Niniejsza norma międzynarodowa została opracowana zgodnie z międzynarodowymi zasadami normalizacji ustanowionymi Decyzją ws.

zasad opracowywania norm

międzynarodowych, przewodników i zaleceń wydaną przez Komisję ds. Barier Technicznych w Handlu (TBT) będącą częścią Światowej Organizacji Handlu.

Oznaczenie: D5002 – 19

Znormalizowana metoda badania

gęstości, gęstości względnej i indeksu API surowej ropy naftowej
przy pomocy gęstościomierza cyfrowego1
Niniejsza norma została opublikowana z niezmiennym oznaczeniem D5002; liczba znajdująca się bezpośrednio po oznaczeniu wskazuje rok przyjęcia
pierwszego wydania normy lub – w przypadku zmian – rok najnowszego wydania. Liczba w nawiasach wskazuje rok ostatniego zatwierdzenia. Litera
epsilon () w indeksie górnym oznacza zmiany redakcyjne od ostatniego wydania lub zatwierdzenia.

1. Zakres*
1.1 Niniejsza metoda badawcza obejmuje oznaczanie
gęstości, gęstości względnej oraz indeksu API surowej
ropy naftowej, którą można posługiwać się w zwykły
sposób w postaci ciekłej w temperaturach przeprowadzenia
badania od 15°C do 35°C z wykorzystaniem ręcznych lub
automatycznych urządzeń do wtrysku próbek. Niniejszą
metodę badawczą stosuje się do surowej ropy o wysokim
ciśnieniu pary nasyconej, pod warunkiem zastosowania
odpowiednich środków ostrożności zapobiegających
wydostawaniu się par podczas przenoszenia próbki do
gęstościomierza.
1.2 Niniejsza metoda badawcza została poddana ocenie
w ramach międzylaboratoryjnego badania, w którym użyto
ropy surowej w przedziale gęstości od 0,75 g/ml do
0,95 g/ml. W przypadku lżejszej ropy surowej może
zachodzić konieczność specjalnego obchodzenia się z ropą
w sposób uniemożliwiający wydostawanie się par.
1.3 Za standardowe uznaje się wartości podawane
w jednostkach układu SI. W niniejszej normie występują
również inne jednostki miary. Akceptowanymi
jednostkami miary gęstości są gramy na mililitr oraz
kilogramy na metr sześcienny.
1.4 Celem niniejszej normy nie jest odniesienie się do
wszystkich możliwych względów bezpieczeństwa
związanych z jej stosowaniem. Ustalenie odpowiednich
praktyk w zakresie bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony
środowiska, a także określenie obowiązywania ograniczeń
prawnych przed użyciem niniejszej normy jest
obowiązkiem jej użytkownika. Specjalne ostrzeżenia
zamieszczono w podrozdziałach 7.4, 7.5 i 7.6.
1.5 Niniejsza norma międzynarodowa została
opracowana zgodnie z międzynarodowymi zasadami
normalizacji ustanowionymi Decyzją ws. zasad
opracowywania norm międzynarodowych, przewodników i
zaleceń wydaną przez Komisję ds. Barier Technicznych w
Handlu (TBT) będącą częścią Światowej Organizacji
Handlu.
2. Dokumenty powołane
2.1 Normy ASTM2:
D287 Test Method for API Gravity of Crude Petroleum
and Petroleum Products (Hydrometer Method)
D941 Test Method for Density and Relative Density
(Specific Gravity) of Liquids by Lipkin Bicapillary
Pycnometer (wycofana w 1993 r.)3
D1193 Specification for Reagent Water
D1217 Test Method for Density and Relative Density
(Specific Gravity) of Liquids by Bingham Pycnometer
D1250 Guide for the Use of the Joint API and ASTM
Adjunct for Temperature and Pressure Volume
Correction Factors for Generalized Crude Oils, Refined
Products, and Lubricating Oils: API MPMS Chapter
11.1
D1298 Test Method for Density, Relative Density, or API
Gravity of Crude Petroleum and Liquid Petroleum
Products by Hydrometer Method
D4052 Test Method for Density, Relative Density, and
API Gravity of Liquids by Digital Density Meter
D4057 Practice for Manual Sampling of Petroleum and
Petroleum Products
D4177 Practice for Automatic Sampling of Petroleum and
Petroleum Products
D4377 Test Method for Water in Crude Oils by
Potentometric Karl Fischer Titration (wycofana w 2020
r.)3
21
Niniejsza metoda badawcza podlega Komitetowi ASTM D02 ds.
Przetworów Naftowych, Paliw Płynnych oraz Środków Smarnych, a
Podkomitet D02.04.0D ds. Metod Fizycznych i Chemicznych jest za nią
bezpośrednio odpowiedzialny.
Aktualne wydanie zostało zatwierdzone dn. 1 grudnia 2019 r.
Opublikowano w styczniu 2020 r. Pierwsze wydanie zatwierdzono w roku
1989. Poprzednie wydanie – z oznaczeniem D5002 – 18 ϵ1 – zatwierdzono w
roku 2018. DOI: 10.1520/D5002-19.
Powołane normy ASTM można znaleźć na stronie internetowej ASTM,
www.astm.org, lub zdobyć kontaktując się z Obsługą Klienta ASTM pod
adresem service@astm.org. Informacje o wydawnictwie „Annual Book of
ASTM Standards” (Rocznik Norm ASTM) można znaleźć na stronie „Document
Summary” (Podsumowanie informacji o dokumencie) normy znajdującej się na
stronie internetowej ASTM.
3
Dane bibliograficzne ostatniej zatwierdzonej wersji tej nieobowiązującej
już normy można znaleźć na stronie www.astm.org.

* Historia Zmian znajduje się na końcu niniejszej normy

Copyright © ASTM International, 100 Barr Harbor Drive, PO Box C700, West Conshohocken, PA 19428-2959. Stany Zjednoczone Ameryki
1
Copyright ASTM International Numer zamówienia: W2204509
Norma dostarczona przez IHS Markit na licencji ASTM. Kupujący: PERN S.A. [014425100057] – KRZYSZTOF.KOWALCZYK@ABE.PL,
Powielanie lub wykorzystywanie w ramach networkingu bez licencji IHS zabronione. Norma nie jest przeznaczona do odsprzedaży, 2020-02-04 14:28:27 UTC.

3. Terminologia
3.1 Definicje:
3.1.1 gęstość (rzeczownik)–masa przypadająca
jednostkę objętości w określonej temperaturze.
3.1.1.1 Omówienie – Jednostką gęstości w układzie SI
jest kg/m3; jednostka miary g/cm3 jest powszechnie
używana w przemyśle. Nadal używane są również rzadziej
zalecane jednostki, na przykład kg/l lub g/ml.
3.1.2 gęstość względna (rzeczownik) – stosunek gęstości
materiału w podanej temperaturze do gęstości wody w
podanej temperaturze.
3.1.2.1 Omówienie – Gęstość względna jest również
powszechnie znana jako ciężar właściwy. Często używane
temperatury to 20°C/20°C, 15°C/15°C, 20°C/4°C
i 60°F/60°F. „Gęstość względna” była historycznie znana
pod piętnowaną nazwą „ciężar właściwy”.
3.2 Definicje terminów właściwych niniejszej normie:
3.2.1 Indeks (ciężar) API (rzeczownik) – specjalna
funkcja gęstości względnej w temp. 60°F/60°F, którą
oddaje wzór:
141,5
° API = −131,5
gęstość wzgl ę dna
3.2.1.1 Omówienie – Podanie temperatury wzorcowej
nie jest wymagane, jako że temperatura 60°F została ujęta
w samej definicji.
3.2.2 próbka robocza (rzeczownik) – objętość porcji
pobranej do próbek znajdująca się w U-rurce w trakcie
cyklu pomiarowego.
3.2.2.1 Omówienie – Materiał próbki znajdujący się
w dyszach napełniających, orurowaniu i blokach
zaworowych nie jest uznawany za „próbkę roboczą”.
Próbkę roboczą można poddać pomiarowi tylko jeden raz.
4. Krótki opis metody
4.1 Około 1 ml do 2 ml próbki surowej ropy naftowej
wprowadza się do drgającej U-rurki, a następnie
wykorzystuje się zmianę w częstotliwości drgań
spowodowaną zmianą masy rurki wraz z danymi
korygującymi celem oznaczenia gęstości, gęstości
względnej oraz indeksu API próbki. Opisano ręczne oraz
automatyczne techniki wtrysku.
5. Znaczenie i zastosowanie
5.1 Gęstość jest podstawową właściwością fizyczną,
którą wraz z innymi właściwościami można
wykorzystywać do scharakteryzowania jakości surowej
ropy naftowej.
5.2 Gęstość lub gęstość względna surowej ropy naftowej
jest używana do przeliczania pomierzonych wartości
objętości na wartości w standardowych temperaturach
15°C lub 60°F oraz do przeliczania wyników pomiarów
masy surowej ropy na jednostki objętości.
Copyright ASTM International
Norma dostarczona przez IHS Markit na licencji ASTM.
Powielanie lub wykorzystywanie w ramach networkingu bez licencji IHS zabronione.
D5002 – 19
5.3 Zastosowanie wartości gęstości uzyskanej przy
użyciu przedmiotowej metody badawczej w obliczeniach
podatkowych lub przesyłowo-rozliczeniowych w
rachunkowości może wymagać przeprowadzenia
pomiarów wody i zawartości osadów uzyskanej z
na podobnych próbek roboczych danej partii surowej ropy.
6. Aparatura
6.1 Gęstościomierz cyfrowy – Cyfrowy analizator
składający się z posiadającej zdolność drgania rurki w
kształcie litery U – U-rurki – oraz układu do wzbudzania
elektronicznego i mierzenia częstotliwości, a także
wyświetlacza. Gęstościomierz powinien umożliwiać
dokładny pomiar temperatury próbki w trakcie
wykonywania pomiaru lub powinien posiadać zdolność
sterowania tą temperaturą. Urządzenie to powinno spełniać
wymagania dotyczące precyzji opisane w podrozdziale 6.1
Metody Badawczej D4052.
6.2 Strzykawki, o objętości min. 2 ml z nasadką lub
nasadką adaptującą pasującą do wlotu gęstościomierza.
6.3 Adapter przepływowy lub ciśnieniowy do użytku
w charakterze alternatywnego sposobu wprowadzania
próbki do gęstościomierza.
6.4 Autosampler (automatyczne urządzenie próbkujące)
(1)
– niezbędny do użytku przy analizach wykorzystujących
automatyczne wtryskiwanie. Autosampler powinien być
zaprojektowany w taki sposób, by gwarantować, że próbka
jest spójna przed i w trakcie analizy, a także wyposażony
tak, by był w stanie przenosić reprezentatywną porcję
próbki roboczej do gęstościomierza cyfrowego.
7. Odczynniki i materiały
7.1 Czystość odczynników – We wszystkich badaniach
należy stosować odczynniki czyste. Jeżeli nie zaznaczono
inaczej, zaleca się, by wszystkie odczynniki były zgodne ze
specyfikacjami Komisji ds. Odczynników Analitycznych
Amerykańskiego Towarzystwa Chemicznego, o ile takie
specyfikacje są dostępne4. Odczynników o innej czystości
można używać pod warunkiem, że najpierw ustali się, iż
dany odczynnik ma czystość wystarczającą do jego użycia
bez zmniejszenia dokładności oznaczenia.
7.2 Czystość wody – Jeżeli nie zaznaczono inaczej,
odniesienia do wody należy rozumieć jako odniesienia do
wody czystej zgodnie z definicją Typu II w Specyfikacji
D1193 lub o większym stopniu czystości.
7.3 Woda, woda czysta, świeżo zagotowana celem
usunięcia rozpuszczonych gazów, do użytku w charakterze
głównego wzorca kalibracyjnego. (Uwaga – Posługiwanie
się wodą w temperaturze wrzenia lub bliskiej wrzeniu
może stwarzać niebezpieczeństwo. Należy nosić
odpowiednie środki ochrony indywidualnej.)
4
Reagent Chemicals, American Chemical Society Specifications,
Amerykańskie Towarzystwo Chemiczne, Waszyngton, DC. Zalecenia
dotyczące badania odczynników, które nie znajdują się na liście
Amerykańskiego Towarzystwa Chemicznego, można znaleźć w publikacjach
Annual Standards for Laboratory Chemicals, BDH Ltd., Poole, Dorset, Wlk.
Brytania oraz The United States Pharmacopeia and National Formulary, U.S.
Pharmacopeial Convention, Inc. (USPC), Rockville, MD.
2
Numer zamówienia: W2195276
Kupujący: PERN S.A. [014425100057] – KRZYSZTOF.KOWALCZYK@ABE.PL,
Norma nie jest przeznaczona do odsprzedaży, 2019-12-05 15:55:39 UTC.
 D5002 – 19
7.4 Aceton do przepłukiwania i suszenia probówki.
(Uwaga – Aceton jest skrajnie łatwopalny.)
7.5 Benzyna ekstrakcyjna do wypłukiwania lepkich
próbek ropy z probówki. (Uwaga – Benzyna ekstrakcyjna
jest skrajnie łatwopalna.)
Uwaga 1 – Nadające się benzyny rozpuszczalnikowe są sprzedawane
pod różnymi nazwami, np. „eter naftowy”, „ligroina”, „benzyna
strącająca”.
7.6 n-nonan, n-tridekan lub cykloheksan o czystości 99%
lub większej lub podobnie czysta substancja, której gęstość
jest dokładnie znana z literatury lub poprzez bezpośrednie
oznaczenie zgodnie z Metodą badawczą D941 lub D1217
(Uwaga – Powyższe środki są skrajnie łatwopalne.)
8. Próbobranie, próbki robocze i jednostki używane
w badaniu
8.1 Próbobranie definiuje się jako wszystkie czynności
niezbędne do uzyskania porcji zawartości dowolnej rury,
zbiornika lub innego układu oraz do umieszczenia próbki
wewnątrz laboratoryjnego pojemnika do badań.
Laboratoryjny pojemnik do badań oraz objętość próbki
powinny posiadać takie rozmiary, by możliwe było
mieszanie zgodnie z opisem w podrozdziale 8.3.1.
Mieszanie jest konieczne do uzyskanie jednorodnej próbki
do analizy.
8.2 Próbka laboratoryjna – Do niniejszej metody
badawczej należy używać wyłącznie reprezentatywnych
próbek uzyskanych w sposób podany w Praktyce D4057
lub D4177.
8.3 Próbka robocza – Porcja lub ilość próbki uzyskana
z próbki laboratoryjnej i wprowadzona do U-rurki
gęstościomierza. Próbki robocze uzyskuje się w
następujący sposób:
8.3.1 Wymieszać próbkę surowej ropy naftowej celem
ujednorodnienia wszelkich obecnych w niej osadów i
wody. Mieszanie można przeprowadzać w sposób opisany
w Prakyce D4177 lub Metodzie badawczej D4377.
Mieszanie w temperaturze pokojowej w otwartym
pojemniku może skutkować wydostaniem się frakcji
lekkich, a więc zaleca się mieszanie w zamkniętych
pojemnikach pod ciśnieniem lub o temperaturach niższych
niż temperatura otoczenia.
8.3.2 Próbkę roboczą należy pobierać z odpowiednio
wymieszanej próbki laboratoryjnej przy użyciu właściwej
strzykawki. Inną możliwością jest bezpośrednie
wprowadzanie próbki roboczej do U-rurki gęstościomierza
z pojemnika, w którym ją wymieszano, pod warunkiem, że
używane są odpowiednie przyrządy i rurki przyłączające
do gęstościomierza. W przypadku wtrysku automatycznego
niezbędne jest najpierw przetransportowanie w odpowiedni
sposób porcji próbki z właściwie wymieszanej próbki
laboratoryjnej do fiolek autosamplera i wykonanie
czynności niezbędnych do zagwarantowania, że próbka
robocza jest spójna przed i w trakcie analizy. Fiolki na
próbki do autosamplera powinny być zamykane
natychmiast po ich wypełnieniu do 80% ± 5% objętości i
pozostawać zamknięte do czasu przeniesienia próbki
roboczej do U-rurki przez autosampler.
3
Copyright ASTM International
Norma dostarczona przez IHS Markit na licencji ASTM.
Powielanie lub wykorzystywanie w ramach networkingu bez licencji IHS zabronione.
9. Przygotowanie aparatury
9.1 Ustawić gęstościomierz zgodnie z instrukcją
producenta. Ustawić wewnętrzny sterownik temperatury
tak, by w części gęstościomierza, w której znajduje się U-
rurka, uzyskana i utrzymywana była pożądana temperatura
przeprowadzania badania. Dokonać sprawdzenia
skalibrowania urządzenia w tej samej temperaturze, w
której będzie mierzona gęstość lub gęstość względna
próbki.
10. Sprawdzanie i regulacja
10.1 Sprawdzenia kalibracji urządzenia należy dokonać
przynajmniej przy jego ustawianiu po raz pierwszy oraz za
każdym razem, gdy zmieniana jest temperatura
przeprowadzania badania. Później kalibrację należy
sprawdzać przynajmniej raz w tygodniu w toku normalnej
pracy albo częściej zależnie od potrzeb wynikających z
charakteru poddawanych pomiarom partii ropy naftowej.
Za każdym razem, gdy sprawdzanie kalibracji urządzenia
da wynik negatywny bez widocznego powodu, aparaturę
należy wyregulować.
10.1.1 Procedurę regulowania gęstościomierzy bez
funkcji przeliczania opisano w Załączniku X1.
10.2 Procedura regulowania gęstościomierzy cyfrowych
obejmuje zastosowanie przynajmniej dwóch czynników
wzorcowych. Zazwyczaj tymi czynnikami są powietrze
i świeżo zagotowana woda czysta w warunkach
atmosferycznych. (Uwaga – Posługiwanie się wodą w
temperaturze wrzenia lub bliskiej wrzeniu może stwarzać
niebezpieczeństwo. Należy nosić odpowiednie środki
ochrony indywidualnej.) Jako odpowiednich substancji do
regulacji można również użyć np. n-nonanu, n-tridekanu,
cykloheksanu i n-heksadekanu (do zastosowań
wysokotemperaturowych), pod warunkiem, że substancje
wzorcowe posiadają wartości gęstości certyfikowane i
identyfikowalne zgodnie z normami krajowymi.
10.3 W celu prawidłowego wyregulowania aparatury
należy zastosować się do instrukcji producenta. Jeżeli
aparaturę reguluje się przy użyciu powietrza i wody
czystej, należy prawidłowo wprowadzić wartości gęstości
powietrza i wody (patrz Tablica nr 1).
10.3.1 Gęstość powietrza zmienia się w zależności od
ciśnienia i wilgotności względnej. Istotne jest więc
sprawienie, by punkt rosy otaczającego powietrza był
niższy niż temperatura regulowania urządzenia, aby
uniknąć skraplania się wody w U-rurce. Można to osiągnąć
przepuszczając otaczające powietrze przez komorę ze
środkiem suszącym i dalej doprowadzając je do U-rurki.
10.3.2 Gęstość powietrza zmienia się w zależności od
ciśnienia otoczenia, na które ma wpływ wysokość miejsca
nad poziomem morza oraz atmosferyczne zmiany
ciśnienia. Gęstość powietrza można wyliczyć przy użyciu
następującego wzoru:
ρpow. = 0,001293[273,15/T][P/101,325] g/ml (2)
gdzie:
ρpow. = gęstość powietrza,
Numer zamówienia: W2195276
Kupujący: PERN S.A. [014425100057] – KRZYSZTOF.KOWALCZYK@ABE.PL,
Norma nie jest przeznaczona do odsprzedaży, 2019-12-05 15:55:39 UTC.
 D5002 – 19

T = temperatura, K, i podawane ciśnienie jest zazwyczaj skorygowane do ciśnienia na poziomie

morza, PSL. Takie dane o ciśnieniu należy z powrotem skorygować do
P = ciśnienie atmosferyczne w danym miejscu w ciśnienia w danym miejscu, P. Wzór na korekcję P SL do P jest
momencie regulacji, kPa. następujący:
UWAGA 2 – Zaleca się, by wartość P była ustalona poprzez P = PSL – [wysokość miejsca n.p.m. (metry)/82,3] (3)
bezpośredni pomiar ciśnienia barometrycznego w miejscu UWAGA 3 – W atmosferze wzorcowej (ISA) ciśnienie spada o 1 kPa co
przeprowadzania kalibracji. Jeśli bezpośredni pomiar nie jest możliwy i 82,3 m nad poziomem morza.
uzyskuje się dane z powszechnych źródeł informacji o pogodzie,

TABLICA NR 1. Gęstość wodyA

UWAGA 1 – Kilka jednostek metrologicznych opracowało tablice gęstości wody,

a alternatywne dane dot. gęstości wody są przytoczone w publikacjach zewnętrznych
w stosunku do ASTM i niniejszej metody badawczej. Wykorzystanie danych dot.
gęstości wody z alternatywnego uznanego źródła nie stwarza problemu ze zgodnością
z niniejszą metodą badawczą, ponieważ różnice w danych ograniczają się zazwyczaj do
szóstego miejsca po przecinku.
Temperatura Gęstość, Temperatura Gęstość, Temperatura, Gęstość,
, °C g/ml , °C g/ml °C g/ml
0,01 0,99984 21,0 0,99799 40,0 0,992216
4 6
3,0 0,99996 22,0 0,99777 45,0 0,990213
7 3
4,0 0,99997 23,0 0,99754 50,0 0,988035
5 1
5,0 0,99996 24,0 0,99729 55,0 0,985693
7 9
10,0 0,99970 25,0 0,99704 60,0 0,983196
3 8
15,0 0,99910 26,0 0,99678 65,0 0,980551
3 6
15,56 0,99901 27,0 0,99651 70,0 0,977765
6 6
16,0 0,99894 28,0 0,99623 75,0 0,974843
6 6
17,0 0,99877 29,0 0,99594 80,0 0,971790
8 7
18,0 0,99859 30,0 0,99565 85,0 0,968611
9 0
19,0 0,99840 35,0 0,99403 90,0 0,965310
8 3
20,0 0,99820 37,78 0,99304 99,9 0,958421
7 6
A
Gęstości odpowiadające Międzynarodowej Skali Temperatury 1990 (ITS 90)
zostały pozyskane z publikacji Lemmon, E. W. McLinden, M. O. i Friend, D. G.,
„Thermophysical Properties of Fluid Systems” (Właściwości termofizyczne układów
płynów), NIST Chemistry WebBook, Wzorcowa baza danych norm NIST nr 68, red.
P. J. Linstrom i W.G. Mallard, NKrajowy Instytut Norm i Technologii, Gaithersburg,
MD, http://webbook.nist.gov (dostęp: 24 lipca 2013 r.).

10.3.3 Wartości gęstości wody zostały podane w Tablicy
nr 1. Wartości te uznaje się za stałe dla ciśnienia
mieszczącego się w zakresie normalnie występujących
wartości ciśnienia atmosferycznego.
UWAGA 4 – Konieczność zmiany wyregulowania ogólnie wynika
z osadów w probówce, których nie można usunąć poprzez zwykłe
przepłukanie. Mimo że stan ten można zniwelować poprzez
wyregulowanie aparatury, zalecaną praktyką jest czyszczenie probówki
ciepłym roztworem kwasu chromowego (VI) (Uwaga – Kwas chromowy
(VI) może spowodować ciężkie oparzenia i stwierdzono jego
rakotwórczość.), gdy zachodzi konieczność dokonania znacznego
wyregulowania. Roztwór kwasu chromowego (VI)
najskuteczniejszym środkiem czyszczącym, jednak z powodzeniem
stosowano również płyny czyszczące na bazie surfaktantów.
11. Procedura
11.1 Wprowadzić minimum 1 ml do 2 ml surowej ropy
naftowej do czystej, suchej U-rurki urządzenia przy użyciu
odpowiedniej strzykawki. Pozostawić strzykawkę w
niezmienionym położeniu.
11.1.1 Upewnić się, czy U-rurka została prawidłowo
napełniona i czy nie są w niej obecne pęcherzyki gazu.
Próbka powinna być jednorodna i pozbawiona choćby
najmniejszych pęcherzyków gazu. Sprawdzić spójność
wprowadzonej próbki przy użyciu metod optycznych lub
fizycznych, by potwierdzić brak pęcherzyków gazu.
W przypadku wykrycia pęcherzyków gazu należy opróżnić
jest
i ponownie napełnić probówkę, po czym ponownie
sprawdzić ją pod kątem obecności pęcherzyków.
11.1.2 Pozostawić próbkę do osiągnięcia stanu
równowagi z temperaturą prowadzenia badania przed
rozpoczęciem oceny próbki pod kątem obecności
niewidocznych pęcherzyków powietrza lub innego gazu.

TABLICA 2. Wartości precyzji

Powtarzalność Powtarzalność dla Odtwarzalność dla Odtwarzalność dla
Gęstość
dla gęstości indeksu API gęstości indeksu API
4
Copyright ASTM International Numer zamówienia: W2195276
Norma dostarczona przez IHS Markit na licencji ASTM. Kupujący: PERN S.A. [014425100057] – KRZYSZTOF.KOWALCZYK@ABE.PL,
Powielanie lub wykorzystywanie w ramach networkingu bez licencji IHS zabronione. Norma nie jest przeznaczona do odsprzedaży, 2019-12-05 15:55:39 UTC.
 D5002 – 19
0,70 0,0007
0,75 0,0008
0,80 0,0008
0,85 0,0009
0,90 0,0009
0,95 0,0010
11.1.3 W przypadku ciemnych próbek surowej ropy
zaobserwowanie pęcherzyków powietrza lub innego gazu
w U-rurce jest bardzo trudne. Obecność pęcherzyków
można jednak często wykryć obserwując wahania
odczytów wartości gęstości na wyświetlaczu cyfrowym
urządzenia. Pęcherzyki powietrza lub innego gazu
powodują duże losowe skoki na pozycji trzeciej i czwartej
cyfry znaczącej odczytu gęstości. Jeśli w próbce nie ma
pęcherzyków i jest ona w stanie równowagi z temperaturą
prowadzenia badania, wyświetlane wartości są stabilne, nie
pełzają i wykazują jedynie niewielkie wahania rzędu ±1 do
2 jednostek na pozycji ostatniej cyfry znaczącej. Jeśli po
kilku minutach dalej nie są obserwowane stabilne wartości,
należy do U-rurki wtrysnąć nową próbkę roboczą.
UWAGA 5 – Przy pomiarach lepkich cieczy możliwe jest osiągnięcie
stabilnych odczytów nawet przy obecności pęcherzyków powietrza lub
innego gazu. Pęcherzyki można często usunąć dzięki ostrożnemu
wtryśnięciu świeżej próbki. Ponieważ pęcherzyki powodują niższe
odczyty gęstości, obserwacja zwiększenia gęstości cieczy po wtryśnięciu
świeżej próbki roboczej może oznaczać, że pęcherzyki były wcześniej
obecne.
11.1.4 Gdy urządzenie będzie wskazywało stabilny
odczyt do czterech cyfr znaczących dla gęstości i gęstości
względnej oraz dwóch cyfr znaczących dla indeksu API, co
oznacza, że osiągnięto stan równowagi temperaturowej,
należy zapisać gęstość, gęstość względną i indeks API.
11.1.5 Przepłukać i wysuszyć U-rurkę w sposób opisany
w podrozdziale X1.1.1 i sprawdzić kalibrację w sposób
opisany w podrozdziale X1.2.1 przed wprowadzeniem
kolejnej próbki.
11.2 Wtrysk automatyczny:
11.2.1 Przy analizowaniu próbek z użyciem wtrysku
automatycznego niezbędne jest stosowanie autosamplera
(patrz podrozdział 6.4). Należy stosować się do instrukcji
producenta w zakresie zapewniania spójności próbki
roboczej przed analizą oraz przenoszenia reprezentatywnej
próbki roboczej do U-rurki do analizy.
11.2.2 Jeżeli autosampler stosowany jest do próbek
o przewidywanej lub stwierdzonej wysokiej zawartości
związków lotnych, należy stosować dwie oddzielne próbki
robocze na jedną próbkę, tak by można było wykryć błędy
wynikające z ewentualnego przetwarzania związków
lotnych wraz z próbką oraz ewentualnego powstawania
pęcherzyków powietrza, a także by można było
monitorować pracę systemu. W przypadku wszystkich
innych rodzajów próbek wystarczające jest jednokrotne
oznaczanie przy użyciu autosamplera.
11.2.2.1 Jeżeli laboratorium postanowi wykonywać
drugie oznaczanie z wtryskiem automatycznym dla danej
próbki, różnice między obydwoma oznaczeniami nie
powinny przekraczać kryterium oznaczalności ustalonego
w serii testów na reprezentatywnej próbce surowej ropy
zapewniającego, że spełnione są wymogi powtarzalności
z podrozdziału 14.1.1, Tablicy nr 2. Należy podawać
Copyright ASTM International
Norma dostarczona przez IHS Markit na licencji ASTM.
Powielanie lub wykorzystywanie w ramach networkingu bez licencji IHS zabronione.
0,10 0,0029 0,41
0,11 0,0031 0,44
0,11 0,0033 0,47
0,13 0,0035 0,50
0,13 0,0037 0,53
0,14 0,0039 0,55
uśrednione wyniki spełniające wymagane kryteria
akceptacyjne.
11.2.2.2 W przypadku, gdy dwa oznaczenia wykraczają
poza powyższe kryteria akceptacyjne, obydwa oznaczenia
należy odrzucić i powtarzać czynności z podrozdziału
11.2.2 dopóki kryteria akceptacyjne określone w
powyższym zdaniu nie zostaną spełnione. W przypadkach,
w których kryteria akceptacyjne nie były od razu spełniane,
laboratorium może być zmuszone do zbadania tej sprawy
i podjęcia działań korygujących przed wykonywaniem
kolejnych analiz.
11.3 Zapisać wyniki gęstości, gęstości względnej oraz
indeksu API oznaczone w analizie lub kilka z tych wartości
jednocześnie w odpowiedni sposób, na przykład używając
funkcji drukowania wyników przez urządzenie, tak by
spełnić wymagania dotyczące zapisów.
12. Obliczenia
12.1 Gęstościomierze z funkcją przeliczania – Zapisana
wartość to ostateczny wynik, wyrażany jako gęstość
w g/ml, kg/m3 lub jako gęstość względna lub indeks API.
Należy pamiętać, że kg/m3 = 1000 x g/ml.
12.2 W przypadku konieczności przeliczenia wyniku
uzyskanego za pomocą gęstościomierza na indeks API lub
gęstość, bądź gęstość względną w innej temperaturze,
z Wytycznych D1250 można skorzystać tylko jeżeli
współczynnik rozszerzalności szkła został wyłączony.
13. Podawanie wyników
13.1 Przy podawaniu wartości gęstości należy podać
temperaturę przeprowadzania badania oraz jednostki (na
przykład: gęstość w 20°C = 0,8765 g/ml lub 876,5 kg/m3
(w próżni)). Ostateczny wynik należy podawać z
dokładnością do czterech cyfr znaczących i odwołaniem do
niniejszej metody badawczej.
13.2 Przy podawaniu wartości gęstości względnej należy
podać zarówno temperaturę przeprowadzania badania jak
i temperaturę wzorcową, jednak bez jednostek (na
przykład: gęstość względna, 15/15°C = x,xxxx).
Ostateczny wynik należy podawać z dokładnością do
czterech cyfr znaczących.
14. Precyzja i błąd systematyczny5,6
5
Dane potwierdzające przedstawione tu informacje znajdują się w Centrali
ASTM International i można je uzyskać składając wniosek o wydanie
Sprawozdania z badania RR:D02-1257. Prosimy o kontakt z Obsługą Klienta
ASTM pod adresem service@astm.org.
6
W literaturze zauważono niepoprawne wyniki w przypadku próbek o
wysokiej lepkości (> ok. 100 mPa-s lepkości dynamicznej). Więcej informacji
można znaleźć w czasopiśmie Journal of Physical Chemistry, nr 86, 1980, s.
158-162 oraz Journal of the Chemical Society Faraday Translation, nr 86(1),
1990, s. 145-149.
5
Numer zamówienia: W2195276
Kupujący: PERN S.A. [014425100057] – KRZYSZTOF.KOWALCZYK@ABE.PL,
Norma nie jest przeznaczona do odsprzedaży, 2019-12-05 15:55:39 UTC.
 D5002 – 19

14.1 Precyzja przedmiotowej metody badawczej od 0,75 do 0,95 0,00412X

wyznaczona w badaniu statystycznym wyników badań
międzylaboratoryjnych w temperaturach prowadzenia
badań 15°C i 20°C została podana poniżej:
14.1.1 Powtarzalność – Różnica między kolejnymi
wynikami uzyskiwanymi przez tego samego operatora na
tym samym urządzeniu przy niezmiennych warunkach
eksploatacyjnych na identycznych materiałach do badań w
dłuższym okresie i przy standardowym i prawidłowym
zastosowaniu metody może przekraczać podane niżej
wartości jedynie w jednym przypadku na dwadzieścia
(patrz Tablica nr 2):
zakres powtarzalność
od 0,75 do 0,95 0,00105X
gdzie:
X = średnia próbki.
14.1.2 Odtwarzalność – Różnica między dwoma
odrębnymi i niezależnymi wynikami uzyskanymi przez
różnych operatorów pracujących w różnych laboratoriach
na identycznym materiale w dłuższym okresie i przy
standardowym i prawidłowym zastosowaniu metody może
przekraczać podane niżej wartości jedynie w jednym
przypadku na dwadzieścia (patrz Tablica nr 2):
zakres powtarzalność
gdzie:
X = średnia próbki.
14.2 Błąd systematyczny – Po sugestiach dotyczących
jego istnienia zamieszczanych w literaturze 7, wykonano
badanie, które potwierdziło występowanie błędu
systematycznego między znanymi wartościami gęstości dla
materiałów wzorcowych i wartościami oznaczonymi
zgodnie z niniejszą metodą badawczą dla tych samych
materiałów wzorcowych. Matryca tego badania
obejmowała 15 uczestników, z których każdy analizował
cztery rodzaje ropy wzorcowej o certyfikowanych
wartościach gęstości ustalonych przez Netherlands Meet
Instituut (NMI) metodą piknometryczną, obejmujących
przedział gęstości od 747 kg/m3 do 927 kg/m3 w temp.
20°C, o lepkościach od 1 mPa.s do 5000 mPa.s (również w
temp. 20°C). Użytkownicy normy powinni zatem
pamiętać, że wyniki uzyskane przy pomocy niniejszej
metody badawczej mogą być obarczone błędem
systematycznym do 0,6 kg/m3 (0,0006 g/ml)8.
15. Słowa kluczowe
15.1 gęstościomierz cyfrowy; gęstość; gęstość
względna; indeks API; surowa ropa naftowa

ZAŁĄCZNIKI

(informacje nieobowiązkowe)

X1. PROCEDURA REGULACJI I KALIBRACJI GĘSTOŚCIOMIERZY BEZ FUNKCJI PRZELICZANIA

X1.1 Wstępna kalibracja lub kalibracja po zmianie wilgotnego powietrza.

temperatury przeprowadzania badania wymaga obliczenia X1.1.2 Należy umożliwić suchemu powietrzu w U-rurce
wartości Stałych A i B z okresów drgań, (T), osiągnięcie równowagi termicznej w temperaturze badania
obserwowanych, gdy komora na próbkę zawiera i zapisać wartość T dla powietrza.
poświadczone płyny wzorcowe, takie jak świeżo
zagotowana woda czysta z powietrzem (patrz Uwaga w X1.1.3 Wprowadzić niewielką ilość, ok. 1 do 2 ml
podrozdziale 7.3). W odpowiednich przypadkach można świeżo zagotowanej wody czystej do probówki za pomocą
zastosować również inne materiały kalibracyjne, takie jak odpowiedniej strzykawki (patrz Uwaga w podrozdziale
n-nonan, n-tridekan, cykloheksan i n-heksadekan (dla 7.3).
7 Fitzgerald, H. i D., „An Assessment of Laboratory Density Meters”, Petroleum Review, listopad 1992, s. 544-549.
zastosowań
8 Dane w przedstawione
potwierdzające wysokich temperaturach).
tu informacje znajdują się w Centrali ASTM International i można je uzyskać składając wniosek o wydanie Sprawozdania z badania RR:D02-1387.
X1.1.1 Dokonując obserwacji okresu drgań, T, należy
przepłukać probówkę benzyną ekstrakcyjną, następnie
acetonem i wysuszyć suchym powietrzem. Kontynuować
suszenie aż do uzyskania stałego odczytu na wyświetlaczu.
W przypadkach, w których może dojść do osadzenia się
składników soli w komorze, należy przepłukać ją wodą
destylowaną, następnie acetonem i wreszcie osuszyć
powietrzem. Zanieczyszczone lub wilgotne powietrze
może wpłynąć niekorzystnie na kalibrację. Jeżeli takie
warunki występują w laboratorium, należy przepuścić
powietrze stosowane w kalibracji przez odpowiedni układ
oczyszczania i suszenia. Dodatkowo, w czasie pomiaru
powietrze kalibracyjnego należy zatkać otwory wlotowe i
wylotowe U-rurki, aby zapobiec przedostawaniu się
6
Copyright ASTM International Numer zamówienia: W2195276
Norma dostarczona przez IHS Markit na licencji ASTM. Kupujący: PERN S.A. [014425100057] – KRZYSZTOF.KOWALCZYK@ABE.PL,
Powielanie lub wykorzystywanie w ramach networkingu bez licencji IHS zabronione. Norma nie jest przeznaczona do odsprzedaży, 2019-12-05 15:55:39 UTC.
 D5002 – 19

Woda powinna być pozbawiona nawet najmniejszych P = ciśnienie atmosferyczne, kPa.

pęcherzyków powietrza lub gazu. Probówka musi być
całkowicie wypełniona. Należy umożliwić wodzie
osiągnięcie równowagi termicznej w temperaturze
przeprowadzania badania i zapisać wartość T dla wody i
temperatury przeprowadzania badania.
X1.1.4 Ewentualnie, wprowadzić jeden ze wzorców
kalibracyjnych węglowodorowych i zmierzyć wartość T
jak w podrozdziale X1.1.3.
X1.1.5 Obliczyć gęstość powietrza w temperaturze
przeprowadzania badania posiłkując się poniższym
równaniem:
ρa = 0,001293[273,15/T][P/101.325] g/ml
gdzie:
ρa = gęstość powietrza,
T = temperatura, K, oraz
X1.1.6 Ustalić gęstość wody w temperaturze
przeprowadzania badania poprzez odniesienie do Tablicy
X1.1.
X1.1.7 Ewentualnie, zapisać gęstość w temperaturze
przeprowadzania badania dla wzorca kalibracyjnego
węglowodorów wykorzystanego w podrozdziale X1.1.4,
pozyskanego z właściwej literatury lub poprzez
bezpośrednie oznaczenie (patrz 7.6).
X1.1.8 Korzystając z zaobserwowanych wartości
T i wartości wzorcowych dla wody i powietrza, należy
obliczyć wartości Stałych A i B posiłkując się poniższym
równaniem:
(X1.1) A = ]Tw2 – Ta2]/[ρw – ρa] (X1.2)
2
B = Ta – (A x ρa) (X1.3)
gdzie:
Tw = obserwowany okres drgań dla komory
zawierającej wodę, µs

TABLICA NR 1. Gęstość wodyA (w próżni)

UWAGA 1 – Kilka jednostek metrologicznych opracowało tablice gęstości wody, a

alternatywne dane dot. gęstości wody są przytoczone w publikacjach zewnętrznych w
stosunku do ASTM i niniejszej metody badawczej. Wykorzystanie danych dot. gęstości
wody z alternatywnego uznanego źródła nie stwarza problemu ze zgodnością z
niniejszą metodą badawczą, ponieważ różnice w danych ograniczają się zazwyczaj do
szóstego miejsca po przecinku.
Temperatura Gęstość, Temperatura Gęstość, Temperatura, Gęstość,
, °C g/ml , °C g/ml °C g/ml
0,01 0,99984 21,0 0,99799 40,0 0,992216
4 6
3,0 0,99996 22,0 0,99777 45,0 0,990213
7 3
4,0 0,99997 23,0 0,99754 50,0 0,988035
5 1
5,0 0,99996 24,0 0,99729 55,0 0,985693
7 9
10,0 0,99970 25,0 0,99704 60,0 0,983196
3 8
15,0 0,99910 26,0 0,99678 65,0 0,980551
3 6
15,56 0,99901 27,0 0,99651 70,0 0,977765
6 6
16,0 0,99894 28,0 0,99623 75,0 0,974843
6 6
17,0 0,99877 29,0 0,99594 80,0 0,971790
8 7
18,0 0,99859 30,0 0,99565 85,0 0,968611
9 0
19,0 0,99840 35,0 0,99403 90,0 0,965310
8 3
20,0 0,99820 37,78 0,99304 99,9 0,958421
7 6
A
Gęstości odpowiadające Międzynarodowej Skali Temperatury 1990 (ITS 90)
zostały pozyskane z publikacji Lemmon, E. W. McLinden, M. O. i Friend, D. G.,
„Thermophysical Properties of Fluid Systems” (Właściwości termofizyczne układów
płynów), NIST Chemistry WebBook, Wzorcowa baza danych norm NIST nr 68, red.
P. J. Linstrom i W.G. Mallard, NKrajowy Instytut Norm i Technologii, Gaithersburg,
MD, http://webbook.nist.gov (dostęp: 24 lipca 2013 r.).

Ta = obserwowany okres drgań dla komory Ewentualnie, należy użyć wartości T i d dla innego płynu
zawierającej powietrze, µs wzorcowego, jeżeli taki jest stosowany.
ρw = gęstość wody w temperaturze przeprowadzania X1.1.9 W przypadku, gdy urządzenie jest przystosowane
badania, g/ml, oraz do obliczania gęstości ze Stałych A i B oraz obserwowanej
ρa = gęstość powietrza w temperaturze wartości T z próbki, należy wówczas wprowadzić stałe do
przeprowadzania badania, g/ml. pamięci urządzenia, zgodnie z instrukcjami producenta.
7
Copyright ASTM International Numer zamówienia: W2195276
Norma dostarczona przez IHS Markit na licencji ASTM. Kupujący: PERN S.A. [014425100057] – KRZYSZTOF.KOWALCZYK@ABE.PL,
Powielanie lub wykorzystywanie w ramach networkingu bez licencji IHS zabronione. Norma nie jest przeznaczona do odsprzedaży, 2019-12-05 15:55:39 UTC.
 D5002 – 19
X1.1.10 Sprawdzić kalibrację i – w razie potrzeby –
dokonać regulacji przeprowadzając rutynową kontrolę
kalibracyjną opisaną w podrozdziale X1.1.
X1.1.11 Aby skalibrować urządzenie w celu określenia
gęstości względnej, tj. gęstości próbki w danej
temperaturze odnoszącej się do gęstości wody w tej samej
temperaturze, należy postępować wg poleceń z
podrozdziałów X1.1.1 – X1.1.9, ale przy wykonywaniu
obliczeń opisanych w podrozdziale X1.1.8 należy zastąpić
1,000 dla dw.
X1.2 Ze względu na fakt, iż niektóre rodzaje surowej
ropy naftowej mogą być trudne do usunięcia z probówki,
zalecane jest przeprowadzanie częstych kontroli
kalibracyjnych. W razie potrzeby, takie kontrole oraz
wszelkie późniejsze regulacje Stałych A i B mogą być
przeprowadzane bez powtarzania procedury obliczeniowej.
Uwaga X1.1 – Potrzeba zmiany kalibracji podyktowana
jest zazwyczaj osadami w probówce, które nie są usuwane
w ramach rutynowej procedury przepłukiwania. Mimo, że
stan ten można zrekompensować poprzez skorygowanie
stałych A i B jak niżej, zalecane jest oczyszczenie
probówki ciepłym roztworem kwasu chromowego (Uwaga
– powoduje poważne oparzenia, czynnik uznany za
rakotwórczy), gdy zachodzi konieczność dokonania
istotnej regulacji. Roztwór kwasu chromowego jest
najskuteczniejszym środkiem czyszczącym, jednak z
powodzeniem stosuje się również surfaktanty –
powierzchniowe płyny czyszczące.
X1.2.1 Przepłukać i osuszyć probówkę zgodnie z opisem
w podrozdziale X1.1 aż do uzyskania stałego odczytu na
wyświetlaczu. W przypadku, gdy wyświetlacz nie będzie
wskazywał prawidłowej wartości T lub gęstości dla
powietrza w temperaturze przeprowadzania badania,
należy powtórzyć procedurę czyszczenia lub skorygować
wartość Stałej B, zaczynając od ostatniego miejsca po
przecinku do momentu uzyskania prawidłowej gęstości na
wyświetlaczu.
X1.2.2 Jeżeli w podrozdziale X1.2.1 konieczne było
skorygowanie Stałej B, należy wówczas kontynuować
ponowną kalibrację poprzez wprowadzenie świeżo
zagotowanej wody czystej do próbówki zgodnie z opisem
w podrozdziale X1.3 aż do osiągnięcia stałego odczytu na
wyświetlaczu (patrz Uwaga w podrozdziale 7.3). W
przypadku, gdy urządzenie zostało skalibrowane w celu
wyświetlenia gęstości, należy skorygować odczyt do
właściwej wartości wody w temperaturze przeprowadzania
badania (patrz Tablica w podrozdziale X1.1) poprzez
zmianę wartości Stałej A, zaczynając od ostatniego miejsca
po przecinku. Jeżeli urządzenie zostało skalibrowane , aby
wyświetlić gęstość względną, należy skorygować odczyt
do wartości 1,0000.
Uwaga X1.2 – Przy stosowaniu niniejszej procedury
kalibracji okresowej stwierdzono, że więcej niż jedna
wartość dla A i B, zawierająca różnicę w czwartym
miejscu po przecinku, zapewni prawidłowy odczyt dla
gęstości powietrza i wody. Wybrane ustawienie zależeć
8
Copyright ASTM International
Norma dostarczona przez IHS Markit na licencji ASTM.
Powielanie lub wykorzystywanie w ramach networkingu bez licencji IHS zabronione.
wówczas będą od tego, czy podchodzi się do niego z
wyższej czy niższej wartości. Ustawienie wybrane
niniejszą metodą może mieć wpływ na zmianę czwartego
miejsca po przecinku w odczycie uzyskanym dla próbki.
X1.3 Niektóre modele analizatorów są przeznaczone
wyłącznie do wyświetlania zmierzonego okresu drgań
(wartości T), a ich kalibracja wymaga określenia stałej K
urządzenia, którą wykorzystuje się do obliczania gęstości
lub gęstości względnej na podstawie zaobserwowanych
danych. W tym przypadku należy skorzystać z procedur
w podrozdziałach X1.3.1, X1.3.2 i X1.3.3.
X1.3.1 Przepłukać i osuszyć probówkę zgodnie z opisem
w podrozdziale X1.1 i umożliwić powietrzu osiągnięcie
równowagi termicznej w temperaturze przeprowadzania
badania oraz uzyskanie stałej wartości na wyświetlaczu.
Zapisać wartość T dla powietrza.
X1.3.2 Wprowadzić niewielką ilość, od 1 do 2 ml,
świeżo zagotowanej wody czystej wg procedury w
podrozdziale X1.1.3, poczekać na uzyskanie stałego
odczytu na wyświetlaczu i zapisać wartość T dla wody
(patrz Uwaga w podrozdziale 7.3).
X1.3.3 Korzystając z zaobserwowanych wartości
T i wartości wzorcowych dla wody i powietrza (X1.1.5
i X1.1.6) obliczyć stałą K urządzenia posiłkując się
poniższym równaniem:
dla gęstości:
K1 = [ρw – ρa]/[Tw2 – Ta2] (X1.4)
dla gęstości względnej:
K2 = [1,0000 – ρa]/[Tw2 – Ta2] (X1.5)
gdzie:
Tw = zaobserwowany okres drgań dla komory
zawierającej wodę, µs,
Ta = zaobserwowany okres drgań dla komory
zawierającej powietrze, µs,
ρw = gęstość wody w temperaturze przeprowadzania
badania, g/ml, oraz
ρa = gęstość powietrza w temperaturze
przeprowadzania badania, g/ml.
X2.1 Gęstościomierze bez funkcji przeliczania –
korzystając z zaobserwowanej wartości T dla próbki i
wartości T dla wody i odpowiednich stałych urządzenia
określonych w podrozdziale X1.3.3, obliczyć gęstość lub
gęstość względną posiłkując się równaniami z
podrozdziałów X2.1 i X2.2. Wszystkie obliczenia
wykonywać do sześciu cyfr znaczących i zaokrąglić
ostateczne wyniki do czterech. Należy zauważyć, że kg/m 3
= 1000 x g/ml.
dla gęstości:
gęstość, g/ml w t = ρw + K1 (Ts2 – Tw2) (X2.1)
Numer zamówienia: W2195276
Kupujący: PERN S.A. [014425100057] – KRZYSZTOF.KOWALCZYK@ABE.PL,
Norma nie jest przeznaczona do odsprzedaży, 2019-12-05 15:55:39 UTC.
 D5002 – 19

ρw = gęstość wody w temperaturze przeprowadzania

dla gęstości względnej: badania
gęstość względna, t/t = 1 + K2 (Ts2 – Tw2) (X2.2) K1 = stała urządzenia dla gęstości,
K2 = stała urządzenia dla gęstości względnej, oraz
gdzie: t = temperatura przeprowadzania badania, °C.

Tw = obserwowany okres drgań dla komory X2.2 W przypadku konieczności przeliczenia wyniku
zawierającej wodę, uzyskanego za pomocą gęstościomierza na indeks API lub
gęstość, bądź gęstość względną w innej temperaturze,
Ts = obserwowany okres drgań dla komory należy skorzystać wyłącznie z wytycznych D1250, jeżeli
zawierającej próbkę, wartości w tablicy nie zostały skorygowane dla
współczynnika rozszerzalności szkła.

HISTORIA ZMIAN

Podkomitet D02.04 określił miejsca wprowadzenia wybranych zmian do niniejszej normy od poprzedniego wydania
(D5002 – 18ϵ1), które mogą mieć wpływ na jej stosowanie. (Data zatwierdzenia: 1 grudnia 2019 r.).

(1) Zmiana podrozdziałów 1.2, 4.1, 6.1, 8.3, 8.3.2, 9.1, 10.1, 11.1, 11.1.1, 11.1.3, 11.1.4, 11.1.5 i 11.2.1.
(2) Zmiana tytułu Rozdziału 10.
(3) Dodanie podrozdziałów 3.2.2; 10.1.1-10.3.3; 12.2.
(4) Usunięcie podrozdziałów 6.2, 6.6, 12.2 i 12.3.
(5) Usunięcie Uwagi 5.
(6) Dodanie Załącznika X1 i Załącznika X2.

Podkomitet D02.04 określił miejsca wprowadzenia wybranych zmian do niniejszej normy od poprzedniego wydania
(D5002 – 16), które mogą mieć wpływ na jej stosowanie. (Data zatwierdzenia: 1 grudnia 2018 r.).

(1) Zmiana tytułu i zakresu celem uwzględnienia indeksu API.

(2) Dodanie Metod badawczych D287 i D1298 do Dokumentów powołanych.
(3) Zmiany w rozdziałach Terminologia, Krótki opis metody badawczej, Kalibracja aparatury, Obliczenia, Podawanie
wyników oraz Precyzja i błąd systematyczny celem uwzględnienia indeksu API.

ASTM International nie zajmuje żadnego stanowiska w sprawie ważności jakichkolwiek praw patentowych ustanowionych
w związku z pozycjami/przedmiotami wspomnianymi w niniejszej normie. Użytkowników niniejszej normy wyraźnie informuje
się, że ustalenie ważności tych praw patentowych oraz ryzyko ich naruszenia w całości leży po stronie użytkowników.

Niniejsza norma może być w dowolnym czasie zmieniona przez odpowiedzialny za nią komitet techniczny, musi też być
sprawdzana co pięć lat i, w razie braku zmian, ponownie zatwierdzana lub wycofana. Państwa uwagi dotyczące zmiany
niniejszej normy lub dodatkowych norm są mile widziane; prosimy o ich przesyłanie pod adres Centrali ASTM International.
Uwagi zostaną szczegółowo rozpatrzone na spotkaniu odpowiedzialnego komitetu technicznego, w którym będą Państwo mogli
wziąć udział. Jeżeli mają Państwo wrażenie, że ich uwagi nie zostały rzetelnie rozpatrzone, prosimy o podzielenie się tymi
spostrzeżeniami z Komitetem Normalizacyjnym ASTM pod poniższym adresem.

Prawa autorskie do niniejszej normy należą do ASTM International, 100 Barr Harbor Drive, PO Box C700, West
Conshohocken, PA 19428-2959, Stany Zjednoczone Ameryki. Indywidualne przedruki niniejszej normy (w jednym lub wielu
egzemplarzach) można uzyskać kontaktując się z ASTM pod powyższym adresem, telefonicznie: 610-832-9585 (telefon), 610-
832-9555 (faks), mailowo: service@astm.org lub przez stronę internetową ASTM (www.astm.org). Zgodę na sporządzanie
kserokopii normy można także uzyskać od Copyright Clearance Center, 222 Rosewood Drive, Danvers, MA 01923, tel.: (978)
646-2600, http://www.copyright.com/.

9
Copyright ASTM International Numer zamówienia: W2195276
Norma dostarczona przez IHS Markit na licencji ASTM. Kupujący: PERN S.A. [014425100057] – KRZYSZTOF.KOWALCZYK@ABE.PL,
Powielanie lub wykorzystywanie w ramach networkingu bez licencji IHS zabronione. Norma nie jest przeznaczona do odsprzedaży, 2019-12-05 15:55:39 UTC.