Τοιχοποιία-Μέθοδος Πεπερασμένων Στοιχείων-2019 - FTK PDF

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
Σημειώσεις για το μάθημα

Επιφανειακοί Φορείς - Εφαρμογές Πεπερασμένων Στοιχείων
Κόκκινος Τριαντ.
Αθήνα 2019
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Περιεχόμενα .............................................................................................. 2
Περιεχόμενα .............................................................................................. 2
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ......................................................................................... 7
ΤΟΙΧοΠΟΙια ............................................................................................ 7
1.1 ΓΕΝΙΚΑ ....................................................................................... 7
1.2 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΟΙΧΩΝ ............................................................ 8
1.3 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ – ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ....................... 10
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ....................................................................................... 13
ΕΠΙΠΕΔΗ ΕΝΤΑΣΗ – ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΠΙΠΕΔΗ ΕΝΤΑΣΗ .... 13
2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ................................................................................ 13
2.2 ΕΠΙΠΕΔΗ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ .................................................. 14
Κόκκινος Τριαντ.,
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 3
2.3 ΕΠΙΠΕΔΗ ΕΝΤΑΣΗ – ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΠΙΠΕΔΗ

ΕΝΤΑΣΗ .................................................................................... 25
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ....................................................................................... 30
ΠεπερασμΕνα Στοιχεια .......................................................................... 30
3.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ

ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ .............................................................................. 30
3.2 ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΤΩΝ

ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ............................................ 33
3.3 ΜΗΤΡΩΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΜΕ ΤΟ

ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΩΝ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΕΩΝ...................................... 36
3.3.1 Διακεκριμενοποίηση της κατασκευής ................................. 37
3.3.2 Υπολογισμός του μητρώου ακαμψίας του στοιχείου .......... 39
3.3.3 Διαμόρφωση του τελικού συστήματος ακαμψίας ............... 39
3.3.4 Επίλυση του συστήματος ακαμψίας .................................... 40
3.3.5 Υπολογισμός εντατικών και παραμορφωσιακών μεγεθών 41
3.4 ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ................................. 41
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ....................................................................................... 43
ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΠΕΔΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ –

ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΣ .............................................................................. 43
4.1 ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΕΠΙΠΕΔΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ –

ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΚΟΜΒΩΝ .......................... 43
4.1.1 Συναρτήσεις σχήματος......................................................... 44
4.1.2 Μητρώο παραμόρφωσης ..................................................... 49
4.1.3 Μητρώο στιβαρότητας......................................................... 51
ΠΑ.Δ.Α. 2019
4.1.4 Μητρώο τάσεων................................................................... 53

ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΝΝΕΑ ΚΟΜΒΩΝ ................................. 56
4.2.4 Στοιχεία ανωτέρου βαθμού .................................................. 60

ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΟΚΤΩ ΚΟΜΒΩΝ ................................... 61
4.3.3 Τρίγωνο Pascal..................................................................... 63
4.4 ΤΡΙΓΩΝΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΕΠΙΠΕΔΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ –

ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΡΙΩΝ ΚΟΜΒΩΝ ................................... 65
4.4.4 Μητρώο τάσεων................................................................... 72
4.5 ΤΡΙΓΩΝΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΡΙΩΝ ΚΟΜΒΩΝ ΣΕ

ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΕΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ .................................. 73

ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΞΙ ΚΟΜΒΩΝ ........................................ 79
ΠΑ.Δ.Α. 2019
4.6.2 Συναρτήσεις σχήματος με τη χρήση

πολυωνύμων Lagrange ........................................................ 83
4.6.5 Μητρώο τάσεων................................................................... 87
4.7 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΥΠΟΥ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ

ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ .............................................................................. 88
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ....................................................................................... 89
ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΤΩΝ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ

ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ........................................................................................... 89
5.1 ΣΤΑΔΙΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ .................................................... 89
5.2 ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ................................................................ 93
5.3 ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ................................ 95

5.3.1 Έλεγχος συμπεριφοράς των στοιχείων ................................ 96
5.4 ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΤΩΝ ΦΟΡΤΙΩΝ ........................................ 100
5.5 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ................................................ 101
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ..................................................................................... 103
Αριθμητικές εφαρμογεσ...................................................................... 103
6.1 ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΟΣ ΑΝΙΣΟΤΡΟΠΟΣ ΤΟΙΧΟΣ ΜΕ

ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΟ ΘΛΙΠΤΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ ................................. 103
6.2 ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΟΣ ΤΟΙΧΟΣ ΜΕ ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΕΣ

ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΤΗΡΙΞΕΩΝ ΤΟΥ .......................... 110
ΠΑ.Δ.Α. 2019
6.3 ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΡΟΒΟΛΟΥ ΜΕ ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΑ

ΚΑΤΑΝΕΜΗΜΕΝΟ ΦΟΡΤΙΟ ............................................... 112
6.4 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΝΤΟΥ ΠΡΟΒΟΛΟΥ ΩΣ ΔΙΔΙΑΣΤΑΤΟΥ

ΦΟΡΕΑ .................................................................................... 115
6.5 ΕΠΙΛΥΣΗ ΔΙΑΤΜΗΤΙΚΟΥ ΤΟΙΧΟΥ .................................. 120
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .................................................................................. 123
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ
1.1 ΓΕΝΙΚΑ
H τοιχοποιία είναι από τα αρχαιότερα δομικά στοιχεία. Αρχικά ο πηλός

χρησιμοποιήθηκε για τη σύνδεση των λίθων μεταξύ τους (φυσικών ή
τεχνιτών), αλλά και για να κατασκευάζονται τεχνητοί λίθοι και χυτές
τοιχοποιίες. Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν οπτοί πλίνθοι (τούβλα) και
κονιάματα που περιείχαν άσβεστη, ενώ κατά τη νεότερη εποχή με τη
χρήση των τσιμέντων παράχθηκαν ισχυρότερα συνδετικά κονιάματα
λιθοδομών και κατασκευάσαμε και άλλους τεχνητούς λίθους.
Η εφαρμογή του οπλισμένου σκυροδέματος, η προσπάθεια περιο-
ρισμού της βαριάς χειρονακτικής εργασίας, η επιδίωξη συντομεύσεως
γενικά των κατασκευών και τέλος η δυνατότητα παραγωγής τυποποιη-

μένων και ελεγμένης ποιότητας και μορφής τεχνιτών λίθων μείωσαν
σημαντικά το ρόλο των φυσικών λίθων, που άλλοτε ήταν το βασικό
υλικό δομήσεως. Τελευταία με τη νέα τεχνική, που προβλέπει όσο το
δυνατόν ελαφρότερες κατασκευές, αρχίζει να μειώνετε ο ρόλος ακόμη
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ 8
και των συνηθισμένων τεχνικών λίθων και υπάρχει τάση να αντικατα-
σταθούν από αλλά υλικά όπως μέταλλα, γυαλί και σώματα από ειδική
σύνθεση κονιαμάτων.
Με τον ορισμό τοιχοποιία χαρακτηρίζουμε σώματα ισχυρά από

λιθοσώματα φυσικά ή τεχνικά μικρότερων η μεγαλύτερων διαστάσεων,
μορφής περισσότερο ή λιγότερο της κανονικής, από τους οποίους δύνα-
ται να συγκροτηθούν οικοδομικές κατασκευές (τοίχοι) μεγαλύτερης ή
μικρότερης αντοχής στις καταπονήσεις. Ως τοιχοποιία όμως δε χαρακτη-
ρίζουμε μόνο τις κατασκευές τοίχων, αλλά και τα θεμέλια από τοίχους,
τις αψίδες και τους θόλους.
1.2 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΟΙΧΩΝ
Οι τοίχοι διακρίνονται ανάλογα με το σκοπό τους σε:
(α) φέροντες με φορτία,
(β) διαχωριστικούς,
(γ) συνδετικούς,
(δ) σε τοίχους προστασίας (περίφραξης),
(ε) σε τοίχους ειδικών έργων (αντιστήριξης και υποστήριξης).
Οι τοιχοποιίες ανάλογα με τα υλικά που κατασκευάζονται διακρίνονται
σε:
(α) λιθοδομές από φυσικούς λίθους (πέτρες),
(β) λιθοδομές από τεχνητούς λίθους,
ΠΑ.Δ.Α. 2019
(γ) χυτές τοιχοποιίες,
(δ) ειδικές τοιχοποιίες.
Οι τοίχοι από άποψη σκοπού διακρίνονται σε:
(α) φέροντες τοίχους (εξωτερικοί ή εσωτερικοί),
(β) συνδετικούς τοίχους (εξωτερικούς ή εσωτερικούς),
(γ) τοίχους μη φέροντες εξωτερικούς,
(δ) τοίχους μη φέροντες εσωτερικούς (διαχωριστικούς των χώρων),
(ε) τοίχους ελαφρούς (άνευ απαιτήσεως ειδικού φορέα υποστήριξής
τους),
(στ) τοίχους περιμανδρώσεως (στηθαίοι ή άλλοι),
(ζ) τοίχους που προορίζονται για ειδικούς σκοπούς όπως αντιστή-
ριξης, επένδυσης γαιών κ.λπ., δηλαδή περιπτώσεις τεχνικών
έργων.
Μια προσεκτικότερη εξέταση του ζητήματος τα τελευταία χρόνια έδειξε
ότι η ακαταλληλότητα της τοιχοποιίας ως δομικής μεθόδου, λόγω της
κατάρρευσης τους από τους σεισμούς, προήλθε και από άλλους λόγους
όπως:
(α) κακή ποιότητα των υλικών,
(β) κακή ποιότητα του κτίσματος,
(γ) κακή σύλληψη του συνόλου της κατασκευής και έλλειψη σχε-
διασμού
ΠΑ.Δ.Α. 2019
(δ) απουσία συντήρησης των κτηρίων από τοιχοποιία
(ε) η προσθήκη καθ’ ύψος και κατ’ επέκταση χωρίς στοιχειώδη
μελέτη, με αποτέλεσμα τη μεταβολή του στατικού συστήματος
της κατασκευής.
Τέλος, υπάρχουν δυο συστήματα τοιχοποιίας:
(1) Κοίλη τοιχοποιία η οποία αποτελείται από δύο ανεξάρτητες
κατακόρυφες στρώσεις μεταξύ των οποίων σχηματίζεται ένα
συνεχές κενό. Οι επιμέρους τοίχοι που συνιστούν την κοίλη
τοιχοποιία κατασκευάζονται από συμπαγή ή διάτρητα λιθοσώ-
ματα και υπολογίζονται ως ανεξάρτητοι τοίχοι.
• Ο κάθε τοίχος πρέπει να έχει πάχος τουλάχιστον 100 mm.
• Το πλάτος του ενδιάμεσου κενού πρέπει να είναι από 25 έως
100 mm.
• Η σύνδεση των τοίχων γίνετε με μεταλλικούς συνδέσμους.
(2) Συμπαγής τοιχοποιία, η οποία έχει πάχος ίσο με ένα ή περισσό-
τερα λιθοσώματα, συμπαγή ή διάτρητα. Εδώ κατατάσσεται και η
κοίλη τοιχοποιία, στην περίπτωση κατά την οποία το κενό
γεμίζει με κονίαμα.
1.3 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ – ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
Η τοιχοποιία παρουσιάζει τόσο πλεονεκτήματα όσο και μειονεκτήματα.

Στα πλεονεκτήματα μπορούν να συμπεριληφθούν τα κάτωθι:
ΠΑ.Δ.Α. 2019
• Χαμηλότερο κόστος συγκριτικά με τις κατασκευές από οπλισμένο
σκυρόδεμα.
• Ευκολότερη προστασία έναντι πυρκαγιάς, θερμοκρασίας και ήχου
με τη χρήση των κατάλληλων λιθοσωμάτων.
• Ταχύτητα και ευκολία στην κατασκευή, το οποίο έχει σημασία για
την κατασκευή στην ύπαιθρο όπου δεν υπάρχουν οι κατάλληλοι
τεχνίτες και ο ανάλογος εξοπλισμός, ενώ η παρουσία του μηχανι-
κού για επίβλεψη είναι συνήθως σπάνια. Υπό αυτές τις συνθήκες,
μια κατασκευή από οπλισμένο σκυρόδεμα θα παρουσίαζε μεγάλες
κατασκευαστικές δυσκολίες, όπως είναι η σωστή διαμόρφωση

κόμβων, που απαιτεί ειδικευμένο προσωπικό και δύσκολη τεχνική.
• Βασικό πλεονέκτημα των κτηρίων από τοιχοποιία πρέπει να θεω-
ρηθεί και η αισθητική τους γιατί τα κτήρια αυτά δένουν άμεσα με
το περιβάλλον του τόπου μας.
• Δεν πρέπει να παραλειφθεί και η μεγάλη ανθεκτικότητα της τοιχο-
ποιίας στο πέρασμα του χρόνου.
Ανάμεσα στα μειονεκτήματα της τοιχοποιίας θα μπορούσαν να αναφερ-
θούν τα εξής:
• Η ψαθυρή φύση της (που μπορεί να αρθεί εν μέρη με τη χρήση
διαζωμάτων και οπλισμού).
• Η σημαντική μείωση της αντοχής με την ανακύκληση και η μικρή
πλαστικότητα.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
• Οι μικρότερες τιμές της θλιπτικής αντοχής, συγκριτικά με τις θλι-
πτικές αντοχές του οπλισμένου σκυροδέματος.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΕΠΙΠΕΔΗ ΕΝΤΑΣΗ –
ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΠΙΠΕΔΗ
ΕΝΤΑΣΗ
2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το γενικό πρόβλημα της ελαστικότητας παρουσιάζει ιδιαίτερα μεγάλες
δυσκολίες. Έτσι, αναγκαζόμαστε να καταφεύγουμε είτε σε κάποιες

προσεγγιστικές θεωρίες, είτε σε κάποιες αναγωγές σε προβλήματα που η
λύση τους είναι ευκολότερη.
Τέτοιες προσεγγιστικές θεωρίες είναι οι θεωρίες πλακών και

κελυφών, που αποτελούν αντικείμενο ενός ξεχωριστού κλάδου της
Μηχανικής των Παραμορφωσίμων σωμάτων. Ακραία, ίσως, μορφή
προσεγγιστικής θεωρίας αποτελεί και η Αντοχή των Υλικών, με
προβλήματα όπως αυτά της κάμψης ή στρέψης δοκών.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΕΠΙΠΕΔΗ ΕΝΤΑΣΗ – ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΠΙΠΕΔΗ ΕΝΤΑΣΗ 14
Πέρα όμως απ’ αυτές τις προσεγγιστικές θεωρίες που αφορούν
ειδικές κατηγορίες σωμάτων, υπάρχουν προβλήματα που η λύση τους
είναι ευκολότερη. Τέτοια προβλήματα είναι τα επίπεδα προβλήματα,
δηλαδή τα προβλήματα όπου σε όλη την κατασκευή επικρατεί κατά-

σταση επίπεδης παραμόρφωσης ή κατάσταση επίπεδης έντασης.
Πολλές φορές στην πράξη δεν εξασφαλίζονται απολύτως οι συνθήκες,
ώστε να ισχύει αυτή η επιπεδότητα. Όμως πολλά πρακτικά προβλήματα
μπορούν να αναχθούν σε κάποιο επίπεδο πρόβλημα, χωρίς να επηρε-
ασθεί η ακρίβεια της λύσης.
2.2 ΕΠΙΠΕΔΗ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ
Επίπεδη παραμόρφωση έχουμε, όταν το διάνυσμα της μετατόπισης σε

κάθε σημείο του σώματος είναι παράλληλο προς ένα επίπεδο, παραδείγ-
ματος χάριν το Oxy και επιπλέον το διάνυσμα είναι ανεξάρτητο από την
τρίτη διεύθυνση, δηλαδή την z . Αυτό σημαίνει ότι οι μετατοπίσεις σ’
όλο το σώμα είναι
u  u(x , y ) , v  v(x , y ) , w 0 (2.1)
Εισάγοντας τις σχέσεις (2.1) στις σχέσεις
1 1  ui u j 
ij  (nij  n ji )     (2.2)
2 2  x j x i 
υπολογίζουμε τις συνιστώσες του τανυστή των τροπών
u v 1  u  
xx  , yy  , xy     (2.3)
x y 2  y x 
ΠΑ.Δ.Α. 2019
οι οποίες, γενικά, είναι διάφορες του μηδενός, και τις υπόλοιπες συνι-
στώσες που είναι μηδενικές
zz  zy  zx  0 (2.4)
Από τις σχέσεις (2.1) και (2.4) βλέπουμε ότι, οι μετατοπίσεις και
οι τροπές λαμβάνουν χώρα μόνο σε διευθύνσεις παράλληλες προς το
επίπεδο Oxy και έχουν την ίδια τιμή σε κάθε τομή παράλληλη προς το
επίπεδο αυτό. Όταν εμφανίζεται μία τέτοια παραμορφωσιακή κατά-

σταση λέμε ότι έχουμε επίπεδη παραμόρφωση και το επίπεδο Oxy
είναι το επίπεδο της επίπεδης παραμόρφωσης.
Μια τέτοια κατάσταση εμφανίζεται σ’ ένα πρισματικό σώμα, που

εκτείνεται στο άπειρο και που φορτίζεται με επιφανειακές δυνάμεις t ,
που είναι κάθετες προς το διαμήκη άξονα z και είναι ομοιόμορφα
διανεμημένες κατά μήκος του πρίσματος. Επομένως, αποδεκτές είναι

μόνο οι κατανομές επιφανειακών τάσεων με συνιστώσες κατά τους x
και y , που είναι τυχαίες συναρτήσεις μόνο των x και y . Ακόμα υποθέ-
τουμε ότι δεν υπάρχουν μαζικές δυνάμεις. Σε μια τέτοια περίπτωση κάθε
τομή α-α κάθετη στο διαμήκη άξονα z αποτελεί επίπεδο συμμετρίας της
κατασκευής που τη χωρίζει σε δύο τμήματα. Το τμήμα Ι, αριστερά και
το τμήμα ΙΙ, δεξιά. Αν λοιπόν υποθέσουμε ότι η διατομή στο τμήμα Ι
κινείται, για παράδειγμα προς τα δεξιά (δηλαδή w  0 ), τότε η διατομή
στο τμήμα ΙΙ, λόγω της συμμετρίας, θα έπρεπε να κινηθεί προς τα αρι-
στερά (δηλαδή w  0 ). Άρα, υπάρχει ένα ασυμβίβαστο, οπότε w  0 .
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Ακόμα, οι μετατοπίσεις λόγω συμμετρίας, θα έχουν την ίδια τιμή σε
κάθε τομή κάθετη στον άξονα z .
Βέβαια αυτό αποτελεί μια εντελώς ιδεατή περίπτωση. Παρόμοια
όμως κατάσταση συναντάμε σε ιδιαίτερα επιμήκεις κατασκευές (Σχήμα
2.1) όπου οι ακραίες διατομές (κάθετες στον άξονα z ) είναι ακλόνητες
κατά τη διεύθυνση z .
Σχήμα 2.1 Επιμήκης κατασκευή με ακλόνητες ακραίες διατομές
Τέτοιες κατασκευές είναι για παράδειγμα τα φράγματα (Σχήμα
2.2α), οι τοίχοι αντιστήριξης (Σχήμα 2.2β), οι επιμήκεις πλάκες (Σχήμα
2.2γ), οι επιμήκεις θόλοι (Σχήμα 2.2δ), κ.λπ.

ΠΑ.Δ.Α. 2019
Σχήμα 2.2 Ιδιαίτερα επιμήκεις κατασκευές: (α) φράγμα, (β) τοίχος

αντιστήριξης, (γ) πλάκα και (δ) θόλος
Από μια κατασκευή σαν τις προηγούμενες (με μήκος 2h ), ας
απομονώσουμε μια φέτα με πολύ μικρό πάχος dz κάνοντας τομές
παράλληλες προς το επίπεδο Oxy . Αν η φέτα αυτή είναι στη μέση της
κατασκευής, λόγω της συμμετρίας, θα έχει μηδενική μετατόπιση w
καθώς και μηδενικές τροπές zx , zy , zz σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν
προηγουμένως.
Είναι σαφές, βέβαια, ότι η διακύμανση των τροπών γίνεται ομαλά.
Άρα, η πολύ μικρή τιμή των τροπών διατηρείται σε μια μεγάλη περιοχή
ΠΑ.Δ.Α. 2019
γύρω από τη μέση της κατασκευής. Είναι λοιπόν αποδεκτό ότι, το
μεσαίο τμήμα σε επιμήκεις κατασκευές βρίσκεται σε κατάσταση επίπε-
δης τροπής, ασχέτως των συνθηκών στις ακραίες διατομές ( z  h ).
Από την άλλη πλευρά, αν η φέτα δεν βρίσκεται στην κεντρική
περιοχή τότε πρέπει να δεχτούμε την ύπαρξη τροπών zx , zy και zz .
Αν τώρα οι ακραίες διατομές ( z  h ) στηρίζονται ακλόνητα κατά τον
άξονα z (δηλαδή w  0 για z  h ), έπεται ότι θα είναι και zz  0
(για z  h ). Επειδή όμως, στην κεντρική περιοχή και στην ακραία
περιοχή έχουμε zz  0 , τότε και στην υπόλοιπη κατασκευή θα έχουμε
zz  0 . Ακόμα, επειδή οι ακραίες διατομές παραμένουν επίπεδες (αφού

εμποδίζονται να παραμορφωθούν), έχουμε zx  zy  0 . Συνεπώς, με
την ίδια λογική zx  0 και zy  0 σε όλη την κατασκευή.
Για να μπορέσει να διατηρηθεί η τροπή zz μηδενική, πρέπει να

επενεργεί κάποια δύναμη zz . Πραγματικά, αν θεωρήσουμε ένα ισό-
τροπο υλικό και στις καταστατικές εξισώσεις πάρουμε zz  0 , βρί-
σκουμε:
1 1 3 

xx   xx    yy  zz    xx   

E E E 





yy 
1
          1   yy  3  


E 
yy zz xx
E E 


 (2.5)


1 1 3 
zz   zz    xx  yy    zz   

E E E 





1 1 1 
xy  xy , yz  yz , zx  zx 

E E E 

ΠΑ.Δ.Α. 2019
zz    xx  yy   0 (2.6)
zz    xx  yy  (2.7)
xx  yy  zz

όπου στις ανωτέρω εξισώσεις ετέθη   .
3
Λαμβάνοντας υπόψη την παραπάνω τιμή της zz καθώς και τις
εξισώσεις (2.5), προκύπτει
1   2    
xx  
 xx   yy 

E  1  


1   2    
yy   yy  xx   (2.8)
E  1  


1 
xy  xy 
E 
Οι τελευταίες σχέσεις μπορούν να γραφούν και ως
1 

xx 
E
 xx   yy  






1 


yy 
E
 yy   xx  

(2.9)




1 1 

xy  xy  xy 

E 2 


όπου εισήχθησαν οι νέες ελαστικές σταθερές
E  E
E  ,   , 2  (2.10)
1  2 1 1
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Οι σχέσεις (2.9) είναι ανάλογες με τις (2.5) της τρισδιάστατης
παραμορφωσιακής κατάστασης και είναι εκφράσεις των ανηγμένων
παραμορφώσεων συναρτήσει των τάσεων. Οι αντίστροφες σχέσεις των
τάσεων συναρτήσει των παραμορφώσεων μπορούν να εξαχθούν χρησι-

μοποιώντας τη γενική μορφή των εκφράσεων στις τρεις διαστάσεις, οι
οποίες είναι
E 
xx    1    xx    yy  zz   
 1    1  2   


E 
yy    1    yy    zz  xx   
 1    1  2    
 (2.11)


E   1    zz    xx  yy   
zz  
 1    1  2   



E E E 
xy  xy , yz  yz , zx  zx 
1 1 1 
E E 
xx  xx   
1     1    1  2  



E E
yy  yy    (2.12)
1     1    1  2  


E E 
zz  zz   
1     1    1  2  
όπου
ΠΑ.Δ.Α. 2019
E
11  22   33   11  22  33 
1  2
E
  (2.13)
1  2
όπου στις ανωτέρω εξισώσεις  είναι η ανοιγμένη διόγκωση
  xx  yy  zz
Αξιοποιώντας την παραδοχή zz  0 στις εξισώσεις (2.11), αυτές

θα πάρουν τη μορφή
E 
  1    xx   yy 
xx  
 1    1  2   



yy 
E   1    yy   xx  
 
 1    1  2   
 (2.14)

E 
zz   xx  yy  
 1    1  2  


E 
xy  xy , yz  0, zx  0 
1 
όπου
  xx  yy (2.15)
Χρησιμοποιώντας τις σταθερές του Lame,
E E
 και 
 1    1  2  2 1   
οι γενικές εκφράσεις των τάσεων γράφονται
ΠΑ.Δ.Α. 2019
xx  2xx    xx  yy  







yy  2yy    xx  yy  




 (2.16)


zz  2zz    xx  yy  






xy  2xy , yz  2yz , zx  2zx 


και για το πρόβλημα της επίπεδης παραμόρφωσης γίνονται
xx  2xx    xx  yy  







yy  2yy    xx  yy  




 (2.17)


zz    xx  yy  





xy  2xy , yz  0, zx 0 



Εφόσον οι παραμορφώσεις είναι συναρτήσεις μόνο των x και y
συμπεραίνουμε, ότι και οι τάσεις είναι συναρτήσεις αυτών. Με βάση τα

παραπάνω θα υπάρχουν μόνο δύο σχέσεις ισορροπίας
xx  

 xy  Fx  0  
x y 


 (2.18)
xy yy 

  Fy  0 

x y 


και μόνο μια εξίσωση συμβιβαστού των τρόπων
 2xx  2yy  2xy

 2 (2.19)
y 2 x 2 x y
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Εξυπακούεται λοιπόν ότι, μόνο μια από τις εξισώσεις Beltrami-
Michell θα είναι ανεξάρτητη
2(  )  Fx F 
2  xx  yy      y  (2.20)
  2  x y 
Επίσης οι συνοριακές συνθήκες για το πρώτο θεμελιώδες
πρόβλημα θα είναι:
tx  xx n x  xyny 

 (2.21)
ty  xyn x  yyny 

στην παράπλευρη επιφάνεια του πρισματικού σώματος.
Επομένως, στην επίπεδη παραμορφωσιακή κατάσταση χωρίς
μαζικές δυνάμεις το πρόβλημα του προσδιορισμού της έντασης ( xx ,
xy , yy ) ανάγεται σ’ ένα διδιάστατο πρόβλημα. Δηλαδή στην επίλυση

των σχέσεων (2.18) και (2.20) με οριακές συνθήκες τις (2.21) που πάλι
εκφράζονται στο επίπεδο Oxy .
Συμπεραίνουμε λοιπόν, ότι με την αναγωγή ενός γενικού προβλή-

ματος ελαστικότητας σε ένα πρόβλημα επίπεδης παραμορφωσιακής
κατάστασης, το πρόβλημα της ελαστικότητας απλοποιείται.
Πριν κλείσουμε την παράγραφο ας δούμε, πως μπορούμε να

αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα όταν οι βάσεις του πρίσματος είναι ελεύ-
θερες. Τότε η συνθήκη zz  0 ή η ισοδύναμη της zz    xx  yy 
δεν ικανοποιείται. Γι’ αυτό θεωρούμε το πρόβλημα σαν επαλληλία
ΠΑ.Δ.Α. 2019
(1) μιας επίπεδης παραμορφωσιακής κατάστασης (οπότε στις βάσεις
αναπτύσσονται παράσιτες τάσεις (zz ) και
(2) μιας φόρτισης των δύο βάσεων με τάσεις zz (αντίθετες από
τις παράσιτες). Το τελευταίο πρόβλημα μπορεί να απλοποιηθεί

αν λάβουμε υπόψη την αρχή του Saint Venant. Πραγματικά,
μπορεί να φορτισθεί η πρισματική κατασκευή με μια αξονική
δύναμη
Nz  A zz dxdy (2.22)
που δρα στο κέντρο βάρους της διατομής εμβαδού A και με
ροπές


Mx  A yzz dxdy



 (2.23)

M y   x zz dxdy 

A 

Τα φορτία αυτά N z , M x , M y είναι στατικά ισοδύναμα με την zz
οπότε βέβαια το εντατικό και παραμορφωσιακό πεδίο θα είναι
διαφορετικό από το αρχικό μόνο σε μια ζώνη κοντά στις δύο βάσεις του
πρίσματος. Όσον αφορά τις φορτίσεις (2.22) και (2.23), αυτές μπορούν
να αντιμετωπισθούν με τη θεωρία κάμψης των δοκών. Πραγματικά, το
σώμα μπορεί να θεωρηθεί δοκός που φορτίζεται με ένα αξονικό φορτίο

και ροπές κάμψης.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
2.3 ΕΠΙΠΕΔΗ ΕΝΤΑΣΗ –

ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΠΙΠΕΔΗ ΕΝΤΑΣΗ
Ο αριθμός των αγνώστων περιορίζεται και στην περίπτωση της επίπεδης
έντασης. Επίπεδη ένταση εμφανίζεται, όταν υπάρχει ένα προνομιακό
σύστημα συντεταγμένων ως προς το οποίο σε κάθε σημείο του σώματος
ισχύει
xz  yz  zz  0 (2.24)
Από την παραπάνω σχέση και το νόμο του Hooke (2.11)
συνεπάγεται
zz  0
E   1    zz    xx  yy  
   (2.25)
 1    1  2 

zz    xx  yy  (2.26)
1   
Οπότε οι υπόλοιπες σχέσεις τάσεων-τρόπων γράφονται
E 

xx       

 
xx yy
1   2 







E 
yy        (2.27)
1   
yy xx
2 







E 
xy  xy 
1 


ΠΑ.Δ.Α. 2019
Αντίστοιχα, οι σχέσεις τρόπων-τάσεων γράφονται
1 

xx   xx  yy  


E 




1 
yy   yy  xx  


E 

 (2.28)


 
zz    xx  yy  

E 





1
xy  xy , xz  0, yz 0 


E 

Παρατηρούμε εδώ ότι ο τανυστής των τάσεων είναι επίπεδος, οπότε και
στην περίπτωση αυτή ισχύουν οι διδιάστατες εξισώσεις ισορροπίας που
γράψαμε στην επίπεδη παραμόρφωση (σχέσεις 2.18).
Όμως το πρόβλημα δεν έγινε πραγματικά διδιάστατο, γιατί οι
τάσεις και οι τροπές εξακολουθούν να είναι συναρτήσεις του z , αυτό
φαίνεται από τη σχέση zz  w / z  0 .
Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος ο L.N.G. Filon
πρότεινε μια ιδέα που επιτρέπει την αναγωγή του προβλήματος σ’ ένα
διδιάστατο. Η ιδέα του έχει εφαρμογή σε σώματα πρισματικά, όπως
στην επίπεδη παραμόρφωση, με φόρτιση κάθετη πάλι στις γενέτειρες
(αλλά όχι αναγκαστικά ομοιόμορφη κατά τη διεύθυνση z ) και ύψος 2h
πολύ μικρό (Σχήμα 2.3). Ακόμα στην περίπτωση αυτή οι βάσεις πρέπει
να είναι εντελώς αφόρτιστες. Δηλαδή,
zz  0, xz  0, yz  0 για z  h (2.29)
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Σχήμα 2.3 Πρισματικό σώμα μικρού ύψους 2h
Σε τέτοια λεπτή κατασκευή, οι τάσεις και οι τροπές δεν θα έχουν

μεγάλη διακύμανση κατά το πάχος. Η ιδέα λοιπόν του Filon ήταν να
υπολογίζει τις μέσες τάσεις ij και μετατοπίσεις ui αντί για την
πραγματική κατανομή ij και ui . Δηλαδή, αν υποθέσουμε ότι το
επίπεδο Oxy είναι στο μέσο του πρίσματος, θα έχουμε
h h
1 1
2h h 2h h
ij  ij dz , ui  ui dz ( i, j  x , y, z ) (2.30)
Υποθέτουμε τώρα ότι η κατανομή των τάσεων tx και ty στις
γενέτειρες είναι συμμετρική ως προς το μέσο επίπεδο Oxy (Σχήμα
2.4α). Σε μια τομή ΒΒ' κάθετη στο επίπεδο Oxy θα αναπτυχθούν
διατμητικές τάσεις  , που πρέπει να είναι αντισυμμετρικές. Οπότε το
ολοκλήρωμά τους κατά το πάχος θα είναι μηδέν και η μέση τιμή  θα
είναι μηδέν. Άρα, μηδέν θα είναι και οι συνιστώσες της  δηλαδή οι xz
και yz . Αν εφαρμόσουμε την τρίτη από τις εξισώσεις ισορροπίας στα
σύνορα z  h και λάβουμε υπόψη τις (2.3.6) βρίσκουμε ότι
zz
0 (2.31)
z z h
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Σχήμα 2.4 Κατανομές τάσεων κατά το πάχος

λεπτού πρισματικού σώματος
Έπεται λοιπόν, ότι η xz θα έχει την κατανομή που φαίνεται στο σχήμα
(2.4β). Οπότε η μέση τάση
h
1
(2.32)
2h h
zz  zz dz
θα είναι αμελητέα και δικαιολογημένα λοιπόν παίρνουμε zz  0 .
Αποδείχθηκε λοιπόν ότι, σε μια λεπτή κατασκευή που φορτίζεται κατά
το πάχος της με συμμετρικά φορτία έχουμε
xz  0 , yz  0 , zz  0 (2.33)
Δηλαδή έχουμε μια γενικευμένη επίπεδη ένταση.
Για τη γενικευμένη επίπεδη ένταση ισχύουν οι ίδιες εξισώσεις που
ισχύουν για την επίπεδη ένταση, σχέσεις (2.18) και (2.28), με αντικατά-
σταση των μεγεθών με τα μέσα μεγέθη.
Το πλεονέκτημα εδώ είναι ότι οι μέσες τάσεις, οι μέσες τροπές και
οι μέσες μετατοπίσεις δεν είναι πια συναρτήσεις του z . Αν εξετάσουμε
το πρώτο θεμελιώδες πρόβλημα, βλέπουμε ότι εξακολουθούν να
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ισχύουν οι σχέσεις (2.21), όπου όμως πρέπει να αντικατασταθούν τα
μεγέθη ti και ij με τα ti και ij , αντίστοιχα. Η ίδια κατάσταση ισχύει
και για τα άλλα θεμελιώδη προβλήματα.
Παρατηρούμε λοιπόν, μια συσχέτιση των εξισώσεων που διέπουν
την επίπεδη παραμόρφωση και την επίπεδη ένταση .Είναι λοιπόν δυνατό
να αντιμετωπιστούν από μαθηματική άποψη με ενιαίο τρόπο, να
αναχθούν δηλαδή στη λύση ενός γενικού επίπεδου προβλήματος της

ελαστικότητας.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
3.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΜΕΘΟΔΟΥ

ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
Το τέλος του 19ου αιώνα βρήκε τη μαθηματική θεωρία της ελαστικό-
τητας πλήρως θεμελιωμένη. Όμως τα προβλήματα στα οποία αυτή
μπορούσε να δώσει αναλυτική λύση ήταν ελάχιστα. Έτσι στις αρχές του
20ου αιώνα το βάρος έπεσε στις προσεγγιστικές μεθόδους. Όμως και
αυτές δεν μπορούσαν να δώσουν απάντηση στα σύνθετα προβλήματα
λόγω της έλλειψης υπολογιστικών δυνατοτήτων. Την ίδια εποχή οι
ερευνητές έστρεψαν την προσοχή τους σε κατασκευές που η μορφή τους
διευκόλυνε την απλοποίηση του γενικού προβλήματος της ελαστικό-
τητας. Μια τέτοια κατασκευή, που έχει και πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για
τον κατασκευαστή μηχανικό είναι οι ραβδωτές κατασκευές.
Οι ερευνητές στον τομέα αυτόν κατόρθωσαν να βρουν τις σχέσεις
εκείνες που συνδέουν τις γενικευμένες μετατοπίσεις στα άκρα των ράβ-
δων με τις αντίστοιχες δυνάμεις στα σημεία αυτά. Η ισορροπία των
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ 31
δυνάμεων που επενεργούν στους κόμβους και η συμβιβαστότητα των
μετατοπίσεων δίνουν ένα σύστημα εξισώσεων που η επίλυσή του παρέ-
χει τη λύση στο πρόβλημα των ραβδωτών κατασκευών.
Το 1941 ο Hrenikoff είχε παρουσιάσει μια πρόδρομη διατύπωση

της μεθόδου με την αντικατάσταση ενός επίπεδου ελαστικού μέσου με
ένα σύνολο ράβδων και δοκών. Η ιδέα της αντικατάστασης μιας συνε-
χούς συνάρτησης με συναρτήσεις κατά διαστήματα συνεχείς μπορεί να
αναζητηθεί στην εργασία του Courant το 1943, όπου χρησιμοποιήθηκε
ένα σύνολο στοιχείων και η αρχή της ελάχιστης τιμής της συνολικής
δυναμικής ενέργειας για να μελετηθεί ένα πρόβλημα στρέψεως κατά St.
Venant. Όμως η διατύπωση της μεθόδου των πεπερασμένων στοιχείων
έμελλε να γίνει λίγο καιρό αργότερα.
Το 1944 ο Ιωάννης Αργύρης, ο οποίος εργαζόταν ως ερευνητής

στο Royal Aeronautical Society της Βρετανίας, καταπιάστηκε με το πρό-
βλημα αυτό καθώς όλες οι γνωστές μέθοδοι αναλύσεως αδυνατούσαν να
προσομοιώσουν με αξιοπιστία την κεκλιμένη γεωμετρία των πτερύγων.
Μετά από εξαντλητική διανοητική προσπάθεια, επινόησε τη χρήση των
τριγωνικών στοιχείων και πραγματοποίησε την πρώτη εφαρμογή στους
ηλεκτρομηχανικούς υπολογιστές της εποχής με μέγιστη ικανότητα χειρι-
σμού αλγεβρικών συστημάτων μέχρι 64 αγνώστους. Αυτή ήταν η στιγμή
της γέννησης της μεθόδου των πεπερασμένων στοιχείων. Δώδεκα χρόνια
αργότερα θα ακολουθήσει η συμβολή από την άλλη πλευρά του

Ατλαντικού με την εργασία των Turner, Clough, Martin και Topp.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Η μέθοδος των πεπερασμένων στοιχείων στην τυπική της διατύ-
πωση παρουσιάζεται το 1960 σε μία μονογραφία των Αργύρη και
Kelsey και στην εργασία του Clough. Από την εποχή εκείνη και μετά, η
ανάπτυξη της μεθόδου και η χρησιμοποίησή της για την επίλυση πρακτι-
κών προβλημάτων του μηχανικού, συμβαδίζει με την τεχνολογία των
ηλεκτρονικών υπολογιστών. Κι αυτό γιατί με τη μέθοδο των πεπερασμέ-
νων στοιχείων καταλήγουμε σε ένα σύστημα αλγεβρικών εξισώσεων
που το πλήθος του ταυτίζεται με το πλήθος των βαθμών ελευθερίας του
προβλήματος και το οποίο μπορεί να επιλυθεί μόνο με τη βοήθεια Η/Υ.
Η εξέλιξη των Η/Υ με τις ολοένα μεγαλύτερες δυνατότητες διαχείρισης

μεγάλου όγκου δεδομένων, αλλά και με την αύξηση ταχύτητας εκτελέ-
σεως των αριθμητικών πράξεων, κατέστησε εφικτή την επίλυση με τη
μέθοδο των πεπερασμένων στοιχείων σύνθετων προβλημάτων του μηχα-
νικού, τα οποία θεωρούνταν απροσπέλαστα πριν μερικά χρόνια. Η
μέθοδος των πεπερασμένων στοιχείων αν και επινοήθηκε και εφαρμό-
στηκε για την στατική ανάλυση φορέων, έχει καθολικότερη εφαρμογή

σε μια ευρύτερη κατηγορία προβλημάτων του μηχανικού όπως για
παράδειγμα στη ρευστομηχανική, στη μεταφορά θερμότητας, στην
ακουστική, στον ηλεκτρομαγνητισμό, στην εμβιομηχανική, κ.λπ.
Από το 1960 έως τις μέρες μας, η βιβλιογραφία στην επιστημο-
νική περιοχή των πεπερασμένων στοιχείων έχει αυξηθεί με γεωμετρική
πρόοδο. Αξίζει να αναφερθεί ότι υπάρχει μία πλειάδα έγκυρων διεθνών
περιοδικών, στα οποία δημοσιεύονται επιστημονικά άρθρα με αποκλει-
στικό αντικείμενο τη θεωρία και τις εφαρμογές αυτής της μεθόδου.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Τα πεπερασμένα στοιχεία, αποτελούν επέκταση της μητρωικής
ανάλυσης των κατασκευών στις μη ραβδωτές, δηλαδή στις ολόσωμες
κατασκευές.
3.2 ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ

ΤΩΝ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
Η μέθοδος των πεπερασμένων στοιχείων, μπορεί να θεωρηθεί ως μία
ειδική διατύπωση των μεθόδων Rayleigh-Ritz και σταθμικών υπολοί-
πων, η οποία όμως πλεονεκτεί σαφώς ως προς τις αρχικές διατυπώσεις
των μεθόδων αυτών λόγω της μεγαλύτερης ευκολίας με την οποία

αντιμετωπίζει πολύπλοκες γεωμετρίες και του ευχερέστερου προγραμ-
ματισμού της στον ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Η θεμελιώδης αρχή της μεθόδου των πεπερασμένων στοιχείων
βασίζεται στην αντικατάσταση του γεωμετρικά σύνθετου πεδίου του
προβλήματος με ένα σύνολο απλών υποπεδίων τα οποία ονομάζονται
πεπερασμένα στοιχεία. Έτσι, η προσομοίωση του διώροφου πλαισίου του
Σχήματος 3.1, το οποίο αποτελείται από δύο πλάκες, δύο τοιχεία,
τέσσερα υποστρώματα και οκτώ δοκούς, μπορεί να πραγματοποιηθεί με
έναν αριθμό πεπερασμένων στοιχείων πλάκας και τοιχίου για διακριτο-

ποίηση των πλακών και των τοιχίων, αντίστοιχα, ένα αριθμό πεπερα-
σμένων στοιχείων δοκού-στύλου για τα υποστυλώματα του κτιρίου.
Η άλγεβρα των μητρώων (γραμμική άλγεβρα) έδωσε τα απαραί-
τητα εργαλεία για τον αποτελεσματικό χειρισμό και την οργάνωση του
τεράστιου αριθμού δεδομένων. Όσον αφορά τη στατική των κατα-
ΠΑ.Δ.Α. 2019
σκευών, δεν χρειάστηκε η ανακάλυψη νέων αρχών, απλά η οργάνωση
της διαδικασίας επίλυσης με τη βοήθεια της γραμμικής άλγεβρας. Η νέα
μέθοδος αποτέλεσε αυτό που ονομάζουμε μητρωική ανάλυση των
κατασκευών.
Σχήμα 3.1 Προσομοίωση διωρόφου κατασκευής

με πεπερασμένα στοιχεία
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Η διαδικασία της επίλυσης ραβδωτών φορέων με τη βοήθεια της
μητρωικής ανάλυσης των κατασκευών μπορεί να γίνει ουσιαστικά με
δύο μοντέλα:
(1) Το μοντέλο των μετατοπίσεων (ή ακαμψίας ή ισορροπίας), και
(2) Το μοντέλο των δυνάμεων (ή ευκαμψίας ή συμβατότητας).
Στο μοντέλο των μετατοπίσεων, οι γενικευμένες δυνάμεις που δρουν
στα άκρα κάθε ράβδου μέλους της κατασκευής συνδέονται με τις
μετατοπίσεις με τη βοήθεια του μητρώου δυσκαμψίας [k e ] της ράβδου
(e). Η ισορροπία αυτών των δυνάμεων σε κάθε κόμβο δίνει το τελικό
γραμμικό σύστημα, όπου άγνωστες είναι οι μετατοπίσεις των κόμβων
και το δεύτερο μέλος του συστήματος είναι οι εφαρμοσμένες δυνάμεις.
Το μητρώο των συντελεστών των αγνώστων (μετατοπίσεων) είναι το
μητρώο δυσκαμψίας [K ] της κατασκευής που αποτελεί σύνθεση των
επιμέρους ακαμψιών [k e ] .
Την αντίθετη πορεία εφαρμόζουμε στο μοντέλο των δυνάμεων.
Εκφράζουμε τις μετατοπίσεις στα άκρα των ράβδων συναρτήσει των
γενικευμένων δυνάμεων που δρουν στα άκρα των ράβδων με τη βοήθεια
του μητρώου ευκαμψίας [ f e ] της ράβδου (e). Οι εξισώσεις ισορροπίας
των κόμβων μας επιτρέπουν να εκφράσουμε τις περισσότερες από τις

επικόμβιες δυνάμεις συναρτήσει μερικών από αυτές που αποτελούν τις
υπερστατικές δυνάμεις του προβλήματος. Η συμβιβαστότητα των
μετατοπίσεων των άκρων των ράβδων που συντρέχουν σε κάθε κόμβο
μας δίνει το τελικό γραμμικό σύστημα εξισώσεων, όπου άγνωστες είναι
ΠΑ.Δ.Α. 2019
οι υπερστατικές δυνάμεις. Το μητρώο των συντελεστών των αγνώστων
είναι το μητρώο ευκαμψίας [F ] της κατασκευής.
Πιο δημοφιλές από τα δύο αυτά μοντέλα είναι το μοντέλο των
μετατοπίσεων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το μοντέλο των μετατο-
πίσεων είναι πιο απλό και προσφέρεται καλύτερα για μια αυτόματη
εφαρμογή μέσω ενός γενικού προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Όπως θα δούμε πιο κάτω, η μητρωική ανάλυση των κατασκευών και η

μέθοδος των πεπερασμένων στοιχείων έχουν μιαν αντιστοιχία. Έτσι το
μοντέλο των μετατοπίσεων στα πεπερασμένα στοιχεία είναι πάλι πιο
δημοφιλές από το μοντέλο δυνάμεων (ή το μικτό μοντέλο). Γι’ αυτό θα

περιοριστούμε στην περιγραφή του μοντέλου των μετατοπίσεων. Για να
γίνει κατανοητή η σύνδεση, στην επόμενη παράγραφο περιλαμβάνουμε
κάποια σύντομα στοιχεία της μητρωικής ανάλυσης των κατασκευών
μέσω του μοντέλου των μετατοπίσεων.
3.3 ΜΗΤΡΩΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ

ΜΕ ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΩΝ ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΕΩΝ
Η διαδικασία της μητρωικής ανάλυσης των κατασκευών με το μοντέλο
των μετατοπίσεων μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελείται κυρίως από πέντε
βήματα. Τα ίδια περίπου βήματα θα εφαρμόσουμε και στη μέθοδο των
πεπερασμένων στοιχείων (μοντέλο μετατοπίσεων). Έτσι, η περιγραφή
των βημάτων αυτών έχει ιδιαίτερη σημασία και αυτά παρουσιάζονται
στη συνέχεια.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
3.3.1 Διακεκριμενοποίηση της κατασκευής
Στο στάδιο αυτό η κατασκευή (Σχήμα 3.2) χωρίζεται σε διακεκριμένα
στοιχεία ή μέλη ή ράβδους. Κάθε στοιχείο είναι μια ευθύγραμμη ράβδος
δικτυώματος ή μια ευθύγραμμη δοκός (Σχήμα 3.2α,β) και ο χωρισμός
γίνεται στα γωνιακά σημεία, στα σημεία σύνδεσης δύο ή περισσότερων

ράβδων. Έτσι για παράδειγμα η συνεχής δοκός του Σχήματος 3.2(δ) έχει
σημεία χωρισμού των ράβδων τα σημεία Α, Β, Γ, Δ και αποτελείται από
τρεις ράβδους τις ΑΒ, ΒΓ, ΓΔ, ενώ το πλαίσιο του Σχήματος 3.2(ε) από
12 στοιχεία. Τα σημεία στα οποία συνδέονται μεταξύ τους οι ράβδοι
λέγονται κόμβοι.
Στη φάση αυτή αριθμούνται τα στοιχεία (ράβδοι) και οι κόμβοι.
Από το είδος της κατασκευής είναι δυνατό να γνωρίζουμε το βαθμό
ελευθερίας κίνησης κάθε κόμβου, δηλαδή τις δυνατότητες μετατόπισης
του τυπικού κόμβου. Στο επίπεδο λοιπόν δικτύωμα του Σχήματος 3.2(α)
ο βαθμός ελευθερίας κάθε κόμβου είναι δύο (μετατόπιση κατά x και y
), ενώ στο τρισδιάστατο δικτύωμα του Σχήματος 3.2(β) ο βαθμός
ελευθερίας κάθε κόμβου τρία (προστίθεται και η δυνατότητα
μετατόπισης κατά z ). Αντίθετα, στο επίπεδο πλαίσιο που φαίνεται στο
Σχήμα 3.2(ε) σε κάθε κόμβο υπάρχει επιπλέον δυνατότητα στροφής
δηλαδή ο βαθμός ελευθερίας του κάθε κόμβου είναι τρία, ενώ στο
τρισδιάστατο πλαίσιο του Σχήματος 3.2(η) είναι έξι οι βαθμοί
ελευθερίας. Γνωρίζοντας τον αριθμό των κόμβων καθώς και τις
δυνατότητες μετατόπισης του κάθε κόμβου μπορούμε να βρούμε το
βαθμό ελευθερίας κίνησης της κατασκευής, δηλαδή το σύνολο των
ΠΑ.Δ.Α. 2019
άγνωστων μετατοπίσεων. Είναι προφανές ότι ανάλογα με το είδος της
στήριξης δεσμεύονται και κάποιες δυνατότητες μετατόπισης. Άρα μόνον
στη περίπτωση αυτο-ισορροπούμενων συστημάτων (όπου δεν υπάρχουν
στηρίξεις) ο βαθμός ελευθερίας κίνησης της κατασκευής είναι το

γινόμενο του αριθμού των κόμβων επί του βαθμού ελευθερίας κίνησης
του κάθε κόμβου.
Σχήμα 3.2 Διαφορετικοί τύποι φορέων που αναλύονται με

τη μέθοδο των πεπερασμένων στοιχείων
ΠΑ.Δ.Α. 2019
3.3.2 Υπολογισμός του μητρώου ακαμψίας του στοιχείου
Στα άκρα (τους κόμβους) μιας ράβδου (e) δρουν οι κομβικές δυνάμεις
[F e ] . Οι γενικευμένες μετατοπίσεις των κόμβων της ράβδου (e) (δηλαδή

μετατοπίσεις και ενδεχόμενα στροφές) συμβολίζονται με [D e ] . Οι
κομβικές δυνάμεις συνδέονται με τις κομβικές μετατοπίσεις με τη σχέση
[F e ]  [k e ][D e ] (3.1)
Το μητρώο [k e ] της προηγούμενης σχέσης ονομάζεται μητρώο ακαμψίας
του στοιχείου e .
3.3.3 Διαμόρφωση του τελικού συστήματος ακαμψίας
Οι κομβικές δυνάμεις που δρουν σ’ ένα κόμβο i πρέπει μαζί με τις

εξωτερικά εφαρμοσμένες δυνάμεις να ισορροπούν (Σχήμα 3.3). Η
ισορροπία αυτή διατυπωμένη για όλους τους κόμβους του φορέα μας
δίνει ένα τελικό σύστημα εξισώσεων που συνδέει τις κομβικές μετατο-
πίσεις [] με τις δυνάμεις [P ] που δρουν στους μη παγιωμένους
κόμβους της κατασκευής (δηλαδή τους κόμβους της κατασκευής που
έχουν κάποια ελευθερία κίνησης). Το σύστημα ακαμψίας έχει τη μορφή:
[P ]  [K ][] (3.2)
όπου [K ] είναι το μητρώο ακαμψίας όλης της κατασκευής που
προέρχεται από τη σύνδεση των επί μέρους ακαμψιών των ράβδων. Η
εξίσωση (3.2) μπορεί να προκύψει και με τη βοήθεια ενεργειακών
θεωρημάτων όπως την αρχή δυνατών έργων, την αρχή του ελάχιστου
της δυναμικής ενέργειας, το πρώτο θεώρημα Castigliano που στην ουσία
ΠΑ.Δ.Α. 2019
δεν εκφράζουν τίποτα άλλο παρά την ισορροπία του συνόλου της κατα-
σκευής.
Σχήμα 3.3 Ισορροπία κομβικών δυνάμεων σε κόμβο

μοντέλου πεπερασμένων στοιχείων
3.3.4 Επίλυση του συστήματος ακαμψίας
Η επίλυση του συστήματος (3.2) είναι μια απλή τυποποιημένη

διαδικασία και όλα τα υπολογιστικά κέντρα διαθέτουν μια ποικιλία
προγραμμάτων.
Για την επίλυση του συστήματος (3.2) μπορούμε να επωφελη-
θούμε από κάποιες ιδιότητες του μητρώου ακαμψίας [K ] . Έτσι το
μητρώο [K ] είναι συμμετρικό, θετικά ορισμένο, αραιό (πολλά από τα
στοιχεία του είναι μηδέν), οπότε και με κατάλληλη αρίθμηση των
κόμβων τα μη μηδενικά στοιχεία συγκεντρώνονται σε μια σχετικά στενή
λωρίδα γύρω από την κύρια διαγώνιο (μητρώο λωρίδας).
ΠΑ.Δ.Α. 2019
3.3.5 Υπολογισμός εντατικών και

παραμορφωσιακών μεγεθών
Από τη στιγμή που επιλυθεί το σύστημα (3.2) και υπολογισθούν οι
κομβικές μετατοπίσεις είναι πολύ απλό να προχωρήσουμε στον
υπολογισμό των εντατικών μεγεθών (αξονικές, τέμνουσες, δυνάμεις,
ροπές) και παραμορφωσιακών μεγεθών (μετατοπίσεις, στροφές) στο

εσωτερικό κάθε στοιχείου. Η διαδικασία είναι ανάλογη με αυτή που μας
παρέχει τη σχέση (3.1).
3.4 ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
Υπάρχουν πολλές οικογένειες πεπερασμένων στοιχείων, αλλά στην

παρούσα εργασία θα γίνει μια εντελώς εγκυκλοπαιδική και ονομαστική
αναφορά σε αυτές. Εκτενέστερη ανάλυση θα γίνει στα πεπερασμένα
στοιχεία επίπεδης έντασης, μια και αυτά θα χρησιμοποιηθούν για την

επίλυση τοιχοποιίας.
(α) Στην οικογένεια των μονοδιάστατων στοιχείων ανήκουν, το
τετραγωνικό στοιχείο και το κυβικό στοιχείο.
(β) Στην οικογένεια των διδιάστατων στοιχείων ανήκουν, τα ορθο-
γωνικά στοιχεία και τα τριγωνικά στοιχεία (τρίγωνο Pascal).
(γ) Στην οικογένεια των ραβδωτών πεπερασμένων στοιχείων ανή-
κουν, το στοιχείο δικτυώματος και το στοιχείο δοκού επιπέδου
πλαισίου.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
(δ) Στην οικογένεια των στοιχείων τρισδιάστατης ελαστικότητας
ανήκουν, το εξαεδρικό ορθογωνικό στοιχείο και το τετραεδρικό
στοιχείο.
Μια πολύ πληθωρική οικογένεια πεπερασμένων στοιχείων είναι
και αυτή των ισοπαραμετρικών στοιχείων δικτυώματος, επίπεδης,
τρισδιάστατης και αξονοσυμμετρικής ελαστικότητας. Μια μικρότερη
κατηγορία είναι αυτή των πεπερασμένων στοιχείων αξονοσυμμετρικής
ελαστικότητας.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΕΠΙΠΕΔΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ –
ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΣ
4.1 ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΕΠΙΠΕΔΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ

– ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΚΟΜΒΩΝ
Στο Σχήμα 4.1 φαίνεται ένα ορθογωνικό στοιχείο τεσσάρων κόμβων στο
τοπικό σύστημα συντεταγμένων x και y . Ο προσανατολισμός του τοπι-
κού συστήματος συντεταγμένων ταυτίζεται με τις διευθύνσεις των πλευ-
ρών, ενώ η αρχή των αξόνων μπορεί να τοποθετηθεί και σε οποιοδήποτε
άλλο σημείο του επιπέδου xy χωρίς να επηρεασθούν οι ιδιότητες του
στοιχείου.
Το στοιχείο έχει πλάτος 2a και ύψος 2b , οι δε κόμβοι του
αριθμούνται αριστερόστροφα και οι μετατοπίσεις τους συμβολίζονται με

(u1, v1 ) , (u 2, v2 ) , (u 3, v 3 ) και (u 4, v 4 ) , όπως φαίνεται στο Σχήμα 4.1.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΠΕΠΕΡ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΠΕΔΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ–ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΣ 44
Σχήμα 4.1 Ορθογωνικό στοιχείο τεσσάρων κόμβων
4.1.1 Συναρτήσεις σχήματος
Το πεδίο των μετατοπίσεων ορίζετε από γραμμικά πολυώνυμα ως προς
x και y αφού δύο είναι οι επικόμβιοι βαθμοί ελευθερίας για κάθε

συνιστώσα της μετατόπισης σε κάθε πλευρά του στοιχείου. Κατά
συνέπεια οι πολυωνυμικές σχέσεις που ορίζουν τις μετατοπίσεις u , v σε
κάθε σημείο P  x , y  του στοιχείου έχουν τη μορφή
u  a1  a 2 x  a 3 y  a 4 xy 



 (4.1)

v  a 5  a 6 x  a 7 y  a 8 xy 



 a1 
 
 a2 
 
a 
 3
u  1 x y xy 0 0 0 0   a 4 
   (4.2)
v 
 
0
 0 0 0 1 x y xy   a 5 
 
a6 
 
a7 
 
 a 8 
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Ο υπολογισμός των γενικευμένων συντεταγμένων {a } επιτυγχά-
νεται με την τοποθέτηση του σημείου P  x , y  κυκλικά τους κόμβους
1,2,3 και 4. Το αποτέλεσμα σε μητρωική μορφή δίνεται από τη σχέση
 u1   1 a b ab 0 0 0 0   a1 
    
 v1  0 0 0 0 1 a b ab   a 2 
  
u   1 a b ab 0 0 0 0   a 3 
 2 
v   1 a b ab   a 4 
 2   0 0 0 0
u  1 a b ab 0 0 0 0   a 5 
 3 
    
 v3  0 0 0 0 1 a b ab   a 6 
    
 u4   1 a b ab 0 0 0 0  a7 
    
 v 4  0 0 0 0 1 a b ab   a 8 
  
{d }  [A]{a } (4.3)
Η λύση για τις γενικευμένες συντεταγμένες {a } δίνεται από τη σχέση
{a }  [A]1 {d }
 ab 0 ab 0 ab 0 ab 0 
 
 b 0 b 0 b 0  b 0 
 
 a 0 a 0 a 0 a 0 

 0 1 0 1 0 1 0 
1  1
{α}=   {d } (4.4)
4ab  0 ab 0 ab 0 ab 0 ab 
 
 0 b 0 b 0 b 0 b 
 
 0 a 0 a 0 a 0 a 
 
 0 1 0 1 0 1 0 1 

ΠΑ.Δ.Α. 2019
Με την αντικατάσταση της σχέσης (4.4) στη σχέση (4.2) ορίζεται
το πεδίο των μετατοπίσεων συναρτήσει των επικόμβιων μετατοπίσεων
και έτσι προκύπτουν οι συναρτήσεις σχήματος του στοιχείου:
 1 x y xy 0 0 0 0  1
   0 0 0 0 1 x y xy   A  d 
u  (4.5)
 
 N1 0 N2 0 N3 0 N4 0 
 u    N1 0 N2 N3
 d 
N 4 
(4.6)
 0 0 0

Οι συναρτήσεις σχήματος N i (i  1,2, 3, 4) προκύπτουν με την
εκτέλεση των πράξεων στην εξίσωση (4.5) και δίνονται από τις σχέσεις
1  x  y  
N1   1    1   
4  a  b  


1  x  y
N2   1   1   

4 a  b
 (4.7)

1 x  y
N 3   1   1   
4  a  b 


1  x  y 
N4   1   1   
4 a  b
Οι γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων σχήματος δίδονται γραφικά
στο Σχήμα 4.2, από το οποίο μαζί με τις σχέσεις (4.6) συνάγετε ότι η
κατανομή της N i εντός του στοιχείου παριστάνει τη μετατόπιση u(x , y )
ή v(x , y ) εντός του στοιχείου όταν ui  1 ή vi  1 και u j  0 ή
v j  0 για i  j . Επίσης ισχύει η σχέση
ΠΑ.Δ.Α. 2019
N1  N2  N 3  N 4  1 (4.8)
Σχήμα 4.2 Συναρτήσεις σχήματος ορθογωνικού

τετρακομβικού στοιχείου
Οι συναρτήσεις σχήματος μπορούν να προκύψουν απευθείας
κάνοντας χρήση των πολυωνύμων παρεμβολής Lagrange. Για την

περίπτωση της γραμμικής παρεμβολής μεταξύ δυο σημείων x 1  a ,
x 2  a ( n  2 ) τα πολυώνυμα Lagrange εκφράζονται από τις σχέσεις
a x
L1  x   
2a 
 (4.9α)

a  x 
L2  x   
2a 
και μεταξύ των σημείων y1  b , y 2  b από τις σχέσεις
b y 
L1  y   
2b 
 (4.9β)

b  y 
L2  y  
2b 
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Επομένως, η κατανομή μιας συνάρτησης  κατά μήκος των
πλευρών 1-4 και 2-3 του στοιχείου ορίζεται με βάση τα πολυώνυμα της
σχέσης (4.9β) ως:
b y b y 
14  1  4 
2b 2b 
 (4.10)

b y b y 
23  2  3
2b 2b 
Εάν τώρα χρησιμοποιήσουμε τη σχέση (4.10) για την κατανομή
κατά μήκος ευθυγράμμου τμήματος παράλληλου προς τον άξονα x και
με άκρα επί των πλευρών 1-2 και 4-3 παίρνουμε τη σχέση
a x a x
 14  23 (4.11)
2a 2a
και με αντικατάσταση των σχέσεων (4.10) στη σχέση (4.11) προκύπτει η
σχέση
a  x b  y  a  x b  y 
(x , y )  1  2
4ab 4ab
a  x b  y  a  x b  y 
 3  4
4ab 4ab
 1 
 
 2 
(x , y )   N 1 N 2 N3 N 4    (4.12)
  3
 
 
 4 
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Από την οποία προκύπτουν οι ίδιες συναρτήσεις σχήματος με
εκείνες των σχέσεων (4.7).
Στις ίδιες σχέσεις (4.12) μπορούμε να καταλήξουμε με τον
απευθείας συνδυασμό των πολυωνύμων Lagrange Li (x ) και Li (y )
(i  1,2) σε σχέση με τους τέσσερις κόμβους του στοιχείου:
a  x b  y  


N 1 (x , y )  L1 (x ) L1 (y )  
4ab 




a  x b  y  


N 2 (x , y )  L2 (x ) L1 (y )  
4ab 

 (4.13)

a  x b  y  

N 3 (x , y )  L2 (x ) L2 (y )  

4ab 



a  x b  y  

N 4 (x , y )  L1 (x ) L2 (y )  

4ab 

Το ορθογωνικό στοιχείο τεσσάρων κόμβων είναι ένα διγραμμικό
στοιχείο από το γεγονός ότι οι συναρτήσεις σχήματος προέρχονται από
το γινόμενο δύο γραμμικών, ως προς x και y , πολυωνύμων παρεμβο-
λής. Εν τούτοις στη βιβλιογραφία αναφέρονται, χάριν απλότητας και ως
γραμμικό ορθογωνικό στοιχείο επίπεδης έντασης – παραμόρφωσης.
4.1.2 Μητρώο παραμόρφωσης
Οι σχέσεις των ανοιγμένων παραμορφώσεων – μετατοπίσεων για την
περίπτωση της επίπεδης έντασης – παραμόρφωσης, εκφράζονται από τις
παρακάτω σχέσεις
ΠΑ.Δ.Α. 2019
u v u v
x  , y  ,  xy   (4.14)
x y y x
και σε συνδυασμό με τη σχέση (4.6) δίδουν
u
 N 1,x u1  N 2,x u 2  N 3,x u 3  N 4,x u 4 (4.15α)
x
v
 N 1,y v1  N 2,y v2  N 3,y v 3  N 4,y v 4 (4.15β)
y
u v
  N 1,y u1  N 2,y u 2  N 3,y u 3  N 4,y u 4
y x
N 1,x v1  N 2,x v2  N 3,x v 3  N 4,x v 4 (4.15γ)
 u,x 
 
{}   v,y 

u  v 
 ,y ,x 
 u1 
 
 v1 
 
u 
 N 1,x 0 N 2,x 0 N 3,x 0 N 4,x 0   2
 v 
  0 N 1,y 0 N 2,y 0 N 3,y 0 N 4,y   2
u 
N  3
 1,y N 1,x N 2,y N 2,x N 3,y N 3,x N 4,y N 4,x   
  v3 
 
 u4 
 
 v 4 
     B  d  (4.16)
ΠΑ.Δ.Α. 2019
οπότε υπολογίζοντας τις παραγώγους των συναρτήσεων σχήματος
y b x a 

N 1,x  , N 1,y  

4ab 4ab 

y  b x  a 

N 2,x  , N 2,y  

4ab 4ab 
 (4.17)
y b x a 

N 3,x  , N 3,y  
4ab 4ab 



y  b x  a 
N 4,x  , N 4,y  
4ab 4ab 


το μητρώο παραμόρφωσης [B ] θα δίνεται από τη σχέση:
y b 0 y  b 0
1 
  
 B   4ab  0 x a 0 x  a

 x  a y  b x  a y  b
y b 0 y  b 0 
0 x a 0 x  a  (4.18)
x  a y  b x  a y  b 

4.1.3 Μητρώο στιβαρότητας
Το μητρώο στιβαρότητας του ορθογωνικού στοιχείου τεσσάρων κόμβων
επίπεδης έντασης-παραμόρφωσης υπολογίζεται από τη γενική έκφραση
 [(8B]3) (3[E3)] (3[B8)] dVe (4.19α)

T
[k ] 
(88)
Ve
b a
[k ]  t   [B ]T [E ][B ]dxdy (4.19β)

y b x a
ΠΑ.Δ.Α. 2019
όπου t είναι το πάχος του στοιχείου το οποίο θεωρήθηκε σταθερό.
Το μητρώο παραμόρφωσης [B e ] δίδεται από τη σχέση (4.18), ενώ
το μητρώο ελαστικότητας [E ] προκύπτει από τη σχέση {}  [E ]{} ,
ανάλογα με το αν πρόκειται για πρόβλημα επίπεδης έντασης ή επίπεδης

παραμόρφωσης. Το μητρώο ελαστικότητας για συνθήκες επίπεδης
έντασης δίνεται από τη σχέση
 
1  0 

E   E  
    1 0  (4.20)
(1   2 )  
0 0 1  
 
 2 
ενώ στη περίπτωση της επίπεδης παραμόρφωσης τα E ,  της ανωτέρω
εξίσωσης πρέπει να αντικατασταθούν με τα E  ,   των σχέσεων
E 
E  και    (4.21)
(1   ) 2
1
διαμορφώνοντας έτσι το μητρώο ελαστικότητας ως
 
 
 1     0 
E  
E  
    1    0  (4.22)
 1    1  2   
 1  2  
 0 0
 2 
Το ολοκλήρωμα της σχέσης (4.19β) για το μητρώο ελαστικότητας της
εξίσωσης (4.20), δίνει το μητρώο στιβαρότητας ορθογωνικού στοιχείου
για την περίπτωση της επίπεδης έντασης, που έχει την παρακάτω μορφή
ΠΑ.Δ.Α. 2019
k   Et
  
12(1   2 )
u1 v1 u2 v1 
 4r 1  4r

  4r  4r 1

 1
 4r  2r  4r 1  4r

  2r  4r 1  4r  4r 1
  
 2r 1  2r  2r 1
 4 r 

  2r  2r 1  4r  2r 1

 1
 2r  4r  2r 1  2r 

  4r  2r 1  2r  2r 1

 u3 v3 u4 v4




(συμμετρικό) 



 
4r 1  4r 

 4r  4r 1 

4r 1  2r  1
4r  4r 

1 
 2r  4r 1  4r  4r 

(4.23)
a 1 3(1   ) 3(1  3 )

όπου r  ,  ,  ,  .
b 2 2 2
4.1.4 Μητρώο τάσεων
Το μητρώο των τάσεων [S ] προκύπτει από τη σχέση τάσεων-ανηγμένων

παραμορφώσεων {}  [E ]{} και συνδέει το διάνυσμα των τάσεων με
τις επικόμβιες μετακινήσεις του στοιχείου. Για την περίπτωση του
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ορθογωνικού στοιχείου τεσσάρων κόμβων το μητρώο των τάσεων
δίνεται από τη σχέση
     E   B  d  (4.24α)
   [S ] [d ] (4.24β)
(31) (38) (81)
όπου
 y b (x  a ) b y (a  x )
E 
S    (y  b) x a (b  y ) a  x 
  
4ab  1   2  
 (x  a ) (y  b) (a  x ) (b  y )
b y  a  x  b  y  a  x  
  b  y  a x  b  y  a  x 
  a  x   b  y  (a  x )  b  y  

(4.25)
Παρατηρούμε στη σχέση (4.18) ότι η x μεταβάλλεται γραμμικά
μόνο ως προς y και παραμένει σταθερή ως προς x , ενώ η y μετα-
βάλλεται γραμμικά μόνο ως προς x και παραμένει σταθερή ως προς y .
Αυτή η κατανομή των ανηγμένων παραμορφώσεων εντός του στοιχείου
συντελεί στη μειωμένη ακρίβεια προσομοίωσης του προβόλου με το
αραιό δίκτυο πεπερασμένων στοιχείων του Σχήματος 4.3 και την ακραία
συγκεντρωμένη φόρτιση όπου η αξονική παραμόρφωση μεταβάλλεται
γραμμικά κατά μήκος του άξονα x . Στο Σχήμα 4.3 παρουσιάζεται μία
ποιοτική κατανομή των τάσεων x και  xy κατά μήκος του προβόλου.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Σχήμα 4.3 Προσομοίωση προβόλου με πεπερασμένα στοιχεία

(κατανομή τάσεων  xy και x )
Επίσης το στοιχείο αυτό υστερεί στην προσομοίωση εντατικών
καταστάσεων καθαρής κάμψης παρά το γεγονός ότι η αξονική παραμόρ-

φωση μεταβάλλεται γραμμικά ως προς y . Η αδυναμία του στοιχείου να
διατηρήσει τις ορθές γωνίες στους κόμβους του κατά την παραμόρφωση
σε καθαρή κάμψη έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση διατμητικών
τάσεων  xy στο στοιχείο. Στην περίπτωση αυτή οι τάσεις  xy μηδενί-
ζονται μόνο στον άξονα του στοιχείου ( y  0 ) ενώ θα έπρεπε να είναι
μηδενικές για y  0 .
ΠΑ.Δ.Α. 2019

– ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΝΝΕΑ ΚΟΜΒΩΝ
Στο παρακάτω Σχήμα 4.4 φαίνεται ένα ορθογωνικό στοιχείο Lagrange
εννέα κόμβων στο τοπικό σύστημα συντεταγμένων x και y .
Σχήμα 4.4 Ορθογωνικό στοιχείο Lagrange εννέα κόμβων
Το πεδίο των μετατοπίσεων ορίζετε από δευτεροβάθμια πολυώνυμα ως
προς x και y αφού τρεις είναι οι επικόμβιοι βαθμοί ελευθερίας σε κάθε
πλευρά του στοιχείου. Οι πολυωνυμικές σχέσεις έχουν τη μορφή
u  a1  a 2 x  a 3 y  a 4 x 2  a 5 xy 
a 6 y 2  a 7 x 2y  a 8 xy 2  a 9 x 2y 2 (4.26α)
v  a10  a11 x  a12 y  a13 x 2  a14 xy 

a15 y 2  a16 x 2y  a17 xy 2  a18 x 2y 2 (4.26β)
Ο υπολογισμός των συναρτήσεων σχήματος N i (i  1,2, , 9)
μπορεί να γίνει με τη καθιερωμένη διαδικασία υπολογισμού των γενι-
ΠΑ.Δ.Α. 2019
κευμένων συντεταγμένων καθώς και με απ’ ευθείας χρήση των πολυω-
νύμων παρεμβολής Lagrange, όπως έγινε για τη περίπτωση του τετρα-
κομβικού ορθογωνικού στοιχείου. Έτσι σύμφωνα με τη σχέση (4.13) οι
συναρτήσεις σχήματος δίνονται από τη σχέση
N 1 (x , y )  L1 (x ) L1 (y ), N 2 (x , y )  L3 (x ) L1 (y ) 







N 3 (x , y )  L3 (x ) L3 (y ), N 4 (x , y )  L1 (x ) L3 (y ) 





N 5 (x , y )  L2 (x ) L1 (y ), N 6 (x , y )  L3 (x ) L2 (y )  (4.27)







N 7 (x , y )  L2 (x ) L3 (y ), N 8 (x , y )  L1 (x ) L2 (y ) 






N 9 (x , y )  L2 (x ) L2 (y ) 

όπου τα πολυώνυμα παρεμβολής Lagrange Li (i  1,2, , n ) δίνονται
από τις γενικές σχέσεις
 x 2  x  x 3  x    x n  x  


L1  

 x 2  x 1  x 3  x 1    x n  x 1  





 x 1  x  x 3  x    x n  x  

L2  

 x 1  x 2  x 3  x 2    x n  x 2  


 (4.28)




 






 x 1  x  x 2  x    x n 1  x  

Ln  
 x 1  x n  x 2  x n    x n 1  x n  



ΠΑ.Δ.Α. 2019
Στην περίπτωση του ορθογωνικού στοιχείου εννέα κόμβων (Σχήμα 4.4),
τα σημεία παρεμβολής είναι τρία και συγκεκριμένα θα πρέπει να είναι
n  3 , x 1  a , x 2  0 , x 3  a , οπότε οι συναρτήσεις σχήματος
θα έχουν τη μορφή
1  x 2 x   
L1  x    2    
2  a a  





2 

x 
L2  x   1  2  (4.29)
a 





1x 2 
x 
L3  x    2    
2  a a  



και αντίστοιχα ορίζονται τα πολυώνυμα L1 (y ) , L2 (y ) και L3 (y ) .
Σχήμα 4.5 Συναρτήσεις σχήματος ορθογωνικού στοιχείου

Lagrange εννέα κόμβων
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Οι γραφικές παραστάσεις τριών χαρακτηριστικών συναρτήσεων
σχήματος του εννεακομβικού στοιχείου παρουσιάζονται στο Σχήμα 4.5.
Το μητρώο παραμόρφωσης δίνεται από τη σχέση:
 u1 
 
 v1 
 
 u, x 
 
 N 1,x
 0 N 2,x 0  N 9,x 0   u 2 
 
 v
 ,y
 0
  N 1,y 0 N 2,y  0 N 9,y   v2 
u  v 
 ,y ,x 
N
 1,y N 1,x N 2,y N 2,x  N 9,y N 9,x    
 
 u9 
 
 v 9 
     B  d  (4.30)
Για το υπολογισμό του μητρώου στιβαρότητας ορθογωνικού στοιχείου

Lagrange εννέα κόμβων ακολουθείται η καθιερωμένη διαδικασία, η
οποία οδηγεί στο ολοκλήρωμα
T
k  
 
(1818)
 (18B3) (3 E3) (3 B18) dVe (4.31)
Ve
b a
k   t  B  T  E   B  dx dy
         (4.32)
y b x a
ΠΑ.Δ.Α. 2019
4.2.4 Στοιχεία ανωτέρου βαθμού
Με ανάλογη ακριβώς διαδικασία παράγονται οι συναρτήσεις σχήματος
και κατ’ επέκταση το μητρώο στιβαρότητας στοιχείων ανωτέρου βαθ-
μού. Ένα τριτοβάθμιο στοιχείο Lagrange φαίνεται στο Σχήμα 4.6. Είναι
επίσης δυνατό να παραχθούν στοιχεία Lagrange με πολυώνυμα παρεμ-

βολής διαφορετικού βαθμού κατά τις διευθύνσεις x και y όπως φαίνε-
ται στο Σχήμα 4.7.
Σχήμα 4.6 Ορθογωνικό στοιχείο Lagrange 16 κόμβων

(τριτοβάθμιο κατά x και y )
Σχήμα 4.7 Ορθογωνικά στοιχεία Lagrange:

(α) δευτεροβάθμιο κατά x και γραμμικό κατά y ,
(β) τριτοβάθμιο κατά x και δευτεροβάθμιο κατά y
ΠΑ.Δ.Α. 2019

– ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΟΚΤΩ ΚΟΜΒΩΝ
Στο Σχήμα 4.8 φαίνεται ένα δευτεροβάθμιο στοιχείο οκτώ κόμβων. Το
στοιχείο αυτό ανήκει στην οικογένεια των στοιχείων serendipity τα
οποία έχουν κόμβους μόνο στην περιφέρειά τους.
Σχήμα 4.8 Ορθογωνικό στοιχείο serendipity με οκτώ κόμβους

(δευτέρου βαθμού)
Το δευτεροβάθμιο πεδίο των μετατοπίσεων ορίζεται από σχέσεις όμοιες
με τις σχέσεις (4.26) με τη διαφορά ότι ο όρος x 2y 2 δεν συμμετέχει στην
πολυωνυμική συνάρτηση:
u  a1  a 2 x  a 3 y  a 4 x 2  a 5 xy 
a 6 y 2  a 7 x 2y  a 8 xy 2 (4.33α)
v  a 9  a10 x  a11 y  a12 x 2  a13 xy 

a14 y 2  a15 x 2y  a16 xy 2 (4.33β)
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Σχήμα 4.9 Χαρακτηριστικές συναρτήσεις σχήματος ορθογωνικού

στοιχείου serendipity οκτώ κόμβων
Ακολουθώντας διαδικασία ανάλογη με εκείνη που ακολουθήσαμε στο
εδάφιο 4.1 για το στοιχείο τεσσάρων κόμβων καταλήγουμε στις συναρ-

τήσεις σχήματος οι οποίες εκφράζονται από τις σχέσεις
1  x  y  x y  
N 1 (x , y )   1   1      1  
4 a  b  a b  


1  x 
  y 
  x y 

N 2 (x , y )   1   1     1 
4 
 a   
b a b   
 (4.34α)

1  x 
  y 
  x y  
N 3 (x , y )   1   1     1 
4  a   
b  a b  

1  x  y  x y  
N 4 (x , y )   1   1      1  
4  a  b  a b  
ΠΑ.Δ.Α. 2019
1 x  x  y 

N 5 (x , y )   1   1   1   

2  a  a  b 




1 x  y  y 
N 6 (x , y )   1   1   1   

2  a  b  b 


 (4.34β)

1 x  x  y 
N 7 (x , y )   1   1   1   

2  a  a  b 





1 x  y  y 
N 8 (x , y )   1   1   1   
2  a  b  b 


Οι γραφικές παραστάσεις τεσσάρων χαρακτηριστικών συναρτήσεων

σχήματος του στοιχείου παρουσιάζονται στο Σχήμα 4.9.
Το μητρώο παραμορφώσεως έχει την ίδια μορφή με εκείνο της σχέσης
(4.32) όπου οι τελευταίοι όροι αναφέρονται στον κόμβο 8.
Το μητρώο στιβαρότητας του ορθογωνικού στοιχείου με τους
οκτώ κόμβους δίνεται από τη σχέση
b a
k   t  B  T  E   B  dx dy
 
(1616)
        (4.35)
y b x a (163) (33) (316)
4.3.3 Τρίγωνο Pascal
Το τρίγωνο του Pascal που φαίνεται στο Σχήμα 4.10 περιέχει τους όρους
των δυνάμεων των x και y που περιλαμβάνονται στα πλήρη πολυώ-
νυμα n βαθμού. Οι όροι των πολυωνύμων που εκφράζουν τα πεδία των
ΠΑ.Δ.Α. 2019
μετατοπίσεων ορθογωνικού στοιχείου serendipity 4, 8, 12 κόμβων και
στοιχείου Lagrange 4, 9, 16 παριστάνονται στο Σχήμα 4.11.
Σχήμα 4.10 Τρίγωνο Pascal με τα αντίστοιχα πλήρη πολυώνυμα
Σχήμα 4.11 Πολυωνυμικοί όροι του τριγώνου Pascal:

(α) ορθογωνικά στοιχεία serendipity, (β) ορθογωνικά στοιχεία Lagrange
ΠΑ.Δ.Α. 2019

ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΡΙΩΝ ΚΟΜΒΩΝ
Τριγωνικά πεπερασμένα στοιχεία χρησιμοποιούνται ευρύτατα για την
ανάλυση φορέων με συνθήκες επίπεδης έντασης ή επίπεδης παραμόρ-
φωσης. Ο βασικότερος λόγος της χρησιμοποίησής τους είναι η δυνατό-
τητα που παρέχουν ικανοποιητικής προσομοίωσης φορέων με πολύ-

πλοκη γεωμετρία, σε αντίθεση με τα ορθογωνικά στοιχεία τα οποία δε
διαθέτουν ανάλογη ευχέρεια προσομοίωσης.
Σχήμα 4.12 Τριγωνικό στοιχείο επίπεδης έντασης – παραμόρφωσης

τριών κόμβων
Στο Σχήμα 4.12 φαίνεται ένα τριγωνικό στοιχείο τριών κόμβων
στο τοπικό σύστημα συντεταγμένων το οποίο είναι ανεξάρτητο από τη

γεωμετρία και τον προσανατολισμό του στοιχείου. Για το λόγο αυτό
θεωρούμε ότι το τοπικό σύστημα ταυτίζεται με το καθολικό σύστημα
συντεταγμένων.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Το πεδίο των μετατοπίσεων σε κάθε σημείο P (x , y ) του στοιχείου ορίζε-
ται από γραμμικά πολυώνυμα ως προς x και y της μορφής
u  a1  a 2 x  a 3 y 



 (4.36)
v  a4  a5 x  a6 y  


 a1 
 
 a2 
 
u  1 x y 0 0 0 a 
    3 (4.37)
v  0 0 0 1 x y a 
     4
a 
 5
 
 a 6 
Ο υπολογισμός των γενικευμένων συντεταγμένων {a } προκύπτει με την
τοποθέτηση του σημείου P (x , y ) κυκλικά στους κόμβους 1, 2 και 3:
 u1   1 x 1 y1 0 0 0   a1 
    
 v1  0 0 0 1 x 1 y1   a 2 
  
u   0 0 0   a 3 
 2    1 x 2 y2
v  0 0 0 1 x 2 y 2   a 4 
 2 
u   0 0 0   a 5 
 3  1 x 3 y3
    
 v 3   0 0 0 1 x 3 y3  a6 
 
{d }  [A]{a } (4.38)
Ο υπολογισμός του αντιστρόφου μητρώου [A]1 μπορεί να γίνει
αναλυτικά με την παρατήρηση ότι αν αλλάξουμε τη σειρά των επικόμ-
βιων μετατοπίσεων, η σχέση (4.38) μετασχηματίζεται στη σχέση
ΠΑ.Δ.Α. 2019
 u1   1 x 1 y1 0 0 0   a1 
    
 u2   1 x 2 y2 0 0 0   a 2 
  
u   0 0 0   a 3 
 3    1 x 3 y3 (4.39)
v  0 0 0 1 x 1 y1   a 4 
 1 
v  0 0 0 1 x 2 y 2   a 5 
 2 
    
 v 3   0 0 0 1 x 3 y3  a6 
 
από την οποία εάν υπολογίσουμε το αντίστροφο του υπομητρώου ( 3  3
) της σχέσης (4.39) μπορούμε στη συνέχεια να υπολογίσουμε άμεσα το
[A]1 .
Εύκολα προκύπτει ότι:
 1 x 1 y 1  1  1 2 3 
  
1 x y   1  2  3  (4.40)
 2 2
2Ae  1
1 x y   2 3 
 3 3   1 
όπου
x 2 y2 1 y2 1 x2
1  , 1   , 1  (4.41)
x 3 y3 1 y3 1 x3
ενώ οι άλλοι συντελεστές 2 έως 3 προκύπτουν με κυκλική εναλλαγή
των δεικτών με τη σειρά 1, 2, 3. Επίσης ισχύει η σχέση
 1 x 1 y1 
 
2Ae   1 x 2 y 2   1  2  3
 (4.42)
1 x y 
 3 3 
όπου Ae είναι η επιφάνεια του τριγώνου 1-2-3.
Επομένως η σχέση (4.39) εάν λυθεί ως προς {a } θα δώσει
ΠΑ.Δ.Α. 2019
{a }  [A]1 {d }
 1 0 2 0 3 0
 
 1 0 2 0 3 0 

 0 
1  1 0 2 0 3
{a }   1 2 3 
d  (4.43)
2Ae  0 0 0
0 1 0 2 0  3 

 
 0 1 0 2 0 3 

Η αντικατάσταση του {a } στη σχέση (4.37) θα οδηγήσει στον υπολο-
γισμό των συναρτήσεων σχήματος:
1 x y 0 0 0 1
 u    0 0 0 1 x y   A  d  (4.44)
 
 u1 
 
 v1 
 
u  N 0 N2 0 N3 0  u 
  1   2 (4.45)
v   0 N1 0 N2 0 N 3  v 
     2
u 
 3
 
 v 3 
όπου
1
Ni   i  x i  yi   i  1,2, 3  (4.46)
2Ae
Οι γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων σχήματος του τριγω-
νικού αυτού στοιχείου, παρουσιάζονται στο Σχήμα 4.13.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Σχήμα 4.13 Συναρτήσεις σχήματος τριγωνικού στοιχείου τριών κόμβων
Το μητρώο παραμορφώσεως προκύπτει από τις σχέσεις των ανηγμένων
παραμορφώσεων
u
 N 1,x u1  N 2,x u 2  N 3,x u 3 (4.47α)
x
v
 N 1,y v1  N 2,y v2  N 3,y v 3 (4.47β)
y
u v
  N 1,y u1  N 1,x v1  N 2,y u 2  N 2,x v2
y x
N 3,y u 3  N 3,x v 3 (4.47γ)
Οι σχέσεις (4.47) γράφονται σε μητρωική μορφή ως εξής
 x   N 1,x 0 N 2,x 0 N 3,x 0 

  
{}   y    0
  N 1,y 0 N 2,y 0 N 3,y   d 
  N N 1,x N 2,y N 2,x N 3,y N 3,x 
 xy   1,y 
(4.48)
ΠΑ.Δ.Α. 2019
     B  d  (4.49)
Το μητρώο παραμορφώσεως εκφράζεται αναλυτικά από τη σχέση
 1 0 2 0 3 0 

B   1  0 1 0 2 0 3  (4.50)
  2Ae 
 1 1 2 2 3  3 

όπου τα i , i δίνονται από τις σχέσεις (4.41).
Παρατηρούμε στη σχέση (4.50) ότι τα στοιχεία του μητρώου
παραμορφώσεως είναι σταθερές ποσότητες μη εξαρτώμενες από τις
συντεταγμένες x και y . Για τον λόγο αυτό το στοιχείο ονομάζεται
τριγωνικό στοιχείο σταθερής παραμόρφωσης.
Το μητρώο στιβαρότητας του τριγωνικού στοιχείου σταθερής παραμόρ-

φωσης μπορεί τώρα να υπολογισθεί από τη σχέση
   B  T  E   B  dVe
k  
(66)
       (4.51)
Ve (63) (33) (36)
T
k  
   t  B   E   B  dx dy
   (4.52)
Ae
όπου t αντιστοιχεί στο πάχος του στοιχείου.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Το μητρώο στιβαρότητας υπολογίζεται αναλυτικά για την περί-
πτωση του σταθερού πάχους σε όλη την επιφάνεια του τριγώνου και
δίνεται από τις σχέσεις
 k11 k12 k13 


 k    k 21 k 22 k 23  (4.53α)
  
k k k 33 
 31 32 
όπου kij (i, j  1,2, 3) είναι υπομητρώα (2  2) με τους εξής όρους
 1 1 
 i  j  i  j i  j  i  j 
Et  2 2 
kij   
2  
4Ae (1   )  1 1
 i  j  i  j i  j  i  j 
2 2 
(4.53β)
Το μητρώο στιβαρότητας για συνθήκες επίπεδης παραμόρφωσης προκύ-
πτει από τις ίδιες εξισώσεις εάν σε αυτές αντικατασταθούν οι ελαστικές
σταθερές των σχέσεων (4.21).
Στην περίπτωση που το πάχος του στοιχείου δεν είναι σταθερό
μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η μεταβολή εντός του στοιχείου εκφρά-
ζεται από τις συναρτήσεις παρεμβολής N 1 , N 2 , N 3 όπως θεωρήσαμε
και για τις μετατοπίσεις
t(x , y )  N 1 (x , y ) t1  N 2 (x , y ) t2  N 3 (x , y ) t 3 (4.54)
όπου ti (i  1,2, 3) είναι το πάχος του στοιχείου στους αντίστοιχους
κόμβους και N i είναι οι συναρτήσεις σχήματος των σχέσεων (4.45).
Αυτή η αντιμετώπιση του μεταβλητού πάχους για το συγκεκριμένο
ΠΑ.Δ.Α. 2019
στοιχείο είναι μάλλον εξεζητημένη δεδομένου ότι σπανίως χρησιμο-
ποιούνται τριγωνικά στοιχεία σταθερής παραμόρφωσης με μεγάλη
επιφάνεια. Μια πιο πρακτική αντιμετώπιση του μεταβλητού πάχους
είναι να το θεωρήσουμε σταθερό και ίσο με τον μέσο όρο των παχών
που αντιστοιχούν στους κόμβους του στοιχείου
(t1  t2  t 3 )
t 
3
Το μητρώο των τάσεων υπολογίζεται από τη σχέση [S ]  [E ][B ] η
οποία για το συγκεκριμένο στοιχείο έχει τη μορφή
 1 1  2 2 3 3 


E  
[S ]   1 1  2 2  3 3  (4.55)
2  
2Ae (1   )  
 1 2  2 3  3 
 1 
όπου   (1   )/2 .
Παρατηρούμε ότι οι τάσεις εντός του στοιχείου, όπως άλλωστε αναμε-
νόταν, είναι σταθερές.
Το τριγωνικό στοιχείο σταθερής τάσης δίνει ικανοποιητικά αποτε-
λέσματα σε περιοχή με μικρή μεταβολή των τάσεων. Στο παράδειγμα
του Σχήματος 4.14 παρατηρούμε ότι το στοιχείο αυτό αδυνατεί να
προσομοιώσει αποτελεσματικά την κατανομή των τάσεων καθ’ ύψος της
δοκού που υποβάλλεται σε καθαρή κάμψη. Η αριθμητική τάση που
προκύπτει είναι τέσσερις φορές μικρότερη της αναλυτικής τάσης. Παρά

ΠΑ.Δ.Α. 2019
την αδυναμία αυτή το στοιχείο σταθερής τάσης προσεγγίζει τα σωστά
αποτελέσματα με την πύκνωση του δικτύου.
Σχήμα 4.14 Ποιοτική κατανομή τάσεων κατά τον άξονα x προβόλου

με τριγωνικά στοιχεία σταθερής έντασης
4.5 ΤΡΙΓΩΝΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΡΙΩΝ ΚΟΜΒΩΝ

ΣΕ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΕΣ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ
Το μητρώο στιβαρότητας των τριγωνικών στοιχείων είναι δυνατό να
διατυπωθεί με κομψότερο τρόπο κάνοντας χρήση των επιφανειακών
συντεταγμένων αντί των καρτεσιανών. Οι επιφανειακές συντεταγμένες

ορίζονται με σύστημα αναφοράς το στοιχείο και τη γεωμετρία του. Στο
Σχήμα 4.15 φαίνονται οι επιφανειακές συντεταγμένες s1 , s 2 , και s 3 του
τριγώνου, οι οποίες ονομάζονται και φυσικές συντεταγμένες ή τριγωνικές

συντεταγμένες.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Σχήμα 4.15 Επιφανειακές συντεταγμένες τριγωνικού στοιχείου
Οι επιφανειακές συντεταγμένες του σημείου P (x , y ) ενός τριγώ-
νου ορίζονται από τους λόγους των εμβαδών A1 , A2 , A3 των επιμέρους
τριγώνων προς το εμβαδό ολικό Ae του τριγωνικού στοιχείου:
A1 A2 A3
s1  , s2  , s3  (4.56)
Ae Ae Ae
Οι επιφανειακές συντεταγμένες ικανοποιούν τη συνθήκη
s1  s 2  s 3  1 (4.57)
Ενώ το κέντρο βάρος του τριγώνου βρίσκεται στη θέση
1
s1  s 2  s 3 
3
Από τη σχέση (4.42) προκύπτει η επιφάνεια A1 δίνεται από τη σχέση
ΠΑ.Δ.Α. 2019
1 x y
1
A1  1 x 2 y 2
2
1 x 3 y3
1
   x 2y 3  x 3y2   x  y 3  y2   y  x 3  x 2   (4.58)
2
Ενώ οι επιφάνειες A2 , A3 δίνονται από τη σχέση (4.58) με κυκλι-
κή εναλλαγή των δεικτών. Οι εκφράσεις (4.58) δίνουν και τη σχέση
μεταξύ των καρτεσιανών συντεταγμένων x , y και των επιφανειακών
συντεταγμένων s1 , s 2 , και s 3 . Οι σχέσεις αυτές είναι γραμμικές και
έχουν τη μορφή
 s1    x 2y 3  x 3y 2   y2  y 3   x 3  x 2    1 
  
s   1  x y  x y   y 3  y1   x 1  x 3    x  (4.59)
 2 2Ae  3 1 1 3
s   x y  x y   y1  y2   x 2  x 1    y 
 
3  1 2 2 1
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αντίστροφη σχέση της (4.59) γράφεται
1 1 1 1   s1 
    
x   1 x x x 3  s 
  2Ae  1 2  2
y  y y y 3  s 
   1 2   3 
1  s1 
   
      (4.60)
x   A  s2 
y  s 
   3 
η οποία εκφράζει τη γραμμική σχέση μεταξύ των x , y και των s1 , s 2 ,

s 3 , όπου η επιφάνεια του τριγώνου δίδεται από τη σχέση
ΠΑ.Δ.Α. 2019
1
Ae  det  A  (4.61)
2
Ας υποθέσουμε τώρα ότι το πεδίο των μετατοπίσεων, που εκφρά-
ζεται με τη γραμμική σχέση (4.36), προκύπτει συναρτήσει των επιφανει-
ακών συντεταγμένων από τη σχέση
u  a1s1  a 2 s 2  a 3 s 3 




v  a 4s1  a 5 s 2  a 6 s 3 


ή
 a1 
 
 a 2 
 
 s1 s 2 s 3 0 0 0  a  
   0 0 0 s s s 
u   3 (4.62)
a  
 1 2 3   4
a  
 5
 
 a 6 
Οι σχέσεις (4.62) μετασχηματίζονται, με τις κατάλληλες αντικατα-
στάσεις, στις σχέσεις
 u1  1 0 0 0 0 0  a1 
     
 v1  0 0 0 1 0 0   a 2 
    
u   0  a  
 2   0 1 0 0 0  3
v  0 0 0 0 1 0  a  
 2   4
u  0 0 1 0 0 0  a  
 3   5
     
 v 3   0 0 0 0 0 1
  a 6 
d    A  a   (4.63)
ΠΑ.Δ.Α. 2019
και συνδυάζοντας τις σχέσεις (4.63)και (4.62)παίρνουμε
 s1 s 2 s 3 0 0 0  1
   0 0 0 s s s   A  d 
u  (4.64)
 1 2 3 
στην οποία
1 0 0 0 0 0
 
0 0 1 0 0 0 

0 0 0 0 1 0 
 A   1   (4.65)
 
0 1 0 0 0 0 
0 0 0 1 0 0 

 
 0 0 0 0 0 1

Η σχέση (4.64) λόγω της (4.65) γράφεται ως εξής
 s1 0 s 2 0 s 3 0 
 u    0 s 0 s 0 s  d  (4.66)
 1 2 3 
από την οποία προκύπτει, δυνάμει της (4.45), ότι οι επιφανειακές συντε-
ταγμένες ταυτίζονται με τις συναρτήσεις σχήματος της καρτεσιανής
θεώρησης του στοιχείου. Συνεπώς
N 1  s1 





N 2  s2 
 (4.67)



N 3  s3 



Το μητρώο παραμορφώσεως δίνεται από τη σχέση (4.48). Οι παράγωγοι
των N i ως προς x , y θα πρέπει τώρα να υπολογιστούν ως προς τις
ΠΑ.Δ.Α. 2019
επιφανειακές συντεταγμένες s1 , s 2 , s 3 αφού το πεδίο των μετατοπίσεων
και οι συναρτήσεις σχήματος έχουν εκφραστεί συναρτήσει των τριγω-
νικών συντεταγμένων. Έτσι έχουμε
s1 s s
N i,x  N i,s1  N i,s2 2  N i,s 3 3 (4.68)
x x x
η οποία λόγω των σχέσεων (4.67) απλοποιείται στη σχέση
si
N i,x  (4.69)
x
ενώ αντίστοιχα προκύπτει η σχέση
si
N i,y  (4.70)
y
Επομένως το μητρώο παραμορφώσεως [B ] εκφράζεται, δυνάμει
της (4.59) και της (4.66), από τη σχέση
  y2  y 3  0  y 3  y1 

B   1  0 x3  x2  0 
  2Ae 
  x 3  x 2   y2  y 3   x1  x 3 
0  y1  y 2  0 

  x1  x 3  0  x 2  x 1   (4.71)
 y 3  y1   x 2  x1   y1  y2  
Το οποίο όπως βλέπουμε ταυτίζεται με το μητρώο του [B ] της σχέσης
(4.50).
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Το μητρώο στιβαρότητας του τριγωνικού στοιχείου σταθερής παραμόρ-
φωσης υπολογίζεται σε επιφανειακές συντεταγμένες από τη σχέση
(4.52) (βλ. σχέσεις 4.53) και ταυτίζεται με το μητρώο στιβαρότητας που
προέκυψε με χρήση των συναρτήσεων σχήματος σε καρτεσιανές συντε-

ταγμένες.

ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΞΙ ΚΟΜΒΩΝ
Προκειμένου να αυξηθεί η ακρίβεια του τριγωνικού στοιχείου τριών
κόμβων, ώστε με μικρότερο αριθμό στοιχείων να επιτευχθεί η απαιτού-

μενη ακρίβεια, χρησιμοποιούνται και ενδιάμεσοι κόμβοι στις πλευρές
του τριγώνου. Στο Σχήμα 4.16 παρουσιάζεται ένα τριγωνικό στοιχείο με
έξι κόμβους.
Σχήμα 4.16 Τριγωνικό στοιχείο έξι κόμβων
Η ύπαρξη των ενδιάμεσων κόμβων επιτρέπει την αύξηση του βαθμού
του πολυωνύμου που εκφράζει το πεδίο των μετατοπίσεων. Έτσι έχουμε
ΠΑ.Δ.Α. 2019
u  a1  a 2 x  a 3 y  a 4 x 2  a 5 xy  a 6 y 2 (4.72α)
v  a 7  a 8 x  a 9 y  a10 x 2  a11 xy  a12 y 2 (4.72β)
Παρατηρούμε από το τρίγωνο του Pascal του Σχήματος 4.17 ότι,
για το σχηματισμό του πολυωνύμου του τριγωνικού στοιχείου έξι κόμ-
βων, χρησιμοποιείται ένα πλήρες δευτεροβάθμιο πολυώνυμο. Θα μπο-
ρούσαμε να χρησιμοποιήσουμε και ανωτέρας τάξεως πολυώνυμα για να
παρασταθούν πεδία μετατοπίσεων τριγωνικών στοιχείων της οικογένειας
Lagrange, όπως φαίνονται στο Σχήμα 4.17.
Σχήμα 4.17 Το τρίγωνο Pascal και η οικογένεια τριγωνικών

στοιχείων Lagrange
Τα πεδία των μετατοπίσεων μπορούν επίσης να εκφραστούν απευ-
θείας μέσω των επιφανειακών συντεταγμένων με πολυώνυμα της παρα-
κάτω μορφής
u  a1 s12  a 2 s 22  a 3 s 32  a 4 s1s 2  a 5 s 2s 3  a 6 s 3s1 (4.73α)
v  a 7 s12  a 8 s 22  a 9 s 32  a10 s1s 2  a11 s 2s 3  a12 s 3s1 (4.73β)
ΠΑ.Δ.Α. 2019
όπου οι γενικευμένες συντεταγμένες των σχέσεων (4.73) δεν ταυτίζονται
με αυτές των σχέσεων (4.72). Στις σχέσεις (4.73) παρατηρούμε ότι κάθε
όρος του πολυωνύμου είναι δευτέρου βαθμού.
Προκειμένου να διευκολυνθούμε στον υπολογισμό του αντίστρο-

φου μητρώου [A]1 των σχέσεων (4.73) αλλάζουμε τη σειρά των
μετατοπίσεων όπως κάναμε και στην εξίσωση (4.39). Έτσι έχουμε
1 0 0 0 0 0
 
 u1     a1 
  0 1 0 0 0 0  
     
 u2     a2 
  0 0 1 0 0 0  
     
 u3    a3 
   1 1
0
1
0 0   
u  4 a 
 4  4 4   4
     
u  0 1 1 1 a 
 5  0 0   5
   4 4 4   
 u6    a6 
  1 0
1
0 0
1  
 
4 4 4
du    Au  au  (4.74)
Το αντίστροφο μητρώο [Au ]1 δίνεται από τη σχέση
 1 0 0 0 0 0
 
 0 1 0 0 0 0 

 0 0 1 0 0 0 
 Au  1   (4.75)
 
 1 1 0 4 0 0 
 0 1 1 0 4 0 

 
 1 0 1 0 0 4

ΠΑ.Δ.Α. 2019
επομένως η σχέση (4.73α) γράφεται
1
u   s12 s 22 s 32 s1s 2 s 2 s 3 s 3 s1   Au  du  (4.76)
 
u   s1 (2s1  1) s 2 (2s 2  1) s 3 (2s 3  1) 


 4s1s 2 4s 2 s 3 4s 3 s1  du  (4.77)

Από την ανωτέρω σχέση (4.77) προκύπτει ότι οι συναρτήσεις σχήματος
N i (i  1,2,  6) του τριγωνικού στοιχείου έξι κόμβων εκφράζονται

συναρτήσει των επιφανειακών συντεταγμένων με τις σχέσεις
N 1  s1 (2s1  1), N 2  s 2 (2s 2  1) 



N 3  s 3 (2s 3  1), N 4  4s1s 2  (4.78)


N 5  4s 2 s 3 , N 6  4s 3 s1 

και το πεδίο των μετατοπίσεων εκφράζεται ως εξής
 u1 
 
 v1 
 
u 
u  N 0 N2 0 N3 0 N4 0 N5 0 N6 0   2
  1  v 
v   0 N1 0 N2 0 N 3 0 N 4 0 N 5 0 N 6   2
      
 
 
 u6 
 
 v 6 
 u    N  d  (4.79)
ΠΑ.Δ.Α. 2019
4.6.2 Συναρτήσεις σχήματος με τη χρήση

πολυωνύμων Lagrange
Κατά τη μόρφωση των συναρτήσεων σχήματος τριγωνικών στοιχείων
ανωτέρου βαθμού είναι δυνατόν να παραχθούν οι συναρτήσεις σχήματος
του Σχήματος 4.18 με άμεσο τρόπο χρησιμοποιώντας τα πολυώνυμα
παρεμβολής Lagrange, όπως έγινε για το ορθογωνικό στοιχείο Lagrange

εννέα κόμβων στο εδάφιο 4.2. Η ιδιαιτερότητα όμως των επιφανειακών
συντεταγμένων απαιτεί μία προσεκτικότερη εφαρμογή των συναρτή-
σεων παρεμβολής Lagrange.
Σχήμα 4.18 Επιφανειακές συντεταγμένες για την παραγωγή

των συναρτήσεων παρεμβολής Lagrange:
(α) συνάρτηση σχήματος N 1 , (β) συνάρτηση σχήματος N 4
Προκειμένου να σχηματίσουμε τη συνάρτηση σχήματος N 1 , που

αντιστοιχεί στον κόμβο 1, η παρεμβολή γίνεται μεταξύ τριών σημείων
κατά τη διεύθυνση s1 (βλ. Σχήμα 4.18). Έτσι το πολυώνυμο παρεμβολής
Lagrange L (x ) μεταξύ τριών σημείων  ,  και  που εκφράζεται
από τη σχέση
ΠΑ.Δ.Α. 2019
(x  x  )(x  x  )
L (x )  (4.80)
(x   x  )(x   x  )
μετασχηματίζεται ως προς την επιφανειακή συντεταγμένη s1 στο

πολυώνυμο της επόμενης σχέσης (4.81) που εκφράζει ταυτόχρονα και τη
συνάρτηση σχήματος N 1 (βλ. Σχήμα 4.18α):
 
 s1  1 (s1  0)
 2 
N1   s1  2s1  1  (4.81)
 1 
 1  (1  0)
 2 
Η σχέση (4.81) ταυτίζεται με την αντίστοιχη συνάρτηση σχήματος των
σχέσεων (4.78). Ομοίως προκύπτουν και οι συναρτήσεις N 2 και N 3 .
Για τον σχηματισμό της συνάρτησης σχήματος N 4 απαιτείται ο
συνδυασμός δύο γραμμικών παρεμβολών ως προς s1 και s 2 (βλ. Σχήμα
4.18β). Στην περίπτωση αυτή το πολυώνυμο Lagrange της σχέσης (4.80)

διατυπώνεται ως εξής
(x  x  )
L (x )  (4.82)
(x   x  )
και η συνάρτηση σχήματος N 4 παίρνει τη μορφή
 s1  0 (s2  0)
N4   4s1s 2 (4.83)
1  
  0  1  0 
 2  2
 
η οποία ταυτίζεται με την αντίστοιχη συνάρτηση σχήματος των σχέσεων
(4.78). Ομοίως προκύπτουν και οι συναρτήσεις N 5 και N 6 .
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Γραφικές παραστάσεις των δευτεροβάθμιων συναρτήσεων σχήμα-
τος N 2 και N 5 φαίνονται στο Σχήμα 4.19.
Σχήμα 4.19 Χαρακτηριστικές συναρτήσεις σχήματος

τριγωνικού στοιχείου έξι κόμβων
Το μητρώο παραμόρφωσης τριγωνικού στοιχείου έξι κόμβων δίνεται

από τη σχέση
 N 1,x 0 N 2,x 0  N 6,x 0 


B    0 N 1,y 0 N 2,y  0 N 6,y  (4.84)
  
N N 1,x N 2,y N 2,x  N 6,y N 6,x 
 1,y 
Οι μερικές παράγωγοι των συναρτήσεων σχήματος ως προς x και y

υπολογίζονται από τη σχέση (4.68) από την οποία προκύπτουν, σε
συνδυασμό με τις σχέσεις (4.78) και (4.59), οι τιμές των μερικών παρα-
γώγων των N i :
ΠΑ.Δ.Α. 2019
(4s1  1)(y 2  y 3 ) 
N 1,x  
2Ae 

(4s 2  1)(y 3  y1 ) 
N 2,x   (4.85α)
2Ae 

(4s 3  1)(y1  y 2 ) 
N 3,x  
2Ae 

4[s 2 (y 2  y 3 )  s1 (y 3  y1 )]

N 4,x  

2Ae 




4[s 3 (y 3  y1 )  s 2 (y1  y 2 )] 

N 5,x   (4.85β)
2Ae 





4[s1 (y1  y 2 )  s 3 (y 2  y 3 )] 
N 6,x  
2Ae 


Με ανάλογο τρόπο διατυπώνονται και οι εκφράσεις των N i,y με αντικα-
τάσταση των yi με x i (i  1,2, 3) στη σχέση (4.85).
Το μητρώο στιβαρότητας του εξακομβικού τριγωνικού στοιχείου επί-

πεδης έντασης – παραμόρφωσης υπολογίζεται από τη σχέση
T
k  
 
(1212)
 (12B3) (3 E3) (3 B12) dVe (4.86)
Ve
Η χρήση των επιφανειακών συντεταγμένων, εκτός του ότι μας διευκο-
λύνει στον υπολογισμό των συναρτήσεων σχήματος τριγωνικών στοι-
χείων ανωτέρου βαθμού, επιτρέπει και τον απρόσκοπτο αναλυτικό
υπολογισμό του ολοκληρώματος του μητρώου στιβαρότητας.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Το ολοκλήρωμα της σχέσης (4.86) εάν εκφραστεί συναρτήσει των
επιφανειακών συντεταγμένων θα αποτελείται από αθροίσματα γινομέ-
νων μονωνύμων της μορφής
 s1 s 2 s 3 dA  2A(2k ! k! m! m )! (4.87)

k l m
Ae
τα οποία επιδέχονται της αναλυτικής ολοκλήρωσης της σχέσης (4.87),
όπου η ποσότητα 0! ισοδυναμεί με τη μονάδα.
Για να εφαρμοστεί ο τύπος (4.86) θα πρέπει να εκφραστούν οι
συντεταγμένες x , y ως προς τις s1 , s 2 , s 3 . Αυτό επιτυγχάνεται με
χρήση των σχέσεων παρεμβολής
3 


x   si x i 


i 1  (4.88)

3 


y  si yi 


i 1 

Το μητρώο των τάσεων [S ] για το συγκεκριμένο στοιχείο έχει τη μορφή
S   E  B  (4.89)
     
(312) (33) (312)
ενώ το διάνυσμα των τάσεων σε ένα σημείο P (x , y ) του τριγώνου υπο-
λογίζεται από τη σχέση
ΠΑ.Δ.Α. 2019
 x (x , y ) 
 
 
 y (x , y )    S  d  (4.90)
 
  xy (x , y )  (312) (121)
 
Παρατηρούμε ότι από τη σχέση (4.89) σε συνδυασμό με τη σχέση
(4.85), προκύπτουν όροι του μητρώου των τάσεων οι οποίοι είναι

γραμμικές συναρτήσεις των s1 , s 2 , s 3 ή των x , y .
4.7 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΥΠΟΥ

ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
Το πρόβλημα επίλυσης τοίχου με τη μέθοδο των πεπερασμένων
στοιχείων, θεωρείται γραμμικό επίπεδο πρόβλημα. Αυτό δεν απαιτεί

υψηλότερο βαθμό ακρίβειας από αυτόν που μπορεί να μας αποδώσει η
ανάλυση του φορέα – τοίχου, με την ανάλυση ορθογωνικών στοιχείων
ως εργαλεία. Δεδομένου πάντα ότι ο τοίχος προς επίλυση, ανεξαρτήτου
διαστασιολόγησης, δεν θα περιέχει διάτρητες επιφάνειες παρά θα
θεωρείται ένα συμπαγές σώμα, άοπλο.
Γίνεται απόλυτα κατανοητό κατόπιν τούτου, ότι η ανάλυση του

τοίχου με ορθογωνικά στοιχεία (επίπεδης έντασης – παραμόρφωσης)
επαρκεί κατά το μέγιστο όσον αφορά την ευκολία της επίλυσης σε
σχέση με τις μαθηματικές πράξεις, παρά τον μεγάλο αριθμό τους,
προσαρμοσμένες στο πρόγραμμα που θα υλοποιήσουμε.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ
ΤΩΝ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ
ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
5.1 ΣΤΑΔΙΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ
Η μέθοδος των πεπερασμένων στοιχείων είναι μία αριθμητική προσεγγι-
στική μέθοδος επίλυσης μερικών διαφορικών εξισώσεων και συνεπώς

χρειάζεται κάποια κριτήρια ελέγχου της ποιότητας των αποτελεσμάτων,
δεδομένου ότι η ακριβής αναλυτική λύση του προβλήματος δεν είναι
εφικτή. Στην περίπτωση ανάλυσης των κατασκευών με τη μέθοδο των
πεπερασμένων στοιχείων ακολουθούνται τα εξής στάδια:
(1) Μετάβαση από το φυσικό πρόβλημα που είναι η κατασκευή,
στο μαθηματικό προσομοίωμα, δηλαδή τον φορέα. Κατά το
στάδιο αυτό γίνεται η εξιδανίκευση της κατασκευής ως προς τη
μορφή και τη δομητική λειτουργία των μελών της. Γίνεται ταξι-
νόμηση των μελών σε ράβδους δικτυώματος ή δοκού, σε
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΤΩΝ ΠΕΠΕΡ. ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 90
διδιάστατα μέλη τοιχίων, δίσκων ή πλακών, σε κελύφη και σε
τρισδιάστατα μέλη. Καθορίζονται οι ιδιότητες των υλικών των
μελών της κατασκευής καθώς και η συμπεριφορά τους κατά τη
φόρτιση της κατασκευής (γραμμικώς ελαστικά, απολύτως πλα-

στικά, ανελαστικά, κ.λπ.) Προσδιορίζονται τα φορτία που φορτί-
ζουν την κατασκευή και οι συνοριακές συνθήκες (εξιδανίκευση
της θεμελίωσης, δεσμευμένες μετατοπίσεις, κ.λπ.). Το μαθημα-
τικό προσομοίωμα διέπεται από τις κυρίαρχες διαφορικές εξισώ-
σεις ισορροπίας και τις συνοριακές συνθήκες που χαρακτηρί-
ζουν τη συμπεριφορά των μελών του φορέα.
(2) Μετάβαση από το μαθηματικό προσομοίωμα στο προσομοίωμα
των πεπρωμένων στοιχείων. Κατά το στάδιο αυτό γίνεται η
επιλογή των πεπερασμένων στοιχείων για την προσφορότερη
προσομοίωση των μελών του φορέα. Μορφώνεται το δίκτυο των
πεπερασμένων στοιχείων για όλα τα μέλη του φορέα. Υπολογί-
ζονται τα μητρώα στιβαρότητας και οι ισοδύναμες δράσεις των
στοιχείων και μορφώνεται η τελική μητρωική εξίσωση ισορρο-
πίας του φορέα.
(3) Μετάβαση από το προσομοίωμα των πεπερασμένων στοιχείων
στο υπολογιστικό προσομοίωμα. Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει
την αριθμητική επεξεργασία του προσομοιώματος των πεπερα-
σμένων στοιχείων από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Υπολογί-
ζεται αριθμητικά το καθολικό μητρώο στιβαρότητας και το
καθολικό διάνυσμα των ισοδύναμων δράσεων. Ακολουθεί η επί-
ΠΑ.Δ.Α. 2019
λυση των εξισώσεων ισορροπίας και ο υπολογισμός των τάσεων
και εντατικών μεγεθών.
Σχήμα 5.1 Μετάβαση από το φυσικό πρόβλημα (κατασκευή),

στο προσομοίωμα των πεπερασμένων στοιχείων
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Συνοπτικά λοιπόν τα στάδια προσομοίωσης είναι:
• Στάδιο 1: Κατασκευή  Φορέας
• Στάδιο 2: Φορέας  Προσομοίωμα

πεπερασμένων στοιχείων
• Στάδιο 3: Προσομοίωμα  Υπολογιστικό

πεπερασμένων προσομοίωμα
στοιχείων
Στο Σχήμα 5.1 παρουσιάζεται μια σχηματική παράσταση των
τριών προσομοιωμάτων και των τριών σταδίων που ακολουθούνται κατά
την ανάλυση κατασκευών με τη μέθοδο των πεπερασμένων στοιχείων.

Σε κάθε στάδιο υπάρχει ο κίνδυνος παρείσφρησης σφαλμάτων, τα οποία
ανάλογα με τη σοβαρότητα τους μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την
αξιοπιστία της ανάλυσης. Τα σφάλματα αυτά διακρίνονται σε:
(α) σφάλματα προσομοίωσης, τα οποία επηρεάζονται από τον
βαθμό της πιστότητας του φορέα προς την κατασκευή,
(β) σφάλματα διακριτοποίησης, που εξαρτώνται από τον τύπο και
την πυκνότητα του δικτύου των πεπερασμένων στοιχείων,
(γ) σφάλματα αριθμητικά, τα οποία οφείλονται στην πεπερασμένη
ακρίβεια με την οποία εκτελούνται οι πράξεις από τον ηλεκτρο-
νικό υπολογιστή και τα οποία είναι δυνατό να αλλοιώσουν
σημαντικά τα τελικά αποτελέσματα.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Στον παρακάτω πίνακα παρατίθενται τα σφάλματα τα οποία είναι δυνα-
τό να υπεισέλθουν κατά την εφαρμογή της μεθόδου των πεπερασμένων
στοιχείων
Πίνακας σφαλμάτων κατά την εφαρμογή

της μεθόδου των πεπερασμένων στοιχείων
• Προσομοίωση μελών του φορέα

(δοκοί, πλάκες, τοιχία, κελύφη,
Σφάλματα κ.λπ.)
προσομοίωσης • Επιλογή συνοριακών συνθηκών
• Προσομοίωση φορτίων
• Επιλογή πεπερασμένων στοιχείων

• Μορφή δικτύου πεπερασμένων
στοιχείων
Σφάλματα • Αριθμητική ολοκλήρωση μητρώου
διακριτοποίησης δυσκαμψίας, διανύσματος
ισοδύναμων δράσεων
• Μη γραμμικές παραδοχές
κινηματικών συνθηκών και
καταστατικών σχέσεων
• Σφάλματα αποκοπής κατά τη

μόρφωση των εξισώσεων
Αριθμητικά σφάλματα
• Σφάλματα στρογγύλευσης κατά
την επίλυση των εξισώσεων
5.2 ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ

ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ
Για την προσομοίωση μιας κατασκευής με πεπερασμένα στοιχεία απαι-
τείται η κατανόηση της δομητικής συμπεριφοράς της κατασκευής για
την επιλογή του κατάλληλου τύπου και πλήθους στοιχείων. Θα πρέπει

ΠΑ.Δ.Α. 2019
να αποφευχθούν στοιχεία με κακή γεωμετρία ή μεγάλου μεγέθους, τα
οποία αδυνατούν να καταγράψουν απότομες μεταβολές των εντατικών
μεγεθών της κατασκευής, καθώς επίσης θα πρέπει να αποφευχθεί η
άσκοπη πύκνωση του δικτύου, η οποία απαιτεί χρόνο προετοιμασίας

δεδομένων και υπολογιστικής εργασίας χωρίς να προσφέρει μεγαλύτερη
ακρίβεια.
Ο έλεγχος των αριθμητικών αποτελεσμάτων είναι απαραίτητος
διότι είναι πολύ εύκολο να γίνουν λάθη κατά την προσομοίωση της
κατασκευής. Αρχικά ελέγχουμε τις μετατοπίσεις και συγκρίνουμε την
παραμορφωμένη γεωμετρία του φορέα με την αναμενόμενη λόγω της
συγκεκριμένης φόρτισης και των συνθηκών στήριξης. Εάν τα αποτελέ-
σματα που έχουν προκύψει διαφέρουν σημαντικά από τα αναμενόμενα,
τότε θα πρέπει να υπάρχει σφάλμα στην προσομοίωση της κατασκευής.
Στη συνέχεια ελέγχουμε την κατανομή τάσεων στον φορέα. Εάν ο
κώδικας των πεπερασμένων στοιχείων που διαθέτουμε έχει τη δυνατό-
τητα εξομάλυνσης των τάσεων στους κόμβους, θα πρέπει να αποφεύ-
γεται, τουλάχιστον κατά τον έλεγχο, αυτή η δυνατότητα διότι έτσι
χάνονται πληροφορίες ως προς την επάρκεια του δικτύου των πεπε-
ρασμένων στοιχείων. Μια κατανομή τάσεων με σημαντική ασυνέχεια
μεταξύ των στοιχείων είναι σε πρώτη εκτίμηση δηλωτική της ανεπάρ-
κειας του δικτύου.
Στο Σχήμα 5.2 φαίνεται η πλαστή εικόνα που μπορούν να δώσουν

οι εξομαλυσμένες τάσεις προερχόμενες από ένα μη αποδεκτό διάγραμμα
ΠΑ.Δ.Α. 2019
τάσεων. Παρουσιάζεται η πιθανή κατανομή τάσεων στον κόμβο Α, όπου
συντρέχουν τέσσερα στοιχεία, (α) χωρίς εξομάλυνση τάσεων–ικανοποι-
ητική κατανομή τάσεων, (β) χωρίς εξομάλυνση τάσεων–μη ικανοποιη-
τική κατανομή τάσεων, (γ) με εξομάλυνση τάσεων–χωρίς δυνατότητα

ελέγχου της ποιότητας των αρχικών τάσεων.
Σχήμα 5.2 Πιθανή κατανομή τάσεων σε κόμβο όπου

συντρέχουν τέσσερα στοιχεία
5.3 ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, για την προσομοίωση των κατα-
σκευών με τη μέθοδο των πεπερασμένων στοιχείων απαιτείται η κατα-
νόηση της μορφής και δομητικής λειτουργία της κατασκευής, της
συμπεριφοράς της κατασκευής στη φόρτιση που υποβάλλεται, καθώς
επίσης και η γνώση των ιδιοτήτων και των δυνατοτήτων ή αδυναμιών
των πεπερασμένων στοιχείων που θα χρησιμοποιηθούν. Απαιτείται επί-

σης η γνώση των παραδοχών οι οποίες έχουν οδηγήσει στο μαθηματικό
προσομοίωμα, καθώς επίσης και τα όρια ισχύος αυτών των παραδοχών.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Μια κατασκευή με πολύπλοκη συμπεριφορά ή ένα αριθμητικό
προσομοίωμα με πολλούς βαθμούς ελευθερίας θα πρέπει να προσεγ-
γίζεται προσεκτικά και σταδιακά. Είναι προτιμότερο να αρχίσουμε την
ανάλυση με ειδικές περιπτώσεις συνοριακών συνθηκών και φόρτισης

και με αραιά δίκτυα και αφού βεβαιωθούμε για την ορθότητα των
επιλογών μας να προχωρούμε σε πιο λεπτομερή προσομοιώματα έχον-
τας λάβει υπόψη την κατανομή των τάσεων ή των εντατικών μεγεθών
στα μέλη του φορέα από τις προκαταρτικές αναλύσεις.
5.3.1 Έλεγχος συμπεριφοράς των στοιχείων
Ένας δόκιμος τρόπος ελέγχου της αποτελεσματικότητας των στοιχείων
αλλά και της ορθότητας του κώδικα που διαθέτουμε είναι η δοκιμαστική
εφαρμογή σε απλά προβλήματα στα οποία είναι γνωστή η λύση. Με τις
εφαρμογές αυτές ελέγχεται επίσης η εισαγωγή των δεδομένων, η χρήση
των συστημάτων συντεταγμένων, ο υπολογισμός και η γραφική παρου-

σίαση των τάσεων ή των εντατικών μεγεθών.
Ο έλεγχος συρραφής αποτελεί μια πρώτη διερεύνηση των ιδιοτή-
των του στοιχείου. Ένας δεύτερος έλεγχος μπορεί να γίνει με τον υπολο-
γισμό των ιδιοτιμών του μητρώου στιβαρότητας του στοιχείου. Ο
έλεγχος ιδιοτιμών πραγματοποιείται υπολογίζοντας τις ιδιομορφές και
ιδιοσυχνότητες του στοιχείου χωρίς δεσμευμένους βαθμούς ελευθερίας
και με μοναδιαία μάζα σε κάθε βαθμό ελευθερίας.
Οι ιδιοσυχνότητες του στοιχείου ισούνται με τις ιδιοτιμές του
μητρώου στιβαρότητας υψωμένες εις το τετράγωνο. Κάθε ιδιοτιμή
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ισούται με τη διπλάσια ενέργεια παραμορφώσεως του στοιχείου που
παράγεται από την αντίστοιχη ιδιομορφή και εκφράζει τη στιβαρότητα
του στοιχείου ως προς ένα σύστημα συντεταγμένων στο οποίο το
μητρώο στιβαρότητας είναι ένα διαγώνιο μητρώο με μηδενικούς μη

διαγώνιους όρους κατά συνέπεια θα πρέπει να υπάρχουν τόσες μηδενι-
κές ιδιοτιμές όσες είναι και οι κινήσεις στερεού σώματος του στοιχείου
(τρεις για επίπεδα προβλήματα και έξι για τρισδιάστατα προβλήματα).
Λιγότερες μηδενικές ιδιοτιμές από τις κινήσεις στερεού σώματος σημαί-
νει ότι κάποια ή κάποιες κινήσεις στερεού σώματος προκαλούν ένταση,
ενώ περισσότερες μηδενικές ιδιοτιμές σημαίνει ότι το στοιχείο είναι

ασταθές και εμφανίζει παραμόρφωση μηχανισμού.
Ένας τρίτος έλεγχος ο οποίος μπορεί να αποκαλύψει τις δυνατό-
τητες και τις αδυναμίες του στοιχείου, είναι ο έλεγχος του στοιχείου –
φορέα. Η ανάλυση πραγματοποιείται σε έναν φορέα που αποτελείται
μόνο από ένα στοιχείο. Με την αλλαγή της γεωμετρίας του στοιχείου ή
της τάξης ολοκλήρωσης του μητρώου στιβαρότητας είναι δυνατόν να
αποκαλυφθεί η ευαισθησία του στοιχείου ως προς την τάξη της αριθμη-
τικής ολοκλήρωσης και τη μη κανονική γεωμετρία του.
Σε γενικές γραμμές τα στοιχεία με κανονικά γεωμετρικά σχήματα
(ισόπλευρο τριγωνικό στοιχείο – τετράγωνο τετραπλευρικό στοιχείο)
δίνουν μεγαλύτερη ακρίβεια. Θα πρέπει επίσης να αποφεύγεται η χρήση
στοιχείων με τις μορφές του Σχήματος 5.3 σε προβλήματα επίπεδης

ελαστικότητας. Ανάλογες διαπιστώσεις ισχύουν και για τα στοιχεία πλα-
κών, κελυφών, και τρισδιάστατης ελαστικότητας. Αποκλίσεις από τις
ΠΑ.Δ.Α. 2019
κανονικές γεωμετρίες συνήθως μειώνουν την ακρίβεια των αριθμητικών
αποτελεσμάτων προκαλώντας πιο δύσκαμπτη συμπεριφορά. Τα στοιχεία
με ενδιάμεσους πλευρικούς κόμβους ή ακόμα περισσότερο, στοιχεία και
με εσωτερικούς κόμβους παρουσιάζουν λιγότερη ευαισθησία σε μη

κανονικά γεωμετρικά σχήματα.
Σχήμα 5.3 Στοιχεία μειωμένης ακρίβειας:

(α), (β), (γ), (δ) στοιχεία μη αποδεκτής γεωμετρίας,
(ε) στοιχείο με μη αποδεκτή θέση ενδιάμεσου κόμβου
Μία αρχή η οποία πρέπει να ακολουθείται κατά τη διακριτο-
ποίηση των φορέων είναι η αποφυγή απότομων αλλαγών του μεγέθους
γειτονικών στοιχείων, όπως φαίνεται στο Σχήμα 5.4 και η χρήση πολλών
στοιχείων διαφορετικού τύπου σε ένα δίκτυο. Σε μία τέτοια διακριτο-
ποίηση προκαλείται διαταραχή του τασικού πεδίου στον φορέα.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Σχήμα 5.4 Χρήση διαφορετικού μεγέθους στοιχείων:

(α) μη αποδεκτή διακριτοποίηση, (β) αποδεκτή διακριτοποίηση
Ο έλεγχος της συμπεριφοράς των στοιχείων σε προβλήματα με
γνωστές λύσεις αποτελεί ένα σίγουρο τρόπο ελέγχου της ταχύτητας

συγκλίσεως του δικτύου και της ευαισθησίας του στοιχείου σε μη κανο-
νικά γεωμετρικά σχήματα και δίκτυα. Για το παράδειγμα αμφίπακτης
πλάκας του Σχήματος 5.5, της οποίας η αναλυτική λύση είναι γνωστή,
μπορούμε να διαπιστώσουμε την ταχύτητα συγκλίσεως της αριθμητικής
μεθόδου συγκρίνοντας τα αποτελέσματα των διακριτοποιήσεων (α) και
(β) καθώς και την ακρίβεια των αποτελεσμάτων σε μη κανονικά σχή-

ματα των στοιχείων, όπως είναι η περίπτωση (γ). Τέλος μπορούμε να
αξιολογήσουμε την ευαισθησία των αποτελεσμάτων σε διαφορετικές
διαμορφώσεις δικτύων, όπως οι περιπτώσεις (δ) και (ε).
Σχήμα 5.5 Διακριτοποιήσεις με αποτελέσματα διαφορετικής ακρίβειας,

ταχύτητας σύγκλισης και ευαισθησίας της αριθμητικής μεθόδου
ΠΑ.Δ.Α. 2019
5.4 ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΤΩΝ ΦΟΡΤΙΩΝ
Τα συγκεντρωμένα φορτία με την εξαίρεση των ενδιάμεσων συγκεντρω-
μένων φορτίων σε στοιχεία δοκού, θα πρέπει να εφαρμόζονται στους
κόμβους του δικτύου των πεπερασμένων στοιχείων. Όταν τα σημεία
εφαρμογής των δυνάμεων είναι γνωστά, τότε συνήθως διαμορφώνεται

κατάλληλα το δίκτυο ώστε να συμπίπτουν με κόμβους του δικτύου.
Σύμφωνα με τις κλασικές θεωρίες δοκού, πλάκας, και ελαστικότητας,
στο σημείο εφαρμογής ενός συγκεντρωμένου φορτίου προκαλούνται

πεπερασμένες μετατοπίσεις και τάσεις στη δοκό, πεπερασμένες μετατο-
πίσεις και άπειρες τάσεις στην πλάκα και άπειρες μετατοπίσεις και
τάσεις σε δισδιάστατους και τρισδιάστατους φορείς. Επίσης ένα σημει-

ακό φορτίο θα προκαλέσει διαρροή του υλικού στη γειτονική περιοχή
του σημείου εφαρμογής του.
Αντίθετα, ένα σημειακό φορτίο που ασκείται σε ένα κόμβο

στοιχείου δε θα προκαλέσει άπειρες μετατοπίσεις ή τάσεις. Σε πρόβλημα
δισδιάστατης ή τρισδιάστατης ελαστικότητας οι μετατοπίσεις και οι
τάσεις θα τείνουν στο άπειρο μόνο με τη σταδιακή πύκνωση του δικτύου

στην περιοχή επιβολής του φορτίου.
Μια συγκεντρωμένη ροπή δεν είναι δυνατό να εφαρμοστεί σε
κόμβο με μεταφορικούς βαθμούς ελευθερίας. Στην περίπτωση αυτή
αντικαθίσταται από το στατικά ισοδύναμο ζεύγος δυνάμεων σε γειτονι-
κούς κόμβους, όπως φαίνεται στο Σχήμα 5.6.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Τα κατανεμημένα φορτία στον όγκο ή στην επιφάνεια των στοι-
χείων κατανέμονται στους κόμβους των στοιχείων με μία ενεργειακά
ισοδύναμη διαδικασία.
Σχήμα 5.6 Στατικά ισοδύναμο ζεύγος δυνάμεων για την προσομοίωση

ροπής, όταν οι κόμβοι έχουν μόνο μεταφορικούς βαθμούς ελευθερίας
5.5 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ
Αριθμητικά σφάλματα παρουσιάζονται κατά τη μόρφωση του μητρώου

στιβαρότητας και του διανύσματος των ισοδύναμων δράσεων του φορέα
καθώς και κατά την επίλυση των εξισώσεων ισορροπίας και τον υπολο-
γισμό των εντατικών μεγεθών. Τα σφάλματα αυτά που δημιουργούνται

στο αριθμητικό προσομοίωμα, οφείλονται στην αδυναμία του αριθμητι-
κού επεξεργαστή του ηλεκτρονικού υπολογιστή να εκτελέσει πράξεις με
μαθηματική ακρίβεια. Οι πράξεις εκτελούνται με την υπολογιστική

ακρίβεια κάποιου αριθμού t σημαντικών ψηφίων ο οποίος εξαρτάται
από τον τύπο του επεξεργαστή και την απλή ή διπλή ακρίβεια που
χρησιμοποιείται κατά τους αριθμητικούς υπολογισμούς. Οι περισσό-
τεροι υπολογιστές αποθηκεύουν μετά την εκτέλεση μιας πράξης τα t
ΠΑ.Δ.Α. 2019
πρώτα σημαντικά ψηφία και αποκόπτουν τα υπόλοιπα. Η επίπτωση της
περιορισμένης υπολογιστικής ακρίβειας γίνεται εμφανής σε περιπτώσεις
αριθμητικά μη ευσταθών φορέων στους οποίους τα μητρώα στιβαρό-
τητας είναι κακής κατάστασης.
Μη ευσταθείς αριθμητικά φορείς προκύπτουν όταν υπάρχουν
μεγάλες διαφορές στις δυσκαμψίες των στοιχείων ή στις ιδιότητες των
υλικών των μελών του φορέα. Επίσης προκύπτουν όταν συνυπάρχουν
στοιχεία μεγάλου και μικρού μεγέθους σε ένα δίκτυο, καθώς και όταν
συμβαίνει με μικρή ενέργεια παραμόρφωσης να αναπτύσσονται σημαν-
τικές μετατοπίσεις στερεού σώματος στο φορέα. Σε όλες αυτές τις

περιπτώσεις μια μικρή αλλαγή στους δείκτες στιβαρότητας ή του διανύ-
σματος των ισοδύναμων δράσεων του φορέα προκαλεί μεγάλες μετα-
βολές στο διάνυσμα των μετατοπίσεων που υπολογίζεται.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΕΣ
ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
6.1 ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΟΣ ΑΝΙΣΟΤΡΟΠΟΣ ΤΟΙΧΟΣ ΜΕ

ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΟ ΘΛΙΠΤΙΚΟ ΦΟΡΤΙΟ
Το πρώτο παράδειγμα που μελετάται είναι τοίχος ορθογωνικού σχή-
ματος, ο οποίος είναι πακτωμένος στην αριστερή του πλευρά και κατα-
πονείται με ομοιόμορφα κατανεμημένο θλιπτικό φορτίο στην δεξιά του
πλευρά, όπως φαίνεται στο Σχήμα 6.1. Το πάχος του είναι t  0.10 m .
Το υλικό του φορέα είναι εποξικός γραφίτης (graphite-epoxy) με
ελαστικές σταθερές
E1  1.4  10 8 kN/m 2 , E 2  0.9  107 kN/m 2 



 (6.1)


12  0.30, G12  0.7  107 kN/m 2 


Ο τοίχος διακριτοποιείται σε γραμμικά τετραπλευρικά πεπερασμένα

στοιχεία. Χωρίζεται σε έξι (6) στοιχεία κατά την οριζόντια διεύθυνση
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ 104
και σε τέσσερα (4) κατά την κατακόρυφη διεύθυνση. Το πλάτος κάθε
στοιχείου ορίζεται 0.40 m , ενώ το ύψος του είναι 0.30 m . Ο χωρισμός
του τοίχου σε πεπερασμένα στοιχεία, η αρίθμηση των στοιχείων και των
κόμβων, ο προσδιορισμός των συντεταγμένων των κόμβων, καθώς και η
αντιστοίχηση των στοιχείων με τους κόμβους γίνονται αυτόματα από το
πρόγραμμα, όπως παρουσιάζεται και στο Πίνακα 6.1 του αρχείου των
δεδομένων του προβλήματος. Το αριθμητικό προσομοίωμα (μοντέλο)

του τοίχου δίνεται στο Σχήμα 6.2.
1.20 m 400 kNm
2.40 m
Σχήμα 6.1 Γεωμετρία, στήριξη και φόρτιση ορθογωνικού τοίχου
Τα επικόμβια φορτία υπολογίζονται για κάθε στοιχείο ισομοιράζοντας

το κατανεμημένο στη πλευρά του στοιχείου φορτίο στους δύο κόμβους
της πλευράς αυτής. Δηλαδή, στη κάθε πλευρά η συνολική δύναμη είναι
0.30 m  400 kN/m  120 kN , και συνεπώς η δύναμη που παραλαμ-
βάνει ο κάθε κόμβος από το στοιχείο είναι το μισό της συνολικής,
60 kN . Οι ακραίοι κόμβοι με αριθμό 7 και 35 θα έχουν επικόμβια δύνα-
ΠΑ.Δ.Α. 2019
μη 60 kN , ενώ οι ενδιάμεσοι με αριθμούς 14, 21 και 28 θα έχουν
επικόμβια δύναμη 120 kN εφόσον σε αυτούς επαλληλίζονται οι δυνά-
μεις που προέρχεται από τα δύο παρακείμενα στοιχεία. Οι δυνάμεις σε
όλους τους κόμβους της δεξιάς πλευράς φαίνονται στο Σχήμα 6.2.
Πίνακας 6.1 Αρχείο δεδομένων Παραδείγματος 1
Αρχείο Δεδομένων Παρατηρήσεις

'Παράδειγμα πτυχιακής: εφελκυσμός, Τίτλος του παραδείγματος
graphite-epoxy'
1, 4 Αυτόματος χωρισμός σε πεπερασμένα στοιχεία (1),
τετραπλευρικό στοιχείο με 4 κόμβους (γραμμικό)
6, 4 Χωρισμός του ορθογωνικού τοίχου σε 6 τμήματα
0.40 0.40 0.40 0.40 0.40 0.40 κατά τη διεύθυνση x και σε 4 τμήματα κατά τη
0.30 0.30 0.30 0.30 διεύθυνση y . Τα μήκη των 6 τμημάτων κατά x
(0.40 το καθένα) και των 4 κατά y (0.30 το καθένα).
0.10 0. 0. Το πάχος του τοίχου (0.10), οι μαζικές δυνάμεις κατά
τις διευθύνσεις x και y .
1.4E8 0.9E7 0.30 0.7E7 Οι σταθερές του υλικού E 1 , E 2 , 12 και G12
10 Αριθμός γνωστών συνιστωσών των μετατοπίσεων
1 1 0. (συνολικά 10, δηλαδή 2 για κάθε ένα από τους 5
1 2 0. κόμβους της πάκτωσης).
8 1 0.
Δεδομένα με πρώτο τον αριθμό του κόμβου, μετά τη
8 2 0.
15 1 0. διεύθυνση της δεδομένης μετατόπισης, 1 για τη
15 2 0. διεύθυνση x και 2 για την διεύθυνση y , και τέλος
22 1 0. τη τιμή της γνωστής μετατόπισης. Συνολικά 10
22 2 0. γραμμές και σε όλες η μετατόπιση λόγω πάκτωσης
29 1 0. είναι μηδέν.
29 2 0.
5 Αριθμός γνωστών μη μηδενικών συνιστωσών των
7 1 -60. επικόμβιων δυνάμεων (συνολικά 5, δηλαδή 1 για
14 1 -120. κάθε ένα από τους 5 κόμβους του δεξιού άκρου του
21 1 -120. τοίχου).
28 1 -120.
35 1 -60. Δεδομένα με πρώτο τον αριθμό του κόμβου, μετά τη
διεύθυνση της δεδομένης μετατόπισης, 1 εφόσον οι
δυνάμεις είναι κατά τη διεύθυνση x , και τέλος η
τιμή της γνωστής δύναμης στο κάθε κόμβο (5
γραμμές συνολικά).
ΠΑ.Δ.Α. 2019
35
29 60 kN
19 20 24
28
22 120 kN
 u  0  21
4  0.30 m   15 120 kN
 v  0 
  7 8
9 10 11 12 13 14
8 120 kN
1 2 3 4 5 6
7
60 kN
1 2 3 4 5 6
6  0.40 m
Σχήμα 6.2 Διακριτοποίηση ορθογωνικού τοίχου

σε 24 γραμμικά τετραπλευρικά στοιχεία
Τα αποτελέσματα, όπως ακριβώς αυτά εμφανίζονται στο αρχείο αποτε-
λεσμάτων του προγράμματος, δίνονται στο Πίνακα 6.2. Περιλαμβάνουν
τις δύο συνιστώσες των μετατοπίσεων σε όλους τους κόμβους του
μοντέλου και τις τρεις τάσεις στο κέντρο του κάθε ορθογωνικού πεπερα-
σμένου στοιχείου.
Ο συγκεκριμένος τοίχος μελετήθηκε επίσης και για την περίπτωση αντί-
θετου προσανατολισμού του ορθότροπου υλικού. Δηλαδή, για την περί-
πτωση που η διεύθυνση “1” του υλικού ταυτίζεται με τον άξονα y αντί
του x (σχέσεις 3.1) και οι ελαστικές σταθερές παίρνουν τότε τις τιμές
E1  0.9  107 kN/m 2 , E 2  1.4  10 8 kN/m 2 


 (6.2)
E 2 
12  0.30 1  0.0193, G12  0.7  10 kN/m 
7
E2 
Για το προσανατολισμό του υλικού με E1  1.4  10 8 kN/m 2 η
μέγιστη μετατόπιση στην οριζόντια διεύθυνση εμφανίζεται στους

κόμβους της δεξιάς πλευράς, δηλαδή στους 7, 14, 21, 35 και είναι
ΠΑ.Δ.Α. 2019
u max  6.8588  105 m , ενώ η μέγιστη κατακόρυφη μετατόπιση
παρουσιάζεται στον κόμβο 7, όπως και στον κόμβο 35 αλλά με αντίθετη
φορά, έχει δε τιμή v max  5.2428  106 m .
Για τον προσανατολισμό του υλικού με E1  0.9  107 kN/m 2 η

μέγιστη οριζόντια μετατόπιση βρίσκεται πάλι στους κόμβους της δεξιάς
πλευράς (δηλαδή 7, 14, 21, 35) και έχει τιμή u max  1.0663  103 m ,
ενώ η μέγιστη κατακόρυφη μετατόπιση παρουσιάζεται στον κόμβο 2

(όπως και στον κόμβο 30, αλλά με αντίθετη φορά) και η τιμή της είναι
v max  6.0755  106 m . Συνεπώς, σε αυτή την περίπτωση, η μέγιστη
οριζόντια μετατόπιση είναι 15.5 φορές μεγαλύτερη από την πρώτη, ενώ
οι κατακόρυφες μετατοπίσεις δεν εμφανίζουν τόσο μεγάλες διαφορές.
Πίνακας 6.2 Αρχείο αποτελεσμάτων Παραδείγματος 1
Παράδειγμα πτυχιακής-εφελκυσμός, graphite-epoxy

Plane stress problem.
Element type : 4-node linear quadrilateral elements

Number of elements : 24
Number of nodes in the F.E. mesh : 35
Number of nodes per element : 4
Number of degrees of freedom per node : 2
Coordinates of the global nodes:
1 : ( 0.00000E+00, 0.00000E+00) 2 : ( 4.00000E-01, 0.00000E+00)

3 : ( 8.00000E-01, 0.00000E+00) 4 : ( 1.20000E+00, 0.00000E+00)
5 : ( 1.60000E+00, 0.00000E+00) 6 : ( 2.00000E+00, 0.00000E+00)
7 : ( 2.40000E+00, 0.00000E+00) 8 : ( 0.00000E+00, 3.00000E-01)
9 : ( 4.00000E-01, 3.00000E-01) 10 : ( 8.00000E-01, 3.00000E-01)
11 : ( 1.20000E+00, 3.00000E-01) 12 : ( 1.60000E+00, 3.00000E-01)
13 : ( 2.00000E+00, 3.00000E-01) 14 : ( 2.40000E+00, 3.00000E-01)
15 : ( 0.00000E+00, 6.00000E-01) 16 : ( 4.00000E-01, 6.00000E-01)
17 : ( 8.00000E-01, 6.00000E-01) 18 : ( 1.20000E+00, 6.00000E-01)
19 : ( 1.60000E+00, 6.00000E-01) 20 : ( 2.00000E+00, 6.00000E-01)
21 : ( 2.40000E+00, 6.00000E-01) 22 : ( 0.00000E+00, 9.00000E-01)
23 : ( 4.00000E-01, 9.00000E-01) 24 : ( 8.00000E-01, 9.00000E-01)
25 : ( 1.20000E+00, 9.00000E-01) 26 : ( 1.60000E+00, 9.00000E-01)
ΠΑ.Δ.Α. 2019
27 : ( 2.00000E+00, 9.00000E-01) 28 : ( 2.40000E+00, 9.00000E-01)

29 : ( 0.00000E+00, 1.20000E+00) 30 : ( 4.00000E-01, 1.20000E+00)
31 : ( 8.00000E-01, 1.20000E+00) 32 : ( 1.20000E+00, 1.20000E+00)
33 : ( 1.60000E+00, 1.20000E+00) 34 : ( 2.00000E+00, 1.20000E+00)
35 : ( 2.40000E+00, 1.20000E+00)
Boolean (connectivity) matrix :
1 : 1 2 9 8
2 : 2 3 10 9
3 : 3 4 11 10
4 : 4 5 12 11
5 : 5 6 13 12
6 : 6 7 14 13
7 : 8 9 16 15
8 : 9 10 17 16
9 : 10 11 18 17
10 : 11 12 19 18
11 : 12 13 20 19
12 : 13 14 21 20
13 : 15 16 23 22
14 : 16 17 24 23
15 : 17 18 25 24
16 : 18 19 26 25
17 : 19 20 27 26
18 : 20 21 28 27
19 : 22 23 30 29
20 : 23 24 31 30
21 : 24 25 32 31
22 : 25 26 33 32
23 : 26 27 34 33
24 : 27 28 35 34
Material properties and loading of the plane body :

Thickness = 1.0000000E-01
E1 = 1.4000000E+08 E2 = 9.0000000E+06
G12 = 7.0000000E+06 Pois.(12) = 3.0000000E-01
Distributed load : fx = 0.0000000E+00 , fy =
0.0000000E+00
Specified primary degrees of freedom ( 10 ) :

1 2 15 16 29 30 43 44 57 58
Values of the specified primary degrees of freedom :

0.0000000E+00 0.0000000E+00 0.0000000E+00 0.0000000E+00
0.0000000E+00 0.0000000E+00 0.0000000E+00 0.0000000E+00
0.0000000E+00 0.0000000E+00
Specified nonzero secondary degrees of freedom ( 5 ) :

13 27 41 55 69
Values of the specified secondary degrees of freedom :

-6.0000000E+01 -1.2000000E+02 -1.2000000E+02 -1.2000000E+02
-6.0000000E+01
ΠΑ.Δ.Α. 2019
--------------------------------------------------------------------
Node X - coord. Y - coord. U - displ. V - displ.
--------------------------------------------------------------------
1 0.00000E+00 0.00000E+00 0.0000000E+00 0.0000000E+00
2 4.00000E-01 0.00000E+00 -1.1681184E-05 -4.0110741E-06
3 8.00000E-01 0.00000E+00 -2.3041734E-05 -4.8502732E-06
4 1.20000E+00 0.00000E+00 -3.4383915E-05 -5.1208091E-06
5 1.60000E+00 0.00000E+00 -4.5758805E-05 -5.1686974E-06
6 2.00000E+00 0.00000E+00 -5.7164488E-05 -5.1842938E-06
7 2.40000E+00 0.00000E+00 -6.8588205E-05 -5.2428161E-06
8 0.00000E+00 3.00000E-01 0.0000000E+00 0.0000000E+00
9 4.00000E-01 3.00000E-01 -1.1280381E-05 -1.6096955E-06
10 8.00000E-01 3.00000E-01 -2.2745883E-05 -2.3829836E-06
11 1.20000E+00 3.00000E-01 -3.4205962E-05 -2.5544152E-06
12 1.60000E+00 3.00000E-01 -4.5650944E-05 -2.5923216E-06
13 2.00000E+00 3.00000E-01 -5.7084904E-05 -2.6012342E-06
14 2.40000E+00 3.00000E-01 -6.8514935E-05 -2.6466139E-06
15 0.00000E+00 6.00000E-01 0.0000000E+00 0.0000000E+00
16 4.00000E-01 6.00000E-01 -1.1310993E-05 4.0763461E-21
17 8.00000E-01 6.00000E-01 -2.2697097E-05 1.0058516E-21
18 1.20000E+00 6.00000E-01 -3.4140951E-05 -1.3234890E-20
19 1.60000E+00 6.00000E-01 -4.5590480E-05 -3.4887170E-20
20 2.00000E+00 6.00000E-01 -5.7032893E-05 -5.1563131E-20
21 2.40000E+00 6.00000E-01 -6.8467035E-05 -1.1921989E-19
22 0.00000E+00 9.00000E-01 0.0000000E+00 0.0000000E+00
23 4.00000E-01 9.00000E-01 -1.1280381E-05 1.6096955E-06
24 8.00000E-01 9.00000E-01 -2.2745883E-05 2.3829836E-06
25 1.20000E+00 9.00000E-01 -3.4205962E-05 2.5544152E-06
26 1.60000E+00 9.00000E-01 -4.5650944E-05 2.5923216E-06
27 2.00000E+00 9.00000E-01 -5.7084904E-05 2.6012342E-06
28 2.40000E+00 9.00000E-01 -6.8514935E-05 2.6466139E-06
29 0.00000E+00 1.20000E+00 0.0000000E+00 0.0000000E+00
30 4.00000E-01 1.20000E+00 -1.1681184E-05 4.0110741E-06
31 8.00000E-01 1.20000E+00 -2.3041734E-05 4.8502732E-06
32 1.20000E+00 1.20000E+00 -3.4383915E-05 5.1208091E-06
33 1.60000E+00 1.20000E+00 -4.5758805E-05 5.1686974E-06
34 2.00000E+00 1.20000E+00 -5.7164488E-05 5.1842938E-06
35 2.40000E+00 1.20000E+00 -6.8588205E-05 5.2428161E-06
----------------------------------------------------------------------------
Elem. X-coord. Y-coord. Sigma-xx Sigma-yy Sigma-xy
----------------------------------------------------------------------------
1 2.0000E-01 1.5000E-01 -4.0307885E+03 -4.1715956E+01 -4.4505699E+01
2 6.0000E-01 1.5000E-01 -3.9957686E+03 -4.0312253E+00 -5.9816294E+00
3 1.0000E+00 1.5000E-01 -3.9908338E+03 -1.4608272E+00 1.6604962E+00
4 1.4000E+00 1.5000E-01 -3.9934400E+03 1.2520280E-01 2.5837832E+00
5 1.8000E+00 1.5000E-01 -3.9968447E+03 3.0952770E-01 1.9724068E+00
6 2.2000E+00 1.5000E-01 -3.9992377E+03 5.6077168E-01 8.7415513E-01
7 2.0000E-01 4.5000E-01 -3.9692114E+03 -5.2403645E+01 -1.4441975E+01
8 6.0000E-01 4.5000E-01 -4.0042314E+03 -1.7334277E+01 -6.5542390E+00
9 1.0000E+00 4.5000E-01 -4.0091661E+03 -3.2586505E+00 -1.7239448E-01
10 1.4000E+00 4.5000E-01 -4.0065599E+03 -6.8317900E-02 1.1321920E+00
11 1.8000E+00 4.5000E-01 -4.0031553E+03 6.9962752E-01 1.2342166E+00
12 2.2000E+00 4.5000E-01 -4.0007622E+03 1.5601633E+00 7.6855705E-01
13 2.0000E-01 7.5000E-01 -3.9692114E+03 -5.2403645E+01 1.4441975E+01
14 6.0000E-01 7.5000E-01 -4.0042314E+03 -1.7334277E+01 6.5542390E+00
15 1.0000E+00 7.5000E-01 -4.0091661E+03 -3.2586505E+00 1.7239448E-01
16 1.4000E+00 7.5000E-01 -4.0065599E+03 -6.8317900E-02 -1.1321920E+00
17 1.8000E+00 7.5000E-01 -4.0031553E+03 6.9962752E-01 -1.2342166E+00
18 2.2000E+00 7.5000E-01 -4.0007622E+03 1.5601633E+00 -7.6855705E-01
19 2.0000E-01 1.0500E+00 -4.0307885E+03 -4.1715956E+01 4.4505699E+01
20 6.0000E-01 1.0500E+00 -3.9957686E+03 -4.0312253E+00 5.9816294E+00
21 1.0000E+00 1.0500E+00 -3.9908338E+03 -1.4608272E+00 -1.6604962E+00
ΠΑ.Δ.Α. 2019
22 1.4000E+00 1.0500E+00 -3.9934400E+03 1.2520280E-01 -2.5837832E+00

23 1.8000E+00 1.0500E+00 -3.9968447E+03 3.0952770E-01 -1.9724068E+00
24 2.2000E+00 1.0500E+00 -3.9992377E+03 5.6077168E-01 -8.7415513E-01
The stress components have units (F/L/L).
6.2 ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΟΣ ΤΟΙΧΟΣ ΜΕ ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΕΣ

ΜΕΤΑΤΟΠΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΤΗΡΙΞΕΩΝ ΤΟΥ
Ο τοίχος που μελετάται στο παράδειγμα αυτό έχει την ίδια γεωμετρία
και πάχος με αυτόν του πρώτου παραδείγματος. Η ένταση στη περί-
πτωση αυτή προκαλείται από ομοιόμορφη οριζόντια μετατόπιση της
δεξιάς στήριξής του κατά 1 mm , όπως φαίνεται και στο Σχήμα 6.3. Η
διακριτοποίηση σε πεπερασμένα στοιχεία παραμένει ίδια με αυτή του
πρώτου παραδείγματος και δίνεται στο Σχήμα 6.4.
1 mm
1.20 m
2.40 m
ΠΑ.Δ.Α. 2019
35
29 1 mm
19 20 24
28
22 1 mm
21
4  0.30 m 15 1 mm
7 8
9 10 11 12 13 14
8 1 mm
1 2 3 4 5 6
1 2 3 4 5 6 7
1 mm
 u  0 
  6  0.40 m  u  1 mm 
 v  0   
 
 v  0 
 
Σχήμα 6.4 Διακριτοποίηση ορθογωνικού τοίχου

Ο τοίχος αυτός αναλύθηκε για δύο περιπτώσεις υλικών, σκυρό-
δεμα το οποίο είναι ισότροπο και έχει ελαστικές σταθερές
E1  E 2  2.1  107 kN/m 2 , 12  0.25 



 (6.3)


G12  8.4  10 kN/m
6 2



και εποξικό γραφίτη (graphite-epoxy) που είναι ανισότροπο υλικό με
ελαστικές σταθερές οι οποίες δίνονται και στις εξισώσεις (6.1)
E1  1.4  10 8 kN/m 2 , 

E 2  0.9  107 kN/m 2 
 (6.4)


12  0.30, G12  0.7  107 kN/m 2 


Η μέγιστη μετατόπιση στην κατακόρυφη διεύθυνση εμφανίζεται
και για τις δύο περιπτώσεις υλικών στους κόμβους 4 και 32 (με αντίθετο
πρόσημο στο κόμβο αυτό), είναι δε v max  6.5437  105 m για το
σκυρόδεμα, και v max  7.4740  105 m για τον εποξικό γραφίτη.
Αναφορικά με τις τάσεις που αναπτύσσονται στο τοίχωμα, η ορθή τάση
ΠΑ.Δ.Α. 2019
x βρέθηκε για τα δύο υλικά σχεδόν ομοιόμορφη στο εσωτερικό του

φορέα και με τιμές
σκυρόδεμα: x  9.045  10 3 kN/m 2  9.045 MPa
και εποξικός γραφίτης: x  5.880  10 4 kN/m 2  58.80 MPa .
6.3 ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΡΟΒΟΛΟΥ ΜΕ ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΑ

ΚΑΤΑΝΕΜΗΜΕΝΟ ΦΟΡΤΙΟ
Αναλύεται τοίχος ορθογωνικού σχήματος, ο οποίος είναι πακτωμένος
στο ένα άκρο του και ελεύθερος στο υπόλοιπο σύνορό του. Ο τοίχος
είναι από σκυρόδεμα (ισότροπο με ελαστικές σταθερές όπως στην
εξίσωση 6.3), έχει πάχος t  0.10 m (υψίκορμος δοκός) και στην άνω
πλευρά φορτίζεται με ομοιόμορφα κατανεμημένο φορτίο 20.0 kN/m .
0.20 m
20 kNm
0.80 m x
4.00 m

Παραδείγματος 3
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Ο φορέας διακριτοποιήθηκε σε 80 γραμμικά τετραπλευρικά
πεπερασμένα στοιχεία και έχει 105 κόμβους. Επιλύθηκε με το πρόγραμ-
μα ανάλυσης τοιχωμάτων σε Fortran και με τις μετατοπίσεις που
υπολογίσθηκαν σχεδιάσθηκε ο φορέας στη κατάσταση παραμόρφωσης

με πολλαπλασιαστή των μετατοπίσεων 40.
18  4 kN
2 kN 2 kN
85 105
61 80
64 84
44
4  0.20 m 43 63
21
23 24
22 42
1 2 3 20
1 2 3 4 21
 u  0 
  20  0.20 m
 v  0 
 
Σχήμα 6.6 Ορθογωνικός τοίχος διακριτοποιημένος

1
y+40v
0 1 2 3 4
x+40u
Σχήμα 6.7 Παραμόρφωση ορθογωνικού τοίχου Παραδείγματος 3

(πολλαπλασιαστής μετατοπίσεων 40)
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Η μέγιστη μετατόπιση εμφανίζεται στο ελεύθερο άκρο, στη δεξιά
πλευρά, όπου όλοι οι κόμβοι (21, 42, 63, 84, 105) έχουν περίπου την ίδια
κατακόρυφη μετατόπιση και είναι v max  7.19 cm .
Η μετατοπίσεις κατά μήκος του διαμήκη κεντρικού άξονα του τοίχου
υπολογίσθηκαν και μέσω της ελαστικής γραμμής θεωρώντας το τοίχο ως
δοκό. Η εξίσωση της ροπής κατά μήκος του άξονα είναι
2
M (x )  159.6  76x  10 x  0.2 (6.5)
και η εξίσωση της ελαστικής γραμμής θα προκύψει από την εξίσωση
d 2w(x ) 2
EI  M (x )  159.6  76x  10 x  0.2 (6.6)
dx 2
η οποία μετά από δύο ολοκληρώσεις και εφαρμογή των συνοριακών
συνθηκών
 dw 
w(0)  0 ,   0 (6.7)
 dx  x  0
παίρνει τη μορφή
1  38 3 5 4 
w(x )  2
 79.8 x  x  x  0.2  (6.8)
EI  3 6 
0.10  0.80 3 4
όπου E  2.1  10 kN/m και I 
7 2
m .
12
Σύμφωνα με την εξίσωση (6.8), η βύθιση στο άκρο της υψίκορμου
δοκού (x  4.0 m) , βρίσκεται w max  7.14 cm .
ΠΑ.Δ.Α. 2019
6.4 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΝΤΟΥ ΠΡΟΒΟΛΟΥ ΩΣ

ΔΙΔΙΑΣΤΑΤΟΥ ΦΟΡΕΑ
Στο παράδειγμα αυτό μελετήθηκε ο πρόβολος του προηγουμένου
παραδείγματος παράλληλα με έναν πρόβολο που έχει το ίδιο ύψος
h  0.80 m , το ίδιο πάχος t  0.10 m , φέρει το ίδιο συνολικό φορτίο,
αλλά έχει το μισό μήκος, δηλαδή L  2.00 m (Σχήμα 6.8). Το
κατανεμημένο φορτίο λοιπόν στην περίπτωση αυτή θα είναι
q  40 kN  m κατανεμημένο στην άνω πλευρά του προβόλου. Ένας
τέτοιος φορέας ονομάζεται κοντός πρόβολος διότι ο λόγος του ύψους

του προς το μήκος του δεν είναι πλέον μικρός. Το υλικό κατασκευής
είναι ισότροπο σκυρόδεμα με ελαστικές σταθερές:
E1  E 2  2.1  107 kN  m 2 , 12  0.25 



 (6.9)


G12  8.4  10 kN  m
6 2



Στο παράδειγμα αυτό ο μακρύς πρόβολος χωρίζεται σε 1280 πεπερα-
σμένα γραμμικά τετραπλευρικά στοιχεία και έχει 1377 κόμβους, όπως
φαίνεται στο Σχήμα 6.9, ενώ ο κοντός πρόβολος χωρίζεται σε 640
πεπερασμένα γραμμικά τετραπλευρικά στοιχεία και έχει 697 κόμβους,
όπως φαίνεται στο Σχήμα 6.10. Επιλύονται με το πρόγραμμα οι δύο
φορείς και προσδιορίζονται οι μετατοπίσεις σε όλους τους κόμβους και
οι τάσεις στο εσωτερικό των γραμμικών στοιχείων. Σημειώνεται ότι για
τον υπολογισμό των αγνώστων μετατοπίσεων των κόμβων της πρώτης
περίπτωσης απαιτήθηκε επίλυση συστήματος 2754 εξισώσεων, ενώ της
δεύτερης 1394 εξισώσεων.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
40 kN/m
0.80 m
2.00 m
20 kN/m
0.80 m
4.00 m
Σχήμα 6.8 Γεωμετρία και φόρτιση των προβόλων του Παραδείγματος 4
Στα Σχήματα 16 και 17 παρουσιάζεται επίσης η παραμορφωμένη εικόνα
του μακρύ ( L  4.00 m ) και κοντού ( L  2.00 m ) προβόλου,

αντίστοιχα, όπου και στα δύο διαγράμματα οι μετατοπίσεις έχουν
μεγεθυνθεί 60 φορές (πολλαπλασιαστής). Συγκεκριμένα, η βύθιση στο
άκρο (κάτω ίνα) του μακρύ προβόλου είναι w  7.41 mm , ενώ του
κοντού για το ίδιο συνολικό φορτίο είναι w  1.03 mm . Σημειώνεται
δε ότι στο μακρύ πρόβολο η βύθιση στη θέση x  2.00 m , που είναι και
το μήκος του κοντού προβόλου, είναι w(x  2 m)  2.73 mm .
Επιπλέον, οι οριζόντιες μετατοπίσεις στα άκρα των δύο προβόλων και
ΠΑ.Δ.Α. 2019
συγκεκριμένα στην κάτω ίνα τους είναι u  0.95 mm για τον μακρύ
και u  0.24 mm για τον κοντό.
Σχήμα 6.9 Διακριτοποίηση του μακρύ προβόλου σε 1280 γραμμικά

τετραπλευρικά στοιχεία. Παραμορφωμένη κατάσταση με μέγιστη
μετατόπιση w  7.41 mm στο άκρο x  4.00 m (σχεδίαση με
πολλαπλασιαστή μετατοπίσεων 60)
Σχήμα 6.10 Διακριτοποίηση του κοντού προβόλου σε 640 γραμμικά

τετραπλευρικά στοιχεία. Παραμορφωμένη κατάσταση με μέγιστη
μετατόπιση w  1.03 mm στο άκρο x  2.00 m (σχεδίαση με
πολλαπλασιαστή μετατοπίσεων 60)
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Στο Σχήμα 6.11, παρουσιάζεται γραφικά η μεταβολή της οριζόντιας
μετατόπισης u σε όλο το χωρίο του κοντού προβόλου (μονάδες m). Η
μπλε ζώνη δηλώνει την οριζόντια βράχυνση, ενώ η κόκκινη τον εφελκυ-
σμό. Η εικόνα αυτή δείχνει ξεκάθαρα πως καταπονείται από κάμψη μία
δοκός, όπου οι άνω ίνες εφελκύονται, οι κάτω θλίβονται και ο ουδέτερος
άξονας παραμένει απαραμόρφωτος. Τέλος, τα Σχήματα 6.12 και 6.13
δίνουν αντίστοιχα την κατανομή των ορθών τάσεων xx και των διατμη-
τικών τάσεων  xy σε ολόκληρη την επιφάνεια του κοντού προβόλου του
Σχήματος 6.8.
-2 -1 0 1 2
-4
x 10
Σχήμα 6.11 Μεταβολή της οριζόντιας μετατόπισης u (m) σε όλη την

επιφάνεια του κοντού προβόλου του Παραδείγματος 4
ΠΑ.Δ.Α. 2019
-8000 -6000 -4000 -2000 0 2000 4000 6000 8000
Σχήμα 6.12 Κατανομή της ορθής τάσης xx ( kN/m 2 ) σε όλη την
-1400 -1200 -1000 -800 -600 -400 -200 0
Σχήμα 6.13 Κατανομή της διατμητικής τάσης  xy ( kN/m 2 ) σε όλη την

ΠΑ.Δ.Α. 2019
6.5 ΕΠΙΛΥΣΗ ΔΙΑΤΜΗΤΙΚΟΥ ΤΟΙΧΟΥ
Στο τελευταίο αυτό παράδειγμα μελετήθηκε ο τοίχος του Σχήματος 6.14,
ο οποίος έχει οπή στο εσωτερικό του. Στηρίζεται στη βάση του με
συνθήκες πάκτωσης και φέρει στη επάνω πλευρά κατανεμημένο διατμη-
τικό φορτίο. Το πάχος του είναι t  0.25 m και το υλικό κατασκευής
είναι σκυρόδεμα με σταθερές
E1  E 2  2.1  107 kN/m 2 , 12  0.25 



 (6.10)


G12  8.4  10 kN/m
6 2



1500 kNm
3.0 m
3.0 m
4.0 m
3.0 m 3.0 m 2.0 m
Σχήμα 6.14 Γεωμετρία, στήριξη και φόρτιση διατμητικού τοίχου
ΠΑ.Δ.Α. 2019
Ο φορέας χωρίζεται σε 245 πεπερασμένα γραμμικά τετραπλευ-
ρικά στοιχεία και έχει 288 κόμβους, όπως φαίνεται στο Σχήμα 6.15.
Επιλύεται πλήρως με το πρόγραμμα και προσδιορίζονται οι μετατοπίσεις
σε όλους τους κόμβους και οι τάσεις στο εσωτερικό των γραμμικών

στοιχείων. Στο Σχήμα 6.16 παρουσιάζεται η παραμορφωμένη εικόνα του
φορέα λόγω της δεδομένης διατμητικής φόρτισης.
10
6
y
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
x
Σχήμα 6.15 Ορθογωνικός διατμητικός τοίχος του Παραδείγματος 5

διακριτοποιημένος σε 245 γραμμικά τετραπλευρικά στοιχεία
ΠΑ.Δ.Α. 2019
10
6
y+15v
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
x+15u
Σχήμα 6.16 Παραμόρφωση διατμητικού τοίχου Παραδείγματος 5

(πολλαπλασιαστής μετατοπίσεων 15)
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Τσαμασφύρος, Γ.Ι., “Μηχανική των Παραμορφωσίμων Σωμά-
των”, Αθήνα 1991.
2. Ίδρυμα Ευγενίδου, “Οικοδομική (Τόμος Α΄)”, Αθήνα 1954.
3. Κυπριανού Η. Μπίρη, “Οικοδομική Τοιχοποιία και Συναφείς
Κατασκευαί”, Αθήνα 1978
4. Γδούτος, Ε.Ε., “Θεωρία της Ελαστικότητας”, Αθήνα 1995.
5. Παπαδρακάκης, Μ., “Ανάλυση Φορέων με τη Μέθοδο των
Πεπερασμένων Στοιχείων”, Αθήνα 1996.
6. Τσαμασφύρος, Γ.Ι. και Θεοτοκόγλου, Ε.Ε., “Μέθοδος των
Πεπερασμένων Στοιχείων Ι”, Αθήνα 2000.
7. Τάσιος Θ.Π., “Η Μηχανική της Τοιχοποιίας”, Εργαστήριο Ωπλι-

σμένου Σκυροδέματος, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα
1992.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 124
8. Ε.Α.Κ 2000, “Ελληνικός Αντισεισμικός Κανονισμός”.
9. Καραντώνη Φυλλίτσα Β., “Κατασκευές από τοιχοποιία, Σχεδια-
σμός και επισκευές”, 2004.
10. Παπαιωάννου Κυριάκος, “Η τεχνολογία της τοιχοποιίας”, 1998.
11. Tomazevic Miha, “Αντισεισμικός σχεδιασμός κτιρίων από τοιχο-
ποιίες”, 2004.
12. Εργαστήριο Αντισεισμικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο,

“Συστάσεις για τις Επισκευές Κτιρίων βλαμμένων από σεισμό”,
Αθήνα 1981.
13. Katsikadelis, J. T., Kokkinos, F. T., “Analysis of composite shear

walls with interface separation, friction and slip using BEM”, Int.
J. Solids Structures 30, No. 13 (1993) 1825-1848.
14. Katsikadelis, J. T., Kokkinos, F. T., “Static and dynamic analysis

of composite shear walls by the boundary element method”, Acta
Mechanica 68 (1987) 231-250.
15. Κάππος Ανδρέας Ι., “Ο ρόλος των τοιχοπληρώσεων: Μύθοι και
πραγματικότητα” Άρθρο, Τεχνικές σελίδες, Περιοδικό Κτίριο,
Τεύχος 166, 2004.
16. Βιντζηλαίου Ε., “Η επιρροή των οπλισμένων τοιχοπληρώσεων
στην σεισμική συμπεριφορά των κτιρίων Ω.Σ.”, 14ο Συνέδριο
Σκυροδέματος, 2003.
ΠΑ.Δ.Α. 2019
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 125
17. Συμαρκέζης Κ.Α., Αστερής Π.Γ., Αντωνόπουλος Α.Κ., “Επιρροή
των τοιχοπληρώσεων στη σεισμική συμπεριφορά των Πλαισιω-
τών Δομικών Συστημάτων Οπλισμένου Σκυροδέματος”, 15ο
Συνέδριο Σκυροδέματος, 2006.
18. Κακαλέτσης Δ., Καραγιάννης Χ., “Πειραματική διερεύνηση υπό
κυκλική φόρτιση πλαισίων Ω/Σ με τοιχοπλήρωση με άνοιγμα”,
14ο Συνέδριο Σκυροδέματος, 2003.
19. Μαργαρώνης Δημήτριος, “Οι τοίχοι πληρώσεως στις κατασκευές
οπλισμένου σκυροδέματος”, 13ο Φοιτητικό Συνέδριο: Επισκευές
Κατασκευών, 2007.
20. Αντωνόπουλος Θεμιστοκλής, “Συμπεριφορά των τοιχοπληρώ-
σεων στις κατασκευές οπλισμένου σκυροδέματος”, 12ο Φοιτη-
τικό Συνέδριο: Επισκευές Κατασκευών, 2006.
21. Κακαλέτσης Δ.Ι., Φαββατά Μ.Ι., Καραγιάννης Χ.Γ., “Αντοχή σε
οριζόντια φόρτιση τοιχοπληρωμένων πλαισίων Ω/Σ με ανοί-
γματα”, 15ο Συνέδριο Σκυροδέματος, 2006.
ΠΑ.Δ.Α. 2019

Τοιχοποιία-Μέθοδος Πεπερασμένων Στοιχείων-2019 - FTK PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Τοιχοποιία-Μέθοδος Πεπερασμένων Στοιχείων-2019 - FTK PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ

Σημειώσεις για το μάθημα

1.1 ΓΕΝΙΚΑ ....................................................................................... 7

1.2 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΟΙΧΩΝ ............................................................ 8

1.3 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ – ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ....................... 10

ΕΠΙΠΕΔΗ ΕΝΤΑΣΗ – ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΠΙΠΕΔΗ ΕΝΤΑΣΗ .... 13

2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ................................................................................ 13

2.2 ΕΠΙΠΕΔΗ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ .................................................. 14

2.3 ΕΠΙΠΕΔΗ ΕΝΤΑΣΗ – ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΗ ΕΠΙΠΕΔΗ

ΠεπερασμΕνα Στοιχεια .......................................................................... 30

3.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ

3.2 ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΤΩΝ

3.3 ΜΗΤΡΩΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΜΕ ΤΟ

3.4 ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ................................. 41

ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΠΕΔΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ –

4.1 ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΕΠΙΠΕΔΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ –

4.1.4 Μητρώο τάσεων................................................................... 53

4.2 ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΕΠΙΠΕΔΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ –

4.3 ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΕΠΙΠΕΔΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ –

4.4 ΤΡΙΓΩΝΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΕΠΙΠΕΔΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ –

4.5 ΤΡΙΓΩΝΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΡΙΩΝ ΚΟΜΒΩΝ ΣΕ

4.6 ΤΡΙΓΩΝΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΕΠΙΠΕΔΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ –

4.6.2 Συναρτήσεις σχήματος με τη χρήση

4.7 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΥΠΟΥ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ

ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΤΩΝ ΠΕΠΕΡΑΣΜΕΝΩΝ

5.1 ΣΤΑΔΙΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ .................................................... 89

5.2 ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ

5.3 ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ................................ 95

5.4 ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΤΩΝ ΦΟΡΤΙΩΝ ........................................ 100

5.5 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ................................................ 101

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ..................................................................................... 103

Αριθμητικές εφαρμογεσ...................................................................... 103

6.1 ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΟΣ ΑΝΙΣΟΤΡΟΠΟΣ ΤΟΙΧΟΣ ΜΕ

6.2 ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΟΣ ΤΟΙΧΟΣ ΜΕ ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΕΣ

6.3 ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΡΟΒΟΛΟΥ ΜΕ ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΑ

6.4 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΝΤΟΥ ΠΡΟΒΟΛΟΥ ΩΣ ΔΙΔΙΑΣΤΑΤΟΥ

6.5 ΕΠΙΛΥΣΗ ΔΙΑΤΜΗΤΙΚΟΥ ΤΟΙΧΟΥ .................................. 120

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ .................................................................................. 123

H τοιχοποιία είναι από τα αρχαιότερα δομικά στοιχεία. Αρχικά ο πηλός

τεχνιτών), αλλά και για να κατασκευάζονται τεχνητοί λίθοι και χυτές

τοιχοποιίες. Αργότερα χρησιμοποιήθηκαν οπτοί πλίνθοι (τούβλα) και

κονιάματα που περιείχαν άσβεστη, ενώ κατά τη νεότερη εποχή με τη

χρήση των τσιμέντων παράχθηκαν ισχυρότερα συνδετικά κονιάματα

λιθοδομών και κατασκευάσαμε και άλλους τεχνητούς λίθους.

Η εφαρμογή του οπλισμένου σκυροδέματος, η προσπάθεια περιο-

ρισμού της βαριάς χειρονακτικής εργασίας, η επιδίωξη συντομεύσεως

γενικά των κατασκευών και τέλος η δυνατότητα παραγωγής τυποποιη-

σημαντικά το ρόλο των φυσικών λίθων, που άλλοτε ήταν το βασικό

υλικό δομήσεως. Τελευταία με τη νέα τεχνική, που προβλέπει όσο το

δυνατόν ελαφρότερες κατασκευές, αρχίζει να μειώνετε ο ρόλος ακόμη

και των συνηθισμένων τεχνικών λίθων και υπάρχει τάση να αντικατα-

Με τον ορισμό τοιχοποιία χαρακτηρίζουμε σώματα ισχυρά από

μορφής περισσότερο ή λιγότερο της κανονικής, από τους οποίους δύνα-

ται να συγκροτηθούν οικοδομικές κατασκευές (τοίχοι) μεγαλύτερης ή

μικρότερης αντοχής στις καταπονήσεις. Ως τοιχοποιία όμως δε χαρακτη-

τις αψίδες και τους θόλους.

1.2 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΟΙΧΩΝ

Οι τοίχοι διακρίνονται ανάλογα με το σκοπό τους σε:

(α) φέροντες με φορτία,

(δ) σε τοίχους προστασίας (περίφραξης),

(ε) σε τοίχους ειδικών έργων (αντιστήριξης και υποστήριξης).

Οι τοιχοποιίες ανάλογα με τα υλικά που κατασκευάζονται διακρίνονται

(α) λιθοδομές από φυσικούς λίθους (πέτρες),