თანხმობა არის მირებასავალდებულო ნების
გამოვლენა,ის არ საჭიროებს განსაკუთრებულ ფორმა და შეიძლება კონკლდენტური
მოქმედებითაც გამოიხატოს.მოთხოვნის მფლობელის უარი თანხმობის მიცემაზე იწვევს
იმას,რომ ვალის გადაკისრება არ განხორციელებულა და მოვალისა და მესამე პირის შეტანხმება
ბათილია.

მუხლი 205. ახალი მოვალის უფლებები

ახალ მოვალეს შეუძლია მოთხოვნის მფლობელის წინააღმდეგ წამოაყენოს ყველა ის

შესაგებელი, რომლებიც გამომდინარეობს მოთხოვნის მფლობელსა და თავდაპირველ მოვალეს
შორის არსებული ურთიერთობიდან. მას არა აქვს უფლება გაქვითოს ის მოთხოვნები,
რომლებიც თავდაპირველ მოვალეს ეკუთვნოდა.
ახალ მოვალეს შეუძლია,წამოაყენოს ყველა სახის შესაგებელი.შესაგებლების წამოყენების
მომენტი არის ვალის გადაკისრების მომენტი,რადგან კრედიტორის თანხმობას აქვს
უკუქცევითი ძალა.

ახალ მოვალეს არ შეუძლია თავდაპირველი მოვალის მოთხოვნებით გაქვითოს კრედიტორის

მოთხოვნა.ეს წესი გასაგებია,რადგან მას,არ შეუძლია ,განკარგოს სხვისი მოთხოვნა.კოდექსში
ცალსახად არ წერია მაგრამ ახალ მოვალეს შეუძლია,კრედიტორს წაუყენოს ის
შესაგებლები,რომლებიც მისი და კრედიტორის ურთიერთობიდან გამომდინარეობს.მაგ:
კრედიტორის მიერ ახალი მოვალ;ისათვის მიცემული უფლება ვალის გადავადების შესახებ.

მუხლი 206. მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალების შეწყვეტა ვალის გადაკისრებისას

ვალის გადაკისრებისთანავე წყდება მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად გათვალისწინებ ული

თავდებობა ან გირავნობა, თუ თავდები ან დამგ ირავებელი არ გ ანაცხადებს თ ანხმობას ა მ
ურთიერთობის გაგრძელებაზე. თავდების ან დამგირავებლის თანხმობა საჭირო არ
არის „კომერციული ბანკების საქმიანობის შესახებ“ საქართველოს კანონით, „მიკროსაფინანსო
ორგანიზაციების შესახებ“ საქართველოს კანონითა და „საგადახდო სისტემისა და საგადახდო
მომსახურების შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებულ შემთხვევებში.
ნორმა ადგენს მხოლოდ თავდებობისა და გირავნობის შეწყვეტას,რომელიც მოთხოვნის
უზრუნველსაყოფად იყო გათვალისწინებული.იმ შემთხვევაში,როდესაც თავდები ან
დამგირავებელი თანახმაა,გაგრძელდეს უზრუნველყოფის საშუალებები,არ არსებობს მათი
დაცვის სამართლებრივი საფუძველი.თანხმობა თავდების და დამგირავებლის უნდა იყოს
წინასწარი.

მუხლი 207. მოთხოვნის დათმობა კანონის ძალით

წესები უფლებებსა და მოთხოვნებზე საკუთრების შეძენის შესახებ შესაბამისად გამოიყენება იმ

მოთხოვნების დათმობასთან დაკავშირებით, რ ო მლებიც ხ ორციელდება კ ანონის ძ ალით ,
სასამართლოს ან კომპეტენტური სახელმწიფო ორგანოს გადაწყვეტილების საფუძველზე.
ბინის საკუთრება მრავალბინიან სახლში

2007 წლლის 11 ივლისს საქართველოს პარლამენტმა მიიღო ცალკე კანონი „ბინათმესაკუთრეთა

ამხანაგობის შესახებ“,რის შედეგადად კოდექსსი 25 მუხლიდან 23 გაუქმდა,ხოლო 2
ჩამოყალიბდა ახალი რედაქციით.ზემოთხსნებული კანონი განსაზღვრავს ბინის ცნებას-- ბინად
მიიჩნევა როგორც ინდივიდუალური საკუთრების საგანი,რომელიც შეიძლება იყოს ერთ
სისტემაში გაერთიანებული მომიჯნავე სათავსების ერთობლიობით,ისე იზოლირებული
სათავის,რომელიც გამოიყენება საცხოვრებელი ან არასაცხოვრებელი ,მათ შორის,კომერციული
მიზენისათვის. ინდივიდუალური საკუთრება არის როგორც ბინა და არასაცხოვრებელი
ფართობი,ისე მრავალბინიანი სახლის სამეურნეო სათავსები(სარდაფი,სხვენი),რომელიც
იმყოფება ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წევრის მფლობელობაში.

ბინების მესაკუთრეთა საერთო ქონებაა ის მიწის ნაკვეთი,რომელზეც განთავსებულია

მრავალბინიანი სახლი,თავად მრავალბინიანი სახლი,მასთან დაკავშირებული მომსახურე
ქსელები,მოწყობილობა-დანადგარების,შენობა-ნაგებობებისა და კეთილმოწყობის ობიექტების
ერთობლიობა,რომლებიც არ იმყოფებიან ინდივიდუალურ საკუტრებაში,მხოლოდ ამხანაგობის
ყველა წევრის ერთხმად მიღებული გადაწყვეტილებითაა შესაძლებელი ამხანაგობის წევრთა
საერთო ქონებაში შემავალი შემდეგი ობიექტების სარგებლობაში გადაცემა: ლიფტი,საერთო
დერეფნები,ტექნიკური სართული,სახურავები,კონსტრუქციები და სხვა.

ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობა არაა იურიდიული პირი.

208 მუხლი

ახალი რედაქციის თანახად,ინდივიდუალური საკუთრების საგანზე საკუტრების უფლების

შეძენისა და დაკარგვისათვის დადგენილია უძრავ ნივთზე საკუთრების უფლების შეძენის
მიმართ არსებული წესების ანალოგიური ნორმები.ინდივიდუალური საკითრების საგნის
შესაძემად აუცილებელია ხელშეკრულების წერილობითი ფორმით დადება და საკუთრების
უფლების რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში.მესაკუთრის მიერ ინდივიდუალური საკუთრების
გასხვისევა ან უფლებრივი დატვირთვა ხორციელდება მხოლოდ ბინათმესაკუთრეთა
ამხანაგობის წევრთა საერთო ქონებაში ცალკეულ მესაკუთრეთა წილის გათვალისწინებით.

მუხლი 209. გაქირავებული ბინის შეძენა

თუ პირი შეიძენს გაქირავებულ ბინას, მაშინ იგი იკავებს გამქირავებლის ადგილი

გაქირავებული ბინის გასხვისება არაა ძველი მესაკუთრის მიერ დადებული ქირავნობის
ხელშეკრულების ავტომატური შეწყვეტის საფუძველი;ეს უკანასკნელი ავალდებულებს ახალ
მესაკუთრესაც,მიუხედავად იმის,რომ იგი არაა ქირავნობის ხელშეკრულების მხარე.მუხლის
ნორმა იმპერარიულია და ქირავნობის ვალდებულებითსამართლებრივ ურთიერთობაში ძველი
მესაკუთრის ადგილს იკავებს ბინის შემძენი
საკუთრების შეძენა უძრავ ნივთზე
muxli 183. uZravi nivTis SesaZenad aucilebelia garigebis werilobiTi formiT dadeba da SemZenze am
garigebiT gansazRvruli sakuTrebis uflebis registracia sajaro reestrSi.

უძრავი ნივთის საკუთრებაში გადაცემა ექვემდებარება პრინციპს,რომელსაც საადგილმამულო

წიგნის სისტემას ვუწოდებთ.ეს პრინციპი გვხვდება გერმანულ სამართალში. ეს სისტემა
გულისხმობს იმას,რომ უძრავი ნივთის საკუთრებაში გადასაცემად საჭიროა წერილობითი
ხელშეკრულების დადება და შემდეგ საკუთრების უფლების რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში.

1. garigeba
garigebis sagani unda iyos sxva pirze uZravi nivTis sakuTrebis uflebiT gadacema. samoqalaqo kodeqsi
iTvaliswinebs qonebis sakuTrebaSi gadacemis xelSekrulebebs, rogorebicaa: nasyidoba, Cuqeba, samisdReSio
rCenis xelSekruleba, sesxi, gacvla. es xelSekrulebebi gankargviTi xasiaTisaa da Sedegad mxarisaTvis
(SemZenisaTvis) sakuTrebis uflebis gadacemas iwvevs.garigeba unda Seicavdes mxareebs Soris SeTanxmebas
yvela im arsebiT pirobaze, rac damaxasiaTebelia aseTi tipis garigebebisaTvis. amasTan, garigebidan calsaxad
unda gamomdinareobdes mxareebis neba sakuTrebis uflebis cvlilebis Taobaze. 183-e muxlis mixedviT, uZrav
nivTze sakuTrebis SeZenis Sesaxeb garigeba werilobiTi formiT unda daidos
აქ იგულისხმება მარტივი წერილობითი ფორმა.ვიცნობთ რთულ ფორმასაც---- სანოტარო წესით
დადასტურებას. თავდაპირველად როდესაც შეიქმნა სამოქალაქო წესი აღნიშნული
დაკავშირებული იყო სწორედ სანოტარო წესით დადასტურებასთან.თუ სანოტარო წესით არ
მოხდებოდა ხეშეკრულების დამოწმება მისი საჯარო რეესტრში რეგისტრაცია ვერ
მოხდებოდა.ეს კონსტიტუტიური მოთხოვნა იყო ნამდვილობისათვის.
ცვლილებების შედეგად ეს მოთხოვნა გაუქმებულ იქნა თუმცა ხელშეკრულების მონაწილეებს
არავინ არ უკრძალავს სანოტარო წესით დამოწმებას.
მხარეები ვალდებული არიან საჯარო რეესტრის მოხელის თვალწინ მოაწერონ ხელშეკრულებას
ხელი.თუ მხარეები სანოტარო წესით დამოწმებას მოახდენენ ეს ფორმალობა საჭირო აღარაა ანუ
ფორმის დაცვა აუცილებელია.
სა კონსტიტუციო სასამართლოს გადაწყვეტილებას,რომელიც ეხება საცხოვრებელი სადგომის სარგებლობისას
წ ა რმოშობილი ურთიერთობის შ ესახებ კანონის კონსტიტუციურობას. ნორმა ამბობდა: თუ მხარეებს შ ორის
ნა სყიდობის ხელშეკრულების დადება მოხდა ისე,რომ ა მ მხარეებმა არ დაიცვეს კანონით გათალისწინებული
მოთხოვნები (მაშინ მოთხოვნა იყო სანოტარო წ ესით დამოწმება) თუ ეს ყველაფერი მათ არ დაიცვეს,მაგრამ მხარეთა
მიერ ნების გამოვლენას ნამდვილად ჰქონდა ა დგილი და ეს დასტურდება სხვადასხვა წ ერილობითი
მტ კიცებულებებით მაშინ ა სეთი შემძენი ჩაითვალოს მესაკუთრედ. ანუ არაა ფორმა დაცული მაგრამ შედეგი მაინც
და დგა.ეს მნიშვნელოვანი განაცხადი იყო.ეს სპეციალურ ურთიერთობებს ეხებოდა. სასამართლომ ეს ნორმა
ა რა კონსტიტუციურად ცნო.

2. sakuTrebis uflebis registracia

mxareTa Soris gaformebuli xelSekruleba warmoSobs mxareTa valdebulebebs, magram igi ver uzrunvelyofs
sakuTrebis uflebis cvlilebas uZrav nivTze. sakuTrebis uflebis sajaro reestrSi registracia swored zemoaRniSnuli
xelSekrulebidan gamomdinare valdebulebaa. 3111 muxlis Tanaxmad, sakuTrebis ufleba SemZenze
warmoiSoba saregistracio warmoebis damTavrebisTanave. normis logikidan gamomdinare, garigeba
samarTlebrivad namdvilia misi gaformebis momentidan, magram sakuTrebis uflebis cvlileba damokidebulia
sajarosamarTlebriv aqtze _ sakuTrebis uflebis sajaro reestrSi registraciaze.
თუ არ მოხდება უფლების საჯარო რეესტრში რეგისტრაცია ისე ვერ ვიტყვით,რომ მყიდველზე
საკუთრების უფლების წარმოშობა დასრულებულია. ეს ყველაფერი მოწესრიგებულია საჯარო
რეესტრის კანონით.რეესტრის როლი ტექნიკური მნიშვნელობას სცდება და ის სადამფუძნებლო
მოქმედების ტოლფასია.
ის რაც საჯარო რეესტრშია რეგისტრირებული მასთან დაკავშირებით არსებობს სისრულისა და
უტყუარობის პრეზუმცია.საჯარო რეესტრს სახელმწიფო მართავს და სწორედ ისაა
პასუხისმგებელი იქ რეგისტრირებული ინფორმაციის სისწორეზე. ზემოთხსენებული
პრეზუმცია გულისხმობს,რომ რაც საჯარო რეესტრში რეგისტრირებული სწორია მანამ ,სანამ არ
დადგინდება მისი უზუსტობა

3. garigebis mxareebi
rogorc wesi, uZrav nivTze sakuTrebis gasxvisebis uflebamosileba aqvs mxolod mesakuTres. Sesabamisad,
garigebis mxareebi arian nivTis mesakuTre da SemZeni. gamsxviseblis an SemZenis uflebamosilebis
ganxorcieleba SesaZlebelia warmomadgenlis meSveobiT.

ბავშვის საკუთრებაში არსებული უძრავი ნივთის მისი მშობლებლის ან სხვა კანონიერი

წარმომადგენლის მიერ განკარგვა დასაშვებია ბავშვის საუკეთესო ინტერესების
შესაბამისად,სასამართლოს თანხმობის საფუძველზე

muxli 184. uZrav nivTze sakuTrebis uflebis mitoveba uZrav nivTze sakuTrebis an sxva uflebis misatoveblad
aucilebelia uflebamosili piris gancxadeba am uflebis mitovebis Sesaxeb, da am gancxadebis registracia
sajaro reestrSi. gancxadeba unda Cahbardes reestris samsaxurs. mxolod amis Semdeg iZens uflebis
mitovebis gancxadeba savaldebulo Zalas.

garda am normisa, sakuTrebis uflebis Sewyveta SesaZlebelia ganxorcieldes administraciuli aqtis an

sasamarTlos gadawyvetilebis safuZvelze. magaliTad, Tu baTilad iqna cnobili is samarTlebrivi aqti, romlis
safuZvelzec ganxorcielda sakuTrebis uflebis registracia uZrav nivTze.

normis winapirobaa sajaro reestris winaSe uflebamosili piris gancxadeba uflebis mitovebis Sesaxeb.
gancxadeba aris calmxrivi nebis gamovlena, romelic iwvevs samarTlebrivi urTierTobis Sewyvetas.norma
miuTiTebs gancxadebis „Cabarebaze“, rac sityvasityviTi mniSvnelobiT werilobiT gancxadebas gulisxmobs.
norma ar gansazRvravs, Tu vin SeiZleba iyos mitovebuli uZravi nivTis mesakuTre. samoqalaqo kodeqsis es
xarvezi ganivrcoba „sajaro reestris Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis 14 IV muxlis mixedviT, romlis Tanaxmadac,
uZrav nivTze sakuTrebis uflebis mitovebis Semdeg sakuTrebis ufleba gadadis saxelmwifoze. amave muxlis
mixedviT, sakuTrebis uflebis mitovebis registracia dasaSvebia, Tu uZrav nivTze sxva sanivTo ufleba ar aris
registrirebuli.
normis mixedviT, uflebis mitovebis gancxadeba savaldebulo Zalas iZens gancxadebis sajaro reestrSi
CabarebiT. savaldebulo Zalas iZens gancxadeba imisaTvis, rom sajaro reestrma daiwyos saregistracio
warmoeba. xolo uZrav nivTze sakuTrebis ufleba mitovebulad iTvleba sakuTrebis uflebis mitovebis uZrav
nivTebze uflebaTa reestrSi registraciis momentidan.

muxli 185. SemZenis interesebidan gamomdinare, gamsxvisebeli iTvleba mesakuTred, Tu igi aseTad aris
registrirebuli sajaro reestrSi, garda im SemTxvevebisa, roca SemZenma icoda, rom gamsxvisebeli ar iyo
mesakuTre.

uZrav nivTze sakuTrebis uflebis registraciis savaldebuloobis gamo, norma icavs SemZenis interesebs da
iwvevs SemZenis mtkicebis tvirTis Semsubuqebas. sakuTrebis ufleba dadasturebulia sajaro reestris
Canaweris safuZvelze, magram gansazRvrul SemTxvevebSi, SesaZlebelia, rom materialursamarTlebrivi
mdgomareoba uZrav nivTze gansxvavdebodes reestris Canawerisagan.

samoqalaqosamarTlebriv urTierTobaSi ivaraudeba, rom reestris Canaweri sworia, vidre ar damtkicdeba misi
uzustoba. reestris Canaweris sisworis prezumfcia SeiZleba uaryofil iqnes.
312-e muxlis mixedviT, reestris monacemi uZravi nivTis Sesaxeb aris, amave dros, monacemi misi mesakuTris
Sesaxeb.
am TvalsazrisiT, 185-e muxli aris mesakuTred yofnis prezumfcia, romelic moqmedebs uZravi nivTis SemZenis
sasargeblod. vinc sadavod xdis gamsxviseblis registrirebul sakuTrebas, valdebulia, daamtkicos amis
sawinaaRmdego.

185-e muxlis mixedviT, gamsxvisebeli iTvleba uZravi nivTis mesakuTred, Tu igi aseTad aris registrirebuli
sajaro reestrSi, garda im SemTxvevebisa, roca SemZenma icoda, rom gamsxvisebeli ar iyo mesakuTre.
maSasadame, im SemTxvevaSi, rodesac reestris Canaweris mixedviT, gamsxvisebeli registrirebulia uZravi
nivTis mesakuTred, SemZens SeuZlia, daeyrdnos sajaro reestris Canawers da igi moipovebs sakuTrebas
nivTze. erTaderTi garemoeba, romelic gamoricxavs prezumfciis moqmedebas SemZenis sasargeblod, aris
misi arakeTilsindisiereba, rodesac man icis, rom gamsxvisebeli ar aris mesakuTre, Tumca igi reestrSi
registrirebulia aseTad. am faqtis codna niSnavs pozitiur codnas. „am ukanaskneli sakiTxis gamorkvevisas
gaTvaliswinebul unda iqnes SemZenis SesaZleblobani reestris araswori Canaweris codnasTan mimarTebiT,
anu unda gairkves, SemZens gonivruli windaxedulobis farglebSi unda scodnoda Tu ara sadavo faqti.
amdenad, SemZenis interesebis dacva unda moxdes ara mxolod sajaro reestris monacemebis
gaTvaliswinebiT, aramed qonebis mesakuTris vinaobisadmi misi subieqturi damokidebulebiT.cxadia,
SemZens ar unda moeTxovos imaze metis codna, rac mis gonivrul SesaZleblobebs scildeba.
maSasadame, SemZenis codna sajaro reestrSi mesakuTris Sesaxeb damokidebulia konkretul faqtobriv
garemoebebze. magaliTad, mis naTesaur kavSirze an axlo urTierTobaze nivTis gamsxvisebelTan. SemZenis
arakeTilsindisierebis faqti garkveuli unda iyos misi uZravi nivTis mesakuTred registraciamde

სასამართლო გადაწყვეტილება ნოდარ დვალი პარლამენტის წინააღმდეგ

სარჩელი შეიტანა ნოდარ დვალმა და მან მოითხოვა 185 და 312 მუხლის

არაკონსტიტუციურად.მოქალაქე დვალი თვლიდა ,რომ ეს მუხლები იყო ხელშემშლელი
საკუთრების დაბრუნებაში,რომელიც მისი ნებისგან დამოუკიდებლად დანაშაულებრივი გზით
გამოვიდა მისი ხელიდან.
ის მიიჩნევდა,რომ საკუთრების კეთილსინდისიერი შეძენა დაუშვებელია და
არაკონსტიტუციურია,ვინაიდან კეთილსინდისიერი შეძენა თავდაპირველი მესაკუთრის
ინტერესებს ეწინააღმდეგება.საკამათოა ის თუ რა შემთხვევაში უნდა ჩაითვალოს შემძენი
კეთილსინდისიერად.
კეთილსინდისიერ შემძენზე საუბრისას კეთილსინდისიერების განსაზღვრება მოძრავ და უძრავ
ნივთებთან მიმართებით ცოტა განსხვავებულია.უძრავ ნივთებთან მიმართებით უფრო
შემოკლებულია,მოძრავ ნივთებზე მთელი სისრულით ვლიდნება.
უძრავი ნივთების შემთხვევაში მხოლოდ მაშინაა შემძენი არაკეთილსინდისიერი როდსაც მან
იცოდა რომ გამსხვისებელი არაუფლებამოსილი.მაგრამ შეიძება არ იცოდეს უხეში
გაუფრთხილებლობით.
312 მუხლის მეორე ნაწილი--------საკონსტიტუციო სასამართლო გადაწყვეტილებაში ყურადღება
გამახვილებულია იმ ნაწილზე სადაც საუბარი არის საჩივრის თაობაზე და ასევე იმ შემთხვევაზე
როცა შემძენმა იცოდა რომ ჩანაწერი უზუსტოა.
რთულადაა საქმე როდესაც ჩანაწერის საწინააღმდეგოდ შეტანილია საჩივარი.ეს საჩივარი
შეიძლება შეტანილ იქნეს მარეგულირებელ ორგანოში ან სასამართლოში.რა იგულისხმება ამ
საჩივარში არაა ბოლომდე მოწესრიგებული.სწორედ ამან გამოიწვია სასამართლოთა
განსხვავებულ პრეცედენტები:
ერთი ვერსიით----- საკმარისია საჩივრის არსებობის ობიექტური ფაქტი ,გარიგების დადების
მომენტში და ეს ავტომატურად აქცევს შემძენს არაკეთილსინდისიერად ანუ საკმარისია
ობიექტური ფაქტი(იცის თუ არი ცის მნიშვნელობა არ აქვს).ანუ არის საჩივარი არაა
კეთილსინდისიერება.
მეორე ვერსიით----შემძენი მაინც კეთილსინდისიერია მაშინაც როცა საჩივარი
შეტანილია,მთავარია არ იცის ამ საჩივრის თაობაზე.ანუ საჩივრის ობიექტური ფაქტის თაობაზე
სუბიექტურად არ იცის შემძენმა ასეთი შემძენი ჩაითლება კეთილსინდისიერად.
ანუ საერთო სასამართლოებში გვაქ ობიექტური და შერეული კონცეფციები.
საკონსტიტუციომ ეს პრაქტიკა მოიკვლია და მივიდა დასკვნამდე: შემძენი კეთილსინდისიერად
ჩაითვლება თუ მან არ იცის საჩივრის თაობაზე.

განსხვავებულ აზრში მათ თქვეს 185 მუხლზე დაყრდნობით უქმდებაო საჯარო რეესტრის
უტყუარობის პრეზუმციაო,საფრთხეს უქმნისო სამოქალაქო ბრუნვას,უარყოფილიაო
კეთილსინდისიერი შეძენის ინსტიტუტი.საქმე ეხებოდა საჩივრის ინფორმირებულობას.
შემძენმა თავად დამოუკიდებლად უნდა არკვიოს თუ ვინმეა ვალდებული? განსხვავებული
აზრის მიხედვით-- ეს წარმოადგენს მარეგისტრირებელი ორგანოს ვალდებულებას.

sakonstitucio sasamarTlom arakonstituciurad cno 185-e muxlis is normatiuli Sinaarsi, romlis Tanaxmadac,
„gamsxvisebeli iTvleba mesakuTred, Tu igi aseTad aris registrirebuli sajaro reestrSi“, im SemTxvevaSi,
rodesac reestris Canaweris winaaRmdeg Setanilia saCivari da es faqti SemZenisaTvis cnobilia. sasamarTlos
ganmartebiT, aRniSnuli normebi gansazRvraven keTilsindisieri SemZenis dacvis garantiebs da uzrunvelyofen
uZravi qonebis brunvis stabilurobis, simartivisa da siiafis legitimuri miznebis miRwevas. aqedan
gamomdinare, 185-e muxli (312-e muxlis me-2 nawilisagan gansxvavebiT) gamoricxavs keTilsindisier
SemZenze sakuTrebis uflebis gadasvlas mis mier sajaro reestris Canaweris xarvezis codnis faqtis gamo,
magram ar iTvaliswinebs sxva Semaferxebel garemoebas.
sasamarTlom erTmaneTisgan gamijna „reestris Canaweris xarvezianobis Sesaxeb codna da imis codna, rom
reestris Canaweris winaaRmdeg saCivari arsebobs. pirvel SemTxvevaSi myidvelma icis reestrSi registrirebuli
uflebis uflebrivi naklis Sesaxeb, aqvs informacia, romelic eWvqveS ayenebs registrirebuli mesakuTris
uflebas;
xolo meore SemTxvevaSi myidvelma, ubralod, icis, rom reestris Canaweris namdvilobas

garkveuli piri eWvqveS ayenebs. im SemTxvevaSi, rodesac reestris Canaweris winaaRmdeg Setanilia saCivari,
anu rodesac mimdinareobs administraciuli dava reestris Canaweris arasworad ganxorcielebaze an dava
uZravi qonebis sakuTrebis Sesaxeb da am faqtze SemZeni informirebulia, saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis
185-e muxli SemZenis mier sakuTrebis SeZenis faqts eWvqveS ar ayenebs“. gamomdinare aqedan, 185-e
muxli imaze met SemTxvevaSi iwvevs mesakuTris mier sakuTrebis uflebis dakargvas, vidre es obieqturad
aucilebelia legitimuri miznis misaRwevad. amdenad, is normatiuli Sinaarsi, rolis Tanaxmadac,
„gamsxvisebeli iTvleba mesakuTred, Tu igi aseTad aris registrirebuli sajaro reestrSi“, maT Soris im
SemTxvevaSi, rodesac reestris Canaweris winaaRmdeg Setanilia saCivari da es faqti myidvelisaTvis
cnobilia, ewinaaRmdegeba saqarTvelos konstituciis 21-e muxlis 1-l da me-2 punqtebs.

გერმანული სამართლით:
შემძენს საჩივრის არსებობის შემთხვევაში მხოლოდ მაშინ არ დაიცავს რეესტრის უტყუარობის
პრეზუმცია თუ
1.შეძენის მომენტისათვის ჩანაწერის წინააღმდეგ შეტანილი საჩივარი
2.ამის შესახებ ინფორმაცია ცნობილია ხელისაწვდომია შემძენისათვის.
3.თუ ჩანაწერის კანონიერებასთან დაკავშირებით დავის დასრულების შემდეგ უტყუარად
დადასტურდება რომ ჩანაწერი უსწოროა.

ქართული სამართალი თვლის რომ კეთილსინდისიერი შეძენა არის საბოლოო მოუდევარი

უტყუარი და მას ვერაფერი ვერ დაჩრდილავს,თუ კეთილსინდისიერების ფაქტს ექნება ადგილი.
გერმანული მოწესრიგების თანახმად: კეთილსინდისიერი შემძენის მოქმედება უნდა
გამოირიცხოს კანონსაწინააღმდეგო გარიგების ბათილობის შემთხვევაში.მათი დაძლევა ვერ
მოხდება კეთილსინდისიერების პრინციპით. თუ პირს შეჰყავს შეცდომაში მარეგისტრირებელი
ორგანო ან სახეზეა იძულება მოტყუება ან შეცდომა-- ეს ადმინისტრაციული აქტის გამოთხოვის
საფუძველია.ანულირდება ყველა თანმდევი შედეგი,ხოლო ის ვინც ამ აქტის საფუძელზე მიიღო
სარგებელი ვერ დაეყრდნობა კანონიერი ნდობის პრინციპს.
კერძო სამართლებრივი მოწესრიგება ქართულ სამართალში დომინანტია.

სამოქალაქო ბრუნვის უსაფრთხოება აღმოჩნდა ის ინტერსი საფუძველზეც კეთილსინდისიერი

შემძენის სასარგებლოდ გადახრა მოხდა.მნიშვნელოვანი დებულებებია ამ ფაქტზე
გადაწყვეტილებაში.სამოქალაქო ბრუნვის გარიგება თქვა რომ სავაჭრო გარიგებაა.

კეთილსინდისიერების შეძენა სწორედ სამოქალაქო ბრუნვის გარიგებას უკავშირდება.

--- სამოქალაქო ბრუნვის გარიგების არსებობისათვის აუცილებელია რომ შემძენი და
გამსხვისებელი არა მხოლოდ სამართლებრივად,არამედ ეკონომიკურადაც არაიდენტური პირები
იყვნენ.
როცა ორივე სუბიექტის ინტერესი ერთია ბრუნვა არაა სახეზე.არამარტო სამართლებრივი
დამოუკიდებლობა ეკონომიკურად არაიდენტურობაა მნიშვნელოვანი. გამსხვისებელი დ ა
მესაკუთრეეკონომიკურად იდენტურია თუ მათ მხოლოდ სამართლებრივი ფორმა განასხვავებს
ერთმანეთისგან.მაგ: როცა სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოება გადასცემს
საკუთრებას იმავე პარტნიორებისგან შემდგარ შპს-ს არაფერი არ იცვლება.ადგილი აქვს
ეკონომიკურ იდენტობას. აქ ადგილი არ აქვს ბრუნვას აქ სახეზეა საკუთარი უფლებებისთვის
პოზიციის შეცვლას. ანუ შიდა ბრუნვა საკუთრების კეთილსინდისიერი შეძენა დაუშვებელია.
 aRnagoba
muxli 233. cneba
1. miwis nakveTi SeiZleba sxva pirs gadaeces vadian sargeblobaSi ise, rom mas
hqondes am nakveTze an mis qveS raime nagebobis aRmarTvis ufleba, aseve am
uflebis gasxvisebis, memkvidreobiT gadacemis, Txovebis, gaqiravebis ufleba
(aRnagobis ufleba).
2. aRnagobis ufleba SeiZleba gavrceldes miwis nakveTis im nawilze, romelic ar
aris aucilebeli aRnagobisaTvis, magram iZleva nagebobiT ukeT sargeblobis
SesaZleblobas.
3. aRnagobis uflebis vada ganisazRvreba mxareTa SeTanxmebiT da igi ar unda
aRematebodes oTxmocdacxramet wels.

აღნაგობის უფლება გულისხმობს პირის შესაძლებლობას,ისარგებლოს სხვისი ნაკვეთით ისე,

rom mas hqondes am nakveTze an mis qveS raime nagebobis aRmarTvis ufleba, aseve am
uflebis gasxvisebis, memkvidreobiT gadacemis, Txovebis, gaqiravebis ufleba .
სანივთო უფლების ხასიათს ამ შემთხვევაში განსაზღვრავს არა თავისთავად ქონების
სარგებლობაში გადაცემა,რაც უფლების მარტოოდენ ფაქტობრივი მდგომარეობის
ამსახველია,არამედ ამ სარგებლობის შინაარსი(ფარგლები).სწორედ ესაა ნივთის უფლებრივად
დატვირთვა.სანივთო ტვირთი უფრო მძიმეა,ვიდრე სახელშეკრულებო.
ეტიმოლოგია შედარებით გვიანდელია,ქართულ ლექსიკონში გვხვდება აღნაგი,რომელიც
ნაშენისა და აგებულის აზრით გამოიყენება.რომში აღნაგობის უფლების შესატყვისი ინსტიტუტი
იყო სუპერფიცია.იგი წარმოადგენდა სამემკვიდრეო და გასხვისებად უფლებას.იგი
განიხილებოდა როგორც სხვის ნივთზე უფლება.
aRiarebulia, rom aRnagobas aqvs ormagi samarTlebrivi buneba:
erTi mxriv, saqme exeba miwis nakveTis datvirTvas SezRuduli sanivTo uflebiT,
meore mxriv, es Tavad SezRuduli sanivTo ufleba aRiqmeba miwis nakveTad:
registrirdeba pirveli rigis uflebad , SeiZleba daitvirTos sxva sanivTo
uflebiT (mag., ipoTekiT) da daculia, rogorc miwaze sakuTreba.

aRnagobis uflebis Sinaarsobriv minimums ganekuTvneba:

1.misi gasxvisebadoba,
2.memkvidreobiT gadacemadoba
3.da miwis gamoyeneba nagebobis aRsamarTavad .
Tu SeTanxmebiT am winapirobaTagan romelime ar aris gaTvaliswinebuli, aRnagobis
ufleba ar warmoiSoba. amgvari arasruli aRnagobis reestrSi registraciis
SemTxvevaSi, is unda gauqmdes Tavad reestris samsaxuris mier.
Sinaarsobrivi minimumis dacvis Semdeg aRnagobis xelSekrulebis damatebiTi
Sinaarsis gansazRvra mxareTa neba-survilis mixedviT aris SesaZlebeli.
N
ნageboba
aRnagobis konstitutiuri niSania meaRnagis uflebamosileba, aaSenos nakveTze an
mis qveS raime nageboba. Tu nakveTze nagebobis aSeneba Tavidanve srulebiT
SeuZlebelia magaliTad, mSeneblobis akrZalvis gamo, aRnagobis ufleba ar
warmoiSoba.
aRnagobis SeTanxmebis Semdeg dauSvebelia, Senobis aRmarTva isev miwis
mesakuTris keTil nebaze iyos damokidebuli. aRnagobis ufleba warmoiSoba da
meaRnages mainc ekisreba SeTanxmebuli sasyidlis gadaxdis valdebuleba, rodesac
nagebobis aRmarTvis SeuZlebloba SeTanxmebis Semdeg gaxdeba cnobili an nageboba
Camoiqceva.
nageboba aris uZravi nivTi, romelic myarad aris dakavSirebuli miwasTan da
damzadebulia gansxvavebuli masalisagan. am gagebiT, arc miwuri da arc
farduli, an qoxi ar aris nageboba. nagebobis aRmarTva SeiZleba rogorc miwis
zeviT, ise mis qveS (mag. miwisqveSa garaJi).amgvarad, nageboba aris, pirvel rigSi,
yvela damoukidebeli Senoba, romlebic sivrcobrivad SemosazRvrulia da
adamianTa saWiroebebisTvis aris gansazRvruli, mag.: sardafi, fabrika, sawyobi,
eklesia, skola da a.S aseve, sxva samewarmeo daniSnulebis nagebobebi (mag., Saxti)
an satransporto daniSnulebis mqone nageboba (xidi, quCa, avtosadgomi).
nageboba unda mdebareobdes aRnagobiT datvirTul miwis nakveTze. misi mxolod
gadakveTa xidis an milis meSveobiT sakmarisi ar aris, radgan am SemTxvevaSic
saxeze ar gvaqvs miwasTan myari kavSiri.

b) gansazRvruloba

sanivTo samarTalSi moqmedi gansazRvrulobis principis Tanaxmad, aucilebelia

SeTanxmebisas imis dakonkreteba, Tu ra tipis nagebobis aRmarTvis uflebas aniWebs
meaRnages aRnagobis ufleba. arasakmarisi gansazRvruloba iwvevs aRnagobis
uflebis aranamdvilobas, romlis registraciac reestris samsaxurma Tavadve unda
gaauqmos. ///arasakmarisad gansazRvrulad CaiTvleba daTqma `Senobebis aRmarTva~
an, sulac, `nebismieri nagebobis~, Tu nagebobis nairsaxeobis gansazRvra arc sxva
garemoebebis mixedviT aris SesaZlebeli. sakmarisad gansazRvrulia daTqma `erTi
sacxovrebeli saxli~.

2. damatebiTi farTobi

aRnagobis ufleba gavrceldeba mxolod zust sakadastro sazRvrebSi

registrirebul miwis nakveTze.
233 II muxlis mixedviT, aRnagoba SeiZleba gavrceldes miwis nakveTis im nawilze,
romelic ar aris aucilebeli aRnagobisaTvis, Tumca meaRnages nagebobiT ukeT
sargeblobis SesaZleblobas aniWebs. nageboba unda iyos mTavari nivTi, radgan
aRnagoba raime nagebobis flobas emsaxureba. dasaSvebi damatebiTi farTobebia:
parki, baRi an tba vilis an sastumros gaswvriv. didi farTobis mqone sasoflo -
sameurneo nakveTebi, Cveulebriv, ver CaiTvleba damatebiT nivTad da, Sesabamisad,
ver iqneba aRnagobis sagani, garda im SemTxvevisa, rodesac isic nagebobaa (mag.,
saTburi). damatebiTi mTavari nivTisagan gasamijnavad mTavaria sargeblobis
prioriteti da ara Sedareba nakveTis farTobebs Soris.

aRnagobiT datvirTuli nivTi

aRnagobiT SeiZleba daitvirTos mxolod mTliani miwis nakveTi. es ar

ewinaaRmdegeba zemoTqmuls, radgan aq saqme exeba aRnagobis uflebis ara
gamoyenebis farglebs, aramed misiT datvirTul nivTs. amgvarad, wilobrivi Tu
ziari TanasakuTreba ar SeiZleba daitvirTos aRnagobiT, iseve rogorc bina
mravalsarTulian sacxovrebel saxlSi.
aRnagobis uflebis miwis nakveTis mxolod nawilze dadgena dasaSvebia misi
winaswar calke nivTad gamoyofis SemTxvevaSi.

2. ramdenime miwis nakveTi (saerTo aRnagoba)

erTi aRnagobis uflebiT SesaZlebelia moculi iyos ramdenime miwis nakveTi,

romlebic sxvadasxva mesakuTres ekuTvnis (saerTo aRnagoba). aucilebelia, rom e s
nakveTebi erTsa da imave saregistracio da sakadastro zonaSi mdebareobdes da
uSualod esazRvrebodnen erTmaneTs.
aucilebelia, rom TiToeul nakveTze dasaSvebi iyos mSenebloba.
saerTo aRnagoba warmoiSoba aRnagobiT datvirTuli erTiani miwis nakveTis
gayofisasac. Tu erT nakveTze dadgenili aRnagobis ufleba mogvianebiT vrceldeba
sxva, momijnave nakveTzec, es iqneba cvlileba am uflebis SinaarsSi da saWiroebs
ara mxolod meaRnagis nebis gamoxatvas, aramed rogorc dasatvirTi, ise
datvirTuli miwis nakveTebis mesakuTreTa Tanxmobas. Tu aRnagobis ufleba Tavad
aris datvirTuli sxva sanivTo uflebiT, es ufleba avtomaturad vrceldeba
SinaarsSecvlil aRnagobazec.

gasxvisebaunarianoba

aRnagobis uflebis gasxvisebis sanivTo ZaliT gamoricxva SeuZlebelia.

SesaZlebelia mxolod valdebulebiTi SeTanxmebis ZaliT meaRnagis
davaldebuleba, ar gaasxvisos kuTvnili ufleba.
aseve dauSvebelia aRnagobis uflebis memkvidreobiT gadacemis sanivTo ZaliT
gamoricxva. Tumca gasxvisebaunarianobis darad aqac SesaZlebelia valdebulebiTi
SeTanxmebis miRweva, romelic, marTalia, memkvidreobiT gadacemaunarianobas ar
zRudavs, Tumca ukavSirebs meaRnagis gardacvalebas garkveul samarTlebriv
Sedegebs, magaliTad, imas, rom mas ara aqvs ufleba, garkveuli pirebi airCios
Tavis memkvidreebad, an aRnagobis uflebaze uaris Tqmis valdebulebas.

vadis gansazRvra
aRnagobis uflebis warmoSobisa da misi vadis aTvlis momenti aris am uflebis
registracia sajaro reestrSi .aRnagobis urTierTobis maqsimaluri vada SeiZleba
iyos 99 weli. am vadis farglebSi mxareebs, xelSekrulebis Tavisufleb is
principidan gamomdinare, SeuZliaT, SeaTanxmon nebismieri vada. minimalur vadas
kanoni ar iTvaliswinebs, ris gamoc aRnagobis SeTanxmeba SesaZlebelia Zalze
mokle droiTac.
aRnagoba mxolod sxvisi sakuTrebiT sargeblobis droebiTi instrumentia da ar
unda gadaizardos sxvisi sakuTrebiT sargeblobis samudamo urTierTobad, rac
mesakuTres, praqtikulad, daakargvinebda odesme sakuTari qonebiT sargeblobis
SesaZleblobas da, faqtobrivad, gaaqarwylebda mis sakuTrebas.
vada aucileblad unda Candes Tavad aRnagobis SeTanxmebidan da gaTvaliswinebuli
unda iyos registraciisas.

gansxvavebiT germaniisagan, sadac aRnagobis SeTanxmeba gauqmebis pirobiT pirdapir

gamoricxulia saqarTveloSi kanoni amgvar daTqmas ar iTvaliswinebs, am
gadawyvetis gadmoReba mainc aucilebelia, radgan mis g areSe samarTlebrivi
stabiluroba da aRnagobis brunvaunarianoba mniSvnelovnad Seiryeoda .

dauSvebelia aseve gaurkvevel movlenaze damokidebuli vadis daTqma, magaliTad,

meaRnagis gardacvaleba an nagebobis Camoqceva, radgan amgvari vada iseTsave
gaurkvevlobaSi amyofebs mxareebs, rogorSic gauqmebis piroba. aranamdvili unda
iyos aseve nebismieri sxva valdebulebiTi garigeba, romelic meaRnages
avaldebulebs, uari Tqvas aRnagobis uflebaze.

uflebamosili piri
meaRnage SeiZleba iyos nebismieri fizikuri Tu iuridiuli piri.. aRnagobis ufleba
SeiZleba ekuTvnodes pirTa gaerTianebas, rogorc Tanaziari, ise wilobrivi
sakuTrebis saxiT, Tumca, gansxvavebiT sxva sanivTo uflebisagan, ara rogorc
solidarul kreditorebs.
234 muxli aRnagobis uflebis warmoSoba, SeZena da Sewyveta. sakuTreba
aRnagobaze
1. aRnagobis uflebis warmoSobisa da SeZenis mimarT Sesabamisad gamoiyeneba
uZravi nivTis SeZenis wesebi.
2. aRnagobis uflebis safuZvelze aSenebuli nageboba iTvleba aRnagobis uflebis
arsebiT Semadgenel nawilad da registrirdeba aRnagobis uflebis mqone piris
sakuTrebad.
3. aRnagobis uflebis Sewyvetisas aRnagobis uflebis safuZvelze aSenebuli
nageboba xdeba miwis nakveTis arsebiTi Semadgeneli nawili.

aRnagobis uflebis warmoSobisa da SeZenis mimarT gamoiyeneba uZravi nivTis

SeZenis wesebi
• aRnagobis xelSekrulebis dadeba werilobiTi formiT;
• aRnagobis xelSekrulebis damowmeba;
• aRnagobis uflebis sajaro reestrSi registracia.
registracia aris aRnagobis uflebis warmoSobis, rangis, samarTlebrivi xasiaTisa
da vadis konstitutiuri winapiroba.aq unda dafiqsirdes monacemebi gadadebis
pirobasTan, vadebsa da dawyebisa da dasrulebis momentebTan dakavSirebiT.
deklaratoruli mniSvnelobisaa meaRnagis cvlilebis registracia.
aRnagobisaTvis sruli moculobiT rCeba ZalaSi sakuTrebis uflebis
keTilsindisierad mopovebis danawesebi

nageboba, rogorc aRnagobis uflebis arsebiTi Semadgeneli nawili, da masze

sakuTreba
Senoba-nagebobebi mxolod (nivTis) miwis arsebiTi Semadgeneli nawili SeiZleba
iyos da misi miwasTan dakavSirebis SemTxvevaSi miwis nakveTis mesakuTre
avtomaturad xdeba aseve am Senoba-nagebobis mesakuTrec.

es ori principi aRnagobis samarTalSi izRudeba misi ormagi bunebidan

gamomdinare fiqciis meSveobiT, romlis mixedviTac aRnagobis ufleba Tavad
uTanabrdeba miwis nakveTs, ris gamoc SesaZlebelia hqondes arsebiT Semadgenel
nawilad uZravi nivTi, romelic iqneba meaRnagis sakuTrebaSi.

nagebobebi, romelTac meaRnage aRmarTavs aRnagobis uflebiT sargeblobis

farglebSi, xdeba aRnagobis uflebis arsebiTi Semadgeneli nawili da amgvarad
misi sakuTreba (234 II). es wesi moqmedebs miwis nakveTis SeTanxmebis darRveviT
ganaSenianebisasac (mravalsarTuliani sacxovrebeli saxli momcro zomis
sastumros magivrad), gadamwyvetia mxolod, rom meaRnage aSenebs namdvili
aRnagobis uflebis safuZvelze .
Tu meaRnage moipovebs nakveTze aRnagobis uflebas masze mravalsarTuliani
saxlis aRmarTvis mizniT, maSin mas ufleba aqvs, hqondes samarTliani molodini,
rom nakveTze ganlagebuli garaJebic mis sakuTrebaSi gadava, damoukideblad imisa,
Tu vis mier da rodisaa isini aSenebuli. aRnagobis uflebis warmoSobasTan erTad
unda gaqarwyldes am nagebobebze arsebuli yovelgvari uflebrivi tvirTi.

nagebobaze sakuTreba da SezRuduli sanivTo ufleba aRnagobis uflebis

gaqarwylebisas
aRnagobis uflebis gaqarwylebis Semdeg nagebobebze sakuTreba avtomaturad
gadadis miwis mesakuTreze 234 III muxlis mixedviT. meaRnages aqvs kompensaciis
moTxovnis ufleba 239.
saerTo aRnagobis uflebis, romelic ramdenime nakveTze vrceldeboda, dasrulebis
Semdeg, rodesac nageboba sxvadasxva mesakuTris miwis nakveTebs emijneba,
erTi mosazrebis mixedviT, unda moxdes vertikaluri gamijvna miwis nakveTTa
sazRvrebis Sesabamisad;
meore mosazrebis mixedviT, am SemTxvevaSi nagebobebze miwis nakveTis mesakuTreTa
TanasakuTreba unda warmoiSvas, rac gamarTlebulia isev da isev maTi funqciur -
ekonomikuri erTianobis SenarCunebis mizniT da aseve xSir SemTxvevaSi
vertikaluri kveTis SeuZleblobiT .

muxli 235. aRnagobis uflebis gasxviseba

Tu mxareTa SeTanxmebiT aRnagobis uflebis gasasxviseblad an gasaqiraveblad
saWiroa miwis nakveTis mesakuTris Tanxmoba, mesakuTres SeuZlia, uari Tqvas am
Tanxmobis gacemaze mxolod im SemTxvevaSi, Tu saamisod arsebobs mniSvnelovani
safuZveli.

gasxviseba-gaqiravebis Tanxmobasavaldebulooba

mesakuTres gasxviseba-gaqiravebisaTvis aucilebeli Tanxmobis gacema SeuZlia

winaswarve, Tumca, gamomdinare iqidan, rom am Tanxmobis registracia SeuZlebelia,
es winaswar gacemuli Tanxmoba gamoxmobadia.

Tanxmobasavaldebuloobis yvela sxva SemTxveva SesaZlebelia SeTanxmdes mxolod

valdebulebiTi SeTanxmebis ZaliT da mas sanivTo efeqti ar gaaCnia.
gasxviseba-gaqiravebis Tanxmobasavaldebuloobas aqvs namdvili sanivTo Zala mesame
pirTa winaSec, imgvarad, rom sajaro reestrSi Setanili aucilebeli Tanxmobis
gareSe ganxorcielebuli es moqmedeba aranamdvilia. Tanxmobasavaldebuloobis
SeTanxmeba dasaSvebia aRnagobis dadgenis Semdegac, aRnagobis garigebis Sinaarsis
cvlilebis formiT da misi registraciiT sajaro reestrSi.

aRnagobis uflebis gadacema xdeba uflebis daTmobiT. kerZod, aRnagobis uflebis

gadacema mesame pirisaTvis xdeba uflebis warmoSobisaTvis dadgenili w esiT,
risTvisac saWiroa:
• Zvelsa da axal meaRnages Soris aRnagobis uflebis daTmobis Sesaxeb
werilobiTi xelSekruleba;
• xelSekrulebas aseve unda eTanxmebodes da xels awerdes miwis mesakuTre;
• sajaro reestrSi Zveli meaRnagis nacvlad axali meaRnagis registracia.

gasxvisebaSi igulisxmeba uflebis gadacemis yvela forma, auqcionze gatanis

CaTvliT.farTo gagebiT, gasxvisebaSi unda moiazrebodes aRnagobis uflebrivad
datvirTva imgvari sanivTo uflebiT, romelic aRnagobis dasrulebis Semdegac
agrZelebs arsebobas (mag., ipoTeka).

Tanxmoba unda ganacxados aRnagobiT datvirTuli miwis nakveTis mesakuTrem, xolo

misi gakotrebisas _ gakotrebis mmarTvelma.
konkretul vadas Tanxmobis gacemisaTvis kanoni ar iTvaliswinebs, Tumca ndobisa
da keTilsindisierebis principidan gamomdinare, is unda gaices gonivrul vadaSi,
orive mxaris interesebis gaTvaliswinebiT. Tanxmobaaris calmxrivi
miRebasavaldebulo nebis gamoxatva, romelic unda gaices meaRnagis an mesame piris
mimarT da romlis gacemac SeiZleba, rogorc winaswar, aseve gasxviseba-gaqiravebis
dadebis Semdegac.
Tanxmobaze uari dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, rodesac:
1. gasxviseba-gaqiravebis garigeba ewinaaRmdegeba aRnagobis dadgeniT dasaxul
mizans,
2. am miznis miRwevas eqmneba mniSvnelovani safrTxe,
3. SemZenis (damqiraveblis) pirovnebidan gamomdinare, arsebobs aRnagobis
urTierTobidan warmomdgari valdebulebebis Seusruleblobis riski.

aRnagobis dadgeniT dasaxuli mizani, pirvel rigSi, gamomdinareobs Tavad

aRnagobis xelSekrulebidan, asaSenebeli nagebobis xasiaTidan, an mxare Ta
damatebiTi SeTanxmebidan, iseve rogorc garigebis dadebis garemoebebidan da
mxareTa qcevidan. am gagebiT, mizani SeiZleba iyos nagebobis konkretuli formiT
gamoyeneba, magaliTad: arakomerciuli mizniT.
aRnagobis uflebis gasxviseba-gaqiraveba an unda ewinaaRmdegebodes zemoT aRweril
mizans, an safrTxes uqmnides mis miRwevas. mizanTan winaaRmdegoba gvaqvs saxeze,
rodesac gasxviseba-gaqiravebis Sedegad dasaxuli mizani CaiSleba, an mxolod
arasrulad miiRweva;
safrTxis Seqmna, _ rodesac arsebobs miznis CaSlis samomavlo riski.
Tanxmobis gacemaze uari dasaSvebia aseve im SemTxvevaSic, rodesac axali meaRnagis
pirovneba ar iZleva aRnagobiT nakisri valdebulebebis Sesrulebis garantias. aq,
pirvel rigSi, gadamwyvetia, aris Tu ara SemZeni pirovnulad sando da
gadaxdisunariani. gamarTlebuli eWvis gaqarwyleba SesaZlebelia Sesabamisi
uzrunvelyofis saSualebis kisrebiT.abstraqtuli eWvi sakmarisi ar aris.
xelSekrulebis Tavisuflebis principidan gamomdinare, mxareebs SeuZliaT,
gaiTvaliswinon sxva damatebiTi SemTxvevebi, an winapirobebi, romelTa arsebobis
SemTxvevaSi miwis nakveTis mesakuTres ar eqneba aRnagobis gasxvisebaze uaris
Tqmis ufleba.amgvari daTqma namdvilia misi reestrSi Setanis momentidan.

farTo gagebiT, aRnagobis gasxvisebaSi unda moviazroT aseve misi uflebrivad

datvirTva, romelic Tanmxobasavaldebuloa. Tumca mesakuTre valdebulia, gasces
es Tanxmoba, Tu aRnagobis datvirTviT misi miznis miRwevas safrTxe ar eqmneba da
es datvirTva rCeba Cveulebrivi meurneobis farglebSi, romelSic igulisxmeba
datvirTvis sanacvlo sargeblis miReba.
miwis nakveTis mesakuTres Tanxmobaze uaris Tqmis ufleba aqvs mxolod
mniSvnelovani safuZvliT, yvela sxva SemTxvevaSi meaRnages ufleba aqvs,
mosTxovos mas Tanxmobis gacxadeba da ganucxadeblobis SemTxvevaSi mimarTos
sasamarTlos.

muxli 236. sazRauri aRnagobis uflebisaTvis

1. aRnagobis uflebis mqones SeiZleba xelSekrulebiT daekisros sazRauris
gadaxda. miwis nakveTis mesakuTris es ufleba ganuyofelia nakveTze sakuTrebis
uflebisagan.
2. sazRauris gadauxdelobis gamo aRnagobis ufleba mesakuTris mxridan SeiZleba
calmxrivad Sewydes am valdebulebis 2 wlis ganmavlobaSi Seusruleblobis
SemTxvevaSi, Tu mxareTa SeTanxmebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli.
3. sazRauri aRnagobis uflebisaTvis mxareebma SeiZleba aTi wlis SualediT
gansazRvron. Tu ekonomikuri pirobebi arsebiTad icvleba, mxareebi valdebulni
arian, Tavidan SeTanxmdnen sazRaurze.

aRnagobis sazRauri gamoxatavs, Cveulebriv, valdebulebiTsamarTlebriv

moTxovnas, romelic aris aRnagobis xelSekrulebis nawili. is, Cveulebriv,
gamoxatulia fuladi formiT, Tumca SesaZlebelia regularulad gadasaxdeli
nebismieri tipis Sesrulebis SeTanxmeba.
sazRauris dasaSvebi formebia: nivTobrivi Sesrulebebi, rogoricaa, magaliTad,
regularulad gadasaxdeli SeSa an metali;marcvleuli, maSinac ki, rodesac misi
moyvana Tavad aRnagobiT datvirTul nakveTze ar xdeba; sacxovrebeli binis
sargeblobaSi gadacema.
Sesruleba unda gamoixatebodes raimes pozitiuri gadacemiT an raime moqmedebiT

zemoT aRwerili sazRauris 2 wlis ganmavlobaSi gadauxdelobis SemTxvevaSi

mesakuTres SeuZlia, calmxrivi miRebasavaldebulo nebis gamoxatviT,
gafrTxilebis gareSe, moSalos xelSekruleba, romlis drosac ar xdeba
miRebulis restitucia da aRnagobis urTierToba mxolod samomavlod wydeba.
mesakuTres, ra Tqma unda, unarCundeba kuTvnili sazRauris moTxovnis ufleba,
miuxedavad aRnagobis urTierTobis dasrulebisa.ra Tqma unda, dasaSvebia mxareTa
SeTanxmeba gansxvavebul wesze.
Tu aRnagobis xelSekrulebis dadebisas SeTanxmebuli sazRauri ekonomikuri
mdgomareobis cvlilebis Sedegad gaumarTlebelia da laxavs erT-erTi mxaris
interesebs (valutis kursis vardna-aweva, meaRnagis uflebamosilebis gafarToeba
(damatebiTi nagebobebis wamomarTva, nakveTiT sargeblobis tipis cvlileba da a.S.),
mxareebi valdebulni arian, Tavidan SeTanxmdnen sazRaurze

muxli 237. aRnagobis uflebis registracia

aRnagobis ufleba sajaro reestrSi Seitaneba miwis nakveTze aramesakuTreTa
sanivTo uflebebs Soris mxolod pirveli rigis uflebad. es rigi ar SeiZleba
Seicvalos.

miwis nakveTze aRnagobis registracia dasaSvebia mxolod pirveli rigis uflebad,

risi Secvlac mogvianebiT SeuZlebelia. Tumca mogvianebiT am rangis dakargva
garkveul sagamonakliso SemTxvevebSi mainc ar aris gamoricxuli,
magaliTad, aRnagobis uflebis arasworad gauqmebisa da sxva uflebis wina rigis
uflebad mopovebis SemTxvevaSi, 312-e muxlis mixedviT.
aRnagobis ufleba registrirdeba pirveli rigis uflebad, damoukideblad sxva
uflebis Rirebulebisa da xasiaTisa. mas rangiT ar SeiZleba win uswrebdes arc
iaffasiani ufleba da arc ufleba, romlis gamoyenebac aRnagobis uflebas xels
ar uSlis.
kanonmdebelma arCia martivi da garantirebuli gza aRnagobis mometebuli
socialuri mniSvnelobidan gamomdinare misi ganxorcielebis uzrunvelsayofad _
arc erTi ufleba, maT Soris arc gzis, an sxva raime servituti ar SeiZleba
daregistrirdes aRnagobis win.
dasaSvebia im uflebebis, romelTac rangi ar aqvT (mag., gankargvis akrZalva),
aRnagobis win registracia. aseve dasaSvebia aRnagobis win gamosyidvis uflebis
registracia Sesabamisi meaRnagis sasargeblod, radgan es uflebac aRnagobis
uflebis nawilia. igive wesi moqmedebs meaRnagis sasargeblod SeTanxmebuli pir adi
servitutis SemTxvevaSic.

muxli 238. aRnagobis uflebis Sewyveta

1. aRnagobis uflebis SewyvetisaTvis saWiroa mesakuTris Tanxmoba.
2. aRnagobis ufleba ar ispoba miwis nakveTze aRmarTuli Senobis dangreviT.

238 I muxli exeba mxolod miwis mesakuTris uflebebs da ZalaSia mxolod

aRnagobis uflebis garigebiT gauqmebisas. Tanxmoba unda ganacxados realurma
mesakuTrem, Tumca sakmarisia aseve reestrSi registrirebuli keTilsindisieri
piris Tanxmobac.
es SeTanxmeba araformasavaldebuloa. arc gauqmebis SeTanxmeba d a arc gauqmebis
piroba ar SeiZleba gaformdes pirobadebulad.
mesakuTris Tanxmobis garda,aucilebelia meaRnagis calmxrivi gancxadeba reestris
an am mesakuTris winaSe da registrirebuli uflebis gauqmeba. aucilebelia, aseve,
im pirebis Tanxmoba, romelTac aqvT s anivTo uflebebi aRnagobaze.
aRnagoba uqmdeba reestrSi misi registraciis gauqmebasTan erTad. miwis nakveTis
mesakuTre ar aris valdebuli, gadaixados raime kompensacia.

aRnagobis ufleba ar ispoba Senobis dangrevasTan erTad. rogorc Tavad aRnagobis

uflebis definiciidan gamomdinareobs, romlis mixedviTac is ganmartebulia
rogorc raime nagebobis flobis ufleba, misi arseboba ar aris damokidebuli
raime konkretul nagebobaze. Sesabamisad, am nagebobis dangrevac ar uSlis xels
mis gagrZelebas. sapirispiro SeTanxmeba dauSvebelia.

Tavad meaRnages ki aqvs Tavidan aRmarTvis ufleba. nagebobis dangreviT ar icvleba

aRnagobis sazRauris gadaxdis valdebuleba, Tu mxareebi sxva rameze ar
SeTanxmebulan. dangreuli Senobis masala meaRnagis sakuTrebaa maSinac ki,
rodesac Senoba mesakuTris mier iyo agebuli da mas SeuZlia, es masala Tavisi
neba-survilisebr gamoiyenos.

muxli 239. sasyidliani aRnagobis uflebis Sewyveta

1. sasyidliani aRnagobis uflebis vadis gasvlis SemTxvevaSi, Tu mxareTa
SeTanxmebiT sxva ram ar aris gaTvaliswinebuli, miwis nakveTis mesakuTrem
aRnagobis uflebis mqones unda misces anazRaureba am nakveTze aRmarTuli
nagebobis Rirebulebis ori mesamedis odenobiT.
2. miwis nakveTis mesakuTres SeuZlia, aRnagobis uflebis mqones anazRaurebis
gadaxdis sanacvlod gaugrZelos aRnagobis ufleba am nakveTze aRmarTuli
nagebobis arsebobis savaraudo vadiT, Tu mxareTa SeTanxmebiT sxva ram ar aris
gaTvaliswinebuli. Tu aRnagobis uflebis mqone uars ityvis aRnagobis uflebis
vadis gagrZelebaze, igi kargavs anazRaurebis moTxovnis uflebasac.
3. aRnagobis uflebis Sewyvetisas aRnagobis uflebis mqones ara aqvs ufleba,
waiRos nageboba an misi Semadgeneli nawilebi.

usasyidlo aRnagobis SemTxvevaSi meaRnage ar ixdis sazRaurs aRnagobis uflebis

sargeblobisaTvis. usasyidlo aRnagobis vadis gasvlis Semdeg miwis mesakuTre da
meaRnage valdebuli arian aRnagobis uflebis Sewyvetis faqti daaregistriron
sajaro reestrSi, rac miwis nakveTze aRnagobis uflebis Canaweris gauqmebas
gulisxmobs. aRnagobis uflebis Sewyvetisas aRnagobis uflebis mqones ara aqvs
ufleba waiRos nageboba an misi Semadgeneli nawilebi (ssk-is 239.3). aRnagobis
uflebis Sewyvetisas aRnagobis uflebis safuZvelze aSenebuli nageboba xdeba
miwis nakveTis arsebiTi Semadgeneli nawili (ssk-is 234.3). Sesabamisad, aRnagobis
uflebis Sewyvetisas mesakuTre moipovebs sakuTrebis uflebas aRnagobis uflebis
safuZvelze aSenebul nagebobaze (ssk-is 150).

Tu aRnagobis ufleba sasyidliania, aRnagobis uflebis vadis gasvlis SemTxvevaSi

miwis mesakuTrem aRnagobis uflebis mqones unda misces saTanado anazRaureba
nakveTze aRmarTuli nagebobisaTvis. mxareebma SesaZlebelia aRnagobis
xelSekrulebaSi gaiTvaliswinon nagebobis safasuris gaangariSebis nebismieri
wesi, romliTac moxdeba uflebis Sewyvetis etapze nagebobis Rirebulebis
gansazRvra.

Tuki mxareebi ver miaRweven aRnagobis xelSekrulebiT nagebobis fasis

gansazRvris pirobaze SeTanxmebas, kanonmdebeli adgens nagebobis fasis
gansazRvris normatiul farglebs _ sasyidliani aRnagobis uflebis Sewyvetis
etapze meaRnagisaTvis mesakuTris mier gadasaxdeli Tanxa saTanadod ar CaiTvleba,
Tu igi ar Seadgens nagebobis Rirebulebis or mesameds mainc (ssk-is 239.1).
vinaidan aRnagobis ufleba grZelvadian sanivTo uflebaTa ricxvs miekuTvneba,
xSirad miwis mesakuTris ekonomikuri mdgomareoba uflebis warmoSobisa da
Sewyvetis etapze erTi da igive ar aris. im SemTxvevaSi, Tu miwis mesakuTres ar
aqvs SesaZlebloba Tundac nagebobis Rirebulebis ori mesamedi gadauxados
meaRnages, arsebobs problemidan kanonismieri gamosavali. kerZod, miwis nakveTis
mesakuTres SeuZlia anazRaurebis gadaxdis sanacvlod aRnagobis uflebis mqones
gaugrZelos aRnagobis ufleba nagebobis arsebobis savaraudo vadiT. Tu aRnagobis
uflebis vadis gagrZelebeze meaRnage ar daTanxmdeba _ uars ityvis mis
gagrZelebaze, maSin igi kargavs anazRaurebis moTxovnis uflebasac (ssk-is 239.2).

nagebobis aRmarTva yovelTvis dakavSirebulia solidur finansur danaxarjebTan.

aqve unda gaviTvaliswinoT is faqtic, rom nageboba xdeba miwis arsebiTi
Semadgeneli nawili, aRnagobis uflebis Sewyvetisas aRnagobis uflebis mqones ara
aqvs ufleba waiRos nageboba an misi Semadgeneli nawilebi (ssk-is 239.3). aqedan
gamomdinare, problemis mosagvareblad kanonmdebeli aRnagobis xelSekrulebis
mxareebs sTavazobs problemis mowesrigebis normatiul gzas. kerZod, aRnagobis
uflebis safuZvelze aSenebuli nageboba SesaZlebelia sajaro reestrSi
aRiricxos aRnagobis uflebis mqone piris sakuTrebad (ssk-is 234.2).
sasyidliani aRnagobis uflebis Sewyvetis etapze miwis mesakuTre valdebuli
iqneba gamoisyidos nageboba mesakuTre-meaRnagisagan, winaaRmdeg SemTxvevaSi
meaRnages Tavad eqneba nagebobis realizaciis an sakuTrebaSi datovebis
uflebamosileba. meaRnagis Senobis mesakuTred gaxdoma uzrunvelyofs rom
meaRnage aRar iqneba miwis mesakuTris keTil nebaze damokidebuli an mis
ekonomikur SesaZleblobaze. meaRnages mis mier aSenebul nagebobaze sakuTrebis
uflebis mopovebisaTvis esaWiroeba miwis mesakuTris werilobiTi Tanxmoba, rac
sajaro reestrSi meaRnagis nagebobis mesakuTred registraciis samarTlebrivi
safuZvelia sxva kanonmdeblobiT dadgenil dokumentebTan erTad.

muxli 240. anazRaurebis moTxovnis registracia sajaro reestrSi

1. aRnagobis uflebis Sewyvetis Semdeg aRnagobidan warmoSobili anazRaurebis
moTxovnis ufleba (aseTis arsebobis SemTxvevaSi) sajaro reestrSi aRnagobis
uflebis adgils ikavebs da imave rigiT cvlis mas.
2. Tu aRnagobis ufleba misi vadis gasvlis droisaTvis je r kidev datvirTulia
ipoTekiT, ipoTekars aqvs anazRaurebis moTxovnaze giravnobis ufleba.
აღნაგობის uflebis ganmavlobaSi meaRnage ar aris uflebamosili gankargos mis
mier aSenebuli nageboba, maT Soris arc aRnagobis uflebis safuZvelze aSenebuli
nagebobis uzrunvelyofis mizniT gamoyenebis ufleba aqvs. Tumca, im wesidan
gamomdinare, rom aRnagobis uflebis safuZvelze aSenebuli nageboba iTvleba
aRnagobis uflebis arsebiT Semadgenel nawilad (ssk-is 234.2), gvaZlevs varaudis
SesaZleblobas, rom meaRnage nagebobis ipoTekis uflebiT datvirTvaze
uflebamosili piria.
saqarTvelos kanonmdeblobiT piri unda iyos sajaro reestrSi registrirebuli
uZravi nivTis mesakuTred an unda hqondes mesakuTrisagan miniWebuli uZravi nivTis
ipoTekiT datvirTvis SesaZlebloba. im SemTxvevaSi, Tu miwis mesakuTrem meaRnages
misca nagebobis ipoTekiT datvirTvis SesaZlebloba, Tu aRnagobis ufleba misi
vadis gasvlis droisaTvis jer kidev datvirTulia ipoTekiT, ipoTekars aqvs
anazRaurebis moTxovnaze giravnobis ufleba (ssk-is 240.2).

miwis mesakuTris mimarT nagebobis Rirebulebis moTxovnis ufleba, rogorc

aramaterialuri qonebrivi sikeTe, SesaZlebelia daitvirTos giravnobis uflebiT
da ara ipoTekis uflebiT. aseT SemTxvevaSi, aRnagobis uflebis Sewyvetis etapze,
Cven gvaqvs ipoTekis giravnobad gardaqmnis SemTxveva, vinaidan nagebobaze
sakuTrebis uflebas moipovebs ara meaRnage, aramed miwis nakveTis mesakuTre .

aRnagobis uflebis Sewyvetis Semdeg, aRnagobidan warmoSobili anazRaurebis

moTxovnis ufleba sajaro reestrSi ikavebs aRnagobis uflebis adgils da imave
rigiT cvlis mas (ssk-is 240.1). meaRnages nagebobis Rirebulebis moTxovnis ufleba
SeuZlia sajaro reestrSi daaregistriros, rogorc valdebuleba konkretul
uZrav nivTze. Tu meaRnagem ar Seasrula mogiravnis winaSe uzrunvelyofili
valdebuleba, kreditori uflebamosilia moiTxovos sajaro reestrSi meaRnagis
nacvlad registracia da miwis mesakuTres warudginos sazRauris gadaxdis
pretenzia.
aRnagobis uflebis safuZvelze aSenebuli nageboba iTvleba ara marto aRnagobis
uflebis arsebiT Semadgenel nawilad, aramde registrirdeba aRnagobis uflebis
mqone piris sakuTrebad (ssk.-is 234.2).meaRnagis nagebobis mesakuTred registraciis
SesaZlebloba meaRnages saSualebas aZlevs, gamoiyenos mis mier aSe nebuli
nageboba, rogorc moTxovnis uzrunvelyofis saSualeba. aRnagobis uflebis
safuZvelze aSenebuli nagebobis ipoTekiT datvirTvis winapirobebia:
• sajaro reestrSi registrirebuli aRnagobis ufleba;
• sajaro reestrSi nagebobaze meaRnagis mesakuTred registraciis faqti.

aRnagobis uflebasTan dakavSirebiT ganxorcielebuli cvlilebebi garkveuli

riskebis Semcvelia miwis mesakuTrisaTvis. nagebobaze meaRnagis sakuTrebis
uflebis registraciis Semdeg meaRnagem SesaZlebelia aRniSnuli obieqti
gamoiyenos moTxovnis uzrunvelyofis saSualebad, rac nagebobasTan erTad miwis
realizaciis saSiSroebas qmnis. im SemTxvevaSi, Tu meaRnage ar Seasrulebs
ipoTekaris winaSe valdebulebas, kreditors warmoeSoba ipoTekis saganze
sakuTrebis uflebiT gadacemis an misi realizaciis moTxovnis ufleba .
uzufruqti
muxli 242.

uZravi nivTi SeiZleba sxva pirs gadaeces sargeblobaSi ise, rom igi uflebamosilia, rogorc
mesakuTrem, gamoiyenos es nivTi da ar dauSvas mesame pirTa mier misiT sargebloba, magram
mesakuTrisagan gansxvavebiT, mas ara aqvs am nivTis gasxvisebis, ipoTekiT datvirTvis an memkvidreobiT
gadacemis ufleba (uzufruqti). am nivTis gaqiravebis an ijariT gadacemisaTvis saWiroa mesakuTris
Tanxmoba. uzufruqtis gauqmebis Semdeg mesakuTre xdeba arsebuli qiravnobis an ijaris urTierTobebis
monawile.

uzufruqti gansxvavdeba servitutisagan imiT, rom servituts SeiZleba hqondes sxva Sinaarsi, garda
sargeblobisa.

uzufruqtiT SeiZleba daitvirTos mxolod uZravi nivTi. germaniisagan gansxvavebiT,qarTul samarTalSi

moZravi nivTi ar SeiZleba uzufruqtis sagani iyos. amgvarad, pirs uzufruqtis ufleba SeiZleba
mieniWos miwis nakveTze, binaze da aseve miwis nakveTis msgavs uflebebze, rogoricaa, magaliTad,
aRnagoba, gemebze da miwasTan gaTanabrebul sxva uflebebze.

saganTa simravle, saganTa erToba

uzufruqtis dadgena SeiZleba mxolod calkeul sagnebze. saerTo uzufruqtis dadgena sxvadasxva
saganze dauSvebelia. im SemTxvevebSi, rodesac ramdenime sagnis uzufruqtiT datvirTvaa aucilebeli,
gavrcelebuli praqtikis mixedviT, xdeba erTi da imave Sinaarsis damoukidebeli uzufruqtis dadgena,
riTac, sabolood, saerTo uzufruqtis efeqti miiRweva.

nivTis Semadgeneli nawilebi, sakuTvnebeli, inventari

mTavar nivTze dadgenili uzufruqti vrceldeba aseve arsebiT Semadgenelzec da es arsebiTi

Semadgeneli nawili mTavari nivTisagan damoukideblad ar SeiZleba daitvirTos uzufruqtiT.
araarsebiTi Semadgeneli nawili ar iziarebs mTavari nivTis beds da masze arc am mTavar nivTze
dadgenili uzufruqti vrceldeba.

rac Seexeba sakuTvnebels, is, rogorc moZravi nivTi (151), SeuZlebelia daitvirTos uzufruqtiT
damoukideblad, Tumca, rodesac mTavari nivTi itvirTeba uzufruqtiT, es uzufruqti saeWvoobisas,
gamonaklisis saxiT, sakuTvnebelzec vrceldeba. winaaRmdeg SemTxvevaSi, mesakuTres eqneboda
sakuTvneblis miwis nakveTidan moSorebis SesaZlebloba da es mniSvnelovnad SeuSlida xels nivTis
sameurneo daniSnulebisamebr gamoyenebas.

uzufruqtuari

uzufruqti SeiZleba daadgines mxolod fizikuri an kerZo Tu sajaro samarTlis iuridiuli piris
sasargeblod. uzufruqti, rogorc piradi xasiaTis ufleba, SeuZlebelia dadgindes servitutis
msgavsad abstraqtulad, konkretuli miwis nakveTis mesakuTris sasargeblod (gadavides yovel momdevno
mesakuTreze). Tumca dasaSvebia fizikuri Tu iuridiuli piris sasargeblod dadgena imgvari pirobiT,
rom misi namdviloba damokidebuli iyos uzufruqtuaris sanivTosamarTlebriv mdgomareobaze,
magaliTad, konkretuli nakveTis mesakuTreoba

germanul iuridiul literaturaSi sakamaToa, SeiZleba Tu ara mesakuTre iyos uzufruqtuari sakuTar
nivTze. amgvari konstruqcia dasaSvebad miiCneva im SemTxvevaSi, Tu is mesakuTris pativsadebi
interesiT aris gamyarebuli. amgvari interesi saxezea, rodesac mesakuTre adgens uzufruqts miwis
nakveTze, romelic mokle periodSi unda gaasxvisos uzufruqtis TavisTvis datovebis pirobiT.
ramdenime uzufruqtuari

uzufruqti ramdenime pirs erToblivad SeiZleba ekuTvnodes Semdeg SemTxvevebSi:

1. rogorc wilobrivi saziaro ufleba.am SemTxvevaSi, erT-erTi uzufruqtuaris gardacvalebisas, misi

uzufruqti qarwyldeba da cocxlad darCenilebs mxolod wilobrivi uzufruqti unarCundebaT

2. alternativis saxiT dasaSvebia ori an ramdenime uzufruqtuarisaTvis saerTo uflebamosilebis

miniWeba 455-e muxlis mixedviT. erT-erTi uflebamosili piris sikvdili iwvevs imas, rom cocxlad
darCenili erTaderTi uzufruqtuari xdeba.

3. erTsa da imave nivTze damoukidebeli uzufruqti SeiZleba ramdenime erTmaneTisagan damoukidebel

pirs ekuTvnodes. Tu am uzufruqtebs erTi da igive rangi aqvT, maSin maTi gamoyeneba izRudeba
erTmaneTis sasargeblod. erT-erTi uzufruqtuaris gardacvalebis Semdeg cocxlad darCenilis
uzufruqtis gamoyeneba aRar izRudeba.

4. uzufruqtuarTa saerTo uflebamosileba uproblemoa, Tu saqme exeba uzufruqtis miniWebas

SeuzRudavad uflebaunariani pirovnuli gaerTianebisaTvis, rogoric aris solidaruli
pasuxismgeblobis sazogadoeba an komandituri sazogadoeba.

warmoSoba da Sewyveta, arasrulwlovani uzufruqtuari, vadis gagrZeleba da Sekveca

1. warmoSoba

kanonis safuZvelze uzufruqtis SeZena dasaSvebia mflobelobiTi xandazmulobiT (167). garigebis

safuZvelze uzufruqti warmoiSoba misi uZrav nivTze sakuTrebis SeZenisaTvis gaTvaliswinebuli wesiT
SeTanxmebiT (243, 183). dasaSvebia misi pirobadebulad an garkveuli vadiT dadgena. uzufruqti
gadadebis pirobiT registrirebaunariania pirobis dadgomamdec.

arasrulwlovnis sasargeblod uzufruqtis dadgena, misi usasyidlobis SemTxvevaSic ki, ar aris

mxolod sargebliani garigeba.

2. uzufruqtis Sewyveta

kanonis ZaliT uzufruqti wydeba _ Tu uzufruqti dadgenili iyo fizikuri piris sasargeblod, _
uflebamosili piris gardacvalebiT,

xolo iuridiuli piris sasargeblod dadgenili uzufruqtis SemTxvevaSi, _ misi likvidaciiT (244 II
2), gauqmebis pirobis dadgomiT (97), an daTqmuli vadis gasvliT. garda amisa, uzufruqti uqmdeba
nakveTze dautvirTavi sakuTrebis keTilsindisierad mopovebiT (185) an iZulebiTi aRsrulebis
farglebSi nakveTis auqcionze gasxvisebiT. garigebis ZaliT uzufruqti SeiZleba Sewydes gauqmebis
xelSekrulebiT, risTvisac aucilebelia uzufruqtis dadgenisaTvis gaTvaliswinebuli formis dacva da
mis safuZvelze registraciis gauqmeba. uzufruqtze uaris Tqma sxvagvarad SeiZleba uflebis mitovebis
(184) formiTac.

3. vadis gagrZeleba da Sekveca

vadiani uzufruqtis arsebobis vadis gagrZelebaSi igulisxmeba ara misi Sinaarsis cvlileba, aramed
Tavidan dadgena, risTvisac aucilebelia misi dadgenis winapirobebis dacva. uzufruqtis vadis Sekveca
gulisxmobs mis nailobriv gauqmebas
samarTlebrivi Sinaarsi

uzufruqtis dadgenis Semdeg mesakuTresa da uzufruqtuars Soris warmoiSoba kanonismieri

valdebulebiTi urTierToba.

uzufruqtuars ufleba aqvs, miiRos nivTidan nebismieri sargebeli anu gamoiyenos is, an miiRos
sargebeli imiT, rom am nivTis gamoyeneba mesame pirs dauTmos (mesakuTris TanxmobiT, 242 2). masve
rCeba nivTis mTliani nayofi. amgvarad, uzufruqti gulisxmobs flobis uflebamosilebasac.
uzufruqtuars ekuTvnis nivTidan miRebuli sargebeli.

kanonis Sinaarsis xelSekrulebismieri cvlileba

a) uzufruqtuaris uflebamosileba mxareTa SeTanxmebiT SeiZleba imgvarad SeizRudos, rom

gamoricxos nivTiT sargeblobis konkretuli forma. garda amisa, sanivTo urTierTobis Sinaarsi
SeiZleba Seicvalos mxareTa SeTanxmebiT..

b) e.w. wilobrivi uzufruqti dasaSvebia im SemTxvevaSi, rodesac mesakuTre Tavisi sakuTrebis mxolod
erT nawils tvirTavs, an TanamesakuTre Tavis wils _ TanasakuTrebaSi.

g) nawilobrivi uzufruqti gamoirCeva imiT, rom uzufruqtuars mxolod sargeblobis `nawili~

ekuTvnis, darCenili nawili ki mesakuTres rCeba. wilobrivi uzufruqtisagan gansxvavebiT, am
SemTxvevaSi datvirTulia mTliani nivTi.

d) sargeblobis calkeuli formebis gamoricxva

zemoT xsenebuli yovlismomcveli sargeblobis principi SeiZleba SeizRudos da uzufruqtis

dadgenisas gamoiricxos sargeblobis calkeuli formebi. amis sapirispirod dauSvebelia uzufruqtis
farglebSi sargeblobis mxolod konkretuli formis dasaSvebad cnoba da yvela sxva formis
gamoricxva. es formaluri gamijvnis kriteriumi yofs servitutsa da uzufruqts.

e) sargeblobis sivrcobrivi SemosazRvra, calkeuli nagebobebiT an nagebobis nawilebiT sargeblobis

gamoricxva

uzufruqtis gamoyenebis sivrcobrivi SemosazRvra dasaSvebad aris miCneuli. es gadawyveta gansxvavdeba

wilobrivi uzufruqtisagan imiT, rom am SemTxvevaSi mTliani uZravi nivTi itvirTeba uzufruqtiT,
magram am uzufruqtis gamoyeneba nivTis sivrcobrivad SemosazRvrul nawilzea dasaSvebi. Tumca
gabatonebuli mosazrebis mixedviT, uzufruqtis arsidan gamomdinare, dauSvebelia misi gamoyenebis
sferodan konkretuli nagebobis an nagebobis nawilis amoReba, radgan es ar Seesabameba uzufruqtis
arss.

v) sasyideli

uzufruqti SeiZleba atarebdes sasyidlian xasiaTs da akisrebdes uzufruqtuars, kanoniT

gaTvaliswinebuli valdebulebebis garda, mesakuTrisaTvis damatebiT safasuris gadaxdis
valdebulebasac.

uzufruqtis arsTan winaaRmdegobrioba

a) mesakuTris Sesrulebis valdebulebisa da uzufruqtuaris gankargvis uflebamosilebis dauSvebloba

uzufruqti mesakuTres aniWebs sargeblobis uflebamosilebas, romelsac Seesatyviseba mesakuTris

mxolod Tmenis valdebuleba da ara sxva raime Sesrulebis valdebuleba. aqedan gamomdinare,
mesakuTrisaTvis raime tipis Sesrulebis valdebulebis dakisreba ewinaaRmdegeba uzufruqtis
samarTlebriv arss.
b) uzufruqtis gadacemis zogadi dauSvebloba

uzufruqti aris piradi xasiaTis ufleba, rac gamoricxavs mis mesame pirTaTvis gadacemas.
uzufruqtiT datvirTuli nivTis qiriT an ijariT gadacemisaTvis aucilebelia mesakuTris Tanxmoba.

g) damqiravebelTa, moijareTa da mesame pirTa uflebis SezRudvis dauSvebloba

Tu uzufruqtiT datvirTuli sagani misi dadgenis momentisaTvis ukve gaqiravebuli an ijariT

datvirTulia, mesame pirTa es uflebebi uzufruqtuarsa da mesakuTres Soris SeTanxmebiT sanivTo
efeqtiT ar SeiZleba Seicvalos an gauqmdes.

d) uzufruqtuaris gardacvalebis Semdeg uzufruqtis gagrZelebis dauSvebloba

rogorc piradi ufleba, uzufruqti qarwyldeba uzufruqtuaris gardacvalebasTan erTad. amis

sapirispiro SeTanxmebas uzufruqtis ufro xangrZlivi droiT ZalaSi datovebasTan dakavSirebiT
sanivTo efeqti ar gaaCnia. Tumca dasaSvebia Tavdapirveli uzufruqtuaris gardacvalebis (gadadebis)
pirobiT sxva piris sasargeblod uzufruqtis dadgena.

e) uzufruqtuaris substanciis SenarCunebis valdebuleba

uzufruqtis arsidan gamomdinareobs uzufruqtuaris valdebuleba, SeinarCunos nivTis substancia

muxli 243. uzufruqtis dadgenis samarTlebrivi mowesrigeba

uzufruqtis dadgenis dros gamoiyeneba igive wesebi, rac uZravi nivTebis SeZenis dros.
uzufruqtis gauqmeba SesaZlebelia gauqmebis xelSekrulebiT an dereliqciiT (184).

uzufruqtis rangis cvlilebisaTvis aucilebelia SeTanxmeba rangiT ukan damxev da win wamwev
uflebamosil pirebs Soris, rac unda akmayofilebdes 243, 183-e muxlebiT gaweril formas.

SeTanxmeba

uzufruqtis SeTanxmeba aris xelSekruleba, romelzec gamoiyeneba samoqalaqo kodeqsis zogadi nawilis
danawesebi da valdebulebiTi samarTlis zogadi nawilis normebi. garigeba ganmartebaunariania.
dasaSvebia, misi sityvasityviTi ganmartebis garda, ganmarteba damoukidebeli mesame piris
horizontidan.uzufruqtis SeTanxmeba 243-e, 183-e muxlebis mixedviT moiTxovs werilobiT formas da
ara notarialur damowmebas.

registracia

registracia 243-e, 183-e muxlebis mixedviT ar aris materialuri samarTlis sagani, igi
mowesrigebulia 311-e da momdevno muxlebSi, sajaro reestris Sesaxeb kanonsa da sajaro reestris
Sesaxeb instruqciaSi. registraciisaTvis aucilebelia dainteresebuli piris mier, romelic
uzufruqtis SemTxvevaSi SeiZleba iyos uzufruqtuari an mesakuTre, gancxadebis wardgena zemoT
xsenebul garigebasTan erTad. wardgenili garigeba da gancxadeba unda iyos sakmarisad mkafio formiT
Camoyalibebuli, anu maTi Sinaarsi dadgenadi unda iyos, sul mcire, ganmartebis meSveobiT .

Tu saxezea zemoT xsenebuli gancxadeba da dasaregistrirebeli uflebis momniWebeli garigeba da

saxeze ar aris romelime proceduruli an sxva kanonidan gamomdinare Semaferxebeli garemoeba, maSin
reestris samsaxurma unda daaregistriros es gancxadeba da daiwyos uflebis registraciis
procedura. ufleba warmoSobilad iTvleba am proceduris dasrulebis Semdeg.
SeTanxmebisa da registraciis Tanxvedra

uzufruqtis SeTanxmeba, Cveulebriv, droSi win uswrebs registracias. Tumca, rodesac reestris
samsaxuri proceduruli darRveviT aregistrirebs jer kidev ararsebul uflebas, dasaSvebia, rom
SeTanxmeba registraciis Semdeg moxdes. rogorc ki moxdeba drois raRac momentSi SeTanxmebisa da
registraciis TanadamTxveva, ufleba warmoSobilad CaiTvleba.

registracia mTeli Tavisi zemoT aRwerili SinaarsiT unda emTxveodes garigebis Sinaarss. Tu
reestrSi sxva ramea registrirebuli da ara is, rac uzufruqtis garigebis sagani iyo, am SemTxvevaSi
uflebis mopoveba ar xdeba, Tu mogvianebiT mxareebi ar miaRweven SeTanxmebas reestrSi
registrirebuli SinaarsiT, ris Semdegac reestris uzustoba iTvleba gasworebulad. Tu
registrirdeba SeTanxmebiT gaTvaliswinebuli Sinaarsis mxolod nawili, maSin ufleba warmoiSoba
mxolod am nawilSi. am dros reestris Canaweri ar iTvleba arasworad.

muxli 244. uzufruqtis saxeebi

1. uzufruqti SeiZleba iyos sasyidliani da usasyidlo.

2. uzufruqti SeiZleba arsebobdes droebiT an misi mimRebis (uzufruqtuaris) sicocxlis

xangrZlivobis manZilze. uzufruqti uqmdeba im fizikuri piris gardacvalebiT an iuridiuli piris
likvidaciiT, romlis sasargeblodac iyo uzufruqti dadgenili.

uzufruqti SeiZleba atarebdes sasyidlian xasiaTs da akisrebdes uzufruqtuars, kanoniT

gaTvaliswinebuli valdebulebebis garda, damatebiT, mesakuTrisaTvis safasuris gadaxdas, Tumca kanoni
ar akonkretebs, aqvs Tu ara am SeTanxmebas sanivTo Zala, anu warmoiSoba Tu ara uzufruqtiT
datvirTuli nivTiT sargeblobis uflebasa da uzufruqtis safasuris gadaxdis valdebulebas Soris
sanivTo sinalagma. germanul doqtrinaSi gabatonebuli mosazrebis Tanaxmad, es SeuZlebelia. sanivTo
sinalagmis warmoSoba sasyidlis gadaxdis valdebulebasa da nivTiT sargeblobis uflebas Soris,
saidanac warmodgeba mesakuTris dakavebis ufleba, ewinaaRmdegeba uzufruqtis mizans _ uzrunvelyos
nivTis jerovani ekonomikuri gamoyeneba, rac, pirvel rigSi, mis uwyvetobas gulisxmobs. germanul
doqtrinaSi gamoTqmuli es argumentebi, saidanac Tavad germanuli sasamarTlo akeTebs gamonakliss,
qarTuli samarTlisaTvis arasavaldebuloa. qarTveli kanonmdebeli swored rom aRiarebs sanivTo
sinalagmis gabmis SesaZleblobas uzufruqtiT datvirTuli nivTiT sargeblobis uflebasa da
sasyidlis gadaxdas Soris.

uzufruqtis vada

uzufruqti mxolod vadiani SeiZleba iyos, misi maqsimaluri vada ki uzufruqtuaris sicocxlis
xangrZlivoba, riTac kidev erTxel aris xazgasmuli uzufruqtis piraduli xasiaTi. sicocxlis
xangrZlivoba aris uzufruqtis maqsimaluri vada, romelic gamoiyeneba vadasTan dakavSirebuli
SeTanxmebis ganmartebis kriteriumad da ris gamoc dauSvebelia uzufruqtis memkvidreobiT gadacema.

uzufruqti fizikuri piris sasargeblod

244 II muxlidan gamomdinareobs uzufruqtis, rogorc sanivTo uflebis, piradi xasiaTi, saidanac
gamonaklisi ar daiSveba. SeuZlebelia uzufruqtis dadgena konkretuli pirisa da, amavdroulad, misi
memkvidreebis sasargeblod. aseve SeuZlebelia uzufruqtis ukve gardacvlili piris sasargeblod
registracia, maSinac ki, rodesac is misi SeTanxmebis momentisaTvis jer kidev cocxali iyo. amis
sapirispirod, dasaSvebia ori an ramdenime piris sasargeblod uzufruqtis uflebis SeTanxmeba
imgvarad, rom meore ufleba pirobadebuli iyos pirveli uzufruqtuaris gardacvalebiT da am
gardacvalebis Semdeg es urTierToba gagrZeldes meore uzufruqtuarTan.
uzufruqtis maqsimum sicocxlis xangrZlivobiT dadgenis principidan gamomdinare, dauSvebelia misi
pirTa gaerTianebis (garda iuridiuli pirisa), maT Soris amxanagobis, sasargeblod dadgena. ramdenime
pirisaTvis wilobrivi saziaro uzufruqtis miniWebis SemTxvevaSi, is qarwyldeba calkeuli
wilobrivad uflebamosili piris wilze misi gardacvalebisas da grZeldeba mxolod cocxlad
darCenilebis wilebze.

maqsimum sicocxlis xangrZlivobis vadiT dadgenis SesaZleblobidan gamomdinareobs ganmartebis

principi, romlis mixedviTac, Tu uzufruqtis dadgenis vada miTiTebuli ar aris, saeWvoobisas
uzufruqti dadgenilia swored uzufruqtuaris sicocxlis vadiT. es wesi moqmedebs maSinac, rodesac
reestrSi mxolod miTiTebulia, rom uzufruqti vadiania da ar aris miTiTebuli misi konkretuli
vada.

244 II muxlis Tanaxmad, uzufruqti uqmdeba uzufruqtuaris gardacvalebis an likvidaciis

SemTxvevaSi. misi registracia sajaro reestrSi amis Semdeg unda gauqmdes.

uzufruqti iuridiuli piris sasargeblod

244 II 2 muxlis mixedviT, iuridiuli piris sasargeblod dadgenili uzufruqti wydeba ara
iuridiuli piris gauqmebisa da likvidaciis procesis dawyebisas, aramed mxolod likvidaciis
dasrulebasTan erTad.

muxli 245. uzufruqtuaris ufleba-movaleobani

1. uzufruqtis dawyebis win mxareebs SeuZliaT, aRweron uzufruqtiT gadasacemi obieqtebis

mdgomareoba.

2. uzufruqtuars mesakuTris Tanxmobis gareSe ara aqvs ufleba, Secvalos sargeblobis mizani.

3. uzufruqtuari uflebamosilia, miiRos am nivTis is nayofica da sargebelic, romlebic ar aris

miRebuli nivTis Cveulebrivi sameurneo gamoyenebis Sedegad. am SemTxvevaSi igi valdebulia, mesakuTres
aunazRauros is ziani, rac miadga nivTs aseTi gamoyenebis Sedegad. 4. uzufruqtuari pasuxs ar agebs
nivTis normaluri cveTisaTvis. igi valdebulia, aanazRauros mimdinare xarjebi, gaaremontos nivTi,
agreTve izrunos nivTis normaluri sameurneo movlisaTvis.

5. uzufruqtuari valdebulia, uzufruqtis arsebobis manZilze daazRvios nivTi, Tu es

gaTvaliswinebulia kanoniT an mxareTa SeTanxmebiT. Tu uzufruqtis sagani aris saxelmwifo
sakuTrebaSi arsebuli uZravi nivTi da uzufruqtuari sajaro samarTlis iuridiuli piria an
adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoa, nivTis dazRveva ar aris savaldebulo.

6. Tu nivTi ganadgurda, dazianda an mis Sesanaxad warmoiSva gauTvaliswinebeli xarjebi,

uzufruqtuarma amis Sesaxeb dauyovnebliv unda Seatyobinos mesakuTres. man unda iTminos is
RonisZiebebi, romlebic mesakuTrem ganaxorciela am situaciis Tavidan asaci leblad. mesakuTre ar aris
valdebuli, miiRos Sesabamisi zomebi. Tu am RonisZiebebs atarebs TviTon uzufruqtuari, maSin mas
SeuZlia, uzufruqtis damTavrebis Semdeg moaSoros nivTs is sagnebi, romlebic man am RonisZiebaTa
Sedegad miumata, an mosTxovos mesakuTres am sagnebis saTanado kompensacia.

7. Tu normaluri sameurneo saqmianobis farglebSi uzufruqtuari gaasxvisebs calkeul sagnebs, maSin

gasxvisebuli sagnebis adgili unda daikavos mis mier SeZenilma sagnebma.
uzufruqtiT datvirTuli sagnis aRwera

uzufruqtis sagnis gadacemamde TiToeul mxares ufleba aqvs, moiTxovos gadasacemi obieqtis
mdgomareobis aRweris Catareba. miuxedavad amisa, es norma mxolod saxelmZRvaneloa da ara
imperatiuli danawesi. Tu erT-erT mxares surs, wauyenos meores uzufruqtis damTavrebis Semdeg an
mis ganmavlobaSi nivTis mdgomareobidan gamomdinare moTxovnebi, sakuTari am samomavlo poziciebis
gamyareba yvelaze ukeT SeuZlia urTierTobis dawyebamde nivTis mdgomareobis aRweriT. normis am
miznidan gamomdinare, aRweris Catareba dasaSvebi unda iyos uzufruqtis urTierTobis mimdinareobis
nebismier momentSi, ra Tqma unda, Sedegebis dawyebis momentamde arsebul mdgomareobaze proecirebis
gareSe.

aRwera ar unda Caataros ara romelime mxarem Tavisi ZalebiT, maSinac ki, rodesac flobs saWiro
codnasa da SesaZleblobebs, aramed unda miandos es Sesabamisi kompetenciisa da akreditaciis mqone
eqsperts.

am moTxovnis uflebas Seesatyviseba Sesabamisi xarjebis gaRebis valdebuleba _ vinc iTxovs aRweras,
manve unda ikisros amisaTvis aucilebeli xarjebi. gamonaklisia SemTxveva, rodesac aRwera xdeba meore
mxaris moTxovniT. Tu mesakuTre mosTxovs uzufruqtuars aRweris Catarebas, maSin man Tavad unda
gaiRos amisaTvis aucilebeli xarji, da piriqiT.

uzufruqtiT datvirTuli sagnis floba

uzufruqtuaris erT-erTi mTavari uflebamosilebaa uzufruqtiT datvirTuli sagnis floba, romlis

dacvac da ganxorcielebac SeuZlia mas nebismieri piris winaSe. am uflebis miniWebis srulad
gamoricxva dauSvebelia, radgan es ewinaaRmdegeba uzufruqtis arss.

uzufruqtuaris flobis uflebamosileba ZalaSia nebismieri piris mimarT da maT Soris Tavad
mesakuTris mimarTac.uzufruqtuars aqvs mflobelobis dacvis uflebebi 160-e da momdevno muxlebis
mixedviT.

zogadad,uzufruqtuars ekuTvnis pirdapiri mflobeloba da is mas unda mianiWos Tavad mesakuTrem.

mxolod maSin, rodesac uzufruqtis gamcemi Tavad arapirdapiri mflobelia, sakmarisia arapirdapiri
mflobelobis miniWeba.nawilobrivi Tu wilobrivi uzufruqtisas uzufruqtuars aqvs Tanamflobelobis
moTxovnis ufleba, iseve rogorc sargeblobis calkeuli formebis gamoricxvis SemTxvevaSi

nivTis sameurneo daniSnuleba da SenarCunebis valdebuleba,

Cveulebriv, nivTis sameurneo daniSnuleba (sargeblobis mizani) ganisazRvreba uzufruqtis

urTierTobis dawyebamde mxareTa SeTanxmebiT.mxareebs SeuZliaT, SeinarCunon, Secvalon an mxolod
nawilobriv gardaqmnan nivTis daniSnuleba. arsebul sameurneo daniSnulebas gadamwyveti mniSvneloba
eniWeba im SemTxvevaSi, rodesac mxareebi amasTan dakavSirebiT ar SeTanxmebulan xelSekrulebis
farglebSi. am dros nivTis sameurneo daniSnulebad iTvleba is ekonomikur-funqciuri mizani, rac mas
hqonda xelSekrulebis dadebis momentSi,

uzufruqtuars awevs nivTis sameurneo daniSnulebis SenarCunebis valdebuleba. urTierTobis dawyebis

Semdeg mas aRar SeuZlia, damoukideblad, mesakuTresTan SeTanxmebis gareSe, gadauxvios am mizans.
gadaxvevad ar unda CaiTvalos miwis nakveTis mxolod erTi nawilisaTvis daniSnulebis Secvla,
rodesac nakveTis saerTo daniSnuleba narCundeba (mag., sasoflo-sameurneo daniSnulebis miwis nakveTis
tyiani monakveTis bostnad gardaqmna).
nivTis sameurneo daniSnulebis TviTneburad SecvliT uzufruqtuari arRvevs uzufruqtis kanonismieri
valdebulebiTi urTierTobidan warmomdgar valdebulebas. mesakuTres am dros mis mimarT warmoeSoba
aRkveTisa da restituciis moTxovnebi.

qarTul samarTalSi es danawesi (gansxvavebiT germanulisagan) mainc sruliad dispoziciur xasiaTs

atarebs. mxareebs SeuZliaT, nebismier momentSi urTierTSeTanxmebiT Secvalon daniSnuleba (mag.,
gamoiyenon vazis mosaSeneblad gamiznuli miwis nakveTi simindis yanad), Tumca am SemTxvevaSic isini, ra
Tqma unda, kanonis farglebs ar unda gascdnen (dauSvebelia, magaliTad, sasoflo-sameurneo
daniSnulebis miwis nakveTis mravalsarTuliani saxlis mSeneblobisaTvis gamoyeneba, da piriqiT).

nayofisa da sargeblis miReba uzufruqtis sagnidan, 245 III

nivTis flobasTan erTad uzufruqtuars ekuTvnis nivTis nayofi da sargebeli, maSinac ki, rodesac
isini iZlevian e. w. `gadametebul nayofs/sargebels~ _ nayofsa da sargebels, romlebic ar aris
miRebuli nivTis Cveulebrivi sameurneo gamoyenebis Sedegad.is nayofze moipovebs sakuTrebas da ar aris
valdebuli, aanazRauros sargeblis Rirebuleba 164-e muxlis analogiiT.

miuxedavad yvela tipis sargeblisa da nayofis uzufruqtuarisaTvis mikuTvnebisa, man unda aanazRauros
is ziani, rac nivTs miadga misi gadametebulad (aradaniSnulebisamebr) gamoyenebis gamo (245 III 2). a m
moTxovnis wayenebis ufleba aqvs mesakuTres, xolo valdebuli piri aris uzufruqtuari.

zianis anazRaurebis moTxovnis moculoba ganisazRvreba sxvaobiT nivTis aradaniSnulebisamebr

gamoyenebiT damdgar gauaresebasa da daniSnulebisamebr gamoyenebiT gamowveul cveTas Soris,
romlisaTvisac uzufruqtuari pasuxs ar agebs.

moTxovna vadamosulia gadametebuli nayofisa/sargeblis miRebis dasrulebisa da zianis dadgomis

momentidan.

nivTis SenarCunebis valdebuleba, 245 IV

uzufruqtuari pasuxs ar agebs nivTis normaluri cveTisaTvis. `normalur cveTaSi~ igulisxmeba

nivTis gauaresebis is Cveulebrivi procesi, romelic viTardeba misi daniSnulebisamebr gamoyenebis gamo
an, ubralod, drois gasvlasTan erTad da romlis SeCerebac SeuZlebelia, an SesaZlebelia mxolod
kapitaluri remontisa da Semadgeneli nawilebis Canacvlebis Sedegad, risi valdebulebac
uzufruqtuars ar awevs. Tumca mas awevs nivTis substanciisa da sameurneo daniSnulebis SenarCunebis
(Cveulebrivi movlis) valdebuleba.

mas ekisreba nivTis substanciisa da sameurneo daniSnulebis SenarCunebis valdebuleba, mimdinare

xarjebis gaRebisa da nivTis garemontebis formiT, romlis zRvaric gaumjobesebisa da ganaxlebis
RonisZiebebia, romlebic swored normaluri cveTis SeCerebiskenaa mimarTuli, an nivTis aRdgenas
isaxavs miznadam tipis aRdgenis samuSaoebi nivTis dazianebis an ganadgurebis SemTxvevaSi ar ekisreba
Tavad mesakuTresac ki (245 VI 3).

calkeul SemTxvevaSi nivTis substancia/sameurneo daniSnulebis mxolod SenarCunebisken mimarTuli

RonisZiebaა, romlis ganxorcielebac mimdinare xarjebs ganekuTvneba, SeiZleba rTulad iyos gasamijni
aRdgenis RonisZiebisagan.

uzufruqtuars evaleba, mimdinare xarjebis gaRebis garda, aseve nivTis remonti. remonti gulisxmobs
mimdinare (da ara kapitalur) remonts, nivTis nawilobriv aRdgenis zRvramde _ remontis xarjebic,
iseve rogorc mimdinare xarjebi, uzufruqtuarma unda gaiRos mxolod nivTis SenarCunebis, da ara
aRdgenis mizniT. mimdinare remonts ganekuTvneba RonisZiebebi, romlebic SigadaSig gasatarebelia,
maSinac ki, rodesac isini ar atareben regularul xasiaTs.magaliTad, saxlis gadaRebva,
Tbogayvanilobis gamarTva, Camsxvreuli minebis gamocvla, wvrilmani gawmendiTi da ganaxlebiTi
samuSaoebi.

nivTis substanciisa da sameurneo daniSnulebis SenarCunebis valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi,

uzufruqtuari pasuxs agebs 394 I muxliT, kanonismieri valdebulebis darRvevis gamo da sakuTrebis
dazianebis SemTxvevaSi ki, 992-e muxlis mixedviT.

naxsenebi valdebulebebis garda, mxareTa SeTanxmebiT uzufruqtuars SeiZleba daekisros sxva

damatebiTi valdebulebebi _ miiRos iseTi zomebi nivTis gaumjobesebisa da ganaxlebisaTvis, romlebic
scdeba mimdinare xarjebisa da mimdinare remontis da, amgvarad, nivTis mxolod SenarCunebis farglebs.

uzufruqtis xelSekruleba ar SeiZleba iTvaliswinebdes mesakuTrisaTvis raime sxva ZiriTadi

valdebulebis dakisrebas, garda uzufruqtuarisaTvis uzufruqtis saganze mflobeloba-sargeblobis
uflebis miniWebisa. amitomac SeTanxmebis farglebSi dauSvebelia misTvis substanciuri sameurneo
daniSnulebis SenarCunebis valdebulebis mTlianad gadakisreba, iseve rogorc aRdgenis valdebulebisa.

nivTis dazRvevis valdebuleba, 245 V

dazRvevis valdebuleba, romelic uzufruqtuars ekisreba (kanoniT, an mxareTa SeTanxmebiT), aris 245
IV muxlSi gawerili SenarCunebis valdebulebis gagrZeleba. am valdebulebisagan Tavisufldeba
mxolod sajaro samarTlis iuridiuli piri, an adgilobrivi TviTmmarTvelobis organo, saxelmwifo
sakuTrebaSi myof saganze dadgenili uzufruqtis SemTxvevaSi.

uzufruqtuari mxolod maSin aris valdebuli, daazRvios uzufruqtis sagani, Tu is ukve ar aris
dazRveuli mesakuTris mier. am SemTxvevaSi is, savaraudod, arc gaxdeba mxareTa SeTanxmebis sagani, Tu
arsebul sadazRvevo xelSekrulebas ar gasdis vada, an mesakuTre ar apirebs mis moSlas.

mesakuTresa da uzufruqtuars Soris miRweuli SeTanxmeba SeiZleba iTvaliswinebdes uzufruqtis

sagnis nebismier SemTxvevaSi dazRvevis valdebulebas, romelic uzufruqtuars nivTis dazRvevasa da
ardazRvevas Soris arCevans ar utovebs.

dazRveva moicavs zianisagan dazRvevas rogorebicaa: xanZrisagan, wyalgayvanilobis mwyobridan

gamosvlisagan, qariSxlisagan, qurdobisa da sxva msgavsi safrTxeebisagan dazRveva.samoqalaqo
pasuxismgeblobis dazRveva savaldebulo ar aris. dazRvevis yoveli calkeuli tipisaTvis unda
Semowmdes damoukideblad, eqceva Tu ara is meurneobis sworad gaZRolis farglebSi.

setyvis SemTxvevaSi mesakuTris sakuTreba ziandeba, Tumca mas realuri ziani ar adgeba, radgan
mosavalze ufleba uzufruqtuarisaTvis aqvs gadacemuli (245 III). realuri ziani adgeba mxolod
uzufruqtuars, ris gamoc setyvisagan dazRvevac mxolod mis interesebSia. Sesabamisad, gamomdinare
iqidan, rom mesakuTres ar ainteresebs nayofi, Tavad nivTi ki setyvis Sedegad ar ziandeba, setyvisagan
dazRvevis xelSekruleba 245 V muxliT moculi ar unda iyos.

dasazRvevi obieqtia uzufruqtiT datvirTuli nivTi mTeli Tavisi Semadgeneli nawilebiTa da

sakuTvnebliT. nivTs moSorebuli nayofi, romelic uzufruqtuaris sakuTrebaSi gadadis, ar unda
daizRves. dazRvevis moculobis gamoTvlisas aucilebelia mesakuTris restituciis interesis
gaTvaliswineba.

mzRvevels arCevs uzufruqtuari da debs masTan sakuTari xarjiTa da sakuTari saxeliT, Tumca
mesakuTris sasargeblod, dazRvevis xelSekrulebas.

dazRvevis xelSekruleba iwyeba uzufruqtis dawyebasTan erTad da mTavrdeba misi vadis gasvlasTan
erTad.
Tu uzufruqtuari nebayoflobiT ar asrulebs masze SeTanxmebiT an kanoniT dakisrebul nivTis
dazRvevis valdebulebas, mesakuTres aqvs mis winaaRmdeg sasamarTlos gziT ganxorcielebadi moTxovnis
ufleba dazRvevis xelSekrulebis dadebasTan dakavSirebiT da zianis anazRaurebis moTxovnis ufleba
394 I muxlis mixedviT. alternativis saxiT mesakuTres SeuZlia, sakuTari saxeliT dados dazRvevis
xelSekruleba da uzufruqtuars mosTxovos sadazRvevo premiis gadaxda.

im SemTxvevaSi, Tu uzufruqtiT dasatvirTi nivTi ukve dazRveuli iyo xelSekrulebis

dadebamdeuzufruqtuarma sakuTar Tavze უნდა aiRos am urTierTobidan warmomdgari valdebulebebi.

dazRvevis valdebuleba ZalaSia mxolod amasTan dakavSirebiT mxareTa SeTanxmebis SemTxvevaSi, an, Tu
is kanonidan gamomdinareobs.

VIII. nivTis ganadgureba-dazianeba da gauTvaliswinebeli xarjebi, 245 VI

Tu nivTi imdenad dazianda, rom misi aRdgena nivTis SenarCunebis uzufruqtuarisaTvis gadakisrebuli
valdebulebis CarCoebs scdeba, mas ekisreba mesakuTrisaTvis amis Sesaxeb Setyobinebis valdebuleba.
nivTis aRdgena sakuTari ZalebiT mas ar evaleba, Tumca, gamomdinare iqidan, rom kanoni arc Tavad
mesakuTres akisrebs nivTis aRdgenis valdebulebas (245 VI 3), amiT, faqtobrivad, mainc
uzufruqtuars avalebs nivTis aRdgenas, radgan am ukanasknels, Cveulebriv, gacilebiT metad
ainteresebs uzufruqtis mimdinareobisas nivTis gamarTul mdgomareobaSi SenarCuneba.

umniSvneloa, Tu vis mier aris nivTis ganadgureba Tu dazianeba gamowveuli, amitomac uzufruqtuars
Setyobinebis valdebuleba ekisreba im SemTxvevaSic ki, rodesac man Tavad gamoiwvia es ganadgureba -
dazianeba.

Setyobinebasavaldebuloa iseTi dazianeba-ganadgureba, romlis Sedegebis aRmofxvrac scdeba

uzufruqtuaris nivTis SenarCunebis valdebulebis farglebs, an am dazianebis safrTxe

Setyobineba unda ganxorcieldes imgvarad, rom mesakuTres hqondes Seqmnili situaciis Tavidan
acilebis SesaZlebloba. uzufruqtuari ar unda daelodos zianis dadgomas, romlis aRmofxvrac,
Cveulebriv, gacilebiT ufro did xarjebs ukavSirdeba, vidre misi prevencia. amitomac uzufruqtuarma
gauTvaliswinebeli safrTxis dadgomis pirveli niSnebisTanave unda Seatyobinos mesakuTres amis
Sesaxeb. ` abstraqtuli saSiSroebac, romelic uzufruqtis dadgenis momentSi savaraudo iyo,
warmoSobs Setyobinebis valdebulebas, Tu is konkretuli safrTxis saxiT realizda _ magaliTad,
wyaldidobis zonaSi mdebare nakveTis datborvis safrTxe mosalodneli Zlieri wvimebis SemTxvevaSi.

uzufruqtuarma unda Seatyobinos mesakuTres damdgari ganadgureba-zianis Sesaxeb. SetyobinebisaTvis

raime forma ar arsebobs. is unda exebodes yvela im garemoebas, romlebic cnobilia
uzufruqtuarisaTvis da ukavSirdeba Setyobinebis valdebulebis ganmapirobebel movlenas,

Setyobinebis valdebulebis Sesrulebis braleuli daxaneba uzufruqtis kanonismieri valdebulebis

darRvevaa, ris gamoc uzufruqtuarma mesakuTris winaSe pasuxi unda agos 394 I da 992 muxlebis
mixedviT.

uzufruqtuarma, 245 VI 2 muxlis mixedviT, unda iTminos yvela is RonisZieba, romelTac mesakuTre
ganaxorcielebs zemoT xsenebuli safrTxis Tavidan asacileblad, an ukve realizebuli safrTxis
Sedegebis aRmosafxvrelad. uzufruqtuarma ara mxolod unda Seatyobinos mesakuTres, aramed unda
daelodos mis Semdgom qmedebebs da mxolod mas Semdeg miiRos zomebi, rodesac mesakuTre uars ityvis
RonisZiebebis gatarebaze, an misi pasuxi ukve aRar aris mosalodneli, an Semdgomi daxaneba nivTisaTvis
damatebiTi zianis momaswavebelia.
uzufruqtuars miniWebuli aqvs nivTis flobis uflebamosileba, romlis iZulebiTi ganxorcielebac
SeuZlia mesakuTris mimarTac _ uflebamosilia, mesakuTres aukrZalos uzufruqtiT datvirTul miwis
nakveTze an binaSi Sesvla. Tumca flobis es ufleba izRudeba mesakuTris sasargeblod im SemTxvevaSi,
rodesac mesakuTre apirebs 245 VI 2 muxliT gaTvaliswinebuli RonisZiebebis gatarebas. uzufruqtis
safuZvelze warmoSobili kanonismieri valdebulebiTi urTierToba akisrebs uzufruqtuars mesakuTris
mier wamowyebuli RonisZiebebis Tmenis valdebulebas, rasac mesakuTris mxareze Seesatyviseba am Tmenis
moTxovnis ufleba.

Tmenis valdebulebis darRvevac warmouSobs meore mxares amiT gamowveuli zianis anazRaurebis
moTxovnis uflebas, 394 I da 992 muxlebis mixedviT.

RonisZiebebis ganxorcieleba uzufruqtuaris mier, 245 VI 4

nivTis dazianeba-ganadgurebisas misi aRdgenis, xolo manamde ki zianis prevenciis RonisZiebebis

gatareba uzufruqtuars SeuZlia sakuTari ZalebiTac, oRond mxolod mas Semdeg, rac is mesakuTris
mxridan ukve aRar aris mosalodneli, an daxaneba nivTs damatebiT zians uqadis. RonisZieba, romelsac
mesakuTre atarebs, unda iyos aucilebeli nivTis aRdgenisaTvis an mosalodneli safrTxis Tavidan
asacileblad. RonisZiebis sakuTari ZalebiT gatareba gulisxmobs am RonisZiebis gatarebas mis mier
piradad an mesame pirebis meSveobiT.

uzufruqtuars SeuZlia, uzufruqtis dasrulebis Semdeg yvela is nivTi, romelic man zemoxsenebul
RonisZiebaTa Sedegad miuerTa uzufruqtis sagans, moaSoros mas. umniSvneloa, gaxda Tu ara es nivTebi
uzufruqtis sagnis Semadgeneli nawilebi, Tu mxolod e.w. `moCvenebiTi Semadgenelia~, romlis
dakavSirebac miwis nakveTTan, an masze aRmarTul nagebobasTan mxolod gardamavali mizniT
xdeba.uzufruqtuars `SenarCunebis valdebulebis~ (245 IV 2) farglebSi sagnisaTvis mimatebulis
moSorebis ufleba ar aqvs.

sakuTvneblis gasxviseba da sanivTo surogacia, 245 VII

uzufruqtuari ar xdeba uzufruqtiT datvirTuli sagnis mesakuTre da ar flobs misi gankargvis

uflebamosilebas. am gankargvis uflebamosilebas inarCunebs nivTis mesakuTre. am wesidan gamonakliss
awesrigebs 245 VII muxli, Tumca aq warmodgenili debulebebi dakonkretebas saWiroebs. pirvel rigSi,
es exeba gasxvisebaunariani da Canacvlebaunariani sagnis cnebas, romelic dasazustebelia. garda amisa,
calsaxad gamokveTas saWiroebs, aqvs Tu ara sameurneo saqmianobis farglebs gadacilebiT
ganxorcielebul gasxvisebas sanivTo namdviloba.

uzufruqtiT SeiZleba daitvirTos miwis nakveTi, miwis nakveTis dari ufleba da aseve gamonaklisis
saxiT iseTi moZravi nivTi, rogoricaa sakuTvnebeli. 245 VII muxlSi xsenebul moZrav nivTSi moiazreba
swored sakuTvnebeli, romelic, vinaidan ar aris mTavari nivTis arsebiTi Semadgeneli nawili, SeiZleba
moSordes mas da damoukideblad gasxvisdes.

gankargvis uflebamosileba

gankargvis uflebamosileba gulisxmobs sakuTvnebelze sakuTrebis gadacemisa da misi uflebrivad

datvirTvis sanivTo Zalauflebas. uzufruqtuaris gankargvis uflebamosileba konkretul SemTxvevaSi
damokidebulia imaze, eqceva Tu ara is `normaluri sameurneo saqmianobis~ CarCoebSi. samoqalaqo
brunvis interesebidan gamomdinare, `normaluri sameurneo saqmianoba~ aRiqmeba mxolod Sida xasiaTis
SezRudvad uzufruqtuarsa da mesakuTres Soris urTierTobaSi, romelic mesame pirTan dadebuli
garigebis namdvilobaze mxolod im SemTxvevaSi aisaxeba, rodesac mesame pirma icoda (an unda
scodnoda) gankargvis uflebamosilebis am SezRudvis Sesaxeb
 Canacvlebis valdebuleba

245 VII muxlSi miTiTebulia ara uzufruqtuarisaTvis mis mier gasxvisebuli sagnebis Canacvlebis
valdebulebis dakisrebaze, aramed mxolod Canacvlebis SemTxvevaSi sanivTo surogaciaze. miuxedavad
amisa, uzufruqtuarisaTvis gasxvisebuli sagnisaTvis Semcvlelis moZebnis valdebulebis dakisreba
aucilebelia. amis gareSe uzufruqtuari yovelTvis Seecdeba, monaxos mxolod droebiTi Semcvleli
gasxvisebuli sagnisaTvis, an sxvagvarad datovos mesakuTre uzufruqtis urTierTobis dasrulebis
Semdeg sakuTvneblis gareSe. normaluri sameurneo saqmianobis farglebSi gasxvisebis logikuri
gagrZeleba unda iyos imave sameurneo aucileblobidan gamomdinare gasxvisebuli nivTis Camnacvleblis
moZebnac. Canacvlebis valdebuleba unda arsebobdes aseve im nivTebis SemTxvevaSic, romelTac
uzufruqtuari asxvisebs sameurneo saqmianobis farglebs miRma da romlebzec mesame pirebi
keTilsindisierad moipoveben sakuTrebas.

sanivTo surogacia

gasxvisebuli sakuTvneblis Semcvlelis SeZena da uzufruqtis saganTan dakavSireba (kumulaciurad)

avtomaturad iwvevs sanivTo surogacias: yovelgvari Semdgomi samarTlebrivi aqtis gareSe, SeZenil
saganze sakuTrebas moipovebs uzufruqtiT datvirTuli miwis nakveTis mesakuTre.

muxli 246. uzufruqtis Sewyveta

1. uzufruqtuari valdebulia, uzufruqtis damTavrebis Semdeg daubrunos nivTi mesakuTres.

2. uzufruqti ispoba, Tu igi sakuTrebasTan erTad erTi piris xelSi aRmoCndeba.

246 I muxli awesrigebs uzufruqtuaris mier nivTis dabrunebis valdebulebas. am danawesis

aucilebloba ganpirobebulia imiT, rom garda (dabrunebis valdebulebisa, 246 I muxli adgens
gansazRvrul mdgomareobaSi dabrunebis valdebulebaს.

dabrunebis valdebuleba, pirvel rigSi, ekisreba uzufruqtuars. Tu uzufruqtis urTierToba

mTavrdeba uzufruqtuaris gardacvalebiT, am SemTxvevaSi es valdebuleba gadaekisreba mis memkvidres,
rogorc uflebamonacvles. mesame pirs, romelsac uzufruqtuarma gadasca datvirTuli sagani,
mesakuTrisaTvis dabrunebis valdebuleba ekisreba ara 246 I, aramed 172 I muxlis mixedviT.

uzufruqtuari valdebulia, mianiWos mesakuTres pirdapiri mflobeloba. mxolod im SemTxvevaSi,

rodesac mesakuTrem dado mesame pirTan pirdapiri mflobelobis mimniWebeli urTierToba, sakmarisia am
mesame pirisaTvis nivTis gadacema. rac Seexeba registraciis gauqmebas, uzufruqtis vadis gasvlis
Semdeg amis moTxovnis ufleba aqvs rogorc mesakuTres, ise uzufruqtuars.

uzufruqtuarma nivTi unda daabrunos im mdgomareobaSi, ra mdgomareobaSic is imyofeboda uzufruqtis

dadgenis momentSi. nivTis gauareseba da misi mdgomareobis cvlileba, romlisaTvisac uzufruqtuari
pasuxs ar agebs 245 I-VII muxlis mixedviT, yuradRebis miRma rCeba. sxva SemTxvevaSi, Tu nivTi ufro
uares mdgomareobaSia, vidre uzufruqtis dadgenis momentSi, uzufruqtuarma is dabrunebamde unda
gaaremontos, an sxvagvarad aRadginos gadacemamde arsebul mdgomareobaSi. mas am SemTx vevaSic ar awevs
angariSvaldebuleba..7 uzufruqtuaris dabrunebis valdebulebas Seesatyviseba mesakuTris mier nivTis
miRebis valdebuleba.8dabrunebis braleuli SeuZleblobis SemTxvevaSi uzufruqtuari valdebulia,
aanazRauros amiT gamowveuli ziani.
 uzufruqtis mospoba konsolidaciis SemTxvevaSi, 246 II

uzufruqtis ufleba SeiZleba arsebobdes mxolod rogorc `sxvisi uzufruqti~. `mesakuTris

uzufruqts~ amosavali sakanonmdeblo danawesi ar aRiarebs.

konsolidacia

gamomdinare iqidan, rom uzufruqti aragadacemadi uflebaa, uzufruqtisa da sakuTrebis Tavmoyra

SesaZlebelia mxolod im SemTxvevaSi, Tu uzufruqtuari gaxdeba mesakuTre. garda amisa, konsolidaciis
winapirobaa uzufruqtuaris erTpirovnuli sakuTreba. TanasakuTrebis mopovebis SemTxvevaSi moqmedebs
173 II muxli. konsolidacia xdeba aseve im SemTxvevaSi, Tu wilobrivi an nawilobrivi uzufruqtis
mflobeli xdeba nivTis erTpirovnuli mesakuTre.

konsolidaciiT uzufruqtis gaqarwylebis wesidan unda daiSvas gamonaklisi im SemTxvevaSi, rodesac

mesakuTres aqvs samarTlebrivi interesi uzufruqtis arsebobis gagrZelebasTan dakavSirebiT,
magaliTad, im SemTxvevaSi, rodesac is nivTze sakuTrebas mxolod droebiT moipovebs

servituti
247. cneba
1. miwis nakveTi an sx va uZravi qoneba SeiZleba sxva miwis nakveTis an sx va uZravi qonebis
mesakuTris sasargeblod ise iqnes g amoyenebuli (datvirTuli), rom am mesakuTres
ufleba hqondes, calkeul SemTxvevebSi isargeblos am nakveTiT, an aikrZalos am
nakveTze z ogierTi moqmedebis g anxorcieleba, anda g amoiricxos datvirTuli nakveTis
mesakuTris zogierTi uflebis g amoyeneba sx va nakveTis mimarT (servituti). servitutis
dadgenis mimarT g amoiyeneba uZravi nivTis SeZenisaTvis g aTvaliswinebuli wesebi.

2. sazRauri SeiZleba g anisazRvros perioduli g adasaxdelis saxiT.

g amijvna sx va institutebisagan
Cveulebrivi servituti gansxvavdeba piradi servitutisagan imiT, rom am SemTxvevaSi
uflebamosil pirs warmoadgens nivTis, romlis sasargeblodac aris dadgenili
servituti, imJamindeli mesakuTre da ara konkretuli fizikuri an iuridiuli piri,
rogorc es piradi servitutis SemTxvevaSia saxeze.
uzufruqtisagan servituts ganasxvavebs igive niSani _ uzufruqtis mflobelic
konkretuli fizikuri Tu iuridiuli piria da ara miwis nakveTis imJamin deli mesakuTre.
garda amisa, servitutis SesaZlo Sinaarsi ar amoiwureba mxolod daqvemdebarebuli
nivTiT sargeblobiT da Tu mis farglebSi sargeblobis uflebamosilebaa miniWebuli, es
uflebamosileba calkeuli sferoTia SemosazRvruli, gansxvavebiT uzufruqtisagan.
aRnagobis uflebisagan servituts mijnavs isev da isev uflebamosili piris vinaoba da
nivTiT sargeblobis gacilebiT ufro mravalferovani SesaZlebloba.
gansxvavebiT aucilebeli gzis uflebisagan, razec miwis nakveTis mesakuTre Tavis
mezobels uars ver etyvis, servitutis dadgena mxolod mxareTa urTierTSeTanxmebiT
aris SesaZlebeli.
 datvirTuli nivTi
servitutiT itvirTeba miwis nakveTi , uZravi qoneba , rogoric aris, magaliTad, binaze
sakuTreba da, aseve miwasTan gaTanabrebuli uflebebi, rogoric aris aRnagoba.
TanasakuTrebaSi Tanaziari wilis SemTxvevaSi aucilebelia Semdegi tipis diferencireba:
sargeblobis uflebiT an nakveTze konkretuli moqmedebebis ganxorcielebasTan
dakavSirebuli akrZalviT Tanaziari wili ar SeiZleba daitvirTos, Tu amaze erTobliv
Tanxmobas ar gamoTqvams yvela TanamesakuTre.
saerTo servituti

erTiani servitutiT ramdenime miwis nakveTis datvirTva, zogadad, dasaSvebad aris

cnobili, Tumca germanuli sasamarTlo praqtika am dasaSvebobas winapirobad uyenebs
Semdeg or garemoebas:
1. servitutis gamoyenebisaTvis aucilebeli unda iyos misi ramdenime nakveTze gavrceleba
2. yovel calkeul SemTxvevaSi erTi da imave tipis sargeblobas unda exebodes saqme.

binaze sakuTreba
binaze sakuTrebis servitutiT datvirTvis SemTxvevaSi Semdegi daTqmis gakeTebaa saWiro:
Tu servitutidan gamomdinare materialuri tvirTi mxolod erT an ramdenime binas exeba
da ara yvela individualuri sakuTrebis sagans, maSin servitutis registracia unda
moxdes mxolod am datvirTul binebze. Tu amis sapirispirod, servitutidan gamomdinare,
tvirTi mTlian amxanagobas exeba, aucilebelia misi registracia individualuri
sakuTrebis yvela saganze,risi magaliTicaa imisiebis Tmenis valdebuleba, romelic
yvela mesakuTres exeba.
uflebamosili piri
uflebamosili piri yovelTvis gabatonebuli nivTis mesakuTrea. gabatonebuli ni vTi,
iseve rogorc daqvemdebarebuli, SeiZleba iyos miwis nakveTi, individualuri bina,
aRnagoba an sxva, miwasTan gaTanabrebuli, uflebebi.

Tanaziari wili TanasakuTrebaSi ar SeiZleba iyos gabatonebuli nivTi.. ramdenime

uflebamosili piri Tu servituti unda dadgindes sxvadasxva miwis nakveTebis
mesakuTreTa sasargeblod, is dgindeba damoukidebeli, identuri Sinaarsis mqone
servitutebis saxiT, romlebic erTi da imave rangis qonis SemTxvevaSi zRudaven
erTmaneTs maTi gamoyenebisas, gansxvavebuli rangis SemTxvevaSi ki rangiT winmswrebi
sargeblobs upiratesobiT. Tanaziari uflebamosilebis miniWeba sxvadasxva gabatonebuli
miwis nakveTisaTvis SeuZlebelia, radgan Tanaziari uflebamosileba mxolod fizikuri
da iuridiuli pirebis SemTxvevaSi SeiZleba arsebobdes, magram ara miwis nakveTebsa da
maT imJamindel mesakuTreebs Soris.
mesakuTris servituti
mesakuTris servitutis dadgena, romlis drosac uflebamosili piri Tavad datvirTuli
nivTis mesakuTrea, zogadad, dasaSvebad aris miCneuli. misi dasaSvebobisaTvis sakmarisia
mesakuTris interesi amasTan dakavSirebiT. magaliTad, Tu mesakuTres dagegmili aqvs
nivTis gasxviseba uaxloes momavalSi da, amavdroulad, surs, SeinarCunos masze
servituti, SesaZlebelia mis gasxvisebamde mesakuTris servitutis dadgena da ukve
servitutiT datvirTuli nivTis gasxviseba.igive wesi moqmedebs nakveTis nawilis an
TanasakuTrebaSi wilis gasxvisebis SemTxvevaSi.
warmoSoba da Sewyveta
kanonis safuZvelze servitutis SeZena dasaSvebia mflobelobiTi xandazmulobiT
garigebis safuZvelze servituti warmoiSoba misi uZrav nivTze sakuTrebis SeZenisaTvis
gaTvaliswinebuli wesiT SeTanxmebiTa da misi registraciiT. registraciisaTvis
aucilebelia dainteresebuli piris mier gancxadebis wardgena garigebasTan erTad an
am garigebis dadeba 3111 II muxliT gaTvaliswinebuli wesiT.

SesaZlebelia servitutis uflebis garkveuli vadiT an pirobadebulad dadgena da am

pirobis an vadis registracia. gadadebis pirobiT SeTanxmebuli servituti
registrirebaunariania misi dadgenis, da ara mxolod pirobis dadgomis, momentidan.
servituti, Cveulebriv, unda daregistrirdes mxolod daqvemdebarebuli nivTis grafaSi.

Sewyveta
kanonis safuZvelze servituti wydeba 97, 250 II, 251 muxlebiT gaTvaliswinebul
SemTxvevebSi. aRnagobis uflebaze dadgenili servituti wydeba am uflebi s gauqmebasTan
erTad.

garigebis safuZvelze servitutis SewyvetisaTvis aucilebelia mxareTa SeTanxmeba

uflebis gauqmebasTan dakavSirebiT _ gauqmebis xelSekrulebis dadeba, servitutis
dadgenisaTvis gaTvaliswinebuli formiT an dereliqcia, 184-e muxlis mixedviT. garda
amisa, servituti SeiZleba Sewydes vadis gasvliT, gauqmebis pirobis dadgomiT, auqcionze
dautvirTavi sakuTrebis mopovebiT, an, Tu is uflebamosil pirs aRar aniWebs raime
upiratesobas sakuTari nivTiT sargeblobisas
kanonismieri CarCo
247 I 1 muxli ar gansazRvravs servitutis pozitiur Sinaarss. es Sinaarsi unda
gansazRvron mxareebma yovel calkeul SemTxvevaSi TavianTi SeTanxmebiT, Tumca ise, rom
is rCebodes kanonSi mocemuli sami dasaSvebi miznis (sargebloba, moqmedebis akrZalva,
uflebis g anxorcielebis akrZalva.) farglebSi. mxareebs SeuZliaT, damatebiTi daTqmis
meSveobiT Seavson kanoniT mocemuli CarCo Sinaarsi. Tu es daTqma unda gaxdes
daqvemdebarebuli da gabatonebuli nivTis mesakuTreTa Soris warmoSobili kanonismieri
valdebulebiTi urTierTobis nawili, aucilebelia misi registracia , winaaRmdeg
SemTxvevaSi, is mxolod xelSekrulebis damdeb mxareTa Soris moqmedebs.

servitutis sagani ver gaxdeba Sesrulebis valdebuleba. Tumca, meore mxriv, Tavad
kanoni uSvebs am zogadi wesidan gamonakliss 249 2 muxlSi, nagebobis movlis
valdebulebis SemTxvevaSi. es gamonaklisi ganzogadebaunariania da mis safuZvelze
dasaSvebad aris cnobili pozitiuri Sesrulebis valdebulebis, rogorc damatebiTi
valdebulebis, daweseba. Sesabamisad, datvirTuli miwis nakveTis mesakuTres SeiZleba
daekisros am nivTis servitutis gamoyenebisaTvis saWiro mdgomareobaSi SenarCuneba.
daqvemdebarebul miwis nakveTze arsebuli nagebobis demontaJisa Tu mcenareuli safaris
ganadgurebis akrZalvis servituti SeiZleba SeifuTos maTi movlis pozitiuri
valdebulebiT, rac damatebiT amyarebs gabatonebuli miwis nakveTis mesakuTris
poziciebs.

Tmenisa Tu umoqmedobis ukve arsebuli kanonismieri valdebulebebi, Cveulebriv, ar

SeiZleba gaxdes servitutis sagani.gamonaklisia SemTxveva, rodesac saeWvoa am
kanonismieri valdebulebis arseboba an misi moculoba. aseve, dasaSvebia xelSekrulebiT
dadgenili valdebulebebis, romlebic scdeba kanonismier valdebulebaTa wres,
SezRudva servitutis meSveobiT.
servitutiT mesakuTres SeuZlia gasces sakuTrebis uflebidan warmomdgari mxolod
calkeuli uflebamosilebebi, rac niSnavs imas, rom servitutiT nivTis datvirTvis
Semdeg mesakuTres unda darCes am nivTis, sul mcire, erTi mimarTulebiT gamoyenebis
SesaZlebloba _ servitutis farglebSi nivTiT sargeblobis uflebis gabatonebuli
nivTis mesakuTrisaTvis srulad gadacema dauSvebelia.

servitutis konstitutiuri niSania gabatonebuli nivTis mesakuTrisaTvis nivTiT

sargeblobisas raime upiratesobis miniWeba.
servituti sargeblobis uflebamosilebiT

sargeblobis uflebamosileba
sargeblobis servitutis farglebSi dasaSvebia mxolod im uflebamosilebis miniWeba,
romelic sxva SemTxvevaSi mesakuTres ekuTvnis 170 I muxlis mixedviT. sargeblobis qveS
moiazreba nivTis regularuli gamoyeneba, romelsac, ar aris aucilebeli, gangrZobadi
xasiaTi hqondes. dasaSvebia imave tipis sargeblobis uflebis Tavad mesakuTrisaTvis
datoveba an amis gamoricxva.

sargeblobis uflebis 247 I muxlSi dafiqsirebuli SezRudva `calkeul

SemTxvevebSi~sargeblobis daTqmiT, gulisxmobs uflebamosilebis konkretuli sferoTi
SemosazRvris aucileblobas. es SeiZleba iyos sargeblobis tipis mixedviT, anu
sagnobrivi SezRudva , an, rogorc sagnobrivi, ise teritoriuli (`dasavleT nawilSi
mdebare 3 m. siganis gadaTelili nakveTi safexmavlo gzad~). mxolod teritoriuli
SemozRudva arasakmarisia.
sargeblobis sxvadasxva tipis uflebamosileba SeiZleba gaxdes erTiani servitutis
sagani.
sanivTo samarTalSi moqmedi numerus klausus-is principidan warmomdgari sanivTo
uflebaTa tipologiuri aRrevis akrZalvidan gamomdinare, dauSvebelia erTi da imave
sargeblobis uflebamosilebis erT SemTxvevaSi uzufruqtis an aRnagobis, xolo meore
SemTxvevaSi servitutis garsacmelSi SefuTva.
sargeblobis servitutis magaliTebi
sargeblobis servitutis calkeuli magaliTia: safexmavlo an satransporto gzis
ufleba, gamdinare wylis ufleba, wiaRiseulis mopovebis ufleba, mSeneblobisas
mezoblis nakveTze gadasvlis ufleba, alternatiuli energiis mopovebis ufleba,
sawarmos gaZRolis ufleba, datvirTul nakveTze nagebobis an teqnikuri mowyobilobis
flobisa da sargeblobis ufleba da sxva
servitutiT sargebloba
mesame pirisaTvis servitutiT damoukideblad sargeblobis uflebis miniWebis
dasaSveboba damokidebulia servitutis Sinaarsze. Tu am Sinaarsis ganmarteba calsaxa
pasuxs ar iZleva aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT, maSin saeWvoobisas 253 II muxlidan
ukudaskvniT gamomdinareobs, rom servitutiT (Tana)sargeblobis SesaZlebloba mesame
pirsac SeiZleba mieniWos.
g zis ufleba
praqtikaSi sakmaod xSiria gzis servitutTan dakavSirebiT warmoSobili problemebi.
servitutis farglebSi gzis uflebis miniWebisas Tu sargeblobis farglebi zustad aris
gawerili, faqtobriv garemoebaTa cvlileba ar iwvevs samarTlebrivi Sinaarsis
cvlilebas magaliTad, uflebamosil pirs ara aqvs gzis gafarToebis moTxovnis
ufleba, Tu misi sigane Tavdapirvelad zustad iyo dadgenili da arc manqaniT
gadaadgilebis ufleba, Tu servitutiT mxolod safexmavlo gza iyo SeTanxmebuli.

moqmedebis amkrZalavi servituti

moqmedebis amkrZalavi servituti ukrZalavs daqvemdebarebuli miwis nakveTis mesakuTres
sakuTar nakveTze raime moqmedebis ganxorcielebas.

xsenebuli servitutis farglebSi dasaSvebia mxolod im moqmedebis akrZalva, romlis

ganxorcielebac sxva SemTxvevaSi miwis nakveTze dasaSvebi iqneboda. servituti, romelic
mimarTulia samarTlebrivi qmedebis (mag., gankargvis) ganxorcielebis akrZalvisaken,
dauSvebelia. dasaSvebia ramdenime SezRudvis erTi servitutis farglebSi moqceva.
moqmedebis amkrZalavi servitutiT SeiZleba aikrZalos mxolod iseTi moqmedeba, romlis
ganxorcielebac datvirTul miwis nakveTze (an sxva uZrav nivTze) unda moxdes.
magaliTad, datvirTuli miwis mesakuTres SeiZleba aekrZalos sakuTar nakveTze
sasmelebiT an sxva kvebis produqtebiT vaWroba, Tumca dauSvebelia imave akrZalvisaTvis
generaluri xasiaTis miniWeba da misi gavrceleba mesakuTris sxva nakveTebzec, maTi
servitutiT datvirTvis gareSe.
247 I 1 muxlis formulirebidan gamomdinareobs `zogierTi moqmedebis akrZalva~,
romelTa mixedviT, mesakuTres SeiZleba aekrZalos mxolod garkveuli da ara erTbaSad
yvela moqmedebis ganxorcieleba. mas unda darCes nivTis, sul mcire, erTi mimarTulebiT
gamoyenebis SesaZlebloba. akrZalul moqmedebaTa wre SeiZleba ganisazRvros erTaderTi
dasaSvebi saqmianobis tipis dafiqsirebiT.
moqmedebis amkrZalavi servitutis magaliTebia: mSeneblobis akrZalva, fanjris gaRebis
akrZalva, iersaxis Secvlis akrZalva da a. S.
praqtikaSi gansakuTrebiT problemuria sawarmoo saqmianobis amkrZalavi servituti,
romelic sanivTosamarTlebrivad, zogadad, dasaSvebad aris cnobili. SesaZlebelia ara
mxolod sawarmoo saqmianobis zogadi akrZalva, aramed, aseve, konkretuli saqmianobis
farglebSi konkretuli moqmedebebisagan Tavis Sekavebis davaldebuleba, rogoric aris
gansazRvruli tipis produqtiT vaWrobis akrZalva. amis sapirispirod, dauSvebelia,
servituti Seicavdes, uflebamosili piris garda, sxva mwarmoeblis produqciiT vaWrobis
akrZalvas datvirTul miwis nakveTze, radgan es ukavSirdeba ara nakveTis sameurneo
daniSnulebas da misiT sargeblobis tips, aramed zRudavs misi mesakuTris pi rad da
samewarmeo Tavisuflebas da aris kontrahirebis iZulebis arapirdapiri forma.
uflebis g anxorcielebis akrZalvis servituti
uflebis ganxorcielebis amkrZalavi servitutiT daqvemdebarebuli miwis nakveTis (an
sxva uZravi nivTis) mesakuTres SeiZleba aekrZalos gabatonebuli nakveTis mimarT
gansazRvruli moqmedebis ganxorcielebis ufleba, rasac mas es statusi aniWebs, an
daekisros gabatonebuli nakveTidan momdinare zemoqmedebis Tmenis valdebuleba, rac mas
sxva SemTxvevaSi ar hqonda. uflebis amkrZalavi servitutis registracia xdeba mxolod
datvirTul nakveTze _ gabatonebul nakveTze mis registracias sanivTo (akrZalviTi)
Zala ar gaaCnia.calkeul SemTxvevebSi SeiZleba aikrZalos samoqalaqosamarTlebrivi
TavdacviTi moTxovnebis,iseve rogorc sajarosamarTlebrivi (moTxovnebis ganxorcieleba.
Tumca meore SemTxvevaSi es kerZosamarTlebrivi akrZalva ar avaldebulebs
administraciul organos, Tavi Seikavos Sesabamisi zomebis miRebisagan, Tu aRmoaCens,
rom mezoblis nakveTze dauSvebeli zemoqmedeba xorcieldeba. servitutiT SeiZleba
gamoiricxos zianis anazRaurebis im moTxovnis ganxorcieleba, romelic ikavebs 172 II
muxlidan gamomdinare TavdacviTi moTxovnis adgils. am SemTxvevaSi miiCneva, rom saxezea
sakmarisi kavSiri miwis nakveTTan. garda amisa, gamoricxvadia Tmenis valdebuleba 179 I
muxlisa da aucilebeli gzis ufleba 180 I muxlis mixedviT,iseve rogorc maTTvis
kompensaciis moTxovnis ufleba.

sazRauri servitutisaTvis
servitutis sasyidliani Tu usasyidlo xasiaTi ar SeiZleba gaxdes servitut is sanivTo
garigebis Sinaarsi, Tumca sazRauris gadaxda (gamoyenebis uflebisaTvis) SeiZleba iyos
servitutis urTierTobis safuZvlad mdebare valdebulebiTi garigebis sagani. am
SemTxvevaSi sazRauris gadauxdeloba servitutis gamcems am uflebis warmoSobamde
aniWebs Sesrulebaze uaris Tqmis uflebas, warmoSobis Semdeg ki _ gasvlisa da
servitutis kondiqciis uflebas.
sazRauri servitutisaTvis SeiZleba atarebdes periodul an erTjerad xasiaTs,
miuxedavad imisa, rom 247 II muxlSi mxolod perioduli xasiaTis sazRaurzea saubari.
SesaZlebelia servitutis uflebis warmoSobis pirobad erTjeradi sazRauris gadaxdis
valdebulebis Sesrulebis daTqma.
Sinaarsis cvlileba

garigebiT servitutis Sinaarsis cvlilebisaTvis 247 I 1, 183 da 184 muxlebis analogiiT,

aucilebelia daqvemdebarebuli da gabatonebuli miwis nakveTebis mesakuTreebs Soris
SeTanxmeba kanoniT gaTvaliswinebuli formiT da misi registracia sajaro reestrSi,
daqvemdebarebuli nivTis grafaSi.Tu servitutis dadgenasa da mis SinaarsSi
cvlilebebis Setanamde SualedSi nivTze registrirdeba momdevno rigis uflebebi,
servitutis Tavdapirveli rangis SenarCunebisaTvis aucilebelia momdevno rigi s
uflebis mflobelTa Tanxmobac. Sinaarsis cvlilebis formiT SeuZlebelia servitutis
pirad servitutad an biniT sargeblobis uflebad gardaqmna. amisaTvis aucilebelia
arsebuli servitutis gauqmeba da piradi servitutis Tavidan dadgena.

servitutis Sinaarsi gamomdinareobs mxareTa SeTanxmebisa da registraciis

ganmartebidan. am Sinaarss avsebs da akonkretebs 247 I 1, 248 I muxlebidan warmomdgari
principi, romlis mixedviTac daqvemdebarebuli miwis nakveTiT sargeblobis intensivoba
damokidebuli unda iyos gabatonebuli miwis nakveTis saWiroebebze, rac, amavdroulad,
zRudavs uflebamosili piris sanivTo Zalauflebas.Tu servitutis sagani iyo
wiaRiseulis mopovebis ufleba meore miwis nakveTis sasargeblod, romelzec
ganlagebulia gadamamuSavebeli sawarmoo kompleqsi, mis mesakuTres wiaRiseulis
mxolod im raodenobiT mopovebis ufleba aqvs, risi gadamuSavebac SesaZlebelia am
nakveTze da ara damatebiTi raodenobis, mesame pirebze gasxvisebis mizniT. Tu
gabatonebuli nakveTis saWiroeba klebulobs, sargeblobis dasaSvebi farglebic
avtomaturad viwrovdeba. droSi SeuzRudavi servitutis Sinaarsi da farglebi, misi
yvela aspeqtiT, Cveulebriv, zustad gawerili ar aris xolme da saWiroebs cvlilebas
ekonomikuri da teqnologiuri ganviTarebis kvaldakval. sabazro da teqnologiuri
faqtorebiT ganpirobebulma moTxovnis zrdam SeiZleba gamoiwvios servitutis
farglebis cvlileba. Tumca aucilebelia, rom am cvlilebiT ganpirobebuli ufro
intensiuri gamoyeneba datvirTuli nivTisa Tvisebrivad ar scdebodes sargeblobis
Tavdapirvelad gansazRvrul CarCoebs da ar emyarebodes sargeblobis miznis TviTnebur
cvlilebas, romlis gaTvaliswinebac servitutis dadgenis momentisaTvis SeuZlebeli
iyo.
sapirispiro SemTxvevaSi dasaSvebia, aseve, servitutis farglebis daviwroeba garemoebaTa
cvlilebis gamo, Tu amgvari SezRudvis aucilebloba gamowveulia daqvemdebarebuli
nivTis mesakuTris gamarTlebuli interesiT da ar awveba tvirTad gabatonebuli miwis
nakveTis mesakuTres. servitutis misadagebis samarTlebrivi safuZveli aris ndobisa da
keTilsindisierebis principi. misi Sedegebic dgeba avtomaturad, kanonis safuZvelze,
Sesabamisi moTxovnis wardgenis gareSe. misadageba ar unda ewinaaRmdegebodes mxareTa
mier dafiqsirebul, ganmartebis meSveobiT dadgenad servitutis Sinaarss.Sesabamisad,
servitutis misadageba gamoricxulia, Tu misi farglebi winaswarve dadgenilia _
Sinaarsi dakonkretebulia imgvarad, rom miniWebuli Tu gamoricxuli uflebamosilebebi
erTmniSvnelovnad aris gawerili.
servitutis g anmarteba
servitutis Sinaarsi da moculoba ganmartebaunariania. gamomdinare iqidan, rom
servituti sanivTo uflebaa, romelic warmoiSoba daqvemdebarebuli da gabatonebuli
miwis nakveTis mesakuTreebs Soris, igi unda ganimartos obieqturi kriteriumebis
safuZvelze, samoqalaqo brunvis saWiroebaTa gaTvaliswinebiT. dasaSvebia im
garemoebebze miTiTeba, romlebic ikiTxeba sanivTo garigebidan da aseve servitutiT
sargeblobis xangrZlivi da arasakamaTo praqtikis moSvelieba, Tu is rCeba SeTanxmebuli
Sinaarsis farglebSi.
muxli 248. servitutis pirobebi

1. servituti SeiZleba arsebobdes mxolod maSin, roca igi uflebamosil pirs uqmnis
Tavisi miwis nakveTiT sargeblobis SeRavaTs.

2. servitutis g anxorcielebisas uflebamosili piri unda g aufrTxildes g amoyenebuli

(datvirTuli) miwis nakveTis mesakuTris interesebs.

248 I muxlis mizani servitutis 247 I 1 muxlis mixedviT dasaSvebi Sinaarsobrivi

CarCoebis daviwroebaa, misi namdvilobis damatebiTi winapirobis dawesebiT. es danawesi
atarebs imperatiul xasiaTs da misi Secvla mxareTa SeTanxmebiT dauSvebelia. marTalia,
248 I muxlSi mxolod miwis nakveTzea saubari, magram es wesi, Sesabamisad, moqmedebs
servitutiT datvirTuli yvela sxva uZravi nivTis SemTxvevaSi.
daqvemdebarebuli miwis nakveTis an sxva uZravi nivTis servitutiT datvirTva
gabatonebuli miwis nakveTis/sxva uZravi nivTis mesakuTres unda aniWebdes raime
upiratesobas (SeRavaTs) sakuTari nivTiT sargeblobisas.
upiratesoba gulisxmobs gabatonebuli nakveTisaTvis raime obieqturi sargeblis
miniWebas. sargebels SeiZleba hqondes ekonomikuri xasiaTi, Tumca es aucilebeli ar
aris. is saxezea maSinac ki, rodesac gabatonebuli uZravi nivTis mesakuTre
xelmZRvanelobs iseTi aramaterialuri mosazrebebiT, rogoricaa, magaliTad, `mSvidi
sacxovrebeli garemos SenarCuneba~.umniSvneloa, servitutiT ganpirobebuli dadebiTi
efeqti pirdapir Tu mxolod gaSualebulad aisaxeba gabatonebul miwis nakveTze da misi
mesakuTris poziciebze.
248 I muxlis winapirobebis dasakmayofileblad sakmarisia samomavlo sargebeli,
rodesac, obieqturi garemoebebiT gamyarebuli prognozis mixedviT, am Sinaarsis
servituti gabatonebul nivTs momavalSi sargebels moutans. sargebeli gabatonebuli
miwis nakveTisaTvis unda iyos droSi gangrZobadi _ mxolod erTjeradi an gardamavali
xasiaTis sargebeli sakmarisi ar aris; igi sakmarisi iqneba im SemTxvevaSi, Tu Sesabamisi
upiratesobis mopoveba mxolod ramdenime servitutis urTierTkavSiris safuZvelzea
SesaZlebeli.
upiratesoba nakveTiT sargeblobisas
upiratesoba, romelsac daqvemdebarebuli miwis nakveTi gabatonebulis mesakuTres
sTavazobs, unda ukavSirdebodes uSualod am nakveTiT sargeblobas da ara misi
mesakuTris pirovnebas. konkurenciis gamoricxvis mizniT mezobel miwis nakveTze
sawarmoo saqmianobis akrZalvisas aucilebelia, rom gabatonebul nakveTze amgvari
saqmianoba saerTod SesaZlebeli iyos.
kerZosamarTlebrivi xasiaTis upiratesoba
gamomdinare iqidan, rom 248 I muxli awesrigebs mxolod kerZosamarTlebriv urTierTobas
mxareebs Soris, dauSvebelia servitutiT am sferos miRma mdebare mxolod
zogadsasargeblo miznis dasaxva.

moTxovnis darRveviT dadgenili servituti

Tu servitutis dadgenis momentisaTvis 248 I muxliT gaTvaliswinebuli sargebeli saxeze
ar aris, servituti aranamdvili da registrirebauunaroa, xolo misi daregistrirebis
SemTxvevaSi, reestris Canaweri arasworad iTvleba. gamomdinare iqidan, rom 248 I muxli
SezRuduli piradi servitutis SemTxvevaSi ar moqmedebs, SesaZlebelia am danawesis
safuZvelze aranamdvili servitutis konversia pirad servitutad, Tu saxezea am
ukanasknelis winapirobebi.
Tu upiratesoba servitutis dadgenis momentisaTvis saxeze iyo da mogvianebiT
gaqarwylda, gadamwyvetia, amis gamomwvevi garemoeba mxolod droebiT (gardamaval)
xasiaTs atarebs Tu xangrZlivi procesia.

Tu upiratesoba mxolod droebiT qarwyldeba, es servitutis namdvilobaze zemoqmedebas

ar axdens, magaliTad, saqmianobis droebiT Sewyveta gabatonebul miwis nakveTze, romlis
sasargeblodac dadginda daqvemdebarebulze sawarmoo saqmianobis akrZalva.
Tu upiratesoba x angrZlivad qarwyldeba, radgan servitutis gamoyeneba ara mxolod
faqtobrivad, aramed samarTlebrivad SeuZlebelia, an, Tu is amosavali mdgomareoba, rac
servitutis dadgenis safuZveli gaxda, mniSvnelovnad Seicvala servituti uqmdeba da
amis Semdeg reestris Canaweri ukve arasworad iTvleba.

248 I muxlis teleologiuri ganmartebidan gamomdinareobs e.w. `gadaWarbebuli~

servitutis akrZalva _ formalurad 248 I muxlis CarCos misadagebuli servitutiT ar
unda SeifuTos dauSvebeli Sinaarsi. servitutis es `gadaWarbebuli~ efeqtis Semcveli
daTqma aranamdvilia, xolo sxva nawilSi is namdvili rCeba (62).
interesebis g afrTxilebis valdebuleba

248 II muxlis mixedviT, gabatonebuli miwis nakveTis mesakuTre unda gaufrTxildes

daqvemdebarebuli nakveTis mesakuTris interesebs servitutis ganxorcielebisas. es norma
Seicavs damatebiT saxelmZRvanelo princips servitutis gamoyenebisaTvis da avsebs amiT
daqvemdebarebuli da gabatonebuli miwis nakveTis mesakuTreebs Soris urTierTobis
momwesrigebel regulaciur kompleqss. is aris ndobisa da keTilsindisierebis principis
dakonkreteba. gamomdinare iqidan, rom interesebis gafrTxilebis valdebuleba
kanonismieri valdebulebaa, is ar aris registrirebaunariani.
servitutis Sinaarsis upiratesoba

248 II muxli, rogorc saxelmZRvanelo principi, gamoiyeneba mxolod im SemTxvevaSi,

rodesac servitutiT sargeblobis konkretuli CarCoebi mxareTa SeTanxmebiT zustad
gawerili ar aris da uflebamosil pirs aqvs arCevani sargeblobis, sul mcire, or
SesaZlo formas Soris. winaaRmdeg SemTxvevaSi, upiratesoba eniWeba servitutis Sinaarss.
(nawilobriv) uaris Tqma uflebamosil pirs maSinac ki ar SeiZleba moeTxovos, rodesac
es mis interesebs realurad ar azianebs;.
daqvemdebarebuli miwis nakveTis mesakuTrem unda iTminos yvela is Tanmdevi uaryofiTi
Sedegi, rac aucileblobis ZaliT Tan sdevs servitutis gamoyenebas. 248 II muxlidan
warmomdgari interesebis gafrTxilebis valdebuleba uflebamosil pirs ekisreba
SeuzRudavad, Tu sargeblobis is formebi, romelTa Sorisac man unda gaakeTos arCevani,
misTvis Tanabrad xelsayrelia. unda ixelmZRvanelos Tu ara uflebamosilma pirma
sargeblobis formis arCevisas sakuTari interesebis sazianod, umeteswilad,
daqvemdebarebuli miwis nakveTis mesakuTris interesebiT, damokidebulia konkretuli
SemTxvevis Taviseburebebze da sapirispiro interesTa awon-dawonaze. iseve, rogorc
uflebamosili piris mier mesakuTris interesebis gafrTxilebis valdebuleba ar aniWebs
am mesakuTres uflebas, sivrcobrivi SezRudvis gareSe dadgenili servitutis gamoyenebis
sfero mogvianebiT nakveTis konkretuli nawiliT SemosazRvros da uflebamosil pirs
nakveTis darCenil nawilTan misasvleli gadauketos.45
servitutis upiratesoba mesakuTris mier nivTiT sargeblobisas
miuxedavad datvirTuli nakveTis mesakuTris interesebis gafrTxilebis valdebulebisa,
servituts mainc upiratesoba eniWeba mesakuTris mier sakuTari nivTiT sargeblobisas.46
interesebis gafrTxilebis valdebuleba ar unda gaxdes mizezi uflebamosili piris mier
sakuTari uflebis gamoyenebaze nawilobriv uaris Tqmisa.

valdebulebis darRveva
248 II muxlidan warmomdgari valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi, daqvemdebarebuli
miwis nakveTis mesakuTres eniWeba negatoruli moTxovna 172 II muxlis mixedviT
gabatonebuli nakveTis mesakuTris winaaRmdeg, maSinac ki, rodesac konkretuli
valdebulebis darRveva am meore nakveTis damqiravebelma gamoiwvia. valdebulebis
braleuli darRvevis SemTxvevaSi daqvemdebarebuli nakveTis mesakuTres aqvs zianis
anazRaurebis moTxovna.
muxli 249. nagebobis movlis valdebuleba

Tu servitutis saTanadod g anxorcieleba moicavs datvirTul miwis nakveTze mdebare

nagebobasac, maSin uflebamosil pirs ekisreba am nagebobis saTanadod movlis
valdebuleba. amave dros, mx areebi SeiZleba SeTanxmdnen, rom nagebobis movlis
valdebuleba daekisros datvirTuli miwis nakveTis mesakuTres, Tu amas moiTxovs
uflebamosili piris interesebi.
nageboba

249 1 muxlis gamoyenebis pirveli winapirobaa datvirTul miwis nakveTze nagebobis

arseboba. nagebobaSi moiazreba miwis nakveTisagan gamijvnadi, adamianis xeliT Seqmnili
xelovnuri konstruqcia, romelic miwis nakveTiT sargeblobas emsaxureba. nageboba
nawilobriv mainc unda ebjinebodes daqvemdebarebul miwis nakveTs, magaliTad:
jebirebiani gza, miwis qveviT an miwis zeviT ganlagebuli momaragebis da sxva msgavsi
sistemebi _ eleqtromomaragebis sistema da sxva.
249 1 muxlSi mocemuli nagebobis cneba ar aris identuri samSeneblo nagebobisa, igi
moicavs aseve mcenareebs , qaris turbinasa Tu mzis panels

sargebloba
gabatonebuli miwis nakveTis mesakuTre realurad unda sargeblobdes daqvemdebarebul
nakveTze ganlagebuli nagebobiT. sargeblobis mxolod samarTlebrivi SesaZlebloba
sakmarisi ar aris. ar aris aucilebeli, is mis sakuTrebaSi iyos.249 1 muxli gamoiyeneba
im SemTxvevaSic, rodesac nagebobiT sargeblobs gabatonebuli miwis nakveTis mesakuTris
garda, aseve daqvemdebarebuli nakveTis mesakuTre, Tumca es Tanasargebloba unda
aisaxos movlis xarjebis ganawilebaze.
`saTanadod~ movlis valdebuleba

gabatonebuli miwis nakveTis mesakuTres ekisreba nagebobis SenarCunebis ara absoluturi

valdebuleba, aramed mxolod `saTanadod~ movlis valdebuleba. SenarCunebis zogadi
valdebuleba, aRdgena da ganaxleba uflebamosil pirs mxolod maSin ekisreba, rodesac
es aucilebelia daqvemdebarebuli nakveTis mesakuTris interesebis dasacavad, raTa mas
hqondes Tavisi nivTis adekvaturad gamoyenebis SesaZlebloba, rac moicavs aseve
nagebobis garegani iersaxis SenarCunebasac. es valdebuleba uflebamosil pirs ekisreba
damoukideblad imisa, moxda Tu ara nivTis mdgomareobis gauareseba misi braliT.
nagebobis modernizeba, ekonomikuri da teqnikuri progresis Sesabamisad, dasaSvebia da
gamonaklisis saxiT savaldebuloc ki SeiZleba gaxdes. imisiebi, rogoric aris xmauri da
suni, ar unda aWarbebdes 175-e muxliT daSvebul zRvars. Tu datvirTuli miwis nakveTis
mesakuTre ar aris nagebobiT Tanamosargeble, movlis xarjebi srulad ekisreba
uflebamosil pirs.

nagebobis saTanadod movlis valdebulebis darRvevis SemTxvevaSi mesakuTres eniWeba

negatoruli moTxovna 172 II muxlis mixedviT;

daqvemdebarebuli nakveTis mesakuTris mier nagebobis movla

249 2 muxlis mixedviT, dasaSvebia, am danawesis pirvel winadadebaSi xsenebuli n agebobis
saTanado movlis valdebuleba, mxareTa SeTanxmebiT, daqvemdebarebuli nakveTis
mesakuTres daekisros. am SemTxvevaSi es misi damatebiTi Sesrulebis valdebulebaa, raze
SeTanxmebac servitutis farglebSi, gamonaklisis saxiT,dasaSvebadaa cnobili. movlis
valdebulebis Sinaarsis gansazRvra mxareTa SeTanxmebiT dasaSvebia uflebamosili piris
interesebidan gamomdinare. SesaZlebelia misi farglebis SemosazRvra xelSekrulebiT.
amgvari SemosazRvris gareSe datvirTuli nakveTis mesakuTre movalea, SeinarCunos
nageboba gamarTul mdgomareobaSi, rac SeiZleba gulisxmobdes aseve misi ganaxlebis,
gaumjobesebis an aRdgenis samuSaoTa Catarebas im farglebSi, rac aucilebelia
uflebamosili piris mier servitutiT sargeblobis SesaZleblobis uzrunvelsayofad..
rac Seexeba nagebobis garegan iersaxes, misi SenarCunebis valdebuleba damokidebulia
uflebamosili piris amasTan dakavSirebul interesze.
zogadad, iseTi nagebobebi, rogorebicaa: Robe, WiSkari da a. S., unda SenarCundes
jerovan mdgomareobaSi, Semogarenis gaTvaliswinebiT. movlis valdebuleba SeiZleba
gamoixatos mxolod amisaTvis aucilebeli xarjebis gadaxdis kisrebiT datvirTuli
miwis nakveTis mesakuTris mxridan, maSin, rodesac nivTs faqtobrivad uflebamosili
piri uvlis.
muxli 250. miwis nakveTis g ayofis Sedegebi
Tu uflebamosili piris miwis nakveTi g aiyofa, maSin servituti g agrZeldeba TiToeul
nakveTze cal-calke. am dros servitutis g amoyeneba dasaSvebia mxolod im pirobiT, rom
es ar g aauaresebs datvirTuli miwis nakveTis mesakuTris mdgomareobas.

nakveTis g ayofa
250-e muxlis gamoyenebis winapirobaa erTiani nakveTis, romlis sasargeblodac aris
dadgenili servituti, realuri gayofa. gayofis Sedegad unda warmoiSvas ori, sajaro
reestrSi erTmaneTisagan damoukideblad registrirebuli miwis nakveTi.
servitutis g agrZeleba TiToeul nakveTze

250 muxli Seicavs princips, romlis mixedviTac servituti grZeldeba gayofili miwis
nakveTis nawilebze, Tumca dakonkretebuli ar aris, Tu ra formiT agrZelebs servituti
arsebobas---damajerebelia ramdenime servitutis arsebobis daSveba, rac niSnavs imas, rom
TiToeuli gayofili miwis nakveTis sasargeblod arsebobs damoukidebeli servituti,
xolo daqvemdebarebuli miwis nakveTisaTvis izrdeba misi damtvirTavi servitutebis
raodenoba.
miuxedavad imisa, rom gayofisa da damoukidebeli servitutebis warmoSobis Semdeg
reestrSi mainc mxolod erTi servitutia registrirebuli, is unda gavigoT rogorc
krebsiTi dasaxeleba or (an met) damoukidebel uflebad gaxleCili sanivTo uflebisa.
TiToeuli am servitutTagan SeiZleba gauqmdes damoukideblad, gabatonebuli da
daqvemdebarebuli miwis nakveTebis mesakuTreebs Soris SeTanxmebiT.
.gamonaklisi zogadi wesidan, romlis mixedviTac servituti narCundeba gabatonebuli
nakveTis TiToeuli ganayofis sasargeblod, unda daiSvas im SemTxvevaSi, rodesac
servituti mxolod erT ganayofs aniWebs upiratesobas. im nakveTis sasargeblod,
romelsac is upiratesobas ar aniWebs, servituti aRar agrZelebs arsebobas.
servitutis g amoyenebis SezRudva, 250 2
miuxedavad imisa, rom gabatonebuli nakveTis gayofis Semdeg yvela ganayofis
sasargeblod ZalaSi rCeba damoukidebeli servituti, maTi gamoyenebis ufleba izRudeba
im SemTxvevaSi, Tu auaresebs datvirTuli miwis nakveTis mdgomareobas (250 2). es
SezRudva Tavidanvea axalwarmoSobili servitutis Sinaarsis nawili, romelic exeba
gabatonebuli da daqvemdebarebuli miwis nakveTebis mesakuTreebs Soris urTierTobas da
rac registrirebaunarainia, rogorc servitutis Sinaarsis dakonkreteba.
daqvemdebarebuli nakveTis mdgomareobis gauareseba gayofis Sedegad yvelaze savaraudoa
sargeblobis servitutebis SemTxvevaSi, Tumca misi gamowveva aseve SeuZlia TavdacviTi
moTxovnebis amkrZalav servitutebsac , rodesac imisiebi, romelTa Tmenis valdebulebac
akisria datvirTuli nakveTis mesakuTres, gayofis Sedegad sagrZnoblad izrdeba.
moqmedebis amkrZalavi servitutis SemTxvevaSi zemoT xsenebuli gauareseba
gamoricxulia, radgan moqmedebis ganxorcielebis _ magaliTad, mSeneblobis akrZalvis
farglebi ar icvleba imis mixedviT, es valdebuleba erTi Tu ramdenime piris winaSea
nakisri. gauaresebisagan Tavis dacva mesakuTres SeuZlia 172 II muxlis mixedviT.

movlis valdebuleba
Tu erTiani gabatonebuli miwis nakveTis mesakuTres evaleboda daqvemdebarebul
nakveTze ganlagebuli nagebobis movla, 249 1 muxlis mixedviT, maSin es valdebuleba
ekisrebaT gayofis Sedegad warmoqmnili miwis nakveTis mesakuTreebs, risTvisac isini
pasuxs ageben rogorc solidaruli movaleebi. Tu servituti qarwyldeba
axalwarmoqmnil nakveTTagan romelimeze, maSin misi mesakuTrec Tavisufldeba
zemoxsenebuli movlis valdebulebisgan. gabatonebuli nakveTis gayofamde movlis
valdebulebis daqvemdebarebuli nakveTis mesakuTrisaTvis gadakisrebis SemTxvevaSi, 249 2
muxlis mixedviT, mas es valdebuleba ekisreba TiToeuli uflebamosili piris winaSe.

g abatonebuli miwis nakveTis g afarToeba

250-e muxli awesrigebs mxolod gabatonebuli miwis nakveTis gayofis SemTxvevas da ar
exeba mis gafarToebas sxva nakveTTan SeerTebis gziT. erTi mosazrebis15 mixedviT, am
gafarToebis SemTxvevaSi gabatonebulad iTvleba mTliani (SeerTebis Sedegad gazrdili)
miwis nakveTi, Tumca servitutis gamoyenebis ufleba SemosazRvrulia Tavdapirveli
gabatonebuli miwis nakveTis farTobiT.

muxli 251. g ayofis Sedegad servitutisagan Tavisufali nawili

Tu datvirTuli miwis nakveTi g aiyo da servituti mxolod erT nawilze vrceldeboda,
maSin g ayofis Semdegac miwis nakveTis is nawili, romelzec ar iyo servituti, misgan
Tavisufali darCeba.
servitutis g avrceleba miwis nakveTis mxolod erT nawilze

daqvemdebarebuli miwis nakveTis gayofa dasaSvebia uflebamosili piris Tanxmobis

gareSe, iseve, rogorc aucilebeli ar aris, mas Tan sdevdes mesakuTris cvlileba.
gamoyenebis es SezRudva saxezea im SemTxvevaSi, rodesac uflebamosili piri, servitutis
xasiaTidan an mxareTa SeTanxmebidan gamomdinare, moklebulia nivTis konkretuli
nawiliT sargeblobis SesaZleblobas. 251-e muxli ar gamoiyeneba im SemTxvevaSi, rodesac
servitutis gamoyenebis sfero, faqtobrivad, nivTis mxolod erTi nawiliTaa
SemosazRvruli, Tumca uflebamosil pirs ufleba aqvs, garemoebaTa samomavlo
cvlilebis SemTxvevaSi, servituti gaavrcelos nakveTis sxva nawilebzec, maSinac ki,
rodesac es samomavlo cvlileba srulebiT ar ivaraudeba.Sesabamisad, gayofis Sedegad
servituti wydeba mxolod im gamoyofili nawilis mimarT, romelzec servitutis
gamoyeneba Tavidanve samarTlebrivad iyo SeuZlebeli.
am principis Tanaxmad, 251-e muxlis mixedviT, servituti wydeba im SemTxvevaSi, rodesac,
magaliTad: wylis miRebis ufleba konkretuli wyaroTia Semofargluli, mSeneblobis
SezRudvis ufleba mxolod konkretul mSeneblobas exeba, xolo wiaRiseulis mopoveba
konkretul maRaros.
servitutis Sewyveta
miwis nakveTis im ganayofze, romelzec servitutis gamoyeneba manamdec dauSvebeli iyo,
gayofis Semdeg servituti wydeba kanonis ZaliT. 16 uflebis mitoveba 184-e muxlis
mixedviT zedmetia.1 servitutis Sewyvetis Semdeg reestris Canaweri arasworad iTvleba
da unda gaswordes uflebamosili piris (datvirTuli miwis nakveTis mesakuTris)
gancxadebis safuZvelze _ servitutisagan Tavisufal miwis nakveTs unda Camoeweros es
ufleba da igi mxolod meore nakveTze daregistrirdes.
muxli 252. uflebamosili piris uflebebis dacva

Tu uflebamosil pirs x eli SeeSleba Tavisi uflebis g anxorcielebaSi, maSin amis

Tavidan asacileblad mas igive uflebebi aqvs, rac keTilsindisier mflobels .

uflebamosili piris negatoruli moTxovna mimarTulia gangrZobadi xelSeSlis

aRkveTisaken da Semdgomi xelSeSlisagan Tavis Sekavebisaken . dasaSvebia Tavis Sekavebis
moTxovniT sarCelis winmswrebad wardgena, rodesac xelSeSla calsaxad mosalodnelia.
sakmarisia obieqturi marTlwinaaRmdegoba. xelSemSleli piris brali ar aris am
moTxovnis winapiroba. Tu mesakuTre ar unda gaxdes nakveTiT Tanamosargeble, am
akrZalvis miuxedavad, misi mxridan Tanasargebloba ar CaiTvleba xelSeSlad 252-e
muxlis mixedviT, Tuki es Tanasargebloba ar aferxebs uflebamosili piris mier
sakuTari uflebis gamoyenebas.
a) g angrZobadi an g anmeorebadi x elSeSla
servitutis ganxorcielebaSi xelSeSlaa misi marTlzomieri gamoyenebis nebismieri
Semaferxebeli an gamomricxveli garemoebis Seqmna.is saxezea yvela im SemTxvevaSi,
rodesac xdeba am uflebis xelyofa an ganxorcielebis garTuleba, datvirTuli nakveTis
an masze ganTavsebuli nagebobis substanciaze zemoqmedebis an garigebismieri gankargvis
meSveobiT.
servitutis uflebis sadavod qcevac unda CaiTvalos xelSeSlad, gansakuTrebiT maSin,
Tu mas Tan sdevs seriozuli muqara.xelSeSlis gangrZobadi xasiaTi, rogorc moTxovnis
winapiroba, ganasxvavebs negatoruli aRkveTis moTxovnas bralze damokidebuli
deliqturi moTxovnisagan.
b) moTxovnis mflobeli

moTxovnis mflobelia uflebamosili piri, anu, rogorc wesi, servitutis mflobeli.

TanasakuTrebis SemTxvevaSi moTxovnis wardgena SeuZlia TiToeul TanamesakuTres. Tu
gabatonebuli miwis nakveTi, Tavis mxriv, datvirTulia sanivTo sargeblobis uflebiT,
romelic moicavs aseve servitutsac mTeli Tavisi SinaarsiT, maSin am sargeblobis
uflebis mflobelsac aqvs negatoruli moTxovnis gamoyenebis uflebac.
moTxovna mimarTulia xelSemSleli piris winaaRmdeg, romelmac adekvatur-kauzaluri
moqmedebiT an umoqmedobiT xelyo ufleba, maSin, rodesac hqonda samarTlebrivi da
faqtobrivi SesaZlebloba xelSemSleli garemoebis aRkveTisa.xelSemSleli piri
SeiZleba iyos datvirTuli nakveTis mesakuTre, an nebismieri sxva mesame piri.
moTxovnis winapirobaa xelSeSlis marTlsawinaaRmdego xasiaTi. marTlwinaaRmdegoba ar
aris saxeze, Tu uflebamosil pirs ekisreboda xelSeSlis Tmenis valdebuleba.
mflobelobis dabrunebis, sargeblisa da danaxarjebis anazRaurebis moTxovna
uflebamosil pirs unda hqondes mflobelobis dabrunebis, sargeblisa da danaxarjebis
anazRaurebis moTxovnebi Tu mas aqvs datvirTul miwis nakveTze an masze ganlagebul
nagebobebze mflobelobis ufleba.

uflebamosili piris zianis anazRaurebis moTxovna datvirTuli miwis nakveTis

mesakuTris winaaRmdeg gamomdinareobs maT Soris warmoSobili kanonismieri
valdebulebiTi urTierTobidan warmomdgari gulisxmierebis valdebulebis braleuli
darRvevidan.uflebamosil pirs aqvs mesame pirebis winaaRmdegac zianis anazRaurebis
moTxovna, Tu is iyo servitutiT datvirTuli nivTis mflobeli.. am zianis anazRaurebis
winapirobaa xelyofa, romelic ukavSirdeba miwis nakveTs da gamoixateba servitutis
uflebis ganxorcielebisas faqtobrivi an samarTlebrivi moqmedebiT xelSeSlaSi.
amgvari xelyofa saxezea, magaliTad, miwisqveSa gayvanilobebis dazianebisas, romelTa
gamoyenebasac mogvianebiT uflebamosili piri apirebda.
datvirTuli miwis nakveTis mesakuTris uflebebi
datvirTuli miwis nakveTis mesakuTres aqvs xelSeSlis aRkveTis an misgan Tavis
Sekavebis moTxovnis ufleba im SemTxvevaSi, rodesac uflebamosili piri servitutiT
sargeblobisas scdeba Tavisi uflebis farglebs an ar asrulebs nagebobis movlis
valdebulebas 249 I muxlis mixedviT. mesakuTres SeuZlia, moiTxovos mxolod
xelSeSlis aRkveTa, an misgan Tavis Sekaveba. Tavdapirveli mdgomareobis aRdgenis
moTxovnis ufleba mas ar gaaCnia. mas aseve ar SeuZlia, uflebamosilebis gadaWarbebis
SemTxvevaSi moiTxovos servitutis gauqmeba.

muxli 253 piradi servituti

1. uZravi nivTi SeiZleba ama Tu im piris sasargeblod servitutiT daitvirTos 247-e

muxlSi g aTvaliswinebuli pirobiT. amgvari datvirTva SeiZleba imaSi mdgomareobdes,
rom uflebamosil pirs mesakuTris g amoricxviT SeuZlia Senoba an am Senobis nawili
TavisTvis an Tavisi ojaxisTvis g amoiyenos binad.

2. am muxlis pirveli nawiliT g aTvaliswinebuli aseTi SezRuduli piradi servituti

sx va pirebs ar g adaecema.

piradi servitutiT SeiZleba daitvirTos igive sagnebi, romelTa datvirTvac dasaSvebia

miwis servitutiT.

uflebamosil pirs SeiZleba warmoadgendes nebismieri fizikuri Tu iuridiuli piri.

erTi da igive nivTi SeiZleba daitvirTos ramdenime damoukidebeli (erTi da imave an
gansxvavebuli rangis mqone) piradi servitutiT sxvadasxva piris sasargeblod. dasaSvebia
aseve piradi servitutis ramdenime pirisaTvis miniWeba wilobrivi Tanaziari uflebis
formiT, iseve rogorc saerTo uflebamosilebis miniWeba
dasaSvebia Tavad mesakuTris mier Tavis sasargeblod piradi servitutis dadgena.
sakamaToa mxolod is garemoeba, unda iyos Tu ara mesakuTris piradi servitutis dadgena
am mesakuTris gansakuTrebuli interesiT gamarTlebuli. gabatonebuli mosazrebis
Tanaxmad, es gansakuTrebuli interesi ar aris mesakuTris piradi servitutis dadgenis
winapiroba. erTxmad aris aRiarebuli, rom TanamesakuTres SeuZlia, yovelgvari
SezRudvis gareSe daadginos piradi servituti mTlian nakveTze.
piradi servitutis Sinaarsi
piradi servitutis SesaZlo Sinaarsi Seesabameba miwis servitutis SesaZlo Sinaarss.
uflebamosili piris SesaZlo uflebaTa wre piradi servitutis SemTxvevaSi arc
viwrovdeba da arc farTovdeba.misi namdvilobis winapiroba ar aris uflebamosili
pirisaTvis upiratesobis miniWeba. Tumca, amis miuxedavad, aucilebelia, piradi servituti
emsaxurebodes uflebamosili piris ekonomikuri Tu idealuri interesis
ganxorcielebas.
g ansxvavebiT miwis servitutisagan, dasaSvebia piradi servitutiT sajaro interesis
g anxorcieleba, rogoric aris konkretul raionSi g ansazRvruli tipis sawarmos
arganTavseba, satransporto moZraobis ganmuxtva,an kulturuli memkvidreobis Zeglebis
iersaxis cvlilebis SezRudva. zemoaRniSnuli interesis gaqarwylebis SemTxvevaSi,
piradi servituti unda gauqmdes, zustad iseve, rogorc miwis servituti. interesis
gaqarwyleba saxezea im SemTxvevaSi, rodesac uflebamosili piri xangrZlivi droiT
veRar axerxebs servitutiT sargeblobas.
warmoSoba, Sinaarsis cvlileba, Sewyveta

garemoebebis mniSvnelovani cvlilebis gamo piradi servituti SeiZleba gaqarwyldes,

Tu misi dadgenisas dasaxuli mizani sabolood CaiSala, risi winapirobac xangrZlivad
servitutis gamoyenebis SeuZleblobaa.
piradi servituti wydeba uflebamosili fizikuri piris gardacvalebasTan erTad, xolo
iuridiuli piris SemTxvevaSi, misi gauqmebiT. Tu erTsa da imave servituts flobda
ramdenime piri saerTo uflebamosilebiT, maSin erT-erTis gardacvalebis SemTxvevaSi
servituti ZalaSi rCeba sxva pirebis sasargeblod.
piradi servitutis gardaqmna miwis servitutad dauSvebelia Sinaarsis Secvlis formiT,
amisTvis aucilebelia piradi servitutis gauqmeba da miwis servitutis Tavidan dadgena.
binis ufleba

piradi servitutis specialur forma, e. w. binis ufleba, romelic uflebamosil pirs

aniWebs SesaZleblobas, gamoiyenos datvirTuli Senoba an Senobis nawili Tavis pirad da
aseve sakuTari ojaxis sacxovrisad. binis ufleba sxva piradi servitutisagan
gansxvavdeba imiT, rom am sagnis gamoyeneba dasaSvebia mxolod sacxovreblad da
SesaZlebelia, mesakuTres aekrZalos datvirTuli sagniT sargebloba
1. binis uflebis miniWebis winapirobebi

a) Senoba an Senobis nawili

binis ufleba uflebamosil pirs aniWebs mxolod SenobiT an Senobis nawiliT
sargeblobis uflebas, riTac moculia aseve Senobas mierTebuli terasiT sargeblobis
SesaZleblobac. dauSvebelia miwis nakveTis im nawiliT sargebloba, romelzec Senoba
ar mdebareobs. binad gamoyenebis miznidan yovelgvari damatebiTi daTqmis gareSe
gamomdinareobs miwis nakveTis im nawilebiT sargeblobis aucilebloba, romelTa
gareSec SeuZlebelia biniT sargebloba.
damatebiTi sargeblobis uflebisaTvis, romelic saerTod scdeba biniT sargeblobis
CarCoebs, aucilebelia Sesabamisi Sinaarsis servitutis SeTanxmeba.Tu binis uflebiT
datvirTulia mesakuTris individualuri sakuTreba mravalbinian saxlSi, maSin
uflebamosil pirs damatebiTi SeTanxmebis gareSec eniWeba specialuri sargeblobis
uflebebiT sargeblobis SesaZlebloba.
b) mesakuTris g amoricxva

piradi servitutis specialuri forma, binis ufleba, saxezea mxolod im SemTxvevaSi,

rodesac mesakuTris mier datvirTuli nivTiT sargebloba gamoricxulia. sxva
SemTxvevaSi, saxezea mxolod Cveulebrivi piradi servituti. calkeul SemTxvevebSi
servitutis am or formas Soris mijnis dadeba unda moxdes ganmartebis meSveobiT.
g ) binad g amoyeneba
dadgenili piradi servitutiT sargeblobis mTavari mizani unda iyos servitutiT
datvirTuli sagnis binad gamoyeneba. am sagnis nawilobrivi gamoyeneba profesiuli da
samewarmeo miznebisaTvis dasaSvebia.34

d) binis ufleba individualur sakuTrebaSi myof binaze

binis uflebiT SeiZleba daitvirTos aseve mravalbinian saxlSi individualur
sakuTrebaSi myofi bina. am dros uflebamosil pirs eniWeba xmis ufleba
binaTmesakuTreTa amxanagobis krebaze, Tu saqme exeba individualuri an saerTo
sakuTrebis gamoyenebas, maSin, rodesac sxva sakiTxebis ganxilvisas mas xmis ufleba ar
gaaCnia.

2. binis uflebis Sinaarsis SeTanxmeba

mxareebs SeuZliaT, binis uflebis SeTanxmebisas damatebiT daakonkreton saerTo
sargeblobaSi myofi farTiTa da mowyobilobebiT sargeblobis dasaSvebi farglebi.
aucilebelia, am farTiTa da mowyobilobebiT sargebloba ar SeizRudos imgvarad, rom
SeuZlebeli gaxdes im farTobis sacxovrebeli miznebiT gamoyeneba, romelzec
uflebamosili piri binis uflebas flobs.

3. ojaxTan erTad sargebloba

a) sacxovreblad binaSi ayvanis ufleba
uflebamosil pirs aqvs ojaxis wevrebis sacxovreblad binaSi ayvanisa da biniT maTTan
erTad sargeblobis ufleba. es `ojaxTan erTad~ sargeblobis ufleba gulisxmobs
ojaxis wevrebisaTvis mxolod uflebamosil pirTan erTad Tanasargeblobis uflebis
miniWebas. uflebamosili piri ver dauTmobs mxolod ojaxis wevrebs biniT sargeblobis
SesaZleblobas. sacxovreblad binaSi ayvana ojaxis wevrs ar aniWebs samarTlebriv
poziciebs datvirTuli binis mesakuTris winaSe. binaSi ayvanil pirs aqvs mxolod
mesakuTris mier binis datovebis moTxovnis winaaRmdeg servitutis mflobeli piris
uflebidan nawarmoebi binaSi darCenis uflebaze miTiTebis SesaZlebloba. OLG
uflebamosil pirs kanonis safuZvelze miniWebuli aqvs binis uflebiT datvirTul
binaSi mxolod ojaxis wevrebis sacxovreblad ayvanis ufleba.

uflebamosili piri binis uflebiT sargeblobisas valdebulia, 248 II muxlis Tanaxmad,

gaufrTxildes misTvis gadacemul qonebas da, 249 1 muxlis analogiiT gamoyenebis
safuZvelze, gaiRos misi saTanadod movlisaTvis aucilebeli xarjebi.
binis uflebis miniWeba, romlis SemTxvevaSic Sesabamisad moqmedebs 247 II muxli,
SeiZleba moxdes sasyidlis sanacvlod.
binis uflebis Sewyveta
piradi servituti wydeba uflebamosili piris gardacvalebiT, vadis gasvliT an
gauqmebis pirobis dadgomiT, aseve im SemTxvevaSi, rodesac uflebamosili piri
xangrZlivad tovebs binas da misi dabruneba aRar aris mosalodneli. Senobis dangreva,
romlis nawilic iyo binis uflebiT gadacemuli farTobi, aseve iwvevs am uflebis
gaqarwylebas. am SemTxvevaSi Senobis aRdgenis valdebuleba mesakuTres aRar ekisreba.
piradi servitutis g adacemis dauSvebloba
servitutis piradi xasiaTidan gamomdinare dauSvebelia misi sxva pirisaTvis gadacema. am
tipis servitutis es piradi xasiaTi ganapirobebs aseve uflebamosili piris mier misi
ganxorcielebis uflebis sxva pirisaTvis miniWebis SeuZleblobasac.

g adacemis dauSvebloba
piradi servitutis mesame pirisaTvis gadacema dauSvebelia, rac gulisxmobs misi rogorc
garigebiT, ise memkvidreobiT gadacemis SeuZleblobas. es aris imperatiuli danawesi.
uflebamosili piris Semdeg servitutis uflebis mesame pirze gadasvla SesaZlebelia
mxolod erTdroulad ori damoukidebeli servitutis dadgeniT, Tavdapirvelad
uflebamosili pirisa da mesame piris sasargeblod, rodesac es ukanaskneli servituti
pirveli servitutis gaqarwylebis pirobiTaa dadgenili. Tumca am SemTxvevaSi
aucilebelia, rom mesame piri ukve servitutis dadgenis momentSi gansazRvruli iyos
pirovnulad.

dauSvebelia ara mxolod servitutis uflebis gadacema, aramed aseve misi

ganxorcielebis uflebis mesame pirisaTvis miniWebac. Tu servitutis mflobeli mainc
aniWebs am uflebas mesame pirs, daqvemdebarebuli nakveTis mesakuTres SeuZlia, wauyenos
am mesame pirs negatoruli moTxovna 172 II muxlis mixedviT..
გირავნობის ცნება და ზოგადი დახასიათება

გირავნობის ლეგალური ცნება მოცემულია 254 I მუხლში,რომლის თანახმად კრედიტორი(მოგირავნე)

უფლებამოსილია დაიკმაყოფილოს მოთხოვნა დაგირავბეული ნივთის რეალიზაციით ან მხარეთა
შეთანხმებით - ამ ნივთის საკუთრებაში მიღებით მოვალის მიერ ვალდებულების შეუსრულებლობის ან
არაჯეროვნად შესრულების შემთხვევაში.გარდა ამისა,მოგირავნეს სხვა კრედიტორებთან
შედარებით,რომლებიც არ არიან გირავნობით უზრუნველყოფილი,აქვს თავისი მოთხოვნის უპირატესი
დაკმაყოფილების უფლება.

გირავნობა არის სანივთო უფლება სხვის ნივთზე,რომლის შინაარსი განსაზღვრულია

კანონით.შეთანხმება გირავნობის შესახებ,ე.ი გირავნობის ხელშეკრულება კი წარმოადგენს
ვალდებულებით-სამართლებრივ ხელშეკრულებას.იმის გამო ,რომ გირავნობის ხელშეკრულების
შინაარსი არსებითად არის დადგენილი ,მას სამართლიანად მიიჩნევენ კანონისმიერ ვალდებულებით-
სამართლებრივ ურთიერთობად.

გირავნობა,როგორც სანივთო უფლება,აბსოლუტური უფლებაა,ხოლო გირავნობის ხელშეკრულებიდან

გამომდინარე უფლება-მოვალეობები რელატიურია.გირავნობა სარგებლობს აბსოლუტური დაცვით:
მოგირავნეს,რომელიც ფლობს დამგირავებლის ნივთს,აქვს ვინდიკაციისა და ხელშეშლის აღკვეთის
მოთხოვნის უფლებები.

გირავნობა წარმოადგენს უზრუნველყოფის აქცესორულ საშუალებას.იგი სრულადაა დამოკიდებული

უზრუნველყოფილ მოთხოვნაზე და მის გარეშე არ არსებობს,გირავნობა წარმოიშობა მოთხოვნის
უზრუნველსაყოფად და წყდება მოთხოვნის შეწყვეტასთან ერთად.გირავნობის გადაცემა მესამე
პირისათვის უზრუნველყოფილი მოთხოვნის გარეშე შეუძლებელია.ხოლო მოთხოვნის გადაცემით
ახალ კრედიტორზე ავტომატურად გადადის გირავნობაც(269).

გირავნობის სახეები
გირავნობის სახეებია: სახელშეკრულებო და კანონისმიერი ,ასევე მფლობელობითი და
რეგისტრირებული.განსხვავებების მიუხედავად გირავნობის ყველა ნაირსახეობას აქვს ერთი საერთო:
ისინი წარმოადგენენ უზრუნველყოფის აქცესორულ საშუალებას ცალკეულ მოძრავ ნივთებზე თუ
უფლებებზე.

1 .მფლობელობითი გირავნობა

მფლობელობითი გირავნობა გირავნობის ყველაზე გავრცელებული სახეა,ამ დროს გირავნობის საგანი

გადადის მოგირავნის მფლობელობაში და მოვალის მიერ ვალდებულების შესრულებამდე მასთან
რჩება.მაგ: ლომბარდში აღებული სესხის უზრუნველსაყოფად მსხესხებელი ლომბარდს უტოვებს თავის
მობილურ ტელეფონს.

მოგირავნის მფლობელობაში გირავნობის საგნის გადასვლის გამო კანონი მოგირავნეს ამ ნივთის

მოვლასთან დაკავშირებით დამატებით ვალდებულებებს აკისრებს.მაგ: 261 მუხლის I ნაწილის
მიხედვით,მოგირავნეს ეკისრება მის მფლობელობაში არსებული გირავნობის საგნის სათანადოდ
მოვლა-შენახვის ვალდებულება.

მფლობელობითი გირავნობის დროს გირავნობის საგანი შეიძლება გადაეცეს როგორც მოგირავნეს,ისე

მოგირავნის მიერ განსაზღვრულ მესამე პირს,მაგ: საწყობს ან ბანკს.მთავარია,რომ გირავნობის საგანი არ
იმყოფება დამგირავებლის მფლობელობაში.
მფლობელობითი გირავნობის დროს მოგირავნეს ზედმეტი ფორმალობებისა და ბარიერების გარეშე
შეუძლია გირაოს რეალიზაციის მეშვეობით დაიკმაყოფილოს თავისი მოთხოვნა.ამას ამარტივებს
ის,რომ გირაო მის მფლობელობაშია და ფაქტობრივი კონტროლი გირავნობის საგანზე მის ხელშია.

2 . რეგისტრირებული გირავნობა

რეგისტრირებული გირავნობა ახალი მოვლენაა და მისი წარმოშობის აუცილებლობა განაპირობა

დამგირავებლისთვის გირავნობის საგანზე მფლობელობის შენარჩუნების,ხოლო კრედიტორისთვის კი
გარანტირებული უფლების მინიჭების მიზანშეწონილებამ.რეგისტრირებული გირავნობის
შემოღებამდე კრედიტორის უზრუნველყოფა ხდებოდა მისთვის საკუთრების გადაფორმებით,რასაც
ხშირად უზრუნველმყოფ საკუთრებას უწოდებენ.თანამედროვე სამართალში მისი ადგილი სწორედ
რეგისტრირებულმა გირავნობამ დაიკავა.

რეგისტრირებული გირავნობის დროს გირავნობის საგანი რჩება დამგირავებლის

მფლობელობაში,მაგრამ კრედიტორის მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად ამ ნივთის დატვირთვა
გირავნობით ფორმდება მარეგისტრირებელ ორგანოში(საჯარო რეესტრი ან შსს მომსახურების
სააგენტო) რეგისტრაციით(258-ე მუხლი).

განსხვავებულია ასევე კრედიტორის დაკმაყოფილების წესი-- თუკი მფლობელობითი გირავნობის

დროს მოგირავნეს უფლება აქვს თვითონ გაუკეთოს გირაოს რეალიზაცია,რეგისტრირებული
გირავნობისას მოგირავნეს შეუძლია მოითხოვოს გირავნობის მოწმობა,რომელიც წარმოადგენს
აღსრულების ქვემდებარე აქტს.

რეგისტრირებული გირავნობა ხელსაყრელია რადგან ნივთი მესაკუთრეს რჩება მფლობელობაში და ის

შეუძლია დანიშნულებისამებრ გამოიყენოს.რეგისტრირებულ გირავნობას მიმართავენ მაშინ,როცა
დამგირავებლის გაკონტროლების რეალური შესაძლებლობა არსებობს.

3 .სახელშეკრულებო გირავნობა

ის წარმოადგენს კრედიტის უზრუნველყოფის ყველაზე გავრცელებულ საშუალებას და მას საფუძვლად

უდევს მოგირავნესა და დამგირავებელს შორის დადებული ხელშეკრულება.შეთანხმება გირავნობის
შესახებ ვალდებულებით-სამართლებრივი ხელშეკრულებაა და მასზე ვრცელდება ხელშეკრულების
ნამდვილობისთვის კანონით გათვალისწინებული ყველა პირობა.სახელშეკრულებო გირავნობის
წარმოშობის საფუძველია კერძო ავტონომია და ხელშეკრულების თავისუფლება.ეს ეხება
ხელშეკრულების და შინაარსის განსაზღვრის თავისუფლებას მაგრამ არა გირავნობის შინაარსის
განსაზღვრას,ვინაიდან ეს უკანასკნელი კანონითაა დადგენილი.

4 .კანონისმიერი გირავნობა

კანონისმიერი გირავნობის შემთხვევები და მათი წარმოშობის წინაპირობები კანონითაა

დადგენილი.კრედიტორს კანონი ანიჭებს უფლებას,მოვალის მიმართ არსებული თავისი მოთხოვნის
უზრუნველსაყოფად ამ უკანასკნელის დაუკითხავად გამოიყენოს მისი ნივთი გირავნობის საგნად.
როგორც წესი,კანონისმიერი გირავნობის წარმოშობის წინაპირობა არის გირავნობის საგნის არსებობა
კრედიტორის მფლობელობაში. კანონისმიერი გირავნობის შემთხვევებია:

1.გირავნობის უფლება დამქირავებლის ნივთებზე 2.გირავნობის უფლება ინვენტარზე

3.გირავნობის უფლება ნაყოფზე 4.გირავნობის უფლება მენარდის მიერ დამზადებულ ნივთზე

5.გირავნობის უფლება გადაზიდვის ხარჯებზე და სხვა

კანონისმიერი გირავნობა ჩვეულებრივ წარმოადგენს მფლობელობით გირავნობას და მისი
წარმოშობისათვის აუცილებელია გირავნობის საგნის ყოფნა მოგირავნის მფლობელობაში.მაგ:685-ე
მუხლის თანახმად,გირავნობის უფლება ტვირთზე არსებობს,ვიდრე გადამზიდველი უფლებამოსილია
განკარგოს ეს ნივთი.

ზოგიერთ შემთხვევაში კანონი კრედიტორს ნივთის დაკავების უფლებას ანიჭებს .მაგ: შემნახველს
უფლება აქვს უარი თქვას მიბარებული ნივთის დაბრუნებაზე კუთვნილი საზღაურის მიღებამდე.რა
განსხვავებაა ნივთის დაკავებასა და კანონისმიერ გირავნობას შორის?--- საერთო ისაა,რომ ორივე
შემთხვევაში საუბარია მოვალის ნივთზე,რომელიც კრედიტორის მიერ გამოიყენება თავისი მოთხოვნის
უზრუნველსაყოფად. გირავნობა კრედიტორს ანიჭებს გირავნობის საგნის რეალიზაციის უფლებას.

კანონისმიერი გირავნობის წარმოშობის შემდეგ მის მიმართ სრულად გამოიყენება სახელშეკრულებო

გირავნობის ნორმები,რადგან სპეციალური ნორმები კანონისმიერი გირავნობის შესახებ არ
არსებობს.კანონისმიერი გირავნობის რეალიზაციაც ზუსტად იმ წესებით ხდება,რომლებიც
გათვალისწინებულია გირაოს რეალიზაციისას სახელშეკრულებო გირავნობისას.

გირავნობა სარგებლობის უფლებით-- მოგირავნეს ანიჭებს გირავნობის საგნიდან სარგებლის , ე.ი მისი
ნაყოფის ან სხვა შემოსავლის მიღების უფლებას.ასეთი სარგებლობის საფუძველს იძლევა 256 (2) და 261
(2).გვხვდება სარგებლობის უფლებით გირავნობის ორი შემთხვევა:

1 .როცა მხარეები თანხმდებიან მასზე-- მაგ: გირაოს სახით ბანკს შეიძლება მფლობელობაში გადაეცეს
მოვალის ტაქსი და ბანკს მიენიჭოს ამ ტაქსის სამეურნეო გამოყენების და მისგან შემოსავლის მიღების
უფლება.

2 .როცა ნაყოფის მიღება გირავნობის საგნის თვისებიდან გამომდინარე ივარაუდება.მაგ:მეწველი ძროხის

დაგირავება.მიღებული შემოსავალი და ნაყოფი მოგირავნის საკუთრებას წარმოადგენს ,მაგრამ ის
ჩაითვლება უზრუნველყოფილი მოთხოვნის ანგარიშში.

გენერალური გირავნობა--- გირავნობა არ შემოიფარგლება მხოლოდ ერთი საგნით და ის შეიძლება

გავრცელდეს ნივთთა ერთობლიობაზე(254(4)).სპეციალურობის პრინციპიდან გამომდინარე სანივთო
უფლებები შეიძება არსებობდეს კონკრეტულ ნივთებზე,მაგრამ არა ნივთთა ერთობლიობაზე.

საერთო გირავნობა-- არსებობს მაშინ,როცა კრედიტორის ერთი და იგივე მოთხოვნა

უზრუნველყოფილია რამდენიმე საგანზე გირავნობით.არაა სავალდებულო ეს საგნები იყოს
ერთგვაროვანი: ერთი შეიძება იყოს მოძრავი ,მეორე -მოთხოვნა.

გირავნობის საგანი და გირავნობაუნარიანი ობიექტები

დაგირავება შეიძება ყველა ბრუნვაუნარიანი მოძრავი ნივთისა და არამატერიალური ქონებრივი
სიკეთის,რომელთა რეალიზაციისგან მიღებული შემოსავლით ან მოგირავნის საკუთრებაში გადაცემით
შესაძლებელია კრედიტორის მოთხოვნის დაკმაყოფილება. გირავნობის საგანი უნდა იყოს
კონკრეტულად განსაზღვრული და მასზე შესაძლებელი უნდა იყოს იძულებითი აღსრულების
მიქცევა.ამიტომ დაგირავებული ქონება არაა სიკეთეთა ერთობლიობა.

გირავნობის საგანი შეიძება იყოს სამომავლო ქონება.სამომავლო ქონებად მიიჩნევა ნივთები და

არამატერიალური ქონებრივი სიკეთე,რომელთაც დამგირავებელი შეიძენს მომავალში
254(5).მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალებად ეს ქონება მხოლოდ მისი შეძენისთანავე ხდება.
გირავნობის საგნის განხილვისას მნიშვნელოვანია გირავნობის საგნის ნაყოფის ბედი. 256 მუხლის
მეორე ნაწილის თანახმად გირავნობის უფლება ვრცელდება გირავნობის საგნად მიღებულ
ნაყოფზე,თუკი ეს ნაყოფი მიიღება გირავნობის საგნის მოგირავნისათვის გადაცემის შემდეგ.მთავარია
საგანი იმყოფებოდეს მოგირავნის მფლობელობაში და ნაყოფი წარმოშობილი უნდა იყოს
მფლობელობაში გადაცემის შემდეგ.

მოძრავი ნივთები გირავნობის ყველაზე გავრცელებული საგანია.ნებისმიერი მოძრავი ნივთი,რომელიც

ბრუნვიდან არაა ამოღებული და რომლის რეალიზაციაც დასაშვებია,შეიძლება გამოყენებულ იქნეს
გირავნობის საგნად.სპეციალურობის პრინციპის თანახმად გირავნობის საგანი უნდა იყოს
კონკრეტულად განსაზღვრული.2011 წლის ცვლილებით დასაშვებად იქნა მიჩნეული,რომ გირავნობის
უფლება გავრცელდეს როგორც ნივთთა ერთობლიობაზე,ისე მთელ მოძრავ ქონებაზე 254 (4). სწორედ
ამით შემოვიდა ე.წ გენერალური გირავნობის ინსტიტუტი.იმ შემთხვევაში მაგ: თუ უზრუნველყოფის
საგანს წარმოადგენს ბიბლიოთეკა,სანივთო-სამართლებრივად რეალიზაციის შედეგად საკუთრება
გადავა თითოეულ წიგნზე ან ბიბლიოთეკის ინვენტარზე.გირავნობის საგანი შეიძლება იყოს ასევე
თანასაკუთრების წილი.

ფასიანი ქაღალდებიც შეიძლება წარმოადგენდეს გირავნობის საგანს.მაგ: აქციები.ობლიგაციები და

ა.შ.მათი დაგირავებისათვის გამოიყოფა ცალკე წესი(259 3). თავისი ბუნებით ფასიანი ქაღალდი ან
ნივთების ეკუთვნის მაგ: ფული ან არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეებს მაგ: აქცია.

არამატერიალური ქონებრივი სიკეთეები,როგორც გირავნობის საგანი,საბაზრო ეკონომიკის პირობებში

არანაკლები პოპულარობით სარგებლობს,ვიდრე მოძრავი ნივთები.ესენია მოთხოვნები და
უფლებები.მოთხოვნა რელატიურია,უფლება აბსოლუტური.

ა) უფლებებს განეკუთვნება საავტორო და მომიჯნავე უფლებები,პატენტები,სასელექციო უფლებები, და

ა.შ.ისეთი აბსოლუტური უფლებები როგორიცაა გირავნობა ან უზუფრუქტი შეიძლება გამოდგეს
გირავნობის საგნად.

ბ) მოთხოვნები- მაგ: ზიანის ანაზღაურების მოთხოვნა,სხვისი უკანონო მფლობელობიდან ნივთის

გამოთხოვის მოთხოვნა. მოტხოვნათა გირავნობის ნამდვილობისათვის წერილობითი ფორმა და
გირავნობის უფლების საჯარო რეესტრში რეგისტრაციიაა აუცილებელი 259 (1).

გირავნობის ყველა საგანს ახასიათებს გირავნობაუნარიანობა.გირავნობაუნარიანობის შინაარსის

ძირითადი შემადგენელია საგნის რეალიზაციის,მისი გადაცემის შესაძლებლობა და ამის მეშვეობით
კრედიტორის დაკმაყოფილება.საგანი,რომელიც ამ თვისებას არ შეიცავს,არ გამოდგება გირავნობის
საგნად.მაგ: პასპორტი.პრაქტიკაში ხშირად კრედიტორები იტოვებენ პირადობას მაგრამ ეს
ურთიერთობა არაა გირავნობა.

გირავნობის მონაწილეები
გირავნობის ხელშეკრულების მონაწილეები არიან უზრუნველყოფილი მოთხოვნის კრედიტორი
(მოგირავნე) და გირავნობის საგნის დამგირავებელი. უზრუნველყოფილი მოთხოვნის კრედიტორი და
მოგირავნე ყოველთვის ერთი და იგივე პირია.

საგნის დამგირავებელი და უზრუნველყოფილი მოთხოვნის პირადი მოვალე შეიძლება განსხვავებული

პირები იყვნენ.“მესამე პირი“ ,რომელიც აგირავებს თავის ქონებას,არ წარმოადგენს კრედიტორის პირად
მოვალეს,რაც იმაში გამოიხატება,რომ მას არ ევალება კრედიტორის წინაშე მოვალის ვალდებულების
შესრულება.გირავნობის დროს გირავნობის საგნებზე უფლებების რეგისტრაცია არ ხდება და მას
მფლობელობა ცვლის/ამიტომ მფლობელი,რომელიც აგირავებს ნივთს,შეიძლება არც იყოს ამ ნივთის
მესაკუთრე.ანუ დამგირავებელი შეიძლება იყოს არამესაკუთრე პირიც,რომელიც დროებით ფლობს
სხვის მოძრავ ნივთს.ანუ მესამე პირი იურიდიულად მესაკუთრეა,რომელსაც აქვს ქონების დაგირავების
უფლებამოსილება.დამგირავებლად მესამე პირის გამოსვლა და მისი მოძრავი ნივთის დაგირავება არ
ცვლის მოვალის მდგომარეობას: კრედიტორის წინაშე ვალდებულება კვლავ მას აკისრია.

უზრუნველყოფილი მოთხოვნა
გირავნობის,როგორც უზრუნველყოფის აქცესორული საშუალების,მიზანია კრედიტორის მოთხოვნის
უზრუნველყოფა.ეს მოთხოვნა შეიძლება იყოს ფულადი ან არაფულადი(254).ფულადი მოთხოვნის
მაგალითია სესხის დაბრუნების ან გაწეული სამუშაოს საფასურის გადახდის მოთხოვნა.

არაფულადი მოთხოვნის შესაძლო უზრუნველყოფასთან დაკავშირებული კრიტიკა-- კრედიტორის

დაკმაყოფილება ხდება გირავნობის საგნის რეალიზაციიდან მიღებული ფულადი
თანხით.ამიტომ,მოთხოვნა ძალაუნებურად გამოხატული უნდა იყოს თანხაში.არაფულადი მოთხოვნა
მხოლოდ მაშინ შეიძება იყოს გირავნობით უზრუნველყოფილი,თუკი მისი გამოხატვა შეიძება ფულადი
ფორმით. გირავნობით შეიძლება უზრუნველყოფილი იყოს სამომავლო ან პირობითი მოთხოვნებიც (254
(3).მაგ: ერთ წელიწადში ასაღები სესხი.

უზრუნველყოფილი მოთხოვნა შეიძლება იყოს როგორც სახელშეკრულებო, მაგ: სესხის

დაბრუნების,ისე კანონისმიერი მაგ: სხეულის დაზიანებით მიყენებული ზიანის ანაზღაურების
მოთხოვნა.

გირავნობის წარმოშობა
1 .მოძრავი ნივთების დაგირავება

ა) მოძრავ ნივთზე მფლობელობითი გირავნობის წარმოშობისთვის აუცილებელია მხარეთა შეთანხმება

და ნივთის გადაცემა მოგირავნის ან მოგირავნის მიერ განსაზღვრული მესამე პირის მფლობელობაში.
ანუ გვაქვს ორი წინაპირობა: 1. შეთანხმება 2. ნივთის გადაცემა

მოგირავნესა და დამგირავებლის შეთანხმება ვალდებულებით-სამართლებრივი

ხელშეკრულება,რომლითაც მესაკუთრე ვალდებულია გადასცეს გირაო მოგირავნეს და ითმინოს ამ
ნივთის რეალიზაცია ანდა გადასცეს საკუთრება ნივთზე კრედიტორის დასაკმაყოფილებლად.ამ
ხელშეკრულების საფუძელზე წარმოიშობა გირავნობის სანივთო უფლება.გირავნობის საგნის მიმღები
შეიძება იყოს როგორც კრედიტორი(მოგირავნე),ისე მესამე პირიც(მაგ: როცა მხარეები თანხმდებიან რომ
სესხის უზრუნველსაყოფად გამოყენებული სამკაული მიაბარონ შესანახად ბანკს.მოგირავნეს უნდა
ჰქონდეს გირაოს რეალიზების შესაძლებლობა.

ჩვეულებრივ,მხოლოდ მხარეთა შეთანხმების საფუძველზე მფლობელობითი გირავნობა არ

წარმოიშობა.მხოლოდ შეთანხმება მაშინაა საკმარისი,როდესაც გირაოდ გათვალისწინებული ნივთი
უკვე იმყოფება მოგირავნის ან მესამე პირის მფლობელობაში .მფლობელობითი გირავნობის
წარმოშობისათვის კანონი რაიმე ფორმას არ აწესებს და მხარეთა შეთანხმება შეიძლება ზეპირადაც
დაიდოს.როგორც წესი მფლობელობითი გირავნობა წერილობით ფორმდება.ამას განაპირობებს
ძირითადი საკრედიტო ხელშეკრულების წერილობითი ფორმა,რომლის ნაწილსაც ჩვეულებრივ
შეთანხმება გირავნობაზე წარმოადგენდეს.
ბ) რეგისტრირებული გირავნობა,რომლის დროსაც გირავნობის საგანი დამგირავებლის ხელშია უფრო
რთულ პროცედურას მოითხოვს.აუცილებელია: 1. შეთანხმების წერილობითი ფორმა და 2.გირავნობის
უფლების რეგისტრაცია მარეგისტრირებელ ორგანოში(საჯარო რეესტრი ან მომსახურების
სააგენტო.კანონი არ აზუსტებს წერილობითი ფორმის გარიგება ძირითადი საკრედიტო
ხელშეკრულების ნაწილია თუ ცალკე ხელშეკრულება.სავარაუდოა ,რომ მხარეები ცალკე აფორმებენ
გირავნობის შესახებ შეთანხმებას და მას აწერენ ხელს მარეგისტრირებელ ორგანოში. ხელმოწერები
გარიგებაზე დამოწმებული უნდა იყოს სანოტარო წესით,თუკი მხარეები მარეგისტრირებელ ორგანოში
არ მოაწერენ ხელს გარიგებას.

2 .არამატერიალური ქონებრივი სიკეთეების დაგირავება

მოთხოვნის დაგირავებისათვის აუცილებელია მხარეთა შორის წერილობითი გარიგება და ამ

გარიგებით განსაზღვრული უფლების რეგისტრაცია საჯაროო რეესტრში.საჯარო რეესტრში
რეგისტრაციისთვის წარდგენილ უნდა იქნეს დადებული გარიგება,რომლის ხელმოწერების
ნამდვილობა უნდა იყოს დამოწმებული შესაბამისი წესით ან ნოტარიუსის ან მარეგისტირებელი
ორგანოს თვალწინ ხელმოწერა.

გირავნობის გავრცელებულ საგანს წარმოადგენს ფასიანი ქაღალდები.მაგ: აქციები.ამ შემთხვევაში

გამოიყენება „ფასიანი ქაღალდების შესახებ კანონში“ გაწერილი ნორმები.კერძოდ სავარაუდოდ კანონის
მე-19 მუხლი ,რომლის პირველი ნაწილის თანახმად ფასიანი ქაღალდებით გარიგებისას მათზე
საკუთრების უფლება წარმოშობილად ,შეცვლილად ან შეწყვეტილად ითვლება ამ ფაქტის ფასიანი
ქაღალდების რეესტრში რეგისტრაციის მომენტიდან.

3 .დაგირავება ლომბარდში

ლომბარდში დაგირავება მფლობელობითი გირავნობის თვალსაჩინო მაგალითია,როცა გირავნობის

საგანი მოგირავნის- ლომბარდის- მფლობელობაში გადადის.თუმცა,ლომბარდში დაგირავებისათვის
დამატებით აუცილებელია წერილობითი ფორმის დაცვა.260 მუხლის მიხედვით აუცილებელია
წერილობითი ფორმის დაცვა და ამასთან ნივთის გადაცემა ლობარდის პირდაპირ მფლობელობაში.

4 .სამართლებრივი შედეგები

წესების დაცვით დაფუძნებული გირავნობა წარმოშობს შემდეგ სამართლებრივ შედეგებს:

გირაოს დაგირავების მიუხედავად დამგირავებელი რჩება ნივთის მესაკუთრედ და მისი ეს

სამართლებრივი მდგომარეობა არ იცვლება მანამ,სანამ მოვალე ვერ ან არ შეასრულებს
უზრუნველყოფილ ვალდებულებას და მოგირავნეს გაუჩნდება გირავნობის საგნის რეალიზაციის ან
საკუთრებაში გადაცემის გზით თავისი მოთხოვნის დაკმაყოფილების უფლება.

დამგირავებელსა და მოგირავნეს შორის წარმოიშობა კანონისმიერი ვალდებულებითი

ურთიერთობა,რომლიდანაც გამომდინარეობს ვალდებულებით-სამართლებრივი უფლებები და
მოვალეობები.აქ მნიშვნელოვანია დამგირავებლისა და მოგირავნის შესაგებლების სისტემა.

ვალდებულებითი ურთიერთობის შინაარსი

გირავნობის ხელშეკრულების დადება და გირავნობის წარმოშობა ასევე იწვევს მხარეთა უფლებებისა და

მოვალეობების წარმოშაბას.
1 .უფლებები და მოვალეობები

გირავნობის ხელშეკრულების დადებით მოგირავნე მოიპოვებს განსაზღვრულ უფლებებს

დამგირავებლის მოძრავ ნივთზე ან არამატერიალურ ქონებრივ სიკეთეებზე,რომლებიც გირავნობის
საგანს წარმოადგენენ.მფლობელობითი გირავნობის დროს ეს უფლებები ფაქტობრივ და სამართლებრივ
ბატონობაშიც გამოიხატება.იმავდროულად,მას გარკვეული მოვალეობებიც
წარმოეშობა.მფლობელობითი გირავნობის დროს მოგირავნეს ეკისრება მის მფლობელობაში არსებული
გირავნობის საგნის სათანადოდ მოვლა-შენახვის ვალდებულება(261).მოგირავნეს მის მფლობელობაში
არსებული გირავნობის საგნის მოვლა-შენახვასთან დაკავშირებით დიდი გულისხმიერება
მართებთ.ვინაიდან გირავნობისას ნივთის მიბარება ხდება მოგირავნის ინტერესებიდან
გამომდინარე,მისი მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად . მართალია,გირავნობის საგანი კრედიტორის
მოთხოვნის უზრუნველყოფას ემსახურება,მაგრამ ის ჯერ კიდევ დამგირავებლის საკუთრებაშია და
მას,როგორც მესაკუთრეს,უფლება აქვს მოითხოვოს ნივთზე ყოველგვარი ნეგატიური ზემოქმედების
აკრძალვა. თუ მოგირავნე არ ასრულებს გირავნობის საგნის სათანადო მოვლა-შენახვის
ვალდებულებას,დამგირავებელს უფლება აქვს მოითხოვოს გირავნობის საგნის გადაცემა მესამე
პირისათვის (261).დამგირავებელს როგორც მესაკუთრეს ყველა უფლება აქვს,ამ საგნის გასხვისების
უფლების ჩათვლით.მაგრამ ხელშეკრულებით შეიძლება მხარეები შეთანხმდნენ იმაზე,რომ
დამგირავებელმა არ გაასხვისოს ან არ დააგირავოს გირავნობის საგანი გირავნობის უფლების
შეწყვეტამდე(266).თუ ასეთი შეთანხმება არაა მაშინ დამგირავებელი უფლებამოსილია გაასხვისოს
თავისი ნივთი,რითაც კრედიტორის მოთხოვნის უზრუნველყოფას პრობლემები შეიძლება
შეექმნას.ასეთი არასასურველი შედეგების ასაცილებლად-- მოგირავნეს შეუძლია მოვალისაგან
მოითხოვოს თავისი მოთხოვნის დაუყოვნებლივ დაკმაყოფილება (266).ეს ეხება იმ ვალდებულებებს
რომელიც ჯერ არ დამდგარა.

მოგირავნის მფლობელობაში მყოფი გირავნობის საგნიდან ნაყოფის მიღების უფლება მოგირავნეს აქვს
მხოლოდ ორ შემთხვევაში:

1.ეს ხელშეკრულებით არ გათვალისწინებული

2.გირავნობის საგნის თვისებიდან გამომდინარე ნაყოფის მიღება აუცილებელია. ამასთან მოგირავნე

ვალდებულია დამგირავებელის მოთხოვნით წარუდგინოს მას ანგარიში მის მიერ მიღებული
სარგებლის შესახებ (261)

თუ დამგირავებელი მოგირავნის პირადი მოვალე,მაშინ გირავნობის საგნიდან მიღებული ნაყოფი

ჩაითვლება უზრუნველყოფილი მოთხოვნის ანგარიში (261).

თუ მფლობელობითი გირავნობის დროს გირავნობის საგნის მოვლა-შენახვის ვალდებულება

მოგირავნეს აკისრია,რეგისტრირებული გირავნობის დროს ამ ვალდებულების სუბიექტი
დამგირავებელია(261).ეს აიხსნება იმით,რომ დაგირავებული ნივთი მის მფლობელობაში რჩება და მისი
მოვლა-შენახვის ტვირთიც მან უნდა ზიდოს.თუ დამგირავებელი არ ასრულებს გირავნობის საგნის
სათანადოდ მოვლა-შენახვის ვალდებულებას,მოგირავნეს უფლება აქვს მოითხოვოს გირავნობის საგნის
მისთვის ან მესამე პირისათვის გადაცემა (261)

რეგისტრირებული გირავნობის დროს,როცა გირავნობის საგანი დამგირავებლის მფლობელობაში რჩება

და ამ საგნის დაზიანების ან მისი ღირებულების შემცირების საფრთხე არსებობს,დამგირავებელს
შეიძლება დაეკისროს ამ საგნის დაზღვევის ვალდებულება.
უფლებებისა და ვალდებულბების ერთი ნაწილი გირავნობის შეწყვეტის შემდეგ წარმოიშობა და ამიტომ
მათი მიზანი პირვანდელი მდგომარეობის აღდგენაა. მაგ: 275 მუხლის მიხედვით გირავნობის უფლების
შეწყვეტის შემთხვევაში მოგირავნე ვალდებულია მის მფლობელობაში არსებული საგანი დაუბრუნოს
დამგირავებელს.შესაბამისად,დამგირავებელს აქვს უფლება,მოგირავნისაგან მოითხოვოს ამ საგნის
დაბრუნება.თუკი გირავნობის საგანი განადგურდა ან სხვა მიზეზით შეუძლებელია მისი
დაბრუნება,მაშინ მოგირავნეს ეკისრება მისი ღირებულების ანაზღაურების ანაზღაურება.

რა ხდება მაშინ ,როცა დამგირავებელი არაა გირავნობის საგნის მესაკუთრე,ხოლო საგნის მესაკუთრე
ითხოვს საგნის დაბრუნებას.ვის წინაშეა მოგირავნე ვალდებული?ვის უნდა დაუბრუნოს მან ნივთი?

◼ ვინაიდან მოგირავნეს სახელშეკრულებო ურთიერთობა აკავშირებს არამესაკუთრე

დამგირავებელთან და არა მესაკუთრესთან,გირავნობის საგნის დაბრუნების ვალდებულება
მოგირავნეს სწორედ დამგირავებლის წინაშე აკისრია.ამიტომ მან საგანი უნდა დაუბრუნოს
დამგირავებელს და არა მესაკუთრეს.

რეგისტრირებული გირავნობის შეწყვეტისას დამგირავებელი უფლებამოსილია მოგირავნეს

მოსთხოვოს გირავნობის უფლების შეწყვეტის დაუყოვნებლივ რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში(275
2).ამასთან მოგირავნეს ეკისრება გირავნობის უფლების შეწყვეტის დამადასტურებელი წერილობითი
საბუთის წარდგენის ვალდებულება 275 3.

იმ შემთხვევებში,როცა გირავნობის შეწყვეტა ხდება გირავნობის საგნის რეალიზაციის

მეშვეობით,გირავნობით უზრუნველყოფილი ყველა მოთხოვნის სრულად დაკმაყოფილების
შემდეგ,დამგირავებელს უფლება აქვს მოითხოვოს ამონაგებიდან დარჩენილი თანხის გადაცემა (280 3).

მოგირავნის ზოგი ვალდებულება დაკავშირებულია გირავნობის საგნის რეალიზაციის პროცესთან და

მიზნად ისახავს დამგირავებლის ინტერესების დაცვას.მაგ: მოგირავნე ვალდებულია გირავნობის საგანი
დაასხვისოს სამართლიან და გონივრულ ფასში (283 1).ამასთანავე მოგირავნეს ეკისრება გირავნობის
საგნის რეალიზაციის შესახებ წერილობითი ანგარიშის წარდგენის ვალდებულება (285).

შესაგებლების სისტემა

მნიშვნელოვანია იმ შესაგებლების სისტემა,რომლებიც მოგირავნესა და დამგირავებელს ერთმანეთის

მიმართ აქვთ.მაგ: დამგირავებელს ,რომელიც არაა უზრუნველყოფილი მოთხოვნის პირადი
მოვალე,აქვს პირადი მოვალის შესაგებლების წაყენების უფლება.ეს ეხება იმ შესაგებლებსაც,რომელთა
გამოყენებაზეც მოვალემ უარი თქვა(263).

მფლობელობითი გირავნობის დროს მოგირავნე გათანაბრებულია მესაკუთრესთან და მას აქვს

მესაკუთრისათვის მინიჭებული დაცვის უფლებები,როგორიცაა ვინდიკაციის ან უკანონო ხელშეშლის
აღკვეტის მოთხოვნის უფლებები(268).თუკი დამგირავებელი მოგირავნის თანხმობის გარეშე წაიღებს
გირავნობის საგანს,რომელიც ინახება მოგირავნის ტერიტორიაზე,მოგირავნეს აქვს მისი უკან
გამოთხოვის უფლება.

მესამე პირთა უფლებები

კანონისმიერი ვალდებულებითი ურთიერთობის შინაარსი იმ მესამე პირთა უფლებების დაცვასაც

ითვალისწინებს,რომელთა უფლებრივი მდგომარეობაც გირავნობის საგნის რეალიზაციის გამო
შეიძლება გაუარესდეს.ამიტომ სამოქალაქო კოდექსი ამ მესამე პირებსაც აძლევს შანსს,რომ დაიცვან
საკუთარი თავი მოსალოდნელი საფრთხისაგან(269).მაგ: როცა დაგირავებულია სამარშუტო
ტაქსი,რომლის მძღოლიც შეიძლება უმუშევრად დარჩეს,თუკი მოგირავნე ტაქსს რეალიზაციას
გაუკეთებს,მძღოლი უფლებამოსილია თვითონვე დააკმაყოფილოს მოგირავნის მოთხოვნა და ამის
მეშვეობით თვითონ გახდეს მოგირავნის უფლებების მფლობელი

გირავნობის ფარგლები
გირავნობა მჭიდროდაა დაკავშირებული უზრუნველყოფილ მოთხოვნასთან და მის გარეშე არ
არსებობს,მაგრამ არ შემოფარგლება მხოლოდ ამ მოთხოვნით და უზრუნველყოფს მასთან
დაკავშირებულ სხვა ვალდებულებებსაც.გირავნობის ფარგლები ადგენს სწორედ იმას,თუ რა
ფარგლებში და რა მოცულობით აგებს გირავნობის საგანი კრედიტორის მოთხოვნისათვის
პასუხს.გირავნობა უზრუნველყოფს მოთხოვნასა და მასთან დაკავშრებულ სხვა დამატებით
უფლებებს(256).

მოთხოვნასთან დაკავშირებულ უფლებებს განეკუთნება: პროცენტი და პირგასამტეხლო,ქონების

მოვლა-შენახვის,სასამართლოს და გირავნობის საგნის რეალიზაციის
ხარჯები(256).ამრიგად,გირავნობის საგნის პასუხისმგებლობოა არ შემოიფარგლება მხოლოდ
უზრუნველყოფილი მოთხოვნის მოცულობით.მაგ: ადვოკატის ხარჯები,რომლებიც მოგირავნეს
წარმოეშვა გირავნობის გამო წარმოშობილ დავასთან დაკავშირებით,უნდა ანაზღაურდეს გირავნობის
საგნის რეალიზაციიდან მიღებული შემოსავლით.

რა ხდება მაშინ,როცა ხდება არა რეალიზაცია ან მოგირავნის საკუთრებაში ამ საგნის გადასვლით

(260)?როგორ უნდა მოხდეს წარმოშობილი ხარჯების ანაზღაურება? 273-ე მუხლის თანახმად
გირავნობის საგნის გადასვლა მოგირავნის საკუთრებაში იწვევს გირავნობის უფლების შეწყვეტას.მაგრამ
მესამე პირების წინაშე არსებული ხარჯების ანაზღაურების ვალდებულება ამით არ შეწყდება,მაგ:
მართალია,კრედიტორი დაკმაყოფილებულად ითვლება,მაგრამ ადვოკატის ხარჯები
ასანაზღაურებელია.რადგან გირავნობა აღარ არსებობს,ცხადია,დამატებითი მოთხოვნების ანაზღაურება
გირავნობიდან ვერ მოხდება.ამიტომ ამ მოთხოვნების ანაზღაურების ვალდებულება ეკისრება თვითონ
კრედიტორს(მოგირავნეს).

276 მუხლის მეორე ნაწილის მიხედვით,მოთხოვნა დაკმაყოფილებულად ითვლება იმ

შემთხვევაშიც,როდესაც გირავნობის საგნის რეალიზაციიდან ამონაგები თანხა საკმარისი არაა
გირავნობით უზრუნველყოფილი მოთხოვნების დასაფარავად ან გირავნობის საგნის ღირებულება
მთლიანად არ ფარავს ამ მოთხოვნის ოდენობას.ეს ვრცელდება დამატებით მოთხოვნებზეც.

მაშინ,როცა კრედიტორის დაკმაყოფილება ხდება გირავნობის საგნის რეალიზაციით,რეალიზაციიდან

მიღებული ამონაგები თანხის განაწილების წესს 280-ე მუხლი პირდაპირ განსაზღვრავს და მის
მიხედვით უპირატესობა ენიჭება რეალიზაციის ხარჯების დაფარვას.მხოლოდ ამის შემდეგ ხდება
რეალიზაციის განმახორციელებელი მოგირავნის დაკმაყოფილება(280).

256-ე მუხლის შინაარსი დისპოზიციურია და გირავნობის მონაწილეთა შეთანხმებით შეიძლება

გირავნობის ფარგლები გაიზარდოს ან შემცირდეს.მაგ: შეიძლება მხარეები შეთანხმდნენ,რომ
გირავნობის საგნიდან არ დაიფარება სასამართლოს ხარჯები და ა.შ.მხოლოდ იმ შემთხვევებში,როცა
ხელშეკრულებაში არაა გათვალისწინებული გამოიყენება 256 მუხლი.

საგნის დაგირავება რამდენჯერმე

გირავნობის დროს ერთი და იმავე საგნის რამდენჯერმე დაგირავება გართულებულია.ამას

განაპირობებს ის გარემოება,რომ გირავნობის საგანი მოგირავნის მფლობელობაში იმყოფება და
,ბუნებრივია,რომ კიდევ სხვა მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად მის გამოყენებას მოგირავნე არ
დაუშვებს.ამიტომაც,საგნის დაგირავება რამდენჯერმე დასაშვებია მხოლოდ რეგისტრირებული
გირავნობის დროს (267 ). გირავნობის საგნის რამდენჯერმე დაგირავების შემთხვევაში გირავნობის
უფლებათა რიგითობა განისაზღვრება სარეგისტრაციოდ მათი წარდენის დროის შესაბამისად(267).

განსხვავებულად განისაზღვრება რიგითობა მაშინ,როცა გირავნობის საგანს წარმოადგენს სამომავლო

ქონება,რომლის დაგირავების მომენტში იგი ჯერ კიდევ არ იმყოფება დამგირავებლის
საკუთრებაში.რიგითობა განისაზღვრება არა რეგისტრაციის თარიღის მიხედვით,არამედ უპირატესობა
ენიჭება წინა მესაკუთრის დროს წარმოშობის გირავნობას (267 II).შესაძლებელია ეს გირავნობა უფრო
გვიან იყოს რეგისტრირებული,ვიდრე ახალი მესაკუთრის გირავნობა.ამრიგად,სამომავლო ქონების
შემთხვევაში წინა მესაკუთრის გირავნობა უსწრებს ახალ გირავნობას.

გირავნობის უფლების რეგისტრაციის ან გირავნობის წარმოშობის თარიღის მიუხედავად,კანონისმიერ

გირავნობას აქვს უპირატესობა ყველა სხვა დანარჩენ გიავნობასთან შედარებით.(267 ).

მოგირავნის დაკმაყოფილება

1.გირავნობის საგნის რეალიზაციის ან საკუთრებაში გადაცემის მოთხოვნის წინაპირობები

ქართულ სამართალში მოგირავნეს უფლება აქვს თავისი მოთხოვნა დაიკმაყოფილოს როგორც

გირავნობის საგნის რეალიზაციის,ისე გირავნობის საგანზე საკუთრების გადაცემის
მოთხოვნით(276).თუ გირავნობის საგნის რეალიზაცია გირავნობიდან გამომდინარე მოგირავნის
სტანდარტულ უფლებას წარმოადგენს,საკუთრებაში საგნის გადაცემა მხოლოდ რეგისტრირებული
გირავნობისათვისაა დამახასიათებელი.

ორივე შესაძლებლობის გამოყენების წინაპირობაა-- მოვალის მიერ გირავნობით უზრუნველყოფილი

მოთხოვნის შეუსრულებლობა ან არაჯეროვანი შესრულება (278).

მოთხოვნა შეუსრულებლად მიიჩნევა,თუ იგი არ შესრულდა შესრულებისთვის დადგენილ ვადაში და

მოვალე შესრულების ვადის დადგომიდან კრედიტორის გაფრთხილების შემდეგაც არ ასრულებს
ვალდებულებას(400).ვადის გადაცილებისას კრედიტორს შეუძლია დაუნიშნოს მოვალეს
ვალდებულების შესრულებისათვის აუცილებელი დრო.ამრიგად,მოვალის მიერ ვადის
გადაცილებისთანავე შეუძლია მოგირავნეს მოითხოვოს გირავნობის საგნიდან
დაკმაყოფილება.გრძელვადიან ვალდებულებით ურთიერთობებში ვალდებულების ერთი ნაწილის
შეუსრულებლობის შემთხვევაში,ეს უნდა შეფასდეს ვალდებულების არაჯეროვან შესრულებად და
შესაბამისად კრედიტორს აქვს გირავნობიდან დაკმაყოფილების მოთხოვნის უფლება.

მოგირავნეს შეუძლია ,მაგრამ არაა ვალდებული მოითხოვოს გირავნობის საგნის რეალიზაცია ან

საკუთრებაში გადაცემა.მას შეუძლია გირავნობის გარეშეც ეცადოს მოვალისაგან მიიღოს მოთხოვნის
დაკმაყოფილება.მაგრამ თუ მოგირავნე გააჭიანურებს გირავნობისგან დაკმაყოფილების პროცესს,ამან
შეიძლება პრობლემები შეუქმნას მესამე პირებს ან დამგირავებელს.მაგ: შეიძლება გაიზარდოს ძირითად
ვალზე საპროცენტო დანარიცხები.

შეუძლია თუ არა დამგირავებელს უარი თქვას გაზრდილი მოთხოვნის დაკმაყოფილებაზე,თუკი ეს

გამოწვეულია მოგირავნის მიერ გირავნობიდან დროულად დაკმაყოფილების გაჭიანურებით?----
მოგირავნის მხრიდან გაჭიანურების შემთხვევაში,თუ ამას მოჰყვა მოთხოვნის მოცულობის
გაზრდა,გაზრდლი მოთხოვნის ანაზღაურების ვალდებულება მას არ უნდა დაეკისროს,ვინაიდან მას
ამაში ბრალი არ მიუძღვის.
2 .გირავნობის საგნის რეალიზაციის მოთხოვნა

მოთხოვნის შეუსრულებლობის შემთხვევაში მოგირავნეს წარმოეშობა გირავნობის საგნის რეალიზაციის

მოთხოვნის უფლება.მოგირავნეს ამ უფლების განხორციელება შეუძლია პირადადაც ან სხვა
აღმასრულებლის მიერ აუქციონის ჩატარების გზით.

თუ გირავნობის საგანი რამდენჯერმე არის დაგირავებული და რეალიზაციის მოთხოვნის უფლება

წარმოეშობა ერთ-ერთს ,მაშინ მას ასევე უფლება აქვს მოითხოვოს გირავნობის საგნის გადაცემა მის
მფლობელობაში(281).მიუხედავად იმისა უშუალოდ თვითონ თუ უფლებამოსილი პირის მიერ ხდება
გირავნობის საგნის რეალიზაცია,მოგირავნე ვალდებულია ამის შესახებ ორი კვირით ადრე წერილობით
გააფრთხილოს დამგირავებელი(282).

საგნის რეალიზაციის დასრულებამდე მოვალეს ან დამგირავებელს ან მესამე პირს ნებისმიერ დროს

შეუძლიათ კრედიტორის მოთხოვნა დააკმაყოფილონ.ამით მოგირავნე დაკარგავს რეალიზაციის
მოთხოვნის უფლებას(282 4).

მოგირავნის მიერ გირავნობის საგნის უშუალოდ რეალიზაციის მოთხოვნის უფლება გამოიყენება

მხოლოდ მოგირავნესა და დამგირავებელს შორის შეთანხმების შემთხვევაში(283).

როცა საგანი რამდენჯერმეა დაგირავებული,მაშინ ვის აქვს რეალიზაციის მოთხოვნის უფლება.ამ დროს
განმსაზღვრელია მოგირავნის მოთხოვნის შესრულების ვადის დადგომა(279).ეს იმას ნიშნავს,რომ
შეიძლება გირავნობა უფრო ადრე იყოს წარმოშობილი ,მაგრამ მოგირავნეს არ ჰქონდეს მისგან
დაკმაყოფილების მოთხოვნის უფლება,რადგან მისი მოთხოვნის შესრულების ვადა ჯერ არ დამდგარა.

მიუხედავად ამისა დაუცველი არაა წინა მოგირავნე და მას აქვს უფლება გირავნობის საგნის
რეალიზაციის უფლება თვითონ გამოიყენოს ან დართოს შემდგომ მოგირავნეს რეალიზაციის
განხორციელების ნება,ოღონდ რეალიზაციიდან ამონაგები თანხიდან უნდა ამოხდეს წინა მოგირავნის
დაკმაყოფილება (279).თუ წინა მოგირავნე არ ისარგებლებს ამ უფლებებით,მომდევნო მოგირავნის მიერ
განხორციელებული რეალიზაციის მიუხედავად,გირავნობის საგანი კვლავაც დაგირავებულად მიიჩნევა
და მასზე დარჩება ყველა ის გირავნობა,რომელიც წინ უსწრებს რეალიზაციის განმახორციელებელი
მოგირავნის უფლებას(279).ყველა მომდევნო გირავნობა წყდება.

3. საკუთრებაში გირავნობის საგნის გადაცემის მოთხოვნა

კრედიტორის დასაკმაყოფილებლად გირავნობის საგანზე მოგირავნისთვის საკუთრების გადაცემის

შესაძლებლობა გათვალისწინებულია მხოლოდ რეგისტრირებული გირავნობის
დროს(260).დაუშვებელია მისი განხორციელება მფლობელობითი გირავნობისას.ამასთან,მოგირავნის
საკუთრებაში გირავნობის საგნის გადაცემის შესახებ მხარეები წინასწარ უნდა იყვნენ შეთანხმებულნი.

ამრიგად,გირავნობის საგანზე მოგირავნისთვის საკუთრების გადაცემის მოთხოვნის უფლება

მოგირავნის სახელშეკრულებო უფლებას წარმოადგენს,რომლის ადრესატიც არის დამგირავებელი.თუ
გირავნობის ხელშეკრულებით გათვალისიწნებული პირობა დადგა ე.ი მოვალემ ვერ ან არ შეასრულა
ნაკისრი ვალდებულება ან შეასრულა არაჯეროვნად,მოგირავნეს შეუძლია დამგირავებლისაგან
მოითხოვოს საკუთრების გადაცემა.დამგირავებელი ვალდებულია საკუთრება გადასცეს
მოგირავნეს.თავისი ბუნებით ხელშეკრულება საკუთრების გადაცემაზე პირობითი გარიგებაა,რომლის
შედეგად უფლებები და მოვალეობები პირობის- ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში
წარმოიშობა.საგანს არ აქვს მნიშვნელობა.
მოგირავნის საკუთრებაში გირავნობის საგნის გადასვლას ორი შედეგი მოსდევს:

1 .გირავნობის უფლება წყდება(273)

2 .მოთხოვნა დაკმაყოფილებულად ითვლება იმ შემთხვავშიც,თუ გირავნობის საგნის ღირებულება

მთლიანად არ ფარავს ამ მოთხოვნის ოდენობას(276).

გირაოს რეალიზაცია
რეალიზაციით კრედიტორის დაკმაყოფილების სახეეები:

1 .რეალიზაცია მოგირავნის მიერ

მფლობელობითი გირავნობის დროს ჩვეულებრივი მოვლენაა გირავნობის საგნის რეალიზაცია თვით

მოგირავნის მიერ.283 მუხლის ამის შესაძლებლობას მხოლოდ მხარეთა წინასწარი შეთანხმებით
ითვალისწინებს,როგორც წესი რეალიზაციის შესაძლებლობა სტანდარტულ პირობებს განეკუთვნება და
დამგირავებელი მას განსაკუთრებული განხილვის გარეშე იღებს.

მოგირავნის მიერ რეალიზაცია არ გამორიცხავს იმის შესაძლებლობას,რომ გირავნობის საგნის

გასხვისება მოგირავნემ სხვა პირს-სპეციალისტს მიანდოს.მაგ: 283 მუხლის II ნაწილის მიხედვით თუ
გირავნობის საგანს აქვს საბირჟო ან საბაზრო ფასი,მოგირავნეს შეუძლია საგნის გაყიდვა მინადოს
სპეციალურ სავაჭრო დაწესებულებას.რეალიზაციისთვის მოგირავნეს არ სჭირდება სასამართლოს
გადაწყვეტილება და სააღსრულებლო ფურცელი.

მოგირავნის მიერ რეალიზაციის განხორციელების შემთხვევაში მას ეკისრება გირავნობის საგნის

სამართლიან და გონივრულ ფასში გასხვისების ვალდებულება(283).ამ ვალდებულების დარღვევა არ
გამოიწვევს რეალიზაციის ბათილობას,მაგრამ მოგირავნეს შეიძლება დაეკისროს მიყენებული ზიანის
ანაზღაურება.

გირავნობის საგნის რეალიზაცია მოგირავნემ შეიძლება მიანდოს აღსრულების ეროვნულ ბიუროსაც.ამ

შემთხვევაში აღსრულების საფუძველი იქნება ბიუროსა და მოგირავნეს შორის დადებული დავალების
ან მომსახურების ხელშეკრულება.

2 .რეალიზაცია სპეციალური დაწესებულების მიერ

მოგირავნე უფლებამოსილია რეალიზაცია მიანდოს სპეციალურ დაწესებულებებს,როგორიცაა:

სააუქციონო სახლები ან ლომბარდები,რომლებიც აუქციონების ჩატარების გზით უზრუნველყოფენ
უმაღლესი ფასის მიღებას.თუ გირავნობის საგანს აქვს საბირჟო ან საბაზრო ფასი,შეიძლება საგნის
გაყიდვა მიენდოს სპეციალურ სავაჭრო დაწესებულებას-- ფასიანი ქაღალდების ბირჟა ან აუდიტორული
ორგანიზაცია.მოგირავნის თხოვნით შესაძლოა რეალიზაცია განახორციელოს სასამართლო
აღმასრულებელმაც.

3 .რეალიზაცია ნოტარიუსის სააღსრულებო ფურცლის საფუძველზე(284-ე მუხლი)

ნოტარიუსის მიერ გაცემული სააღსრულებო ფურცელი აიოლებს რეალიზაციის პროცესს,რადგან

საჭირო არაა ხანგრძლივი სასამართლო პროცესის ჩატარება.ნოტარიუსის სააღსრულებო ფურცლის
საფუძველზე რეალიზაციის შესახებ გირავნობის მხარეები წინასწარ უნდა შეთანხმდნენ და ეს
შეთანხმება უნდა დამოწმდეს სანოტარო წესით.ნოტარიული ამ ფურცელს გასცემს კრედიტორის
წერილობითი განცხადების საფუძველზე.საკმარისია სანოტარო წესით დამოწმებული ხელშეკრულების
წარდგენა.ნოტარიუსის მიერ გაცემული სააღსრულებო ფურცლის საფუძველზე აღსრულება ხდება
სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ კანონით დადგენილი წესით.ანუ სახეზეა იძულებითი აღსრულება.

4 .რეალიზაცია გირავნობის მოწმობის საფუძველზე(258)

ავტომანქანის რეგისტრირებული გირავნობის დროს მოგირავნეს შეუძლია მოთხოვნის

შეუსრულებლობის შემთხვევაში მოითხოვოს შსს მომსახურების სააგენტოსგან გირავნობის მოწმობის
გაცემა(258).გირავნობის მოწმობა არის აღსრულების ქვემდებარე აქტი,რომელიც მოგირავნეს აძლევს
უფლებას მოითხოვოს დაგირავებული ნივთის მის მფლობელობაში გადაცემა.მფლობელობაში
გადაცემას შეიძლება ჰქონდეს ორი მიზანი:

1.გირავნობის საგნის გადაცემა მოგირავნის მფლობელობაში შეიძლება მოხდეს მოგირავნის მიერ

გირავნობის საგნის უშუალოდ რეალიზაციის განხორციელების მიზნით,რადგან გირავნობის მოწმობა
მხოლოდ მაშინ გაიცემა,თუკი მოგირავნე და დამგირავებელი შეთანხმებული არიან მოგირავნის მიერ
უშუალოდ რეალიზაციის შესაძლებლობაზე

2. მოგირავნის მფლობელობაში გირავნობის საგნის გადაცემა შეიძლება მოხდეს მისთვის ამ საგანზე

საკუთრების გადაცემის მიზნით,თუკი მხარეები მოგირავნის დაკმაყოფილების ამ საშუალებაზე
წინასწარ არიან შეთანხმებული(260).

გირავნობის მოწმობის გაცემისას უნდა აღინიშნოს რა მიზნით ითხოვს მოგირავნე საგნის

გადაცემას.მოწმობა მფლობელს აძლევს უფლებას მიმართოს სააღსრულებო
დაწესებულებას,წარუდგინოს მოწმობა და მოითხოვოს დაგირავებული მექნიკური საშუალების
იძულების წესით მის მფლობელობაში გადაცემა(281).გირავნობის მოწმობა გამოიყენება მხოლოდ
ავტომობილების დროს.

5. თუ გირავნობიდან წარმოშობილი ურთიერთობები სადავოა და დავის გადასაწყვეტად სასამართლოს

ჩარევა აუცილებელი ხდება,მოგირავნე მოიპოვებს მესაკუთრის- დამგირვებლის წინააღმდეგ
სააღსრულებო ფურცელს,რომელიც უზრუნველყოფს საგნის იძულებით რეალიზაციას.იძულებითი
აღსრულებისას საგნის რეალიზაცია ხდება აუქციონზე.

6.მხარეებს უფლება აქვთ ასევე შეთანხმდნენ რეალიზაციის განსხვავებულ წესსზე.მისი განსაზღვრა

მხარეთა კომპეტენციაში შედის.მაგ: მხარეები შეიძლება შეთანხმდნენ ,რომ გირავნობის საგანი გადაეცეს
რომელიმე საქველმოქმედო ორგანიზაციას.

7.რეალიზაციის ნამდვილობის წინაპირობები

რეალიზაცია უნდა აკმაყოფილებდეს ნამდვილობის წინაპირობებს:

ა) რეალიზაცია უნდა იყოს მართლზომიერი-- ის უნდა გამომდინარეობდეს ნამდვილი გირავნობის

უფლებიდან და უნდა აკმაყოფილებდეს რეალიზაციის განხორციელების წინაპირობებს.--
უზრუნველყოფილი ვალდებულება არ უნდა იყოს შესრულებული დადგენილ ვადაშია ან
შესრულებული უნდა იყოს არაჯეროვნად.

ბ) დაცული უნდა იყოს რეალიზაციის ჩატარების პროცედურა-- დამგირავებელს რეალიზაციამდე ორი

კვირით ადრე უნდა ეცნობოს წერილობით მოსალოდნელი რეალიზაციის შესახებ
ასევე მოგირავნეს ეკისრება გირავნობის საგნის სამართლიან და გონივრულ ფასში გასხვისების
ვალდებულება,მაგრამ მისი დარღვევა არ გამოიწვევს რეალიზაციის ბათილობას,ის გამოიწვევს ზიანის
ანაზღაურების დაკისრებას მოგირავნისთვის.

ჩვეულებრივ არამართლოზმიერი რეალიზაციის მიუხედავად შემძენი იძენს საკუთრების უფლებას და

ის მიიჩნევა კეთილსინდისიერ შემძენად,თუკი არაა დარღვეული კეთილსინდისიერი შეძენის
პირობები.

8 .რეალიზაციის შედეგები

მოვალის მიმართ---- მის მიმართ არსებული მოთხოვნა დაკმაყოფილებულად ითვლება,მიუხედვად

იმისა,გირავნობის საგნის რეალიზაციიდან მიღებული თანხა საკმარისი არის თუ არა მოთხოვნის
დასაფარავად.

შემძენისთვი-- ის იძენს დაუტვირთავ საკუთრებას(285).ეს წესი არ მოქმედებს მაშინ,როცა საგანი

დაგირავებულია რეალიზაციის უფლების მქონდე მოგირავნის გირავნობამდე არსებული წინა
მოგირავნეების გირავნობის უფლებით.ასეთ შემთხვევაში შემძენი გირავნობით დატვირთულ საგანს
იძენს.შემძენი ჩაითვლება კეთილსინდისერად ,თუ მან არ იცოდა ან არ შეიძლებოდა სცოდნოდა
არამართლზომიერების შესახებ.

მოგირავნისთვის-- მისი მოთხოვნის დაკმაყოფილებულია

დამგირავებელი-- კარგავს საკუთრების უფლებას თავის საგანზე.

გირავნობის შეწყვეტა
1 .მოთხოვნის გაუქმება

გირავნობის უფლება წყდება იმ მოთხოვნის გაუქმებასთან ერთად,რომლის უზრუნველსაყოფადაც ის

არსებობს.როცა გადახდას არა მოვალე,არამედ მესამე პირი ახორციელებს---- სამოქალაქო კოდექსი
ასეთი შესრულების შესაძლებლობას ითვალისწინებს(269).ასეთ შემთხვევაში მოთხოვნა კი არ
წყდება,არამედ გადადის მესამე პირზე.ამის გამო გირავნობა კი არ წყდება,არამედ 269 მუხლის
მიხედვით ამ მესამე პირზე გადადის გირავნობის უფლებაც.

2 .გირავნობის საგნის ფიზიკური არსებობის შეწყვეტა

გირავნობის უფლება წყდება,თუ გირავნობის საგანი ფიზიკურად შეწყვეტს არსებობას(271).ეს ხდება

იმის გამო,რომ აღარ არსებობს ის მოძრავი ნივთი,რომლის რეალიზაციის მეშვეობით შეეძლება
კრედიტორს თავის მოთხოვნის დაკმაყოფილება.თუ ხელშეკრულებით არაა გათვალისიწნებული
გირავნობის საგნის გადამუშავება ან სხვა მოძრავ ნივთთან შერწყმა არ იწვევს გირავნობის შეწყვეტას.
თუ საკუთრება გადადის გირავნობის საგნის გადამუშავების ან შერწყმის შედეგად გამოიყენება 196
მუხლი.ანუ გირავნობის საგნის გადამუშავება ან შერწყმა მხოლოდ მაშინ არ იწვევს გირავნობის
შეწყვეტას,როცა შერწყმის ან გადამუშავების შედეგად წარმოშობილი ნივთი დამგირავებლის
საკუთრებაში რჩევა.

3 .მოთხოვნის დათმობა

მოთხოვნის დათმობა არ იწვევს გირავნობის შეწყვეტას ის იწვევს გირავნობის გადასვლას ახალი

კრედიტორის მოთხოვნის უზრუნევლსაყოფად.გამონაკლისია-- მფლობელობითი გირავნობა შეწყდება
თუ არა,დამოკიდებულია ახალი კრედიტორის ნებაზე: თუ ახალი კრედიტორი არ მოითხოვს
გირავნობის საგნის გადაცემას მისთვის ან გირავნობის უფლების რეგისტრაციას,მაშინ გირავნობა
წყდება.

4. მოგირავნის უარი

გირავნობის შეწყვეტას იწვევს მოგირავნის უარი.მფლობელობითი გირავნობის დროს უარისთვის

საკმარისია საგნის დაბრუნება დამგირავებლისათვის./// რეგისტრირებული გირავნობის დროს უარის
გაფორმება უნდა მოხდეს რეესტრში რეგისტრაციის გზით.

5 .კონსოლიდაცია

სამოქალაქო კოდექსი კონსოლიდაციას უწოდებს ისეთ შემთხვევას,როცა გირავნობის საგანი გადადის

მოგირავნის საკუთრებაში.ამ დროს არ აქვს საფუძველს მნიშვნელობა.მაგ: გირავნობის საგანი
ავტომანქანა დამგირავებელმა მიყიდა მოგირავნეს- კრედიტორს.

6 .გირავნობის საგნის გასხვისება

ზოგადად გირავნობის საგნის გასხვისება მესამე პირზე არ იწვევს გირავნობის შეწყვეტას.ამ ზოგადი
წესიდან ორი გამონაკლისია:

1.როცა გირავნობის საგნის გასხვისება ხდება შემძენზე ამ საგნის გადაცემით.ამ დროს შემძენზე
გადადის დაუტვირთავი საკუთრება.ასეთ შემთხვევაში მფლობელობის ფაქტი განსაზღვრავს
გირავნობის ბედს:რჩება გირავნობის საგანი მოგირავნის მფლობელობაში,შემძენზე არ გადადის
დაუტვირთავი საკუთრება და შესაბამისად ამისა,გირავნობა არ წყდება.

2 .ჩვეულებრივი სამეწარმეო საქმიანობის ფარგლებში გირავნობის საგნის გასხვისება.მაგ:ავტოქარხანამ

გაყიდა უზრუნველყოფისთვის დატვირთული მანქანა რათა დაეფალა ბანკის ვალი.ამ დროს შემძენზე
გადადის დაუტვირთავი საკუტრება და არ აქვს მნიშვნელობა იცოდა თუ არა შემძენმა გირავნობის
შესახებ

7 .მოგირავნის ვალდებულება გირავნობის უფლების შეწყვეტისას

გირავნობის შეწყვეტისას მოგირავნის ვალდებულებებია:

1 .მფლობელობითი გირავნობის შეწყვეტისას-- მოგირავნე ვალდებულია დააბრუნოს მის

მფლობელობაში არსებული საგანი.ეს ნორმა წარმოადგენს მოთხოვნის სამართლებრივ
საფუძველს,რომელზე დაყრდნობიტაც დამგირავებელს შეუძლია მოგირავნისგან ნივთის უკან
დაბრუნების მოთხოვნა.

2 .რეგისტრირებული გირავნობის შეწყვეტისას- დამგირავებელს შეუძ₾ია მოითხოვოს გირავნობის

უფლების შეწყვეტის დაუყოვნებლივი რეგისტრაცია.თუ არაა მოტხოვნა მოგირავნე ვალდებულია 5
სამუშაო დღეში მიმართოს მარეგისტრირებელ ორგანოს.ორივე ეს ნორმა მოთხოვნის სამართლებრივი
საფუძველია.
 იპოთეკა

იპოთეკა მოთხოვნის,განსაკუთრებით საბანკო კრედიტის უზრუნველყოფის საიმედო და

პოპულარული საშუალებაა.გაცემული სესხის უზრუნველსაყოფად ბანკები უმთავრესად მას
მიმართავენ,თუმცა მხოლოდ იპოთეკას არ სჯერდებიან ხოლმე.იპოთეკის პოპულარობა იმითაა
განპირობებული,რომ მას საფუძვლად უდევს უძრავი ქონება,რომლის ღირებულება საბაზრო
ეკონომიკისთვის დამახასიათებელი რყევების დროსაც კი სტაბილური რჩება.ამით
კრედიტორს(იპოთეკარს),როგორც წესი,ყოველთვის რჩება თავისი მოთხოვნის დაკმაყოფილების
შესაძლებლობა.
იპოთეკა უზრუნველყოფის სანივთო საშუალებაა.ის განმტკიცებულია სანივთო სამართალში და
წარმოადგენს რეგისტრირებულ სანივთო უფლებას ინდივიდუალიზებულ და კონკრეტულ
უძრავ ნივთზე.იპოთეკა,როგორც სანივთო უფლება,აფუძნებს სანივთო
პასუხისმგებლობას,რომელიც დ გება მესაკუთრის ბრალის მიუხედავად,თუკი მესაკუთრე
იმავდროულად არ წარმოადგენს კრედიტორის პირად მოვალეს.
ერთმანეთისგან განსხვავდება შეთანხმება იპოთეკის შესახებ და თვით იპოთეკა.შეთანხმება
იპოთეკის შესახებ არის ვალდებულებით-სამართლებრივი ხელშეკრულება,რომლითაც უძრავი
ნივთის მესაკუთრე კრედიტორის წინაშე იღებს ვალდებულებას,რომ ნაკისრი სხვა
ვალდებულების შეუსრულებლობის შემთხვევაში ითმინოს იპოთეკით დატვირთული უძრავი
ნივთის რეალიზაცია ან საკუთრება მასზე გადასცეს კრედიტორს(286 I)

იპოთეკა არის სხვის უძრავ ნივთზე აქცესორული სანივთო უფლება,რომელიც საჯარო რეესტრში
რეგისტრაციის შედეგად წარმოიშობა.ამ უფლების შინაარსი კანონით არის დადგენილი და მისი
შეცვლა მხარეებს მხოლოდ კანონით განსაზღვრულ ფარგლებში შეუძლიათ.იმავდროულად
იპოთეკა არის აბსოლუტური უფლება.იპოთეკა აფუძნებს მხოლოდ სხვისი უძრავი ნივთის
რეალიზაციის ან მასზე საკუთრების გადაცემის მოთხოვნის უფლებას.განკარგვის უფლებას
იპოთეკა ცალკე გამოყოფს და მას სანივთო უფლებად აქცევს.
იპოტეკის შესახებ შეთანხმება დაკავშირებულია სხვა ვალდებულებით-სამართლებრივ
გარიგებასთან,როგორც წესი,სესხის ან საკრედიტო ხელშეკრულებასთან,რომლიდან
გამომდინარე მოთხოვნის უზრუნველსაყოფადაც იდება იპოთეკის ხელშეკრულება/ორივე
გარიგებას- სესხსაც და იპოთეკასაც ერთი და იგივე კრედიტორი ჰყავთ,რომელსაც იპოთეკის
ხელშეკრულებაში იპოთეკარი ეწოდება.მოვალე იპოთეკის ხელშეკრულებაში (მესაკუთრე) და
მოვალე საკრედიტო ხელშეკრულებაში შეიძლება იყვნენ სხვადასხვა პირები.

იპოთეკის აქცესორული ბუნება

იპოთეკა სანივთო უზრუნველყოფის აქცესორული საშუალებაა და მისი არსებობა

დამოკიდებულია უზრუნველყოფილ მოთხოვნაზე,რომლის გარეშეც არ არსებობს
იპოთეკა.იპოთეკა წარმოშობა რეესტრში რეგისტრაციის შედეგად და ამ მომენტისათვის
ივარაუდება,რომ უზრუნველყოფილი მოთხოვნაც უკვე არსებობს,მაგ:სესხი უკვე
გაცემულია.არაა გამორიცხული,რომ უზრუნველსაყოფი მოთხოვნა იპოთეკის რეგისტრაციის
მომენტისათვის არც იყოს წარმოშობილი და ისე მოხდეს იპოთეკის რეგისტრაცია. მაგ: სესხის
ხელშეკრულება დადებულია,მაგრამ მოვალეს ჯერ არ მიუღია კრედიტორისაგან თანხა. 286 II
მუხლის მიხედვით იპოთეკა შეიძება გამოყენებულ იქნეს სამომავლო ან პირობით
მოთხოვნასთან დაკავშირებით.უზრუნველსაყოფი მოთხოვნა განსაზღვრული მაინც უნდა
იყოს.მოთხოვნის განსაზღვრულობა ნიშნავს,რომ ცნობილია მისი კრედიტორი,მოვალე და
საგანი.მოტხოვნის განსაზღვრულობის ერთ-ერთ გამოხატულებად მიიჩნევა მოთხოვნის
დაფიქსირება ფულად თანხაში.კანონით აუცილებელია უზრუნველყოფილი მოთხოვნის
ოდენობის აღნიშვნა 289 I.
აქ საუბარია მესაკუთრის იპოთეკაზე,რაც განსხვავდება ჩვეულებრივი იპოთეკისაგან და
მიუთითებს იმაზე,რომ იპოთეკიდან გამომდინარე უფლება ეკუთვნის იპოთეკით დატვირთული
უძრავი ნივთის მესკუთრეს და არა იპოთეკარს.
იპოთეკის რეგისტრაციისათვის აუცილებელია საჯარო რეესტრში იპოთეკის შესახებ
გარიგების(იპოთეკის ხელშეკრულების) წარდგენა.289 I მუხლის მიხედვით მოთხოვნის
დამფუძნებელი ხელშეკრულების წარდგენა არაა სავალდებულო.

თუ ვალდებულებით-სამართლებრიცი გარიგება ბათილია,ეს იწვევს იპოთეკის ბათილობას ან

მის შეწყვეტას.მოთხოვნის ბათლობის შედეგი მიუთითებს იპოთეკის აქცესორულ
ბუნებაზე.ფორმალურ სამართლებრივად იპოთეკა არსებობს მანამ,სანამ არ გაუქმდება მისი
რეგისტრაცია რეესტრის ჩანაწერის შეცვლის გზით.ეს არ ხდება ავტომატურად.რადგან იპოთეკა
წარმოიშობა მისი რეგისტრაციით ,შეწყვეტაც ამავე გზით უნდა მოხდეს, ე.ი რეგისტრაციის
გაუქმებით.ძირითადი მოტხოვნის ბათილობა იპოტეკით დატვირთული უძრავი ნივთის
მესაკუთრეს აძლევს უფლებას მოითხოვოს იპოთეკის შეწყვეტა და რეგისტრაციის გაუქმება.

იპოტეკის აქცესორულობას უკავშირდება უზრუნველყოფილი მოთხოვნის ნამდვილობის

საკითხიც.მაგ: დადებული საკრედიტო ხელშეკრულება თუ სასამართლოს მიერ ბათილად
გამოცხადდება,ხოლო ბანკს ამ ხელშეკრულებით სესხი უკვე გაცემული აქვს.გვექნება ორი
გადაწყვეტა:
1.იმის გამო,რომ ბათილია უზრუნველყოფილი მოთხოვნა,იპოთეკაც უნდა ჩაითვალოს
შეწყვეტილად.ასეთ შემტხვევაში კრედიტორის მოტხოვნა,რაც გამოიხატება გაცემული სესხის
უკან დაბრუნების მოთხოვნაში დაუცველი დარჩება.
2.საკრედიტო ხელშეკრულების ბათილობით მოვალეს ეცლება ის სამართლებრივი
საფუძელი,რიტაც ის ფლობს აღებულ სესხს.ამით კრედიტორს უჩნდება ამ ვალის დაბრუნების
მოთხოვნის უფლება,რომელიც რჩება უზრუნველყოფის გარეშე.შეიძლება იმის ვარადუდი,რომ
იპოთეკა მანამდეა ძალაში,სანამ კრედიტორის მოთხოვნა ვალის უკან დაბრუნების თაობაზე არ
შესრულდება და ამით მოვალის ვალდებულება არ შეწყდება.ეს მეორე უფრო სამართლიანია.

იპოთეკის დამოკიდებულება უზრუნველყოფილ მოთხოვნაზე გამოკვეთილად ჩანს 295

მუხლში,რომლის თანახმად იპოთეკა არ შეიძება გადაეცეს სხვა პირს უზრუნველყოფილი
მოთხოვნის გარეშე.
იპოთეკიდან გამომდინარე უძრავი ნივთის რეალიზაციის მოთხოვნის ვადის დადგომა
დამოკიდებულია უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დაუკმაყოფილობაზე მოვალის მიერ.ანუ
კანონის მიერ იმპერატიულადაა განსაზღვრული,რომ იპოთეკის განხორციელების ვადა
დამოკიდებულია მოთხოვნის შესრულების ვადაზე.
ერთადერთი შემთხვევა,რომელიც მოთხოვნის გარეშე იპოთეკის არსებობის შესაძლებლობის
შთაბეჭდილებას ტოვებს,გათვალისწინებულია 288-ე მუხლში,თუმცა აქ საუბარია გარდამავალ
სიტუაციაზე,როცა მოთხოვნა შეწყდა ,მაგრამ საჯარო რეესტრში ჯერ არ შესულა სათანადო
ცვლილება.
საჯარო რეესტრის სისწორის პრეზუმცია და იპოთეკის წარმოშობა

იპოთეკა რეგისტრირებულ სანივთო უფლებას წარმოადგენს,რომლითაც იტვირთება რეესტრში

რეგისტრირებული მესაკუთრის უძრავი ნივთი,საყურადღებოა იპოთეკის ბედი,თუკი
დასატვირთი უძრავი ნივთის მესაკუთრე არასწორად არის რეგისტრირებული საჯარო
რეესტრში.
ვინაიდან საკუთრების უფლების შეძენა გაყალბებული საბუთების საფუძველზე
მოხდა,საკუთრება უძრავ ნივთზე 183-ე მუხლის მიხედვით არ წარმოშობილა,თუმცა მოხდა
შემძენის რეგისტრაცია მესაკუთრეს,რასაც დაეყრდნო იპოთეკარი,როცა მან იპოთეკის
ხელშეკრულება დადო მესაკუთრეს რეგისტრირებულ პირთან.კრედიტორი ენდობა რეესტრის
ჩანაწერს და გაცემული სესხის უზრუნველსაყოფად იპოთეკით ტვირთავს ამ მიწის ნაკვეთს.

აშკარაა კონფლიქტი ნამდვილი მესაკუთრის ინტერესებსა და სამოქალაქო ბრუნვის

უსაფრთხოების ინტერესებს შორის.სამოქალაქო კოდექსი მას წყვეტს სამოქალაქო ბრუნვის
სტაბილურობისა და უსაფრთხოების სასარგებლოდ და რეესტრის ჩანაწერს ანიწებს
უპირატესობას 185-ე,297-ე და 312-ე მუხლების მიხედვით.განმარტება:ნორმის მიზანის
წარმოადგენს სამოქალაქო ბრუნვის დაცვა და ,შესაბამისად,საჯარო რეესტრში უფლების
რეგისტრაციის ფაქტისადმი მაღალი ნდობის უზრუნველყოფა.არ შეიძლება შემძენს მოეთხო ვოს
შესაძენი უფლების შესახებ იმაზე მეტის ცდონა,რაც კანონითაა დადგენილი.

ნალოგიურია როცა მოთხოვნა აღარაა,მაგრამ ჩანაწერი რეესტრში არაა გაუქმებული,იპოთეკის

აქცესორული ბუნებიდან გამომდინარე იპოთეკაც მატერიალურ-სამართლებრივად აღარ
არსებობს,მაგრამ რეესტრის ჩანაწერის სისწორის პრეზუმცია მოქმედებს კეთილსინდისიერი
შემძენის მიმართ.
გამონაკლისია იპოთეკის მოწმობის მიმართ.საჯარო რეესტრის სისწორის პრეზუმცია უკან იხევს
და ადგილს უთმობს იპოტეკის მოწმობის სისწორის პრეზუმციას.289 (8) თანახმად-- იპოთეკის
მოწმობასა და რეესტრის ჩანაწერს შორის განსხვავების შემტხვევაში უპირატესობა ენიჭება
იპოთეკის მოწმობას.ვინაიდან იპოთეკის მოწმობა წარმოადგენს ფასიან ქაღალდს და სამოქალაქო
ბრუნვის სტაბილურობისა უზრუნველყოფა ფასიანი ქაღალდების ბაზარზე ამ
ფასიანიქაღალდების უტყუარობისა და სანდოობის პრეზუმციით უნდა იქნეს
მიღწეული.ქართულ პრაქტიკაში უფრო მეტი ნდობით სარგებლობს საჯარო რეესტრის
ამონაწერი.

იპოთეკა- კრედიტორის პირველ რიგში დაკმაყოფილების უფლება

იპოთეკის შინაარსი კანონითაა დადგენილი.იპოთეკარს უფლება აქვს სხვა კრედიტორებთან

შედარებით პირველ რიგში მიიღოს თავისი მოთხოვნის დაკმაყოფილება.ამდენად,იპოთეკის
უპირატესოპბა არა მხოლოდ იმაშია,რომ იპოთეკარს კონკრეტული უძრავი ნივთიდან შეუძლია
დაიკმაყოფილოს თავისი მოთხოვნა,არამედ იმაშიც,რომ მას სხვა კრედიტორებტან შედარებით
პირველ რიგში შეუძლია მიიღოს დაკმაყოფილება.
იპოთეკის სახეები

1.სახელშეკრულებო და კანონისმიერი იპოთეკა

სახელშეკრულებო იპოთეკა ყველაზე გავრცელებული შემთხვევაა და მისი პოპულარობა იმით

აიხსნება,რომ იპოთეკის აბსოლუტურ უმრავლესობას საფუძვლად უდევს იპოთეკის
ხელშეკრულება,რომელიც თავისი ბუნებით წარმოადგენს ვალდებულებით-სამართლებრივ
გარიგებას და მის მიმართ გამოიყენება ნორმები ზოგადი ნაწილებიდან.მართალია
ვალდებულებითი ხელშეკრულებიდან წარმოიშობა იპოთეკა,მაგრამ ეს არ ცვლის მის
სამართლებრივ ბუნებას

კანონისმიერი იპოთეკა--წარმოადგენს გამონაკლისს და ის მხოლოდ კანონით ზუსტად

განსაზღვრულ შემთხვევებში გამოიყენება.მაგ:635 მუხლი.
კანონისმიერი იპოთეკის ნაირსახეობად ლიტერატურაში ასევე გამოყოფენ საჯარო-
სამართლებრივ, ე.წ საგადასახადო იპოთეკას,რომელიც საგადასახადო კანონმდებლობით
გათვალისიწნებულია საგადასახადო-სამართლებრივი მიზნების მისაღწევად.

2.ჩვეულებრივი იპოთეკა და იპოთეკის მოწმობა

მიუხედავად იმისა,რომ ორივე მათგანის წარმოშობისათვის აუცილებელია რეგისტრაცია საჯარო

რეესტრში,სამოქალაქო ბრუნვაში ისინი განსხვავებულად მონაწილეობენ.
იპოთეკის მოწმობა ბრუნვაში მონაწილეობს მისი ყოველი ახალი მფლობელის სავალდებულო
რეგისტრაციის მოთხოვნის გარეშე.იპოთეკის მოწმობის შემოღების მიზანი იყო იპოთეკის
მოთხოვნის დათმობის გამარტივებული პროცედურა.

ჩვეულებრივი იპოთეკისაგან განსხვავებით,იპოთეკის მოწმობა წარმოადგენს ფასიან

ქაღალდს(289) და მასზე ვრცელდება ფასიანი ქაღალდების შესახებ საქართველოს კანონით
დადგენილი წესები.ეს ნიშნავს იმას,რომ იპოტეკა შემძენზე გადადის იპოთეკის მოწმობის
გადაცემის გზით,მაშინ როცა ჩვეულებრივი იპოთეკის გადაცემისათვის აუცილებელია
შესაბამისი ცვლილებეის რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში.
ჩვეულებრივი იპოთეკის წარმოშობის წინაპირობებია: 1. იპოთეკის ხელშეკრულება 2.იპოთეკის
რეგისტრაცია საჯაროო რეესტრში.
იპოტეკის მოწმობისათვის დამატებით აუცილებელია მესამე წინაპირობა: 3.საჯარო რეესტრის
მიერ იპოთეკის მოწმობის გაცემა.იპოთეკის მოწმობის გაცემა რეგისტრირდება საჯარო
რეესტრში.
იპოთეკის მოწმობის გაცემისგან განსხვავდება იპოთეკის მოწმობის გადაცემა,რომლიტაც ხდება
მოთხოვნისა და იპოთეკის გადაცემა შემძენისათვის.იპოთეკის მოწმობის გადაცემა არ
ექვემდებარება რეგისტრაციას,რაც მას ჩვეულებრივი იპოთეკისაგან განასხვავებს.იპოტეკის
მოწმობის შემთხვევაში იპოტეკა წარმოშობილად ითვლება არა რეგისტრაციის
მომენტიდან,არამედ იმ მომენტიდან,როცა მესაკუთრე იპოთეკის მოწმობას გადასცემს
იპოთეკარს.
ჩვეულებრივი იპოთეკის დადგენისათვის აუცილებელია იპოთეკის ხელშეკრულების
წერილობითი გაფორმება და მასზე მხარეთა ხელმოწერა მარეგისტრირებელ ორგანოში ან
ნოტარიუსის თანდასწრებით .იპოთეკის ხელშეკრულება კი,რომლის საფუძველზეც უნდა გაიცეს
იპოთეკის მოწმობა,უნდა დამოწმდეს სანოტარო წესით.ნებისმიერი სამართლებრივი
ქმედება,რომელიც ამ ხელშეკრულებიდან გამომდნარეობს და რომელიც სანოტარო დამოწმებას
ექვემდებარება,უნდა დაამოწმოს იმავე ნოტარიუსმა ,რომელმაც ხელშეკრულება.თუ აღაარაა ეგ
ნოტარიუსი?
განსხვავება ასევე უკავშირდება საჯაროობის პრინციპს.თუკი ჩვეულებრივი იპოთეკის
სისწორისა და უტყუარობის პრეზუმცია საჯარო რეესტრის ჩანაწერიდან
გამომდინარეობს(297);იპოთეკის მოწმობის ფაქტობრივი მფლობელი ითვლება მის კანონიერ
მფლობელად.ამიტომაც მას სამართლიანად უწოდებენ ლეგიტიმურობის დოკუმენტს და ქმნის
კეთილსინდისიერი შეძენის სამართლებრივ საფუძველს.იპოთეკის მოწმობასა და საჯარო
რეესტრის ჩანაწერს შორის განსხვავებისას უპირატესობა ენიჭება იპოთეკის მოწმობას.]

მათშ შორის განსხვავებაა ასევე აქცესორულობის განსხვავებულ ხარისხზე.ჩვეულებრივი

იპოთეკა მკაცრად აქცესორულია და ის ყოველთვის მოთხოვნის არსებობაზეა
დამოკიდებულია.იპოთეკის მოწმობა ფასიანი ქაღალდისათის დამახასიათებელი ბრუნვის
სიმარტივის გამო ის ნაკლებად აქცესორულია: ახალ შემძენზე მისი გადასვლისას არ ხდება
მოთხოვნის არსებობის შემოწმება.
სამოქალაქო კოდექსი იმპერატიულად ადგენს იპოთეკის ხელშეკრულების ძირითად
დებულებებს.
ქართულ პრაქტიკაში უმეტესად გამოიყენება ჩვეულებრივი იპოთეკა.სამოქაზლაქო კოდექსი არ
ითვალისიწნებს მრავალი ქვეყნის კანონმდებლობით განტკიცებულ შეზღუდვას იპოტეკის
მხოლოდ ერთ-ერთი ფორმის გამოყენების თაობაზე.კერძოდ,ერთი და იგივე იპოტეკა ან
ჩვეულებრივი იპოტეკის ან იპოთეკის მოწმობის ფორმით უნდა არსებობდეს.ერთდროულად
ორივე დაუშვებელია და მიზანშეუწონელია.

3.საერთო იპოთეკა

ჩვეულებრივ ერთი მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად იტვირთება ერთი უძრავი ნივთი.ეს

სტანდარტული შემთხვევაა.მაგრამ არის შემთხვევა როცა აღებული სესიხს უზრუნველსაყოფად
რამდენიმე უძრავი ნივთი შეიძლება ერთდროულად დაიტვირთოს იპოთეკით.მოტხოვნის
იპოთეკით ერთდროულად რამდენიმე უძრავი ნივთის დატვირთვას ეწოდება საერთო
იპოთეკა.თუ რამდენიმე დამოუკიდებელი მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად დადგენილია
იპოტეკა უძრავ ნივთებზე ცალ-ცალკე ისე,რომ ყოველი უძრავი ნივთი უზრუნველყოფს
შესაბამის მოთხოვნას,ეს არ იქნება საერთო იპოთეკა.აქცესორული ბუნებიდან გამომდინარე
დაუშვებელია ერთი და იგივე მოთხოვნის უზრუნველყოფა რამდენიმე ცალ-ცალკე
იპოთეკით.საერთო იპოთეკა,როგორც იპოთეკის ცალკე სახეობა,არ რეგისტრირდება საჯარო
რეესტრში.საერთო იპოთეკა,როგორც იპოთეკის ერთ-ერთი სახეობა,მოითხოვს სარეგისტრაციო-
სამართლებრივ უზრუნველყოფას,რათა ამ ინსტიტუტს გამოიყენებს რეალური შესაძლებლობა
მიეცეს.
საერთო იპოთეკის აუცილებელია წინაპირობებია:
1.შესაძლებელი უნდა იყოს იპოთეკით დატვირთული ყ ოველი უძრავი ნივთის გამოყენება ერთი
მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად,მიუხედავად ამ ნივთების ტერიტორიული
ადგილმდებარეობისა.
2.საერთო იპოთეკის წარმოშობისათვის არა აქვს მნიშვნელობა უძრავი ნივთების
არაერთგვაროვნობას, ე.ი იპოთეკით ერთდროულად შეიძება დაიტვირთოს როგორც მიწის
ნაკვეთი,ისე საცხოვრებელი ბინა
3.საერთო იპოთეკის დასადგენად გამოსაყენებლ უძრავ ნივთებს შეიძება სხვადასხვა მესაკუთრე
ჰყავდეთ.შეიძება არც ერთი არ იყოს იპოთეკარის პირადი მოვალე.შესაძლოა შერეული
ვარიანტიც: ერთი პირადი მოვალე,ხოლო მეორე-არა.
საერთო იპოტეკა წარმოიშობა რამდენიმე უძრავი ნივთის იპოთეკით დატვირთვის
შედეგად.საერთო იპოთეკა შეიძლება წარმოიშვას იპოთეკით დატვირთული ერთი უძრავი
ნივთის გაყოფის შემთხვევაშიც.
საერთო იპოთეკის უპირატესობა იპოთეკარისთვის აშკარაა: მისი ერთი მოთხოვნა
ერთდროულად უზრუნველყოფილია რამდენიმე უძრავი ნივთით.მას შეუძლია აირჩიოს
ნებისმიერი ნივთი მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად.მას შეუძლია მოთხოვნა დაიკმაყოფილოს
ერთ-ერთი ყველაზე ლიკვიდური ნივთით ან ყველა ნივთი გამოიყენოს ერთდროულად.

როცა იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთები ერთ მესაკუთრეს ეკუთვნის,პრობლემები არ

წარმოიშობა.პრობლემაა როცა რამდენიმე მესაკუთრის არსებობისას მათი
პასუხისმგებლობა.ისინი სოლიდარული მოვალეები არიან და მათ მიმართ გამოიყენება 466-476
მუხლები.
საერთო იპოთეკა შეიძლება იყოს როგორც ჩვეულებრივი იპოთეკის,ისე იპოთეკის მოწმობის
ფორმით,ოღონდ ყველა ნაკვეთზე ერთიანად.დაუშვებელია ერთ ნაკვეთზე ჩვეულებრივი
იპოთეკის,ხოლო სხვაზე იპოთეკის მოწმობის გამოყენება,

საერთო იპოთეკა შეიძება იყოს მესაკუთრის იპოტეკაც.ეს მაშინაა,როცა იპოთეკით

დატვირთული რამდენიმე მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეები იმავდროულად წარმოადგენენ
იპოთეკარის პირად მოვალეს და ყველანი შეასრულებენ უზრუნველყოფილ მოთხოვნას.ასეთ
დროს მოთხოვნა წყდება და 288-ე მუხლის ტანახმად წარმოიშობა მესაკუთრის
იპოთეკა,რომელსაც რამდენიმე მფლობელი ჰყავს,მაგრამ თუ მხოლდო ერთი მესაკუთრე
შეასრულებს ვალდებულებას,საერთო იპოთეკა გადაცა მასზე,ხოლო სხვა მესაკუთრეების მიმართ
მას ექნება რეგრესული უფლება და ეს უფლება უზრუნველყოფილი იქნება დანარჩენი
მესაკუთრეების მიწის ნაკვეთებზე იპოთეკით.

იპოთეკის საგანი

იპოთეკით შეიძლება დაიტვირთოს უძრავი ნივთი.იპოთეკით შეიძლება დაიტვირთოს მხოლოდ

საჯარო რეესტრში რეგისტრირებული უძრავი ნივთი.ასეთ ნივთებს რეგისტრაციაუნარიანი
ნივთები ეწოდება.იპოთეკის საგნად გახდომისთვის აუცილებელია უძრავ ნივთზე პირველადი
საკუთრების უფლების დარეგისტრირება რეესტრში.
იპოთეკით არ შეიძლება დაიტვირთოს სამომავლო ქონება.მას ამისათვის აკლია პირველადი
საკუთრების უფლების რეგისტრაცია.
სამოქალაქო კოდექსის მიხედვით მიწის ნაკვეთზე არსებული შენობა-ნაგებობები ამ მიწის
ნაკვეთის არსებით შემადგენელ ნაწილს წარმოადგენენ,რის გამოც ისინი სამოქალაქო ბრუნვაში
მონაწილეობენ როგორც ერთი ობიექტი.არ შეიძლება მიწის ნაკვეთის დატვირთვა იპოტეკით
მასზე აღმართული კაპიტალური შენობის მაგ:სახლის და პირიქით,ამ სახლის დატვირთვა
იპოთეკით არ შეიძლება მიწის ნაკვეთის გარეშე,რომელზეც ეს სახლი დგას.

იპოტეკით შეიძლება დაიტვირთოს საცხოვრებელი ბინაც.სადავოა ვრცელდება თუ არა იპოთეკა

ბინის მიშენებაზე,რომელიც იპოთეკის რეგისტრაციის მიერ განხორციელდა.ბინის მიშენება,თუ
ის არაა რეგისტრირებული ახალ და ცალკე უძრავ ნივთად,წარმოადგენს ამ ნივთის
გაუმჯობესებას,რომელმაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს იპოთეკით დატვირთული ნივთის
ღირებულებაზე მისი რეალიზაციისას,მაგრამ არა იპოთეკის უფლებრივ
ფარგლებზე.მიშენებამდე და მიშენების შემდეგაც საუბარია იპოთეკით დატვირთულ ერთ უძრავ
ნივთზე და ამ ვითარებას მიშენება არ ცვლის.მიშენება შეიძლება დაკვალიფიცირდეს ასევე ბინის
არსებით შემადგენელ ნაწილად და ამ საფუძვლითაც იიგი იზიარებს იპოთეკით დატვირთული
ბინის ბედს.
თუ მიშენება ცალკე ობიექტადაა რეგისტრირებული რეესტრში სადავოა.თუკი ახალი ბინა
შეფასდება როგორც არსებული ბინის გაყოფა,მაშნ იპოთეკით უნდა დაიტვირთოს ორივე
ბინა.თუ ახალ ბინად დარეგისტრირდა,მაშინ უკვე არსებული იპოთეკა მასზე არ
გავრცელდება,რადგან ამ დროს საქმე გვაქვს სრულიად სხვა ობიექტთან.

ერთი მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად შეიძლება იპოთეკით დაიტვირთოს რამდენიმე უძრავი

ნივთი.ასეთ შემთხვევაში კანონი საუბრობს საერთო იპოტეკაზე.მოტხოვნის დაკმაყოფილებისას
კრედიტორი უფლებამოსილია თვითონ შეარჩიოს ნივთი,რომლითაც ის დაიკმაყოფილებს თავის
მოთხოვნას.
პრობლემურია დაუსრულებელი შენობა-ნაგებობების იპოთეკით დატვირთვის სამართლებრივი
მოწესრიგება.მაგ: როცა ერთ მიწის ნაკვეთზე შენდება მრავალბინიანი სახლი და მშენებლობის
დასრულების შემდეგ ხდება აშენებული ბინების გასხვისება.ამ დროს უნდა განვასხვავოთ ორი
მდგომარეობა:
1.მშენებლობის პროცესის დროს იპოთეკის საგანს წარმოადგენს მიწის ნაკვეთი,რომელზეც
მშენებლობის პროცესის კვალობაზე აღიმართება მრავალბინიანი სახლი.აქ მდგომარეობა
შედარებით ნატელია,რადგან ეს მიწის ნაკვეთი წარმოადგენს რეგისტრირებული მესაკუთრის
ობიექტს,რომელიც დატვირთულია იპოთეკით.
2.სირთულე იწყება მაშინ როცა მშენებლობის დასრულების შემდეგ ხდება ცალკეული ბინების
გაყიდვა/ამ დროს ყოველი ბინა უნდა ჩაითალოს იპოთეკის საგნად და დაიტვირთოს იპოთეკით
წილობრივად .(287)

მნიშვნელოვანია იპოტეკით დატვირთული უძრავი ნივთის ნაყოფისა და საკუთვნებლის

ბედი.ნაყოფისას მნიშვნელოვანია ორი მომენტი: იპოთეკის დატვირთვის მომენტი და
რეალიზაციის დაწყების მომენტი.
იპოთეკის დატვირთის მომენტი--- იპოთეკის არსებობის მთელი პერიოდის მანძილზე უძრავი
ნივთის მესაკუთრეს უფლება აქვს მიიღოს ნაყოფი შეუზღუდავად.
ეს მდგომარეობა იცვლება როცა გამოცხადდება აუქციონი ან სასამართლო მიირებს
გადაწყვეტილებას ნივთის რეალიზაციოს შესახებ: ამ დროიდან მესაკუთრე კარგავს
უფლება,დაიტოვოს ნივთის ნაყოფი.

რა ხდება მაშინ,როცა დატვირთული ნაკვეთი იჯარით არის გაცემული ან ბინა გაქირავებულია?

იჯარის შემთხვევაში მოიჯარე ხდება მიღებული მოსავლის მესაკუთრე,მაგრამ საიჯარო ქირის
მოთხოვნის უფლება მიწის ნაკვეთის შემადგენელი ნაწილი იქნება და მიწის ნაკვეთთან ერთად
აგებს პასუხს.
იპოთეკის საგანი შეიძლება იყოს აღნაგობის უფლებაც.აღნაგობის უფლება უთანაბრდება უძრავ
ნივთებს და მის მიმაღთ გამოიყენება უძრავი ნივთის შეძენისა და გასვისების წესები.რისი
რეალიზაცია უნდა მოხდეს ვალდებულების შეუსურლებლობის შემთხვავშ: აღნაგობის უფების
თუ შენობის.მიუხედავად იმისა,რომ ნაგებობა,რომელიც წარმოადგენს აღნაგობის უფლების
არსებით შემადგენელ ნაწილს,რეგისტრირებულია აღნაგობის უფლების მქონე პირის
საკუთრებად,იპოთეკის ობიექტი არის აღნაგობის უფლება და არა ნაგებობა.ამიტომ იპოთეკარის
დასაკმაყოფილებლად უნდა მოხდეს აღანაგობის უფლების რეალიზაცია ან საკუთრებაში
გადაცემა და არა ნაგებობის.
იპოთეკის მონაწილეები

იპოტეკის ხელშეკრულების მონაწილეები არიან იპოთეკარი- მოტხოვნის კრედიტორი და

მესაკუთრე,რომლის უძრავი ნივთიც არის იპოთეკით დატვირთული.იპოთეკარი არის
მოთხოვნის კრედიტორი და მას შეუძლია მოითხოვოს როგორც ძირითადი ვალდებულების
შესრულება,ისე იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის რეალიზაცია ან მის საკუთრებაში
გადაცემა.
იპოთეკით დატვირთული ნივთის მესაკუთრე შეიძება იყოს მოთხოვნის პირადი მოვალე,მაგრამ
შეიძლება არც იყოს.
როგორც იპოთეკარი,ისე პირადი მოვალეც და მესაკუთრეც შეიძლება იყვნენ ფიზიკური,ისე
იურიდიული პირები.
როგორც იპოთეკარის,ისე მოვალის მხარეზე შეიძლება იყოს რამდენიმე პირის: რამედნიმე
იპოთეკარი ან რამდენიმე მესაკუთრე.ასეთ დროს ისინი სოლიდარულ იპოთეკარებსა და
სოლიდარულ მოვალეებს წარმოადგენენ და მათი მოთხოვნების მიმაღტ შესაბამისად
გამოიყენება 455-476 მუხლები.
იპოთეკის წარმოშობა

იპოთეკის წარმოშობისათის აუცილებელია იპოთეკის რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში.ის

იურიდიულ ძალას სწორედ რეესტრში რეგისტრაციის მომენტიდან იძენს.

1.სახელშეკრულებო იპოთეკა

სახელშეკრულებო იპოტეკის რეგისტრაციისათვის საჯარო რეესტრს უნდა წარედგინოს

წერილობით დადებული გარიგება,რომლის მონაწილეთა ნამდვილობა დამოწმებული უნდა
იყოს კანონით დადგენილი წესით. ან ნოტარიუსის ან მარეგისტრირებელ ორგანოში.
ნოტარიუსის ფუქნცია მხოლოდ გარიგების მონაწილე მხარეთა ხელმოწერების ნამდვილობის
დამოწმებაა.
თუ გარიგების მონაწილეთა ხელმოწერების ნამდვილობა ნოტარიუსის მიერ არის
დამოწმებული,მაშინ რეგისტრაციისთვის საკმარისია ამ გარიგების წარდგენა მხოლოდ ერთი
მხარის მიერაც.თუ მარეგისტრირებელ ორგანოში აწერენ ხელს ორივეს დასწრებაა საჭირო.
იპოთეკის შესახებ გარიგების მინიმალური რეკვიზიტებია--- ნივთის
მესაკუტრე,იპოთეკარი,სავარაუდო მოვალე მესამე პირი,მოტხოვნის ოდენობა,სარგებელი,ვადა
და სხვა პირობები.

2.კანონისმიერი იპოთეკა

კანონისმიერი იპოთეკის წარმოშობისათისაც აუცილებელია რეგისტრაცია.რეგისტრაციისათვის

საკმარისია მხოლოდ უფლებამოსილი პირის მიმართვა.მაგ: 635-ე მუხლის მიხედვით
მენარდეზეა საუბარი/ეს მოთ
ხოვნა ვალდებულებით-სამართლებრივი ხასიათისაა.

3.იპოთეკის მოწმობა

იპოთეკის მოწმობა არის ფასიანი ქაღალდი,რომლის მიზანია სამოქალაქო ბრუნვაში იპოთეკის

მონაწილეობის უზრუნველყოფა.ის არ ცვლის იპოთეკის რეგისტრაციას.რეგისტრაცის
ექვემდებარება იპოთეკის მოწმობის გაცემის ფაქტი.
იპოთეკის მოწმობის გაცემის წინაპირობაა მხარეთა შეთანხმება.რეესტრი მისი ინიციატივით ამ
მოწმობას ვერ გასცემს.იპოთეკის ხელშეკრულება,რომლითაც მხარეთა შეთანხმებით გაიცემა
იპოთეკის მოწმობა,უნდა დამოწმდეს სანოტარო წესით.დამატებით კანონი აწესებს ე.წ
პერსონალური ნოტარიუსის ინსტიტუტს.სანოტარო წესით დამოწმებული იპოთეკის
ხელშეკრულებიდან გამომდინარე ყველა ქმედება უნდა დაამოწმოს იმავე ნოტარიუსმა.
მართალია რეესტრი კონსტიტუტიური მნიშვნელობისაა მაგრამ იპოთეკის მოწმობას
უპირატესობა აქვს.მათ შორის კოლიზიისას უპირატესობა აქვს იპოთეკის მოწმობას.

შესაგებლები

იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის მესაკუთრე ,თუკი იგი იმავდროულად არაა

იპოთეკარის პირადი მოვალე,არაა ვალდებულები შეასრულოს მოვალის ვალდებულებანი.მას
მხოლოდ დატვირთული ნივთის რეალიზაციის თმენისა ან იპოთეკისათვის საკუთრების
გადაცემის ვალდებულება ეკისრება მოვალის მიერ ვალდებულების შეუსრულებლობის
შემთხვევაში.მიუხედავად ამისა,იპოთეკით დატვირთული ნივთის მესაკუთრეს სამოქალაქო
კოდექსი აძლევს თავდაცვის შესაძლებლობას და მას ანიჭებს იპოთეკარის მიმართ ყველა იმ
შესაგებლის გამოყენების უფლებას,რაც პირად მოვალეს აქვს(291).ასევე მესაკუთრე
უფლებამოსილია იპოთეკარს წარუდგინოს საკუთარი შესაგებლებიც ანუ მესაკუთრეს გააჩნია
ორი სახის შესაგებელი: საკუთარი და მოვალის შესაგებლები.
უძრავი ნივთის მესაკუთრეს შეუძლია იდავოს იმაზე,რომ იპოთეკა არ წარმოშობილა,ან
გაქარწყლდა ან გადავიდა მესაკუთრეზე 288-ე მუხლის მიხედვით და ამ საფუძვლით უარი
თქვას კრედიტორის დაკმაყოფილებაზე.
შეუძლია თუ არა უძრავი ნივთის თანამესაკუთრეს იდავოს 288-ე მუხლის თანახმად,თუკი მიწის
ნაკვეთი მისი თანხმობის გარეშე დაიტვირთა? იპოთეკარის დამკაყოფილებაზე უარის თქმის
უფლება უნდა მიენიჭოს იმ თანამესაკუთრეს,რომელიც ასეთად არის რეგისტრირებუული
საჯარო რეესტრში,მაგრამ მიწის ნაკვეთი იპოთეკით დაიტვირთა მისი თანხმობის გარეშე.312
მუხლის მიხედვით მხოლოდ არარეგისტრირებლი თანამესაკუთრის თანხმობას არ მოითხოვს
რეესტრში იპოთეკის რეგისტრაციისას.
იპოთეკით დატვირთული მიწის ნაკვეთის მესაკუთრეს აქვს იპოთეკარის დაკმაყოფილებაზე
უარის თქმის უფლება,თუკი უზრუნველყოფილი მოთხოვნა ხანდაზმულია(291).
299 III ზოგ შემთხვევაში მესაკუთრეს აქვს უფლება იპოთეკარისაგან იპოთეკაზე უარის თქმა
მოითხოვოს.მაშინ,როცა მესაკუთრეს აქვს ისეთი შესაგებელი,რომელიც ხანგრძლივად
გამორიცხავს იპოტეკის გამოყენებას.ეს შესაგებელი შეიძლება ეხებოდეს როგორც
უზრუნველყოფილ მოთხოვნას,ისე თვით იპოთეკას.მაგ: როცა ბანკის მიერ მოვალესთან
დადებული სესხის ხელშეკრულების ნამდვილობა სასამართლო დავის საგანია და არაა
ნათელი,თუ როდის მორჩება ეს დავა.
297-ე მუხლის მიხედვით იპოთეკა და მოთხოვნა ისევე გადადის ახალ კრედიტორზე,როგორც
იყო ძველი კრედიტორის ხელში.

მესაკუთრის სხვა შესაგებლები და მტკიცების ტვირთი

მესაკუთრის შესაგებლები შეიძლება გამოიხატოს ასევე სხვა შემთხვევებში და მესაკუთრეს

შეუძლია იდავოს მასზე:
1.საჯარო რეესტრის ჩანაწერი არის არასწორი და იპოთეკის რეგისტრაციისას დარღვეული იყო
იპოთეკის რეგისტრაციის წესები
2.იპოთეკის მოწმობა ბათილია,მაგალითად როცა იპოტეკის ხელშეკრულება არ იყო
დამოწმებული სანოტარო წესით.
3.საჯარო რეესტრის ცანაწერის უსწორობის შესახებ ინფორმირებული იყო ახალი კრედიტორი
და მან მაინც შეიძინა იპოტეკა ძველი კრედიტორისაგან
4.იპოთეკის მოწმობა არის გა უქმებული და მისმა ახალმა მფლობელმა ამის შესახებ არ იცის.
5.იპოთეკა არ არსებობს,რადგან იპოტეკარი წარმომადგენელმა უარი თქვა მასზე,მაგრამ მას ამის
შესახებ სხვა პირები არ გაუფრთხილებია.
6.იპოთეკარმა დაარღვია ნივთის მოვლის მოვალეობა,როცა ის ფლობდა იპოთეკით დატვირთულ
ნივთს და ამით მესაკუთრეს მიაყენა ზიანი.
7.მოთხოვნის რეალიზაციის ვადა ჯერ არ დამდგარა,რადგან იპოთეკის ხელშეკრულებით
იპოთეკარი ვალდებული იყო მესაკუთრისათვის შეეტყობინება მოვალის მიერ ვალდებულების
შეუსრულებლობის შესახებ.

გარდა ამ შესაგებლებისა მესაკუთრის განკარგულებაშია სამოქალაქო კოდექსის ზოგად ნაწილში

მოცემული შესაგებლებიც,მაგ: ბათილობასა და საცილოობასთან დაკავშირებული.

მიუხედავად შესაგებლების სიმრავლისა მესაკუთრე ვალდებულია სათანადო

მტკიცებულებებით გაამაგროს ისინი.მაგ: რეესტრის სისწორის პრეზუმციიდან გამომდინარე
ივარუდება,რომ რეესტრში რეგისტრირებული იპოთეკარი სინამდვილეშიც წარმოადგენს
იპოთეკარს.მან უნდა წარადგინოს მტკიცებულებები,რომ ჩანაწერი არასწორია.ასევე მესაკუთრემ
უნდა დაამტკიცოს ,რომ იპოთეკის მოწმობის ფაქტობრივი მფლობელი არ წარმოადგენს მის
კანონიერ მფლობელს.ასევე შეუძლია იპოთეკარსაც მოსთხოვოს მტკიცებულებები მოვალის მიერ
ვალდებულების შეუსრულებლობისა და იპოთეკის რეალიზაციის მოთხოვნის პირობების
დადგომის დასამატკიცებლად.
იპოთეკა,როგორც რეგისტრირებული სანივთო უფლება გადადის ახალ მესაკუთრეზე და
შესაბამისად ახალ მესაკუთრეზე უნდა გადავიდეს ის შესაგებლებიც,რომლებიც ძველ
მესაკუთროს ჰქონდა.

იპოთეკარის მოთხოვნები მესაკუთრის მიმართ

იპოთეკით დატვირთული ნივთი იმყოფება მესაკუთრის მფლობელობაში.ეს ფაქტი
იპოთეკარისათვის განსაზრვრული საფრთხის შემცველია ,რადგან მესაკუთრის
არაკეთილსინდისიერმა დამოკიდებულებამ შეილძება დააზიანოს ნივთი და მისი ღირებულება
შეამციროს.ეს რომ არ მოხდეს ნივთის მესაკუთრეს აქვს ვალდებულებები,რომლებიც
იპოთეკარის მოთხოვნის სამართლებრივ საფუძველს წარმოადგენს.
იპოთეკარი უფლებამოსილია მესაკუთრისაგან მოითხოვოს ნივთის ისეთი მოვლა-
პატრონობა,რომ იპოტეკის მიზანს არ შეექმნას საფრთხე.იპოთეკარს შეუძლია მოითხოვოს
ნივთის სამართავად გადაცემა,თუკი ირკვევა,რომ მესაკუთრე ვერ ასრულებს ნივთის მოვლის
მოვალეობას.

იპოთეკარის დაკმაყოფილების სამართლებრივი შედეგები

მესაკუთრე,რომლის უძრავი ნივთიცაა დატვირთული ,არ ცვლის პირად მოვალეს და არაა

ვალდებული ამ უკანასკნელის ვალდებულება შეასრულოს.მას მხოლოდ რეალიზაციის თმენის
ან უძრავ ნივთზე იპოთეკისათვის საკუთრების გადაცემის ვალდებულება ეკისრება.ამით
მესაკუთრე კარგავს თავის საკუთრებას უძრავ ნივთზე.მას ენიჭება უფლება იპოთეკარის
სასარგებლოდ განახორციელოს გადახდა(292).
ყვეალზე მარტივი შემთხვევაა,როცა მესაკუტრე იმავდროულად არის პირადი მოვალე და იგი
აკმაყოფილებს კრედიტორს,ე.ი უბრუნებს მას სესხს.ამის შედეგად არსებობას წყვეტს
უზრუნველყოფილი მოთხოვნა და 288-ე მუხლის მიხედვით ის მესაკუთრეზე
გადადის,რომელსაც წარმოეშობა საჯარო რეესტრში არსებული ჩანაწერის შეცვლის მოთხოვნის
უფლება,რადგან მოთხოვნის არარსებობის გამო წყდება იპოთეკაც.

თუ მესაკუთრე არაა პირადი მოვალე და ის აკმაყოფილებს კრედიტორს მაშინ 292 მუხლის I

ნაწილის მიხედვით იგი უფლებამოსილია დააკმაყოფილოს კრედიტორი და ამით
გაათავისუფლოს თავისი უძრავი ნივთი იპოთეკისაგან.მესაკუთრის მიერ კრედიტორის
დაკმაყოფილება იწვევს მოვალის გათავისუფლებს იპოთეკარის წინაშე ,მაგრამ ამით არ წყდება
მოვალის ვალდებულება და ეს უკანასკნელი გადადის მესაკუთრეზე.ასეთ დრო სახეზეა ე.წ
კანონისმიერი ცესია- იპოთეკარის მოთხოვნა მოვალის მიმართ ავტომატურად გადადის
მესაკუთრეზე.288-ე მუხლის თანახმად მასზე გადადის იპოთეკაც მაგრამ ეს
ფორმალურია,ვინაიდან საკუთარი ნივთიდან ის დაკმაყოფილებას ვერ მიიღებს.

რა ხდება მაშინ,როცა იპოთეკარის დაკმაყოფილება ხდება იპოთეკით დატვირთული უძრავი

ნივთის რეალიზაციის შედეგად,მიუხედავად იმისა,მიღებული ამონაგები ფარავს თუ არა
მოთხოვნას 301-ე მუხლის მიხედვით?---------------------- მოთხოვნა უნდა გადავიდეს 292 (2)
მუხლის მიხედვით მესაკუთრეზე,მიუხედავად დაკმაყოფილების ფორმისა.სავარაუდოა,რომ
მოთხოვნა მესაკუტრეზე იმ მოცულობით გადავა,რა მოცულობაც მას უძრავი ნივთის
რეალიზაციის მოთხოვნის დაწყების მომენტისათვის ჰქონდა და რეალიზაციიდან მონაგების
ოდენობას მნიშვნელობა არ აქვს.

რა ხდება თუ იპოთეკარის დაკმაყოფილება ხდება მესამე პირის მიერ---------- 295-ე მუხლის

თანახმად მოთხოვნის გადაცემასთან ერთად ახალ კრედიტორზე გადადის იპოთეკაც.მესამე
პირის მიერ კრედიტორის დაკმაყოფილება ავტომატურად არ იწვევს მოთხოვნის გადასვლას ამ
პირზე.მოთხოვნის გადაცემა მხოლოდ მაშინ ჩაითვლება ნამდვილად,როდესაც წერილობითი
ფორმით დადებული გარიგება იპოთეკის დადგენის შესახებ გადაეცემა ახალ კრედიტორს.

თუ უძრავი ნივთის მესაკუთრე და მოვალე უზრუნველყოფილი მოტხოვნის სოლიდარული

მოვალეები არიან-- მაგ: სესხის ხელშეკრულებაში,რომელიც მესაკუთრის უძრავ ნივთზე
იპოთეკით არის უზრუნველყოფილი.მოტხოვნის შესრულების ვადის დადგომისას მოვალე
კრედიტორის სასარგებლოდ ასრულებს როგორც თავის,ისე მესაკუთრის
ვალდებულებებს.მოთხოვნა შეწყვეტილია შესრულების გამო და შესაბამისად უნდა შეწყდეს
იპოთეკაც.რა ბედი უნდა ეწიოს მოთხოვნის იმ ნაწილის,რომელიც უნდა შეესრულებინა ,მაგრამ
არ შეასრულა მოვალემ?--- 298 მუხლის (2) თუ პირადი მოვალე დააკმაყოფილებს
კრედიტორს,იპოთეკა მასზე გადადის იმ ფარგლებში,რა ფარგლებშიც მას შეუძლია
მესაკუთრისაგან ანაზღაურების მოთხოვნა.იმის გამო ,რომ მოვალემ შეასრულა მესაკუთრის
ვალდებულება,მასზე კანონით 473 გადადის მესაკუთრისაგან შესაბამისი ანაზღაურების მიღების
უფლება.--- აქედან გამომდინარე იპოთეკა გადადის მოვალეზე და უზრუნველყოფს
მესაკუთრისაგან კომპენსაციის მიღების მოთხოვნის უფლება./’///მაგ: ა და ბ არიან სოლიდარული
მოვალეები ბანკთან დადებული სესხის ხელშეკრულებაში და თითოს 20000 ლარის დაბრუნება
ევალება.და მოტხოვნა უზრუნველყოფლია ბ-ს მიწის ნაკვეთით.ა-მ ხელშეკრულებით
გათვალისწინებულ ვადაში გადაიხადა როგორც მისი ისე ბ-ს ვალი 40000 ლარი.473-ე მუხლის
მიხედვით ა-ზე გადავიდა ბ-სგან 20000 ლარის მოთხოვნისა,და 298 მუხლის მეორეს მიხედვით-
იპოთეკა მესაკუთრისაგან 20000 ლარის მოთხოვნის ფარგლებში.
იპოთეკის ცესია

ცესიის წინაპირობანი

ერთი შეხედვით არაფერი უნდა იყოს უჩვეულო იმაში,რომ იპოთეკა ,როგორც სანივთო უფლება
სხვა პირს გადაეცეს.სინამდვილეში ეს ასე არაა და იპოთეკის გადაცემა სხვა პირისათვის
შეუზღუდავად არ შეიძლება.ეს მისი აქცესორული ბუნებით აიხსნება.295-ე მუხლის მიხედვით
იპოთეკა და მის საფუძველზე არსებული მოთხოვნა მხოლოდ ერთდროულად და ერთობლივად
შეიძლება სხვა პირისათვის იქნეს გადაცემული.ანალოგიურად 201 მუხლისა.ანუ თუ
უზრუნველყოფილი მოთხოვნის მხარეები შეთანხმდნენ მოთხოვნის გადაცემაზე იპოთეკის
გარეშე,ასეთი შეთანხმება უნდა ჩაითვალოს ბათილად. ანუ იპოთეკის ნამდვილი გადაცემის
აუცილებელი წინაპირობებია:
1. მოთხოვნის გადაცემა --- ამაზე უთითებს 295-ე მუხლის მე-2 წინადადება ,რომლის მიხედვით
მოთხოვნის გადაცემასთან ერთად ახალ კრედიტორზე გადადის იპოტეკაც(198-202)
2. მოთხოვნის გადაცემის რეგისტრაცია.

თუ იპოთეკა დადგენილია იპოთეკის მოწმობის გარეშე,მაშინ კრედიტორმა ახალ კრედიტოს

უნდა გადასცეს წერილობითი ფორმით დადებული გარიგება იპოტეკის დადგენის შესახებ და
მოთხოვნის გადაცემა რეგისტრირდება საჯარო რეესტრში.198 მუხლის II ნაწილის მიხედვით
,ძველი კრედიტორი ვალდებულია ახალ კრედიტორს გადაცეს მის მფლოელობაში არსებული
ყველა საბუთი,რომლებიც ეხება მოთხოვნებსა და უფლებებს, და ყველა ინფომრაცია რაც
აუცილებელია მათ გამოსაყენებლად.

თუ გაცემულია იპოთეკის მოწმობა,მოთხოვნის დათმობისათვის აუცილებელია ამ მოწმოის

გადაცემა ახალი კრედიტორისათვის,მაგრამ მოწმობაზე გაკეთებული ხელმოწერა უნდა
დამოწმდეს სანოტარო წესით.თუ მოთხოვნის დათმობა ხდება მოწმობის აუქციონზე გაყიდვით
,მაშინ იპოტეკის მოწმობაზე უნდა აღინიშნოს - გაყიდულია აუქციონზე,რომელიც დასტურდება
სპეციალისტის სანოტარო წესით დამოწმებული ხელმოწერით.
ბათილია იპოთეკის მოწმობის სხვა პირისათვის გადაცემის აკრძალვა.პირი,რომლის
სასარგებლოდაც მოხდა მოთხოვნის დათმობა ვალდებულია ,ამის შესახებ აცნობოს მოვალეს.

2------მოთხოვნის გადაცემა იპოთეკისგან დამოუკიდებელი გარიგებაა.ამიტომ მასზე

ავტომატურად არ ვრცელდება იპოთეკის ნამდვილობისათვის დადგენილი წესები.მოტხოვნის
გადაცემის რეგისტრაცის მოითხოვება იმისათვის,რომ ახალ კრედიტორზე მოთხოვნასთან
ერთად უნდა გადავიდეს იპოთეკაც.
იპოთეკის მოწმობის გადაცემისას არაა სავალდებულო მოთხოვნის გადაცემის რეგისტრაცის
საჯარო რეესტრში.ეს იმითაა განპირობებული,რომ ამ ორს შორის კოლიზიისას უპირატესობა
ენიჭება იპოთეკის მოწმობას.

ცესიის შედეგები

297-ე მუხლის პირველი წინადადების მიხედვით-- იპოთეკა და მოთხოვნა ისევე გადადის ახალ
კრედიტორზე ,როგორც იყო ძველის ხელში.ანუ მოვალისა და მესაკუთრის მდგომაროება ცესიის
შემდეგ უცვლელი რჩება. 200-ე მუხლის მიხედვით მოვალეს უფლება აქვს შეასრულოს
ვალდებულება მოთხოვნის თავდაპირველი მფლობელის მიმართ,ვიდრე მას ეცნობებოდეს
მოთხოვნის დათმობის შესახებ.296-ე მუხლის მიხედვით კი მას ასეთი უფლება არა აქვს და
ძველი კრედიტორის სასარგებლოდ გადახდა ა რ ათავისუფლებს მას ახალი კრედიტორის წინასე
ვალდებულებისაგან მაშინაც,როცა მან გადასვლის შესახებ არაფერი იცოდა.

იპოთეკარის დაკმაყოფილება იპოთეკის საგნის საფუძველზე

ვალდებულების შეუსრულებლობა მოვალის მიერ იპოთეკარს ანიჭებს თავისი მოთხოვნის

დაკმაყოფილების უფლებას იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის საფუძველზე.ამ მიზნით
იპოთეკარს შეუძლია მოთხოვოს ან უძრავი ნივთის საკუთრებაში გადაცემა ,ანდა უძრავი ნივთის
რეალიზაცია.რეალიზაცია შეიძ₾ბეა განხორციელდეს როგორც სასამართლო , ისე
არასასამართლო რეალიზაციის ფორმების გამოყენებით,ასევე ნებაყოფლობითი ან იძულებით
აღსრულების საშუალება.
1.უძრავი ნივთის გადასვლა იპოთეკარის საკუთრებაში--თუ იპოთეკით დატვირთული უძრავი
ნივტის მესაკუტრე გააჭიანურებს იპოთეკით უზრუნველყოფილი მოთხოვნის
დაკმაყოფლებას,იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთი შეიძლება გადავიდეს კრედიტორის
საკუთრებაში,თუკი იპოთეკარი და დატვირთული ნივთის მესაკუთრე ამის თაობაზე
ერთობლივი განცხადებით მიმართავენ მარეგისტრირებელ ორგანოს.
იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის კრედიტორის (იპოთეკარის) საკუთრებაში
გადასვლისას იპოთეკით უზრუნველყოფილი მოთხოვნა დაკმაყოფილებულად ითვლება იმ
შემთხვევაშიც, როდესაც იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის ღირებულება მთლიანად არ
ფარავს ამ მოთხოვნის ოდენობას, თუ კანონით ან მხარეთა შეთანხმებით სხვა რამ არ არის
დადგენილი.
თუ იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის მესაკუთრე გააჭიანურებს იპოთეკით
უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დაკმაყოფილებას და იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთი
არ გადავა კრედიტორის (იპოთეკარის) საკუთრებაში ამ მუხლის პირველი ნაწილის
შესაბამისად, ნოტარიუსი გასცემს სააღსრულებო ფურცელს, თუ ამის თაობაზე არსებობს
მხარეთა შეთანხმება და ნოტარიუსმა სანოტარო აქტში წერილობით განმარტა სააღსრულებო
ფურცლის გაცემის სამართლებრივი შედეგები. ნოტარიუსის მიერ გაცემული სააღსრულებო
ფურცლის საფუძველზე იძულებითი აღსრულება განხორციელდება „სააღსრულებო
წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონის შესაბამისად.

2.უძრავი ნივთის რეალიზაცია---- ჩვეულებრივი გზა იპოთეკარის დაკმაყოფილებისა არის

იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის რეალიზაცია აუქციონზე.სამოქალაქო კოდექსი
აუქციონის ჩატარების ორ ფორმას: მხარეთა შეთანხმებით ან სასამართლოს
გადაწყვეტილებით.სამოქალაქო კოდექსი უპირატესობას ანიჭებს მხარეთა შეთანხმებას და
სასამართლოს გადაწყვეტილებას მხოლოდ მაშინ მიიჩნევს სავალდებულოდ,როცა მხარეები ვერ
აღწევენ შეთანხმებას აუქციონის ჩატარებაზე.

იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის გაყიდვა ხდება აუქციონზე კრედიტორისა და

მესაკუთრის წერილობითი შეთანხმების საფუძველზე, რომლებიც აუქციონის ჩატარების
მიზნით ნიშნავენ სპეციალისტს, მისივე თანხმობით. შეთანხმებით განისაზღვრება
სპეციალისტის ანაზღაურება.////ყოველი დათქმა, რომელიც მესამე პირებს მათი თანხმობის
გარეშე აკისრებს ვალდებულებებს, ბათილია, რაც არ იწვევს აუქციონის შესახებ შეთანხმების
ბათილობას.
სპეციალისტი შეიძლება იყოს ნებისმიერი ქმედუნარიანი პირი, მათ შორის, კრედიტორი,
მოვალე ან მესაკუთრე. სპეციალისტი ვალდებულია აუქციონის შესახებ შეატყობინოს საჯარო
რეესტრში შეყვანილ უფლებამოსილ პირებს.
ყადაღადადებული ნივთის სპეციალისტის მეშვეობით რეალიზაცია დაუშვებელია
სასამართლო გადაწყვეტილებით აუქციონი--- თუ კრედიტორი და მესაკუთრე ვერ თანხმდებიან
აუქციონის ჩატარებაზე ან უძრავი ნივთის რეალიზაციის სხვა ფორმაზე, სასამართლო
კრედიტორის განცხადების საფუძველზე წყვეტს უძრავი ნივთის აუქციონზე იძულებით
გაყიდვის საკითხს. სასამართლოს გადაწყვეტილება უძრავი ნივთის აუქციონზე იძულებით
გაყიდვის შესახებ აღსრულდება „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“ საქართველოს კანონით
დადგენილი წესით.

სხვა წესიი-----კრედიტორისა და მესაკუთრის წერილობითი ფორმით დადებულ გარიგებაში

მხარეებს შეუძლიათ გაითვალისწინონ, რომ იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის
კრედიტორისთვის გადაცემა და რეალიზაცია შეიძლება განხორციელდეს ნოტარიუსის მიერ
გაცემული სააღსრულებო ფურცლის საფუძველზე. ასეთ შემთხვევაში მხარეთა შორის
დადებული გარიგება დადასტურებული უნდა იქნეს სანოტარო წესით.

უძრავ ნივთზე აუქციონის გამოცხადებიდან ან სასამართლოს გადაწყვეტილების მიღებიდან

მესაკუთრე კარგავს უფლებას, დაიტოვოს ნივთის ნაყოფი

აუქციონის თავიდან აცილება

1. მესაკუთრეს ან ნებისმიერ პირს მესაკუთრესთან შეთანხმებით ან/და მესამე პირს, რომლის
უფლებაც შეიძლება შეილახოს აუქციონის შედეგად, უფლება აქვს, აუქციონის ჩატარებამდე
მოთხოვნის დაკმაყოფილებით თავიდან აიცილოს აუქციონი.
2. მესამე პირის უფლების შელახვის ფაქტს ადგენს სასამართლო.

კრედიტორი, მოვალე და მესაკუთრე უფლებამოსილი არიან თვითონაც მიიღონ მონაწილეობა

აუქციონში, რომლის დროსაც მოვალემ და კრედიტორმა ისეთი უზრუნველყოფა უნდა
წარმოადგინონ, რომელსაც ექსპერტი ჯეროვნად მიიჩნევს.//ხელშეკრულების საფუძველზე
აუქციონის ჩატარების შესახებ განცხადება სპეციალისტთან შეაქვს კრედიტორს (კრედიტორებს).
განცხადებაში უნდა აღინიშნოს იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთი, მესაკუთრე, მოვალე,
მოთხოვნა და ხელშეკრულება.

აუქციონის გაუქმება ან შეწყვეტა

1. აუქციონი უქმდება, თუ აუქციონის შესახებ განცხადების შემტანი კრედიტორი უკან გაიტანს
მას.
2. აუქციონი წყდება, თუ აუქციონის ჩატარებამდე მოვალე ან მესამე პირი, რომელიც
უფლებამოსილია, დააკმაყოფილოს კრედიტორი, გადაიხდის მის დასაკმაყოფილებლად და
ყველა სხვა ხარჯის დასაფარავად საჭირო თანხას.

აუქციონზე შეძენილ ქონებაზე საკუთრების უფლების წარმოშობა

1. აუქციონზე ქონების შემძენს გადაეცემა სპეციალისტის შესაბამისი განკარგულება, რომელშიც
უნდა აღინიშნოს შეძენილი ქონება, აუქციონზე ქონების შემძენი, ფასი და აუქციონის პირობები.
აუქციონთან დაკავშირებულ განკარგულებებზე სპეციალისტის ხელმოწერის სანოტარო წესით
დამოწმება სავალდებულოა.
2. აუქციონზე ქონების შემძენს ევალება, გადასახდელი თანხა ერთი კვირის განმავლობაში
შეიტანოს სპეციალისტის სადეპოზიტო ანგარიშზე. იპოთეკის ხელშეკრულების მხარეთა
შეთანხმებით შეიძლება დადგინდეს თანხის გადახდის სხვა წესი, რაც წინასწარ უნდა
განისაზღვროს აუქციონის პირობებში.
3. განკარგულება ცხადდება აუქციონზე.
4. განკარგულება ძალაშია მისი გამოცხადებისთანავე. განკარგულების ძალაში შესვლის შემდეგ
აუქციონზე ქონების შემძენს საკუთრების უფლება წარმოეშობა მხოლოდ ფასის სრულად
გადახდის შემდეგ.
5. საკუთრების გადასვლის შედეგად უქმდება ყველა იპოთეკა და სანივთო უფლება,
რომლებითაც დატვირთული იყო უძრავი ნივთი და რომლებიც რეგისტრირებულია
აღსრულების განმახორციელებელი კრედიტორის იპოთეკის შემდეგ. ადრე რეგისტრირებული
უფლებები ნივთზე უცვლელი რჩება.
6. აუქციონზე გაყიდული უძრავი ნივთის ახალი მესაკუთრე იკავებს ძველი მესაკუთრის
ადგილს და ხდება საკუთრების გადასვლის მომენტისათვის ამ ნივთთან დაკავშირებული
სამართლებრივი ურთიერთობის მონაწილე.
7. იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის ახალ მესაკუთრეზე გადასვლის მომენტიდან
ძველი მესაკუთრე კარგავს ყოველგვარ უფლებას ამ ნივთზე.

თუ სპეციალისტი აუქციონის პირობებით განსაზღვრულ ვადაში მის მიერ მითითებულ

სადეპოზიტო ანგარიშზე არ მიიღებს აუქციონზე ქონების შემძენის მიერ გადასახდელ თანხას
ან/და თუ დაადგენს, რომ სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის ნაკვეთის შემძენი არ
აკმაყოფილებს „სასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწის საკუთრების შესახებ“ საქართველოს
ორგანული კანონით დადგენილ მოთხოვნებს, სპეციალისტი აუქმებს აუქციონზე შეძენილ
ქონებაზე უფლების გადაცემის შესახებ განკარგულებას და ატარებს ხელახალ აუქციონს,
რომელიც განმეორებით აუქციონად არ მიიჩნევა.

პასუხისმგებლობა აუქციონის არაჯეროვნად ჩატარების გამო

თუ სპეციალისტი ვერ ასრულებს აუქციონის ჩატარებასთან დაკავშირებით მისთვის
დაკისრებულ მოვალეობებს, იგი წარმოშობილი ზიანისათვის პასუხს აგებს მონაწილეების
წინაშე.

ნივთის იძულებითი მართვა (სეკვესტრი)

1. იძულებითი აღსრულებისათვის უფლებამოსილი იპოთეკარის განცხადების საფუძველზე
სასამართლოს შეუძლია აუქციონზე იძულებითი გასხვისების ნაცვლად დაადგინოს ნივთის
იძულებითი მართვა (სეკვესტრი). ასეთ შემთხვევაში სასამართლო მართვის ფუნქციას გადასცემს
მმართველს, რომელიც შეიძლება იყოს იპოთეკარიც.
2. გადაწყვეტილების მიღებამდე სასამართლომ უნდა მოუსმინოს საჯარო რეესტრში
რეგისტრირებულ პირებს, რომელთა უფლებებიც შეიძლება შეილახოს იძულებითი მართვით.
3. მმართველი იღებს ნივთისაგან ნაყოფს და განაწილების გეგმის საფუძველზე, რომელსაც
ადგენს თვითონ და ამტკიცებს სასამართლო, ანაწილებს მას წლის ბოლოს ყველა დანახარჯის
გამოკლებით, რომელთაც მიეკუთვნება მართვის ხარჯებიც.
4. იძულებითი მართვა უნდა გაუქმდეს, როდესაც კრედიტორი დაკმაყოფილებულია ან აშკარაა,
რომ მართვის გზით კრედიტორის დაკმაყოფილება ვერ მოხერხდება.
5. საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს მმართველობის სფეროში მოქმედი საჯარო სამართლის
იურიდიული პირის − აღსრულების ეროვნული ბიუროს მიერ ნივთის იძულებითი მართვის
(სეკვესტრის) გამოყენების წესი და პირობები განისაზღვრება „სააღსრულებო წარმოებათა შესახებ“
საქართველოს კანონით.

რეალიზაციის მოთხოვნა

თუ მოვალე არ დააკმაყოფილებს მოთხოვნას,რომლის უზრუნველყოფის საშუალებაც არის

იპოთეკა.იპოთეკარი უფლებამოსილია მოითხოვოს უძრავი ნივთის რეალიზაცია ,თუ იპოტეკის
ხელშეკრულებით სხვა რამ არაა გათვალისიწნებული.მოთხოვნა,რომლის უზრუნველყოფის
საშუალებაც არის იპოთეკა დაკმაყოფილებულად ითვლება მაშინაც,როცა იპოტეკით
დატირთული უძრავი ნივთის რეალიზაციიდან ამონაგები თანხა საკმარისი არაა იპოთეკით
უზრუნველყოფილი მოთხოვნის დასაფარავად,თუ კანონით ან შეთანხმებით სხვა რამ არაა
გათვალისიწინებული.
მოთხოვნის სუბიექტი არის კრედიტორი-იპოთეკარი.მისი უფლებამოსილება დაიკმაყოფილოს
თავისი მოთხოვნა იპოთეკის საფუძველზე,ივარაუდება რეესტრის ჩანაწრის საფუძველზე.აქედან
გამომდინარე უფლებამოსილების დასამტკიცებლად იპოთეკარს მხოლოდ რეესტრის ამონაწერის
ან იპოთეკის მოწმობის წარდგენა სჭირდება.

მოთხოვნის დაკმაყოფილება იპოთეკარს შეუძლია:

ა) მოვალისაგან,რაც გამოიხატება მოთხოვნის შესრულებაში
ბ) მესაკუთრისაგან,რაც გამოიხატება უძრავი ნივთის რეალიზაციის თმენის მოთხოვნაში ა ნ
საკუთრების გადაცემაში მისთვის.

იპოთეკის შეწყვეტა
იპოთეკის შეწყვეტის წესებს სამოქალაქო კოდექსი არ შეიცავს.ანალოგიის წესით უნდა იქნეს
გამოყენებული გირავნობის შეწყვეტის თაობაზე.

იპოთეკა წყდება იმ მოთხოვნასთან ერთად,რომლის უზრუნველსაყოფადაც არის იპოთეკა

დადგენილი.
დატვირთული უძრავი ნივთის განადგურებამ უნდა გამოიწვიოს იპოთეკის შეწყვეტა.თუ მიწის
ნაკვეთი მასზე აღმართული შენობასთან ერთადაა იპოთეკით დატვირთული და შენობა
დაინგრა,ეს არ გამოიწვევს იპოთეკის შეწყვეტას.
იპოთეკარის მიერ იპოტეკაზე უარის თქმა,რაც საჯარო რეესტრში რეგისტრაციის გზით უნდა
დადასტურდეს,გამოიწვევს იპოთეკის შეწყვეტა.
თუ იპოთეკით დატვირთული უძრავი ნივთის გადასვა მოხდება იპოთეკარის საკუთრებაში ეს
იწვევს იპოთეკის შეწყვეტას.
მნიშვნელოვანია იპოთეკის შეწყვეტის რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში ანალოგიით 275
მუხლისა.