Pn-En Iso 50001

PKN - Licencja dla: Homag Machinery Sroda Sp.z o.o.
Data nagrania: 2016-03-09

Wersja jednostanowiskowa. Kopiowanie zabronione
POLSKA NORMA
ICS 27.010
PN-EN ISO 50001

lipiec 2012
Wprowadza
EN ISO 50001:2011, IDT
ISO 50001:2011, IDT
Zastępuje
PN-EN ISO 50001:2011
Systemy zarządzania energią

Wymagania i zalecenia użytkowania
Norma Europejska EN ISO 50001:2011 ma status Polskiej Normy
© Copyright by PKN, Warszawa 2012 nr ref. PN-EN ISO 50001:2012
Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone. Żadna część niniejszej publikacji nie może być
zwielokrotniana jakąkolwiek techniką bez pisemnej zgody Prezesa Polskiego Komitetu
Normalizacyjnego
2 PN-EN ISO 50001:2012
Przedmowa krajowa
Niniejsza norma została opracowana przez KT nr 304 ds. Aspektów Systemowych Dostawy Energii Elektrycznej
i zatwierdzona przez Prezesa PKN dnia 6 lipca 2012 r.
Jest tłumaczeniem – bez jakichkolwiek zmian – angielskiej wersji Normy Europejskiej EN ISO 50001:2011,
stanowiącej wprowadzenie – bez jakichkolwiek zmian – Normy Międzynarodowej ISO 50001:2011.
W zakresie tekstu Normy Europejskiej wprowadzono odsyłacz krajowy oznaczony N1).
Niniejsza norma zastępuje PN-EN ISO 50001:2011.
Odpowiedniki krajowe norm i innych dokumentów powołanych w niniejszej normie można znaleźć w katalogu
Polskich Norm. Oryginały norm i innych dokumentów powołanych są dostępne w PKN.
W sprawach merytorycznych dotyczących treści normy można zwracać się do właściwego Komitetu Technicz-
nego PKN, kontakt: www.pkn.pl
NORMA EUROPEJSKA EN ISO 50001

EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM październik 2011
ICS 27.010 Zastępuje EN 16001:2009
Wersja polska
Systemy zarządzania energią – Wymagania i zalecenia użytkowania (ISO 50001:2011)
Energy management systems – Systèmes de management Energiemanagement systeme –

Requirements with guidance for use de l’énergie – Exigences et Anforderungen mit Anleitung zur
(ISO 50001:2011) recommandations de mise en oeuvre Anwendung (ISO 50001:2011)
(ISO 50001:2011)
Niniejsza norma jest polską wersją Normy Europejskiej EN ISO 50001:2011. Została ona przetłumaczona przez Polski
Komitet Normalizacyjny i ma ten sam status co wersje oficjalne.
Niniejsza Norma Europejska została przyjęta przez CEN 25 października 2011 r.
Zgodnie z Przepisami wewnętrznymi CEN/CENELEC członkowie CEN i CENELEC są zobowiązani do nadania

Normie Europejskiej statusu normy krajowej bez wprowadzania jakichkolwiek zmian. Aktualne wykazy norm
krajowych, łącznie z ich danymi bibliograficznymi, można otrzymać na zamówienie w Centrum Zarządzania
CEN-CENELEC lub w krajowych jednostkach normalizacyjnych będących członkami CEN i CENELEC.
Niniejsza Norma Europejska istnieje w trzech oficjalnych wersjach (angielskiej, francuskiej i niemieckiej). Wer-
sja w każdym innym języku, przetłumaczona na odpowiedzialność danego członka CEN i CENELEC na jego
własny język i notyfikowana w Centrum Zarządzania CEN-CENELEC, ma ten sam status co wersje oficjalne.
Członkami CEN i CENELEC są krajowe jednostki normalizacyjne następujących państw: Austrii, Belgii, Bułgarii,
Chorwacji, Cypru, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Litwy, Luksem-
burga, Łotwy, Malty, Niemiec, Norwegii, Polski, Portugalii, Republiki Czeskiej, Rumunii, Słowacji, Słowenii,
Szwajcarii, Szwecji, Węgier, Włoch i Zjednoczonego Królestwa.
CEN CENELEC
Centrum Zarządzania CEN: Centrum Zarządzania CENELEC:

Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels Avenue Marnix 17, B-1000 Brussels
© 2011 CEN/CENELEC All rights of exploitation in any form and by any nr ref. EN ISO 50001:2011 E
means reserved worldwide for CEN national
Members and for CENELEC Members.
EN ISO 50001:2011
Spis treści
Stronica
Przedmowa..................................................................................................................................................... 3
Wprowadzenie................................................................................................................................................ 4
1 Zakres normy...................................................................................................................................... 6
2 Powołania normatywne..................................................................................................................... 6
3 Terminy i definicje.............................................................................................................................. 6
4 Wymagania systemu zarządzania energią....................................................................................... 10

4.1 Wymagania ogólne............................................................................................................................. 10
4.2 Odpowiedzialność kierownictwa...................................................................................................... 10
4.2.1 Najwyższe kierownictwo................................................................................................................... 10
4.2.2 Przedstawiciel kierownictwa............................................................................................................. 10
4.3 Polityka energetyczna....................................................................................................................... 11
4.4 Planowanie energetyczne................................................................................................................. 11
4.4.1 Postanowienia ogólne....................................................................................................................... 11
4.4.2 Wymagania prawne i inne wymagania............................................................................................. 11
4.4.3 Przegląd energetyczny...................................................................................................................... 12
4.4.4 Energia bazowa.................................................................................................................................. 12
4.4.5 Wskaźniki wyniku energetycznego.................................................................................................. 12
4.4.6 Cele energetyczne, zadania energetyczne i plany działań w zakresie zarządzania energią....... 12
4.5 Wdrażanie i funkcjonowanie............................................................................................................. 13
4.5.2 Kompetencje, szkolenia i świadomość............................................................................................ 13
4.5.3 Komunikacja....................................................................................................................................... 13
4.5.4 Dokumentacja..................................................................................................................................... 14
4.5.5 Sterowanie operacyjne...................................................................................................................... 14
4.5.6 Projektowanie..................................................................................................................................... 15
4.5.7 Zakupy usług energetycznych, produktów, wyposażenia i energii............................................... 15
4.6 Sprawdzanie....................................................................................................................................... 15
4.6.1 Monitorowanie, mierzenie i analiza.................................................................................................. 15
4.6.2 Ocena zgodności z wymaganiami prawnymi i innymi wymaganiami........................................... 16
4.6.3 Audit wewnętrzny SZE....................................................................................................................... 16
4.6.4 Niezgodności, korekta, działanie korygujące i działanie zapobiegawcze.................................... 16
4.6.5 Nadzór nad zapisami......................................................................................................................... 16
4.7 Przegląd zarządzania......................................................................................................................... 17
4.7.2 Elementy wejściowe do przeglądu................................................................................................... 17
4.7.3 Elementy wyjściowe z przeglądu zarządzania................................................................................ 17
Załącznik A (informacyjny) Wytyczne stosowania niniejszej Normy Międzynarodowej........................... 18
Załącznik B (informacyjny) Powiązanie ISO 50001:2011 z ISO 9001:2008, ISO 14001:2004

i ISO 22000:2005................................................................................................................................. 24
Bibliografia......................................................................................................................................................27
2
EN ISO 50001:2011
Przedmowa
Tekst ISO 50001:2011 został opracowany przez Komitet Techniczny Międzynarodowej Organizacji Normali-
zacyjnej ISO/TC 242 „Zarządzanie Energią” i wdrożony jako EN ISO 50001:2011 przez Komitet Techniczny
CEN/CENELEC/JWG 3 „Zarządzanie jakością i związane aspekty ogólne dotyczące urządzeń medycznych”N1),
którego sekretariat jest prowadzony przez UNI.
Niniejsza Norma Europejska powinna uzyskać status normy krajowej, przez opublikowanie identycznego tekstu
lub uznanie, najpóźniej do kwietnia 2012 r., a normy krajowe sprzeczne z daną normą powinny być wycofane
najpóźniej do kwietnia 2012 r.
Zwraca się uwagę, że niektóre elementy niniejszego dokumentu mogą być przedmiotem praw patentowych. CEN
[i/lub CENELEC] nie będzie(-dą) ponosić odpowiedzialności za zidentyfikowanie jakichkolwiek ani wszystkich
takich praw patentowych.
Niniejszy dokument zastępuje EN 16001:2009.
Zgodnie z Przepisami wewnętrznymi CEN/CENELEC do wprowadzenia niniejszej Normy Europejskiej są zo-

bowiązane krajowe jednostki normalizacyjne następujących państw: Austrii, Belgii, Bułgarii, Chorwacji, Cypru,
Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Malty,
Niemiec, Norwegii, Polski, Portugalii, Republiki Czeskiej, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwajcarii, Szwecji,
Węgier, Włoch i Zjednoczonego Królestwa.
Nota uznaniowa
Tekst ISO 50001:2011 został zatwierdzony przez CEN jako EN ISO 50001:2011 bez żadnych modyfikacji.
N1)
Odsyłacz krajowy: Błąd w oryginale, prawidłowa nazwa CEN/CENELEC/JWG 3 to „Zarządzanie energią i związane
usługi – Wymagania ogólne i procedury kwalifikacyjne”.
3
EN ISO 50001:2011
Wprowadzenie
Podstawowym celem niniejszej Normy Międzynarodowej jest udzielenie organizacjom pomocy w zakresie
tworzenia systemów i procesów niezbędnych do poprawy wyniku energetycznego, w tym efektywności energe-
tycznej oraz wykorzystania i zużycia energii. Wdrożenie niniejszej Normy Międzynarodowej powinno prowadzić
do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, kosztów energii oraz innych oddziaływań na środowisko poprzez
systematyczne zarządzanie energią. Niniejsza Norma Międzynarodowa ma zastosowanie w organizacjach
wszelkich typów i wielkości, niezależnie od warunków geograficznych, kulturowych i społecznych. Skuteczność
wdrożenia zależy od zaangażowania na wszystkich szczeblach i we wszystkich działaniach danej organizacji,
a zwłaszcza najwyższego kierownictwa.
W niniejszej Normie Międzynarodowej określono wymagania stawiane systemowi zarządzania energią (SZE),
dzięki któremu każda organizacja może opracować i wprowadzić w życie politykę energetyczną, oraz ustanowić
cele, zadania i plany działania, które uwzględniają wymogi prawne, a także informacje na temat znaczącego
wykorzystania energii. SZE umożliwia organizacji osiągnięcie zobowiązań wytyczonych przez tę politykę, po-
dejmowanie w razie potrzeby działań na rzecz poprawy wyniku energetycznego oraz przedstawienie zgodności
systemu z wymogami niniejszej Normy Międzynarodowej. Niniejsza Norma Międzynarodowa dotyczy działań
prowadzonych pod nadzorem danej organizacji, a zastosowanie niniejszej Normy Międzynarodowej można do-
stosować do określonych wymagań organizacji, wliczając w to złożoność systemu, zakres dokumentacji i zasoby.
Niniejsza Norma Międzynarodowa opiera się na zasadzie ciągłego doskonalenia, znanej jako Planuj-Wyko-
naj-Sprawdź-Działaj (PDCA). Cykl PDCA przedstawiony na Rysunku 1 wprowadza zarządzanie energią do
codziennych praktyk organizacyjnych.
UWAGA W kontekście zarządzania energią metodę PDCA można przedstawić w następujący sposób:
– Planuj: przeprowadź przegląd energetyczny i opracuj podstawę, wskaźniki efektywności energetycznej (WEE), cele,
zadania i plany działania konieczne do osiągnięcia efektów, które poprawią wynik energetyczny zgodnie z polityką
energetyczną organizacji;
– Wykonaj: wprowadź plany działań w zakresie zarządzania energią;
– Sprawdź: monitoruj i mierz procesy oraz kluczowe charakterystyki działań, które określają wynik energetyczny w od-
niesieniu do polityki energetycznej i celów, a także składaj sprawozdanie z uzyskanych wyników;
– Działaj: podejmij kroki na rzecz ciągłej poprawy wyniku energetycznego i SZE.
4
EN ISO 50001:2011
Rysunek 1 – Model systemu zarządzania energią przyjęty w niniejszej Normie Międzynarodowej
Światowe zastosowanie niniejszej Normy Międzynarodowej przyczynia się do skuteczniejszego wykorzysta-

nia dostępnych źródeł energii, poprawy konkurencyjności i redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz innych
oddziaływań na środowisko. Niniejsza Norma Międzynarodowa ma zastosowanie niezależnie od typów wyko-
rzystanej energii.
Niniejszą Normę Międzynarodową można stosować w celu certyfikacji, rejestracji i zadeklarowania przyjętego
przez organizację SZE. W normie nie określono bezwarunkowych wymagań dotyczących wyniku energetycz-
nego poza zobowiązaniami zawartymi w polityce energetycznej organizacji i obowiązkiem stosowania się do
obowiązujących wymagań prawnych oraz innych wymagań. Tak więc dwie organizacje prowadzące podobne
działania, ale mające różne wyniki energetyczne, mogą spełniać wymagania niniejszej normy.
Niniejszą Normę Międzynarodową opracowano na podstawie wspólnych elementów norm ISO z zakresu sys-
temów zarządzania, zapewniając wysoki poziom zgodności zwłaszcza z ISO 9001 i ISO 14001.
UWAGA W Załączniku B wskazano związek między niniejszą Normą Międzynarodową a ISO 9001:2008, ISO 14001:2004
oraz ISO 22000:2005.
Organizacja może zdecydować się na połączenie postanowień niniejszej Normy Międzynarodowej z posta-
nowieniami innych systemów zarządzania, łącznie z tymi, które związane są z jakością, środowiskiem oraz
bezpieczeństwem i higieną pracy.
5
EN ISO 50001:2011
Systemy zarządzania energią – Wymagania i zalecenia użytkowania
1 Zakres normy
W niniejszej Normie Międzynarodowej podano wymagania dotyczące ustanowienia, wdrożenia, utrzymania
i doskonalenia systemu zarządzania energią. Celem tego systemu jest umożliwienie organizacji wdrożenia
systematycznego podejścia do ciągłego doskonalenia wyniku energetycznego, w tym także efektywności
energetycznej oraz wykorzystania i zużycia energii.
W niniejszej Normie Międzynarodowej podano wymagania dotyczące wykorzystania i zużycia energii, uwzględ-
niono pomiary, dokumentowanie, raportowanie, projektowanie, zakupy wyposażenia, systemy, procesy i personel,
które mają wpływ na wynik energetyczny.
Niniejsza Norma Międzynarodowa ma zastosowanie do wszystkich zmiennych wpływających na wynik energe-

tyczny, które można monitorować i na które organizacja może wpływać. W normie nie podano specyficznych
kryteriów wyniku w odniesieniu do energii.
Niniejsza Norma Międzynarodowa została skonstruowana tak, by można ją było stosować niezależnie od innych
norm, niemniej jednak można ją stosować równocześnie z innymi systemami zarządzania.
Niniejsza Norma Międzynarodowa może być stosowana przez każdą organizację pragnącą upewnić się, że
postępuje zgodnie z ustanowioną polityką energetyczną oraz wykazać to innym stronom. Potwierdzenie takie
może mieć formę samooceny i zadeklarowania zgodności lub certyfikacji systemu zarządzania energią prze-
prowadzonej przez zewnętrzną organizację.
W niniejszej Normie Międzynarodowej podano również, w Załączniku A, wytyczne dotyczące jej stosowania.
2 Powołania normatywne
W normie nie ma odniesień do powołań normatywnych. Rozdział ten uwzględniono, aby zachować identyczną
numerację jak ta, którą przyjęto w innych normach ISO dotyczących systemów zarządzania.
3 Terminy i definicje
Dla celów niniejszego dokumentu stosuje się terminy i definicje wymienione niżej.
3.1
granice
ograniczenia fizyczne lub lokalizacyjne i/lub organizacyjne zdefiniowane przez organizację
PRZYKŁAD Proces, grupa procesów, lokalizacja, cała organizacja, zbiorowe lokalizacje pod kontrolą organizacji.
3.2
ciągłe doskonalenie
powtarzający się proces, którego efektem jest poprawa wyniku energetycznego oraz systemu zarządzania energią
UWAGA 1 Proces wyznaczania celów i znajdowania możliwości doskonalenia jest procesem ciągłym.
UWAGA 2 Ciągłe doskonalenie prowadzi do polepszenia całkowitego wyniku energetycznego zgodnie z polityką energe-
tyczną organizacji.
3.3
korekta
działanie w celu wyeliminowania wykrytej niezgodności (3.21)
UWAGA Przyjęto z ISO 9000:2005, definicja 3.6.6.
6
EN ISO 50001:2011
3.4
działanie korygujące
działanie w celu wyeliminowania przyczyny wykrytej niezgodności (3.21)
UWAGA 1 Może istnieć więcej niż jedna przyczyna niezgodności.
UWAGA 2 Działanie korygujące ma na celu zapobiec nawrotom, podczas gdy działanie zapobiegawcze ma na celu za-
pobiec wystąpieniu.
UWAGA 3 Przyjęto z ISO 9000:2005, definicja 3.6.6.
3.5
energia
elektryczność, paliwa, para, ciepło, sprężone powietrze i inne podobne media
UWAGA 1 Dla celów niniejszej Normy Międzynarodowej, energia odnosi się do różnych form energii, włączając energię
w formie odnawialnej, którą można zakupić, przechowywać, obrabiać, stosować w wyposażeniu lub procesie, lub odzyskiwać.
UWAGA 2 Energię można zdefiniować jako zdolność systemu do generowania zewnętrznej działalności lub wykonania pracy.
3.6
energia bazowa
odniesienie(-a) ilościowe stanowiące podstawę do porównania wyniku energetycznego
UWAGA 1 Energia bazowa odzwierciedla określony przedział czasu.
UWAGA 2 Energię bazową można znormalizować, używając zmiennych, które mają na celu wykorzystanie i/lub zużycie
energii, np.: poziom produkcji, stopniodni (temperatura zewnętrzna) itp.
UWAGA 3 Energia bazowa jest również stosowana do obliczania oszczędności energetycznych, jako odniesienie przed
wdrożeniem i po wdrożeniu działań doskonalących wynik energetyczny.
3.7
zużycie energii
ilość zastosowanej energii
3.8
efektywność energetyczna
stosunek, lub inny związek ilościowy, wyniku działań organizacji, jej wyrobów, usług lub energii do energii
wykorzystanej na wejściu
PRZYKŁAD Efektywność przetwarzania; energia wymagana/energia wykorzystana; elementy wyjściowe/wejściowe;
teoretyczna energia zużyta do pracy/energia wykorzystana do pracy.
UWAGA Zarówno elementy wejściowe, jak i wyjściowe powinny być jasno określone pod względem ilości i jakości, oraz
powinny być mierzalne.
3.9
system zarządzania energią
SZE
zbiór wzajemnie powiązanych lub współdziałających elementów wykorzystywanych do określenia polityki ener-
getycznej i celów energetycznych oraz procesy i procedury do osiągania tych celów
3.10
zespół ds. zarządzania energią
osoba(-y) odpowiedzialna(-e) za skuteczne wdrożenie czynności związanych z systemem zarządzania energią
i poprawę wyniku energetycznego
UWAGA Wielkość zespołu określą rozmiar i charakter organizacji oraz dostępne zasoby. Zespół może składać się
z jednej osoby, np. przedstawiciela kierownictwa.
3.11
cel energetyczny
określony wynik lub osiągnięcie, ustalone by osiągnąć założenia polityki energetycznej organizacji związanej
z poprawą wyniku energetycznego
7
EN ISO 50001:2011
3.12
wynik energetyczny
mierzalne wyniki związane z efektywnością energetyczną (3.8), wykorzystaniem energii (3.18) i zużyciem
energii (3.7)
UWAGA 1 W kontekście systemów zarządzania energią, wyniki można mierzyć względem polityki energetycznej organi-
zacji, celów, zadań i innych wymagań związanych z wynikiem energetycznym.
UWAGA 2 Wynik energetyczny stanowi jeden z elementów skuteczności systemu zarządzania energią.
3.13
wskaźnik wyniku energetycznego
WWE
wartość liczbowa lub miara wyniku energetycznego, określona przez organizację
UWAGA WWE mogą być wyrażone jako prosty model metryczny, stosunek lub model bardziej złożony.
3.14
polityka energetyczna
oświadczenie organizacji odnoszące się do jej zamierzeń i kierunku związanego z wynikiem energetycznym
formalnie wyrażone przez najwyższe kierownictwo
UWAGA Polityka energetyczna wyznacza ramy działania, celów energetycznych i zadań energetycznych.
3.15
przegląd energetyczny
określenie wyniku energetycznego organizacji, oparte na danych i innych informacjach, umożliwiające ziden-
tyfikowanie możliwości doskonalenia
UWAGA W normach regionalnych i krajowych, pojęcia takie, jak identyfikacja i przegląd aspektów energetycznych lub
profil energetyczny są zawarte w pojęciu przeglądu energetycznego.
3.16
usługi energetyczne
działania i ich wyniki związane z dostarczeniem i/lub wykorzystaniem energii
3.17
zadanie energetyczne
wynikające z celu energetycznego szczegółowe i wyrażone ilościowo wymaganie dotyczące wyniku energe-
tycznego, odpowiednie dla organizacji lub jej części, które należy określić i spełnić, aby ten cel osiągnąć
3.18
wykorzystanie energii
sposób lub rodzaj zastosowania energii
PRZYKŁAD Wentylacja, oświetlenie, ogrzewanie, chłodzenie, transport, procesy, linie produkcyjne.
3.19
strona zainteresowana
osoba lub grupa zainteresowana wynikiem energetycznym organizacji, bądź osoba lub grupa na którą ma
wpływ wynik energetyczny organizacji
3.20
audit wewnętrzny
systematyczny, niezależny i udokumentowany proces uzyskiwania dowodu i jego obiektywnej oceny w celu
określenia do jakiego stopnia wymogi są spełnione
UWAGA Więcej informacji, patrz Załącznik A.
3.21
niezgodność
niespełnienie wymagań
[ISO 9000:2005, definicja 3.6.2]
8
EN ISO 50001:2011
3.22
organizacja
spółka, korporacja, firma, przedsiębiorstwo, organ władzy, instytucja lub jakakolwiek ich część lub kombinacja,
samodzielna lub niesamodzielna, publiczna lub prywatna, o własnych funkcjach i administracji, uprawniona do
kontrolowania wykorzystania energii lub jej zużycia
UWAGA Organizacją może być osoba lub grupa osób.
3.23
działanie zapobiegawcze
działanie podjęte w celu wyeliminowania przyczyny potencjalnej niezgodności (3.21)
UWAGA 1 Może istnieć więcej niż jedna przyczyna potencjalnej niezgodności.
UWAGA 2 Działanie zapobiegawcze jest podejmowane, aby zapobiec wystąpieniu natomiast działanie korygujące jest
podejmowane po to, aby zapobiec nawrotowi.
3.24
procedura
ustalony sposób przeprowadzania działania lub procesu
UWAGA 1 Procedury mogą być udokumentowane lub nieudokumentowane.
UWAGA 2 Gdy procedura jest udokumentowana, często stosowany jest termin „procedura pisemna” lub „udokumentowana
procedura”.
3.25
zapis
dokument, w którym przedstawiono uzyskane wyniki lub dowody przeprowadzonych działań
UWAGA 1 Zapisy można zastosować na przykład w celu odszukania dokumentów, potwierdzenia weryfikacji, potwierdzenia
działań zapobiegawczych i korygujących.
3.26
zakres
zakres działań, urządzeń i decyzji stosowanych przez SZE w organizacji, w którym może mieścić się kilka granic
UWAGA Zakres może zawierać energię związaną z transportem.
3.27
znaczące wykorzystanie energii
wykorzystanie energii uwzględniające znaczące zużycie energii i/lub mające znaczny potencjał poprawy wyniku
energetycznego
UWAGA Znaczące kryteria są określane przez organizację.
3.28
najwyższe kierownictwo
osoba lub grupa osób, która na najwyższym szczeblu kieruje organizacją i nadzoruje ją
UWAGA 1 Najwyższe kierownictwo kontroluje organizacją zdefiniowaną w ramach zakresu i granic systemu zarządzania
energią.
9
EN ISO 50001:2011
4 Wymagania systemu zarządzania energią
4.1 Wymagania ogólne
Organizacja powinna:
a) ustanowić, udokumentować, wdrożyć, utrzymać i doskonalić SZE zgodnie z wymaganiami niniejszej Normy
Międzynarodowej;
b) zdefiniować i udokumentować zakres oraz granice swojego SZE;
c) określić w jaki sposób spełni ona wymagania niniejszej Normy Międzynarodowej, aby ciągle doskonalić
swój wynik energetyczny i SZE.
4.2 Odpowiedzialność kierownictwa
4.2.1 Najwyższe kierownictwo
Najwyższe kierownictwo powinno manifestować swoje zobowiązanie do wspierania SZE i do ciągłego dosko-
nalenia jego skuteczności poprzez:
a) zdefiniowanie, ustanowienie, wdrożenie i utrzymanie polityki energetycznej;
b) wyznaczenie przedstawiciela kierownictwa i zatwierdzenie utworzenia zespołu ds. zarządzania energią;
c) dostarczenie zasobów potrzebnych do ustanowienia, wdrożenia, utrzymania i doskonalenia SZE oraz

wynikającego z tego wyniku energetycznego;
UWAGA W skład zasobów wchodzą zasoby ludzkie, umiejętności specjalistyczne, technologie i zasoby finansowe.
d) zidentyfikowanie zakresu i granic, które ma obejmować SZE;
e) komunikowanie znaczenia zarządzania energią w organizacji;
f) upewnianie się, że cele energetyczne i zadania zostały ustalone;
g) upewnianie się, że WWE są odpowiednie dla organizacji;
h) rozpatrzenie wyniku energetycznego w planowaniu długoterminowym;
i) zapewnienie, że wyniki są mierzone i raportowane w określonych odstępach czasu;
j) prowadzenie przeglądów zarządzania.
4.2.2 Przedstawiciel kierownictwa
Najwyższe kierownictwo powinno wyznaczyć przedstawiciela(-i), legitymującego(-ych) się odpowiednimi umie-

jętnościami i kompetencjami, który(którzy), niezależnie od innych obowiązków, przyjmie(-ą) odpowiedzialność
i który(którzy) ma(mają) uprawnienia do:
a) zapewnienia, że SZE jest ustanowiony, wdrożony, utrzymany i ciągle doskonalony zgodnie z niniejszą
Normą Międzynarodową;
b) zidentyfikowania osoby(osób) zatwierdzonej(-ych) przed kierownictwo odpowiedniego szczebla, która

(które) może(mogą) współpracować z przedstawicielem kierownictwa we wspieraniu działań związanych
z zarządzaniem energią;
c) zdawania najwyższemu kierownictwu raportów na temat wyniku energetycznego;
d) zdawania najwyższemu kierownictwu raportów na temat skuteczności SZE;
e) zapewnienia, że planowanie czynności związane z zarządzaniem energią zostało przygotowane w celu

wspierania polityki energetycznej organizacji;
10
EN ISO 50001:2011
f) zdefiniowania i komunikowania odpowiedzialności i uprawnień w celu zapewnienia skutecznego zarządzania

energią;
g) określenia kryteriów i metod potrzebnych do upewnienia się, że zarówno funkcjonowanie, jak i kontrola
SZE jest skuteczna;
h) promowania świadomości polityki energetycznej i celów na wszystkich szczeblach organizacji.
4.3 Polityka energetyczna
Polityka energetyczna powinna określić zobowiązanie organizacji do poprawy wyniku energetycznego. Najwyż-
sze kierownictwo powinno zdefiniować politykę energetyczną i upewnić się, że polityka ta:
a) jest właściwa, biorąc pod uwagę charakter i skalę wykorzystania i zużycia energii przez organizację;
b) zawiera zobowiązanie do ciągłego doskonalenia wyniku energetycznego;
c) zawiera zobowiązanie do zapewnienia dostępności informacji i wszelkich zasobów niezbędnych dla osiąg-
nięcia celów i realizacji zadań;
d) zawiera zobowiązanie do zapewnienia zgodności z obowiązującymi wymaganiami prawnymi i innymi wyma-

ganiami związanymi z wykorzystaniem, wydajnością i zużyciem energii, do których spełnienia organizacja
się zobowiązała;
e) zawiera podstawy dotyczące określania i przeglądania celów i zadań energetycznych;
f) wspiera kupowanie energooszczędnych produktów i usług oraz projekt na rzecz poprawy wyniku energe-
tycznego;
g) jest udokumentowana i znana na wszystkich szczeblach organizacji;
h) jest regularnie poddawana przeglądom i aktualizowana w miarę potrzeb.
4.4 Planowanie energetyczne
4.4.1 Postanowienia ogólne
Organizacja powinna przeprowadzić i udokumentować proces planowania energetycznego. Planowanie ener-

getyczne powinno być spójne z polityką energetyczną i prowadzić do realizowania czynności, które mają na
celu ciągłe doskonalenie wyniku energetycznego.
Planowanie energetyczne powinno zawierać przegląd działań organizacji, które mogą mieć wpływ na wynik
energetyczny.
UWAGA 1 Na Rysunku A.2 przedstawiono diagram koncepcyjny ilustrujący planowanie energetyczne.
UWAGA 2 W innych normach regionalnych lub krajowych takie pojęcia, jak identyfikacja i przegląd aspektów energetycz-
nych lub pojęcie profilu energetycznego zawarte są w pojęciu przeglądu energetycznego.
4.4.2 Wymagania prawne i inne wymagania
Organizacja powinna zidentyfikować, wdrożyć i mieć dostęp do wszystkich obowiązujących wymagań prawnych
i innych, do których spełnienia organizacja się zobowiązała i które są związane ze zużyciem i wykorzystaniem
energii przez nią oraz z jej efektywnością energetyczną.
Organizacja powinna określić, w jaki sposób te wymagania dotyczą wykorzystania i zużycia energii przez nią
oraz jej efektywności energetycznej. Organizacja powinna zapewnić, że te wymagania prawne i inne, do których
spełnienia się zobowiązała, uwzględniane są podczas ustanawiania, wdrażania i utrzymywania SZE.
Wymagania prawne i inne wymagania powinny podlegać przeglądom w określonych odstępach czasu.
11
EN ISO 50001:2011
4.4.3 Przegląd energetyczny
Organizacja powinna opracować, zapisać i utrzymywać przegląd energetyczny. Metodologia i kryteria zasto-
sowane do opracowania przeglądu energetycznego należy udokumentować. W celu opracowania przeglądu
energetycznego, organizacja powinna:
a) analizować wykorzystanie i zużycie energii na podstawie pomiaru i innych danych, tzn.:
– zidentyfikować obecne źródła energii;
– ocenić przeszłe i teraźniejsze wykorzystanie i zużycie energii;
b) na podstawie analizy wykorzystania i zużycia energii, organizacja powinna zidentyfikować obszary znaczą-
cego wykorzystania energii, tzn.:
– zidentyfikować obiekty, wyposażenie, systemy, procesy i personel, pracujący dla lub w imieniu organi-
zacji, które mają znaczący wpływ na wykorzystanie i zużycie energii;
– zidentyfikować inne powiązane zmienne mające wpływ na znaczące wykorzystanie energii;
– określić obecny wynik energetyczny obiektów, wyposażenia, systemów i procesów związanych ze

zidentyfikowanym, znaczącym wykorzystaniem energii;
– ocenić przyszłe wykorzystanie i zużycie energii;
c) zidentyfikować, ustalić priorytety i zapisać możliwości poprawy wyniku energetycznego.

UWAGA Możliwości te mogą być związane z potencjalnymi źródłami energii, wykorzystaniem energii odnawialnej lub
innymi alternatywnymi źródłami energii, takimi jak energia odpadowa.
Przegląd energetyczny powinien być aktualizowany w określonych odstępach czasu, jak również w odpowiedzi
na znaczące zmiany w obiektach, wyposażeniu, systemach lub procesach.
4.4.4 Energia bazowa
Organizacja powinna określić energię(-e) bazową(-e), wykorzystując tę informację we wstępnym przeglądzie

energetycznym, rozważając odpowiednie dla wykorzystania dane o wykorzystaniu i zużyciu energii przez or-
ganizację z określonego przedziału czasu. Zmiany w wyniku energetycznym powinny być mierzone względem
energii bazowej(-ych).
Energię(-e) bazową(-e) koryguje się w jednym z następujących przypadków:
– WWE przestały odzwierciedlać organizacyjne wykorzystanie i zużycie energii lub
– nastąpiły znaczące zmiany w procesie, wzorcach operacyjnych lub systemach energetycznych, lub
– według z góry ustalonej metody.
Energię(-e) bazową(-e) należy utrzymywać i zapisać.
4.4.5 Wskaźniki wyniku energetycznego
Organizacja powinna zidentyfikować WWE właściwe dla monitorowania i mierzenia jej wyniku energetycznego.
Metodologię określania i aktualizacji WWE należy zapisać i poddawać regularnym przeglądom.
WWE należy poddawać regularnym przeglądom i w razie potrzeby porównać z energią bazową.
4.4.6 Cele energetyczne, zadania energetyczne i plany działań w zakresie zarządzania energią
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać udokumentowane cele i zadania energetyczne w ra-
mach odpowiednich funkcji, szczebli, procesów lub obiektów w organizacji. W celu osiągnięcia celów i zadań
należy ustalić ramy czasowe.
Cele i zadania powinny być spójne z polityką energetyczną. Zadania powinny być spójne z celami.
12
EN ISO 50001:2011
Podczas ustanawiania i przeglądania celów i zadań, organizacja powinna wziąć pod uwagę obowiązki prawne
i inne wymagania, znaczące wykorzystanie energii oraz możliwości poprawienia wyniku energetycznego, zi-
dentyfikowane w przeglądzie energetycznym. Powinna również rozważyć swoje warunki finansowe, operacyjne
i biznesowe, opcje technologiczne i poglądy zainteresowanych stron.
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać plany działań związanych ze spełnieniem jej celów
i zadań. Plany działań powinny uwzględniać:
– wyznaczenie odpowiedzialności;
– ramy czasowe i środki, za pomocą których mają być osiągnięte indywidualne cele;
– określenie metody, za pomocą której ma być zweryfikowane poprawienie wyniku energetycznego;
– określenie metody weryfikacji efektów.
Plany działania należy udokumentować i aktualizować w określonych odstępach czasu.
4.5 Wdrażanie i funkcjonowanie
Organizacja powinna wykorzystywać plany działania i inne elementy wyjściowe z procesu planowania, wdra-
żania i funkcjonowania.
4.5.2 Kompetencje, szkolenia i świadomość
Organizacja powinna zapewnić, że jej pracownicy oraz wszystkie osoby pracujące na rzecz tej organizacji,
związane ze znaczącym wykorzystaniem energii, są kompetentne. Kompetencje są weryfikowane na podsta-
wie odpowiedniego wykształcenia, szkoleń, posiadanych umiejętności i nabytego doświadczenia. Organizacja
powinna zidentyfikować potrzeby szkoleniowe związane z kontrolą znaczącego wykorzystania energii w or-
ganizacji i funkcjonowania SZE. Organizacja powinna zapewnić szkolenia lub podjąć inne działania w celu
zaspokojenia tych potrzeb.
Odpowiednie zapisy należy zachować.
Organizacja powinna zapewnić, że osoba(-y) pracujące na rzecz tej organizacji są świadome:
a) wagi zgodności z polityką energetyczną, procedurami oraz wymaganiami SZE;
b) ich roli, odpowiedzialności i pełnomocnictwa w realizowaniu wymagań SZE;
c) korzyści z poprawionego wyniku energetycznego;
d) obecnego i potencjalnego wpływu ich działań związanych z wykorzystaniem i zużyciem energii oraz tego,
w jaki sposób ich działania oraz zachowania przyczyniają się do spełnienia celów i zadań energetycznych,
jak również potencjalnych konsekwencji odstępstw od określonych procedur.
4.5.3 Komunikacja
Organizacja powinna komunikować wewnątrz organizacji informacje odnoszące się do jej wyniku energetycz-
nego i SZE, stosownie do rozmiaru organizacji.
Organizacja powinna ustanowić i wdrożyć proces, dzięki któremu każda osoba pracująca na rzecz tej organizacji
może przedstawiać komentarze lub sugestie na temat doskonalenia SZE.
Organizacja powinna zadecydować, czy przekazywać na zewnątrz informacje na temat polityki energetycznej,
SZE i wyniku energetycznego oraz powinna udokumentować swoją decyzję. Jeżeli podjęta zostanie decyzja
o przekazywaniu informacji na zewnątrz, organizacja powinna ustanowić i wdrożyć metodę takiej komunikacji.
13
EN ISO 50001:2011
4.5.4 Dokumentacja
4.5.4.1 Wymagania dotyczące dokumentacji
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać informacje w formie papierowej, elektronicznej lub
innych mediów w celu opisania głównych elementów SZE i ich interakcji.
Dokumentacja SZE powinna uwzględniać:

a) zakres i granice SZE;
b) politykę energetyczną;
c) cele energetyczne, zadania energetyczne i plany działania;
d) dokumenty, w tym zapisy zgodne z postanowieniami niniejszej Normy Międzynarodowej;
e) inne dokumenty uznane przez organizację za niezbędne.
UWAGA Zakres dokumentacji może się różnić dla różnych organizacji ze względu na:
– skalę organizacji i charakter jej działalności,
– złożoność procesów i interakcję między nimi,
– kompetencje personelu.
4.5.4.2 Nadzór nad dokumentami
Należy sprawować nadzór nad dokumentami wymienionymi w niniejszej Normie Międzynarodowej i w SZE.
W stosownych przypadkach dotyczy to także dokumentacji technicznej.
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę(-y ) po to, aby:

a) przed wydaniem zatwierdzać dokumenty, sprawdzając ich adekwatność;
b) okresowo przeglądać i aktualizować dokumenty, w zależności od potrzeb;
c) zapewnić, że zidentyfikowano zmiany i status obecnego przeglądu dokumentów;
d) zapewnić, że odpowiednie wersje stosownych dokumentów są dostępne w miejscach ich wykorzystania;
e) zapewnić, że dokumenty pozostają czytelne i łatwe do zidentyfikowania;
f) zapewnić, że dokumenty pochodzące z zewnątrz, określone przez organizację jako niezbędne dla plano-
wania i funkcjonowania SZE, są zidentyfikowanie, a ich dystrybucja jest nadzorowana;
g) zapobiec niezamierzonemu korzystaniu z nieaktualnych dokumentów i odpowiednio zidentyfikować te, które
celowo należy zachować.
4.5.5 Sterowanie operacyjne
Organizacja powinna zidentyfikować i zaplanować te działania i czynności utrzymaniowe, które są związane ze

znaczącym wykorzystaniem energii i które są spójne z jej polityką energetyczną, celami, zadaniami i planami
działania organizacji w celu zapewnienia, że są one przeprowadzane w określonych warunkach poprzez:
a) określenie i przedstawienie kryteriów skutecznego funkcjonowania i utrzymania znaczącego wykorzysta-
nia energii, tam gdzie jego brak mógłby doprowadzić do znacznego odchylenia od efektywnych wyników
energetycznych;
b) kierowanie operacyjne oraz utrzymanie obiektów, procesów, systemów i wyposażenia zgodnie z kryteriami
operacyjnymi,
c) odpowiednie komunikowanie personelowi, pracującemu w organizacji lub na rzecz tej organizacji, informacji
na temat sterowania operacyjnego.
UWAGA Przygotowując się na sytuacje awaryjne, nadzwyczajne lub potencjalne niepowodzenie, w tym zakup wyposaże-
nia, organizacja może włączyć wynik energetyczny do ustaleń w kwestii tego, w jaki sposób zmierzy się z takimi sytuacjami.
14
EN ISO 50001:2011
4.5.6 Projektowanie
Organizacja powinna rozważyć możliwość poprawy wyniku energetycznego oraz nadzoru operacyjnego pod-
czas projektowania nowych, zmodyfikowanych i odnawianych obiektów, wyposażenia, systemów i procesów,
które mogą mieć znaczący wpływ na jej wynik energetyczny.
Efekty oceny wyniku energetycznego należy umieścić, stosownie do okoliczności, w specyfikacji, projekcie(-tach)
i zakupach związanych z określonym przedsięwzięciem.
Efekty działań projektowych należy zapisać.
4.5.7 Zakupy usług energetycznych, produktów, wyposażenia i energii
W przypadku zakupów usług energetycznych, produktów i wyposażenia, które mają lub mogą mieć wpływ na
znaczące wykorzystanie energii, organizacja powinna poinformować dostawców, o tym, że dany zakup jest
częściowo oceniany na podstawie wyniku energetycznego.
W przypadku zamawiania produktów, urządzeń i usług energetycznych, które będą miały znaczący wpływ na
wynik energetyczny organizacji, powinna ona określić i wdrożyć kryteria oceny wykorzystania, zużycia energii
i efektywności energetycznej w związku z planowanym lub oczekiwanym czasem ich funkcjonowania.
W stosownych przypadkach organizacja powinna zdefiniować i udokumentować specyfikacje zakupu energii

w celu skutecznego wykorzystania energii.
UWAGA Więcej informacji, patrz Załącznik A.
4.6 Sprawdzanie
4.6.1 Monitorowanie, mierzenie i analiza
Organizacja powinna zapewnić, że kluczowe charakterystyki jej funkcjonowania, które określają wynik energe-
tyczny, są mierzone, monitorowane i analizowane w zaplanowanych odstępach czasu. Kluczowe charakterystyki
powinny zawierać co najmniej:
a) znaczące wykorzystanie energii i inne elementy wyjściowe z przeglądu energetycznego;
b) stosowne zmienne związane ze znaczącym wykorzystaniem energii;
c) WWE;
d) skuteczność planów działania w osiąganiu celów i zadań;
e) ocenę obecnego zużycia energii w stosunku do oczekiwanego zużycia energii.
Efekty mierzenia i monitorowania kluczowych charakterystyk należy zapisać.
Należy zdefiniować i wdrożyć plan mierzenia energii, odpowiedni do rozmiaru i złożoności organizacji oraz jej
wyposażenia w urządzania do monitorowania i mierzenia.
UWAGA Pomiar może obejmować zarówno pojedyncze układy pomiarowe mediów w małych organizacjach, jak i pełne
monitorowanie i mierzenie systemów podłączonych do aplikacji zdolnych konsolidować dane i przedstawiać automatyczne
analizy. To organizacja określa środki i metody mierzenia.
Organizacja powinna zdefiniować i przeprowadzać okresowe przeglądy zapotrzebowania na pomiary. Organi-

zacja powinna zapewnić, że wyposażenie do monitorowania i mierzenia kluczowych charakterystyk dostarcza
dane, które są dokładne i powtarzające się. Zapisy kalibracji i innych metod ustalających dokładność i powta-
rzalność należy zachować.
Organizacja powinna sprawdzać i odpowiednio reagować na znaczące odchylenia wyniku energetycznego.
Efekty tych czynności należy zachować.
15
EN ISO 50001:2011
4.6.2 Ocena zgodności z wymaganiami prawnymi i innymi wymaganiami
W zaplanowanych odstępach czasu, organizacja powinna oceniać zgodność z wymaganiami prawnymi i innymi,
których zobowiązała się przestrzegać w związku z wykorzystaniem i zużyciem energii.
Zapisy wyników ocen zgodności należy zachować.
4.6.3 Audit wewnętrzny SZE
Organizacja powinna przeprowadzać audity wewnętrzne w zaplanowanych odstępach czasu, aby zapewnić,
że SZE:
– jest zgodny z zaplanowanymi ustaleniami związanymi z zarządzaniem energią, w tym z wymaganiami

niniejszej Normy Międzynarodowej;
– jest zgodny z ustalonymi celami i zadaniami energetycznymi;
– jest skutecznie wdrożony i utrzymywany oraz poprawia wynik energetyczny.
Plan i program auditu należy tworzyć biorąc pod uwagę status i wagę procesów i obszarów auditowanych oraz
wyniki poprzednich auditów.
Wybór auditorów oraz prowadzenie auditów powinny zapewnić obiektywność i bezstronność procesu auditu.
Zapisy wyników auditu należy zachować i przedstawić najwyższemu kierownictwu w postaci raportu.
4.6.4 Niezgodności, korekta, działanie korygujące i działanie zapobiegawcze
Organizacja powinna adresować obecne i potencjalne niezgodności poprzez korygowanie ich oraz poprzez
podejmowanie działań korygujących i zapobiegawczych, w tym:
a) prowadzenie przeglądów niezgodności lub potencjalnych niezgodności;
b) określanie przyczyn niezgodności lub potencjalnych niezgodności;
c) ocenianie zapotrzebowania na działanie w celu zapewnienia, że niezgodności nie wystąpią lub nie powtórzą
się;
d) określenie i wprowadzenie potrzebnych i odpowiednich działań;
e) zachowanie zapisów działań korygujących i zapobiegawczych;
f) przeglądanie skuteczności podjętych działań korygujących i zapobiegawczych.
Działania korygujące i zapobiegawcze powinny być dostosowane do rozmiaru obecnych i potencjalnych pro-
blemów oraz zaobserwowanych konsekwencji dla wyniku energetycznego.
Organizacji powinna zapewnić, że w SZE są wprowadzane wszystkie niezbędne zmiany.
4.6.5 Nadzór nad zapisami
Organizacja powinna ustanowić i zachować zapisy, jako że są one niezbędne do wykazania zgodności z wy-
maganiami SZE i wymaganiami niniejszej Normy Międzynarodowej, oraz do wykazania osiągniętego wyniku
energetycznego.
Organizacja powinna zdefiniować i wprowadzić nadzór nad identyfikacją, odzyskiwaniem i zachowywaniem

zapisów.
Zapisy powinny być i pozostać czytelne, rozpoznawalne, możliwe do powiązania z odpowiednim działaniem.
16
EN ISO 50001:2011
4.7 Przegląd zarządzania
W zaplanowanych odstępach czasu, najwyższe kierownictwo powinno dokonywać przeglądów SZE w organi-
zacji, aby zapewnić, że jest on nadal odpowiedni, adekwatny i skuteczny.
Zapisy z przeglądów zarządzania należy zachować.
4.7.2 Elementy wejściowe do przeglądu
Elementy wejściowe do przeglądu zarządzania powinny zawierać:
a) dalsze działania wynikające z poprzednich przeglądów zarządzania;
b) przegląd polityki energetycznej;
c) przegląd wyniku energetycznego oraz powiązanych WWE;
d) wyniki ocen zgodności z wymaganiami prawnymi i zmianami w wymaganiach prawnych oraz innymi wy-
maganiami, których organizacja zobowiązała się przestrzegać;
e) stopień, w jakim cele i zadania energetyczne zostały spełnione;
f) wyniki auditów SZE;
g) status działań korygujących i zapobiegawczych;
h) przewidywany wynik energetyczny dla następnego okresu;
i) zalecenia dotyczące poprawy.
4.7.3 Elementy wyjściowe z przeglądu zarządzania
Elementy wyjściowe z przeglądu zarządzania powinny zawierać wszelkie decyzje lub działania związane ze:
a) zmianami wyniku energetycznego organizacji;
b) zmianami w polityce energetycznej;
c) zmianami w WWE;
d) zmianami w celach, zadaniach lub innych elementach SZE, które są spójne ze zobowiązaniem organizacji
do ciągłego doskonalenia;
e) zmianami w alokacji zasobów.
17
EN ISO 50001:2011
Załącznik A
(informacyjny)
Wytyczne stosowania niniejszej Normy Międzynarodowej
A.1 Wymagania ogólne
Tekst dodatkowy przedstawiony w niniejszym załączniku ma ściśle informacyjny charakter. Ma on na celu

zapobiec błędnej interpretacji wymagań podanych w Rozdziale 4. Chociaż ta informacja dotyczy wymagań
Rozdziału 4 i jest z nimi spójna, nie jest konieczne dodanie, odjęcie lub w jakikolwiek inny sposób zmodyfiko-
wanie tych wymagań.
Zamierzonym efektem wdrożenia systemu zarządzania energią określonego w niniejszej Normie Międzynarodo-
wej ma być poprawa wyniku energetycznego. Dlatego niniejszą Normę Międzynarodową oparto na przekonaniu,
że organizacja będzie okresowo poddawała przeglądowi oraz ocenie swój system zarządzania energią w celu
identyfikacji możliwości udoskonaleń i ich wdrożenia. Organizacji zezwolono na pewną elastyczność w zakresie
wdrażania SZE, np: tempo, zakres i harmonogram procesu ciągłego doskonalenia ustala organizacja.
Organizacja może wziąć pod uwagę kwestie ekonomiczne i inne zagadnienia, określając tempo, zakres i har-
monogram procesu ciągłego doskonalenia.
Pojęcie zakresu i granic pozwala organizacji na elastyczność w zdefiniowaniu zawartości SZE.
Pojęcie wyniku energetycznego uwzględnia wykorzystanie energii, efektywność energetyczną i zużycie energii.
W ten sposób organizacja może wybrać spośród wielu czynności związanych z wynikiem energetycznym. Na
przykład, organizacja może zredukować zapotrzebowanie szczytowe, wykorzystać nadwyżkę energii lub energię
odzyskaną, lub poprawić operacyjne sterowanie systemów, procesów lub wyposażenia.
Na Rysunku A.1 przedstawiono graficzną reprezentację pojęcia wyniku energetycznego.
Rysunek A.1 – Koncepcyjne przedstawienie wyniku energetycznego
18
EN ISO 50001:2011
A.2 Odpowiedzialność kierownictwa
A.2.1 Najwyższe kierownictwo
Najwyższe kierownictwo lub jego przedstawiciel, komunikując się z pracownikami organizacji, może wspierać
znaczenie zarządzania energią poprzez działania angażujące pracowników takie, jak empowerment, szkolenia,
nagrody i działania motywujące oraz zachęcające pracowników do uczestniczenia.
Organizacje prowadzące planowanie długoterminowe mogą w planowanych działaniach uwzględnić kwestie

związane z zarządzaniem energią, takie jak: źródła energii, wynik energetyczny, poprawa wyniku energetycz-
nego i planowanie.
A.2.2 Przedstawiciel kierownictwa
Przedstawiciel kierownictwa może być aktualnym, nowym lub kontraktowym pracownikiem organizacji. Od-
powiedzialność przedstawiciela kierownictwa może być pełna – związana z realizacją tylko tej funkcji – lub
częściowa – w ramach innych obowiązków. Umiejętności i kompetencje można określić na podstawie wielkości,
kultury i złożoności organizacji lub wymagań prawnych i innych.
Zespół ds. zarządzania energią zapewnia poprawę wyniku energetycznego. Wielkość zespołu zależy od zło-
żoności organizacji:
– w przypadku małych organizacji może być potrzebna jedna osoba, np. przedstawiciel kierownictwa;
– w przypadku większej organizacji, skuteczny mechanizm angażowania różnych części organizacji w pla-
nowanie i wdrożenie SZE stanowią zespoły interdyscyplinarne.
A.3 Polityka energetyczna
Polityka energetyczna jest bodźcem do wdrożenia i doskonalenia SZE organizacji oraz wyniku energetycznego
w ramach jej zakresu i granic. Polityka może być krótką deklaracją, którą członkowie organizacji rozumieją
i chętnie stosują w swojej pracy. Propagowanie polityki energetycznej może być bodźcem do zarządzania
zachowaniami w organizacji.
W przypadku, gdy organizacja świadczy usługi transportowe lub korzysta z usług transportowych innych firm,
wykorzystanie i zużycie energii związane z nim można uwzględnić w zakresie i granicach SZE.
A.4 Planowanie energetyczne
A.4.1 Postanowienia ogólne
Na Rysunku A.2 przedstawiono schemat koncepcyjny, którego zadaniem jest poprawa zrozumienia procesu
planowania energetycznego. Schemat ten nie ma na celu przedstawienia szczegółów określonej organizacji.
Informacje podane na schemacie koncepcyjnym planowania energetycznego nie są wyczerpujące; może istnieć
więcej szczegółów charakterystycznych dla danej organizacji lub określonych okoliczności.
19
EN ISO 50001:2011
Rysunek A.2 – Schemat koncepcyjny planowania energetycznego
W niniejszym rozdziale skupiono się na wyniku energetycznym organizacji i narzędziach do utrzymania i cią-
głego doskonalenia wyniku energetycznego.
Benchmarking jest procesem zbierania, analizowania i zestawiania danych o wyniku energetycznym porów-
nywalnych działań w celu oceny i porównania wyniku pomiędzy podmiotami lub w ramach podmiotów. Istnieją
różne typy benchmarkingu, od wewnętrznego, który ma na celu podkreślenie dobrych praktyk organizacyjnych,
do zewnętrznego, którego celem jest ustanowienie „najlepszego w branży/sektorze” wyniku instalacji/obiektu
lub określonego produktu/usługi w tym samym obszarze lub sektorze. Benchmarking można zastosować
w odniesieniu do jednego elementu lub wszystkich wymienionych elementów. Pod warunkiem, że są dostępne
odpowiednie i dokładne dane, benchmarking jest wartościowym wkładem do obiektywnego przeglądu energe-
tycznego (patrz, 4.3.3) oraz konsekwentnego ustalania celów i zadań energetycznych (patrz, 4.4.6).
A.4.2 Wymagania prawne i inne wymagania
Mającymi zastosowanie wymaganiami prawnymi mogą być na przykład wymagania międzynarodowe, krajowe,
regionalne i lokalne, które dotyczą zakresu systemu zarządzania energią powiązanego z energią. Przykładem
wymagań prawnych może być krajowy przepis lub prawo dotyczące oszczędności energii. Przykładem innych
wymagań mogą być umowy z klientami, dobrowolne zasady, kodeksy postępowania, programy nieobowiąz-
kowe i inne.
20
EN ISO 50001:2011
A.4.3 Przegląd energetyczny
Proces identyfikacji i oceny wykorzystania energii powinien doprowadzić organizację do zdefiniowania obszarów
znaczącego wykorzystania energii i zidentyfikowania możliwości poprawy wyniku energetycznego.
Przykładami personelu pracującego w imieniu organizacji mogą być dostawcy, pracownicy zatrudnieni na pół
etatu oraz pracownicy tymczasowi.
Potencjalne źródła energii mogą obejmować źródła konwencjonalne, które wcześniej nie były wykorzystywane
przez organizacje. Alternatywne źródła energii mogą z kolei obejmować paliwa kopalne i niekopalne.
Aktualizacja przeglądu energetycznego oznacza aktualizację informacji związanych z analizą, określeniem

znaczenia i możliwości doskonalenia wyniku energetycznego.
Audit energetyczny lub ocena składa się ze szczegółowego przeglądu wyniku energetycznego organizacji,
procesu lub obydwu. Zazwyczaj jest on oparty na odpowiednim mierzeniu i obserwacji obecnego wyniku
energetycznego. Elementy wyjściowe auditu zawierają informacje na temat obecnego zużycia i wyniku, mogą
również zawierać rekomendacje dotyczące doskonalenia wyniku energetycznego. Audity energetyczne są
planowane i prowadzone jako część procesu identyfikacji i ustalania priorytetów w ramach możliwości poprawy
wyniku energetycznego.
A.4.4 Energia bazowa
Dane z odpowiedniego okresu świadczą o tym, że w organizacji bierze się pod uwagę wymagania regulacyjne
lub zmienne, które mają wpływ na wykorzystanie i zużycie energii. Zmienne mogą obejmować pogodę, pory
roku, cykle działań biznesowych i inne warunki.
Wymagania dotyczące zapisów związanych z energią bazową zdefiniowano w celu określenia okresu ich
przechowywania. Utrzymywanie zapisów związanych z korektą energii bazowej jest również wymaganiem
określonym w niniejszej Normie Międzynarodowej.
A.4.5 Wskaźniki wyniku energetycznego
WWE mogą stanowić prosty parametr, prostą proporcję lub złożony model. Przykładami wskaźników mogą być:
zużycie energii w czasie, zużycie energii na jednostkę produkcji, modele z wieloma zmiennymi. Organizacja
może wybrać WWE, które określają wynik energetyczny jej działań oraz może stosownie zaktualizować WWE,
gdy działania biznesowe lub baza mająca wpływ na WWE ulegają zmianie.
A.4.6 Cele energetyczne, zadania energetyczne i plany działań w zakresie zarządzania energią
Jako uzupełnienie planów działania skoncentrowanych na osiąganiu określonej poprawy wyniku energetycznego,
organizacja może dysponować planami działań skupionymi wokół osiągania poprawy zarządzania energią lub
procesów SZE. Plany działania tego typu udoskonaleń mogą również zawierać informacje o tym, jak organizacja
będzie weryfikować efekty danego planu działania. Na przykład, organizacja może mieć plan działania mający
na celu zwiększenie świadomości zarządzania energią wśród pracowników i dostawców. Zakres, w jakim plan
działania wpływa na wzrost świadomości i inne efekty, należy zweryfikować z zastosowaniem metody określonej
przez organizację i udokumentowanej w planie działania.
A.5 Wdrażanie i funkcjonowanie
Dodatkowe wyjaśnienia nie są wymagane.
21
EN ISO 50001:2011
A.5.2 Kompetencje, szkolenia i świadomość
Organizacja określa wymagania związane z kompetencjami, szkoleniami i świadomością oparte na jej potrzebach
organizacyjnych. Kompetencje oparte są na odpowiednim zestawieniu wykształcenia, szkoleń, umiejętności
i doświadczenia.
A.5.3 Komunikacja
A.5.4 Dokumentacja
Jedyne procedury, które należy udokumentować to te, które określone jako procedury udokumentowane.
Organizacja może stworzyć dowolne dokumenty, które uzna za konieczne do skutecznego zaprezentowania
wyniku energetycznego oraz wsparcia SZE.
A.5.5 Sterowanie operacyjne
Zaleca się, by organizacja oceniła działania związane ze zidentyfikowanym znaczącym wykorzystaniem energii
oraz zapewniła, że działania te są prowadzone w sposób, który ma na celu kontrolę i ograniczenie ich nega-
tywnych wpływów oraz spełnienie wymagań polityki energetycznej i zrealizowanie celów i zadań. Zaleca się,
aby proces ten zawierał wszystkie elementy operacyjne, w tym czynności związane z utrzymaniem.
A.5.6 Projektowanie
A.5.7 Zakupy usług energetycznych, produktów, wyposażenia i energii
Zakupy stanowią możliwość poprawy wyniku energetycznego poprzez wykorzystanie bardziej efektywnych
energetycznie produktów i usług. Jest to również możliwość współpracy i wywierania wpływu na łańcuch do-
stawców i jego zachowanie energetyczne.
Zastosowanie specyfikacji dotyczącej zakupu energii może różnić się w zależności od rynku.
Elementy specyfikacji nabywania energii mogą uwzględniać jakość energii, dostępność, strukturę kosztów,
oddziaływanie środowiskowe i źródła odnawialne.
Organizacja może odpowiednio wykorzystać specyfikacje zaproponowane przez dostawcę energii.
A.6 Sprawdzanie
A.6.1 Monitorowanie, mierzenie i analiza
A.6.2 Ocena zgodności z wymaganiami prawnymi i innymi wymaganiami
22
EN ISO 50001:2011
A.6.3 Audit wewnętrzny SZE
Audity wewnętrzne systemu zarządzania energią mogą być przeprowadzane przez personel organizacji lub
przez osoby z zewnątrz, wybrane przez organizacje, pracujące w jej imieniu. W obydwu przypadkach osoby
prowadzące audit powinny być kompetentne, bezstronne i obiektywne. W mniejszych organizacjach, nieza-
leżność auditora może potwierdzać fakt, że auditor nie jest na co dzień odpowiedzialny za czynności, które są
auditowane.
Jeśli organizacja życzy sobie, aby audity systemu zarządzania energią były połączone z innymi auditami we-
wnętrznymi, ich cel i zakres należy jasno zdefiniować.
Audit energetyczny lub ocena nie są jednoznaczne z auditem wewnętrznym SZE lub auditem wewnętrznym
wyniku energetycznego SZE (patrz A.4.3).
A.6.4 Niezgodności, korekta, działania korygujące i zapobiegawcze
A.6.5 Nadzór nad zapisami
A.7 Przegląd zarządzania
Zaleca się, aby przegląd zarządzania uwzględniał zakres systemu zarządzania energią, jednak nie wszystkie
elementy systemu zarządzania energią powinny podlegać przeglądowi jednocześnie i proces przeglądu może
mieć miejsce przez określony czas.
A.7.2 Elementy wejściowe do przeglądu zarządzania
A.7.3 Elementy wyjściowe z przeglądu zarządzania
23
EN ISO 50001:2011
Załącznik B
(informacyjny)
Powiązanie ISO 50001:2011 z ISO 9001:2008, ISO 14001:2004 i ISO 22000:2005
ISO 50001:2011 ISO 9001:2008 ISO 14001:2004 ISO 22000:2005
Rozdział Kryteria Rozdział Kryteria Rozdział Kryteria Rozdział Kryteria
– Przedmowa – Przedmowa – Przedmowa – Przedmowa
– Wprowadzenie – Wprowadzenie – Wprowadzenie – Wprowadzenie
1 Zakres normy 1 Zakres normy 1 Zakres normy 1 Zakres normy
2 Powołania 2 Powołania 2 Powołania 2 Powołania

normatywne normatywne normatywne normatywne
3 Terminy i definicje 3 Terminy i definicje 3 Terminy i definicje 3 Terminy i definicje
4 Wymagania system 4 System 4 Wymagania 4 System

zarządzania zarządzania dotyczące systemu zarządzania
energią jakością zarządzania bezpieczeństwem
środowiskowego żywności
4.1 Wymagania ogólne 4.1 Wymagania ogólne 4.1 Wymagania ogólne 4.1 Wymagania ogólne
4.2 Odpowiedzialność 5 Odpowiedzialność – – 5 Odpowiedzialność

kierownictwa kierownictwa kierownictwa
4.2.1 Najwyższe 5.1 Zaangażowanie 4.4.1 Zasoby, role, 5.1 Zaangażowanie

kierownictwo kierownictwa odpowiedzialność kierownictwa
i uprawnienia
4.2.2 Przedstawiciel 5.5.1 Odpowiedzialność 4.4.1 Zasoby, role, 5.4 Odpowiedzialność

kierownictwa i uprawnienia odpowiedzialność i uprawnienia
5.5.2 Przedstawiciel i uprawnienia 5.5 Przewodniczący
kierownictwa zespołu
bezpieczeństwa
żywności
4.3 Polityka 5.3 Polityka jakości 4.2 Polityka 5.2 Polityka

energetyczna środowiskowa bezpieczeństwa
żywności
4.4 Planowanie 5.4 Planowanie 4.3 Planowanie 5.3 Planowanie

energetyczne systemu
zarządzania
bezpieczeństwem
żywności
7 Planowanie
i realizacja
bezpiecznych
wyrobów
4.4.1 Postanowienia 5.4.1 Cele dotyczące 4.3 Planowanie 5.3 Planowanie system
ogólne jakości zarządzania
7.2.1 Określenie bezpieczeństwem
wymagań żywności
dotyczących 7.1 Postanowienia
produktu ogólne
4.4.2 Wymagania prawne 7.2.1 Określenie 4.3.2 Wymagania 7.2.2 (brak tytułu)
i inne wymagania wymagań prawne i inne 7.3.3 Właściwości
dotyczących wyrobu
wyrobu
7.3.2 Dane wejściowe
do projektowania
i rozwoju
24
EN ISO 50001:2011
ISO 50001:2011 ISO 9001:2008 ISO 14001:2004 ISO 22000:2005
4.4.3 Przegląd 5.4.1 Cele dotyczące 4.3.1 Aspekty 7 Planowanie

energetyczny jakości środowiskowe i realizacja
7.2.1 Określenie bezpiecznych
wymagań wyrobów
dotyczących
wyrobu
4.4.4 Energia bazowa – – – – 7.4 Analiza zagrożeń
4.4.5 Wskaźniki wyniku – – – – 7.4.2 Identyfikacja

energetycznego zagrożeń
i określenie
akceptowalnych
poziomów
4.4.6 Cele energetyczne, 5.4.1 Cele dotyczące 4.3.3 Cele, zadania 7.2 Programy wstępne
zadania jakości i program(y)
energetyczne 7.1 Planowanie
i plany działań realizacji wyrobu
w zakresie
zarządzania
energią
4.5 Wdrażenie 7 Realizacja wyrobu 4.4 Wdrażenie 7 Planowanie

i funkcjonowanie i funkcjonowanie i realizacja
bezpiecznych
wyrobów
4.5.1 Postanowienia 7.5.1 Nadzór produkcji 4.4.6 Sterowanie 7.2.2 (brak tytułu)
ogólne i dostarczania operacyjne
usług
4.5.2 Kompetencje, 6.2.2 Kompetencje, 4.4.2 Kompetencje, 6.2.2 Kompetencje,

szkolenia szkolenie szkolenie świadomość
i świadomość i świadomość i świadomość i szkolenie
4.5.3 Komunikacja 5.5.3 Komunikacja 4.4.3 Komunikacja 5.6.2 Komunikacja

wewnętrzna wewnętrzna
4.5.4 Dokumentacja 4.2 Wymagania – – 4.2 Wymagania

dotyczące dotyczące
dokumentacji dokumentacji
4.5.4.1 Wymagania 4.2.1 Postanowienia 4.4.4 Dokumentacja 4.2.1 Postanowienia

dotyczące ogólne ogólne
dokumentacji
4.5.4.2 Nadzór nad 4.2.3 Nadzór nad 4.4.5 Nadzór nad 4.2.2 Nadzór nad
dokumentami dokumentami dokumentami dokumentami
4.5.5 Sterowanie 7.5.1 Nadzorowanie 4.4.6 Sterowanie 7.6.1 Plan HACCP

operacyjne produkcji operacyjne
i dostarczania
usług
4.5.6 Projektowanie 7.3 Projektowanie – – 7.3 Etapy wstępne,

i rozwój umożliwiające
analizę zagrożeń
4.5.7 Zakupy usług 7.4 Zakupy – – – –

energetycznych,
produktów,
wyposażenia
i energii
25
EN ISO 50001:2011
ISO 50001:2011 ISO 9001:2008 ISO 14001:2004 ISO 22000:2005
4.6 Sprawdzanie 8 Pomiary, analiza 4.5 Sprawdzanie 8 Walidacja,

i doskonalenie weryfikacja
i doskonalenie
system zarządzania
bezpieczeństwem
żywności
4.6.1 Monitorowanie, 8.2.3 Monitorowanie 4.5.1 Monitorowanie 7.6.4 System

mierzenie i analiza i pomiary procesów i pomiary monitorowania
8.2.4 Monitorowanie krytycznych
i pomiary wyrobu punktów kontroli
8.4 Analiza danych
4.6.2 Ocena zgodności 7.3.4 Przegląd 4.5.2 Ocena zgodności – –

z wymaganiami projektowania
prawnymi i innymi i rozwoju
wymaganiami
4.6.3 Audit wewnętrzny 8.2.2 Audit wewnętrzny 4.5.5 Audit wewnętrzny 8.4.1 Audit wewnętrzny
SZE
4.6.4 Niezgodności, 8.3 Nadzór nad 4.5.3 Niezgodność, 7.10 Nadzór nad
korekta, działania wyrobem działania korygujące niezgodnością
korygujące niezgodnym i zapobiegawcze
i działania 8.5.2 Działania
zapobiegawcze korygujące
8.5.3 Działania
zapobiegawcze
4.6.5 Nadzór nad 4.2.4 Nadzór nad 4.5.4 Nadzór nad 4.2.3 Nadzór nad
zapisami zapisami zapisami zapisami
4.7 Przegląd 5.6 Przegląd 4.6 Przegląd 5.8 Przegląd

zarządzania zarządzania zarządzania zarządzania
4.7.1 Postanowienia 5.6.1 Postanowienia 4.6 Przegląd 5.8.1 Postanowienia

ogólne ogólne zarządzania ogólne
4.7.2 Elementy 5.6.2 Dane wejściowe 4.6 Przegląd 5.8.2 Dane wejściowe
wejściowe do przeglądu zarządzania do przeglądu
do przeglądu
zarządzania
4.7.3 Elementy 5.6.3 Dane wyjściowe 4.6 Przegląd 5.8.3 Dane wyjściowe
wyjściowe z przeglądu zarządzania z przeglądu
z przeglądu
zarządzania
26
EN ISO 50001:2011
Bibliografia
[1] ISO 9000:2005, Quality management systems – Fundamentals and vocabulary
[2] ISO 9001:2008, Quality management systems – Requirements
[3] ISO 14001:2004, Environmental management systems – Requirements with guidance for use
[4] ISO 22000:2005, Food safety management systems – Requirements for any organization in the food
chain.
27
ISBN 978-83-266-9835-4
Polski Komitet Normalizacyjny

ul. Świętokrzyska 14, 00-050 Warszawa
http://www.pkn.pl

Pn-En Iso 50001 - 2012

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pn-En Iso 50001 - 2012

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PKN - Licencja dla: Homag Machinery Sroda Sp.z o.o.

Data nagrania: 2016-03-09

Systemy zarządzania energią

Norma Europejska EN ISO 50001:2011 ma status Polskiej Normy

© Copyright by PKN, Warszawa 2012 nr ref. PN-EN ISO 50001:2012

2 PN-EN ISO 50001:2012

W zakresie tekstu Normy Europejskiej wprowadzono odsyłacz krajowy oznaczony N1).

Niniejsza norma zastępuje PN-EN ISO 50001:2011.

NORMA EUROPEJSKA EN ISO 50001

ICS 27.010 Zastępuje EN 16001:2009

Systemy zarządzania energią – Wymagania i zalecenia użytkowania (ISO 50001:2011)

Energy management systems – Systèmes de management Energiemanagement systeme –

Niniejsza Norma Europejska została przyjęta przez CEN 25 października 2011 r.

Zgodnie z Przepisami wewnętrznymi CEN/CENELEC członkowie CEN i CENELEC są zobowiązani do nadania

Centrum Zarządzania CEN: Centrum Zarządzania CENELEC:

4 Wymagania systemu zarządzania energią....................................................................................... 10

Załącznik A (informacyjny) Wytyczne stosowania niniejszej Normy Międzynarodowej........................... 18

Załącznik B (informacyjny) Powiązanie ISO 50001:2011 z ISO 9001:2008, ISO 14001:2004

Niniejszy dokument zastępuje EN 16001:2009.

Zgodnie z Przepisami wewnętrznymi CEN/CENELEC do wprowadzenia niniejszej Normy Europejskiej są zo-

Rysunek 1 – Model systemu zarządzania energią przyjęty w niniejszej Normie Międzynarodowej

Światowe zastosowanie niniejszej Normy Międzynarodowej przyczynia się do skuteczniejszego wykorzysta-

Systemy zarządzania energią – Wymagania i zalecenia użytkowania

Niniejsza Norma Międzynarodowa ma zastosowanie do wszystkich zmiennych wpływających na wynik energe-

UWAGA 3 Przyjęto z ISO 9000:2005, definicja 3.6.6.

[ISO 9000:2005, definicja 3.6.2]

UWAGA 3 Przyjęto z ISO 9000:2005, definicja 3.6.4.

UWAGA 3 Przyjęto z ISO 9000:2005, definicja 3.4.5.

UWAGA 2 Przyjęto z ISO 9000:2005, definicja 3.7.6.

UWAGA 2 Przyjęto z ISO 9000:2005, definicja 3.2.7.

4 Wymagania systemu zarządzania energią

4.1 Wymagania ogólne

b) zdefiniować i udokumentować zakres oraz granice swojego SZE;

4.2 Odpowiedzialność kierownictwa

4.2.1 Najwyższe kierownictwo

a) zdefiniowanie, ustanowienie, wdrożenie i utrzymanie polityki energetycznej;

b) wyznaczenie przedstawiciela kierownictwa i zatwierdzenie utworzenia zespołu ds. zarządzania energią;

c) dostarczenie zasobów potrzebnych do ustanowienia, wdrożenia, utrzymania i doskonalenia SZE oraz

d) zidentyfikowanie zakresu i granic, które ma obejmować SZE;

e) komunikowanie znaczenia zarządzania energią w organizacji;

f) upewnianie się, że cele energetyczne i zadania zostały ustalone;

g) upewnianie się, że WWE są odpowiednie dla organizacji;

h) rozpatrzenie wyniku energetycznego w planowaniu długoterminowym;

i) zapewnienie, że wyniki są mierzone i raportowane w określonych odstępach czasu;

j) prowadzenie przeglądów zarządzania.

4.2.2 Przedstawiciel kierownictwa

Najwyższe kierownictwo powinno wyznaczyć przedstawiciela(-i), legitymującego(-ych) się odpowiednimi umie-

b) zidentyfikowania osoby(osób) zatwierdzonej(-ych) przed kierownictwo odpowiedniego szczebla, która

c) zdawania najwyższemu kierownictwu raportów na temat wyniku energetycznego;

d) zdawania najwyższemu kierownictwu raportów na temat skuteczności SZE;

e) zapewnienia, że planowanie czynności związane z zarządzaniem energią zostało przygotowane w celu

f) zdefiniowania i komunikowania odpowiedzialności i uprawnień w celu zapewnienia skutecznego zarządzania

h) promowania świadomości polityki energetycznej i celów na wszystkich szczeblach organizacji.

4.3 Polityka energetyczna

b) zawiera zobowiązanie do ciągłego doskonalenia wyniku energetycznego;

d) zawiera zobowiązanie do zapewnienia zgodności z obowiązującymi wymaganiami prawnymi i innymi wyma-

e) zawiera podstawy dotyczące określania i przeglądania celów i zadań energetycznych;

g) jest udokumentowana i znana na wszystkich szczeblach organizacji;

h) jest regularnie poddawana przeglądom i aktualizowana w miarę potrzeb.

4.4 Planowanie energetyczne

4.4.1 Postanowienia ogólne

Organizacja powinna przeprowadzić i udokumentować proces planowania energetycznego. Planowanie ener-