Locja morska cz.

1
Od kiedy tylko człowiek zacz ł eglowa , konieczne stało si stworzenie odpowiednich znaków i
sygnałów ułatwiaj cych poruszanie si po morzu. Zacz to te bada i opisywa poszczególne obszary
oraz tworzy na nich odpowiednie zasady.
W taki naturalny sposób powstała gał wiedzy zajmuj ca si opisem akwenu oraz jego
oznakowania nawigacyjnego z punktu widzenia bezpiecze stwa eglugi w ró nych warunkach
pogodowych, czyli locja.

Odrobinka historii
Wiedz t usystematyzowało i wdro yło w ycie Mi dzynarodowe Stowarzyszenie Słu b
Oznakowania Nawigacyjnego i Latarni Morskich IALA (International Association of Marine Aids to
Navigation and Lighthouse Authorities) działaj ce pod egid IMO (International Maritime Organization)
b d cej cz ci ONZ.

Ksi gi locji
Obecnie nie znaj c locji nie mo na odpowiedzialnie i bezpiecznie eglowa , cho ci gle mo na
spotka eglarzy, którzy o tej dziedzinie wiedzy maj pojecie znikome lub adne, mimo i mieni si
„kapitanami wszechmórz”. A przecie poznanie „tajników” locji nie jest wielce skomplikowane. Tym
bardziej, e zbiór zasad o których tu mówimy znajdziemy w Ksi gach Locji, czyli publikacjach
b d cych spisem wszystkich niezb dnych informacji lokalnych o danym akwenie i obowi zuj cych na
nim przepisach. Ksi gi takie wydaj odpowiednie instytucje krajów nadmorskich. W Polsce robi to np.
Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej, które opracowuje i publikuje ksi g locji numer 502,
opisuj c całe wybrze e polskie. Najszerszy zasi g maj ksi gi locji Admiralty Sailing Directions
wydawane przez Admiralicje Brytyjsk , a konkretnie przez The United Kingdom Hydrographic Office.
Ksi gi te s podzielone na odpowiednie tomy po wi cone konkretnym akwenom.

Tak wi c przygotowuj c rejs powinni my zapozna si z ksi g locji danego akwenu. W ksi gach
locji znajdziemy bowiem

• opisy geografii akwenów, rodzaju dna, układu pr dów morskich i

pływów
• charakterystyczne elementy linii brzegowej
• warunki pogodowe
• sposoby komunikacji na danym obszarze
• godziny funkcjonowania urz dze i instytucji eglugowych
• przepisy miejscowe
• miejsca zaopatrzenia
• elementy infrastruktury
• miejsca niebezpieczne
• miejsca dogodne do przemieszczania si lub postoju itp.

a tak e:

• zdj cia i plany portów

• ilustracje znaków nawigacyjnych
• a nawet tak nietypowe rzeczy jak: obecno piratów, rzetelno oznakowania, czy obyczaje
miejscowej ludno ci, władz, załóg lokalnych statków i obsługi portu itp.

Czyli niemal cał wiedz odno nie danego rejonu, która b dzie nam przydatna w czasie eglugi.

Ksi gi locji s wydawane dla eglugi konwencyjnej („du ych” statków).

eglarze i motorowodniacy powinni oczywi cie równie korzysta z tych
publikacji. Wi e si to jednak z konieczno ci selekcji zawartych w nich
informacji. Dlatego te na rynku funkcjonuje wiele innych publikacji o
charakterze locji skierowanych wył cznie do eglarzy i motorowodniaków.

Reeds
Na akwenach pływowych bardzo popularny jest np. Reeds –
eglarski almanach b d cy kompleksowym, bogato ilustrowanym opisem
wszystkich akwenów i portów Europy, w których wyst puje zjawisko pływu. Zawiera on m.in. tablice
pływów, opisy wiateł i znaków nawigacyjnych, plany portów, zdj cia i ilustracje, mapy z układem
pr dów itp.

System oznakowania IALA

Jednym z najwa niejszych elementów
samej locji jest mi dzynarodowy morski system
oznakowania nawigacyjnego. W jego ramach
wprowadzono kilka prostych znaków. S nimi:

• znaki boczne torów wodnych

• znaki rozwidlenia torów wodnych
• znaki kardynalne
• znak odosobnionego niebezpiecze stwa
• znak bezpiecznej wody
• tymczasowa pława wrakowa
• znak specjalny

Znaki te s jednolite dla całego wiata cho w przypadku pierwszej i drugiej grupy – znaków bocznych
toru wodnego i znaków rozwidlenia torów wodnych – sprawa jest nieco skomplikowana. Otó na
skutek gł bokich ró nic pomi dzy poszczególnymi rejonami wiata, powstałych na przestrzeni
dziejów, IALA zdecydowała si na pewne odst pstwo od zasad jednolito ci. Podobnie jak w wypadku
ruchu drogowego (prawo- i lewostronnego). W tym celu podzielono wiat na dwa regiony systemu
IALA, tzw. region „A” i „B”.

Znaki wskazuj ce stron toru wodnego

W regionie IALA „A” praw stron toru wodnego, patrz c od morza w stron portu (a
precyzyjniej z akwenu wi kszego na mniejszy), oznacza znak koloru zielonego zwie czony znakiem
szczytowym w kształcie sto ka. Lew stron - znak w kolorze czerwonym ze znakiem szczytowym w
kształcie walca.

W rejonie „B” – patrz c w tym samym kierunku, praw stron oznaczy znak koloru czerwonego ze
znakiem szczytowym w kształcie sto ka, a lew znak koloru zielonego ze znakiem szczytowym w
kształcie walca.

Znaki te mog mie ró ne kształty (tyki, kolumny itp). Mog by umieszczane bezpo rednio na wodzie
w formie pław, staw itp. lub nabrze u np. na falochronach. Ich rozmieszczenie zobrazowane jest
równie na mapie przy pomocy specjalnych znaków wskazuj cych rodzaj znaku (tyka, kolumna itp.),
znak szczytowy oraz kolor G. green – zielony, R. red – czerwony.

Znaki te cz sto, ale nie zawsze, wyposa one s w wiatła. W sytuacji takiej na mapie przy danym
znaku dorysowana jest fioletowa „łezka” oraz podana charakterystyka i barwa (G lub R) wiatła – o
czym szczegółowiej przy innej okazji. Pami tajmy, e „łezka” nie wskazuje kierunku wiecenia wiatła,
a jedynie informuje o jego istnieniu.
Znaki na mapie przedstawiaj ce znaki lewej Znaki na mapie przedstawiaj ce znaki prawej
strony toru wodnego w systemie IALA „A” strony toru wodnego w systemie IALA „A”

Znaki rozwidlenia toru wodnego

W przypadku znaków rozwidlenia toru wodnego sprawa ma si podobnie. Tu znowu

dostosowano je odpowiednio do konkretnych regionów. Z racji tego, e znaki te spełniaj te funkcj
znaków bocznych zachowuj swoje „szczyty” (w IALA „A” prawy – sto ek, lewy - walec) oraz
kolorystyk (w IALA „A” prawa – zielona, lewa - czerwona). Jedynym wyró nikiem, a zarazem
najistotniejsz cech tych znaków odró niaj c je od „zwykłych” znaków strony toru wodnego, jest
przebiegaj cy po ich rodku pas w kolorze przypisanym konkretnej stronie danego regionu. I tak znak
rozwidlenia w regionie „A” wskazuj cy, e główny tor odchodzi w lewo, ustawiony zostanie na prawej
stronie toru w miejscu rozwidlenia, a wi c b dzie koloru zielonego ze znakiem szczytowym w kształcie
sto ka, a dodatkowym jego elementem b dzie pas koloru czerwonego przebiegaj cy w układzie
poziomym przez rodek znaku. Informuje on, e główny tor szlaku odchodzi w lewo, gdy lewej stronie
(w regionie IALA „A”) przypisany jest wła nie kolor czerwony. Analogicznie pas zielony na znaku
czerwonym ze „szczytem” w kształcie walca oznacza, e tor główny odchodzi w prawo.

W regionie „B” sytuacja jest dokładnie odwrotna. Czerwony pas na zielonym znaku wskazuje, e tor
główny biegnie w prawo, a zielony pas na czerwonym znaku informuje, e główny tor odchodzi w
lewo.

Znaki te mog mie równie ró ne formy (tyki, kolumny itp) i by umieszczane bezpo rednio na
wodzie lub nabrze u. Ich rozmieszczenie zobrazowane jest tak e na mapie przy pomocy piktogramów
wskazuj cych rodzaj znaku, jego znak szczytowy oraz kolorystyk . W przypadku znaku wskazuj cego
odej cie toru głównego w prawo w regionie IALA „A” b d to litery RGR (red, green, red)
odpowiadaj ce kolejnym kolorom widniej cym na znaku (czerwony, zielony, czerwony).

Je li główny tor odchodzi w lewo (region IALA „A”) na mapie obok piktogramu znajd si litery GRG
(green, red, green), bo znak jest pomalowany w pasy zielony-czerwony-zielony.

Znaki rozwidlenia równie cz sto, ale nie zawsze, wyposa one s w wiatła. W sytuacji takiej na
mapie przy oznaczaj cym go znaku dorysowana jest fioletowa „łezka” oraz podana charakterystyka i
barwa wiatła (R – red, G – green). W tym wypadku „łezka” równie nie wskazuje kierunku wiecenia
wiatła, a jedynie informuje o jego istnieniu.

Znaki na mapie przedstawiaj ce znaki lewej Znaki na mapie przedstawiaj ce znaki prawej
strony toru wodnego b d ce jednocze nie strony toru wodnego b d ce jednocze nie
znakami rozwidlenia wskazuj cymi, e główny znakami rozwidlenia wskazuj cymi, e główny
tor odchodzi w prawo (w regionie IALA „A”) tor odchodzi w lewo (w regionie IALA „A”)
 Znaki prawej i lewej strony szlaku eglownego
oraz znaki rozwidlenia torów w regionach
IALA „A” i IALA „B”

Znak odosobnionego niebezpiecze stwa

Kolejnym znakiem jaki mo emy spotka na morzu jest znak

odosobnionego niebezpiecze stwa. Jest on jednolity dla całego wiata. Ma
posta kolumny lub tyki pomalowanej w poziome czarno-czerwone pasy.
Znakiem szczytowym s dwie czarne kule ustawione pionowo. Znak
odosobnionego niebezpiecze stwa umieszczany jest bezpo rednio nad
przeszkodami, wokół których woda jest eglowna. Nie wskazuje on
kierunku ani odległo ci, w jakiej nale y min dane niebezpiecze stwo.
Informuje jedynie, aby my od danego miejsca trzymali si z dala. O
lokalizacji takiego znaku poinformuje nas piktogram umieszczony w
odpowiednim miejscu na mapie. Wska e on nam rodzaj znaku (kolumna,
tyka itp.), jego znak szczytowy (dwie kule) oraz barw (BRB black, red,
black). Je eli znak ten b dzie posiadał sygnalizacj wietln obok
piktogramu na mapie znajdzie si „łezka”, charakterystyka i kolor wiatła
(W – white).

Znak bezpiecznej wody

Znakiem o zgoła odwrotnym znaczeniu jest znak

bezpiecznej wody oznaczaj cy, e akwen wokół niego jest
eglowny. Jest on stosowany np. dla oznaczenia osi toru
wodnego lub jako znak podej ciowy. Ma kształt kuli albo
kolumny lub dr ka i czerwony kulisty znak szczytowy.
Pomalowany jest w charakterystyczne pionowe białe i
czerwone pasy. Je eli jest wyposa ony w znak wietlny (czyli
kiedy „pali”) opisuj cemu go na mapie symbolowi towarzyszy
„łezka”, charakterystyka i barwa wiatła.

Tymczasowa pława wrakowa

Stosunkowo nowym znakiem wprowadzonym kilka lat temu jest

tymczasowa pława wrakowa, znakuj ca miejsca nowego wraku. Pława
ta powinna by wystawiona tak blisko wraku, na ile to jest mo liwe i
utrzymywana a do chwili jego usuni cia, zamontowania nad nim znaku
odosobnionego niebezpiecze stwa (o ile takowe wrak b dzie stwarzał)
lub ustalenia, e wrak nie wpłynie na bezpiecze stwo eglugi. Znak ten
pomalowany jest w niebiesko- ółte pionowe pasy, ze znakiem
szczytowym w kształcie stoj cego ółtego krzy a. Na mapach raczej nie
spotykamy takiego znaku z racji jego tymczasowo ci. Je eli jednak
zostanie naniesiony na map podlega tym samym zasadom oznaczania,
co znaki pozostałe. A wiec poinformuje nas o kształcie znaku, jego
znaku szczytowym i barwie (Y – yellow, Bl – blue), a je eli b dzie
uzbrojony w wiatło to równie charakterystyk i kolor tego wiatła
Znaki kardynalne

Niezmiernie istotnymi znakami s znaki

nale ce do grupy znaków kardynalnych. Wskazuj
one kierunek geograficzny (północ, południe,
wschód i zachód), z którego nale y dany znak
omin (np. znak kardynalny północny informuje, e
nale y go min od północy, zachodni mijamy od
zachodu itd.). Znaki te stawia si w celu ostrze enia
jednostek o niebezpiecze stwie znajduj cym si po
przeciwnej stronie, ni ta któr wskazuje znak.

Znaki kardynalne mo emy rozpozna dzi ki:

a. znakowi szczytowemu – dwa czarne sto ki w ró nym układzie
b. kolorystyce znaku – barwy czarno- ółte w ró nym układzie

Znak kardynalny północny – mijamy od północy

Sto ki - dwa skierowane ku górze (na północ, najcz ciej góra mapy to północ.)
Barwa – kolor czarny w miejscu wskazanym przez sto ki (u góry)

Znak kardynalny południowy – mijamy od południa

Sto ki - dwa skierowane ku dołowi (na południe, najcz ciej dół mapy to południe)
Barwa – kolor czarny w miejscu wskazanym przez sto ki (u dołu)

Znak kardynalny wschodni – mijamy od wschodu

Sto ki – jeden skierowany ku dołowi drugi, ku górze, stykaj si podstawami
(przypomina tali otyłej kobiety – „gruba Rosjanka”. A e Rosja le y na wschodzie …)
Barwa – kolor czarny w miejscach wskazanych przez sto ki

Znak kardynalny zachodni – mijamy od zachodu

Sto ki – jeden skierowany ku dołowi, drugi ku górze i stykaj si szczytami
(przypomina tali szczupłej kobiety –„chuda Francuzka”. A e Francja le y na
zachodzie …)
Barwa – kolor czarny w miejscu wskazanym przez sto ki (po rodku)

Pami tajmy, e znaki te (jak i wszystkie inne) nie informuj nas w jakiej odległo ci od nich powinni my
si znajdowa . Odległo t zawsze okre lamy mianem „bezpiecznej”.

Znaki kardynalne równie maj swoje symbole na mapie. Wskazuj one miejsce lokalizacji znaku,
jego kształt, znak szczytowy, kolorystyk , a je eli dodatkowo zaopatrzone s w o wietlenie -
charakterystyk i barw wiatła.
Uwaga. Je eli przy danym znaku wietlnym nie jest podana jego barwa to wiatło to jest koloru
białego. Zasada ta odnosi si do wszystkich znaków na morzu.
Znak specjalny
Ostatnim znakiem wprowadzonym przez IALA jest tzw. znak
specjalny. Nie stanowi on pomocy nawigacyjnej, a jego zadaniem
jest wskazanie specjalnego rejonu lub obiektu, o których informuj
mapy lub inne publikacje nautyczne. Mog to by wysypiska
(miejsca zatapiania urobku z pogł biarek, zamontowania sprz tu
badawczego itp.) Pomalowany jest na ółto, a znak szczytowy
stanowi równie ółty "le cy" krzy przypominaj cy liter „X”.
Je eli znak ten posiada sygnał wietlny na mapie, tak jak
wcze niej, znajdziemy informacje o barwie (Y – yellow) i
charakterystyce wiatła.

Pami tajmy, e znaki ustawione przez administratora danej drogi wodnej powinni my bezwzgl dnie
zna i ich przestrzega . Miejmy wiadomo , e je eli kto pofatygował si i ustawił jaki znak, to nie
znajduje si on w danym miejscu bez powodu. Ignorowanie znaków lub ich nieznajomo nie tylko
komplikuj eglug , ale czyni j skrajnie niebezpieczn .

Kpt. Krzysztof Piwnicki

4winds szkoła eglarstwa