POLSKA NORMA

Polski Komitet ICS 03.120.30

Normalizacyjny
PN-ISO 2859-4
kwiecień 2005

Wprowadza
ISO 2859-4:2002, IDT

Zastępuje
–

Procedury kontroli wyrywkowej metodą

alternatywną
Część 4: Procedury oceny deklarowanych
poziomów jakości

© Copyright by PKN, Warszawa 2005 nr ref. PN-ISO 2859-4:2005

Hologram Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone. Żadna część niniejszej normy nie może być
PKN zwielokrotniana jakąkolwiek techniką bez pisemnej zgody Prezesa Polskiego Komitetu
Normalizacyjnego
2 PN-ISO 2859-4:2005

Przedmowa krajowa

Niniejsza norma została opracowana przez KT nr 10 ds. Zastosowań Metod Statystycznych i zatwierdzona
przez Prezesa PKN dnia 13 grudnia 2004 r.

Jest tłumaczeniem – bez jakichkolwiek zmian – angielskiej wersji normy międzynarodowej ISO 2859-4:2002.

W zakresie tekstu normy międzynarodowej wprowadzono odsyłacze krajowe oznaczone od N1) do N5).

Norma zawiera krajowy załącznik informacyjny NA, którego treścią jest wykaz odpowiedników krajowych norm
powołanych w treści normy międzynarodowej.

Załącznik krajowy NA
(informacyjny)

Odpowiedniki krajowe norm i dokumentów powołanych

Normy i dokumenty powołane w ISO Odpowiedniki krajowe

ISO 3534-1:1993 PN-ISO 3534-1:2002 Statystyka – Terminologia i symbole – Część 1:

Ogólne terminy z zakresu rachunku prawdopodobieństwa i staty-
styki

ISO 3534-2:1993 PN-ISO 3534-2:1994 Statystyka – Statystyczne sterowanie jako-

ścią – Terminologia i symbole

ISO 9000:2000 PN-EN ISO 9000:2001 Systemy zarządzania jakością – Podsta-

wy i terminologia
 PN-ISO 2859-4:2005 3

NORMA MIĘDZYNARODOWA

INTERNATIONAL STANDARD ISO 2859-4:2002 (E)

Wersja polska

Procedury kontroli wyrywkowej metodą alternatywną – Część 4: Procedury oceny

deklarowanych poziomów jakości

Sampling procedures for inspection by attributes – Part 4: Procedures for assessment of

declared quality levels

Régles d’enchantillionage pour les contrôles par attributs – Partie 4: Procédures pour
l’évaluation des niveaux déclarés de qualité

Niniejsza norma jest polską wersją normy międzynarodowej ISO 2859-4:2002. Została ona przetłumaczona przez Polski
Komitet Normalizacyjny i ma ten sam status co wersje oficjalne.
4 PN-ISO 2859-4:2005

Spis treści

1 Zakres normy

2 Powołania normatywne

3 Terminy, definicje, symbole i skróty

4 Podstawy

5 Deklarowany poziom jakości (DQL)

6 Plany badania

7 Posługiwanie się planem badania

8 Informacje uzupełniające

Załącznik

A Przykłady posługiwania się procedurami

A.1 Przykład 1

A.2 Przykład 2

A.3 Przykład 3
 PN-ISO 2859-4:2005 5

Przedmowa

ISO (Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna) jest ogólnoświatową federacją krajowych jednostek norma-
lizacyjnych (organizacji członkowskich ISO). Prace związane z przygotowaniem norm międzynarodowych są
zwykle wykonywane przez komitety techniczne ISO. Każda organizacja członkowska zainteresowana tematy-
ką, dla której powołano komitet techniczny, ma prawo być reprezentowana w tym komitecie. Międzynarodowe
organizacje rządowe i pozarządowe związane z ISO również mogą brać udział w tych pracach. ISO ściśle
współpracuje z Międzynarodową Komisją Elektrotechniczną (IEC) we wszystkich zagadnieniach dotyczących
normalizacji w elektrotechnice.

Normy międzynarodowe są opracowywane zgodnie z regułami podanymi w Dyrektywach ISO/IEC, część 3.

Projekty norm międzynarodowych, przyjęte przez komitety techniczne, są przesyłane organizacjom członkow-
skim w celu przeprowadzenia głosowania. Publikacja w postaci normy międzynarodowej wymaga akceptacji co
najmniej 75 % organizacji członkowskich biorących udział w głosowaniu.

Zwraca się uwagę na fakt, że niektóre elementy niniejszej normy międzynarodowej mogą podlegać prawom
patentowym. ISO nie ponosi odpowiedzialności za ten fakt odnośnie do jakiegokolwiek prawa patentowego ani
wszystkich takich praw patentowych.

Norma międzynarodowa ISO 2859-4 została opracowana przez Komitet Techniczny ISO/TC 69, Zastosowania
Metod Statystycznych Podkomitet SC 5, Kontrola wyrywkowa N1).
Niniejsze drugie wydanie wycofuje i zastępuje wydanie pierwsze (ISO 2859-4:1999), które zostało znowelizo-
wane.

ISO 2859 składa się z następujących części pod wspólnym tytułem Sampling procedures for inspection by
attributes:

Part 0: Introduction to the ISO 2859 attribute sampling system

Part 1: Sampling schemes indexed by acceptable quality level (AQL) for lot-by-lot inspection

Part 2: Sampling plans indexed by limiting quality (LQ) for isolated lot inspection

Part 3: Skip-lot sampling procedures

Part 4: Procedures for assessment of declared quality levels

Załącznik A ma jedynie charakter informacyjny.

N1)
Odsyłacz krajowy: Applications of statistical methods, Subcommitee SC 5 Acceptance sampling
6 PN-ISO 2859-4:2005

Wprowadzenie

Procedury przedstawione w niniejszej części ISO 2859 różnią się zakresem zastosowania od procedur zawar-
tych w częściach od 1 do 3 ISO 2859. System procedur wyrywkowej kontroli odbiorczej określony w częściach
od 1 do 3 ISO 2859 jest przeznaczony do stosowania w dwustronnych umowach między dwoma kontrahentami.
Procedury odbiorczej kontroli wyrywkowej są z założenia przeznaczone do stosowania jako proste, pragma-
tyczne zasady zakwestionowania wyrobu po kontroli tylko ograniczonej próbki pochodzącej z dostawy i wobec
tego procedury te nie odnoszą się (pośrednio lub bezpośrednio) do żadnego formalnie zadeklarowanego po-
ziomu jakości.
W przypadku odbiorczej kontroli wyrywkowej nie istnieje ostry podział między poziomami jakości na te, które
zaleca się traktować jako zgodne z wymaganiami i te poziomy jakości, które zaleca się odrzucić w wyniku
zastosowania procedury kontrolnej. W przypadku procedur podanych w ISO 2859-1 dwie strony zgadzają się
na pewien graniczny poziom jakości (AQL), który jest najgorszym tolerowanym średnim poziomem procesu
podczas dostarczania ciągłych serii partii. Warunki przejścia i schematy kontroli, podane w ISO 2859-1, są
zaprojektowane tak, by zachęcić dostawców do stałego utrzymania średnich poziomów procesów konsekwent-
nie lepszych niż wybrany AQL. Aby utrzymać rozsądne wielkości liczności próbek, zabezpieczenie przed
przyjęciem poszczególnych partii o niższej jakości może być mniejsze niż to, które jest zapewnione przez plany
badania mające na celu orzekanie o jakości pojedynczych partii. Procedury podane w ISO 2859-2, w przeci-
wieństwie do poprzedniej sytuacji, są zaprojektowane w celu zapewnienia dobrej ochrony przed przyjęciem
pojedynczych partii odznaczających się złą jakością (LQ), przy jednoczesnym możliwym wysokim ryzyku
poniesienia kosztów odrzucenia partii, których jakość będzie faktycznie akceptowana przez obie strony.
Procedury podane w normie ISO 2859 części od 1 do 3 są dobrze przystosowane do celów wyrywkowej
kontroli odbiorczej, jednakże nie zaleca się ich używać w przeglądach, auditach, itp. w celu sprawdzania
jakości deklarowanej dla pewnej jednostki ogólnej wyrobuN2). Głównym powodem tego jest to, że procedury te
opisano w terminach poziomów jakości, które są odpowiednie wyłącznie w przypadku pragmatycznych celów
kontroli odbiorczej oraz mają odpowiednio zrównoważone różne rodzaje ryzyka.
Procedury w niniejszej części ISO 2859 zostały opracowane jako odpowiedź na rosnącą potrzebę procedur
kontroli wyrywkowej przydatnych do formalnych i systematycznych kontroli takich jak przeglądy i audity. Pod-
czas przeprowadzania takich formalnych kontroli odpowiednia jednostka upoważniona powinna uwzględnić
ryzyko podjęcia niewłaściwej decyzji i wziąć to ryzyko pod uwagę podczas planowania i prowadzenia przeglą-
dów/auditów/testów, itp.
W niniejszej normie międzynarodowej podano porady i reguły wspomagające użytkownika w podjęciu takiego
ryzyka w sposób świadomy.
Postanowienia zawarte w niniejszej normie międzynarodowej zostały tak pomyślane, aby występowało tylko
niewielkie, ograniczone ryzyko zakwestionowania deklarowanego poziomu jakości, jeżeli rzeczywisty poziom
jakości faktycznie odpowiada poziomowi deklarowanemu.
Gdyby było także pożądane i zalecane odpowiednio małe ryzyko nie zakwestionowania deklarowanego poziomu
jakości, gdy faktycznie rzeczywisty poziom jakości nie odpowiada deklarowanemu poziomowi jakości, to koniecz-
ne jest badanie raczej dużej próbki. Wobec tego, w celu otrzymania korzyści wynikających ze stosowania umiar-
kowanej liczności próbki, procedury przedstawione w niniejszej normie międzynarodowej zostały zaprojektowane
w taki sposób, że dopuszczają one trochę większe ryzyko nie zakwestionowania deklarowanego poziomu jakości
w przypadku gdy rzeczywisty poziom jakości nie odpowiada zadeklarowanemu poziomowi jakości.
Sposób wyrażania wyniku oceny powinien uwzględnić nierównoważność ryzyk podjęcia niewłaściwych decyzji.
Jeżeli wynik badania próbki przeczy deklarowanemu poziomowi jakości, to istnieje mocny dowód na niezgod-
ność z deklarowanym poziomem jakości.
Jeżeli wynik badania próbki nie przeczy deklarowanemu poziomowi jakości, to należy to rozumieć jako
„w wyniku badania ograniczonej próbki nie znaleziono mocnego dowodu niezgodności z deklarowanym pozio-
mem jakości”

N2)
Odsyłacz krajowy: W normie międzynarodowej ISO 2859-4 użyto nowego terminu ogólnego „entity”, którego odpowiednikiem w języku
polskim jest słowo „jednostka”. Ponieważ termin „jednostka” ma w polskiej terminologii statystycznej ustalone znaczenie (odpowiadające
angielskiemu terminowi „item”), termin „entity” przetłumaczono jako „jednostka ogólna”).
 PN-ISO 2859-4:2005 7

Procedury kontroli wyrywkowej metodą alternatywną –

Część 4:
Procedury oceny deklarowanych poziomów jakości

1 Zakres normy

W niniejszej części ISO 2859 ustanowiono plany badania i procedury, które mogą być stosowane do oceny,
czy poziom jakości pewnej jednostki (partii, procesu itp.) odpowiada wartości deklarowanej. Plany badania
zostały tak zaprojektowane, aby uzyskać ryzyko odrzucenia poprawnie zadeklarowanego poziomu jakości
mniejsze od 5 %. Ryzyko tego, że nie zostanie zakwestionowany niewłaściwie zadeklarowany poziom jakości
wynosi 10 % i jest związane z granicznym ilorazem jakości (patrz rozdział 4). Podane plany badania odpowia-
dają trzem poziomom zdolności dyskryminacji.

W przeciwieństwie do procedur podanych w innych częściach ISO 2859 procedury podane w niniejszej czę-
ści ISO 2859 nie mają zastosowania do odbioru partii. Na ogół, równoważenie ryzyka związanego z podejmo-
waniem niewłaściwych decyzji w przypadku stosowania procedur oceny różni się od analogicznego równowa-
żenia w przypadku stosowania procedur kontroli odbiorczej.

Niniejsza część ISO 2859 może być stosowana do różnych form kontroli jakości w sytuacjach, gdy badanie
próbki powinno dostarczyć obiektywnego dowodu zgodności z deklarowanym poziomem jakości. Podane pro-
cedury mają zastosowanie do takich jednostek ogólnych, jak partie, wyjścia procesu itp., które dopuszczają
pobieranie próbek losowych, składających się z pojedynczych jednostek losowania pobranych z danej jednost-
ki ogólnej.

Plany badania przedstawione w niniejszej części ISO 2859 mają zastosowanie, ale nie tylko, do kontroli różno-
rodnych wyrobów, takich jak:

– jednostek wyrobu końcowego;

– składników i surowców;

– operacji produkcyjnych;

– materiałów w procesie;

– dostaw w magazynach;

– operacji obsługi;

– danych lub zapisów;

– procedur administracyjnych.

Podane w normie procedury są przeznaczone przede wszystkim do stosowania wtedy, kiedy interesującą nas
wielkością jest liczba lub frakcja jednostek niezgodnych, a badane jednostki są klasyfikowane jako zgodne lub
niezgodne z wymaganiami.

Po niewielkich zmianach procedury te mogą być stosowane również wtedy, kiedy interesującą nas wielkością
jest liczba niezgodności lub liczba niezgodności na jednostkę. Potrzebnymi zmianami są w tym przypadku:

– zastąpienie „liczby jednostek niezgodnych” „liczbą niezgodności”

– zastąpienie „procentu jednostek niezgodnych” „liczbą niezgodności na sto jednostek”.

W takim przypadku wartości podane w tablicach od 2 do 7 są jedynie wartościami przybliżonymi.

8 PN-ISO 2859-4:2005

2 Powołania normatywneN3)

Wymieniona niżej norma zawiera postanowienia, które – przez określone powołanie się (na daną normę)
w treści niniejszej normy międzynarodowej – stają się również postanowieniami niniejszej części ISO 2859.
W momencie publikacji (niniejszej normy międzynarodowej), podane niżej wydanie normy było aktualne. Po-
nieważ jednak wszystkie normy podlegają nowelizacji, strony zawierające umowy na podstawie niniejszej nor-
my ISO zachęca się do zbadania możliwości zastosowania najnowszego wydania wymienionej niżej normy.
Rejestry aktualnych norm międzynarodowych prowadzą wszyscy członkowie ISO i IECN4).

ISO 3534-1:1993, Statistics – Vocabulary and symbols – Part 1: Probability and general statistical terms

ISO 3534-2:1993, Statistics – Vocabulary and symbols – Part 2: Statistical quality control

ISO 9000:2000, Quality management systems – Fundamentals and vocabulary

3 Terminy, definicje, symbole i skróty

3.1 Terminy i definicje

W niniejszej części ISO 2859 mają zastosowanie terminy i definicje podane w ISO 3534-1, ISO 3534-2 oraz
ISO 9000, a także następujące definicje:

3.1.1

graniczna liczba jednostek niezgodnych

L
największa liczba jednostek niezgodnych (lub niezgodności), znaleziona w próbce pobranej z jednostki ogólnej,
która nie powoduje zakwestionowania deklarowanego poziomu jakości

3.1.2

iloraz jakości

iloraz rzeczywistego poziomu jakości do deklarowanego poziomu jakości badanej jednostki ogólnej

3.1.3

graniczny iloraz jakości

LQR

wartość ilorazu jakości, dla którego występuje ograniczone małe ryzyko (10 % w niniejszej części ISO 2859)
niezakwestionowania niewłaściwie zadeklarowanego poziomu jakości

3.2 Symbole i skróty

W niniejszej normie międzynarodowej stosowane są następujące symbole i skróty:

DQL deklarowany poziom jakości

L graniczna liczba jednostek niezgodnych w próbce
LQR graniczny iloraz jakości
n liczność próbki

N3)
Odsyłacz krajowy: Patrz załącznik krajowy NA.
N4)
Odsyłacz krajowy: Również Polski Komitet Normalizacyjny (Rejestry dostępne w Ośrodku Informacji Normalizacyjnej PKN).
 PN-ISO 2859-4:2005 9

4 Podstawy

W przypadku każdej procedury oceny opartej na badaniu wyrywkowym występuje wewnętrzna niepewność,
wynikająca z możliwej zmienności próbek.

Procedury przedstawione w niniejszej części ISO 2859 zostały tak pomyślane, żeby prowadziły do zakwestio-
nowania deklarowanego poziomu jakości tylko wtedy, kiedy istnieje dostateczny dowód na podjęcie decyzji, że
rzeczywista jakość jest gorsza od deklarowanego poziomu jakości.

Procedury zostały zaprojektowane w taki sposób, że gdy rzeczywisty poziom jakości jest równy lub lepszy od
zadeklarowanego, to ryzyko zakwestionowania deklarowanej wartości poziomu jakości jest mniejsze niż 5 %.
W konsekwencji, gdy rzeczywisty poziom jakości jest gorszy niż zadeklarowany poziom jakości, to istnieje ryzy-
ko, że zastosowanie procedur nie pozwoli na zakwestionowanie niewłaściwie zadeklarowanego poziomu jakości.

To ryzyko zależy od wartości ilorazu jakości, tj. ilorazu wartości rzeczywistego i deklarowanego poziomu jako-
ści. Graniczny iloraz jakości, LQR, został wprowadzony w celu wskazania największego ilorazu jakości uważa-
nego za tolerowany. Jeśli rzeczywisty poziom jakości jest LQR razy gorszy od deklarowanego poziomu jakości,
to procedury niniejszej normy międzynarodowej zapewniają 10 % ryzyko nie zakwestionowania deklarowanego
poziomu jakości (odpowiadające 90 % prawdopodobieństwu zakwestionowania niewłaściwie zadeklarowanego
poziomu jakości).

Rozpatrywane są trzy poziomy LQR: I, II oraz III. Szczegóły dotyczące tych trzech poziomów LQR zapropono-
wanych w niniejszej części ISO 2859 podane są w 6.1.

Plany badania zawarte w niniejszej części ISO 2859 są oznaczane za pomocą granicznego ilorazu jakości
(LQR) oraz deklarowanego poziomu jakości (DQL) i podane są w tablicy 1.

Tablica 1 – Tablica podstawowa planów badania

DQL LQR poziom I LQR poziom II LQR poziom III

% jednostek n L n L n L
niezgodnych
0,010 3 150 1 b← b←
0,015 2 000 1 b← b←
0,025 1 250 1 3 150 2 b←
0,040 800 1 2 000 2 3 150 3
0,065 500 1 1 250 2 2 000 3
0,100 315 1 800 2 1 250 3
0,150 200 1 500 2 800 3
0,250 125 1 315 2 500 3
0,400 80 1 200 2 315 3
0,65 50 1 125 2 200 3
1,0 32 1 80 2 125 3
1,5 20 1 50 2 80 3
2,5 13 1 32 2 50 3
4,0 a→ 20 2 32 3
6,5 a→ 13 2 20 3
10,0 a→ a→ 13 3
Plany są oznaczane za pomocą deklarowanego poziomu jakości (DQL) wyrobu niezgodnego
i poziomami granicznego ilorazu jakości (LQR).
a → Stosować plan badania położony na prawo, odpowiadający niższemu ilorazowi jakości, ponieważ
nie istnieje plan badania dla danego poziomu granicznego ilorazu jakości.
b ← Stosować plan badania położony na lewo, odpowiadający wyższemu ilorazowi jakości, ponieważ
nie istnieje plan badania dla danego poziomu granicznego ilorazu jakości.
10 PN-ISO 2859-4:2005

5 Deklarowany poziom jakości (DQL)

DQL wraz z poziomem LQR jest używany do indeksowania planów badania przedstawionych w niniejszej czę-
ści ISO 2859. Wartości DQL podane w tablicach są nazywane zalecanymi wartościami DQL. Ciąg zalecanych
wartości DQL odpowiada ciągowi zalecanych wartości AQL dla kontroli jednostek niezgodnych, przedstawionej
w ISO 2859-1.

Powinny istnieć solidne podstawy określenia używanych wartości DQL. Wartości DQL nie powinny być celowo
zawyżane lub zaniżane.

Jeżeli wartość DQL jest określona dla pewnego rodzaju niezgodności, oznacza to, że dostawca ma wszelkie
podstawy by wierzyć, że jakość nie jest gorsza od podanej wartości.

OSTRZEŻENIE – Jeżeli wartość DQL jest szacowana na podstawie próbki pobranej z jednostki ogólnej
rozpatrywanego wyrobu, to procedury podane w niniejszej normie międzynarodowej nie powinny być
stosowane. Taka weryfikacja oszacowania z próbki wymaga wzięcia pod uwagę zarówno liczności tej
próbki, jak i wyników badania, tak by uwzględnić niepewność związaną z samą oceną. Niepewność ta
wpływa na ocenę ryzyka podjęcia niepoprawnych decyzji dotyczących rzeczywistego stanu ogólnej
jednostki będącej przedmiotem zainteresowania. Taka weryfikacja wymaga zwykle liczności próbek
większych niż te, które stosuje się w procedurach opisanych w niniejszej części ISO 2859.

6 Plany badania

6.1 Poziomy LQR (granicznego ilorazu jakości)

6.1.1 Poziom I

Poziom I może być stosowany wtedy, kiedy pożądana jest mniejsza liczność próbki. Dla planów badania
poziomu I, graniczne ilorazy jakości zmieniają się w zakresie wartości od 10,7 do 13,0. Na przykład, jeżeli
deklarowany poziom jakości wynosi 0,10 % jednostek niezgodnych, a rzeczywisty poziom jakości jest 12,3
razy gorszy niż deklarowany poziom jakości, to ryzyko niezakwestionowania deklarowanego poziomu jakości
jest równe 10 % (patrz tablica 2).

6.1.2 Poziom II

Poziom II jest poziomem standardowym, który powinien być stosowany zawsze wtedy, kiedy nie występują
specyficzne warunki uzasadniające stosowanie innego poziomu. Dla planów badania poziomu II, graniczne
ilorazy jakości zmieniają się w zakresie wartości od 5,54 do 7,07. Na przykład, jeżeli deklarowany poziom
jakości wynosi 0,10 % jednostek niezgodnych, a rzeczywisty poziom jakości jest 6,64 razy gorszy niż deklaro-
wany poziom jakości, to ryzyko niezakwestionowania deklarowanego poziomu jakości jest równe 10 % (patrz
tablica 3).

6.1.3 Poziom III

Poziom III dotyczy sytuacji, w których jest pożądany mniejszy LQR kosztem większej liczności próbki. Dla
planów badania poziomu III, graniczne ilorazy jakości zmieniają się w zakresie wartości od 4,44 do 5,5. Na
przykład, jeżeli deklarowany poziom jakości wynosi 0,10 % jednostek niezgodnych, a rzeczywisty poziom
jakości jest 5,34 razy gorszy niż deklarowany poziom jakości, to ryzyko niezakwestionowania deklarowanego
poziomu jakości jest równe 10 % (patrz tablica 4).
 PN-ISO 2859-4:2005 11

Tablica 2 – Graniczny iloraz jakości (LQR) i prawdopodobieństwo błędnego

zakwestionowania poprawnie deklarowanego poziomu jakości (DQL)
– Plany badania poziomu LQR I
DQL Prawdopodobieństwo błędnego
% jednostek n L LQR zakwestionowania poprawnego DQL
niezgodnych %
0,010 3 150 1 12,3 4,0
0,015 2 000 1 13,0 3,7
0,025 1 250 1 12,4 4,0
0,040 800 1 12,1 4,1
0,065 500 1 11,9 4,3
0,10 315 1 12,3 4,0
0,15 200 1 12,9 3,7
0,25 125 1 12,3 4,0
0,40 80 1 11,9 4,1
0,65 50 1 11,6 4,2
1,0 32 1 11,6 4,1
1,5 20 1 12,1 3,6
2,5 13 1 10,7 4,1
PRZYKŁAD Przyjmuje się, że stosowany jest plan n = 315, L = 1, odpowiadający deklarowanemu
poziomowi jakości (DQL) równemu 0,1 % jednostek niezgodnych. W przypadku tego planu ryzyko
niezakwestionowania tego DQL wynosi 10 %, jeżeli rzeczywisty poziom jakości jest 12,3 (LQR) razy gorszy
od deklarowanego poziomu jakości, tj. rzeczywisty poziom jakości jest równy 1,23 % jednostek
niezgodnych.
Odwrotnie, jeżeli rzeczywisty poziom jakości byłby równy DQL, a więc jeżeli rzeczywisty poziom jakości
wynosi 0,1 % jednostek niezgodnych, to ryzyko błędnego zakwestionowania tego poprawnego DQL wynosi
4,0 %.

Tablica 3 – Graniczny iloraz jakości (LQR) i prawdopodobieństwo błędnego

zakwestionowania poprawnie deklarowanego poziomu jakości (DQL)
– Plany badania poziomu LQR II
DQL Prawdopodobieństwo błędnego
% jednostek n L LQR zakwestionowania poprawnego DQL
niezgodnych %
0,025 3 150 2 6,75 4,6
0,040 2 000 2 6,65 4,7
0,065 1 250 2 6,54 4,9
0,10 800 2 6,64 4,7
0,15 500 2 7,07 4,0
0,25 315 2 6,72 4,5
0,40 200 2 6,60 4,7
0,65 125 2 6,46 4,9
1,0 80 2 6,52 4,7
1,5 50 2 6,86 3,9
2,5 32 2 6,31 4,5

4,0 20 2 6,12 4,4

6,5 13 2 5,54 4,8
PRZYKŁAD Przyjmuje się, że stosowany jest plan n = 800, L = 2, odpowiadający deklarowanemu poziomowi
jakości (DQL) równemu 0,1 % jednostek niezgodnych. W przypadku tego planu ryzyko niezakwestionowania
tego DQL wynosi 10 %, jeżeli rzeczywisty poziom jakości jest 6,64(LQR) razy gorszy od deklarowanego
poziomu jakości, tj. rzeczywisty poziom jakości jest równy 0,664 % jednostek niezgodnych.
Odwrotnie, jeżeli rzeczywisty poziom jakości byłby równy DQL, a więc jeżeli rzeczywisty poziom jakości
wynosi 0,1 % jednostek niezgodnych, to ryzyko błędnego zakwestionowania tego poprawnego DQL wynosi
4,7 %.
12 PN-ISO 2859-4:2005

Tablica 4 – Graniczny iloraz jakości (LQR) i prawdopodobieństwo błędnego

zakwestionowania poprawnie deklarowanego poziomu jakości (DQL)
– Plany badania poziomu LQR III
DQL Prawdopodobieństwo błędnego
% jednostek n L LQR zakwestionowania poprawnego DQL
niezgodnych %
0,040 3 150 3 5,30 3,9
0,065 2 000 3 5,13 4,3
0,10 1 250 3 5,34 3,8
0,15 800 3 5,55 3,4
0,25 500 3 5,32 3,8
0,40 315 3 5,27 3,9
0,65 200 3 5,09 4,3
1,0 125 3 5,27 3,7
1,5 80 3 5,44 3,3
2,5 50 3 5,15 3,6
4,0 32 3 4,92 3,8
6,5 20 3 4,68 3,7
10,0 13 3 4,44 3,4
PRZYKŁAD Przyjmuje się, że stosowany jest plan n = 1 250, L = 3, odpowiadający deklarowanemu
poziomowi jakości (DQL) równemu 0,1 % jednostek niezgodnych. W przypadku tego planu ryzyko
niezakwestionowania tego DQL wynosi 10 %, jeżeli rzeczywisty poziom jakości jest 5,34 (LQR) razy gorszy
od deklarowanego poziomu jakości, tj. rzeczywisty poziom jakości jest równy 0,534 % jednostek niezgodnych.
Odwrotnie, jeżeli rzeczywisty poziom jakości byłby równy DQL, a więc jeżeli rzeczywisty poziom jakości
wynosi 0,1 % jednostek niezgodnych, to ryzyko błędnego zakwestionowania tego poprawnego DQL wynosi
3,8 %.

6.2 Wybór planu badania

Dla wybranych DQL i poziomu LQR do wyboru pojedynczego planu badania stosuje się tablicę 1.

PRZYKŁAD Na przykład, jeżeli wybrano poziom II LQR łącznie z DQL równym 0,65 % jednostek niezgodnych, to z tablicy 1
wybiera się plan badania o liczności próbki n równej 125, a graniczna liczba jednostek niezgodnych L jest równa 2, co
odpowiada wartości LQR równej 6,46 (patrz tablica 3).

Jeżeli deklarowany poziom jakości nie jest równy jednej z podanych w tablicy wartości, to do wyboru planu
powinna być użyta kolejna większa, podana w tablicy, wartość DQL.

UWAGA Może to powodować, że graniczny iloraz jakości jest nieco większy, a prawdopodobieństwo zakwestionowania
poprawnie zadeklarowanego poziomu jakości jest nieco mniejsze od wartości podanych w tablicach od 2 do 4 (patrz 8.2).

7 Posługiwanie się planem badania

7.1 Pobieranie próbki

Próbka z jednostki ogólnej powinna być pobrana metodą losowania prostego albo, jeżeli jest to właściwe, meto-
dą losowania warstwowego lub inną metodą losową.

W przypadku stosowania warstwowego pobierania próbki liczba jednostek z każdej warstwy powinna być po-
brana proporcjonalnie do liczności warstwy jednostki ogólnej podlegające badaniu. Podpróbka pobierana z każdej
warstwy powinna być pobierana z tej warstwy metodą losowania prostego.

Podczas pobierania próbki z partii lub dostawy losowanie warstwowe może być stosowane w stosunku do
warstw odpowiadających możliwym do wyróżnienia podpartii.
 PN-ISO 2859-4:2005 13

W przypadku pobierania próbki z procesu, losowanie warstwowe może być stosowane w stosunku do warstw
odpowiadających zidentyfikowanym źródłom zmienności, na przykład narzędziom, operatorom, zmianom itp.

Jeżeli liczność próbki przekracza liczność badanej jednostki, to kontrolowane powinny być wszystkie jednostki
losowania jednostki ogólnej.

PRZYKŁAD Jeżeli, w przykładzie rozpatrywanym w 6.2, jednostką ogólną są rekordy komputerowe transakcji administra-
cyjnych przeprowadzonych w ciągu pięciu dni, a liczba transakcji w każdym dniu jest w przybliżeniu taka sama, to cała
próbka składająca się z n =125 transakcji powinna być pobrana jako pięć podpróbek, z których każda składa się z 25 trans-
akcji pobranych metodą losowania prostego spośród transakcji z każdego z pięciu dni.

7.2 Zasady kwestionowania deklarowanego poziomu jakości

Liczba kontrolowanych jednostek w próbce powinna być równa liczności próbki określonej w planie badania.

– Jeżeli liczba jednostek niezgodnych znalezionych w próbce jest mniejsza lub równa liczbie granicznej (L),
to deklarowany poziom jakości nie jest kwestionowany.

– Jeżeli liczba jednostek niezgodnych znalezionych w próbce jest większa od liczby granicznej (L), to dekla-
rowany poziom jakości jest kwestionowany.

PRZYKŁAD Jeżeli, w przykładzie rozpatrywanym w 6.2, w próbce o liczności równej 125 jednostek znaleziono dwie jed-
nostki niezgodne lub mniej takich jednostek, to wynik badania próbki nie przeczy deklaracji, że DQL wynosi 0,65 % jednostek
niezgodnych. Jeżeli znaleziono trzy jednostki niezgodne lub więcej jednostek niezgodnych, to wynik badania próbki oczywi-
ście przeczy deklarowanej wartości DQL.

Jeżeli liczność próbki jest równa liczności jednostki podlegającej badaniu lub ją przekracza, to wartość DQL
należy zweryfikować porównując ją z rzeczywistym poziomem jakości, określonym na podstawie kontroli wszyst-
kich jednostek losowania w badanej jednostce ogólnej.

7.3 Rozporządzanie jednostkami niezgodnymi

Jakiekolwiek jednostki niezgodne znalezione w próbce nie powinny być dołączane do pozostałych jednostek,
z wyjątkiem przypadków, w których jednostki niezgodne są doprowadzane do stanu zgodności i pozwalają na to
odpowiednie przepisy administracyjne.

8 Informacje uzupełniające

8.1 Krzywe pokazujące przybliżone prawdopodobieństwo zakwestionowania

Krzywe przedstawione na rysunku 1 pokazują przybliżone prawdopodobieństwo, że wynik badania próbki

będzie prowadzić do zakwestionowania deklarowanego poziomu jakości. Krzywe podają przybliżone prawdo-
podobieństwo zakwestionowania jako funkcje ilorazu jakości.
14Prawdopodobieństwo zakwestionowania DQL (%) PN-ISO 2859-4:2005

100
Poziom III

Poziom I
Poziom II
80

60

40

20

0
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
Iloraz jakości

Rysunek 1 – Krzywe pokazujące przybliżone prawdopodobieństwo zakwestionowania DQL dla

różnych wartości ilorazu jakości

Krzywe na rysunku 1 odnoszą się do sytuacji, w których wartość deklarowanego poziomu jakości należy do
ciągu wartości zalecanych. Dla niezalecanych wartości DQL informacje przedstawione na rysunku 1 nie mają
zastosowania.

8.2 Tablice pokazujące zdolność dyskryminacji

W tablicach od 5 do 7 przedstawiono dodatkowe informacje o prawdopodobieństwach zakwestionowania nie-

właściwie deklarowanych poziomów jakości w przypadku różnych wartości ilorazu jakości.

Dla każdego indywidualnego planu badania w tablicach od 2 do 4 podano wartość granicznego ilorazu jakości
(LQR) odpowiadającego ryzyku równemu 10 % niezakwestionowania deklarowanego poziomu jakości. Ta war-
tość LQR, łącznie z informacją przedstawioną w tablicach od 5 do 7, może być użyta do oceny zdolności
dyskryminacyjnej każdego planu badania.

W tablicach od 2 do 4 podano również prawdopodobieństwo, że wynik badania próbki doprowadzi (fałszywie)

do zakwestionowania deklarowanego poziomu jakości wtedy, kiedy rzeczywisty poziom jakości jest równy DQL.

Wartości w tablicach od 2 do 7 wyznaczono przy założeniu, że liczność próbki stanowi jedynie małą frakcję
liczności jednostki ogólnej podlegającej badaniu. Wartości podane w tych tablicach są ważne wtedy, kiedy
liczność próbki jest mniejsza lub równa jednej dziesiątej liczności badanej jednostki ogólnej.

Jeżeli liczność próbki stanowi większą frakcję badanej jednostki ogólnej, to rzeczywista zdolność dyskryminacji
będzie większa niż wskazują to wartości w tablicach od 2 do 7. W szczególności, rzeczywisty graniczny iloraz
jakości będzie mniejszy niż wskazują wartości w tablicach od 2 do 4, a ponadto, rzeczywiste prawdopodobień-
stwo błędnego zakwestionowania poprawnego DQL będzie również mniejsze od tego, które pokazują wartości
podane w tablicach od 2 do 4.

Wartości podane w tablicach od 2 do 7 odnoszą się do sytuacji, w których stosowana wartość DQL jest jedną
z zalecanych wartości DQL. Jeżeli stosowana wartość DQL nie jest jedną z zalecanych wartości DQL, to do
 PN-ISO 2859-4:2005 15

wyboru planu badania zaleca się wybranie następnej, wyższej zalecanej wartości DQL. Postępowanie to wpły-
wa na zmianę równowagi między ryzykami. Z jednej strony, ryzyko błędnego zakwestionowania poprawnie
zadeklarowanego DQL będzie mniejsze od podanego w tablicach od 2 do 4. Z drugiej strony, rzeczywisty LQR
będzie wyższy niż wartość LQR podana w tablicach dla zalecanych DQL.

Rzeczywisty LQR, Ra określony jest za pomocą wzoru:

p
Ra = R ×
pa

gdzie

R jest preferowanym granicznym poziomem jakości;

p jest preferowanym deklarowanym poziomem jakości;

p a jest niepreferowanym deklarowanym poziomem jakości.

Poziom jakości odpowiadający ryzyku niezakwestionowania rzeczywistej (tj. niezalecanej) wartości DQL –
wynoszącemu 10 % – pozostaje taki, jak podano w planie badania i jest określony jako iloczyn zalecanej
wartości DQL i odpowiadającej mu stablicowanej wartość LQR.

W przypadku niezalecanych wartości DQL można nadal stosować tablice 5 do 7 pamiętając, że rzeczywisty
poziom jakości jest równy ilorazowi jakości podanemu w tablicach od 2 do 4, mnożonemu przez stosowany
zalecany DQL (patrz poniższy przykład).

PRZYKŁAD Załóżmy, że DQL równy 0,125 % jednostek niezgodnych ma być oceniany na II poziomie LQR. Ponieważ jest
to niezalecana wartość DQL, a następna większa zalecana wartość DQL wynosi 0,15 %, z tablicy 1 wynika, że powinien
być zastosowany plan badania n = 500 i L = 2.

Na podstawie tablicy 3 można wywnioskować, że ryzyko błędnego zakwestionowania (niezalecanego) DQL wynoszącego
0,125 % jednostek niezgodnych wynosi mniej niż 4 %. Ponadto, istnieje 10 % ryzyko niezakwestionowania niezalecanej
wartości DQL, jeżeli rzeczywisty poziom jakości wynosi 7,07 razy 0,15 %, tj. 1,06 %. Dla niezalecanego DQL rzeczywisty
LQR jest równy 7,07 × (0,15/0,125) = 8,48. Inaczej mówiąc, ryzyko nie zakwestionowania niezalecanego DQL, jeżeli rzeczy-
wisty poziom jakości jest 8,48 razy większy (8,48 × 0,125 jest równe 1,06), wynosi 10 %.

Korzystając z tablicy 6, dla ilorazu jakości równego 5,0 i zalecanego DQL równego 0,15 % (odpowiadającego rzeczywiste-
mu poziomowi jakości wynoszącemu 5,0 × 0,15 % = 0,75 %), otrzymuje się, że prawdopodobieństwo zakwestionowania
niezalecanego DQL równego 0,15 %N5) jest równe 72,4 %. Podobnie można użyć tablicy 6 do znalezienia prawdopodobień-
stwa zakwestionowania niezalecanego DQL dla siedmiu innych wartości ilorazu jakości.

Tablica 5 – Prawdopodobieństwo (%) zakwestionowania DQL w przypadku różnych wartości

ilorazu jakości – Plany badania poziomu LQR I
Iloraz Deklarowany poziom jakości (DQL)
jakości % jednostek niezgodnych
0,010 0,015 0,025 0,040 0,065 0,10 0,15 0,25 0,40 0,65 1,0 1,5 2,5
1,0 4,0 3,7 4,0 4,1 4,3 4,0 3,7 4,0 4,1 4,2 4,1 3,6 4,1
1,5 8,2 7,5 8,1 8,4 8,6 8,2 7,5 8,1 8,4 8,6 8,3 7,4 8,3
3,0 24,4 22,8 24,1 25,0 25,5 24,4 22,7 24,1 24,9 25,5 24,9 22,7 25,4
5,0 46,7 44,2 46,3 47,5 48,3 46,7 44,3 46,4 47,7 48,6 48,0 44,9 49,6
7,5 68,3 65,8 67,9 69,2 70,0 68,4 65,9 68,2 69,6 70,7 70,3 67,5 73,1
10,0 82,2 80,1 81,9 82,9 83,6 82,4 80,3 82,2 83,5 84,5 84,4 82,4 87,3
15,0 94,9 93,9 94,8 95,3 95,6 95,0 94,1 95,1 95,7 96,2 96,3 95,8 98,0
20,0 98,7 98,3 98,6 98,8 98,9 98,7 98,4 98,8 99,0 99,2 99,3 99,2 99,8
PRZYKŁAD Przyjęto, że jest stosowany plan badania odpowiadający deklarowanemu poziomowi jakości
równemu 0,1 % jednostek niezgodnych. Dla ilorazu jakości równego 10 (rzeczywisty poziom jakości jest równy 10
razy deklarowany poziom jakości, tzn. jest równy 1,0 % jednostek niezgodnych), prawdopodobieństwo, że plan
ten wskaże na konieczność zakwestionowania deklarowanego poziomu jakości wynosi 82,4 %.

N5)
Odsyłacz krajowy: Błąd w oryginale normy; prawidłowy zapis 0,125 %.
16 PN-ISO 2859-4:2005

Tablica 6 – Prawdopodobieństwo (%) zakwestionowania DQL w przypadku różnych wartości

ilorazu jakości – Plany badania poziomu LQR II

Iloraz Deklarowany poziom jakości (DQL)

jakości
% jednostek niezgodnych

0,025 0,040 0,065 0,10 0,15 0,25 0,40 0,65 1,0 1,5 2,5 4,0 6,5
1,0 4,6 4,7 4,9 4,7 4,0 4,5 4,7 4,9 4,7 3,9 4,5 4,4 4,8
1,5 11,6 12,0 12,5 12,0 10,4 11,6 12,0 12,4 11,9 10,3 11,7 11,5 12,6
2,0 21,0 21,7 22,3 21,7 19,1 21,0 21,6 22,2 21,6 18,9 21,4 21,2 23,4
3,0 42,0 43,0 44,0 43,0 39,1 42,1 43,1 44,1 43,2 39,2 43,4 43,7 48,0
4,0 61,0 62,0 63,1 62,1 57,7 61,1 62,2 63,4 62,5 58,4 63,3 64,2 69,7
5,0 75,3 76,2 77,1 76,3 72,4 75,4 76,5 77,6 76,9 73,4 78,1 79,4 84,7
7,5 93,4 93,8 94,3 93,9 92,0 93,5 94,1 94,6 94,5 93,1 95,5 96,5 98,6
10,0 98,5 98,6 98,8 98,7 98,0 98,6 98,8 98,9 98,9 98,6 99,3 99,6 100,0
PRZYKŁAD Przyjęto, że jest stosowany plan badania odpowiadający deklarowanemu poziomowi jakości
równemu 0,15 % jednostek niezgodnych. Dla ilorazu jakości równego 5 (rzeczywisty poziom jakości jest równy 5
razy deklarowany poziom jakości, tzn. jest równy 0,75 % jednostek niezgodnych), prawdopodobieństwo, że plan
ten wskaże na konieczność zakwestionowania deklarowanego poziomu jakości wynosi 72,4 %.

Tablica 7 – Prawdopodobieństwo (%) zakwestionowania DQL w przypadku różnych wartości

ilorazu jakości – Plany badania poziomu LQR III

Deklarowany poziom jakości (DQL)

Iloraz
jakości % jednostek niezgodnych

0,040 0,065 0,10 0,15 0,25 0,40 0,65 1,0 1,5 2,5 4,0 6,5 10,0
1,0 3,9 4,3 3,8 3,4 3,8 3,9 4,3 3,7 3,3 3,6 3,8 3,7 3,4
1,5 12,4 13,4 12,1 10,8 12,1 12,3 13,3 12,0 10,6 11,7 12,3 12,4 11,8
2,0 24,7 26,4 24,2 22,1 24,2 24,6 26,3 24,1 21,9 24,0 25,1 25,7 25,3
3,0 52,3 54,7 51,6 48,5 51,7 52,3 54,9 51,9 48,8 52,2 54,6 56,6 57,9
4,0 74,1 76,2 73,6 70,0 73,6 74,3 76,6 74,1 71,4 75,0 77,6 80,4 83,1
5,0 87,4 88,9 87,0 85,0 87,1 87,6 89,2 87,6 85,9 88,6 90,7 93,0 95,4
6,0 94,3 95,2 94,1 92,9 94,2 94,5 95,5 94,6 93,7 95,4 96,7 98,0 99,2
8,0 99,0 99,2 99,0 98,7 99,0 99,1 99,3 99,2 99,0 99,4 99,7 99,9 100,0
PRZYKŁAD Przyjęto, że jest stosowany plan badania odpowiadający deklarowanemu poziomowi jakości
równemu 0,25 % jednostek niezgodnych. Dla ilorazu jakości równego 4 (rzeczywisty poziom jakości jest równy 4
razy deklarowany poziom jakości, tzn. jest równy 1,0 % jednostek niezgodnych), prawdopodobieństwo, że plan
ten wskaże na konieczność zakwestionowania deklarowanego poziomu jakości wynosi 73,6 %.
 PN-ISO 2859-4:2005 17

Załącznik A
(informacyjny)

Przykłady zastosowania procedur

A.1 Przykład 1

Podczas kontroli oddziału sprzedaży ujawniono, że proces wystawiania faktur był źródłem poważnych strat
finansowych. Kontrolerzy oszacowali, że procent faktur wystawionych niepoprawnie (błędy, opóźnienia itp..)
jest równy około 5 % wszystkich faktur. Kierownictwo zdecydowało żeby wprowadzić specjalny program szko-
leniowy, mający na celu ograniczenie tego procentu do 1 % niewłaściwie wystawionych faktur. Po zakończeniu
programu szkoleniowego kierownictwo postanowiło sprawdzić jego efektywność.

Kierownictwo zdecydowało, aby zastosować niniejszą część ISO 2859 do oceny efektywności specjalnego
programu szkoleniowego, przyjmując deklarowany poziom jakości (DQL) równy 1 %. Kierownictwo oczekiwało
także małego prawdopodobieństwa pozytywnej oceny programu szkoleniowego w przypadku nie zredukowania
procentu niepoprawnie wystawionych faktur. Wybrano więc poziom III LQR, który zapewnia dobrą dyskrymi-
nację między poziomami jakości 1 % i 5 %. Z tablicy 1 odczytano, że plan badania dla poziomu III LQR oraz
deklarowanego poziomu jakości 1 % ma liczność próbki n = 125 i graniczną liczbę jednostek niezgodnych
L = 3. Na użytek wewnętrznej kontroli zaproponowano zastosowanie tego planu. Zaleca się zweryfikowanie
próbki składającej się z n = 125 faktur. Jeżeli w próbce znajdą się nie więcej niż trzy niepoprawnie wystawione
faktury, to program szkoleniowy może być uznany za zakończony sukcesem. Z tablicy 4 odczytano, że dla tego
planu ryzyko odrzucenia poprawnie zadeklarowanego poziomu jakości (1 % niepoprawnie wystawionych fak-
tur) wynosi 3,7 %, a ryzyko nieodrzucenia, – jeżeli rzeczywisty poziom jakości jest równy 5,27 % niepoprawnie
wystawionych faktur [tzn. że rzeczywisty poziom jakości jest 5,27 (LQR) razy gorszy niż deklarowany poziom
jakości] – wynosi 10 %. Dodatkowe informacje o zdolności dyskryminacyjnej tego planu badania można zna-
leźć w tablicy 7 niniejszej części ISO 2859.

A.2 Przykład 2

W celu zwiększenia efektywności systemu zarządzania jakością pracownicy pewnego zakładu przemysłowego
są zachęcani do informowania kierownictwa o problemach, które mogą mieć negatywny wpływ na jakość
produkcji. System sterowania jakością ze sprzężeniem zwrotnym wprowadzono w celu zapewnienia, że wszystkie
problemy wskazane przez pracowników są gruntownie badane przez zespół zarządzający jakością w tym za-
kładzie. Przyjmuje się, że system może być uważany za efektywny wtedy, kiedy bez rozwiązania pozostanie
nie więcej niż 2,5 % wstępnie zidentyfikowanych problemów. Po roku kierownictwo zdecydowało zbadać efek-
tywność systemu, biorąc pod uwagę nie tylko stronę formalną, ale także złożoność problemów wskazanych
przez pracowników. Takie wymaganie zmusiło kierownictwo do zbadania jedynie ograniczonej liczby przypad-
ków. Zatem zdecydowano wybrać poziom I LQR z deklarowanym poziomem jakości systemu (DQL) wynoszą-
cym 2,5 % problemów pozostających bez rozwiązania. Z tablicy 1 niniejszej części ISO 2859 odczytano, że dla
poziomu I LQR i deklarowanego poziomu jakości DQL = 2, 5 %, plan badania ma próbkę o liczności n = 13
i graniczną liczbę jednostek niezgodnych L = 1.

Wobec tego kierownictwo postanowiło zbadać 13 przypadków i uznać system sterowania jakością za efektyw-
ny, jeżeli nie więcej niż jeden przypadek pozostaje przynajmniej bez zalecanego rozwiązania.

Z tablicy 2 odczytano, że dla tego planu ryzyko zakwestionowania poprawnie zadeklarowanego poziomu ja-
kości (2,5 % problemów bez rozwiązania) wynosi 4,1 %, a ryzyko zakwestionowania DQL – wtedy, kiedy
rzeczywisty poziom jakości wynosi 26,75 % problemów bez rozwiązania (tzn. rzeczywisty poziom jakości jest
10,7 (LQR) razy gorszy niż deklarowany poziom jakości) – wynosi 10 %. Dodatkowe informacje o zdolności
dyskryminacyjnej tego planu badania można znaleźć w tablicy 5.
18 PN-ISO 2859-4:2005

A.3 Przykład 3

Przedsiębiorstwo regularnie produkuje pewien wyrób. Personel produkcyjny przeprowadza 100 % kontrolę
wychodzących partii. Wszystkie jednostki niezgodne znalezione podczas kontroli są zamieniane na jednostki
zgodne.

Efektywność, E, kontroli ostatecznej szacowana jest niezależnie na podstawie bieżącej produkcji jako długo-
okresowa średnia ruchoma. Efektywność kontroli pokazuje frakcję jednostek niezgodnych wykrytych pośród
znalezionych jednostek uznanych za niezgodne. Błędy kontroli, wynikające z błędnej klasyfikacji jednostek
zgodnych jako niezgodne są raczej mało prawdopodobne i dlatego błędy te nie są brane pod uwagę.

W końcu każdego tygodnia personel produkcyjny przedstawia „bieżącą ocenę jakości” za dany tydzień w po-
staci

1− E
Qout = Qfwi ×
E

gdzie:

Qout ocena jakości wyjściowej, wyrażoną w procentach jednostek niezgodnych;

Q fwi jakość produkcji z danego tygodnia, określona przez kontrolę ostateczną, wyrażona w procen-
tach jednostek niezgodnych;

E efektywność kontroli (wyrażona we frakcji jednostek niezgodnych wykrytych pośród przedsta-

wionych jednostek niezgodnych).

Przyjmuje się, że bieżąca wartość efektywności kontroli, E, jest równa 0,9, co odpowiada 90 % dostarczonych
jednostek niezgodnych.

Przyjmuje się dalej, że ostateczna kontrola produkcji z danego tygodnia, składającej się z 20 000 jednostek,
wykryła (i zamieniła) 1 082 jednostki niezgodne.

Jakość Qfwi po kontroli ostatecznej, wyrażona w procentach, wynosi

1 082
Q fwi = × 100
20 000

lub 5,41 % jednostek niezgodnych

i, biorąc pod uwagę poprawkę uwzględniającą efektywność kontroli, organizacja produkcyjna przedstawia
w raporcie za dany tydzień ocenę jakości wychodzącej wynoszącą

1 − 0,9
Qout = 5,41×
0,9

lub 0,6 % jednostek niezgodnych.

Kontrola wewnętrzna zamierza sprawdzić tę wartość.

Ponieważ deklarowany poziom jakości, wynoszący 0,6 % jednostek niezgodnych, nie jest jedną spośród za-
lecanych wartości, wykorzystano następną, wyższą zalecaną wartość DQL, a mianowicie DQL = 0,65 % jed-
nostek niezgodnych. Z tablicy 1, dla poziomu II LQR, odczytano plan badania, którego liczność próbki wynosi
n = 125, a graniczna liczba jednostek niezgodnych jest równa L = 2.
 PN-ISO 2859-4:2005 19

W czasie badania kontrolnego z wychodzących partii pobiera się próbkę składającą się ze 125 jednostek.
Jeżeli w próbce znajdą się nie więcej niż 2 jednostki niezgodne, to wynik ten nie przeczy przyjętej ocenie
i ocena ta może być utrzymana.

W celu podanego niżej określenia zdolności dyskryminacyjnej planu badania n = 125 i L = 2, dla niezalecanej
wartości DQL = 0,6 %, odwołać się do 8.2.

Z tablicy 3 wynika, że prawdopodobieństwo zakwestionowania poprawnej wartości DQL równej 0,6 % jednostek
niezgodnych, jest mniejsze niż 4,9 %. Istnieje 10 % ryzyko niezakwestionowania DQL równego 0,6 % jedno-
stek niezgodnych, jeżeli rzeczywisty poziom jakości jest równy zalecanemu DQL (0,65 %) mnożonemu przez
LQR (6,46) tj. równy 4,2 %. Dla DQL równego 0,6 % jednostek niezgodnych rzeczywista wartość LQR jest
równa 6,46 × (0,65/0,6) = 7,0.

Z tablicy 6 wynika, że dla ilorazu jakości równego 5,0 i dla zalecanego DQL równego 0,65 % (rzeczywisty
poziom jakości wynosi 5,0 × 0,65 % = 3,25 %), prawdopodobieństwo odrzucenia DQL równego 0,6 % jedno-
stek niezgodnych wynosi 77,6 %.
ISBN 83-243-5600-2

Polski Komitet Normalizacyjny

ul. Świętokrzyska 14, 00-050 Warszawa
http://www.pkn.pl