Professional Documents
Culture Documents
Οικονομική υπόθεση
Το ψυχικό όργανο αντλεί την ικανότητα για ψυχική δραστηριότητα από την ψυχική
ενέργεια. Πηγή της ενέργειας αυτής είναι οι ενορμήσεις, που αφορά το χαρακτηρισμό
της ενδοψυχικής υπόστασης των ενστίκτων ή την επαφή της οργανικότητας με τον
ψυχισμό.
Η ενόρμηση βρίσκεται στο όριο μεταξύ σωματικού και ψυχικού και
προσδιορίζεται από 4 διαστάσεις:
Ώση- κινητήρια δύναμη της ενόρμησης, το σύνολο της δύναμης
1
Σκοπός- είναι η ικανοποίηση (κατευνασμός έντασης και επαναφορά
ψυχικού οργάνου)
Πηγή- σωματική διέγερση που δημιουργείται από ένα τοπικό ερεθισμό
των ερωτογενών ζωνών
Αντικείμενο- το μέσο διά του οποίου η ενόρμηση μπορεί να
εκπληρώσει το σκοπό της.
Αρχή της σταθερότητας: το ψυχικό όργανο τείνει να διατηρεί αδιάκοπα την
ένταση που προέρχεται από τη συσσώρευση της ενορμητικής ενέργειας σε
όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα ή όσο γίνεται χωρίς διακυμάνσεις.
Αρχή της ηδονής: αποφυγή δυσαρέσκειας και επίτευξη ηδονής. Ελάττωση
της έντασης που προκαλείται από εσωτερικούς και εξωτερικούς ερεθισμούς.
Αρχή της πραγματικότητας: το ψυχικό όργανο λαμβάνοντας υπόψη τις
συνθήκες και τους περιορισμούς της εξωτερικής πραγματικότητας είναι ικανό
ως προς την αναζήτηση της ηδονής να αναβάλλει το σκοπό της και να
ακολουθήσει παρακαμπτήριους οδούς.
Πρωτογενής διαδικασία- η ενέργεια ρέει ελεύθερα με σκοπό την εκφόρτιση,
αναζητώντας τον ταχύτερο και αμεσότερο τρόπο. Παίζει κύριο ρόλο στην
κατανόηση των ονείρων και των ψυχώσεων.
Δευτερογενής διαδικασία- η ενέργεια είναι δεσμευμένη, δηλαδή η κίνηση
της ψυχικής ενέργειας προς εκφόρτιση ελέγχεται και μπορεί να αναβληθεί
μέχρις ότου το επιτρέψουν οι συνθήκες.
Επένδυση- θετική φόρτιση για ένα αντικείμενο ή μια αναπαράσταση.
Αντιεπένδυση- διαδικασία κατά την οποία μια δύναμη ασκείται μόνιμα
προκειμένου να εμποδίσει σταθερά επενδεδυμένες από την ενόρμηση
αναπαραστάσεις να αποκτήσουν πρόσβαση στο συνειδητό. Η αντιεπένδυση
είναι σημαντική συνιστώσα της απώθησης.
Αποεπένδυση- απόσυρση της επένδυσης από αναπαραστάσεις, αντικείμενα,
κ.α. Η αποδέσμευση συναισθήματος από την αναπαράσταση συμβάλλει
καθοριστικά στο σχηματισμό της απώθησης, καθώς η ενέργεια που
απελευθερώνεται μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην επένδυση αμυντικών
σχηματισμών, που γίνονται αντικείμενα αντιεπένδυσης.
Κάθε ενόρμηση εκφράζεται στο επίπεδο της αναπαραστάσης και του
συναισθήματος.
Αναπαράσταση- αυτό που αναπαριστούμε μέσα μας, αυτό που αποτελεί το
συγκεκριμένο περιεχόμενο μιας πράξης της σκέψης και την αναπαραγωγή
μιας προηγούμενης αντίληψης.
Συναίσθημα- ποιοτική συνιστώσα της ενόρμησης- δυσάρεστη ή ευχάριστη,
αόριστη ή συγκεκριμένη
Ενορμήσεις:
Ενορμήσεις αυτοσυντήρησης ή ενορμήσεις του Εγώ- βασικές οργανικές ανάγκες
που συνδέονται με τις απαραίτητες για τη διατήρηση της ζωής σημαντικές
λειτουργίες. Οι βασικές οργανικές λειτουργίες τελούν υπό την αρχή της
πραγματικότητας.
Σεξουαλικές ενορμήσεις:
παίζουν κύριο ρόλο στη σύγκρουση. Με βάση την πρώτη θεωρία, λειτουργούν
με βάση την πρωτογενή διαδικασία, απειλούν διαρκώς την ισορροπία του
ψυχικού οργάνου και είναι ευπειθείς μόνο στην αρχή της ηδονής
Πεπρωμένα σεξουαλικών ενορμήσεων:
Αντιστροφή στο αντίθετο: ενεργητικότητα- παθητικότητα, αγάπη-
μίσος
Στροφή ενάντια στον εαυτό: σαδισμός- μαζοχισμός
3
Ενορμήσεις ζωής:
Δημιουργούν όλο και μεγαλύτερες ενότητες και διατηρούν τις ήδη
υπάρχουσες
Ενορμήσεις αυτοσυντήρησης και σεξουαλικές ενορμήσεις
Ενορμήσεις θανάτου:
Καταστροφή των ζωικών ενστίκτων, μείωση των εντάσεων και επιστροφή του
οργανισμού στην ανόργανη κατάσταση απόλυτης ηρεμίας
Αυτοκαταστροφή και επιθετικότητα
Καταναγκασμός επανάληψης:
Η επανάληψη είναι ένας ομοιοστατικός μηχανισμός που μειώνει το άγχος που
προέρχεται από την ικανοποίηση της επιθυμίας και την τιμωρία. Είναι επίσης ένας
δρόμος μέσω του οποίου το παιδί αναζητά την ηδονή.
Το υποκείμενο επαναλαμβάνει χωρίς να γνωρίζει ότι επαναλαμβάνει.
Σε όλες τις ενορμητικές εκδηλώσεις συμμετέχουν τόσο οι ενορμήσεις ζωής όσο και οι
ενορμήσεις θανάτου.
Ενορμήσεις θανάτου
Ενορμήσεις ζωής
5
o λειτουργεί με τη δευτερογενή διαδικασία
o οι λειτουργίες του Εγώ (κινητικός έλεγχος, αντίληψη,
μνήμη, συναίσθημα, σκέψη) αναπτύσσονται σταδιακά
o σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του Εγώ παίζει η ταύτιση
με τα αντικείμενα.
Ταύτιση- ψυχολογική διεργασία κατά την οποία το άτομο
αφομοιώνει χαρακτηριστικά και ιδιότητες του
αντικειμένου, που εκλαμβάνει ως πρότυπο και του
επιτρέπει τη μερική ενσωμάτωση ιδιομορφιών του
αντικειμένου. Η ταύτιση είναι μια ασυνείδητη διεργασία
και έχει την έννοια της ιδιοποίησης (συγκρότηση και
διαφοροποίηση της προσωπικότητας).
o Ταύτιση με επιτιθέμενο- διαμόρφωση του Υπερεγώ
o το Ιδεώδες Εγώ
o απόρροια της εσωτερίκευσης της αιμομικτικής
απαγόρευσης εισάγει την πραγματικότητα και λειτουργεί
στην κατεύθυνση της διάρρηξης των δεσμών με τα
αιμομικτικά αντικείμενα
o περιλαμβάνει ανεξάρτητες λειτουργίες της
αυτοπαρατήρησης, της ηθικής συνείδησης και του
Υπερεγώ Ιδεώδους, του Ιδανικού Εγώ
o ωθεί το Εγώ σε μια προσπάθεια διαρκούς τελειοποίησης,
καθώς τα συγκρίνει με το Ιδανικό Εγώ
o μεγάλο μέρος του Υπερεγώ είναι ασυνείδητο, επιβάλλει
απαγορεύσεις
o διαμορφώνεται με το πέρασμα του χρόνου
o οφείλεται στην ταύτιση με τον πατέρα και διαμορφώνεται
με βάση το Υπερεγώ των γονέων
Δυναμική υπόθεση
Σημείο αφετηρίας των ψυχικών φαινομένων αποτελούν η σύγκρουση και η σύνθεση
δυνάμεων ενορμητικής προέλευσης.
Η σύγκρουση ανάγεται σε ένα απόλυτο δυϊσμό: επιθυμία και υπερεγωτική απαίτηση,
αντίθετα συναισθήματα, οιδιποδειακή σύγκρουση.
ΣΤΑΔΙΑ
ερωτογενής ζώνη- στοματική κοιλότητα και τα
χείλη.
Σεξουαλική ευχαρίστηση μέσω της διέγερσης της
στοματικής κοιλότητας και των χειλιών και μέσω
της λήψης τροφής
δραστηριότητες- διατροφή, πιπίλισμα, θηλασμός
το στόμα και το πεπτικό σύστημα γίνονται τα μέσα
έκφρασης των συναισθημάτων
Abraham:
πρώιμο στοματικό στάδιο- απομύζηση και
Στοματικό στάδιο
θηλασμός, προαμφιθυμικό στάδιο- το
1ο έτος βρέφος αισθάνεται ότι αντιμετωπίζει δύο
διαφορετικά αντικείμενα, γιατί δεν μπορεί
να ανταπεξέλθει στα αντιφατικά
συναισθήματα που βιώνει για το ίδιο
αντικείμενο
σαδιστικό στοματικό στάδιο- εμφάνιση
αμφιθυμίας, το βρέφος νιώθει συναισθήματα
αγάπης αλλά και εχθρότητας για το
αντικείμενο. Η καλή και η κακή μητέρα
είναι πλέον το ίδιο πρόσωπο.
7
Ερωτογενής ζώνη είναι η πρωκτική περιοχή και
περιλαμβάνει το ορθό, την οπή του ορθού, την έδρα
και τους μυς της λεκάνης
Το παιδί αντλεί ηδονή από την κατακράτηση ή την
αποβολή των κοπράνων του, καθώς και από τα ίδια
τα κόπρανα και την οσμή τους
Το παιδί εκμεταλλεύεται τη διακίνηση κοπράνων
για να εκμαιεύει πρόσθετη ηδονή, που πλέον
Πρωκτικό στάδιο συνδυάζεται πολλές φορές με πόνο
Τέλος 1ου- 3ο έτος Abraham:
πρωκτικός ερωτισμός που συνδέεται με την
κένωση κοπράνων και σαδισμός με την
καταστροφής τους μέσω της απέκκρισης και
πρωκτικός ερωτισμός που συνδέεται με την
κατακράτηση κοπράνων, ενώ ο σαδισμός με
τον κτητικό τους έλεγχο. Τάση του παιδιού
για διατήρηση ενεργητικής ή παθητικής
στάσης απέναντι στη ζωή
Γεννητικό στάδιο Οι μερικές ενορμήσεις των προγεννητικών σταδίων
Φαλλική φάση: ενοποιούνται και οργανώνονται υπό την
πρωτοκαθεδρία των γεννητικών οργάνων, που είναι
3ο-5ο έτος
η κύρια ερωτογόνο ζώνη
Εμφάνιση του οιδιπόδειου συμπλέγματος- το παιδί
επιθυμεί το θάνατο του ομόφυλου γονέα, όπου
βλέπει έναν ερωτικό αντίζηλο, ενώ τρέφει σφοδρή
σεξουαλική επιθυμία για το γονέα του αντίθετου
φύλου. Η στάση των γονέων επηρεάζει την εξέλιξη
του οιδιπόδειου.
Τοτεμισμός- πρώτος κοινωνικο-θρησκευτικός
θεσμός που απαγορεύει την πατροκτονία και την
αιμομιξία
Σεξουαλική περιέργεια των παιδιών, αυνανισμός
των γεννητικών οργάνων και οιδιπόδειες
φαντασιώσεις
Το αγόρι αντιδρά με αμηχανία και αδιαφορία όταν
για πρώτη φορά βλέπει τη γεννητική περιοχή του
κοριτσιού. Αρνείται την έλλειψη, ενώ έπειτα θεωρεί
ότι κάτι αφαιρέθηκε.
Το παιδί βιώνει άγχος ευνουχισμού, που
σηματοδοτεί τη λύση του οιδιπόδειου
συμπλέγματος για το αγόρι. Το άγχος ευνουχισμού
εκφράζεται συμβολικά με την έννοια της απώλειας.
Στο κορίτσι ο ευνουχισμός βιώνεται ως μια τιμωρία
που έχει επιβληθεί και για την οποία αισθάνεται
περισσότερο υπεύθυνη τη μητέρα του. Η
ανακάλυψη της ανατομικής αυτής διαφοράς οδηγεί
το κορίτσι στο φθόνο του πέους. Το κορίτσι
αισθάνεται μνησικακία για τη μητέρα που δεν του
έδωσε αρκετό γάλα για ανάπτυξη του πέους, ντροπή
για το πέος που δεν έχει, υποτίμηση για την
ευνουχισμένη μητέρα, ζήλια για το αγόρι που
κατέχει το πέος. Ως αντιστάθμισμα αναπτύσσει τη
σωματική φιλαρέσκεια.
Παρακμή οιδιπόδειου συμπλέγματος, παρακμή
παιδικής σεξουαλικότητας, εγκαθίδρυση του
Υπερεγώ, εμφάνιση μηχανισμών άμυνας του Εγώ,
μείωση σεξουαλικής δραστηριότητας,
Λανθάνουσα αντικατάσταση των σεξουαλικών ενορμητικών
περίοδος: συναισθημάτων με την αιδώ και την αηδία και
5-7 ετών μέχρι αναζήτηση ηθικών αναζητήσεων.
αρχή εφηβείας Ισχυροποίηση της απώθησης και εγκαθίδρυση της
παιδικής αμνησίας.
Στροφή του ενδιαφέροντος σε άλλους μη
σεξουαλικούς στόχους, όπως σχολικές και
διανοητικές δραστηριότητες.
9
πίεση.
Ενήλικη ζωή και εκλογή ερωτικού αντικειμένου- η σεξουαλική ζωή ξεκινά στη
φαλλική φάση και στην εφηβεία. Στη λανθάνουσα περίοδο εμφανίζεται μια αδράνεια.
Για την επιλογή ερωτικού αντικειμένου απαιτείται η σύζευξη των
τρυφερών και των αισθησιακών συναισθημάτων του άνδρα προς τη
γυναίκα και το αντίστροφο σε ισορροπημένη αναλογία.
Όρος του ζημιωμένου τρίτου: ο άνδρας επιλέγει μια γυναίκα που ανήκει
σε κάποιον άλλο.
Όρος της ζηλοτυπίας: ο άνδρας επιλέγει μια γυναίκα που λόγω της
συμπεριφοράς της προκαλεί ζηλοτυπία.
Το όνειρο:
μελέτη της λειτουργίας των ποικίλων ασυνείδητων διεργασιών
είναι η βασιλική οδός για τις ασυνείδητες εκφάνσεις της ψυχής
είναι ένα σύνθετο ψυχικό φαινόμενο και αποτελείται από το έκδηλο όνειρο –
συνειδητή εμπειρία κατά τη διάρκεια του ύπνου, μορφή μιας οπτικής
παράστασης και είναι συνειδητό- και το λανθάνον περιεχόμενο του ονείρου –
ασυνείδητες σκέψεις και επιθυμίες, όπου το κρυφό νόημα επιχειρείται να
αποκωδικοποιηθεί μέσω της ψυχανάλυσης
Πηγές λανθάνοντος περιεχομένου του ονείρου:
εξωτερικές αισθητήριες διεγέρσεις
εσωτερικές αισθητήριες διεγέρσεις
εσωτερικά οργανικά ερεθίσματα
σκέψεις και ιδέες σχετικά με την καθημερινή ζωή του κοιμώμενου
Χαρακτηριστικά όνειρα:
Όνειρα γυμνότητας
Όνειρα θανάτου αγαπημένων προσώπων
Όνειρα άγχους
Γιατί ξεχνάμε τα όνειρα: οφείλεται στην έλλειψη ενδιαφέροντος που δείχνουμε στα
όνειρα. Ξεχνάμε όνειρα που δεν ήταν έντονα.
11
Μηχανισμοί άμυνας
Απώθηση Απομάκρυνση αναπαραστάσεων από το συνειδητό
Απόδοση επιθυμιών, ενορμήσεων, συναισθημάτων
Προβολή που νιώθει το άτομο σε κάποιον άλλο
Δύο ταυτόχρονες στάσεις του Εγώ απέναντι στην
Διχοτόμηση του Εγώ εξωτερική πραγματικότητα
Αντιθετικές διεργασίες ως αντίδραση στην
Αντιδραστικός απωθημένη επιθυμία- δίνεται έμφαση στο αντίθετο
σχηματισμός συναίσθημα από αυτό που νιώθει το άτομο
Ψυχοπαθολογία
Ενεστώσες νευρώσεις Αγχώδης νεύρωση
Νευρασθένεια
Ψυχονευρώσεις Μεταβιβαστικές
Ναρκισσιστικές
Μεταβίβαση
Θεραπευτική συμμαχία
Απαιτεί χρόνο
Αντίσταση
Λόγια και πράξεις του ασθενούς που δείχνουν ότι αντιστέκεται στους στόχους
της ανάλυσης
Αντιμεταβίβαση
Ερμηνεία
13
Λεκτική παρέμβαση του αναλυτή που βοηθάει τον αναλυόμενο να κατανοήσει
το ασυνείδητο νόημα συμπεριφοράς, σκέψεων, συμπτωμάτων,
φαντασιώσεων, συναισθημάτων και επιθυμιών