Một số biện pháp chống vi phạm thuế VAT tại Việt nma

Gian lËn thuÕ GTGT trong çc doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay
Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa
Môc lôc
Tr
ang
Lêi më ®Çu:.............................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
................................................................................................................................
Ch¬ng I. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT trong kinh doanh.......................
I. Vai trß cña thuÕ GTGT trong ho¹t ®éng cña çc doanh nghiÖp th¬ng m¹i..
II. Néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT...................................................................
III. §¸nh gi¸ chung vÒ thuÕ GTGT...................................................................
Ch¬ng II. Thùc tr¹ng gian lËn thuÕ GTGT ë ViÖt Nam......................................
I. Kh¸i qu¸t viÖc x©y dùng vµ triÓn khai luËt thuÕ GTGT ë níc ta..................
II. VÊn ®Ò gian lËn thuÕ GTGT trong çc doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta
trong thêi gian qua......................................................................................................
III. Nguyªn nh©n cña gian lËn thuÕ GTGT.......................................................
Ch¬ng III. Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT ë níc ta.....................
I. Quan ®iÓm vµ môc tiªu chèng gian lËn thuÕ GTGT ë níc ta.......................
II. Mét sè biÖn ph¸p..........................................................................................
III. Mét sè kiÕn nghÞ.........................................................................................
KÕt luËn:.................................................................................................................
Tµi liÖu tham kh¶o:................................................................................................
Lª Hång H¹nh - Th¬ng m¹i 43A - §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n 1
Lêi më ®Çu
§èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo th× thuÕ còng ®ãng mét vai trß hÕt søc
quan träng vµ chiÕm phÇn lín trong tæng thu ng©n s¸ch Nhµ níc. ViÖc thùc thi
mét sè chÝnh s¸ch thuÕ cã hiÖu qu¶ sÏ ®¶m b¶o æn ®Þnh cho nguån thu nµy vµ tõ
®ã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®Êt níc. ë ViÖt
Nam theo thèng kª cña Tæng côc thuÕ th× 92% ng©n s¸ch Nhµ níc lµ thu tõ thuÕ
nªn cÇn ph¶i cã ph¬ng ph¸p tÝnh hîp lý nh»m ®¶m b¶o sù c«ng b»ng cho çc ®èi t-
îng nép thuÕ kÕt hîp víi viÖc h¹ch to¸n thuÕ t¹i çc doanh nghiÖp ph¶i theo ®óng
chÕ ®é kÕ to¸n, tµi chÝnh vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Thùc tr¹ng t×nh h×nh thùc hiÖn LuËt thuÕ GTGT ë níc ta sau h¬n 4 n¨m ¸p
dông cho thÊy çc vô gian lËn trong thuÕ GTGT ngµy cµng nhiÒu, çc h×nh thøc
ngµy cµng tinh vi h¬n cho thÊy vÊn ®Ò gian lËn thuÕ GTGT ®· trë nªn v« cïng
nguy hiÓm vµ ®¸ng b¸o ®éng cho toµn x· héi. ChØ riªng trong hoµn thuÕ th× n¨m
1999 ph¸t hiÖn 3 vô gian lËn thuÕ GTGT, n¨m 2000 ph¸t hiÖn 17 vô, n¨m 2001
ph¸t hiÖn 64 vô vµ tõ ®Çu n¨m 2002 ®Õn kho¶ng th¸ng 6 n¨m 2002 ®· ph¸t hiÖn 63
vô, n©ng tæng sè tiÒn hoµn thuÕ GTGT bÞ chiÕm ®o¹t lªn 500 tû ®ång tõ n¨m 1999
çc vô vÒ mua b¸n ho¸ ®¬n hay lµm sai lÖch gi¸ trªn ho¸ ®¬n kh«ng hÒ cã xu híng
gi¶m sót. T×nh tr¹ng nµy lµm ®au ®Çu çc nhµ qu¶n lý nãi riªng vµ x· héi nãi
chung, cã nh÷ng kÎ ®· lîi dông nh÷ng kÏ hë trong luËt vµ trong qu¶n lý cña nhµ n-
íc ta ®Ó bßn rót tiÒn tõ ng©n s¸ch nhµ níc vµ ®ót tói ç nh©n m×nh.
N¶y sinh tõ çc vÊn ®Ò ®· ®îc nªu ë trªn th× sù cÇn thiÕt trong viÖc nghiªn
cøu çc mÆt tr¸i cña thuÕ GTGT vµ ®a ra çc biÖn ph¸p ®Ó gi¶m tèi ®a nh÷ng vÊn
®Ò ®ã lµ hÕt søc cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu ®ã em ®· m¹nh d¹n tham gia
nghiªn cøu ®Ò tµi “Gian lËn thuÕ GTGT trong çc doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë ViÖt
Nam hiÖn nay vµ biÖn ph¸p phßng ngõa”.
Cô thÓ bµi viÕt gåm nh÷ng néi dung chñ yÕu sau:
Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT trong kinh doanh
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng gian lËn thuÕ GTGT ë ViÖt Nam
Ch¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT ë ViÖt Nam
Ch¬ng I
Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT trong kinh doanh
I. Vai trß cña thuÕ GTGT trong ho¹t ®éng cña çc doanh nghiÖp
th¬ng m¹i
1. Doanh nghiÖp th¬ng m¹i vµ nghÜa vô thuÕ GTGT

Th¬ng m¹i lµ qu¸ tr×nh mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô trªn thÞ trêng, lµ lÜnh vùc
ph©n phèi vµ lu th«ng hµng ho¸. NÕu ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ (kinh doanh
hµng hãa) vît ra khái biªn giíi quèc gia th× ngêi ta gäi nã lµ ngo¹i th¬ng (kinh
doanh quèc tÕ). Theo luËt th¬ng m¹i th× çc hµnh vi th¬ng m¹i bao gåm: Mua b¸n
hµng ho¸, ®¹i diÖn cho th¬ng nh©n, m«i giíi th¬ng m¹i, uû th¸c mua b¸n hµng
ho¸, ®¹i lý mua b¸n hµng ho¸, gia c«ng th¬ng m¹i, ®Êu gi¸ hµng ho¸, ®Êu thÇu
hµng ho¸ dÞch vô giao nhËn hµng ho¸, dÞch vô gi¸m ®Þnh hµng ho¸, khuyÕn m¹i,
qu¶ng ço th¬ng m¹i, trng bµy giíi thiÖu hµng ho¸ vµ héi trî triÓn l·m th¬ng m¹i.
Doanh nghiÖp th¬ng m¹i: lµ çc tæ chøc kinh tÕ ®îc h×nh thµnh hîp ph¸p
ho¹t ®éng trong lÜnh vùc lu th«ng, bu«n b¸n hµng ho¸.
§èi víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i nãi riªng vµ çc doanh nghiÖp s¶n xuÊt
kinh doanh nãi chung khi ®¨ng ký thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng ®Òu ph¶i chÞu
nghÜa vô thuÕ GTGT ®èi víi Nhµ níc.
Sù kiÖn ph¸p lý lµm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT lµ sù ra ®êi, thay ®æi
hoÆc chÊm døt cña chñ thÓ kinh doanh. Thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô nµy ®îc x¸c
®Þnh kÓ tõ ngµy ®èi tîng nép thuÕ ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh.
ViÖc ®¨ng ký thuÕ ph¶i tu©n theo nh÷ng quy tr×nh thñ tôc nhÊt ®Þnh gäi lµ quy
tr×nh ®¨ng ký thuÕ.KÕt qu¶ cña ®¨ng ký thuÕ la mçi ®èi tîng nép thuÕ ®îc cÊp mét
m· sè thuÕ. KÓ tõ ngµy ®îc cÊp m· sè thuÕ, c¶ ®èi tîng nép thuÕ vµ c¬ quan thuÕ
®Òu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm sö dông m· sè thuÕ. §èi tîng nép thuÕ ph¶i sö dông m·
sè thuÕ ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ vµ çc nghÜa vô kh¸c cã liªn quan ®Õn thuÕ v×
vËy ph¶i ghi m· sè thuÕ trªn mäi giÊy tê giao dÞch, hîp ®ång, ho¸ ®¬n…., chøng
tõ mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô, sæ s¸ch kÕ to¸n, tê khai thuÕ, chøng tõ nép thuÕ.
Nép thuÕ GTGT lµ viÖc ngêi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô chuyÓn sè thuÕ ®·
thu hé nhµ níc do ngêi tiªu dïng tr¶ th«ng qua c¬ chÕ gi¸ khi mua hµng ho¸, dÞch
vô thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT vµo kho b¹c nhµ níc. §©y lµ nghÜa vô c¬ b¶n cña
®èi tîng nép thuÕ.
Víi c¬ chÕ tù ®¨ng ký, tù kª khai, tù tÝnh vµ nép thuÕ th× viÖc quyÕt to¸n
thuÕ hµng n¨m cña c¬ së kinh doanh víi c¬ quan thuÕ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. NghÜa
vô quyÕt to¸n thuÕ ph¶i ®îc quy ®Þnh mét çch chÆt chÏ nh»m x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ,
chÝnh x¸c sè thuÕ mµ c¬ së kinh doanh thu hé nhµ níc ®Ó chuyÓn vµo ng©n s¸ch
nhµ níc mét çch kÞp thêi nh»m tr¸nh hiÖn tîng chiÕm gi÷ sè thuÕ GTGT thu hé
nhµ níc ®Ó phôc vô lîi Ých riªng cu¶ m×nh.
2.Vai trß cña thuÕ GTGT ®èi víi çc DNTM.

Qua nh÷ng n¨m triÓn khai vµ thùc hiÖn LuËt thuÕ GTGT ®· ®em l¹i mét sè
thµnh tùu ®¸ng kÓ. Cô thÓ gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, më réng lu th«ng
hµng ho¸ vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. ThuÕ GTGT gãp phÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu
vµ b¶o hé s¶n xuÊt trong níc, s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu kinh tÕ. Theo qui ®Þnh cña LuËt
thuÕ GTGT hµng ho¸ xuÊt khÈu ®îc hëng thuÕ suÊt 0% tøc lµ ®îc hoµn toµn bé sè
thuÕ GTGT ®· nép ë ®Çu vµo, viÖc hoµn thuÕ GTGT ®Çu vµo thùc chÊt lµ nhµ níc
trî gi¸ cho hµng xuÊt khÈu nªn ®· gióp doanh nghiÖp tËp trung ®îc nguån hµng ®Ó
xuÊt khÈu vµ cã ®iÒu kiÖn c¹nh tranh víi hµng ho¸ trªn thÞ trêng quèc tÕ. Trong
n¨m 1999 sè tiÒn ®îc hoµn t¨ng vèn cho çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu kho¶ng
2.700 tû ®ång; n¨m 2000 lµ 5.000 tû ®ång. V× vËy, trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng xuÊt
khÈu bÞ h¹n chÕ, gi¸ xuÊt khÈu gi¶m nhng tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña níc ta vÉn
t¨ng so víi n¨m 1998 lµ 23.18%; n¨m 2000 t¨ng 21.3%. Ngoµi viÖc ®îc hoµn thuÕ
GTGT, çc dù ¸n ®Çu t cã gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu ®¹t trªn 30% tæng gi¸ trÞ
hµng ho¸ cßn ®îc u ®·i hëng thuÕ suÊt thuÕ TNDN 25%; nÕu cã gi¸ trÞ hµng ho¸
xuÊt khÈu trªn 50% tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu ®îc miÔn thuÕ thu nhËp bæ
sung ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ vèn cho çc doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
LuËt thuÕ GTGT khuyÕn khÝch viÖc s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ xuÊt khÈu
thay v× luËt thuÕ cò khuyÕn khÝch s¶n xuÊt hµng thay thÕ hµng nhËp khÈu, ®Æc biÖt
luËt thuÕ GTGT ®· khuyÕn khÝch s¶n xuÊt, kinh doanh nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt
Nam cã thÕ m¹nh: n«ng s¶n, l©m s¶n, h¶i s¶n, thñ c«ng mü nghÖ.
§Æc biÖt luËt thuÕ GTGT gãp phÇn ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp
t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ quan Nhµ níc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng kinh doanh cña
çc doanh nghiÖp, t¨ng cêng c«ng t¸c h¹ch to¸n, kÕ to¸n vµ thóc ®Èy viÖc mua b¸n
ho¸ ®¬n GTGT ë çc doanh nghiÖp. Do yªu cÇu cña viÖc kª khai thuÕ GTGT, khÊu
trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo, tÝnh ®óng thu nhËp cña doanh nghiÖp nªn nh÷ng ngêi lµm
c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh ®· b¾t ®Çu tró träng ®Õn c«ng t¸c më sæ kÕ to¸n, ghi
chÐp, qu¶n lý vµ sö dông ho¸ ®¬n chøng tõ. Th«ng qua viÖc chÊp hµnh c«ng t¸c kÕ
to¸n, ho¸ ®¬n chøng tõ cña çc doanh nghiÖp, qua viÖc kª khai thuÕ, hoµn thuÕ,
quyÕt to¸n thuÕ ®· gióp c¬ quan chøc n¨ng vµ c¬ quan thuÕ tõng bíc n¾m ®îc t×nh
h×nh kinh doanh cña çc doanh nghiÖp.
II. Néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT
§Ó gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt, më réng lu th«ng hµng ho¸, dÞch vô khuyÕn
khÝch ph¸t triÓn nÒn KTQD, ®éng viªn 1 phÇn thu nhËp cña ngêi tiªu dïng vµo
ng©n s¸ch Nhµ níc. C¨n cø vµo HiÕn ph¸p níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt
Nam, luËt nµy quy ®Þnh thuÕ GTGT
Néi dung vÒ thuÕ GTGT bao gåm:
1. §èi tîng nép thuÕ vµ chÞu thuÕ GTGT.

§iÒu 1. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ thuÕ tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸,
dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, lu th«ng ®Õn tiªu dïng.
§iÒu 2. §èi tîng chÞu thuÕ
Hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam
lµ ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, trõ çc ®èi tîng quy ®Þnh t¹i §iÒu 4 cña luËt
nµy.
§iÒu 3. §èi tîng nép thuÕ
Tæ chøc, ç nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ (gäi
chung lµ c¬ së kinh doanh) vµ tæ chøc, ç nh©n kh¸c nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu
thuÕ (gäi chung lµ ngêi nhËp khÈu) lµ ®èi tîng nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.
§iÒu 4. §èi tîng kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng
Hµng ho¸, dÞch vô díi ®©y kh«ng thuéc diÖ chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng:
S¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n cha chÕ biÕn thµnh çc s¶n
phÈm kh¸c hoÆc chØ qua s¬ chÕ th«ng thêng cña çc tæ chøc, ç nh©n tù s¶n xuÊt
vµ b¸n ra.
S¶n phÈm muèi
Hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt kh«ng ph¶i nép thuÕ gi¸
trÞ gia t¨ng ë kh©u ®· chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt.
ThiÕt bÞ, m¸y mãc, ph¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng thuéc lo¹i trong níc cha s¶n
xuÊt ®îc mµ c¬ së cã dù ¸n ®Çu t nhËp khÈu ®Ó lµm tµi s¶n cè ®Þnh theo dù ¸n ®ã.
ChuyÓn quyÒn sö dông ®Êt thuéc diÖn chÞu thuÕ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt.
Nhµ ë thuéc së h÷u Nhµ níc do Nhµ níc b¸n cho ngêi ®ang thuª.
DÞch vô tÝn dông, quü ®Çu t
B¶o hiÓm nh©n thä, b¶o hiÓm häc sinh, b¶o hiÓm vËt nu«i, c©y trång vµ çc lo¹i
b¶o hiÓm kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh.
DÞch vô y tÕ.
Ho¹t ®éng v¨n ho¸, triÓn l·m vµ thÓ dôc thÓ thao kh«ng nh»m môc ®Ých kinh
doanh, biÓu diÔn nghÖ thuËt, s¶n xuÊt phim, ph¸t hµnh vµ chiÕu phim nhùa, phim
video tµi liÖu.
D¹y häc, d¹y nghÒ
Ph¸t sãng truyÒn thanh, truyÒn h×nh theo ch¬ng tr×nh b»ng nguån vèn ng©n s¸ch
Nhµ níc
In, xuÊt b¶n vµ ph¸t hµnh b¸o, t¹p chÝ, b¶n tinh chuyªn ngµnh, s¸ch chÝnh trÞ, s¸ch
gi¸o khoa, gi¸o tr×nh, s¸ch v¨n b¶n ph¸p luËt, s¸ch in b»ng tiÕng d©n téc thiÓu sè,
tranh ¶nh, ¸p phÝch tuyªn truyÒn cæ ®éng, in tiÒn.
DÞch vô phôc vô c«ng céng vÒ vÖ sinh, tho¸t níc ®êng phè vµ khu d©n c, duy tr× v-
ên thó, vên hoa, c«ng viªn, c©y xanh ®êng phè, chiÕu s¸ng c«ng céng, phôc vô
tang lÔ v…v…
§iÒu 5. NghÜa vô vµ tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT
1. C¬ së kinh doanh vµ ngêi nhËp khÈu cã nghÜa vô nép thuÕ ®Çy ®ñ, ®óng h¹n
theo quy ®Þnh cña luËt nµy.
2. C¬ quan thuÕ trong ph¹m vi nhiÖm vô quyÒn h¹n cña m×nh cã tr¸ch nhiÖm thùc
hiÖn ®óng çc quy ®Þnh cña luËt nµy.
3. C¬ quan nhµ níc, tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ – x· héi, tæ chøc x· héi,
tæ chøc x· héi – nghÒ nghiÖp, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n trong ph¹m vi chøc n¨ng,
nhiÖm vô quyÒn h¹n cña m×nh gi¸m s¸t, phèi hîp víi c¬ quan thuÕ trong viÖc thi
hµnh luËt thuÕ GTGT.
4. C«ng d©n ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm gióp c¬ quan thuÕ, çn bé thuÕ trong viÖc
thi hµnh luËt nµy.
2. C¬ së tÝnh thuÕ GTGT
Gåm gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt thuÕ GTGT
VÒ gi¸ tÝnh thuÕ GTGT, vÒ lý thuyÕt cã hai çch x¸c ®Þnh:
Gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ ®· bao gåm thuÕ GTGT, cã nghÜa lµ thuÕ ®îc tÝnh trªn
gi¸ b¸n ®· bao gåm thuÕ.
Gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ cha bao gåm thuÕ GTGT. Çch tÝnh nµy lµm cho bªn
mua vµ bªn b¸n thÊy râ rµng h¬n lµ gi¸ cha cã thuÕ vµ thuÕ GTGT
§iÒu 7. Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT
Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT ®îc quy ®Þnh nh sau:
1. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô lµ gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT.
2. §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu lµ gi¸ t¹i cöa khÈu céng víi thuÕ nhËp khÈu.
3. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi, sö dông néi bé, biÕu tÆng lµ gi¸ tÝnh
thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t¬ng ®¬ng t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh
çc ho¹t ®éng nµy.
4. §èi víi ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n lµ sè tiÒn thuª thu tõng kú.
5. §èi víi hµng ho¸ b¸n theo ph¬ng thøc tr¶ gãp lµ gi¸ b¸n cña hµng hãa tÝnh theo
gi¸ b¸n tr¶ 1 lÇn kh«ng tÝnh theo sè tiÒn tr¶ tõng kú.
6. §èi víi gia c«ng hµng ho¸ lµ gi¸ gia c«ng.
7. §èi víi hµng ho¸, dÞch vô kh¸c lµ gi¸ do chÝnh phñ quy ®Þnh
VÒ thuÕ suÊt lµ ®¹i lîng x¸c ®Þnh møc ®é, ph¹m vi, nghÜa vô nép thuÕ trªn mét
®¬n vÞ cña ®èi tîng chÞu thuÕ. Hay nãi çch kh¸c, thuÕ suÊt lµ ®Þnh møc thu thuÕ
trªn mét ®¬n vÞ cña ®èi tîng chÞu thuÕ. ThuÕ suÊt biÓu hiÖn chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh
kinh tÕ x· héi cña Nhµ níc, tøc lµ thÓ hiÖn quan ®iÓm ®éng viªn cña Nhµ níc víi
tõng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. ThuÕ suÊt thuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ suÊt theo
gi¸ trÞ tøc lµ thuÕ suÊt quy ®Þnh tû lÖ % huy ®éng trªn mét ®¬n vÞ gi¸ trÞ ®èi tîng
nép thuÕ.
VÒ møc thuÕ suÊt thuÕ GTGT ®îc quy ®Þnh nh sau:
Møc thuÕ suÊt 0% ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu
Møc thuÕ suÊt 5% ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô: níc s¹ch, níc sinh ho¹t, ph©n bãn,
thuèc kh¸m bÖnh, ®å ch¬i trÎ em, s¸ch khoa häc….
Møc thuÕ suÊt th«ng thêng giao ®éng tõ 10 – 20%
Nhãm thuÕ suÊt u ®·i giao ®éng tõ 5%- 7%
Nhãm thuÕ suÊt ®Æc biÖt u ®·i: díi 5% ¸p dông ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô ®Æc biÖt
u ®·i.
Nhãm thuÕ suÊt ®iÒu tiÕt trªn 20%.
3. Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT
ThuÕ GTGT ph¶i nép ®îc tÝnh theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ hoÆc ph¬ng
ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng.
3.1 Ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ:
Sè thuÕ ph¶i nép b»ng thuÕ GTGT ®Çu ra trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo.
ThuÕ GTGT ®Çu ra b»ng gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô b¸n ra nh©n víi
thuÕ suÊt.
ThuÕ GTGT ®Çu vµo b»ng tæng sè thuÕ GTGT ®· thanh to¸n ®îc ghi trªn
ho¸ ®¬n GTGT mua hµng hãa, dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT hµng ho¸
nhËp khÈu.
3.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng
Sè thuÕ ph¶i nép b»ng GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô nh©n víi thuÕ suÊt thuÕ
GTGT.
Gi¸ trÞ gia t¨ng cña hµng ho¸, dÞch vô b»ng gi¸ thanh to¸n cña hµng hãa,
dÞch vô b¸n ra trõ gi¸ thanh to¸n cña hµng hãa, dÞch vô mua vµo.
Ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp chØ ¸p dông ®èi víi çc ®èi tîng sau:
Ç nh©n s¶n xuÊt kinh doanh vµ tæ chøc, ç nh©n níc ngoµi kinh doanh ë ViÖt
Nam kh«ng theo bíc ®Çu t níc ngoµi tíi ViÖt Nam cha thùc hiÖn ®Çy ®ñ çc ®iÒu
kiÖn vÒ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu
trõ.
C¬ së kinh doanh mua b¸n vµng b¹c, ®¸ quý.
4. C¬ chÕ thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT

ViÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT ph¶i th«ng qua mét c¬ chÕ nhÊt ®Þnh v×
vËy mét trong nh÷ng néi dung chñ yÕu cña ph¸p luËt ®iÒu chØnh thuÕ GTGT lµ c¬
chÕ thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT. C¬ chÕ thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT gåm:
®¨ng ký thuÕ, kª khai, nép thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ.
4.1 §¨ng ký thuÕ vµ cÊp m· sè thuÕ
Sù kiÖn ph¸p lý lµm ph¸t sinh nghÜa vô ®¨ng ký thuÕ GTGT lµ sù ra ®êi,
thay ®æi hoÆc chÊm døt cña chñ thÓ kinh doanh. Thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô nµy
®îc x¸c ®Þnh kÓ tõ ngµy ®èi tîng nép thuÕ ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh
doanh. Thêi ®iÓm cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh lµ thêi ®iÓm ®Ó tÝnh
thêi h¹n thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ. ViÖc ®¨ng ký thuÕ ph¶i tu©n thñ theo nh÷ng tr×nh
tù thñ tôc nhÊt ®Þnh gäi lµ quy tr×nh ®¨ng ký thuÕ. KÕt qu¶ cña ®¨ng ký thuÕ lµ mçi
®èi tîng nép thuÕ ®îc cÊp mét m· sè thuÕ. M· sè thuÕ lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó nhËn
diÖn ngêi nép thuÕ, lµ ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu vÒ ph¬ng diÖn ph¸p lý ®Ó qu¶n lý vµ thùc
hiÖn thuÕ GTGT. §èi víi ®èi tîng nép thuÕ ph¶i sö dông m· sè thuÕ ®Ó thùc hiÖn
nghÜa vô thuÕ vµ çc nghÜa vô kh¸c cã liªn quan ®Õn thuÕ v× vËy ph¶i ghi m· sè
thuÕ trªn mäi giÊy tê giao dÞch, hîp ®ång kinh tÕ, chøng tõ nép thuÕ. Çc ®¬n vÞ ®-
îc sö dông ho¸ ®¬n tù in ph¶i in s½n m· sè cña m×nh vµo tõng tê ho¸ ®¬n.
§èi víi c¬ quan thuÕ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm sö dông m· sè thuÕ cña ®èi tîng
nép thuÕ ®Ó qu¶n lý ®èi tîng nép thuÕ, theo dâi sè liÖu nép thuÕ vµ ghi m· sè ®èi
tîng nép thuÕ trªn mäi giÊy tê giao dÞch víi ®èi tîng nép thuÕ nh: th«ng b¸o nép
thuÕ, th«ng b¸o ph¹t, lÖnh thu, çc quyÕt ®Þnh ph¹t hµnh chÝnh thuÕ, biªn b¶n kiÓm
tra vÒ thuÕ.
4.2 Kª khai thuÕ GTGT
Mçi chñ thÓ khi tham gia ®¨ng ký nép thuÕ GTGT víi c¬ quan nhµ níc cã
thÈm quyÒn vµ ®îc cÊp m· sè thuÕ th× ®Òu ph¶i thùc hiÖn viÖc kª khai thuÕ theo
quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Kª khai thuÕ lµ viÖc khai b¸o tÊt c¶ nh÷ng nghiÖp vô chÞu thuÕ ph¸t sinh
trong kú (th¸ng, quý hoÆc n¨m), sè thuÕ GTGT ®· tr¶ khi mua hµng, sè thuÕ
GTGT thu ®îc khi b¸n hµng, sè thuÕ GTGT ®· nép, sè thuÕ GTGT ph¶i nép trong
kú cho c¬ quan thuÕ.
ViÖc kª khai thuÕ ®îc tiÕn hµnh theo mÉu tê khai thuÕ. Ngêi cã nghÜa vô kª
khai thuÕ c¨n cø vµo çc d÷ liÖu trªn tê khai thuÕ thùc hiÖn hµnh vi kª khai, chÞu
tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc kª khai vµ nép tê khai cho c¬ quan nhµ níc
cã thÈm quyÒn. Sau khi lËp xong tê khai thuÕ ph¶i nép tê khai cho c¬ quan thuÕ.
Sau khi tÝnh sè thuÕ ph¶i nép cho ®èi tîng nép thuÕ, c¬ quan thuÕ míi ra th«ng
b¸o nép thuÕ göi cho çc ®èi tîng nép thuÕ. ViÖc kiÓm tra tÝnh ®óng ®¾n cña kª
khai thuÕ x¶y ra tríc thêi ®iÓm nép thuÕ. ViÖc sai sãt trong viÖc tÝnh sè thuÕ ph¶i
nép thuéc tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan thuÕ.
4.3 Nép thuÕ GTGT
Nép thuÕ GTGT lµ viÖc ngêi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô chuyÓn thuÕ ®· thu
hé Nhµ níc do ngêi tiªu dïng tr¶ th«ng qua c¬ chÕ gi¸ khi mua hµng ho¸, dÞch vô
thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT vµo kho b¹c Nhµ níc. §©y lµ nghÜa vô c¬ b¶n nhÊt cña
mçi ®èi tîng nép thuÕ. §Ó thùc hiÖn nghÜa vô nµy mét çch cã hiÖu qu¶ cÇn ®iÒu
chØnh nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau:
Thø nhÊt, vÒ h×nh thøc nép thuÕ, cã thÓ nép trùc tiÕp cho c¬ quan thuÕ hoÆc
cã thÓ nép thuÕ qua Ng©n hµng, qua kho b¹c.
Thø hai, vÒ c¬ chÕ nép thuÕ. HiÖn nay trong thùc tiÔn tiÕn hµnh thu thuÕ
tån t¹i hai c¬ chÕ:
* C¬ chÕ ®èi tîng nép thuÕ tù tÝnh nép thuÕ: c¬ chÕ nµy n©ng cao tÝnh tù
chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt cña ®èi tîng nép thuÕ, gi¶m khèi lîng c«ng viÖc
cho c¬ quan qu¶n lý thuÕ còng nh chi phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh thuÕ, ph©n ®Þnh r¹ch
rßi tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan thuÕ, cña ®èi tîng nép thuÕ.
* C¬ chÕ nép thuÕ theo th«ng b¸o cña c¬ quan thuÕ: tøc nép thuÕ theo sù
tÝnh to¸n cña c¬ quan thuÕ vµ ®îc thùc hiÖn bëi mét quyÕt ®Þnh qu¶n lý hµnh chÝnh
cña Nhµ níc.
Thø ba, ph¹m vi thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ GTGT. §èi víi nh÷ng tæ
chøc, ç nh©n kinh doanh bÊt hîp ph¸p (kh«ng cã ®¨ng ký kinh doanh) cã nghÜa
vô nép thuÕ hay kh«ng ?
XÐt trªn ph¬ng diÖn lý luËn th× nghÜa vô nép thuÕ GTGT cña çc chñ thÓ chØ
ph¸t sinh trªn c¬ së çc hµnh vi vµ ho¹t ®éng hîp ph¸p cña çc chñ thÓ v× vËy nÕu
®¸nh thuÕ vµo nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng hîp ph¸p th× v« h×nh chung cã
mét dßng tiÒn bÊt hîp ph¸p ®îc chuyÓn vµo ng©n s¸ch Nhµ níc, ®îc sù b¶o trî cña
Nhµ níc vµ dßng tiÒn ®ã trë thµnh hîp ph¸p.
4.4 QuyÕt to¸n thuÕ
Víi c¬ chÕ tù ®¨ng ký, tù kª khai, tù tÝnh vµ nép thuÕ viÖc quyÕt to¸n thuÕ
hµng n¨m cña c¬ së kinh doanh víi c¬ quan thuÕ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. ThuÕ GTGT
lµ thuÕ gi¸n thu ®îc ®¸nh trªn tÊt c¶ çc kh©u tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng theo ph¬ng
ph¸p khÊu trõ th× nghÜa vô quyÕt to¸n thuÕ ph¶i ®îc tÝnh to¸n mét çch chÆt chÏ
nh»m x¸c ®Þnh ®ñ, chÝnh x¸c sè thuÕ nép vµo ng©n s¸ch nhµ níc mét çch kÞp
thêi, tr¸nh hiÖn tîng chiÕm gi÷ sè thuÕ GTGT thu ®îc phôc vô lîi Ých riªng cña
doanh nghiÖp.
5. KhÊu trõ vµ hoµn thuÕ GTGT

5.1 KhÊu trõ thuÕ GTGT
ThuÕ GTGT mang b¶n chÊt liªn hoµn v× vËy thuÕ GTGT ®· ®îc nép ë giai
®o¹n tríc sÏ ®îc khÊu trõ ë giai ®o¹n sau th«ng qua c¬ chÕ gi¸ c¶ khi thùc hiÖn
hµnh vi mua b¸n trao ®æi s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô. ViÖc khÊu trõ thuÕ ®· nép
ë giai ®o¹n tríc gäi lµ khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo.
ThuÕ GTGT ®Çu vµo lµ tæng sè thuÕ GTGT trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng
ho¸, dÞch vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT cña hµng ho¸ nhËp khÈu. Theo quy
®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh th× khÊu trõ thuÕ ®îc thùc hiÖn theo nh÷ng nguyªn
t¾c nhÊt ®Þnh:
- ChØ khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô dïng vµo s¶n xuÊt kinh
doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT, c¬ së kinh doanh ph¶i h¹ch to¸n riªng
thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ vµ kh«ng ®îc khÊu trõ, trêng hîp kh«ng h¹ch to¸n riªng
th× sè thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ theo ph¬ng ph¸p ph©n bæ dùa trªn tû lÖ doanh sè
chÞu thuÕ so víi tæng doanh sè b¸n ra t¹i doanh nghiÖp.
- ThuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong th¸ng nµo th× ®îc kª
khai khÊu trõ trong th¸ng ®ã kh«ng ph©n biÖt ®· ®îc xuÊt dïng hay cha.
- C¬ së mua vËt t hµng ho¸ kh«ng cã ho¸ ®¬n chøng tõ hoÆc cã ho¸ ®¬n nh-
ng kh«ng ghi riªng sè thuÕ GTGT ngoµi gi¸ b¸n th× kh«ng ®îc khÊu trõ, trõ mét sè
trêng hîp cã quy ®Þnh riªng.
- ThuÕ ®Çu vµo cña TSC§ ®îc kª khai khÊu trõ nh ®èi víi vËt t, hµng ho¸
kh¸c. NÕu sè thuÕ khÊu trõ ph¸t sinh lín c¬ së ®îc tÝnh khÊu trõ dÇn. Sau 3 th¸ng
mµ sè thuÕ khÊu trõ vÉn cßn th× doanh nghiÖp cã thÓ ®Ò nghÞ c¬ quan thuÕ xÐt
hoµn thuÕ.
5.2 Hoµn thuÕ GTGT
Do thuÕ GTGT “thu hé” cña doanh nghiÖp b¸n hµng lµ thuÕ GTGT “tr¶ hé”
cña doanh nghiÖp mua hµng nªn viÖc hoµn thuÕ GTGT cña mét doanh nghiÖp cã
liªn quan ®Õn viÖc nép thuÕ cña doanh nghiÖp kh¸c. V× vËy, cã thÓ nãi viÖc hoµn
thuÕ GTGT diÔn ra trªn ph¹m vi réng, bao hµm nhiÒu mèi quan hÖ phøc t¹p vµ cã
sù liªn hoµn gi÷a çc ®èi tîng nép thuÕ. ChÝnh tÝnh phøc t¹p cña vÊn ®Ò cïng víi
sù míi mÎ cña nghiÖp vô hoµn thuÕ GTGT céng thªm sù ch¾p v¸ cña çc v¨n b¶n
ph¸p luËt vÒ hoµn thuÕ GTGT khiÕn cho vÊn ®Ò hoµn thuÕ GTGT lµ mét vÊn ®Ò næi
cém lín trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT hiÖn nay.
Theo quy ®Þnh cña ®iÒu 16 luËt thuÕ GTGT th× ®èi tîng ®îc xÐt hoµn thuÕ
GTGT trong çc trêng hîp sau:
- C¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ
®îc xÐt hoµn thuÕ trong çc trêng hîp.
C¬ së kinh doanh 3 th¸ng liªn tôc trë lªn cã sè luü kÕ sè thuÕ ®Çu vµo ®îc
khÊu trõ lín h¬n sè thuÕ ®Çu ra. Sè thuÕ ®îc hoµn lµ sè thuÕ ®Çu vµo cha ®îc khÊu
trõ hÕt cña thêi gian xin hoµn thuÕ.
VÝ dô: Doanh nghiÖp A kª khai thuÕ GTGT cã sè thuÕ GTGT ®Çu ra, ®Çu
vµo nh sau:
§VT: triÖu ®ång
ThuÕ ®Çu vµo ThuÕ ®Çu ra Luü kÕ sè thuÕ
Th¸ng kª khai ThuÕ ph¶i
®îc khÊu trõ ph¸t sinh trong ®Çu vµo cha ®-
thuÕ nép
trong th¸ng th¸ng îc khÊu trõ
Th¸ng 12/2000 200 100 -100 -100
Th¸ng 1/2001 300 350 +50 -50
Th¸ng 2/2001 300 200 -100 -150
Doanh nghiÖp A cã luü kÕ 3 th¸ng liªn tôc sè thuÕ ®Çu vµo lín h¬n ®Çu ra.
Doanh nghiÖp A thuéc ®èi tîng ®îc hoµn thuÕ GTGT víi sè thuÕ lµ 150 triÖu
®ång.
C¬ së kinh doanh trong th¸ng cã hµng ho¸ xuÊt khÈu nÕu cã sè thuÕ GTGT
®Çu vµo cha ®îc khÊu trõ tõ 200 triÖu trë lªn th× ®îc xÐt duyÖt hoµn thuÕ theo
th¸ng, hoÆc chuyÕn hµng.
- §èi víi hµng uû th¸c xuÊt khÈu, gia c«ng chÕ biÕn xuÊt khÈu qua mét c¬
së kh¸c ký hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu, gia c«ng chuyÓn tiÕp xuÊt khÈu, ®èi tîng
hoµn thuÕ lµ c¬ së hµng ho¸ ®i uû th¸c xuÊt khÈu, c¬ së trùc tiÕp gia c«ng hµng
ho¸ xuÊt khÈu.
- §èi víi c¬ së kinh doanh míi thµnh lËp, ®Çu t míi ®· ®¨ng ký nép thuÕ
theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ nhng cha cã ph¸t sinh doanh thu b¸n hµng ®Ó tÝnh
thuÕ GTGT ®Çu ra, nÕu thêi gian ®Çu t tõ mét n¨m trë lªn ®îc xÐt hoµn thuÕ ®Çu
vµo theo tõng n¨m. Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña tµi s¶n ®Çu t ®îc hoµn cã gi¸ trÞ lín
tõ 200 triÖu trë lªn th× ®îc xÐt hoµn thuÕ tõng quý.
- C¬ së kinh doanh quyÕt to¸n thuÕ khi s¸t nhËp, hîp nhÊt, chia t¸ch, gi¶i
thÓ, ph¸ s¶n cã thuÕ GTGT nép thõa, c¬ së cã quyÒn ®Ò nghÞ c¬ quan hoµn thuÕ
hoµn l¹i sè thuÕ nép thõa.
- §èi víi çc dù ¸n sö dông vèn ODA chñ dù ¸n ODA kh«ng hoµn l¹i mua
hµng ho¸, dÞch vô tõ çc nhµ cung cÊp trong níc cã thuÕ GTGT ®Ó sö dông cho dù
¸n nµy. Nhµ thÊu chÝnh thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trõ thuÕ
sö dông vèn ODA kh«ng ….. cung cÊp çc hµng ho¸, dÞch vô cho çc dù ¸n sö
dông vèn ODA kh«ng hoµn l¹i kh«ng ph¶i tÝnh thuÕ GTGT ®Çu ra nhng ®îc tÝnh
khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô mua trong níc cã
thuÕ GTGT.
- Tæ chøc ViÖt Nam sö dông tiÒn viÖn trî nh©n ®¹o, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i
cña tæ chøc ç nh©n níc ngoµi ®Ó mua hµng ho¸ t¹i ViÖt Nam th× ®îc hoµn l¹i tiÒn
thuÕ GTGT ®· ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT khi mua hµng.
6. Ho¸ ®¬n, chøng tõ

Trong ®iÒu kiÖn thùc hiÖn thuÕ GTGT, ho¸ ®¬n, chøng tõ lµ c¬ së ®Ó kiÓm
tra thuÕ GTGT, lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu vµo vµ ®Çu ra ®Ó x¸c ®Þnh sè
thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ, miÔn gi¶m, ph¶i nép hay ®îc hoµn l¹i trong kú. §iÒu nµy
®ßi hái çc doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh chÕ ®é ho¸ ®¬n, chøng tõ ë
c¶ kh©u mua vµ kh©u b¸n v× nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn nguån thu cña Nhµ níc vµ
quyÒn lîi cña doanh nghiÖp. Do ®ã, viÖc kiÓm so¸t vµ tù kiÓm so¸t ë kh©u lËp
chøng tõ, ho¸ ®¬n hay tiÕp nhËn chøng tõ ho¸ ®¬n cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh víi c¬
quan qu¶n lý chøc n¨ng trong viÖc tÝnh to¸n sè thuÕ ph¶i nép nãi riªng vµ qu¶n lý
nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ níc nãi chung. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng
ngay cµng ph¸t triÓn víi çc nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh phong phó, ®a d¹ng th×
vÊn ®Ò chøng tõ, ho¸ ®¬n ngµy cµng cã ý nghÜa h¬n bao giê hÕt. V× vËy, ho¸ ®¬n,
chøng tõ lµ mét néi dung hÕt søc quan träng ®îc quy ®Þnh trong ph¸p luËt thuÕ
GTGT.
III. §¸nh gi¸ chung vÒ thuÕ
1. MÆt tÝch cùc

Thùc tÕ triÓn khai luËt thuÕ GTGT ë níc ta trong nhøng n¨m võa qua cho
thÊy ph¸p luËt thuÕ GTGT ë níc ta ®· ®¸p øng vÒ c¬ b¶n nh÷ng yªu cÇu vÒ lý luËn
cña ph¸p luËt thuÕ GTGT c¶ vÒ cÊu tróc bªn trong lÉn h×nh thøc biÓu hiÖn bªn
ngoµi, cô thÓ cã ®Çy ®ñ çc bé phËn hîp thµnh cña ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ çc
nhãm quy ph¹m ph¸p luËt ®îc biÓu hiÖn díi h×nh thøc: luËt, nghÞ quyÕt, nghÞ ®Þnh,
th«ng t, c«ng v¨n cña nhµ níc cã thÈm quyÒn.
Çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶n ¸nh ®óng nh÷ng néi dung, yªu
cÇu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ, tµi chÝnh nãi chung vµ chÝnh s¸ch thuÕ nãi riªng còng
nh thÓ hiÖn ®îc môc tiªu, ®Þnh híng c¬ b¶n trong chñ tr¬ng, ®êng lèi ph¸t triÓn
kinh tÕ cña §¶ng. Ph¸p luËt thuÕ GTGT c¬ b¶n ®· ph¶n ¸nh ®îc b¶n chÊt cña thuÕ
GTGT còng nh c¬ chÕ vËn hµnh cña thuÕ GTGT.
ChÝnh v× nh÷ng lý do ®ã mµ sau nh÷ng n¨m triÓn khai thùc hiÖn luËt thuÕ
GTGT ®· ®îc mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ mµ thµnh tùu bao trïm nhÊt lµ ®¹t ®îc
môc tiªu, yªu cÇu ®Æt ra trong luËt thuÕ GTGT.
ViÖc thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸ thµnh çc c«ng tr×nh
®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®îc gi¶m kho¶ng 10% v× toµn bé thuÕ GTGT cña çc c«ng
tr×nh x©y dùng c¬ b¶n ®îc h¹ch to¸n riªng kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh c«ng tr×nh
kh«ng ph¶i khÊu hao tµi s¶n sau nµy mµ ®îc khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ. MÆt kh¸c,
khi nhËp khÈu thiÕt bÞ, m¸y mãc ph¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng, lo¹i trong níc
cha s¶n xuÊt ®îc ®Ó ®Çu t thµnh tµi s¶n cè ®Þnh theo dù ¸n th× kh«ng thuéc d¹ng
chÞu thuÕ GTGT. §Æc biÖt, kÓ tõ khi thùc hiÖn gi¶m 50% thuÕ suÊt ®èi víi çc s¶n
phÈm x©y dùng c¬ b¶n th× møc thuÕ cßn ph¶i nép sau khi khÊu trõ ®Çu vµo b×nh
qu©n chØ cßn kho¶ng 1% so víi 4% khi thùc hiÖn nép thuÕ doanh thu thÓ hiÖn
khuyÕn khÝch ®Çu t rÊt m¹nh.
MÆt kh¸c, luËt thuÕ GTGT ®· gãp phÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, b¶o ®¶m
s¶n xuÊt trong níc, s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu nÒn kinh tÕ. Theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ
GTGT hµng ho¸ xuÊt khÈu ®îc hëng thuÕ suÊt 0% tøc lµ ®îc hoµn toµn bé sè thuÕ
GTGT ®· nép ë ®Çu vµo, viÖc hoµn thuÕ GTGT ®Çu vµo thùc chÊt lµ nhµ níc trî
gi¸ cho hµng ho¸ xuÊt khÈu nªn ®· gióp doanh nghiÖp xuÊt khÈu tËp trung ®îc
nguån hµng trong níc ®Ó xuÊt khÈu vµ cã ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ®îc víi hµng ho¸
trªn thÞ trêng quèc tÕ.
BiÓu 1. Çc mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu tõ n¨m 1999 ®Õn 2003
MÆt hµng N¨m1999 N¨m 2000 N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003
DÇu th« (ngh×n tÊn) 14.881,9 15.423,5 16.731,6 16.879,0 17.169,0
DÖt may (triÖu ®«) 1.746,2 1.891,9 1.975,4 2.752,0 3.630,0
Giµy, dÐp (triÖu ®«) 1.387,1 1.471,7 1.578,4 1.867,0 2.225,0
Thuû s¶n (triÖu ®«) 973,6 1.478,5 1.816,4 2.023,0 2.217,0
GTGT¹o (ngh×n tÊn) 4.508,3 3.476,7 3.721,0 3.241,0 3.820,0
Cµ phª (ngh×n tÊn) 482,0 733,9 931,0 719,0 700,0
Thñ c«ng mü nghÖ (triÖu ®«) 200,4 273,7 299,7 331,0 367,0
H¹t tiªu (ngh×n tÊn) 34,8 37,0 57,0 77,0 74,4
H¹t ®iÒu (ngh×n tÊn) 18,4 34,2 43,6 62,0 83,6
Cao su (ngh×n tÊn) 263,0 273,4 308,0 449,0 438,0
Than ®¸ (ngh×n tÊn) 3.260,0 3.251,2 4.292,0 6.049,0 7.049,0
ChÌ (ngh×n tÊn) 36,0 55,6 67,9 75,0 60,0
L¹c (ngh×n tÊn) 56,0 76,1 78,2 105,0 83,3
ViÖc triÓn khai luËt thuÕ GTGT kh«ng g©y biÕn ®éng lín vÒ gi¸. Theo tµi
liÖu cña Tæng côc thèng kª th× chØ sè gi¸ tiªu dïng c¶ n¨m 1999 chØ t¨ng 0,1% so
víi th¸ng 12 n¨m 1998, n¨m 2000 t¨ng kho¶ng 1%. Trong ®ã gi¸ l¬ng thùc gi¶m
1,9%, gi¸ thùc phÈm gi¶m 7,8%. Gi¸ çc hµng c«ng nghÖ phÈm vµ dÞch vô trong
n¨m trõ l¬ng thùc vµ thùc phÈm t¨ng 3% lµ møc b×nh thêng cña nÒn kinh tÕ khu
vùc vµ thÕ giíi.
Ngoµi ra, luËt thuÕ GTGT ®· b¾t ®Çu t¸c ®éng ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý cña
doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ quan qu¶n lý nhµ níc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t
®äng s¶n xuÊt kinh doanh cña çc doanh nghiÖp, t¨ng cêng c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ
to¸n vµ thóc ®Èy viÖc mua b¸n hµng ho¸ cã ho¸ ®¬n ë çc doanh nghiÖp. Do yªu
cÇu cña viÖc kª khai thuÕ GTGT, khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo, tÝnh ®óng thu nhËp
cña doanh nghiÖp nªn nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c kinh doanh ®· b¾t ®Çu chó ý ®Õn
c«ng t¸c më sæ kÕ to¸n, ghi chÐp, qu¶n lý vµ sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ. Sù
chuyÓn biÕn nµy thÓ hiÖn râ nhÊt trong çc doanh nghiÖp t nh©n, çc c«ng ty tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn. Th«ng qua viÖc chÊp hµnh c«ng t¸c kÕ to¸n, ho¸
®¬n, chøng tõ cña çc doanh nghiÖp qua viÖc kª khai thuÕ, hoµn thuÕ, quyÕt to¸n
thuÕ gióp cho c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ níc vµ c¬ quan thuÕ tõng bíc n¾m ®îc
s¸t h¬n t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng nh t¨ng cêng kiÓm tra, gi¸m s¸t ®èi víi
doanh nghiÖp.
§ång thêi, viÖc triÓn khai thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT b¶o ®¶m ®éng viªn sè
thu cho nguån ng©n s¸ch Nhµ níc. Kh«ng gi¶m h¬n so víi thuÕ doanh thu. N¨m
1999 tæng thu ng©n s¸ch Nhµ níc ®¹t 102,1% so víi dù to¸n n¨m Quèc héi gi¸o,
n¨m 2000 ®¹t 117,4%. Trong ®ã thuÕ GTGT chiÕm tû träng lín trong tæng sè thu,
riªng sè thu thuÕ GTGT n¨m 1999 lµ 16.590 tû ®ång, sau khi trõ ®i sè thuÕ ph¶i
hoµn cßn l¹i t¬ng ®¬ng víi thuÕ doanh thu tríc ®©y.
Qua nh÷ng con sè ë trªn, chóng ta cã thÓ Ýt nhiÒu kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc ®a
thuÕ GTGT vµo ¸p dông ë ViÖt Nam lµ ®Þnh híng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ nhµ níc,
lµ bíc ®ét ph¸ lín trong c«ng cuéc c¶i çch tµi chÝnh c«ng. LuËt thuÕ GTGT ®îc
thùc hiÖn ë ViÖt Nam ®· cã nh÷ng t¸c ®éng lín ®Õn ®êi sèng kinh tÕ x· héi níc ta,
gãp phÇn hoµn thiÖn luËt thuÕ ë níc ta phï hîp víi kinh tÕ thÞ trêng, t¹o ®iÒu kiÖn më
réng hîp t¸c víi çc níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
2. MÆt h¹n chÕ
Bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®· ®¹t ®îc th× ph¸p luËt thuÕ GTGT ë níc ta còng cã
nh÷ng mÆt “cha ®îc”. LuËt thuÕ GTGT ë níc ta hiÖn nay cha ®ñ m¹nh ®Ó ®iÒu
chØnh çc quan hÖ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT. ThÓ
hiÖn ë nh÷ng mÆt sau:
Mét lµ, ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT cha ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña s vËt hiÖn
tîng, viÖc thuÕ GTGT ph©n ra ®èi tîng chÞu thuÕ vµ ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ ca
chÝnh x¸c vÒ mÆt khoa häc, cïng víi viÖc quy ®Þnh trùc tiÕp hµng ho¸, dÞch vô
kh«ng thuéc diÖn chôi thuÕ GTGT nªn ®· dÉn ®Õn nhiÒu çch hiÓu kh¸c nhau
trong qóa tr×nh thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT.
Ph¹m vi ®èi tîng né thuÕ GTGT ®îc x¸c ®Þnh trong luËt lµ qu¸ réng, trong
®ã chñ thÓ lµ hé kinh doanh ç thÓ chiÕm mét tû lÖ lín nhng cha cã thãi quen lËp
vµ sö dông ho¸ ®¬n. Khi thùc hiÖn çc cung øng chÞu thuÕ nªn g©y nhiÒu khã kh¨n
phøc t¹p trong qu¶n lý hµnh chÝnh thuÕ.
Hai lµ, c¨n cø tÝnh thuÕ lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt, song thùc tiÔn thùc thi
nghÜa vô thuÕ GTGT, gi¸ tÝnh thuÕ ®îc ph¶n ¸nh trªn ho¸ ®¬n chøng tï cßn cã sù
kh¸c biÖt so víi gi¸ thùc, ®Æc biÖt gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng tiªu dïng, nhng kh«ng cã
®ñ c¬ së ph¸p lý ®Ó chøng minh v× vËy trong nhiÒu trêng hîp ph¹m vi møc ®é cña
thuÕ GTGT kh«ng ®îc x¸c ®Þnh ®óng. L¹i céng thªm tiªu chÝ ph©n ®Þnh danh môc
hµng ho¸, dÞch vô dùa trªn tÝnh n¨ng c«ng dông vµ môc ®Ých sö dông hµng ho¸,
dÞch vô ®Ó x¸c ®Þnh møc thuÕ suÊt, nªn trong nhiÒu trêng hîp cïng mét mÆt hµng
cã thÓ bÞ ¸p dông çc møc thuÕ kh¸c nhau.
Ba lµ viÖc quy ®Þnh hai ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ nh÷ng tëng phï hîp víi ®iÒu
kiÖn thùc tÕ cña ViÖt nam song thùc tiÔn thùc thi nghÜa vô thuÕ GTGT ®· ®a ®Õn
nhiÒu bÊt æn vµ kh«ng thùc tÕ, nhÊt lµ gi¸ tÝnh thuÕ cña hai ph¬ng ph¸p nµy kh¸c
nhau.
Bèn lµ quy ®Þnh khÊu trõ khèng lµ thiÕu c¬ së khoa häc, khã kh¨n trong
qu¶n lý hµnh chÝnh thuÕ vµ môc ®Ých cña viÖc khÊu trõ khèng còng kh«ng thùc
hiÖn ®îc. Çc quy ®Þnh vÒ khÊu trõ ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh cßn nhiÒu bÊt hîp lý
dÉn ®Õn hai xu thÕ, cã thÓ quyÒn khÊu trõ kh«ng ®îc b¶o ®¶m hoÆc cã thÓ bÞ l¹m
dông, mµ c¶ hai nguyªn t¾c nµy ®Òu kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c ph¸p chÕ trong
qu¸ tr×nh thùc hiÖn.
N¨m lµ x¸c ®Þnh diÖn hoµn thuÕ qu¸ réng, céng thªm c¬ chÕ “tiÒn tho¸i hËu
kiÓm” cïng víi thñ tôc thµnh lËp doanh nghiÖp quy ®Þnh trong luËt doanh nghiÖp
kh«ng chÆt chÏ, nªn tiÒn cña Nhµ níc thÊt tho¸t b»ng con ®êng nµy lµ kh¸ lín.
S¸u lµ c¬ chÕ thùc hiÖn nghÜavô thuÕ GTGT cßn ®an xen nhiÒu yÕu tè cña
c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh bao cÊp nªn nghÜa vô thuÕ GTGT cha ®îc ®¶m b¶o mét
çch c«ng b»ng tho¶ ®¸ng. Gi¸ trÞ ph¸p lý cña m· sè thuÕ, tê khai thuÕ, th«ng b¸o
nép thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ cha ®îc x¸c ®Þnh trong ph¸p luËt thuÕ GTGT, dÉn ®Õn sù
tuú tiÖn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn.
B¶y lµ ho¸ ®¬n, chøng tõ cßn thiÕu nhiÒu d÷ kiÖn quan träng ®Ó x¸c ®Þnh
tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña çc bªn, gi¸ trÞ ph¸p lý cña chóng cha ®îc x¸c ®Þnh râ
rµng, c¬ chÕ qu¶n lý láng lÎo, viÖc lËp vµ sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ khi mua hµng
ho¸, dÞch vô cha trë thµnh thãi quen nªn hiÖn tîng gian lËn ho¸ ®¬n ®Ó chiÕm
dông tiÒn cña ng©n s¸ch Nhµ níc b»ng con ®êng khÊu trõ thuÕ hoÆc hoµn thuÕ
GTGT ®· ph¸t triÓn tíi møc b¸o ®éng vµ kh«ng chØ dõng l¹i ë sù ®¬n lÎ cña tõng
doanh nghiÖp mmµ cã sù mãc nèi gi÷a çc doanh nghiÖp.
Nh÷ng bÊt cËp trªn ®· ®Æt ra sù tÊt yÕu ph¶i hoµn thiÖn luËt thuÕ GTGT vµ
c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn ®ång thêi còng lµ c¬ së thùc tiÔn cho viÖc ®Ò ra çc gi¶
ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn.
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng gian lËn thuÕ ë ViÖt Nam
I. Kh¸i qu¸t viÖc x©y dùng vµ triÓn khai luËt thuÕ GTGT ë n íc ta
1. Qu¸ tr×nh x©y dùng vµ triÓn khai thùc hiÖn çc quy ®Þnh thuÕ GTGT ë níc
ta.
1.1 Qu¸ tr×nh x©y dùng luËt
LÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn thuÕ ë mçi quèc gia lµ kh«ng gièng nhau nhng
nã lu«n g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña ®Êt níc. §Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn çch m¹ng ViÖt Nam th× sù ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ GTGT ë níc ta
còng qua çc giai ®o¹n kh¸c nhau, mçi giai ®o¹n ®Òu phôc vô cho quan ®iÓm sö
dông thuÕ kho¸ ë giai ®o¹n ®ã. ChÝnh nh÷ng quan ®iÓm nµy ®· ®Þnh híng s©u s¾c
®Õn qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ ë níc ta.
Giai ®o¹n 1945-1954: XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm t¹o lßng tin cña nh©n d©n vµo
chÝnh quyÒn míi nh÷ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc, nhµ
níc ®· xo¸ mäi thø thuÕ bÊt c«ng v« lý cña Ph¸p, söa ®æi mét sè thuÕ cò vµ ban
hµnh mét sè thuÕ kh¸c. §Æc biÖt khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p chuyÓn sang
giai ®o¹n ph¶n c«ng, yªu cÇu ph¶i cñng cè hËu ph¬ng vµ chi viÖn tÝch cùc cho tiÒn
tuyÕn, nhµ níc ®· çc bá çc thø thuÕ ban hµnh t¹m thêi, banh hµnh 7 chÕ ®é thuÕ
¸p dông thèng nhÊt cho c¶ níc gåm: chÕ ®é thuÕ n«ng nghiÖp, chÕ ®é thuÕ c«ng
th¬ng nghiÖp, chÕ ®é thuÕ hµng ho¸, chÕ ®é thuÕ ph¸t sinh, chÕ ®é thuÕ tríc b¹,
chÕ ®é thuÕ tem; chÕ ®é thuÕ xuÊt nhËp khÈu. B¶y chÕ ®é thuÕ ®ã lµ nÒn mãng ®Çu
tiªn cña hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ níc ta ®îc thùc thi trong suèt thêi kú cuèi cña
cuéc kh¸ng chiÕn 1951-1954 vµ ®îc kÕ thõa sö dông cho çc giai ®o¹n sau.
Giai ®o¹n 1954-1975: trong giai ®o¹n nµy thuÕ ®îc sö dông, thùc hiÖn
nhiÖm vô kh¸c nhau cô thÓ:
Tõ 1954-1959 nhµ níc sö dông thuÕ ®Ó kh«i phôc kinh tÕ vµ ®Ó c¶i t¹o x·
héi chñ nghÜa ë miÒn B¾c b»ng çch s¶ ®æi çc chÝnh s¸ch thuÕ theo tinh thÇn
ph©n biÖt ®èi xö vÒ thuÕ v× vËy, chÕ ®é thuÕ n«ng nghiÖp vµ chÕ ®é lîi tøc doanh
nghiÖp ®îc söa ®æi mét çch c¬ b¶n gãp phÇn tÝch cùc vËn ®éng ç thÓ vµo hîp t¸c
x·, khuyÕn khÝch m« h×nh kinh tÕ hîp t¸c x· ra ®êi vµ ph¸t triÓn.
Tõ 1960-1975 nhµ níc tiÕp tôc thay ®æi hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ trong ®ã
chñ yÕu söa ®æi chÕ ®é thuÕ n«ng nghiÖp, chÕ ®é thuÕ m«n bµi, chÕ ®é thuÕ doanh
thu, chÕ ®é thuÕ lîi tøc doanh nghiÖp vµ cho thùc hiÖn thÝ ®iÓm hai chÕ ®é thu míi
kh«ng mang tÝnh chÊt thuÕ, chÕ ®é thu quèc doanh, chÕ ®é ph©n phèi trÝch nép lîi
nhuËn vµ dÇn t¸ch khu vùc kinh tÕ quèc doanh ra khái sù ®iÒu chØnh cña thuÕ.
Hai giai ®o¹n nµy hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ kh«ng ®îc x©y dùng mµ chØ trªn
tinh thÇn söa ®æi, bæ sung nªn hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ kh«ng æn ®Þnh, çc chÕ ®é
thuÕ mang tÝnh ch¾p v¸, hiÖu lùc ph¸p lý thÊp.
Giai ®o¹n 1975-1989: XuÊt ph¸t tõ t×nh h×nh ®Êt níc cã nhiÒu biÕn ®æi nªn
chÕ ®é thuÕ trong giai ®o¹n nµy còng ®îc söa ®æi liªn tôc trong nh÷ng n¨m ®Çu ë
miÒn Nam t¹m thêi söa ®æi mét sè chÕ ®é thuÕ cña chÝnh quyÒn ThiÖu, söa ®æi
mét sè chÕ ®é thuÕ ë miÒn B¾c ®Ó ¸p dông cho miÒn Nam.
N¨m 1980 hai miÒn Nam, B¾c thùc hiÖn hÖ thèng thuÕ thèng nhÊt dùa trªn
hÖ thèng thuÕ ®· ¸p dông ë miÒn B¾c cã söa ®æi cho phï hîp víi c¶ hai
miÒn.Th¸ng 2/1983 nhµ níc ban hµnh ph¸p lÖnh thuÕ n«ng nghiÖp thay cho ®iÒu
lÖ thuÕ n«ng nghiÖp vµ ®îc söa ®æi vµo n¨m 1983. Còng trong n¨m 1983 ph¸p
lÖnh thuÕ c«ng th¬ng nghiÖp còng ®îc ban hµnh thay cho ®iÒu lÖ thuÕ c«ng th¬ng
nghiÖp vµ ®îc söa ®æi bæ sung vµo n¨m 1987. Th¸ng 7/1987 Qu«c héi ban hµnh
luËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu.
Giai ®o¹n 1990 ®Õn nay: víi sù thay ®æi lín, c¨n b¶n cña ®êng lèi ph¸t triÓn
kinh tÕ trong giai ®o¹n nµy ®· kÐo theo sù thay ®æi c¨n b¶n trong quan ®iÓm sö
dông thuÕ. ThuÕ ph¶i trë thµnh c«ng cô ®éng viªn nguån thu chñ yÕu cho ng©n
s¸ch Nhµ níc, ph¶i trë thµnh c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc, thuÕ ph¶i cã
tÝnh ph¸p lý cao, ph¶i ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng gi÷a çc thµnh phÇn kinh tÕ. V× vËy,
nhµ níc quyÕt ®Þnh c¶i çch thuÕ giai ®o¹n 1. HÖ thèng ph¸p luËt thuÕ ®îc ra ®êi
¸p dông thèng nhÊt trong c¶ níc kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ, luËt thuÕ
doanh thu, luËt thuÕ lîi tøc, luËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu, luËt thuÕ thu nhËp doanh
nghiÖp.
HÖ thèng ph¸p luËt thuÕ míi ra ®êi ®· thÓ hiÖn vµ ®¸p øng ®îc quan ®iÓm
sö dông thuÕ song còng cßn nhiÒu tån t¹i cÇn ®îc xem xÐt hoµn thiÖn ®Ó phï hîp
víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi míi. Thùc tÕ ®ã ®· ®Æt ra yªu cÇu c¶i çch thuÕ giai
®o¹n 2; b¾t ®Çu tõ n¨m 1996 vµ dù kiÕn kÕt thóc vµo n¨m 2005, thêi ®iÓm ViÖt
Nam chÝnh thøc ra nhËp vµo khu mËu dÞch tù do ASEAN. ViÖc x©y dùng, ban
hµnh luËt thuÕ GTGT thay cho luËt thuÕ doanh thu ®îc coi lµ mét trong nh÷ng sù
kiÖn quan träng cña c¶i çch thuÕ trong giai ®o¹n nµy vµ sÏ kÕt thóc b»ng viÖc x©y
dùng mét hÖ thèng thuÕ cã kh¶ n¨ng héi nhËp cao.
Çc v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh luËt thuÕ GTGT
Ngµy 3/9/2002 chÝnh phñ ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 76/2002 vÒ viÖc söa ®æi bæ
sung mét sè ®iÒu cña nghÞ ®Þnh 79/2002/N§-CP. Ngµy 29/12/2002 cña chÝnh phñ
quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt thuÕ GTGT.
Theo söa ®æi mét sè quy ®Þnh vÒ ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ GTGT ®èi víi
mét sè lo¹i hµng ho¸ nhËp khÈu trong çc trêng hîp nh: viÖn trî nh©n ®¹o, viÖn trî
kh«ng hoµn l¹i, quµ tÆng cña çc c¬ quan nhµ níc, tæ chøc chÝnh trÞ x· héi vµ mét
sè tæ chøc kh¸c. H¬n n÷a, nghÞ ®Þnh cßn bæ sung söa ®æi mét sè quy ®Þnh vÒ møc
thuÕ 0% thuÕ GTGT ®èi víi mét sè hµng hãa xuÊt nhËp khÈu, bao gåm hµng ho¸
chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt xuÊt khÈu, hµng ho¸ gia c«ng xuÊt khÈu, söa ch÷a m¸y
mãc, thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn t¶i cho níc ngoµi, phÇn mÒm m¸y tÝnh xuÊt khÈu,
dÞch vô xuÊt khÈu lao ®éng, ho¹t ®éng x©y dùng, xuÊt khÈu ra níc ngoµi, xuÊt
khÈu vµo çc khu chÕ xuÊt….vµ mét sè quy ®Þnh vÒ khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo,
hoµn thuÕ GTGT.
Ngµy 18/9/2002 Bé tµi chÝnh ban hµnh th«ng t sè 82/2002/TT-BTC vÒ viÖc
híng dÉn söa ®æi, bæ sung mét sè néi dung cña th«ng t sè 122/2000/TT-BTC ngµy
29/12/2000 híng dÉn thi hµnh nghÞ ®Þnh 79/2000/N§-CP ngµy 29/1/2000 cña
chÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt thuÕ GTGT.
Theo ®ã mét sè ®iÓm ®¸ng chó ý: thuÕ GTGT ®Çu vµo b»ng tæng sè thuÕ
GTGT ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh
doanh hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT, sè thuÕ GTGT ghi trªn chøng tõ nép
thuÕ cña hµng hãa xuÊt nhËp khÈu vµ sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ theo tû
lÖ 1% trªn gi¸ mua ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT mua
cña c¬ së kinh doanh nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT cã
ho¸ ®¬n b¸n hµng; hµng ho¸ lµ n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n cha cã quy ®Þnh chÕ
biÕn mua cña c¬ së s¶n xuÊt kh«ng chÞu thuÕ GTGT. Kh©u s¶n xuÊt sö dông ho¸
®¬n GTGT; hµng chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt c¬ së kinh doanh th¬ng m¹i mua cña
c¬ së s¶n xuÊt ®Ó b¸n ra cã hai ho¸ ®¬n b¸n hµng; båi thêng kinh doanh b¶o hiÓm
cña nghiÖp vô b¶o hiÓm thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT; hµng ho¸ mua lµ n«ng
l©m thuû s¶n cha qua chÕ biÕn, ®Êt, ®¸, çt, xái vµ çc phô liÖu cña ngêi b¸n kh«ng
cã ho¸ ®¬n tû lÖ khÊu trõ trªn ®©y ¸p dông cho çc ho¸ ®¬n chøng tõ mua hµng
ho¸, dÞch vô tõ 1/10/2002 vµ ¸p dông thèng nhÊt cho c¶ trêng hîp kinh doanh
trong níc vµ xuÊt khÈu.
Ngµy 18/9/2002 Bé trëng Bé tµi chÝnh ban hµnh quyÕt ®Þnh sè
110/2002/Q§-BTC vÒ viÖc söa ®æi, bæ sung, qu¶n lý, sö dông ho¸ ®¬n b¸n hµng,
ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh sè 885/1998/Q§-BTC ngµy 16/7/98 cña Bé trëng
Bé tµi chÝnh.
Theo ®ã thay thÕ néi dung, thñ tôc mua ho¸ ®¬n ®èi víi tæ chøc, ç nh©n
mua ho¸ ®¬n lÇn ®Çu vµ thñ tôc mua ho¸ ®¬n lÇn sau. C¬ quan thuÕ cã quyÒn tõ
chèi viÖc b¸n ho¸ ®¬n hoÆc ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ viÖc sö dông ho¸ ®¬n ®èi víi
çc tæ chøc, ç nh©n cã hµnh vi vi ph¹m vÒ sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ cô thÓ: t¹m
dõng viÖc b¸n ho¸ ®¬n víi çc tæ chøc, ç nh©n mua ho¸ ®¬n kh«ng ®ñ thñ tôc,
®iÒu kiÖn kÌm theo quy ®Þnh, kh«ng kª khai thuÕ hoÆc kª khai thuÕ nhng kh«ng cã
doanh thu sau 1 th¸ng mua ho¸ ®¬n, kh«ng thùc hiÖn b¸o ço sö dông ho¸ ®¬n
theo quy ®Þnh. §×nh chØ viÖc sö dông ho¸ ®¬n víi tæ chøc, ç nh©n cã hµnh vi b¸n
khèng ho¸ ®¬n (ho¸ ®¬n trïng) hoÆc lËp ho¸ ®¬n nhng kh«ng cã hµng ho¸, dÞch
vô, tiÕp tôc cã hµnh vi tÈy xo¸ ho¸ ®¬n, ghi ho¸ ®¬n cã gi¸ trÞ hµng ho¸, dÞch vô
cao h¬n gi¸ trÞ thùc cña hµng ho¸, dÞch vô; ghi ho¸ ®¬n b¸n hµng, dÞch vô trªn ho¸
®¬n giao cho ngêi mua kh¸c víi ho¸ ®¬n lu t¹i c¬ së kinh doanh.
Ngµy 10/10/2002 Bé tµi chÝnh th«ng t sè SO 90/2002/TT-BTC híng dÉn vÒ
thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu vµ thuÕ GTGT ®èi víi hµng ho¸ b¸n cho th¬ng
nh©n níc ngoµi nhng giao hµng cho doanh nghiÖp kh¸c t¹i ViÖt Nam theo chØ ®Þnh
cña th¬ng nh©n níc ngoµi ®Ó lµm nguyªn liÖu s¶n xuÊt, gia c«ng hµng xuÊt khÈu.
Th«ng t nµy ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ do doanh nghiÖp t¹i ViÖt Nam (bao
gåm çc doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi) s¶n
xuÊt b¸n cho th¬ng nh©n níc ngoµi theo hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng, ®îc th-
¬ng nh©n níc ngoµi thanh to¸n tiÒn mua hµng b»ng ngo¹i tÖ nhng hµng giao cho
doanh nghiÖp kh¸c t¹i ViÖt Nam theo sù chØ ®Þnh cña th¬ng nh©n níc ngoµi ®Ó tiÕp
tôc s¶n xuÊt gia c«ng hµng xuÊt khÈu.
§iÒu kiÖn ¸p dông chÝnh s¸ch thuÕ híng dÉn tíi th«ng t nµy bao gåm: hµng
ho¸ xuÊt khÈu t¹i chç, nhËp khÈu t¹i chç trªn c¬ së thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n
ngo¹i th¬ng ký víi th¬ng nh©n níc ngoµi trong ®ã ghi râ mÆt hµng, tªn vµ sè lîng,
®Þa chØ cña doanh nghiÖp nhËn hµng t¹i ViÖt Nam, th¬ng nh©n níc ngoµi ph¶i thùc
hiÖn thanh to¸n tiÒn ®èi víi hµng xuÊt khÈu t¹i chç b»ng ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi
qua ng©n hµng, doanh nghiÖp ph¶i më tê khai h¶i quan hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp
khÈu t¹i chç.
Hµng ho¸ xuÊt khÈu t¹i chç ®îc hëng thuÕ suÊt 0%. Tuy nhiªn, doanh
nghiÖp xuÊt khÈu t¹i chç ph¶i xuÊt tr×nh víi c¬ quan thuÕ ®Þa ph¬ng ®Çy ®ñ çc hå
s¬ bao gåm: hîp ®ång mua b¸n ký gi÷a doanh nghiÖp xuÊt khÈu t¹i chç khi giao
hµng, hîp ®ång mua b¸n ký gi÷a doanh nghiÖp xuÊt khÈu t¹i chç víi th¬ng nh©n
níc ngoµi, chøng tõ thanh to¸n tiÒn hµng xuÊt khÈu t¹i chç víi th¬ng nh©n níc
ngoµi qua ng©n hµng b»ng ngo¹i tÖ tõ ®ã chuyÓn ®æi, tê khai hµng ho¸ xuÊt nhËp
khÈu t¹i chç. Trêng hîp c¬ së s¶n xuÊt t¹i chç kh«ng cã ®ñ thñ tôc hå s¬ trªn th×
kh«ng ®îc ¸p dông thuÕ suÊt 0%, c¬ së xuÊt khÈu t¹i chç ph¶i thùc hiÖn nép thuÕ
GTGT theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ GTGT nh hµng ho¸ tiªu thô néi ®Þa.
Ngoµi ra th«ng t cßn híng dÉn cô thÓ viÖc xö lý vi ph¹m ®èi víi çc trêng
hîp doanh nghiÖp nhËp khÈu t¹i chç kh«ng sö dông hµng ho¸ ®· nhËp khÈu t¹i chæ
®Ó lµm nguyªn liÖu s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu mµ ®em b¸n hoÆc sö dông kh«ng
®óng môc ®Ých.
ChÝnh phñ võa ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 158/2003 quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh
luËt thuÕ GTGT v¨n b¶n híng dÉn çc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT lµ hµng ho¸, dÞch
vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam víi çc møc thuÕ suÊt
0%, 5% vµ 10% ®ång thêi çc ®èi tîng nép thuÕ ph¶i kª khai thuÕ GTGT theo
®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Çc møc thuÕ suÊt 0% ¸p dông ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô xuÊt khÈu, kÓ c¶
hµng gia c«ng xuÊt khÈu, hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn kh«ng chÞu thuÕ GTGT
xuÊt khÈu.
Møc thuÕ suÊt 5% ¸p dông víi çc hµng ho¸, dÞch vô: níc s¹ch phôc vô s¶n
xuÊt, sinh ho¹t, ph©n bãn, quÆng ®Ó s¶n xuÊt ph©n bãn, m¸y mãc vµ dông cô
chuyªn dïng cho y tÕ, b«ng vµ b¨ng vÖ sinh y tÕ, gi¸o cô dïng gi¶ng d¹y vµ häc
tËp, ®å ch¬i trÎ em, s¶n phÈm trång trät ch¨n nu«i, thuû s¶n, h¶i s¶n ®¸nh b¾t cha
qua chÕ biÕn, thùc phÈm t¬i sèng, l¬ng thùc, l©m s¶n.
Møc thuÕ suÊt 10% ¸p dông víi hµng ho¸, dÞch vô: dÇu má, khÝ ®èt, quÆng
®iÖn, th¬ng phÈm, ®iÖn tö, s¶n phÈm ho¸ chÊt, s¶n phÈm may mÆc, thªu ren, giµy,
s÷a, b¸nh kÑo, níc gi¶i kh¸t, s¶n phÈm gèm sø, thuû tinh, dÞch vô t vÊn ph¸p luËt,
çc dÞch vô t vÊn kh¸c, kh¸ch s¹n, dÞch vô ¨n uèng.
ViÖc kª khai nép thuÕ GTGT hîp ph¸p: c¬ së kinh doanh vµ ngêi nhËp khÈu
ph¶i kª khai thuÕ GTGT theo quy ®Þnh sau: c¬ së kinh doanh ph¶i kª khai nép
thuÕ tõng th¸ng vµ nép tê kª khai kÌm theo b¶n kª khai hµng ho¸, dÞch vô mua
vµo, b¸n ra lµm c¨n cø x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép cña th¸ng cho c¬ quan thuÕ trong
10 ngµy ®Çu cña th¸ng tiÕp theo.
Trong trêng hîp kh«ng ph¸t sinh sè b¸n hµng ho¸, dÞch vô thuÕ ®Çu vµo,
thuÕ ®Çu ra c¬ së kinh doanh vÉn ph¶i nép tê kª khai thuÕ cho c¬ quan thuÕ. C¬ së
ph¶i kª khai ®Çy ®ñ ®óng mÉu tê khai thuÕ vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý vÒ
tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc kª khai. Thêi ®iÓm tÝnh thuÕ GTGT ®Çu ra ph¸t sinh lµ thêi
®iÓm c¬ së kinh doanh ®· chuyÓn giao quyÒn së h÷u hµng ho¸, dÞch vô cho ngêi
mua kh«ng ph©n biÖt ngêi mua ®· tr¶ tiÒn hay cha. Khi b¸n hµng ho¸ c¬ së kinh
doanh ph¶i lËp ho¸ ®¬n theo c¬ së cña ph¸p luËt.
Tæ chøc, ç nh©n ë níc ngoµi kh«ng cã v¨n phßng hay trô së ®iÒu hµnh ë
ViÖt Nam cã cung øng hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT cho çc tæ chøc, ç
nh©n ViÖt Nam ph¶i kª khai, nép thuÕ GTGT thay cho tæ chøc, ç nh©n ë níc
ngoµi.
C¬ së kinh doanh nhiÒu lo¹i hµng ho¸, dÞch vô cã møc thuÕ suÊt GTGT
kh¸c nhau ph¶i kª khai thuÕ GTGT theo møc thuÕ suÊt quy ®Þnh ®èi víi tõng lo¹i
hµng ho¸, dÞch vô. NÕu c¬ së kinh doanh kh«ng x¸c ®Þnh ®îc theo tæng møc thuÕ
suÊt th× ph¶i tÝnh theo møc thuÕ suÊt cao nhÊt cña hµng hãa, dÞch vô mµ c¬ së cã
s¶n xuÊt, kinh doanh. C¬ së kinh doanh cã tr¸ch nhiÖm nép thuÕ ®Çy ®ñ, ®óng thêi
h¹n vµo ng©n s¸ch nhµ níc. ThuÕ nép vµo ng©n s¸ch nhµ níc b»ng ®ång ViÖt
Nam.
2. Thùc tÕ ¸p dông luËt thuÕ GTGT ë níc ta

Ph¸p luËt thuÕ GTGT lµ mét luËt thuÕ hoµn toµn míi mÎ trong lÞch sö ph¸p
luËt tµi chÝnh níc ta vµ trong nhËn thøc cña tÇng líp d©n c. V× vËy, viÖc thùc hiÖn
çc luËt thuÕ míi nãi chung vµ luËt thuÕ GTGT nãi riªng sÏ cã t¸c ®éng ®Õn nhiÒu
mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc vµ nh÷ng khã kh¨n bíc ®Çu lµ kh«ng
tr¸nh khái.
Sau nh÷ng n¨m thùc hiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT ë níc ta ®· c¬ b¶n ®¸p øng
®îc nh÷ng yªu cÇu vÒ lý luËn cña ph¸p luËt thuÕ GTGT c¶ vÒ cÊu tróc bªn trong
lÉn nh÷ng biÓu hiÖn bªn ngoµi. Çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶n ¸nh
®óng nh÷ng néi dung, yªu cÇu cña chÝnh s¸ch kinh tÕ, tµi chÝnh nãi chung vµ
chÝnh s¸ch thuÕ nãi riªng còng nh thÓ hiÖn ®îc môc tiªu, ®Þnh híng c¬ b¶n trong
chñ tr¬ng ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng. Ph¸p luËt thuÕ GTGT c¬ b¶n ®·
ph¶n ¸nh ®îc b¶n chÊt cña thuÕ GTGT còng nh c¬ chÕ vËn hµnh cña thuÕ GTGT.
Çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt thuÕ GTGT lu«n tÝnh ®Õn çc gi¶i ph¸p qua ®ã nh»m
¸p dông tèt nhÊt thuÕ GTGT trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ ë ViÖt Nam nh quy ®Þnh 2 ph-
¬ng ph¸p tÝnh thuÕ, quy ®Þnh khÊu trõ khèng, më réng diÖn miÔn gi¶m thuÕ…
V× vËy, sau 4 n¨m thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu
®¸ng kÓ mµ thµnh tùu bao trïm nhÊt lµ ®¹t ®îc nhøng môc tiªu yªu cÇu ®Æt ra
trong luËt thuÕ GTGT.
Cô thÓ: gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, më réng lu th«ng hµng ho¸ vµ ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu. ViÖc thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸ thµnh çc
c«ng tr×nh ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n gi¶m kho¶ng 10% v× toµn bé thuÕ GTGT cña çc
c«ng tr×nh ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®îc h¹ch to¸n riªng kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh
c«ng tr×nh. Kh«ng ph¶i khÊu hao tµi s¶n sau nµy mµ ®îc khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ.
MÆt kh¸c khi nhËp khÈu thiÕt bÞ m¸y mãc, ph¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dông, lo¹i
trong níc cha s¶n xuÊt ®îc ®Ó ®Çu t TSC§ theo dù ¸n th× kh«ng thuéc diÖn chÞu
thuÕ GTGT. §Æc biÖt khi gi¶m 50% thuÕ suÊt ®èi víi çc s¶n phÈm x©y dùng c¬
b¶n th× møc thuÕ cßn ph¶i nép sau khi khÊu trõ ®Çu vµo b×nh qu©n chØ cßn kho¶ng
1% so víi 4% so víi thuÕ doanh thu thÓ hiÖn khuyÕn khÝch ®Çu t m¹nh.
MÆt kh¸c, luËt thuÕ GTGT ®· gãp phÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, b¶o hé s¶n
xuÊt trong níc, s¾p xÕp c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ. Theo quy ®Þnh cña thuÕ GTGT,
hµng ho¸ xuÊt khÈu ®îc hëng thuÕ suÊt 0% tøc lµ toµn bé thuÕ GTGT ®· nép ë ®Çu
vµo ®îc hoµn l¹i, viÖc hoµn thuÕ ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu thùc chÊt lµ nhµ níc
trî gi¸ cho hµng ho¸ xuÊt khÈu nªn ®· gióp cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu tËp trung
®îc nguån hµng trong níc ®Ó xuÊt khÈu nªn ®· gióp doanh nghiÖp xuÊt khÈu tËp
trung ®îc nguån hµng trong níc ®Ó xuÊt khÈu vµ cã ®iÒu c¹nh tranh ®îc víi hµng
ho¸ trªn thÞ trêng quèc tÕ. Trong n¨m 1999 sè tiÒn hoµn vèn t¨ng cho çc doanh
nghiÖp xuÊt khÈu. Kho¶ng 2.700 tû ®ång, n¨m 2000 lµ 5.000 tû ®ång. V× vËy,
trong ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu bÞ h¹n chÕ, gi¸ xuÊt khÈu gi¶m nhng tæng gi¸ trÞ xuÊt
khÈu cña níc ta vÉn t¨ng so víi n¨m 1998 lµ 23,18%, n¨m 2000 t¨ng 21,3%.
Trong ®ã cã nh÷ng mÆt hµng ®îc hoµn thuÕ ®Çu vµo nhiÒu, xuÊt khÈu t¨ng so víi
n¨m 1998 nh: cao su 37,2%, cµ phª 27,6% , g¹o 21,4%, thuû s¶n 14,1%, giµy dÐp
36,3%, dÖt may 15,1%, thñ c«ng mü nghÖ 52%, ®iÖn tö 54%.
Ngoµi viÖc ®îc hoµn thuÕ GTGT, çc dù ¸n ®Çu t cã gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu
®¹t trªn 30% tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ cßn ®îc hëng thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh
nghiÖp u ®·i 25%, nÕu cã gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt khÈu trªn 50% tæng gi¸ trÞ hµng
ho¸ ®îc miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp bæ sung nªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn vÒ vèn cho
çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu ho¹t ®éng. LuËt thuÕ GTGT khuyÕn khÝch viÖc s¶n
xuÊt hµng xuÊt khÈu thay thÕ nhËp khÈu, ®Æc biÖt luËt thuÕ GTGT ®· khuyÕn khÝch
viÖc s¶n xuÊt kinh doanh nh÷ng hµng mµ ViÖt Nam cã thÕ m¹nh nh n«ng s¶n, l©m
s¶n, h¶i s¶n, thñ c«ng mü nghÖ.
ViÖc triÓn khai luËt thuÕ GTGT kh«ng g©y biÕn ®éng lín vÒ gi¸. Theo tµi
liÖu cña Tæng côc thèng kª th× chØ sè gi¸ tiªu dïng c¶ n¨m 1999 chØ t¨ng 0,1% so
víi th¸ng 12 n¨m 1998, n¨m 2000 t¨ng kho¶ng 1%. Trong ®ã gi¸ l¬ng thùc gi¶m
1,9%, gi¸ thùc phÈm gi¶m 7,8%. Gi¸ çc hµng c«ng nghÖ phÈm vµ dÞch vô trong
n¨m trõ l¬ng thùc vµ thùc phÈm t¨ng 3% lµ møc b×nh thêng cña nÒn kinh tÕ khu
vùc vµ thÕ giíi.
Ngoµi ra, luËt thuÕ GTGT ®· b¾t ®Çu t¸c ®éng ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý cña
doanh nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¬ quan qu¶n lý nhµ níc kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t
®äng s¶n xuÊt kinh doanh cña çc doanh nghiÖp, t¨ng cêng c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ
to¸n vµ thóc ®Èy viÖc mua b¸n hµng ho¸ cã ho¸ ®¬n ë çc doanh nghiÖp. Do yªu
cÇu cña viÖc kª khai thuÕ GTGT, khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo, tÝnh ®óng thu nhËp
cña doanh nghiÖp nªn nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c kinh doanh ®· b¾t ®Çu chó ý ®Õn
c«ng t¸c më sæ kÕ to¸n, ghi chÐp, qu¶n lý vµ sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ. Sù
chuyÓn biÕn nµy thÓ hiÖn râ nhÊt trong çc doanh nghiÖp t nh©n, çc c«ng ty tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn. Th«ng qua viÖc chÊp hµnh c«ng t¸c kÕ to¸n, ho¸
®¬n, chøng tõ cña çc doanh nghiÖp qua viÖc kª khai thuÕ, hoµn thuÕ, quyÕt to¸n
thuÕ gióp cho c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ níc vµ c¬ quan thuÕ tõng bíc n¾m ®îc
s¸t h¬n t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng nh t¨ng cêng kiÓm tra, gi¸m s¸t ®èi víi
doanh nghiÖp. §Õn nay cã kho¶ng 6.000 doanh nghiÖp nhµ níc, h¬n 2.400 doanh
nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ 30.000 doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm
h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn ®· thùc hiÖn ®óng chÕ ®é cña nhµ níc kª khai vµ nép
thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ. Còng chÝnh ®iÒu nµy mµ viÖc quyÕt to¸n thuÕ ®îc
thùc hiÖn chÝnh x¸c h¬n rÊt nhiÒu so víi nh÷ng n¨m tríc ®©y.
§ång thêi, viÖc triÓn khai thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT ®¶m b¶o vÒ sè thu ng©n
s¸ch nhµ níc kh«ng gi¶m h¬n so víi thuÕ doanh thu, kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn kÕ
ho¹ch thu ng©n s¸ch cña nhµ níc.
BiÓu 2. Thu ng©n s¸ch nhµ níc & thu thuÕ GTGT
tõ n¨m 2001 ®Õn n¨m 2003
N¨m Thu ng©n s¸ch nhµ níc Thu thuÕ VAT % thu VAT
2001 103.888 13952 13,43%
2002 105.200 15.465 14,70%
2003 123.700 19.238 15,56%
B¶ng sè liÖu cho thÊy chØ qua 3 n¨m: 2001, 2002 vµ 2003 tû lÖ ®ãng gãp
thuÕ VAT trong nguån thu cña ng©n s¸ch nhµ níc lu«n t¨ng tõ 13,43% n¨m 2001
lªn 14,7% n¨m 2002 vµ 15,56% n¨m 2003. §iÒu nµy cho thÊy viÖc ¸p dông luËt
thuÕ VAT vµo níc ta lµ hîp lý, sù t¨ng lªn trong tû lÖ ®ãng gãp nµy cho thÊy sù
ph¸t triÓn nhanh trong s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña x·
héi.
BiÓu 3 & 4.
BiÓu ®å c¬ cÊu íc thùc hiÖn thu VAT Q1-2003
XNĐT
18%
NQD
24%
XNQD
45%
XS
13%
BiÓu ®å c¬ cÊu dù to¸n thùc hiÖn thu VAT 2003
XNĐT
19%
NQD
22%
XNQD
47%
XS
12%
®¬n vÞ tÝnh: Tû ®ång
XNQD XN§T NQD XS Tæng
dù to¸n 9154 3592 4228 2264 19238

2003
íc qi/2003 2205 870 1175 619 4869
Nguån thu tõ thuÕ cña Nhµ níc tËp trung chñ yÕu vµo xÝ nghiÖp quèc
doanh. Sù ®ãng gãp cña ngµnh nµy vµo ng©n s¸ch nhµ níc lu«n chiÕm trªn 45%
(n¨m 2003 lµ 47%, trong tæng sè thu tõ tÊt c¶ çc ngµnh). §øng sau xÝ nghiÖp
quèc doanh lµ NQD 22%, XN§T 19vµ XS 12%. Nh×n chung tû lÖ ®ãng gãp nµy t-
¬ng ®èi æn ®Þnh.
BiÓu 5.T×nh h×nh thu thuÕ VAT cña ngµnh h¶i quan giai ®o¹n
tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2003
§VT: Tû ®ång
TØ lÖ hoµn thµnh
TT N¨m Tæng thu (KH) Tæng thu VAT VAT/Tæng thu kÕ ho¹ch
1 1999 21000 23669 8162 0.344839 113%
2 2000 22960 24417 10718 0.438956 106%
3 2001 25200 29519 11725 0.397202 117%
4 2002 33200 37221 15010 0.403267 112%
5 2003 38500 39223 17522 0.446728 102%
17522
2003 39223
38500
15010
2002 37221
33200
11725
VAT
29519
2001
25200
Tæng thu
10718
Tæng thu KH
24417
2000
22960
8162 23699
1999
21000
120000
100000
80000
VAT
60000 Tæng thu
Tæng thu KH
40000
20000
0
1999 2000 2001 2002 2003
Tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2003 sè thuÕ VAT ®ãng gãp vµo sè thu cña ngµnh
H¶i quan t¬ng ®èi æn ®Þnh vµ cã xu híng t¨ng lªn. N¨m 1999 lµ 8.162 tû ®ång,
n¨m 2000 lµ 1.0.718 tû ®ång, n¨m 2001 lµ 11.725 tû ®ång, n¨m 2002 lµ 15.010 tû
®ång, n¨m 2003 lµ 15.722 tû ®ång. Trong ®ã n¨m 2002 vµ n¨m 2003 lµ cã sè thu
lín nhÊt. Tû lÖ thu thuÕ VAT ngµy cµng cã xu híng t¨ng nhanh tõ n¨m 1999 ®Õn
n¨m 2003 ®· t¨ng lªn h¬n 200%. Con sè thu ®îc thùc tÕ lu«n vît møc kÕ ho¹ch ®Ò
ra. N¨m 1999 tû lÖ hoµn thµnh kÕ ho¹ch lµ 113%, n¨m 2000 lµ 106%, n¨m 2001 lµ
117%, n¨m 2002 lµ 112% vµ n¨m 2003 lµ 102%. Tèc ®é t¨ng ngµy cµng lín vµ tû
träng ®ãng gãp vµo tæng thu cña ngµnh H¶i quan cã xu híng t¨ng nhanh chøng tá
thuÕ VAT cã vai trß lín trong nguån thu cña ngµnh H¶i quan nãi riªng vµ thu
ng©n s¸ch nhµ níc nãi chung.
Qua nhøng con sè biÕt nãi trªn dï cha ®Çy ®ñ nhng còng cho phÐp chóng ta
kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc ®a thuÕ GTGT vµo ¸p dông t¹i ViÖt Nam lµ ®Þnh híng ®óng
®¾n cña §¶ng vµ nhµ níc, lµ bíc ®ét ph¸ lín trong c«ng cuéc c¶i çch tµi chÝnh
c«ng. Sau nh÷ng n¨m ®Çu thùc hiÖn cho thÊy thuÕ GTGT ®· ®i vµo thùc tiÔn cuéc
sèng, bíc ®Çu ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ GTGT ®· ®i vµo thùc tiÔn cuéc sèng, bíc
®Çu ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ GTGT ®· ®¹t ®îc nh÷ng hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh. §Æc
biÖt viÖc thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT ®· cã t¸c ®éng lín ®Õn ®êi sèng kinh tÕ x· héi
ë níc ta gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ ë níc ta phï hîp víi kinh tÕ
thÞ trêng t¹o ®iÒu kiÖn më réng hîp t¸c víi çc níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc th× ph¸p luËt ®iÒu chØnh luËt thuÕ GTGT
ë níc ta cßn cã nh÷ng ®iÓm “cha ®îc” g©y ra çc ph¸t sinh tiªu cùc trong
qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT, hay nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n trong ¸p
dông luËt thuÕ GTGT.
Thø nhÊt, thuÕ GTGT kh«ng ®¸nh vµo b¶n th©n hµng ho¸, dÞch vô mµ ®¸nh
vµo hµnh vi tiªu dïng hµng ho¸, dÞch vô nªn thuÕ GTGT thuéc lo¹i thuÕ
tiªu dïng mµ hµng ho¸ tiªu dïng ®îc biÓn hiÖn th«ng qua viÖc trao ®æi mua
b¸n, v× vËy nÕu hµng ho¸, dÞch vô n»m trong kho hoÆc cha ®a vµo lu th«ng
tøc lµ cha th«ng qua viÖc trao ®æi mua b¸n th× cha bÞ ®¸nh thuÕ GTGT.
Thø hai, c¬ së ®Ó tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ mµ gi¸ tÝnh thuÕ cña
hµng ho¸, dÞch vô chØ ®îc x¸c ®Þnh khi th«ng qua quan hÖ trao ®æi mua b¸n.
NÕu hµng ho¸, dÞch vô cø n»m im trong kho th× râ rµng kh«ng thÓ biÕt ®óng
gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô ®ã lµ bao nhiªu mµ chØ cã thÓ biÕt ®îc
gi¸ thµnh cña hµng ho¸, dÞch vô ®ã.
Thø ba, viÖc quy ®Þnh trùc tiÕp ®èi tîng chÞu thuÕ lµ hµng ho¸, dÞch vô nªn
xö lý çc vÊn ®Ò tiÕp theo nh kú nép thuÕ, h¹ch to¸n kÕ to¸n, kiÓm tra thanh
tra, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tranh chÊp thuÕ, nî thuÕ, trèn thuÕ, hoÆc nép thuÕ sÏ
gÆp nhiÒu khã kh¨n trong nhËn thøc vµ sinh ra nhiÒu viÖc x¸c ®Þnh møc ®é,
ph¹m vi cña nghÜa vô thuÕ.
ViÖc luËt thuÕ GTGT ph©n ra ®èi tîng chÞu thuÕ vµ kh«ng chÞu thuÕ GTGT
kh«ng chÝnh x¸c vÒ mÆt khoa häc. Khi nãi ®Õn ®èi tîng chÞu thuÕ lµ nãi ®Õn
nh÷ng ho¹t ®éng cung øng hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT. Cßn nh÷ng
hµng ho¸, dÞch vô ®îc liÖt kª ë ®iÒu 4 luËt thuÕ GTGT kh«ng thuéc h×nh
thøc cung øng nµy ®Òu lµ nh÷ng h×nh thøc cung øng thuéc diÖn chÞu thuÕ
GTGT, nhng ®îc miÔn trõ thuÕ. LuËt thuÕ GTGT x¸c ®Þnh diÖn miÔn trõ
thuÕ rÊt réng tuy nhiªn sù u ®·i nµy ®a ®Õn nhiÒu bÊt æn cho çc chñ thÓ
thùc hiÖn çc nghiÖp vô nµy do b¾t nguån tõ c¬ chÕ khÊu trõ, ®Æc biÖt trong
trêng hîp çc ngµnh sö dông nguyªn vËt liÖu thuéc diÖn miÔn trõ thuÕ
GTGT ®Ó s¶n xuÊt ra çc s¶n phÈm chÞu thuÕ GTGT hoÆc ngîc l¹i. VÝ dô
khi s¶n xuÊt bét canh hoÆc mú ¨n liÒn ®Òu ph¶i sö dông nguyªn liÖu muèi,
nhng muèi thuéc d¹ng miÔn trõ thuÕ GTGT nªn kh«ng cã thuÕ GTGT ph¸t
sinh khi mua muèi lµm nguyªn liÖu, trong khi ®ã s¶n phÈm t¹o ra (bét canh)
l¹i thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT v× vËy, khi b¸n nh÷ng s¶n phÈm nµy doanh
nghiÖp ph¶i lËp ho¸ ®¬n, thu vµ nép trän vÑn sè thuÕ GTGT ph¸t sinh cho
kho b¹c nhµ níc mµ kh«ng ®îc khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo t¬ng øng
(trong ®ã muèi chiÕm 80% gi¸ thµnh s¶n xuÊt bét canh). Do doanh nghiÖp
kh«ng ®îc hëng lîi tøc khÊu trõ nªn khi ¸p dông thuÕ GTGT sÏ ph¶i t¨ng
gi¸ b¸n hoÆc gi¶m gi¸ mua ®Ó ®¶m b¶o nghÜa vô nép thuÕ vµ møc doanh lîi
ho¹t ®éng. NÕu gi¸ mua ®Çu vµo (muèi) bÞ gi¶m th× cã nghÜa lµ chÝnh ngêi
miÔn thuÕ GTGT (ngêi s¶n xuÊt muèi) tëng ®îc u ®·i nhng thùc chÊt cã khi
cßn bÞ thiÖt h¹i h¬n tríc.
Ngoµi ra, nh÷ng ng«n ng÷ ®îc diÔn ®¹t trong luËt cã khi cßn g©y ra nh÷ng
çch hiÓu kh¸c nhau do vËy g©y khã kh¨n cho viÖc ¸p dông luËt.
Tuy nhiªn, thùc tÕ ¸p dông thuÕ GTGT ë níc ta trong nh÷ng n¨m võa qua
cho thÊy bªn c¹nh nh÷ng çi “®îc”, nh÷ng çi “cha ®îc” cßn tån t¹i thùc tr¹ng
gian lËn thuÕ GTGT ë níc ta ngµy cµng nhiÒu víi quy m« ngµy cµng lín, thñ ®o¹n
ngµy cµng tinh vi. Thùc tÕ, cña vÊn ®Ò nµy lµ xuÊt ph¸t tõ nh÷ng çi “cha ®îc” cßn
tån t¹i trong luËt thuÕ GTGT vµ lîi dông nh÷ng kÏ hë trong qu¶n lý. ChØ riªng
gian lËn trong viÖc hoµn thuÕ, n¨m 1999 cã 4 vô, n¨m 2000 ph¸t hiÖn 17 vô, n¨m
2001 ph¸t hiÖn 64 vô vµ chØ riªng 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002 ®· ph¸t hiÖn ®îc 46 vô
n©ng tæng sè tiÒn hoµn thuÕ lªn 500 tû ®ång tõ n¨m 1999. Ngoµi ra, t×nh tr¹ng khai
khèng ho¸ ®¬n, mua b¸n ho¸ ®¬n, söa ®æi ho¸ ®¬n ngµy cµng t¨ng nhanh lµm thÊt
thu nhiÒu tiÒn cña ng©n s¸ch nhµ níc. Nh c«ng ty §«ng Nam ®· söa ®æi ho¸ ®¬n
b¸n hµng chØ riªng quý I/2001 ®· “rót ruét” nhµ níc 50 tû ®ång. C«ng ty V¹n Lîi
ë Long Xuyªn, An Giang ®· dïng viÖc mua b¸n ho¸ ®¬n cña Bé tµi chÝnh ph¸t
hµnh ®· g©y thiÖt h¹i cho nhµ níc 26,6 tû ®ång sau 5 n¨m ho¹t ®éng.
Nh÷ng thùc tÕ ®· nªu ë trªn xuÊt ph¸t tõ nh÷ng yÕu tæ cha chÆt chÏ cña luËt
thuÕ GTGT, tõ sù láng lÎo trong c«ng t¸c qu¶n lý cña çc çn bé cã tr¸ch nhiÖm
vµ tõ sù ý thøc cña ngêi d©n cha cao do hä cha ®îc gi¸o dôc mét çch ®Çy ®ñ vÒ
ph¸p luËt vµ hä mong muèn lµm giµu b»ng mäi gi¸. V× vËy, sù ®iÒu chØnh luËt thuÕ
GTGT vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn lµ sù ®ßi hái cÊp thiÕt trong giai ®o¹n nµy.
II. Gian lËn thuÕ GTGT trong çc doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta trong thêi
gian qua
1. Thùc tr¹ng ¸p dông thuÕ ë çc doanh nghiÖp th¬ng m¹i
1.1 Nh÷ng vÊn ®Ò lín trong ¸p dông thuÕ GTGT ë çc doanh nghiÖp th¬ng m¹i.
Thùc tiÔn ¸p dông thuÕ GTGT ë níc ta trong thêi gian võa qua cho thÊy ph¸p
luËt thuÕ GTGT cßn cã nhiÒu vÊn ®Ò lín cÇn gi¶i quyÕt. ChÝnh nh÷ng vÊn ®Ò nµy
®· t¹o ra kÏ hë cho mét sè kÎ lîi dông ®Ó vi ph¹m ph¸p luËt. Trong ®iÒu kiÖn thùc
hiÖn thuÕ GTGT, ho¸ ®¬n, chøng tõ lµ c¬ së ®Ó kiÓm tra thuÕ GTGT, lµ c¨n cø x¸c
®Þnh thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ, miÔn gi¶m, ph¶i nép hay ®îc hoµn l¹i trong kú.
§iÒu nµy ®ßi hái çc doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh chÕ ®é ho¸ ®¬n,
chøng tõ ë c¶ kh©u mua vµ kh©u b¸n v× nã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn nguån thu cña
nhµ níc vµ tù kiÓm so¸t ë kh©u lËp chøng tõ ®èi víi c¬ quan chøc n¨ng trong viÖc
tÝnh sè thuÕ ph¶i nép nãi riªng vµ ®¶m b¶o nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc nãi
chung.
HiÖn nay, viÖc qu¶n lý, sö dông ho¸ ®¬n b¸n hµng ®îc ban hµnh kÌm theo
quyÕt ®Þnh sè 885 cã nhiÒu néi dung kh«ng ®¸p øng ®îc c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ, v×
vËy, chÕ ®é nµy ®· ®îc söa ®æi, bæ sung vµ hiÖn nay chÝnh phñ ®· ra nghÞ ®Þnh sè
89/2002 ngµy7/11/2002, quy ®Þnh tr×nh tù, thñ tôc tù in ho¸ ®¬n. HÖ thèng ho¸
®¬n, chøng tõ hîp ph¸p ë níc ta hiÖn nay ®îc h×nh thµnh tõ hai nguån:
- Thø nhÊt, do Bé tµi chÝnh ph¸t hµnh
- Thø hai, do çc c¬ së kinh doanh tù in
Qua sù ph©n tÝch trªn chóng ta nhËn thÊy ho¸ ®¬n, chøng tõ lµ mét c¨n cø
ph¸p lý v« cïng quan träng trong sù vËn hµnh cña thuÕ GTGT. Nhng thùc tiÔn ¸p
dông thuÕ GTGT ë níc ta nãi chóng vµ ë çc doanh nghiÖp th¬ng m¹i nãi riªng
trong thêi gian qua cho thÊy n¹n ho¸ ®¬n gi¶ ph¸t triÓn tíi møc b¸o ®éng vµ ®îc
tån t¹i dêi nhiÒu d¹ng kh¸c nhau.
D¹ng thø nh©t, lµ hãa ®¬n in gi¶ hoµn toµn. Nh×n bÒ ngoµi th× lo¹i ho¸ ®¬n
nµy gièng nh ho¸ ®¬n GTGT do Bé tµi chÝnh ph¸t hµnh vµ chØ cã thÓ ph¸t hiÖn
b»ng m¸y soi nghiÖp vô cßn ngêi mua vµ ngêi b¸n hµng khæng dÔ ph¸t hiÖn. Cã
nh÷ng trêng hîp mua ph¶i hµng lËu vµ ®îc cÊp ho¸ ®¬n gi¶ nhng khi ph¸t hiÖn th×
ngêi b¸n hµng ®· biÕn mÊt nªn võa thiÕu c¬ së ®Ó ¸p dông tr¸ch nhiÖm ph¸p lý võa
kh«ng ®îc quyÒn khÊu trõ thuÕ.
D¹ng thø hai, lµ ho¸ ®¬n thËt do Bé tµi chÝnh ph¸t hµnh ®îc b¸n cho mét
®¬n vÞ nhÊt ®Þnh nhng tuån ra thÞ trêng mua b¸n mét çch bÊt hîp ph¸p. Thñ ®o¹n
nµy cã thÓ thùc hiÖn b»ng çch b¸n hµng kh«ng cÇn ho¸ ®¬n cho kh¸ch hµng sau
®ã dïng liªn trèng (lÏ ra ph¶i cÊp cho kh¸ch hµng) ®em b¸n trªn thÞ trêng chî ®en
hoÆc bè ço gi¶i thÓ doanh nghiÖp nhng kh«ng thanh to¸n nép l¹i ho¸ ®¬n vµ ®em
b¸n, hoÆc lîi dông c¬ chÕ th«ng tho¸ng trong viÖc thµnh lËp doanh nghiÖp theo
luËt doanh nghiÖp, sau khi ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh, ®¨ng ký
thuÕ, cÊp m· sè thuÕ vµ mua b¸n ho¸ ®¬n GTGT t¹i c¬ quan thuÕ nhng kh«ng tiÕn
hµnh s¶n xuÊt kinh doanh mµ sö dông ho¸ ®¬n ®ã ®Ó kinh doanh b»ng çch mua
b¸n vßng vÌo ®Ó hîp thøc ho¸ sè thuÕ ®Çu vµo sau ®ã thùc hiÖn khÊu trõ thuÕ hoÆc
hoµn thuÕ.
D¹ng thø ba, còng lµ d¹ng ho¸ ®¬n do Bé tµi chÝnh ph¸t hµnh ®îc sö dông
khi mua b¸n hµng ho¸ nhng ghi gi¸ thanh to¸n kh«ng ®ång nhÊt hoÆc cè t×nh ghi
sai m· sè cña ngêi b¸n g©y khã kh¨n cho sù kiÓm tra, kiÓm so¸t cña c¬ quan thuÕ.
Víi thñ ®o¹n nµy sè thuÕ ®Çu ra thu ®îc ë ngêi b¸n th× Ýt mµ sè thuÕ ®Çu vµo ph¶i
khÊu trõ ë ngêi mua nhiÒu.
D¹ng thø t lµ c¹o söa ho¸ ®¬n mua hµng ghi sè tiÒn cao h¬n sè thùc tÕ ®Ó
khÊu trõ, hoµn thuÕ, thanh to¸n, quyÕt to¸n thuÕ.
D¹ng thø n¨m, lËp hãa ®¬n khèng, tøc thùc tÕ kh«g mua b¸n hµng ho¸ nh-
ng th«ng ®ång víi çc ®¬n vÞ xuÊt khÈu ®Ó kª khai hoµn thuÕ GTGT hµng xuÊt
khÈu, hoÆc mua b¸n ho¸ ®¬n hµng dïng ®Ó kª khai khÊu trõ khèng thuÕ GTGT ®Çu
vµo.
D¹ng thø s¸u, khi b¸n hµng ho¸, dÞch vô viÖc lËp giao ho¸ ®¬n cho kh¸ch
hµng cßn tuú tiÖn, kh«ng giao hoÆc ®ßi n©ng gi¸ hµng khi giao hoÆc giao ho¸ ®¬n
kh«ng hîp ph¸p ®Ó trèn thuÕ. §èi víi kh¸ch hµng khi mua hµng cho tæ chøc hoÆc
ç nh©n tiªu dïng thêng kh«ng quan t©m ®Õn viÖc ®ßi ho¸ ®¬n hîp ph¸p hoÆc chñ
®éng yªu cÇu ngêi b¸n lËp ho¸ ®¬n víi sè tiÒn cao h¬n thùc tÕ thanh to¸n hoÆc tù
lËp ho¸ ®¬n thanh to¸n tiÒn mua hµng cao h¬n ®Ó tham « c«ng quü nhµ níc.
1.2 Gian lËn thuÕ GTGT ë çc doanh nghiÖp ViÖt Nam. Nh÷ng con sè vµ sù kiÖn
Nh÷ng h×nh thøc ®· ®îc nªu ë phÇn trªn lµ thùc tÕ tån t¹i trong çc doanh
nghiÖp th¬ng nghiÖp nãi riªng vµ níc ta nãi chung hiÖn nay. §Ó chøng minh cho
nh÷ng lý luËn ë trªn em xin ®îc ®a ra nh÷ng dÉn chøng cô thÓ:
HiÖn nay, lîng hµng ho¸ tr«i næi, kh«ng cã nguån gèc hîp ph¸p lu th«ng trªn
thÞ trêng nhiÒu, ®Æc biÖt lµ çc lo¹i hµng ho¸ phôc vô thiÕt yÕu ®êi sèng cña nh©n
d©n. Mét sè doanh nghiÖp, chñ yÕu lµ çc doanh nghiÖp ngµnh th¬ng m¹i kinh
doanh x¨ng dÇu vµ vËt liÖu x©y dùng…Khi b¸n hµng, tuú tiÖn trong viÖc ghi chÐp,
qu¶n lý, sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ mua cña hµng ho¸ ®ã, lËp ho¸ ®¬n trªn nhá, d-
íi to, b¸n hµng kh«ng xuÊt ho¸ ®¬n, giao cho kh¸ch hµng, kh«ng lËp b¶ng kª,
kh«ng ghi sæ kÕ to¸n, kh«ng kª khai tÝnh thuÕ, vµ dïng khèi lîng hµng ho¸ nµy ®Ó
xÐ rêi liªn 2, ghi ho¸ ®¬n khèng cho ®èi tîng cÇn ho¸ ®¬n GTGT.
Tæng côc thuÕ cho biÕt thêi gian gÇn ®©y t¹i mét sè ®Þa ph¬ng ®· ph¸t hiÖn
ra nhiÒu trêng hîp liªn 2 ho¸ ®¬n GTGT cña çc doanh nghiÖp b¸n thÎ ®iÖn tho¹i,
vµng bÞ c¹o söa ®Ó ghi tiÒn hµng víi sè lîng lín lµm ho¸ ®¬n ®Çu vµo cho çc
doanh nghiÖp kh¸c. Víi h×nh thøc gian lËn nµy t th¬ng ®· mãc tói ng©n s¸ch Nhµ
níc víi sè lîng tiÒn lín do chªnh lÖch gi÷a hai liªn ho¸ ®¬n GTGT, v× vËy, Tæng
côc thuÕ yªu cÇu çc c¬ quan thuÕ ®Þa ph¬ng cÇn sím cã gi¶i ph¸p phèi hîp víi c¬
quan c«ng an ®Ó gi¸m ®Þnh vÒ dÊu, ch÷ viÕt, dÊu hiÖu c¹o söa, tÈy xo¸ trªn ho¸
®¬n ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng trêng hîp nghi vÊn. Vµo th¸ng 1/2003 Tæng côc thuÕ
thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· kiÓm tra vµ ph¸t hiÖn gian lËn thuÕ t¹i C«ng ty §«ng
Nam. N¨m 1999, ®¬n vÞ nµy khai doanh thu 31 tû ®ång, thuÕ GTGT lµ 479 triÖu,
n¨m 2000 doanh thu gÊp ®«i lµ 68 tû ®ång, thuÕ GTGT lµ 104 triÖu, n¨m 2001
doanh thu lµ 93 tû ®ång, thuÕ GTGT ©m 407 triÖu ®ång, 11 th¸ng ®Çu n¨m 2002
doanh thu vät lªn 137 tû ®ång nhng thuÕ GTGT ©m 1,3 tû ®ång. §iÒu nµy lµ hoµn
toµn bÊt hîp lý v× doanh thu hµng n¨m t¨ng sao thuÕ chØ thu ®îc sè tiÒn Ýt ái. N¨m
1999 truy thu 82 triÖu ®ång, n¨m 2000 truy thu 61 triÖu ®ång. Sai ph¹m nµy cña
c«ng ty §«ng Nam míi chØ ®îc phanh phui vµo n¨m 2003 §«ng Nam ®· lËu thuÕ
hµng tr¨m tû ®ång, “viÖc dïng bót to¸n h¹ thÊp gi¸ trÞ hµng ho¸” ®Ó trèn thuÕ hµng
tr¨m tû ®ång ë §«ng Nam x¶y ra tõ n¨m 2000. ChØ riªng quý I/2001 tiÒn trèn thuÕ
kho¶ng 50 tû ®ång. Thñ ®o¹n lµm ¨n chñ yÕu lµ khai thÊp gi¸ trÞ hµng nhËp ®Ó trèn
thuÕ, b¸n hµng kh«ng ho¸ ®¬n GTGT lµm Nhµ níc thÊt thu sè tiÒn lín.
Thùc hiÖn th«ng t sè 69/2002/TT-BTC ngµy 16/8/2002 cña Bé tµi chÝnh h-
íng dÉn thùc hiÖn quyÕt ®Þnh sè 41/2002/Q§-TTg ngµy 18/3/2002 cña Thñ tíng
ChÝnh phñ vÒ chèng thÊt thu thuÕ GTGT vµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. N¨m
2002, c¬ quan thuÕ tæ chøc ®iÒu tra gi¸ b¸n thùc tÕ cña çc c¬ së kinh doanh xe
m¸y trªn ®Þa bµn ®· ph¸t hiÖn nhiÒu doanh nghiÖp cã sè chªnh lÖch lín ®Ó xö lý vµ
chÊn chØnh t×nh tr¹ng gi¸ b¸n trªn ho¸ ®¬n GTGT giao cho ngêi tiªu dïng thÊp
h¬n gi¸ b¸n trªn thÞ trêng. Qua t×nh h×nh xö lý t×nh tr¹ng tê khai thuÕ GTGT hµng
th¸ng n¨m 2003 thÊy r»ng: t×nh tr¹ng gi¸ b¸n ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT ë mét sè
doanh nghiÖp kinh doanh nhá h¬n gi¸ b¸n thùc tÕ ®Ó trèn thuÕ vÉn cßn tiÕp diÔn.
C¬ quan thuÕ l¹i cã c«ng v¨n yªu cÇu çc c¬ së kinh doanh thùc hiÖn niªm yÕt gi¸
b¸n hµng ho¸ ë çc cöa hµng, quÇy hµng, cöa hiÖu trªn tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm hµng
ho¸. Trêng hîp çc mÆt hµng nµo ®ã do mét nguyªn nh©n nµo ®ã mµ doanh nghiÖp
x©y dùng gi¸ b¸n hµng ho¸ bÞ lç hoÆc kh«ng cã ho¸ ®¬n GTGT th× ph¶i cã ®Çy ®ñ
hå s¬ chøng minh cô thÓ. Nhng ®Õn nay mét sè doanh nghiÖp vÉn kh«ng chÊp hµn
nghiªm tóc, t×nh tr¹ng trèn thuÕ qua gi¸ b¸n cña mét sè doanh nghiÖp vÉn cßn tiÕp
tôc. Sè thuÕ kª khai cña çc doanh nghiÖp nµy kh«ng ®óng víi sè ph¸t sinh, thËm
chÝ cã doanh nghiÖp cßn ©m thuÕ, kh«ng cã sè nép ng©n s¸ch. Nguyªn nh©n g©y
ra t×nh tr¹ng nµy tríc hÕt lµ do ý thøc chÊp hµnh cña mét sè doanh nghiÖp bªn
c¹nh ®ã phÇn lín kh¸ch hµng kh«ng biÕt ®îc ý ®å trèn lËu thuÕ cña çc c¬ së kinh
doanh qua gi¸ b¸n mµ chØ nghÜ ghi ho¸ ®¬n thÊp ®Ó nép thuÕ tríc b¹ Ýt h¬n, nªn
kh«ng ®ßi hái. T×nh tr¹ng nµy ®· lµm thÊt thu thuÕ cho ng©n s¸ch Nhµ níc, g©y bÊt
b×nh trong giíi kinh doanh vµ mÊt c«ng b»ng x· héi.
T×nh tr¹ng mua b¸n ho¸ ®¬n do Bé Tµi ChÝnh ph¸t hµnh ®îc b¸n cho mét
®¬n vÞ nhÊt ®Þnh nhng ®îc mua b¸n trªn thÞ trêng mét çch bÊt hîp ph¸p. Thñ
®o¹n nµy cã thÓ ®îc thùc hiÖn b»ng çchb¸n hµng kh«ng cÊp ho¸ ®¬n cho kh¸ch
hµng sau ®ã dïng liªn trèng ®em ra b¸n trªn thÞ trêng hoÆc trªn chî ®en. Vµo
th¸ng 1/2002 hîp t¸c x· V¹n Lîi, thµnh phè Long Xuyªn, An Giang ®· bÞ ph¸t
hiÖn b¸n h¬n 1000 ho¸ ®¬n VAT cho 16 tØnh, V¹n Lîi ®· g©y thiÖt h¹i cho Nhµ n-
íc 26,6 tû ®ång. N¨m 1996, thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT, V¹n Lîi ®îc côc thuÕ cÊp
25 cuèn sæ gåm 1250 tê ho¸ ®¬n VAT. BiÕt chñ tr¬ng cña chÝnh phñ cho khÊu trõ
thuÕ ®Çu vµo cho çc doanh nghiÖp kinh doanh l¬ng thùc, n«ng s¶n, thùc phÈm,
phã chñ nhiÖm hîp t¸c x· ®· ký khèng ho¸ ®¬n vµ çc hîp ®ång kinh tÕ råi cho
“tay ch©n” ®i b¸n cho çc ®¬n vÞ cã yªu cÇu. Tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 9/1999, ®· b¸n
trªn 1000 ho¸ ®¬n víi tæng doanh sè h¬n 553 tû ®ång: g©y thiÖt h¹i cho Nhµ níc
gÇn 26,6 tû ®ång. Qua viÖc mua b¸n ho¸ ®¬n hä ®· bá tói kÎ nhiÒu nhÊt h¬n 2,8 tû
®ång vµ kÎ Ýt nhÊt lµ 2,9 triÖu ®ång. Vµo th¸ng 6/2003 c¬ quan c¶nh s¸t ®iÒu tra
c«ng an tØnh Th¸i B×nh võa ®îc chuyÓn hå s¬, ®Ò nghÞ VKSND truy tè 6 nhãm téi
ph¹m víi téi danh mua b¸n ho¸ ®¬n GTGT. Trong ®ã cã chñ mu TrÇn V¨n Së,
nguyªn çn bé chi côc thuÕ thÞ x· Th¸i B×nh cïng mét sè çn b« thuÕ vµ Së kÕ
ho¹ch vµ ®Çu t tØnh. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra n¨m 2000-2002, vî chång Së ®¨ng ký
thµnh lËp 34 c«ng ty “ma”®Ó mua b¸n ho¸ ®¬n VAT. Hä b¸n sè ho¸ ®¬n trÞ gi¸
140 tû ®ång gióp nhiÒu doanh nghiÖp kh¸c ®îc hoµn thuÕ 10 tû ®ång. Tõ th¸ng
9/2000 ®Õn th¸ng 9/2002, hä ®· b¸n h¬n 19,000 ho¸ ®¬n cho 700 ®¬n vÞ ë 22 tØnh
thµnh. Tæng sè tiÒn ghi khèng gÇn 1130 tû ®ång.
VÒ vÊn ®Ò hoµn thuÕ GTGT, ®©y lµ mét vÊn ®Ò næi cém, mét vÊn ®Ò lµm
®au ®Çu çc nhµ qu¶n lý bëi c¶ tÝnh chÊt phøc t¹p cña vÊn ®Ò cïng víi sù míi mÎ
cu¶ nghiÖp vô hoµn thuÕ GTGT vµ víi sù ch¾p v¸ cña çc v¨n b¶n ph¸p luËt. Lîi
dông nh÷ng kÏ hë trong luËt mµ doanh nghiÖp thêng cã çc thñ ®o¹n sau: tríc hÕt,
doanh nghiÖp chÕ biÕn tæ chøc thu mua n«ng s¶n cña n«ng d©n ®Ó s¬ chÕ sau ®ã
b¸n l¹i cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Khi mua n«ng s¶n tõ n«ng d©n, doanh nghiÖp
chÕ biÕn sÏ lËp b¶ng kª hµng ho¸ mua vµo trong ®ã cã ®Çy ®ñ çc th«ng tin: sè l-
îng, gi¸ trÞ çc mÆt hµng ®· mua, ngµy th¸ng mua, ®Þa chØ cña ngêi b¸n. Nhng
nh÷ng th«ng tin nµy ®Òu do doanh nghiÖp “tù vÏ ra”vµ ®îc s¾p xÕp rÊt tinh vi nh
lËp ho¸ ®¬n qua nhiÒu kh©u nhiÒu c«ng ®o¹n ë nhiÒu ®Þa ph¬ng kh¸c nhau ®Ó
tr¸nh sù kiÓm tra kiÓm so¸t, ®èi chiÕu b¶ng kª, ho¸ ®¬n cña c¬ quan thuÕ. Khi
“b¸n” n«ng s¶n ®· qua “s¬ chÕ” cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu th× doanh nghiÖp chÕ
biÕn sÏ xuÊt ho¸ ®¬n cho doanh nghiÖp xuÊt khÈu, trong ®ã còng ghj ®Çy ®ñ çc
th«ng sè: gi¸ b¸n cha cã thuÕ, thuÕ GTGT vµ tæng gi¸ thanh to¸n. Nh÷ng th«ng tin
nµy bÞa ®Æt vµ çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®Òu thùc hiÖn xuÊt khÈu qua biªn giíi
®Êt liÒn.
TiÕp ®Õn çc doanh nghiÖp xuÊt khÈu më tê khai h¶i quan vÒ hµng n«ng s¶n
®· xuÊt khÈu göi cho c¬ quan h¶i quan kÌm theo hîp ®ång mua b¸n n«ng s¶n. Ký
víi bªn nhËp khÈu, ho¸ ®¬n GTGT b¸n hµng cho níc ngoµi, chøng tõ thanh to¸n
hoÆc x¸c nhËn thanh to¸n cña kh¸ch hµng níc ngoµi ®Ó chøng minh hµng ho¸ ®·
®îc xuÊt khÈu.ViÖc chøng minh nµy ®îc thùc hiÖn b»ng çch c©u kÕt víi phÝa níc
ngoµi lËp çc hîp ®ång kinh tÕ, çc ho¸ ®¬n GTGT, chøng tõ thanh to¸n khèng.
Sau ®ã sö dông hµng kÐm phÈm chÊt hoÆc mîn hµng cña t th¬ng d¸n nh·n hµng
xuÊt khÈu råi xuÊt qua cöa khÈu tríc sù lµm ng¬ cña nh©n viªn h¶i quan v× ®· bÞ
mua chuéc hoÆc thËm chÝ kh«ng cã mét gam hµng nµo ®îc xuÊt khÈu qua cöa
khÈu. Sau khi ra khái cöa khÈu, sè “n«ng s¶n xuÊt khÈu” nµy cã thÓ ®îc trë l¹i
ViÖt Nam theo çc con ®êng kh¸c nhau ®Ó xuÊt khÈu tiÕp.
Sau ®ã doanh nghiÖp hoµn tÊt hå s¬ hoµn thuÕ gåm c«ng v¨n ®Ò nghÞ hoµn
thuÕ, b¶ng kª khai tæng hîp sè thuÕ ®Çu vµo, b¶ng kª hµng ho¸ mua vµo, b¸n ra
göi c¬ quan thuÕ.
Theo thèng kª cña tæng côc thuÕ ®Õn 30/9/2002, côc thuÕ çc tØnh thµnh
phè ®· nhËn ®îc 30.340 bé hå s¬ xin hoµn thuÕ víi sè tiÒn thuÕ ®Ò nghÞ hoµn lµ
18.054 tû ®ång. KiÓm tra hå s¬ t¹i c¬ quan thuÕ ®· lo¹i trõ 4.272 hå s¬ cã dÊu
hiÖu sai ph¹m (chiÕm 14% hå s¬ göi ®Õn) víi sè tiÒn 343 tû ®ång (17,4% sè tiÒn
®Ò nghÞ hoµn). Víi hå s¬ hîp lÖ theo quy ®Þnh, c¬ quan thuÕ xö lý hoµn cho
16.341 trêng hîp víi sè tiÒn hoµn thuÕ lµ 14.915 tû ®ång trong ®ã hoµn thuÕ cho
hµng xuÊt khÈu chiÕm 80%. Sè thuÕ hoµn cho hµng n«ng, l©m thñy s¶n chiÕm 5%-
7% tæng sè tiÒn hoµn. §Æc biÖt sè vô lõa ®¶o hoµn thuÕ kh«ng ngõng t¨ng lªn
trong çc n¨m. NÕu nh n¨m 1999, çc c¬ quan chøc n¨ng chØ ph¸t hiÖn ®îc 4 vô,
n¨m 2000 ph¸t hiÖn ®îc 17 vô th× n¨m 2001 ®· ph¸t hiÖn ®îc 64 vô vµ chØ riªng 6
th¸ng ®Çu n¨m 2002 ®· ph¸t hiÖn ®îc 46 vô n©ng tæng sè tiÒn hoµn thuÕ VAT bÞ
chiÕm ®o¹t lµ 500 tû ®ång. TÝnh ®Õn th¸ng 11 n¨m 2003, sè doanh nghiÖp vi ph¹m
trong viÖc hoµn thuÕ GTGT lµ 140 doanh nghiÖp, sè tiÒn hoµn thuÕ bÞ gian lËn vµ
cã dÊu hiÖu gian lËn lµ 322,4 tû ®ång, ngoµi ra vi ph¹m vÒ ho¸ ®¬n GTGT lµ 133
vô, çc vi ph¹m vÒ hµnh chÝnh thuÕ lµ 140 tû ®ång.Tæng sè tiÒn thu håi ®îc lµ
331,5 tû ®ång. Tuy nhiªn tæng sè tiÒn cã dÊu hiÖu gian lËn cña c¬ quan ®iÒu tra lµ
192,5 tû ®ång. Tuy nhiªn trong sè nµy cã 42,8 tû ®ång cña 22 doanh nghiÖp ®·
ph¸ s¶n hoÆc gi¸m ®èc bá trèn. Khã cã kh¶ n¨ng thu ®îc. Trong vÊn ®Ò nµy bän
téi ph¹m ®· sö dông nhiÒu h×nh thøc tinh vi ®Ó qua mÆt çn bé qu¶n lý. Vµo th¸ng
12/2003, Toµ ¸n nh©n d©n tØnh H¶i D¬ng ®· tuyªn ph¹t TrÇn V¨n Th¾ng, chñ
nhiÖm Hîp t¸c x· ViÖt Th¾ng thµnh phè H¶i D¬ng, ¸n tï chung th©n do gian lËn
trong viÖc xuÊt hµng sang Trung Quèc nh»m chiÕm ®o¹t gÇn 5 tû ®ång tiÒn thuÕ.
Theo nhËn ®Þnh tõ th¸ng 11/2000 ®Õn th¸ng 3/2001, ViÖt Th¾ng ®· göi 5 lÇn hå s¬
xin hoµn thuÕ GTGT 9,2 tû ®ång. Hå s¬ thÓ hiÖn HTX ®· ký 11 hîp ®ång xuÊt
sang Trung Quèc 30.000 tÊn hµng n«ng, l©m, h¶i s¶n tæng trÞ gi¸ 45 tû ®ång. Khi
x¸c minh c¬ quan chøc n¨ng ph¸t hiÖnhµng thùc xuÊt chØ 200 triÖu ®ång. Trong vô
¸n nµy, vî «ng chñ tÞch HTX lµ Ph¹m ThÞ Nga tham gia b»ng çch lo ®Çu ra cho
sè hµng “¶o”. Bµ Nga ®· t×m ®îc 14 ch÷ ký cña çc doanh nghiÖp Trung Quèc
nhËp hµng Gi¸m ®èc cña mét doanh nghiÖp t nh©n ë Lµo Cai, bµ TrÇn thÞ Mai
LuËn còng liªn can do tiÕp tay hîp thøc ho¸ chøng tõ gi¶. Çc ho¸ ®¬n nµy thÓ
hiÖn hµng cña Hîp T¸c X· ViÖt Th¾ng ®îc vËn chuyÓn sang Trung Quèc qua cöa
khÈu Lµo Cai.
Ngoµi ra, dï ai cã “thê ¬ víi thêi cuéc” ®Õn mÊy th× còng kh«ng khái giËt
m×nh xãt xa tríc nh÷ng sù viÖc: NguyÔn Duy ThiÖn (28 tuæi) ®· thµnh lËp tíi 30
c«ng ty ma ë kh¾p Nam B¾c ph¸t hµnh ho¸ ®¬n GTGT khèng víi doanh sè thèng
kª ban ®Çu lªn tíi 674,7 tû ®ång ®Ó rót ruét ng©n s¸ch Nhµ níc gÇn 35 tû ®ång; vî
chång NguyÔn ThÞ hoa, TrÇn V¨n Së ë Th¸i B×nh ®· thµnh lËp 12 c«ng ty “ma” ®Ó
thiÕt kÕ ®êng d©y chiÕm ®o¹t thuÕ GTGT lªn tíi 10 tû ®ång; c«ng ty xuÊt khÈu I
t¹i §µ N½ng thuéc Bé Th¬ng M¹i cã trô së t¹i Hµ néi mãc nèi víi mét sè c«ng ty
TNHH kh¸c lµm khèng ho¸ ®¬n xuÊt khÈu çc mÆt hµng n«ng s¶n sang Trung
Quèc ®Ó chiÕm ®o¹t 27 tû ®ång tiÒn hoµn thuÕ GTGT, Hoµng V¨n Vinh, Cao
Hoµnh Minh, Lôc V¨n Dª nguyªn lµ çc çn bé c«ng ty TNHH KiÒu Ph¬ng thµnh
phè HCM ®· mãc nèi víi mét sè çn bé h¶i quan çc cöa khÈu thuéc tØnh L¹ng
S¬n, Qu¶ng Ninh, Hµ Giang lËp 37 bé hå s¬ chøng tõ khèng xuÊt khÈu 1.014 tÊn
h¶i s¶n kh« víi tæng gi¸ trÞ lµ 158 tû ®ång, ®ång thêi mãc nèi víi 19 doanh nghiÖp
kh¸c ë thµnh phè HCM, çc tØnh Long An, T©y Ninh lµm phiÕu nhËp khèng ho¸
®¬n b¸n hµng cho c«ng ty c¬ khÝ ®iÖn m¸y sau ®ã lµm hå s¬ xin hoµn thuÕ. Th¸ng
7/2001, nhãm ngêi nµy ®· rót 7,5 tû ®ång hoµn thuÕ ®Ó chia nhau. C«ng ty ViÖt
H¶i ë H¶i Phßng b¸n ho¸ ®¬n khèng kh«ng cã hµng cho 11 ®¬n vÞ t¹i çc tØnh H¶i
D¬ng, B¾c Ninh, Hµ Giang, Hµ Néi ®Ó çc doanh nghiÖp nµy lËp chøng tõ ho¸ ®¬n
“rót ruét” Nhµ níc tiÒn hoµn thuÕ GTGT kho¶ng 8 tû 883 triÖu ®ång.
64
70
60
46
50
40
30
17
20
4
10
0
1999 2000 2001 2002 (6th¸ng
®Çu n¨m)
BiÓu 6. BiÓu ®å vÒ sè vô lõa ®¶o hoµn thuÕ qua çc n¨m
Nh×n vµo biÓu ®å ta thÊy t×nh tr¹ng gian lËn vÒ hoµn thuÕ t¨ng lªn víi tèc ®é
kh¸ nhanh tõ 4 vô n¨m 1999 ®Õn 17 vô n¨m 2000, 64 vô n¨m 2001 vµ 46 vô víi 6
th¸ng ®Çu n¨m 2002 ®· ®îc ph¸t hiÖn. Víi con sè nµy chøng tá sù th¸ch thøc cña
nh÷ng kÎ ph¹m téi ®èi víi nhµ qu¶n lý. Chóng ®· sö dông nhiÒu h×nh thøc kh¸c
nhau ®Ó qua mÆt çn bé qu¶n lý, sù t¨ng lªn nhanh chãng cña sè vô gian lËn còng
chøng tá chóng ®· kh¸ tinh vi trong viÖc sö dông çc m¸nh khoÐ. Thùc tr¹ng trªn
khiÕn çc nhµ lµm luËt vµ çc nhµ qu¶n lý kh«ng thÓ khoanh tay ®øng nh×n.
Nh÷ng con sè biÕt nãi ë trªn ®· phÇn nµo nãi lªn ®îc t×nh tr¹ng cña níc ta
hiÖn nay trong vÊn ®Ò thùc hiÖn thuÕ GTGT. Nh×n vµo thùc tÕ ®ã th× çc nhµ chøc
tr¸ch kh«ng thÓ khoanh tay ®øng nh×n mµ cÇn b¾t tay ngay vµo viÖc chèng gian
lËn thuÕ GTGT mét çch tÝch cùc h¬n n÷a trong thêi gian tíi.
II. Nguyªn nh©n cña gian lËn thuÕ GTGT

1. VÒ phÝa chÝnh quyÒn
T×nh tr¹ng gian lËn thuÕ GTGT ngµy cµng cã xu híng t¨ng nhanh víi
nhiÒu h×nh thøc ngµy cµng tinh vi ®Ó qua mÆt çc nhµ qu¶n lý. T×nh tr¹ng nµy xuÊt
ph¸t tõ nhiÒu nguyªn nh©n, cã thÓ lµ nguyªn nh©n chñ quan, cã thÓ lµ nguyªn nh©n
kh¸ch quan nhng cã mét sè nguyªn nh©n c¬ b¶n sau:
Thø nhÊt, do chÝnh s¸ch, ph¸p luËt quy ®Þnh diÖn ®îc hoµn thuÕ réng, cho
phÐp khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo theo tû lÖ 0% tÝnh theo gi¸ trÞ hµng ho¸ mua vµo theo
b¶ng kª ®èi víi n«ng, l©m, thuû s¶n cha qua chÕ biÕn mua cña ngêi kh«ng cã ho¸
®¬n GTGT; kh«ng quy ®Þnh viÖc x¸c nhËn lý lÞch t ph¸p cña ngêi thµnh lËp vµ
qu¶n lý doanh nghiÖp, v× vËy hµng lo¹t çc doanh nghiÖp “h÷u danh v« thùc” ra
®êi. §i kÌm víi nh÷ng doanh nghiÖp nµy lµ hµng v¹n ho¸ ®¬n khèng ®îc ph¸t
hµnh v« téi v¹ ®Ó cung cÊp cho ho¹t ®éng “kinh doanh ho¸ ®¬n GTGT”. Sau khi
thu ®îc nh÷ng “mãn hêi” bÊt chÝnh, nh÷ng doanh nghiÖp nµy lµm thñ tôc gi¶i thÓ
hoÆc biÕn mÊt.
Thø hai, do tr×nh ®é qu¶n lý cha t¬ng xøng víi yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n
lý, v× vËy çc c¬ quan qu¶n lý bÞ çc doanh nghiÖp “qua mÆt” mét çch dÔ dµng;
thiÕu sù phèi hîp chÆt chÏ cña çc c¬ quan chøc n¨ng víi c¬ quan thuÕ; gi÷a c¬
quan thuÕ víi c¬ quan h¶i quan; gi÷a c¬ quan thuÕ, c¬ quan h¶i quan víi c¬ quan
c«ng an, biªn phßng, qu¶n lý thÞ trêng…nªn kh«ng ph¸t hiÖn ®îc vµ ng¨n chÆn kÞp
thêi çc hµnh vi gian lËn.
Thø ba, do c«ng t¸c gi¸o dôc chÝnh trÞ t tëng cho ®éi ngò çn bé, c«ng
chøc cha ®uîc quan t©m ®óng møc dÉn tíi sù tha ho¸ biÕn chÊt cña mét bé phËn
çn bé, c«ng chøc nh nhËn hèi lé tiÕp tay bao che cho hµnh vi gian lËn cña çc
doanh nghiÖp.
Thø t, do ý thøc ph¸p luËt cña ®èi tîng nép thuÕ vµ nhËn thøc cña ngêi d©n
vÒ thuÕ cßn h¹n chÕ, kû c¬ng vÒ thuÕ cßn láng lÎo. NhiÒu doanh nghiÖp chØ v×
ch¹y theo ®ång tiÒn mµ bÊt chÊp ph¸p luËt bÊt chÊp ®¹o lý, bÊt chÊp kû c¬ng thuÕ
miÔn sao thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn.
Thø n¨m, do ¸p dông c¬ chÕ “tiÒn tho¸i hËu kiÓm”, c¬ chÕ nµy ®îc ¸p dông
nh»m phôc vô chñ tr¬ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ vèn ho çc
doanh nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt còng nh ®Ò cao tÝnh tù chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p
luËt cña ®èi tîng nép thuÕ. Nhng mÆt tr¸i cña c¬ chÕ nµy lµ chi phÝ qu¶n lý hµnh
chÝnh thuÕ sÏ t¨ng lªn nhiÒu cho viÖc “hËu kiÓm” vµ ®©y còng sÏ lµ g¸nh nÆng qu¸
søc cho çn bé thuÕ ®ång thêi g©y kh«ng Ýt søc Ðp cho ngµnh.
Ch¬ng III
Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT ë níc ta
I. Quan ®iÓm vµ môc tiªu vÒ phßng chèng gian lËn thuÕ GTGT
1. TÝnh tÊt yÕu ph¶i hoµn thiÖn luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ thùc hiÖn
XuÊt ph¸t tõ ®ßi hái cña sù ph¸t triÓn nÒn KTTT vµ viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ níc ta hiÖn nay, còng nh ®ßi hái më réng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ vµ xu thÕ
toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, th× viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ
®¶m b¶o thùc hiÖn lµ mét tÊt yÕu.
B¶n th©n nÒn kinh tÕ thÞ trêng (KTTT) ViÖt Nam cã nh÷ng ®Æc thï riªng vµ
nh÷ng ®Æc thï nµy ®· cã nh÷ng t¸c ®éng quan träng tíi qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t
triÓn vµ hoµn thiÖn cña ph¸p luËt kinh tÕ nãi chung vµ ph¸p luËt thuÕ nãi riªng. V×
vËy, hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT hiÖn nay mét mÆt nh»m ®¸p øng nh÷ng yªu
cÇu cña nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam, mét mÆt nh»m ®¸p øng c¬ chÕ
tù ®iÒu chØnh cña th¬ng trêng khi b¶n th©n nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· ph¸t triÓn còng
nh ®¶m b¶o tÝnh phï hîp cña qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ níc ta hiÖn nay.
MÆt kh¸c, trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ toµn cÇu ho¸ th× môc tiªu b¶o
hé vµ t¹o nguån thu th«ng qua thuÕ quan kh«ng cßn mÊy t¸c dông, nguån thu tõ
thuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu sÏ h¹n hÑp dÇn, trong khi ®ã kh¶ n¨ng n©ng cao nguån
thu tõ thuÕ trùc thu (thuÕ thu nhËp) còng hÕt søc h·n h÷u, bëi møc thu nhËp cña
d©n c níc ta rÊt thÊp, nªn tríc m¾t gi¶i ph¸p kh¶ thi h¬n c¶ lµ n¨ng cao vai trß cña
çc thuÕ gi¸n thu trong ®ã vai trß cña thuÕ GTGT lµ hÕt søc quan träng.V× vËy,
viÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn ®îc ®Æt ra nh
mét tÊt yÕu ®Ó n©ng cao vai trß bï ®¾p sù suy gi¶m nguån thu ng©n s¸ch cña nhµ
níc.
Trong xu híng toµn cÊu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ víi viÖc tham gia vµo çc
hiÖp héi, tæ chøc th¬ng m¹i quèc tÕ nh hiÖp héi çc quèc gia §«ng Nam ¸
(ASEAN), tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) th× viÖc h×nh thµnh çc liªn minh
thuÕ quan träng ®ßi hái ®iÒu chØnh ph¸t luËt thuÕ GTGT còng nh c¬ chÕ ®¶m b¶o
thùc hiÖn chóng ph¶i ®îc chuyÓn ®æi phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®ã ®Ó
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi chñ ®éng trong viÖc tham gia ph¸t triÓn hîp t¸c quèc tÕ.
H¬n n÷a, mÆc dï níc ta hiÖn nay ®ang ph¶i chÞu søc Ðp cña qu¸ tr×nh c¾t gi¶m
thuÕ nhËp khÈu theo çc cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan CEPT/ AFTA, nhng vÉn ph¶i
t¹o ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ thóc ®Èy çc doanh nghiÖp ViÖt Nam thÝch øng víi nh÷ng
biÕn ®éng vµ ¸p lùc c¹nh tranh ®Ó t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng
quèc tÕ, v× lÏ nµy mµ ®ßi hái ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶i cã sù thay ®æi c¬ b¶n. Bªn
c¹nh ®ã, do t¸c ®éng toµn cÇu ho¸ quyÒn tù do kinh doanh cña çc chñ thÓ kinh
doanh ®îc më réng trªn nhiÒu b×nh diÖn vµ s¾c th¸i míi trong viÖc thµnh lËp çc
c¬ së kinh doanh. Khai th¸c triÖt ®Ó çc lîi Ých th«ng qua çc biÖn ph¸p chuyÓn
gi¸ cïng víi viÖc di chuyÓn linh ho¹t çc luång vèn vµ lao ®éng trªn ph¹m vi toµn
cÇu ®· lµm cho cuéc c¹nh tranh vÒ thuÕ gi÷a çc quèc gia trë nªn gay g¾t h¬n vµ
kÕt qu¶ cña sù c¹nh tranh nµy ®· lµm cho hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ cña çc níc trªn
thÕ giíi cã xu híng héi tô vµ phô thuéc nhau nhiÒu h¬n. V× vËy, viÖc hoµn thiÖn
ph¸p luËt thuÕ GTGT ë ViÖt Nam vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn còng kh«ng thÓ
®øng ngoµi vßng xo¸y ®ã.
MÆt kh¸c, xu thÕ toµn cÇu ho¸ sÏ lµm cho viÖc thùc thi vµ qu¶n lý thuÕ ë n-
íc ta trë nªn khã kh¨n h¬n do tÝnh chÊt phøc t¹p cña çc nghiÖp vô kinh tÕ xuyªn
quèc gia ph¸t sinh, kh¶ n¨ng trèn, lËu thuÕ trë nªn dÔ dµng h¬n vµ ph¹m vi, quy
m« réng lín h¬n, nh çc c«ng ty xuyªn quèc gia sÏ cã c¬ héi ®Ó khai th¸c triÖt ®Ó
çc lîi thÕ ®Þnh gi¸ chuyÓn giao ®Ó trèn thuÕ vµ tÝnh thuÕ. Céng thªm çc cuéc
c¹nh tranh vµ çc cuéc ch¹y ®ua trong c¹nh tranh qua thuÕ cïng víi nhiÒu biÖn
ph¸p kÝch thÝch ®Ó thu hót dµnh lîi thÕ trong c¹nh tranh ®em l¹i nh÷ng ngo¹i øng
hoÆc lµ tiªu cùc hoÆc lµ tÝch cùc ®èi víi çc níc kh¸c trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x·
héi nµy ®· ®Æt ra nhu cÇu ngµy cµng cao vÒ nhu cÇu ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ
GTGT ®Æc biÖt lµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn thuÕ GTGT trong ®ã yÕu tè con ngêi
®îc ®Æt lªn hµng ®Çu; sù tinh th«ng vÒ nghiÖp vô vµ kiÕn thøc cña çc chuyªn gia
qu¶n lý thuÕ kh«ng thÓ kh«ng quan t©m ®óng møc vµ s©u s¾c h¬n. Bëi b¶n th©n
toµn cÇu ho¸ cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin mét mÆt më ra nh÷ng
c¬ héi hîp t¸c quèc tÕ cã hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc thuÕ mét mÆt ®ßi hái tr×nh ®é
qu¶n lý thuÕ ph¶i vît lªn mét tÇm cao míi. Yªu cÇu nµy kh«ng thÓ kh«ng g¾n liÒn
víi viÖc ®µo t¹o mét ®éi ngò chuyªn gia thuÕ cã kü n¨ng vµ kiÕn thøc tÇm cì quèc
tÕ. §©y còng lµ yªu cÇu ®Æt ra trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ
c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn.
H¬n n÷a, sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ
Internet ®øng ë gãc ®é qu¶n lý cã c¶ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n. Tríc hÕt, sù
ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ m¹ng sÏ lµm t¨ng nhanh chãng sù nhÊt thÓ ho¸ çc chøc
n¨ng kinh doanh cña mét doanh nghiÖp. VÊn ®Ò m¹ng néi bé ®· trë thµnh ph¬ng
tiÖn kh«ng thÓ thiÕu ë çc c«ng ty ®a quèc gia trong thêi ®¹i nµy. Do ®ã m¹ng néi
bé mµ çc nghiÖp vô kinh doanh ®îc néi bé ho¸ ë møc cao. ViÖc nµy ®ång nghÜa
víi nh÷ng khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh chøc n¨ng kinh doanh v× vËy vÊn ®Ò nµy
®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc míi ®èi víi c¬ quan thuÕ còng nh çc nhµ lµm luËt trong
viÖc x¸c ®Þnh c¬ chÕ ®iÒu tiÕt thÝch hîp ®èi víi thuÕ GTGT.
Sù khai th¸c lîi thÕ vÒ nh÷ng u ®·i thuÕ gi÷a çc quèc gia sÏ lµm gay g¾t
thªm cuéc c¹nh tranh vÒ thuÕ gi÷a çc quèc gia vµ ®©y còng lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i
tÝnh khi hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT còng nh c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn.
Toµn cÇu ho¸ víi sù trî gióp cña c«ng nghÖ th«ng tin truyÒn sè liÖu sÏ lµm
t¨ng çc ho¹t ®éng ®Çu t gi¸n tiÕp, çc giao dÞch ngo¹i héi vµ ®Æc biÖt giao dÞch
th«ng qua çc ph¬ng tiÖn tµi chÝnh ph¸t sinh nh çc hîp ®ång t¬ng lai, quyÒn lùa
chän mua b¸n hoÆc chuyÓn nhîng v..v…Trong thÓ chÕ nh÷ng giao dÞch nµy kh«ng
chÞu thuÕ GTGT v× vËy khi hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT nªn quy ®Þnh ®¸nh
thuÕ hay kh«ng çc quy ®Þnh nµy vµ nÕu ®¸nh th× ®¸nh thÕ nµo ? Qu¶n lý ra sao ?
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn nhanh chãng th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· ®Æt ra cho çc nhµ lËp
ph¸p còng nh çc nhµ qu¶n lý thuÕ mét bµi to¸n hãc bóa trong viÖc kiÓm tho¸t çc
giao dÞch th¬ng m¹i còng nh sù ph©n biÖt gi÷a çc giao dÞch th¬ng m¹i vµ giao
dÞch cã thÓ ®¸nh thuÕ vµ nh÷ng giao dÞch phi th¬ng m¹i. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®îc
nh÷ng vÊn ®Ò nµy th× c¬ héi tr¸nh thuÕ vµ trèn thuÕ cµng lín. Nh vËy, sù tiÕn bé
cña khoa häc vµ c«ng nghÖ th«ng tin ®· vµ ®ang ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc lín cho
c«ng t¸c qu¶n lý nhng chÝnh nã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cung cÊp nh÷ng ph¬ng tiÖn h÷u
Ých cho tiÕn tr×nh ¸p dông luËt thuÕ GTGT ë níc ta hiÖn nay.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra tõ thùc tr¹ng ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ
GTGT vµ nh÷ng yªu cÇu hoµn thiÖn thuÕ GTGT viÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ
GTGT ë níc ta lµ mét tÊt yÕu. Thùc tÕ cho thÊy, sau h¬n 4 n¨m triÓn khai ¸p dông
luËt thuÕ GTGT nh÷ng çi cã ®îc qu¸ Ýt so víi yªu cÇu, t×nh tr¹ng vi ph¹m ph¸p
luËt ®Ó trèn nghÜa vô nµy cßn qu¸ nhiÒu. Bëi vËy thùc tÕ ®· chøng minh kh«ng mét
s¾c thuÕ nµo hoµn toµn cã u ®iÓm mµ kh«ng cã nhîc ®iÓm vµ ngîc l¹i. VÊn ®Ò lµ ë
chç ph¶i t×m kiÕm ®îc nh÷ng gi¶i ph¸p t¹o ®iÒu kiÖn cho sù vËn hµnh “tr¬n tru”
cña thuÕ GTGT trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ViÖt Nam. V× vËy viÖc söa ®æi bæ sung
luËt thuÕ GTGT hiÖn nay ®îc coi lµ mét bíc ®Öm ®Ó trong t¬ng lai kh«ng xa sÏ
cho ra ®êi mét luËt thuÕ GTGT hiÖn ®¹i.
2. Ph¬ng híng hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT

Tríc hÕt, ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶i ghi nhËn ®Çy ®ñ çc néi dung chñ yÕu
cña viÖc ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ, ®ång thêi ph¶n ¸nh ®óng chuÈn x¸c vµ khoa
häc b¶n chÊt cña thuÕ GTGT, ®¶m b¶o thuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu mang b¶n
chÊt liªn hoµn vµ tÝnh trung lËp cao, ®¸nh vµo ho¹t ®éng chuyÓn giao hµng ho¸ vµ
cung cÊp dÞch vô ®îc tÝnh trªn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸ dÞch vô trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt lu th«ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ. Bëi vËy, mét trong nh÷ng tiªu
chuÈn hµng ®Çu ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh quy ph¹m cña mét v¨n b¶n ph¸p luËt lµ v¨n b¶n
®ã cã ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt vèn cã cña sù vËt, hiÖn tîng hay kh«ng ? vµ chØ khi
ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña sù vËt hiÖn tîng th× ph¸p luËt míi ®ñ søc m¹nh ®Ó
®iÒu chØh çc quan hÖ x· héi cÇn ®iÒu chØnh.
Hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶i g¾n liÒn vµ trªn c¬ së hoµn thiÖn
chÝnh s¸ch thuÕ GTGT. XÐt vÒ tæng thÓ, hÖ thèng ph¸p luËt vÒ thuÕ nãi chung vµ
ph¸p luËt vÒ thuÕ GTGT nãi riªng cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi çc chÝnh s¸ch thuÕ,
çc chÝnh s¸ch kinh tÕ – tµi chÝnh cña nhµ níc. Ph¸p luËt vÒ thuÕ ph¶n ¸nh, thÓ
hiÖn vµ nh»m thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch kinh tÕ – tµi chÝnh cña nhµ níc. Ph¸p luËt
vÒ thuÕ ph¶n ¸nh, thÓ hiÖn vµ nh»m thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch thuÕ trong ®ã gãp
phÇn b¶o ®¶m çc môc tiªu vµ chøc n¨ng cña thuÕ nh b¶o ®¶m nguån thu cho
ng©n s¸ch nhµ níc, thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ th«ng qua
®iÒu tiÕt thu nhËp, ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt. V× vËy, hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT
kh«ng thÓ t¸ch rêi vµ ph¶i trªn c¬ së hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ GTGT.
Më réng vµ n©ng cao quy m« cña luËt thuÕ GTGT b»ng çch ®a mét sè néi
dung mµ hiÖn nay ®ang ®îc quy ®Þnh trong çc v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh luËt vµo
luËt thuÕ GTGT, ®Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c kh«ng cã luËt thuÕ th× kh«ng cã nghÜa vô
thuÕ, luËt thuÕ lµ c¬ së ph¸p lý lµm ph¸t sinh nghÜa vô thu nép thuÕ ®Ó phï hîp víi
thÈm quyÒn cña Quèc héi ®îc quy ®Þnh trong hiÕn ph¸p còng nh “®¶m b¶o thùc
quyÒn” cña Quèc héi trong viÖc quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch tµi chÝnh – tiÒn tÖ quèc
gia, söa ®æi hoÆc b·i bá çc thø thuÕ ®ång thêi ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ chÕ ®iÒu
chÝnh ph¸p luËt thuÕ GTGT ë níc ta hiÖn nay. Nhng khi hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ
GTGT cÇn tÝnh ®Õn mÆt kh¸ch quan lu«n tån t¹i m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu ph¶i ®iÒu
chØnh víi kh¶ n¨ng thùc tÕ ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt.
Hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT theo híng ®¬n gi¶n, æn ®Þnh, c«ng b»ng,
hiÖu qu¶ vµ ®¸p øng xu thÕ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, ®ång thêi ph¸t huy
vai trß ®¶m b¶o nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc cña thuÕ GTGT trong ®iÒu kiÖn
c¾t gi¶m thuÕ quan vµ vai trß ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ x· héi cña nhµ níc theo
híng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt khÈu
kÓ c¶ hµng ho¸ vµ dÞch vô, t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh
khuyÕn khÝch ho¹t ®éng chÕ biÕn n«ng s¶n, gia c«ng…..
Hoµn thiÖn luËt thuÕ GTGT ph¶i g¾n liÒn víi sù hoµn thiÖn cña c¶ hÖ thèng
ph¸p luËt ®Æc biÖt lµ ph¸p luËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt vµ ph¸p luËt thuÕ xuÊt khÈu,
nhËp khÈu. Ph¸p luËt thuÕ GTGT lµ mét bé phËn cña hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ vµ
ph¹m vi ®¸nh thuÕ GTGT bao hµm c¶ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ çc ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ tiªu thô ®Æc biÖt. V× vËy khi hoµn thiÖn ph¸p luËt
thuÕ GTGT còng cÇn ph¶i quan t©m ®óng møc vÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó ®¶m b¶o tÝnh
thèng nhÊt, ®ång bé vµ sù “bäc lãt” lÉn nhau cña c¶ hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ.
DiÔn ®¹t çc kh¸i niÖm kinh tÕ, tµi chÝnh vÒ thuÕ b»ng ng«n ng÷ ph¸p lý
trong çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt thuÕ GTGT mµ trong ®ã sö dông çc ®Þnh nghÜa
ph¸p lý hÕt søc cÇn thiÕt vµ ®Æc biÖt ph¶i t«n träng ®óng møc nh÷ng khÝa c¹nh
ph¸p lý cña thuÕ GTGT ®Ó ®¶m b¶o thùc thi nghÜa vô thuÕ GTGT, ®ång thêi n©ng
cao gi¸ trÞ ng¨n chÆn çc vi ph¹m cña ph¸p luËt thuÕ GTGT.
§Ó ¸p dông thuÕ GTGT mét çch cã hiÖu qu¶, ngoµi viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn
luËt thuÕ GTGT cÇn ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn thuÕ
GTGT trªn c¬ së ®Èy m¹nh c¶i çch hµnh chÝnh thuÕ, c¶i çch hµnh chÝnh thuÕ lµ
mét tÊt yÕu kh¸ch quan, bëi c¶i çch hµnh chÝnh lµ yÕu tè, lµ ®éng lùc c¬ b¶n thóc
®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong bèi c¶nh kinh tÕ héi nhËp quèc tÕ, lµ c«ng
cuéc ®æi míi s©u s¾c vµ toµn diÖn ®Ó x©y dùng nhµ níc ph¸p quyÒn XHCN.
Thø nhÊt, c¶i çch thÓ chÕ hµnh chÝnh thuÕ: trong c¶i çch thÓ chÕ hµnh
chÝnh thuÕ bao gåm c¶i çch thÓ chÕ ph¸p luËt vµ c¶i çch thñ tôc hµnh chÝnh thuÕ.
C¶i çch thÓ chÕ ph¸p luËt lµ c¶i çch viÖc x©y dùng, ban hµnh çc v¨n b¶n ph¸p
quy vÒ thuÕ cña ChÝnh phñ, cña Bé tµi chÝnh. Cô thÓ: ®æi míi quy tr×nh x©y dùng
v¨n b¶n ph¸p quy, më réng viÖc tæ chøc nghiªn cøu so¹n th¶o çc v¨n b¶n ph¸p
quy b»ng çc nhãm chuyªn gia liªn ngµnh, nghiªm chØnh thùc hiÖn çc quy ®Þnh
chinh cña luËt ban hµnh çc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. C¶i çch thñ tôc hµnh
chÝnh thuÕ lµ c¶i çch thñ tôc thùc hiÖn thÈm quyÒn trong ho¹t ®éng hµnh chÝnh
thuÕ. Hay nãi çch kh¸c, lµ c¶i çch tr×nh tù thùc hiÖn mäi h×nh thøc ho¹t ®éng
cña c¬ quan thuÕ bao gåm tr×nh tù thµnh lËp çc c¬ quan thuÕ, tr×nh tù bæ nhiÖm,
miÔn nhiÖm, ®iÒu ®éng çn bé thuÕ, tr×nh tù lËp quy, ¸p dông quy ph¹m ®Ó ®¶m
b¶o çc quyÒn chñ thÓ vµ xö lý vi ph¹m, tr×nh tù ho¹t ®éng tæ chøc, t¸c nghiÖp
hµnh chÝnh.
Thø hai, c¶i çch bé m¸y hµnh chÝnh thuÕ gåm:
 C¶i çch m« h×nh tæ chøc bé m¸y hµnh chÝnh thuÕ
 C¶i çch sù ph©n cÊp qu¶n lý gi÷a çc c¬ quan thuÕ vµ sù ph©n
c«ng trong néi bé tõng c¬ quan thuÕ.
 C¶i tiÕn ph¬ng thøc chØ ®¹o, ho¹t ®éng, ®iÒu hµnh cña tæng côc
thuÕ, côc thuÕ, chi côc thuÕ ®Ó n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng ®¸p øng nh÷ng biÕn
®éng c¶u c¬ chÕ thÞ trêng vµ qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ cã nhiÒu th¸ch thøc.
Thø ba, x©y dùng, kiÖn toµn ®éi ngò çn bé c«ng chøc thuÕ, trong c¶i çch
hµnh chÝnh thuÕ, nÕu c¶i çch thñ tôc hµnh chÝnh thuÕ lµ kh©u ®ét ph¸ th× träng
t©m l¹i lµ vÊn ®Ò kiÖn toµn ®éi ngò çn bé c«ng chøc thuÕ. Bëi v× r»ng cã thÓ x©y
dùng ®îc mét hÖ thèng thÓ chÕ tèt vÒ thuÕ vµ thiÕt kÕ ®îc m« h×nh tæ chøc bé m¸y
hµnh chÝnh thuÕ tèi u nhnng nÕu kh«ng cã ®éi ngò çn bé c«ng chøc thµnh th¹o
chuyªn m«n, nghiÖp vu, t©m huyÕt víi c«ng viÖc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu hiÖn ®¹i ho¸
nÒn hµnh chÝnh th× mäi ý ®å c¶i çch hµnh chÝnh thuÕ còng kh«ng thÓ trë thµnh
hiÖn thùc ®îc.
Thø t, c¶i çch chÕ ®é tiÒn l¬ng, söa ®æi, bæ sung hoµn thiÖn çc chÕ ®é
chÝnh s¸ch ®èi víi çn bé c«ng chøc thuÕ nh»m khuyÕn khÝch, ®éng viªn n©ng cao
chÊt lîng thùc thi c«ng viÖc hµnh thu.
1.2 Çc gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ b¶o ®¶m thùc hiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT
1.2.1 TiÕp tôc hoµn thiÖn bé m¸y qu¶n lý thuÕ
Trªn thÕ giíi do ®Æc ®iÓm vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi vµ lÞch sö kh¸c nhau
nªn mçi quèc gia cã mét h×nh thøc tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ kh¸c nhau. Tuy
vËy, khi x©y dùng bé m¸y qu¶n lý thuÕ çc nhµ níc ph¶i gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ó c¬
b¶n sau:
 VÞ trÝ vµ quan hÖ cña c¬ quan thuÕ víi Bé tµi chÝnh.
 Mèi quan hÖ cña ngµnh thuÕ víi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng.
 Mèi quan hÖ cña ngµnh thuÕ víi h¶i quan.
 M« h×nh tæ chøc bé m¸y thuÕ ë çc ®Þa ph¬ng.
VÞ trÝ vµ quan hÖ cña c¬ quan thuÕ víi Bé tµi chÝnh: trong c«ng t¸c tæ chøc
bé m¸y qu¶n lý thuÕ vÊn ®Ò ®Æt ra tríc tiªn lµ vÞ trÝ vµ quan hÖ gi÷a c¬ quan thuÕ
víi Bé tµi chÝnh, c¬ quan thuÕ lµ bé phËn trùc thuéc Bé tµi chÝnh hay lµ mét tæ
chøc ®éc lËp víi Bé tµi chÝnh. Trªn thÕ giíi hiÖn cã hai m« h×nh ®iÒu hµnh ng©n
s¸ch nhµ níc. M« h×nh thø nhÊt lµ Bé trëng bé tµi chÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm toµn bé
vÒ thu chi ng©n s¸ch, trong m« h×nh nµy c¬ quan thuÕ lµ mét tæ chøc trùc thuéc Bé
tµi chÝnh, Tæng côc trëng Tæng côc thuÕ b¸o ço c«ng t¸c trùc tiÕp lªn Bé trëng Bé
tµi chÝnh. M« h×nh thø hai lµ m« h×nh héi ®ång çc bé trëng ®éc lËp: Bé trëng Bé
thu ng©n s¸ch vµ Bé trëng Bé chi ng©n s¸ch c¬ quan thuÕ ®îc tæ chøc ®éc lËp trùc
thuéc ChÝnh phñ.
Mèi quan hÖ cña c¬ quan thuÕ víi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng: lµ mét vÊn ®Ò hÕt
søc quan träng trong tæ chøc bé m¸y ngµnh thuÕ bëi v× trong thùc tÕ c«ng t¸c tæ
chøc thu thuÕ vµ thi hµnh ph¸p luËt thuÕ cÇn ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ cña
chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng çc cÊp. §iÒu nµy cµng quan träng h¬n ®èi víi çc níc cã
tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cha cao, tr×nh ®é d©n trÝ, tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ
chÊp hµnh ph¸p luËt cua d©n c thÊp.
Mèi quan hÖ cña ngµnh thuÕ víi ngµnh h¶i quan: tríc ®©y ë çc níc cã nÒn
kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp chung, ngµnh thuÕ vµ ngµnh h¶i quan lu«n lµ hai tæ chøc
riªng biÖt ®éc lËp. M« h×nh ngo¹i th¬ng chØ giíi h¹n trong çc níc XHCN. H¶i
quan gi÷ vai trß qu¶n lý, kiÓm so¸t ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng th«ng qua çc chÝnh
s¸ch ngo¹i th¬ng phi thuÕ quan nh h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, trao ®æi hµng ho¸. HiÖn
nay t¹i çc níc chuyÓn ®æi, khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng chÝnh s¸ch qu¶n
lý ngo¹i th¬ng b»ng h¹n ng¹ch ®îc thay b»ng chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt xuÊt nhËp khÈu
th«ng qua thuÕ xuÊt nhËp khÈu. Víi chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt xuÊt nhËp khÈu, ngµnh
h¶i quan lóc nµy ®¶m nhËn thªm chøc n¨ng thu thuÕ xuÊt nhËp khÈu.
M« h×nh tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ ë çc ®Þa ph¬ng: Tæ chøc bé m¸y
qu¶n lý thuÕ ë çc ®Þa ph¬ng lµ vÊn ®Ò cã tÇm quan träng hµng ®Çu trong c«ng t¸c
tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ. Do ®ã, m« h×nh tæ chøc bé m¸y c¬ quan thuÕ ë çc
®Þa ph¬ng tèi u lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chiÕn lîc ë çc quèc gia.
1.2.2 C¶i çch m¹nh mÏ c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra thuÕ
KiÓm tra, thanh tra thuÕ lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng quan träng cña c¬
quan thuÕ vµ ®îc quy ®Þnh trong çc luËt thuÕ. Tæng côc thuÕ ®· cã híng dÉn vµ
ban hµnh quy tr×nh kiÓm tra, thanh tra viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ cña çc ®èi t-
îng nép thuÕ. Trong 2 n¨m (1999- 2000) chØ tÝnh riªng Tæng côc thuÕ ®· kiÓm tra
®îc 1.345 doanh nghiÖp, lËp biªn b¶n xö lý ghi thu 1.408 tû ®ång trong ®ã sè thuÕ
Èu l©u ph¶i truy thu lµ 398 tû ®ång. Sè doanh nghiÖp bÞ xö lý hµnh chÝnh vÒ thuÕ lµ
897 ®¬n vÞ, chiÕm 66,7% tæng sè doanh nghiÖp ®· kiÓm tra. Tuy nhiªn, c«ng t¸c
thanh tra, kiÓm tra cßn nhiÒu h¹n chÕ bëi nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch
quan kh¸c nhau. V× vËy, ph¶i kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®ã b»ng nhiÒu çch:
* Thø nhÊt, ph¶i thùc hiÖn tèt c¶ hai mÆt: thanh tra vµ kiÓm tra ®èi tîng
nép thuÕ vµ thanh tra, kiÓm tra néi bé ngµnh thuÕ.
* Thø hai, ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng chång chÐo trong kiÓm tra, thanh tra thuÕ
hiÖn nay cÇn ph¶i cã sù thèng nhÊt trong quy ®Þnh ë çc v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ c¬
quan cã thÈm quyÒn kiÓm tra, thanh tra theo híng chØ ®¹o cña c¬ quan cã thÈm
quyÒn kiÓm tra, thanh tra ®èi tîng nép thuÕ vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ ®· ®îc
quy ®Þnh trong çc luËt thuÕ. §©y còng lµ th«ng lÖ cña nhiÒu níc trªn thÕ giíi.
* Thø ba, cÇn ph©n biÖt giíi h¹n thanh tra, kiÓm tra thuÕ víi nh÷ng t¸c
nghiÖp trong nghiÖp vô thuÕ, tr¸nh g©y phiÒn hµ cho çc c¬ së s¶n xuÊt kinh
doanh.
* Thø t, cñng cè bé m¸y, ®éi ngò kiÓm tra, thanh tra thuÕ, nguån lùc ph©n
bæ cho c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra cña ngµnh thuÕ cÇn ph¶i ®îc t¨ng cêng tèi
thiÓu lµ 30% nguån lùc cña ngµnh thuÕ ph¶i ®îc giµnh cho c«ng t¸c thanh tra,
kiÓm tra.
* Thø n¨m, thùc hiÖn nghiªm tóc quy tr×nh, quy chÕ thanh tra, kiÓm tra
thuÕ ®ång thêi ph¶i tæ chøc gi¸m s¸t chÆt chÏ çn bé thanh tra thuÕ, gi¸m s¸t tõng
cuéc thanh tra thuÕ. §Ó ®¶m b¶o cho c¬ chÕ tù kª khai nép thuÕ cã hiÖu qu¶ th×
vÊn ®Ò thanh tra, kiÓm tra còng cÇn ph¶i ®îc t¨ng cêng trong ®ã môc tiªu cña c«ng
t¸c thanh tra, kiÓm tra nh»m ph¸t hiÖn çc hµnh vi gian lËn thuÕ vµ çc hµnh vi
gian lËn trong th¬ng m¹i ®Ó trèn thuÕ, lËu thuÕ còng nh gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt
sù chªnh lÖch gi÷a sè thuÕ ®èi tîng tù kª khai vµ sè thuÕ ph¶i nép theo luËt thuÕ.
§Æc biÖt, cÇn chó träng ®Èy m¹nh kiÓm tra hoµn thuÕ ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu
qua ®êng biªn giíi ®Êt liÒn sang Trung Quèc, t¨ng cêng biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt
chÏ viÖc x¸c nhËn hµng hãa xuÊt khÈu, chÆn ®øng hiÖn tîng quay vßng hµng ho¸
xuÊt khÈu, xuÊt khÈu khèng.
1.2.3 HiÖn ®¹i c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ b»ng c«ng cô tin häc
Trong c«ng cuéc c¶i çch hµnh chÝnh thuÕ, qu¶n lý thuÕ b»ng c«ng cô tin
häc ®îc ®Æt ra nh mét tÊt yÕu vµ ®©y lµ mét bíc ®ét ph¸ lín cña ngµnh thuÕ. HiÖn
nay, toµn ngµnh cã h¬n 5.500 çn bé tin häc trong ®ã cã h¬n 150 çn bé chuyªn
tin cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó triÓn khai thùc hiÖn thuÕ cã hiÖu
qu¶ ë çc ®Þa ph¬ng. Ngµnh thuÕ ®· thùc hiÖn nèi m¹ng néi bé ë tÊt c¶ 61 tØnh,
thµnh vµ h¬n 50 chi côc thuÕ lín trong c¶ níc víi h¬n 4.050 m¸y tÝnh vµ h¬n 100
m¸y chñ t¹o nªn mét m¹ng líi th«ng tin thèng nhÊt ë çc tØnh. Çc ch¬ng tr×nh
phÇn mÒm ®îc tæng côc thuÕ thèng nhÊt triÓn khai chÝnh x¸c, an toµn vµ hiÖu qu¶.
Çc ch¬ng tr×nh qu¶n lý m· sè thuÕ, qu¶n lý thuÕ, qu¶n lý Ên chØ hai cÊp côc vµ
chi côc…. §Ó cã thÓ ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ® îc vµ kh¾c phôc nh÷ng tån
t¹i cña c«ng t¸c c«ng nghÖ tin häc nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý
thuÕ cÇn ph¶i quan t©m ®Õn çc vÊn ®Ò sau:
Thø nhÊt, u tiªn ®Çu t vµ ph¸t triÓn çc hÖ thèng th«ng tin phôc vô chuyªn
ngµnh nh çc ch¬ng tr×nh qu¶n lý m· sè ®èi tîng nép thuÕ, qu¶n lý ho¸ ®¬n, tÝnh
thuÕ, lËp bé vµ theo dâi nî ®äng, quyÕt to¸n thuÕ.
Thø hai, u tiªn cung cÊp trang thiÕt bÞ cho çc ®Þa ph¬ng cã ®Þa giíi hµnh
chÝnh réng, cã sè thu lín nh»m gi¶m bít c«ng viÖc thñ c«ng, ph¸t triÓn tin häc
mét çch ®ång bé ®Õn tÊt c¶ çc ®Þa ph¬ng, x©y dùng hÖ c¬ së d÷ liÖu ®ång nhÊt,
ph¸t triÓn ch¬ng tr×nh øng dông, tõng bíc ph¸t huy hiÖu qu¶ hÖ thèng m¹ng m¸y
tÝnh ë tõng côc thuÕ, chi côc thuÕ.
Thø ba, cÇn chó träng ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o çn bé tin häc, ph¶i tiÕn hµnh
®µo t¹o thêng xuyªn vµ chÊt lîng ®µo t¹o ph¶i ®Æt lªn hµng ®Çu nªn ®µo t¹o theo
nhiÒu tr×nh ®é kh¸c nhau nh ®µo t¹o çc çn bé theo tr×nh ®é cao ®Ó cã thÓ qu¶n lý
çc dù ¸n tin häc lín trong ngµnh ®¹o t¹o çc çn bé qu¶n lý vµ triÓn khai øng
dông, ®¹o t¹o çc çn bé sö dông ch¬ng tr×nh øng dông cho çc çn bé kh«ng
chuyªn hiÖn ®ang lµm viÖc ë çc phßng ban kh¸c.
Thø t, thùc hiÖn nèi m¹ng gi÷a c¬ quan thuÕ víi ®èi tîng nép thuÕ vµ çc
c¬ quan qu¶n lý chøc n¨ng kh¸c ®Ó lu«n cã ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin vµ d÷ liÖu cÇn
thiÕt gi÷a chñ thÓ qu¶n lý vµ ®èi tîng bÞ qu¶n lý phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý
thuÕ.
1.2.4 T¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý chøng tõ, ho¸ ®¬n gi¸ trÞn gia t¨ng.
Ho¸ ®¬n GTGT lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó x¸c ®Þnh cô thÓ ph¹m vi, møc ®é nghÜa
vô thuÕ GTGT, nh x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ, sè thuÕ GTGT
ph¶i nép vµo ng©n s¸ch nhµ níc vµ sè thuÕ GTGT ®îc hoµn víi gi¸ trÞ ph¸p lý
riªng cã cña ho¸ ®¬n GTGT, nªn kh«ng ph¶i bÊt cø ai còng cã quyÒn sö dông ho¸
®¬n GTGT. Ngêi viÕt ho¸ ®¬n lµ ngêi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô víi ®iÒu kiÖn
nh÷ng ngêi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô nµy cã quyÒn ®îc thÓ hiÖn sè thuÕ GTGT
trªn hãa ®¬n, nh÷ng nghiÖp vô kh«ng n»m trong ph¹m vi ®¸nh thuÕ GTGT hoÆc ®-
îc miÔn trõ thuÕ GTGT th× ngêi cung cÊp dÞch vô, hµng ho¸ kh«ng ®îc viÕt trªn
ho¸ ®¬n GTGT, nÕu khi thùc hiÖn nghÜa vô nµy mµ viÕt trªn ho¸ ®¬n sè tiÒn thuÕ
GTGT cho kh¸ch hµng th× ngêi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô (ngêi nép thuÕ) vi
ph¹m ph¸p luËt thuÕ GTGT. Cßn xÐt vÒ ph¬ng diÖn qu¶n lý nhµ níc, ho¸ ®¬n
GTGT lµ v¨n b¶n qu¶n lý cña nhµ níc. §Ó thùc hiÖn sù qu¶n lý cña nhµ níc trªn
tÊt c¶ çc mÆt ho¹t ®éng cña x· héi, nhµ níc ph¶i sö dông çc h×nh thøc qu¶n lý
nhÊt ®Þnh mµ h×nh thøc qu¶n lý c¬ b¶n chñ yÕu mang tÝnh chÊt ph¸p lý ®ã lµ ra
quyÕt ®Þnh qu¶n lý hay nãi çch kh¸c lµ ra v¨n b¶n qu¶n lý. §Ó gi¶m bít çc hµnh
vi vi ph¹m chÕ ®é qu¶n lý, sö dông chøng tõ, ho¸ ®¬n ë níc ta hiÖn nay th× cÇn
t¨ng cêng mét sè biÖn ph¸p:
Thø nhÊt, khuyÕn khÝch çc doanh nghiÖp sö dông ho¸ ®¬n tù in lµ viÖc
®Èy m¹nh c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t lo¹i ho¸ ®¬n nµy chÝnh v× vËy tr¸ch nhiÖm
cña bé tµi chÝnh trong viÖc qu¶n lý cña c«ng chøc thuÕ ®ßi hái cao h¬n, ph¬ng tiÖn
qu¶n lý ®ßi hái hiÖn ®¹i h¬n.
Thø hai, nhµ níc cÇn c«ng bè gi¸ trÞ ho¸ ®¬n b¸n hµng ®èi víi ngêi tiªu
dïng hµng hãa, dÞch vô, ®ång thêi khuyÕn khÝch çc biÖn ph¸p kinh tÕ cho ngêi
tiªu dïng nhËn ho¸ ®¬n khi mua hµng.
1.2.5 §Èy m¹nh dÞch vô t vÊn thuÕ
T vÊn thuÕ lµ ho¹t ®éng trong ®ã çc chuyªn gia vÒ ph¸p luËt thuÕ cung cÊp
çc th«ng tin, kiÕn thøc, gi¶i ph¸p vÒ lÜnh vùc thuÕ cho ®èi tîng nép thuÕ cã nhu
cÇu ®Ó hä thùc hiÖn nghÜa vô phï hîp v¬Ý nhµ níc.
T vÊn thuÕ gåm 2 d¹ng:
* T vÊn thuÕ víi danh nghÜa lµ mét dÞch vô c«ng, víi danh nghÜa nµy
t vÊn thuÕ lµ mét chøc n¨ng thuéc lÜnh vùc hµnh chÝnh cña c¬ quan thuÕ.
* T vÊn thuÕ víi danh nghÜa lµ mét dÞch vô t, ®©y lµ mét ho¹t ®éng
dÞch vô cã thu, çc ®èi tîng nép thuÕ cã nhu cÇu ph¶i tr¶ dÞch vô phÝ cho mçi ho¹t
®éng t vÊn.
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn t vÊn thuÕ cã mét vai trß rÊt quan
träng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp còng nh ®èi víi x·
héi.
§èi víi doanh nghiÖp, th«ng qua t vÊn thuÕ chu doanh nghiÖp cã ®îc çc
th«ng tin cÇn thiÕt vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cô thÓ cña doanh nghiÖp m×nh. Tõ ®ã doanh nghiÖp cã thÓ h¹ch to¸n ®Çy ®ñ
çc chi phÝ vµ tÝnh to¸n mét çch chÝnh x¸c tiÒn l·i cña doanh nghiÖp sau mçi chu
kú kinh doanh. T vÊn thuÕ cßn cã vai trß ®µo t¹o, bæ sung, cËp nhËt nh÷ng kiÕn
thøc thêng xuyªn vÒ thuÕ cho chñ doanh nghiÖp sau mçi sù thay ®æi cña luËt thuÕ
hoÆc khi chñ doanh nghiÖp thay ®æi mÆt hµng, ph¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh.
XÐt trªn ph¹m vi toµn x· héi, t vÊn thuÕ lµ kªnh th«ng tin hai chiÒu gi÷a
kh¸ch thÓ qu¶n lý vµ chñ thÓ qu¶n lý. V× vËy, nhµ t vÊn thuÕ ®Ó gióp cho viÖc gi¶i
thÝch, tuyªn truyÒn çc chÝnh s¸ch, ph¸p luËt thuÓ ®Ó n©ng cao nhËn thøc cña mçi
ngêi ®èi víi nghÜa vô thuÕ, qua ®ã c¬ quan thuÕ thùc hiÖn tèt nhiÖm vô thu ®óng,
thu ®ñ, thu kÞp tiÒn thuÕ vµ çc kho¶n thu kh¸c theo luËt ®Þnh, t¹o ®iÒu kiÖn duy tr×
kû c¬ng x· héi. V× vËy, t vÊn thuÕ lµ mét c«ng viÖc cÇn thiÕt, kh¸ch quan, mét
c«ng viÖc tiÕn hµnh thêng xuyªn cña c¬ quan thuÕ.
II Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT trong thêi gian tíi
1. Çc gi¶i ph¸p tiÕp tôc hoµn thiÖn luËt thuÕ GTGT
1.1 Söa ®æi, bæ sung mét sè quy ®Þnh vÒ ph¹m vi ®iÒu chØnh cña luËt thuÕ GTGT
VÒ ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT, ®· ®îc quy ®Þnh trong luËt thuÕ lµ sù kiÖn
ph¸p lý lµm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT v× thÕ viÖc quy ®Þnh trùc tiÕp “hµng
ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam lµ ®èi tîng
chÞu thuÕ GTGT” võa kh«ng ®óng vÒ ph¬ng diÖn lý luËn võa gÆp nhiÒu khã kh¨n
víng m¾c trong qu¸ tr×nh ¸p dông thuÕ GTGT. ChÝnh v× vËy, cÇn söa ®æi mét sè
thuËt ng÷, söa ®æi bæ sung mét sè vÊn ®Ò ®îc x¸c ®Þnh trong luËt thuÕ GTGT. VÝ
dô nh cã thÓ dïng thuËt ng÷ “nghiÖp vô chÞu thuÕ GTGT” thay cho thuËt ng÷ “®èi
tîng chÞu thuÕ GTGT” ®Ó tr¸nh ®îc sù nhÇm lÉn gi÷a ngêi chÞu thuÕ GTGT vµ ®èi
tîng chÞu thuÕ GTGT. HoÆc ®Ó ®¶m b¶o thuÕ GTGT lµ thuÕ tiªu dïng ®¸nh trªn
b×nh diÖn réng, cã tÝnh liªn hoµn vµ tËp trung kinh tÕ cao, ph¸p luËt thuÕ GTGT
cÇn ph¶i thu hÑp diÖn miÔn trõ thuÕ GTGT b»ng çch chuyÓn mét sè “hµng ho¸,
dÞch vô” hiÖn nay n»m trong diÖn “ kh«ng chÞu thuÕ GTGT” sang diÖn ®èi tîng
chÞu thuÕ GTGT hoÆc lo¹i bá mét sè hµng ho¸, dÞch vô ®ang n»m trong ph¹m vi
nµy, tøc lµ më réng ®èi tîng thuéc d¹ng chÞu thuÕ GTGT.
VÒ ®èi tîng nép thuÕ GTGT, hiÖn nay ph¸p luËt thuÕ GTGT quy ®Þnh hai
ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ: ph¬ng ph¸p khÊu trõ vµ ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, quy ®Þnh khÊu
trõ thuÕ ®Çu vµo theo tû lÖ Ên ®Þnh, quy ®Þnh hai lo¹i ho¸ ®¬n (ho¸ ®¬n b¸n hµng,
ho¸ ®¬n GTGT) lµ xuÊt ph¸t tõ viÖc ph¸p luËt thuÕ GTGT qu¸ réng, ®Æc biÖt trong
®ã ®èi tîng nép thuÕ GTGT lµ hé kinh doanh ç thÓ chiÕm mét tû träng qóa lín.
V× vËy, ph¸p luËt cÇn thu hÑp diÖn ®èi tîng nép thuÕ GTGT b»ng çch quy ®Þnh
ngìng chÞu thuÕ GTGT ®èi víi çc hé kinh doanh ç thÓ. Nh÷ng ®èi tîng nµo
kh«ng ®¹t ®îc møc doanh sè nµy sÏ chuyÓn sang ¸p dông thuÕ kho¸n Ên ®Þnh trªn
doanh thu, cßn nh÷ng hé kinh doanh ç thÓ kh¸c b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô
thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ.
1.2 Bæ sung mét sè quy ®Þnh vÒ ph¹m vi l·nh thæ cña nghÜa vô thuÕ GTGT
Ph¸p luËt thuÕ GTGT hiÖn hµnh kh«ng x¸c ®Þnh cô thÓ ph¹m vi l·nh thæ cña
nghÜa vô thuÕ GTGT nªn trong qu¸ tr×nh ¸p dông thuÕ GTGT ®· x¶y ra nh÷ng
tranh chÊp gi÷a ®èi tîng nép thuÕ vµ c¬ quan thuÕ do kh«ng ®ång nhÊt quan ®iÓm
víi nhau trong nhËn thøc. V× vËy, ®Ó x¸c ®Þnh ph¹m vi, møc ®é cña nghÜa vô thuÕ
GTGT mét çch t¬ng ®èi, chuÈn x¸c cÇn quy ®Þnh râ thÕ nµo lµ ë ViÖt Nam. ë
ViÖt Nam tøc lµ n»m trong ph¹m vi l·nh thæ ViÖt Nam: vïng ®Êt, vïng trêi, vïng
níc vµ vïng trong lßng ®Êt. Trong ph¹m vi ®ã nhµ níc ViÖt Nam cã toµn quyÒn
quyÕt ®Þnh tèi cao. V× vËy, xÐt vÒ mÆt nguyªn t¾c tÊt c¶ çc ho¹t ®éng chuyÓn giao
hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn trªn l·nh thæ ViÖt Nam ®Òu ph¶i chÞu thuÕ GTGT ë ViÖt
Nam.
1.3 Quy ®Þnh thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT trong ph¸p luËt thuÕ
GTGT
Ph¸p luËt thuÕ GTGT hiÖn hµnh kh«ng quy ®Þnh thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa
vô thuÕ GTGT nªn trªn thùc tÕ ®· gÆp nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hµnh
thu thuÕ vµ kh«ng Ýt tranh chÊp x¶y ra gi÷a çn bé thuÕ vµ nép thuÕ khi gi¶i thÝch
vÒ vÊn ®Ò nµy. §Ó gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò nµy còng nh ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng
cña thuÕ GTGT th× trong ph¸p lu¹at thuÕ GTGT cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ thêi ®iÓm
ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT. Khi x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ
GTGT cÇn ph¶i ®¶m b¶o çc nguyªn t¾c c¬ b¶n sau:
+ Nguyªn t¾c c«ng b»ng
+ Nguyªn t¾c hiÖu qu¶ vµ thuËn tiÖn
+ Nguyªn t¾c ch¾c ch¾n vµ chÝnh x¸c
+ Nguyªn t¾c kh«ng ®îc vâ ®o¸n.
1.4 Hoµn thiÖn çc quy ®Þnh vÒ c¨n cø tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt, ph¬ng ph¸p tÝnh
thuÕ
VÒ gi¸ tÝnh thuÕ, ph¸p luËt thuÕ GTGT cÇn nhÊt thÓ ho¸ gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸
cha cã thuÕ GTGT, ®ång thêi cÇn quy ®Þnh râ nÕu gi¸ ghi trªn hãa ®¬n mµ nhá
h¬n gi¸ thÞ trêng th× c¨n cø vµo gÝa thÞ trêng ®Ó tÝnh. Trêng hîp b¸n ph¸ gi¸ ®Ó
trèn thuÕ cÇn cã sù can thiÖp cña nhµ níc.
VÒ thuÕ suÊt, lý luËn vÒ thuÕ GTGT còng nh thùc tiÔn ¸p dông thuÕ GTGT
tõ thËp kû 80 ngêi ta nhËn thÊy r»ng nÕu thuÕ GTGT cµng Ýt thuÕ suÊt cµng dÔ ¸p
dông. ¸p dông thuÕ GTGT víi mét thuÕ suÊt thèng nhÊt khÆc phôc ®îc nguy c¬
gian lËn, trèn thuÕ vµ tr¸nh thuÕ sinh ra tõ viÖc nhËp nh»ng vÒ thuÕ suÊt v× nÕu chØ
cã mét møc thuÕ suÊt cao vµ møc thuÕ suÊt thÊp kh¸c nhau. V× vËy, xuÊt ph¸t tõ
thùc tÕ kinh tÕ x· héi ë níc ta hiÖn nay th× ph¸p luËt thuÕ GTGT cÇn lùa chän hÖ
thèng thuÕ suÊt 5% vµ 10% (kh«ng tÝnh møc thuÕ suÊt 0%). Trong t¬ng lai sÏ ¸p
dông hÖ thèng møc thuÕ suÊt 7% vµ 10%.
VÒ ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ, qua thùc tiÔn ¸p dông thuÕ GTGT cho thÊy ph¬ng
ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT kh«ng cßn mÊy t¸c dông mµ cßn ph¶n ¸nh sai
lÖch nghÜa vô thuÕ GTGT còng nh b¶n chÊt cña thuÕ GTGT vµ ®a ®Õn nhiÒu hËu
qu¶ ph¸t sinh tiªu cùc kh¸c. V× vËy, tÊt yÕu ph¸p luËt thuÕ GTGT söa ®æi chØ cÇn
quy ®Þnh mét ph¬ng ph¸p duy nhÊt ®ã lµ ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ GTGT. Bªn
c¹nh ph¬ng ph¸p nµy ph¸p luËt thuÕ GTGT còng cÇn quy ®æi thuÕ suÊt GTGT
thµnh thuÕ suÊt theo gi¸ thanh to¸n ®Ó ®¶m b¶o tÊt c¶ sè thuÕ GTGT ph¸t sinh ®Òu
®îc ph¶n ¸nh trªn ho¸ ®¬n, cã ®Çy ®ñ c¨n cø ph¸p lý cho h¹ch to¸n vµ khÊu trõ.
1.5 CÇn chuÈn hãa vµ söa ®æi çc quy ®Þnh vÒ khÊu trõ thuÕ, hoµn thuÕ GTGT
VÒ khÊu trõ thuÕ GTGT, cÇn söa ®æi vµ lµm râ çc vÊn ®Ò sau:
Thø nhÊt, ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng khÝa c¹nh cña viÖc khÊu trõ thuÕ còng nh b¶n
chÊt liªn hoµn cña thuÕ GTGT cÇn chuÈn ho¸ nh÷ng quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c khÊu
trõ thuÕ, cô thÓ:
+ ChØ khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo cho çc ho¹t ®éng chÞu thuÕ GTGT
+ Cã thu míi khÊu trõ, kh«ng khÊu trõ khèng
+ Mua hµng hãa, dÞch vô kh«ng cã ho¸ ®¬n, chøng tõ hoÆc cã ho¸
®¬n nhng kh«ng hîp ph¸p th× kh«ng ®îc khÊu trõ.
Thø hai, quy ®Þnh râ nguyªn t¾c x¸c ®Þnh sè tiÒn ®îc khÊu trõ, sè tiÒn cã
quyÒn khÊu trõ lµ sè thuÕ ®Çu vµo tÝnh trªn mét s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô mua
vµo vµ cßn tuú thuéc vµo nghiÖp vô ®ã ®îc khÊu trõ toµn bé hay mét phÇn.
Thø ba, quy ®Þnh cô thÓ çc c¨n cø x¸c ®Þnh sè thuÕ ®îc khÊu trõ, cô thÓ ®ã
lµ ho¸ ®¬n GTGT khi mua hµng, biªn l¹i nép thuÕ. Trong trêng hîp, nhËp khÈu
hoÆc phiÕu xuÊt kho, trong trêng hîp hµng ho¸, dÞch vô doanh nghiÖp tù cung cÊp.
Thø t, ®Ó ®¶m b¶o quyÒn ®æi l¹i thuÕ GTGT cña doanh nghiÖp cÇn quy ®Þnh
h×nh thøc khÊu trõ vµo sè thuÕ ph¶i nép vµo kú sau trong trêng hîp nghiÖp vô thuÕ
GTGT bÞ huû bá hoÆc kh«ng ®îc tr¶ tiÒn tøc thuÕ GTGT ®· tr¶ vµo lóc diÔn ra
hµnh ®éng b¸n hµng vµ cung cÊp dÞchvô nhng sau ®ã bÞ huû bá hoÆc kh«ng ®îc tr¶
tiÒn th× doanh nghiÖp cã quyÒn xin l¹i (®ßi l¹i) sè thuÕ GTGT ®· nép.
VÒ hoµn thuÕ GTGT, ®Ó h¹n chÕ bít viÖc lîi dông c¬ chÕ hoµn thuÕ nh»m
chiÕm ®o¹t tiÒn cña ng©n s¸ch nhµ níc th× tÊt c¶ çc trêng hîp hoµn thuÕ GTGT
ph¶i ®îc quy ®Þnh chÝnh x¸c cô thÓ trong luËt thuÕ GTGT. MÆt kh¸c, nªn thu hÑp
diÖn hoµn thuÕ, chØ ¸p dông hoµn thuÕ cho çc ®èi tîng:
+ XuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô
+ C¬ së kinh doanh míi thµnh lËp, ®Çu t míi tµi s¶n cè ®Þnh
Çc c¬ së kinh doanh trong 3 th¸ng liªn tôc trë lªn cã luü kÕ sè d ®Çu vµo
®îc khÊu trõ lín h¬n sè thuÕ ®Çu ra th× nªn quy ®Þnh ngìng nhÊt ®Þnh míi ®îc
hoµn thuÕ, nÕu díi ngìng ®ã th× tiÕp tôc chuyÓn cho kú sau ®Ó khÊu trõ, ®Ó tiÕt
kiÖm chi phÝ, thêi gian vµ c«ng søc cña c¬ quan thuÕ vµ ®èi tîng nép thuÕ. §a tr-
êng hîp hoµn thuÕ GTGT ®èi víi çc nguån vèn sö dông vèn ODA, ®èi víi çc tæ
chøc sö dông tiÒn viÖn trî nh©n ®¹o, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña tæ chøc, ç nh©n
níc ngoµi mua hµng ho¸, dÞch vô t¹i ViÖt Nam ra khái diÖn hoµn thuÕ GTGT. §èi
víi hoµn thuÕ xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô th× quy ®Þnh hoµn theo th¸ng hoÆc theo
chuyÕn hµng mµ kh«ng h¹n chÕ sè tiÒn cha ®îc khÊu trõ lµ bao nhiªu nh quy ®Þnh
hiÖn nay. Cßn çc trêng hîp kh¸c cã thÓ theo quý hoÆc theo n¨m. Ngoµi ra, thêi
h¹n ®îc gi¶i quyÕt hoµn thuÕ còng chØ nªn quy ®Þnh ¸p dông ®èi víi çc chøng tõ
ph¸t sinh kh«ng qu¸ hai n¨m kÓ tõ khi cã chøng tõ ®Ò nghÞ hoµn thuÕ.
1.6 Söa ®æi, bæ sung mét sè quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký, kª khai, nép thuÕ, quyÕt to¸n
thuÕ GTGT
VÒ ®¨ng ký thuÕ GTGT, tõng bíc v¨n minh ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ chÕ thùc
hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT. Ph¸p luËt thuÕ GTGT cÇn söa ®æi, bæ sung mét sè néi
dung vÒ viÖc ®¨ng ký thuÕ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng víng m¾c.
Mét lµ, lËp quy ®Þnh theo m· tØnh cã thÓ kh«ng ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh vÒ
tr¹ng th¸i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë çc doanh nghiÖp còng nh sù phøc t¹p
trong qu¶n lý.
Hai lµ, m· t×nh tr¹ng nép thuÕ GTGT (NO) kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c mçi
®èi tîng nép thuÕ chØ ®îc cÊp mét m· sè thuÕ duy nhÊt trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t
®éng tõ khi thµnh lËp ®Õn khi chÊm døt ho¹t ®éng.
VÒ kª khai nép thuÕ GTGT, tÝnh tù gi¸c thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ cña ®èi t-
îng lµ yÕu tè then chèt c¬ b¶n quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng lín cña qu¸ tr×nh tæ chøc
thùc hiÖn çc luËt thuÕ. V× vËy, ph¸p luËt ®iÒu chØnh thuÕ nãi chung vµ thuÕ GTGT
nãi riªng cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh n©ng cao kh¶ n¨ng tù gi¸c cña ®èi tîng nép thuÕ.
§Æc biÖt víi sù ph¸t triÓn ngµy cµng ®a d¹ng cña çc ®èi tîng nép thuÕ th× sù tù
gi¸c cña ®èi tîng nép thuÕ cµng cã ý nghÜa h¬n bao giê hÕt. ChÝnh sù tù kª khai vµ
nép thuÕ theo kª khai cña m×nh thay cho c¬ quan tÝnh thuÕ vµ ra th«ng b¸o nép
thuÕ ®· chuyÓn tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cho ®èi tîng nép thuÕ vÒ nh÷ng th«ng tin
trong tê khai thuÕ cña hä víi nh÷ng quy ®Þnh xö ph¹t phï hîp sÏ gãp phÇn t¨ng c-
êng ý thøc tu©n thñ nghiªm luËt thuÕ.
VÒ quyÕt to¸n thuÕ GTGT, khi thùc hiÖn c¬ chÕ tù kª khai, tù tÝnh thuÕ nép
vµo ng©n s¸ch nhµ níc th× viÖc quyÕt to¸n thuÕ trë nªn hÕt søc quan träng vµ nã
kh«ng mang thñ tôc hµnh chÝnh nh tríc ®©y n÷a, v× vËy cÇn ph¶i cã sù quy ®Þnh
chÆt chÏ vÒ vÊn ®Ò nµy ®Æc biÖt trong trêng hîp quyÕt to¸n kh«ng theo ®Þnh kú
hµng n¨m nh khi cã quyÕt ®Þnh ph¸ s¶n, gi¶i thÓ, chia, t¸ch, s¸t nhËp, hîp nhÊt,
chuyÓn ®æi hoÆc giao b¸n doanh nghiÖp…
III. Mét sè kiÕn nghÞ
§Ó ®¶m b¶o ph¸p luËt thuÕ GTGT ngµy cµng chÆt chÏ, tr¸nh g©y hiÓu lÇm
çc thuËt ng÷ ®îc quy ®Þnh trong luËt thuÕ GTGT, mét sè kiÕn nghÞ ®· ®îc ®a ra
nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT nh sau:
Kh«ng quy ®Þnh trùc tiÕp “hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh
vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam lµ ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT” nªn ®iÒu 2 luËt thuÕ GTGT
cÇn söa ®æi lµ “®èi tîng chÞu thuÕ GTGT lµ çc ®èi tîng ho¹t ®éng chuyÓn giao
hµng ho¸, cung cÊp dÞch vô vµ ph¶i tr¶ tiÒn cña mét ho¹t ®éng kinh tÕ trong ph¹m
vi l·nh thæ ViÖt Nam”
§iÒu 4 cÇn söa ®æi lµ: “®èi tîng ®îc miÔn trõ thuÕ GTGT”
§a kho¶n 3, kho¶n 20, ®iÒu 4 ra khái diÖn miÔn trõ thuÕ GTGT.
§Ó lo¹i bá, thu hÑp bít diÖn ®èi tîng nép thuÕ GTGT, cã kiÕn nghÞ söa ®æi
®iÒu 3 luËt thuÕ GTGT “tæ chøc, ç nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô
chÞu thuÕ vµ nhËp khÈu hµng hãa, dÞch vô lµ ®èi tîng nép thuÕ GTGT”. Ngoµi ra,
luËt thuÕ GTGT cÇn bæ sung thªm mét ®iÒu luËt vÒ ph¹m vi l·nh thæ thuÕ GTGT
trong ®ã x¸c ®Þnh râ nguyªn t¾c n¬i ®¸nh thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng chuyÓn giao tµi
s¶n, vµ n¬i ®¸nh thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô.
§Ó ®¶m b¶o møc thuÕ suÊt ®èi víi mét hµng ho¸, dÞch vô ®îc thèng nhÊt,
th× ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶i nhÊt thÓ ho¸ tiªu chÝ ph©n ®Þnh hµng ho¸, dÞch vô
trong biÓu thuÕ hoÆc dùa trªn tÝnh n¨ng, c«ng dông cña hµng ho¸, dÞch vô. Trªn c¬
së ®ã cã kiÕn nghÞ, hiÖn nay kho¶n 1, ®iÒu 7 luËt thuÕ GTGT quy ®Þnh: “®èi víi
hµng ho¸, dÞch vô lµ gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT” sù quy ®Þnh nµy kh«ng râ rµng
nªn söa thµnh “®èi víi hµng hãa, dÞch vô do c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh b¸n ra lµ
gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT”…
§Ó tÝnh to¸n dÔ dµng, gi¶m bít sai lÖch trong viÖc ph¶n ¸nh nghÜa vô thuÕ
GTGT còng nh b¶n chÊt thuÕ GTGT th× chØ nªn quy ®Þnh mét ph¬ng ph¸p tÝnh
thuÕ ®ã lµ ph¬ng ph¸p khÊu trõ, v× vËy ph¶i bá kho¶n 2, ®iÒu 9 luËt thuÕ GTGT,
tøc lµ bá ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT. §ång thêi quy ®Þnh ph¬ng
ph¸p quy ®æi thuÕ suÊt GTGT thµnh thuÕ suÊt theo gi¸ thanh to¸n.
§Ó h¹n chÕ bít viÖc lîi dông c¬ chÕ nh»m chiÕm ®o¹t tiÒn cña ng©n s¸ch
nhµ níc th× tÊt c¶ çc trêng hîp ®îc hoµn thuÕ GTGT ph¶i quy ®Þnh cô thÓ, chÝnh
x¸c trong luËt thuÕ GTGT v× vËy, cã kiÕn nghÞ söa ®æi, bæ sung ®iÒu 16 cña luËt
thuÕ GTGT vÒ hoµn thuÕ nh sau: “viÖc hoµn thuÕ GTGT chØ ¸p dông trong çc tr-
êng hîp:
1. XuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô
2. C¬ së kinh doanh míi thµnh lËp, ®Çu t míi tµi s¶n cè ®Þnh
3. C¬ së kinh doanh trong 3 th¸ng liªn tôc trë nªn cã sè thuÕ ®Çu vµo ®îc
khÊu trõ lín h¬n ®Çu ra theo ngìng do ph¸p luËt quy ®Þnh, nÕu díi ng-
ìng ®ã tiÕp tôc chuyÓn kú sau ®Ó khÊu trõ. Ngìng ®îc hoµn thuÕ do
chÝnh phñ quy ®Þnh.
Bæ sung “hoµn thuÕ GTGT trong trêng hîp xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô ®îc
thùc hiÖn theo th¸ng hoÆc theo çc chuyÕn hµng mµ kh«ng h¹n chÕ sè tiÒn kh«ng
®îc khÊu trõ. Cßn çc trêng hîp kh¸c ®îc hoµn theo quý hoÆc theo n¨m”
Quy ®Þnh “thêi h¹n gi¶i quyÕt hoµn thuÕ ¸p dông víi çc chøng tõ ph¸t sinh
kh«ng qu¸ 2 n¨m kÓ tõ khi cã chøng tõ ®Ò nghÞ hoµn thuÕ”.
KÕt luËn
Qua thùc tÕ ¸p dông thuÕ GTGT ë níc ta trong nh÷ng n¨m võa qua cho thÊy
ph¸p luËt thuÕ GTGT ë níc ta vÒ c¬ b¶n ®· ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu vÒ lý luËn
cña ph¸p luËt thuÕ GTGT c¶ vÒ cÊu tróc bªn trong lÉn h×nh thøc biÓu hiÖn bªn
ngoµi, cô thÓ cã ®Çy ®ñ çc bé phËn (çc nhãm quy ph¹m ph¸p luËt) hîp thµnh cña
ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ çc nhãm quy ph¹m ph¸p luËt nµy ®îc biÓu hiÖn díi çc
h×nh thøc: luËt, nghÞ quyÕt, nghÞ ®Þnh, th«ng t, c«ng v¨n cña çc c¬ quan nhµ níc
cã thÈm quyÒn, çc quy ®Þnh cña thuÕ GTGT ph¶n ¸nh ®óng nh÷ng néi dung, yªu
cÇu cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh nãi chung vµ chÝnh s¸ch thuÕ nãi riªng còng nh thÓ
hiÖn ®îc môc tiªu, ®Þnh híng c¬ b¶n trong chñ tr¬ng ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ
cña §¶ng.
Trong qu¸ tr×nh x©y dùng, triÓn khai luËt thuÕ GTGT ë níc ta thÓ hiÖn sù
nhËn thøc ®óng ®¾n, tÝnh phøc t¹p cña thuÕ GTGT, nhÊt lµ kü thuËt tÝnh vµ thu
thuÕ GTGT, nªn bíc ®Çu vÒ c¬ b¶n ®· x¸c ®Þnh ®îc mét c¬ chÕ ®iÒu chØnh thÝch
hîp trong bèi c¶nh nh÷ng ®iªï kiÖn ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ cña s¾c thuÕ nµy lµ cha
thùc sù ®Çy ®ñ. Song qu¸ tr×nh x©y dùng còng nh triÓn khai thùc hiÖn ®· cã nhiÒu
vÊn ®Ò víng m¾c ph¸t sinh, v× lÏ ®ã mµ çc v¨n b¶n ph¸p luËt thuÕ GTGT ®îc söa
®æi, bæ sung liªn tôc ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu cña ®êi sèng x· héi lu«n vËn ®éng
ph¸t triÓn còng nh yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý thuª GTGT.
Còng qua qu¸ tr×nh triÓn khai thuÕ GTGT nhiÒu vÊn ®Ò n¶y sinh khiÕn çc
nhµ lµm luËt còng nh çc c¬ quan chøc n¨ng ph¶i ®au ®Çu. Sù thiÕu sãt trong luËt
còng nh trong qu¶n lý khiÕn nh÷ng kÎ c¬ héi b¾t chÊp sù trõng ph¹t cña ph¸p luËt
®Ó t×m çch “l¸ch luËt” vi ph¹m ph¸p luËt. T×nh tr¹ng gian lËn thuÕ GTGT ë níc ta
trong nh÷ng n¨m võa qua kh«ng cßn lµ sù míi mÎ, nã ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh
h×nh thøc ®a d¹ng h¬n, thñ ®o¹n ngµy cµng tinh vi h¬n. ChÝnh nh÷ng thùc tÕ ®ã
®ßi hái ph¶i cã mét bé luËt hoµn chØnh h¬n, mét bé m¸y qu¶n lý lµm viÖc cã hiÖu
qu¶ h¬n ®Ó ng¨n chÆn t×nh tr¹ng gian lËn thuÕ GTGT trong x· héi hiÖn nay. §©y
còng lµ yªu cÇu ®ßi hái cña x· héi hiÖn nay ®Ó x©y dùng mét x· héi v¨n minh tiªn
tiÕn nh÷ng vÉn gi÷ b¶n s¾c d©n téc.
Tµi liÖu tham kh¶o:
1. Gi¸o tr×nh kinh tÕ th¬ng m¹i ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n.
2. Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n.
3. Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam n¨m 2003 – 2004.
4. QuyÕt ®Þnh sè 468/TC-Q§/TCT cña Bé trëng Bé tµi chÝnh.
5. Tµi liÖu héi nghÞ s¬ kÕt mét n¨m thùc hiÖn çc luËt thuÕ míi ngµy
24/04/2000.
6. B¸o ço t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch thuÕ míi ba n¨m tõ
n¨m 1999 ®Õn n¨m 2001.
7. NghÞ ®Þnh sè 79/2000/N§-CP quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt thuÕ GTGT.
8. LuËt thuÕ GTGT, nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia n¨m 1997.
9. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 247
10. B¸o nh©n d©n ngµy 23/05/2002.
11. B¸o an ninh thÕ giíi sè 58 ngµy 15/08/2002.
12. T¹p chÝ tµi chÝnh sè 2 n¨m 2002.
13. Th«ng t 122/2000/TT-BTC
14. T¹p chÝ thuÕ nhµ níc sè 12.
15. Gi¸o tr×nh qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc nhµ xuÊt b¶n lao ®éng.
16. Website cña Tæng côc thuÕ vµ Bé tµi chÝnh.
1.VÊn ®Ò ¸p dông thuÕ GTGT ë çc DNTM nãi riªng vµ cña níc ta cßn nhiÒu
bÊt cËp.
Mét lµ, ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT cha ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña s vËt
hiÖn tîng, viÖc thuÕ GTGT ph©n ra ®èi tîng chÞu thuÕ vµ ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ
ca chÝnh x¸c vÒ mÆt khoa häc, cïng víi viÖc quy ®Þnh trùc tiÕp hµng ho¸, dÞch vô
kh«ng thuéc diÖn chôi thuÕ GTGT nªn ®· dÉn ®Õn nhiÒu çch hiÓu kh¸c nhau
trong qóa tr×nh thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT.
Ph¹m vi ®èi tîng né thuÕ GTGT ®îc x¸c ®Þnh trong luËt lµ qu¸ réng, trong
®ã chñ thÓ lµ hé kinh doanh ç thÓ chiÕm mét tû lÖ lín nhng cha cã thãi quen lËp
vµ sö dông ho¸ ®¬n. Khi thùc hiÖn çc cung øng chÞu thuÕ nªn g©y nhiÒu khã kh¨n
phøc t¹p trong qu¶n lý hµnh chÝnh thuÕ.
Hai lµ, c¨n cø tÝnh thuÕ lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt, song thùc tiÔn thùc
thi nghÜa vô thuÕ GTGT, gi¸ tÝnh thuÕ ®îc ph¶n ¸nh trªn ho¸ ®¬n chøng tï cßn cã
sù kh¸c biÖt so víi gi¸ thùc, ®Æc biÖt gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng tiªu dïng, nhng kh«ng
cã ®ñ c¬ së ph¸p lý ®Ó chøng minh v× vËy trong nhiÒu trêng hîp ph¹m vi møc ®é
cña thuÕ GTGT kh«ng ®îc x¸c ®Þnh ®óng. L¹i céng thªm tiªu chÝ ph©n ®Þnh danh
môc hµng ho¸, dÞch vô dùa trªn tÝnh n¨ng c«ng dông vµ môc ®Ých sö dông hµng
ho¸, dÞch vô ®Ó x¸c ®Þnh møc thuÕ suÊt, nªn trong nhiÒu trêng hîp cïng mét mÆt
hµng cã thÓ bÞ ¸p dông çc møc thuÕ kh¸c nhau.
Ba lµ viÖc quy ®Þnh hai ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ nh÷ng tëng phï hîp víi ®iÒu
kiÖn thùc tÕ cña ViÖt nam song thùc tiÔn thùc thi nghÜa vô thuÕ GTGT ®· ®a ®Õn
nhiÒu bÊt æn vµ kh«ng thùc tÕ, nhÊt lµ gi¸ tÝnh thuÕ cña hai ph¬ng ph¸p nµy kh¸c
nhau.
Bèn lµ quy ®Þnh khÊu trõ khèng lµ thiÕu c¬ së khoa häc, khã kh¨n trong
qu¶n lý hµnh chÝnh thuÕ vµ môc ®Ých cña viÖc khÊu trõ khèng còng kh«ng thùc
hiÖn ®îc. Çc quy ®Þnh vÒ khÊu trõ ®èi víi tµi s¶n cè ®Þnh cßn nhiÒu bÊt hîp lý
dÉn ®Õn hai xu thÕ, cã thÓ quyÒn khÊu trõ kh«ng ®îc b¶o ®¶m hoÆc cã thÓ bÞ l¹m
dông, mµ c¶ hai nguyªn t¾c nµy ®Òu kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c ph¸p chÕ trong
qu¸ tr×nh thùc hiÖn.
N¨m lµ x¸c ®Þnh diÖn hoµn thuÕ qu¸ réng, céng thªm c¬ chÕ “tiÒn tho¸i
hËu kiÓm” cïng víi thñ tôc thµnh lËp doanh nghiÖp quy ®Þnh trong luËt doanh
nghiÖp kh«ng chÆt chÏ, nªn tiÒn cña Nhµ níc thÊt tho¸t b»ng con ®êng nµy lµ kh¸
lín.
S¸u lµ c¬ chÕ thùc hiÖn nghÜavô thuÕ GTGT cßn ®an xen nhiÒu yÕu tè cña
c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh bao cÊp nªn nghÜa vô thuÕ GTGT cha ®îc ®¶m b¶o mét
çch c«ng b»ng tho¶ ®¸ng. Gi¸ trÞ ph¸p lý cña m· sè thuÕ, tê khai thuÕ, th«ng b¸o
nép thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ cha ®îc x¸c ®Þnh trong ph¸p luËt thuÕ GTGT, dÉn ®Õn sù
tuú tiÖn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn.
B¶y lµ ho¸ ®¬n, chøng tõ cßn thiÕu nhiÒu d÷ kiÖn quan träng ®Ó x¸c ®Þnh
tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña çc bªn, gi¸ trÞ ph¸p lý cña chóng cha ®îc x¸c ®Þnh râ
rµng, c¬ chÕ qu¶n lý láng lÎo, viÖc lËp vµ sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ khi mua hµng
ho¸, dÞch vô cha trë thµnh thãi quen nªn hiÖn tîng gian lËn ho¸ ®¬n ®Ó chiÕm
dông tiÒn cña ng©n s¸ch Nhµ níc b»ng con ®êng khÊu trõ thuÕ hoÆc hoµn thuÕ
GTGT ®· ph¸t triÓn tíi møc b¸o ®éng vµ kh«ng chØ dõng l¹i ë sù ®¬n lÎ cña tõng
doanh nghiÖp mmµ cã sù mãc nèi gi÷a çc doanh nghiÖp.
Nh÷ng bÊt cËp trªn ®· ®Æt ra sù tÊt yÕu ph¶i hoµn thiÖn luËt thuÕ GTGT vµ
c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn ®ång thêi còng lµ c¬ së thùc tiÔn cho viÖc ®Ò ra çc gi¶
ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn.
Ch¬ng III
Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT ë níc ta
I. Quan ®iÓm vµ môc tiªu vÒ phßng chèng gian lËn thuÕ
GTGT
1. TÝnh tÊt yÕu ph¶i hoµn thiÖn luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ thùc hiÖn
XuÊt ph¸t tõ ®ßi hái cña sù ph¸t triÓn nÒn KTTT vµ viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ níc ta hiÖn nay, còng nh ®ßi hái më réng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ vµ xu thÕ
toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, th× viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ
®¶m b¶o thùc hiÖn lµ mét tÊt yÕu.
B¶n th©n nÒn kinh tÕ thÞ trêng (KTTT) ViÖt Nam cã nh÷ng ®Æc thï riªng vµ
nh÷ng ®Æc thï nµy ®· cã nh÷ng t¸c ®éng quan träng tíi qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t
triÓn vµ hoµn thiÖn cña ph¸p luËt kinh tÕ nãi chung vµ ph¸p luËt thuÕ nãi riªng. V×
vËy, hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT hiÖn nay mét mÆt nh»m ®¸p øng nh÷ng yªu
cÇu cña nÒn KTTT ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam, mét mÆt nh»m ®¸p øng c¬ chÕ
tù ®iÒu chØnh cña th¬ng trêng khi b¶n th©n nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· ph¸t triÓn còng
nh ®¶m b¶o tÝnh phï hîp cña qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ níc ta hiÖn nay.
MÆt kh¸c, trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ toµn cÇu ho¸ th× môc tiªu b¶o
hé vµ t¹o nguån thu th«ng qua thuÕ quan kh«ng cßn mÊy t¸c dông, nguån thu tõ
thuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu sÏ h¹n hÑp dÇn, trong khi ®ã kh¶ n¨ng n©ng cao nguån
thu tõ thuÕ trùc thu (thuÕ thu nhËp) còng hÕt søc h·n h÷u, bëi møc thu nhËp cña
d©n c níc ta rÊt thÊp, nªn tríc m¾t gi¶i ph¸p kh¶ thi h¬n c¶ lµ n¨ng cao vai trß cña
çc thuÕ gi¸n thu trong ®ã vai trß cña thuÕ GTGT lµ hÕt søc quan träng.V× vËy,
viÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn ®îc ®Æt ra nh
mét tÊt yÕu ®Ó n©ng cao vai trß bï ®¾p sù suy gi¶m nguån thu ng©n s¸ch cña nhµ
níc.
Trong xu híng toµn cÊu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ víi viÖc tham gia vµo çc
hiÖp héi, tæ chøc th¬ng m¹i quèc tÕ nh hiÖp héi çc quèc gia §«ng Nam ¸
(ASEAN), tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) th× viÖc h×nh thµnh çc liªn minh
thuÕ quan träng ®ßi hái ®iÒu chØnh ph¸t luËt thuÕ GTGT còng nh c¬ chÕ ®¶m b¶o
thùc hiÖn chóng ph¶i ®îc chuyÓn ®æi phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®ã ®Ó
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi chñ ®éng trong viÖc tham gia ph¸t triÓn hîp t¸c quèc tÕ.
H¬n n÷a, mÆc dï níc ta hiÖn nay ®ang ph¶i chÞu søc Ðp cña qu¸ tr×nh c¾t gi¶m
thuÕ nhËp khÈu theo çc cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan CEPT/ AFTA, nhng vÉn ph¶i
t¹o ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ thóc ®Èy çc doanh nghiÖp ViÖt Nam thÝch øng víi nh÷ng
biÕn ®éng vµ ¸p lùc c¹nh tranh ®Ó t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng
quèc tÕ, v× lÏ nµy mµ ®ßi hái ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶i cã sù thay ®æi c¬ b¶n. Bªn
c¹nh ®ã, do t¸c ®éng toµn cÇu ho¸ quyÒn tù do kinh doanh cña çc chñ thÓ kinh
doanh ®îc më réng trªn nhiÒu b×nh diÖn vµ s¾c th¸i míi trong viÖc thµnh lËp çc
c¬ së kinh doanh. Khai th¸c triÖt ®Ó çc lîi Ých th«ng qua çc biÖn ph¸p chuyÓn
gi¸ cïng víi viÖc di chuyÓn linh ho¹t çc luång vèn vµ lao ®éng trªn ph¹m vi toµn
cÇu ®· lµm cho cuéc c¹nh tranh vÒ thuÕ gi÷a çc quèc gia trë nªn gay g¾t h¬n vµ
kÕt qu¶ cña sù c¹nh tranh nµy ®· lµm cho hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ cña çc níc trªn
thÕ giíi cã xu híng héi tô vµ phô thuéc nhau nhiÒu h¬n. V× vËy, viÖc hoµn thiÖn
ph¸p luËt thuÕ GTGT ë ViÖt Nam vµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn còng kh«ng thÓ
®øng ngoµi vßng xo¸y ®ã.
MÆt kh¸c, xu thÕ toµn cÇu ho¸ sÏ lµm cho viÖc thùc thi vµ qu¶n lý thuÕ ë n-
íc ta trë nªn khã kh¨n h¬n do tÝnh chÊt phøc t¹p cña çc nghiÖp vô kinh tÕ xuyªn
quèc gia ph¸t sinh, kh¶ n¨ng trèn, lËu thuÕ trë nªn dÔ dµng h¬n vµ ph¹m vi, quy
m« réng lín h¬n, nh çc c«ng ty xuyªn quèc gia sÏ cã c¬ héi ®Ó khai th¸c triÖt ®Ó
çc lîi thÕ ®Þnh gi¸ chuyÓn giao ®Ó trèn thuÕ vµ tÝnh thuÕ. Céng thªm çc cuéc
c¹nh tranh vµ çc cuéc ch¹y ®ua trong c¹nh tranh qua thuÕ cïng víi nhiÒu biÖn
ph¸p kÝch thÝch ®Ó thu hót dµnh lîi thÕ trong c¹nh tranh ®em l¹i nh÷ng ngo¹i øng
hoÆc lµ tiªu cùc hoÆc lµ tÝch cùc ®èi víi çc níc kh¸c trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x·
héi nµy ®· ®Æt ra nhu cÇu ngµy cµng cao vÒ nhu cÇu ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ
GTGT ®Æc biÖt lµ c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn thuÕ GTGT trong ®ã yÕu tè con ngêi
®îc ®Æt lªn hµng ®Çu; sù tinh th«ng vÒ nghiÖp vô vµ kiÕn thøc cña çc chuyªn gia
qu¶n lý thuÕ kh«ng thÓ kh«ng quan t©m ®óng møc vµ s©u s¾c h¬n. Bëi b¶n th©n
toµn cÇu ho¸ cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin mét mÆt më ra nh÷ng
c¬ héi hîp t¸c quèc tÕ cã hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc thuÕ mét mÆt ®ßi hái tr×nh ®é
qu¶n lý thuÕ ph¶i vît lªn mét tÇm cao míi. Yªu cÇu nµy kh«ng thÓ kh«ng g¾n liÒn
víi viÖc ®µo t¹o mét ®éi ngò chuyªn gia thuÕ cã kü n¨ng vµ kiÕn thøc tÇm cì quèc
tÕ. §©y còng lµ yªu cÇu ®Æt ra trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT vµ
c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn.
H¬n n÷a, sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ
Internet ®øng ë gãc ®é qu¶n lý cã c¶ nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n. Tríc hÕt, sù
ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ m¹ng sÏ lµm t¨ng nhanh chãng sù nhÊt thÓ ho¸ çc chøc
n¨ng kinh doanh cña mét doanh nghiÖp. VÊn ®Ò m¹ng néi bé ®· trë thµnh ph¬ng
tiÖn kh«ng thÓ thiÕu ë çc c«ng ty ®a quèc gia trong thêi ®¹i nµy. Do ®ã m¹ng néi
bé mµ çc nghiÖp vô kinh doanh ®îc néi bé ho¸ ë møc cao. ViÖc nµy ®ång nghÜa
víi nh÷ng khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh chøc n¨ng kinh doanh v× vËy vÊn ®Ò nµy
®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc míi ®èi víi c¬ quan thuÕ còng nh çc nhµ lµm luËt trong
viÖc x¸c ®Þnh c¬ chÕ ®iÒu tiÕt thÝch hîp ®èi víi thuÕ GTGT.
Sù khai th¸c lîi thÕ vÒ nh÷ng u ®·i thuÕ gi÷a çc quèc gia sÏ lµm gay g¾t
thªm cuéc c¹nh tranh vÒ thuÕ gi÷a çc quèc gia vµ ®©y còng lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i
tÝnh khi hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT còng nh c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn.
Toµn cÇu ho¸ víi sù trî gióp cña c«ng nghÖ th«ng tin truyÒn sè liÖu sÏ lµm
t¨ng çc ho¹t ®éng ®Çu t gi¸n tiÕp, çc giao dÞch ngo¹i héi vµ ®Æc biÖt giao dÞch
th«ng qua çc ph¬ng tiÖn tµi chÝnh ph¸t sinh nh çc hîp ®ång t¬ng lai, quyÒn lùa
chän mua b¸n hoÆc chuyÓn nhîng v..v…Trong thÓ chÕ nh÷ng giao dÞch nµy kh«ng
chÞu thuÕ GTGT v× vËy khi hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT nªn quy ®Þnh ®¸nh
thuÕ hay kh«ng çc quy ®Þnh nµy vµ nÕu ®¸nh th× ®¸nh thÕ nµo ? Qu¶n lý ra sao ?
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn nhanh chãng th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· ®Æt ra cho çc nhµ lËp
ph¸p còng nh çc nhµ qu¶n lý thuÕ mét bµi to¸n hãc bóa trong viÖc kiÓm tho¸t çc
giao dÞch th¬ng m¹i còng nh sù ph©n biÖt gi÷a çc giao dÞch th¬ng m¹i vµ giao
dÞch cã thÓ ®¸nh thuÕ vµ nh÷ng giao dÞch phi th¬ng m¹i. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt ®îc
nh÷ng vÊn ®Ò nµy th× c¬ héi tr¸nh thuÕ vµ trèn thuÕ cµng lín. Nh vËy, sù tiÕn bé
cña khoa häc vµ c«ng nghÖ th«ng tin ®· vµ ®ang ®Æt ra nh÷ng th¸ch thøc lín cho
c«ng t¸c qu¶n lý nhng chÝnh nã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cung cÊp nh÷ng ph¬ng tiÖn h÷u
Ých cho tiÕn tr×nh ¸p dông luËt thuÕ GTGT ë níc ta hiÖn nay.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra tõ thùc tr¹ng ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ
GTGT vµ nh÷ng yªu cÇu hoµn thiÖn thuÕ GTGT viÖc hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ
GTGT ë níc ta lµ mét tÊt yÕu. Thùc tÕ cho thÊy, sau h¬n 4 n¨m triÓn khai ¸p dông
luËt thuÕ GTGT nh÷ng çi cã ®îc qu¸ Ýt so víi yªu cÇu, t×nh tr¹ng vi ph¹m ph¸p
luËt ®Ó trèn nghÜa vô nµy cßn qu¸ nhiÒu. Bëi vËy thùc tÕ ®· chøng minh kh«ng mét
s¾c thuÕ nµo hoµn toµn cã u ®iÓm mµ kh«ng cã nhîc ®iÓm vµ ngîc l¹i. VÊn ®Ò lµ ë
chç ph¶i t×m kiÕm ®îc nh÷ng gi¶i ph¸p t¹o ®iÒu kiÖn cho sù vËn hµnh “tr¬n tru”
cña thuÕ GTGT trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ViÖt Nam. V× vËy viÖc söa ®æi bæ sung
luËt thuÕ GTGT hiÖn nay ®îc coi lµ mét bíc ®Öm ®Ó trong t¬ng lai kh«ng xa sÏ
cho ra ®êi mét luËt thuÕ GTGT hiÖn ®¹i.
2. Ph¬ng híng hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT

Tríc hÕt, ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶i ghi nhËn ®Çy ®ñ çc néi dung chñ yÕu
cña viÖc ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ, ®ång thêi ph¶n ¸nh ®óng chuÈn x¸c vµ khoa
häc b¶n chÊt cña thuÕ GTGT, ®¶m b¶o thuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu mang b¶n
chÊt liªn hoµn vµ tÝnh trung lËp cao, ®¸nh vµo ho¹t ®éng chuyÓn giao hµng ho¸ vµ
cung cÊp dÞch vô ®îc tÝnh trªn gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸ dÞch vô trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt lu th«ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ. Bëi vËy, mét trong nh÷ng tiªu
chuÈn hµng ®Çu ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh quy ph¹m cña mét v¨n b¶n ph¸p luËt lµ v¨n b¶n
®ã cã ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt vèn cã cña sù vËt, hiÖn tîng hay kh«ng ? vµ chØ khi
ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña sù vËt hiÖn tîng th× ph¸p luËt míi ®ñ søc m¹nh ®Ó
®iÒu chØh çc quan hÖ x· héi cÇn ®iÒu chØnh.
Hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶i g¾n liÒn vµ trªn c¬ së hoµn thiÖn
chÝnh s¸ch thuÕ GTGT. XÐt vÒ tæng thÓ, hÖ thèng ph¸p luËt vÒ thuÕ nãi chung vµ
ph¸p luËt vÒ thuÕ GTGT nãi riªng cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi çc chÝnh s¸ch thuÕ,
çc chÝnh s¸ch kinh tÕ – tµi chÝnh cña nhµ níc. Ph¸p luËt vÒ thuÕ ph¶n ¸nh, thÓ
hiÖn vµ nh»m thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch kinh tÕ – tµi chÝnh cña nhµ níc. Ph¸p luËt
vÒ thuÕ ph¶n ¸nh, thÓ hiÖn vµ nh»m thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch thuÕ trong ®ã gãp
phÇn b¶o ®¶m çc môc tiªu vµ chøc n¨ng cña thuÕ nh b¶o ®¶m nguån thu cho
ng©n s¸ch nhµ níc, thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ th«ng qua
®iÒu tiÕt thu nhËp, ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt. V× vËy, hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT
kh«ng thÓ t¸ch rêi vµ ph¶i trªn c¬ së hoµn thiÖn chÝnh s¸ch thuÕ GTGT.
Më réng vµ n©ng cao quy m« cña luËt thuÕ GTGT b»ng çch ®a mét sè néi
dung mµ hiÖn nay ®ang ®îc quy ®Þnh trong çc v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh luËt vµo
luËt thuÕ GTGT, ®Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c kh«ng cã luËt thuÕ th× kh«ng cã nghÜa vô
thuÕ, luËt thuÕ lµ c¬ së ph¸p lý lµm ph¸t sinh nghÜa vô thu nép thuÕ ®Ó phï hîp víi
thÈm quyÒn cña Quèc héi ®îc quy ®Þnh trong hiÕn ph¸p còng nh “®¶m b¶o thùc
quyÒn” cña Quèc héi trong viÖc quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch tµi chÝnh – tiÒn tÖ quèc
gia, söa ®æi hoÆc b·i bá çc thø thuÕ ®ång thêi ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ chÕ ®iÒu
chÝnh ph¸p luËt thuÕ GTGT ë níc ta hiÖn nay. Nhng khi hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ
GTGT cÇn tÝnh ®Õn mÆt kh¸ch quan lu«n tån t¹i m©u thuÉn gi÷a yªu cÇu ph¶i ®iÒu
chØnh víi kh¶ n¨ng thùc tÕ ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt.
Hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT theo híng ®¬n gi¶n, æn ®Þnh, c«ng b»ng,
hiÖu qu¶ vµ ®¸p øng xu thÕ héi nhËp vµ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, ®ång thêi ph¸t huy
vai trß ®¶m b¶o nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ níc cña thuÕ GTGT trong ®iÒu kiÖn
c¾t gi¶m thuÕ quan vµ vai trß ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ x· héi cña nhµ níc theo
híng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt khÈu
kÓ c¶ hµng ho¸ vµ dÞch vô, t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh
khuyÕn khÝch ho¹t ®éng chÕ biÕn n«ng s¶n, gia c«ng…..
Hoµn thiÖn luËt thuÕ GTGT ph¶i g¾n liÒn víi sù hoµn thiÖn cña c¶ hÖ thèng
ph¸p luËt ®Æc biÖt lµ ph¸p luËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt vµ ph¸p luËt thuÕ xuÊt khÈu,
nhËp khÈu. Ph¸p luËt thuÕ GTGT lµ mét bé phËn cña hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ vµ
ph¹m vi ®¸nh thuÕ GTGT bao hµm c¶ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ çc ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ tiªu thô ®Æc biÖt. V× vËy khi hoµn thiÖn ph¸p luËt
thuÕ GTGT còng cÇn ph¶i quan t©m ®óng møc vÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó ®¶m b¶o tÝnh
thèng nhÊt, ®ång bé vµ sù “bäc lãt” lÉn nhau cña c¶ hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ.
DiÔn ®¹t çc kh¸i niÖm kinh tÕ, tµi chÝnh vÒ thuÕ b»ng ng«n ng÷ ph¸p lý
trong çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt thuÕ GTGT mµ trong ®ã sö dông çc ®Þnh nghÜa
ph¸p lý hÕt søc cÇn thiÕt vµ ®Æc biÖt ph¶i t«n träng ®óng møc nh÷ng khÝa c¹nh
ph¸p lý cña thuÕ GTGT ®Ó ®¶m b¶o thùc thi nghÜa vô thuÕ GTGT, ®ång thêi n©ng
cao gi¸ trÞ ng¨n chÆn çc vi ph¹m cña ph¸p luËt thuÕ GTGT.
§Ó ¸p dông thuÕ GTGT mét çch cã hiÖu qu¶, ngoµi viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn
luËt thuÕ GTGT cÇn ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn c¬ chÕ ®¶m b¶o thùc hiÖn thuÕ
GTGT trªn c¬ së ®Èy m¹nh c¶i çch hµnh chÝnh thuÕ, c¶i çch hµnh chÝnh thuÕ lµ
mét tÊt yÕu kh¸ch quan, bëi c¶i çch hµnh chÝnh lµ yÕu tè, lµ ®éng lùc c¬ b¶n thóc
®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong bèi c¶nh kinh tÕ héi nhËp quèc tÕ, lµ c«ng
cuéc ®æi míi s©u s¾c vµ toµn diÖn ®Ó x©y dùng nhµ níc ph¸p quyÒn XHCN.
Thø nhÊt, c¶i çch thÓ chÕ hµnh chÝnh thuÕ: trong c¶i çch thÓ chÕ hµnh
chÝnh thuÕ bao gåm c¶i çch thÓ chÕ ph¸p luËt vµ c¶i çch thñ tôc hµnh chÝnh thuÕ.
C¶i çch thÓ chÕ ph¸p luËt lµ c¶i çch viÖc x©y dùng, ban hµnh çc v¨n b¶n ph¸p
quy vÒ thuÕ cña ChÝnh phñ, cña Bé tµi chÝnh. Cô thÓ: ®æi míi quy tr×nh x©y dùng
v¨n b¶n ph¸p quy, më réng viÖc tæ chøc nghiªn cøu so¹n th¶o çc v¨n b¶n ph¸p
quy b»ng çc nhãm chuyªn gia liªn ngµnh, nghiªm chØnh thùc hiÖn çc quy ®Þnh
chinh cña luËt ban hµnh çc v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. C¶i çch thñ tôc hµnh
chÝnh thuÕ lµ c¶i çch thñ tôc thùc hiÖn thÈm quyÒn trong ho¹t ®éng hµnh chÝnh
thuÕ. Hay nãi çch kh¸c, lµ c¶i çch tr×nh tù thùc hiÖn mäi h×nh thøc ho¹t ®éng
cña c¬ quan thuÕ bao gåm tr×nh tù thµnh lËp çc c¬ quan thuÕ, tr×nh tù bæ nhiÖm,
miÔn nhiÖm, ®iÒu ®éng çn bé thuÕ, tr×nh tù lËp quy, ¸p dông quy ph¹m ®Ó ®¶m
b¶o çc quyÒn chñ thÓ vµ xö lý vi ph¹m, tr×nh tù ho¹t ®éng tæ chøc, t¸c nghiÖp
hµnh chÝnh.
Thø hai, c¶i çch bé m¸y hµnh chÝnh thuÕ gåm:
 C¶i çch m« h×nh tæ chøc bé m¸y hµnh chÝnh thuÕ
 C¶i çch sù ph©n cÊp qu¶n lý gi÷a çc c¬ quan thuÕ vµ sù ph©n
c«ng trong néi bé tõng c¬ quan thuÕ.
 C¶i tiÕn ph¬ng thøc chØ ®¹o, ho¹t ®éng, ®iÒu hµnh cña tæng côc
thuÕ, côc thuÕ, chi côc thuÕ ®Ó n©ng cao chÊt lîng ho¹t ®éng ®¸p øng nh÷ng biÕn
®éng c¶u c¬ chÕ thÞ trêng vµ qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ cã nhiÒu th¸ch thøc.
Thø ba, x©y dùng, kiÖn toµn ®éi ngò çn bé c«ng chøc thuÕ, trong c¶i çch
hµnh chÝnh thuÕ, nÕu c¶i çch thñ tôc hµnh chÝnh thuÕ lµ kh©u ®ét ph¸ th× träng
t©m l¹i lµ vÊn ®Ò kiÖn toµn ®éi ngò çn bé c«ng chøc thuÕ. Bëi v× r»ng cã thÓ x©y
dùng ®îc mét hÖ thèng thÓ chÕ tèt vÒ thuÕ vµ thiÕt kÕ ®îc m« h×nh tæ chøc bé m¸y
hµnh chÝnh thuÕ tèi u nhnng nÕu kh«ng cã ®éi ngò çn bé c«ng chøc thµnh th¹o
chuyªn m«n, nghiÖp vu, t©m huyÕt víi c«ng viÖc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu hiÖn ®¹i ho¸
nÒn hµnh chÝnh th× mäi ý ®å c¶i çch hµnh chÝnh thuÕ còng kh«ng thÓ trë thµnh
hiÖn thùc ®îc.
Thø t, c¶i çch chÕ ®é tiÒn l¬ng, söa ®æi, bæ sung hoµn thiÖn çc chÕ ®é
chÝnh s¸ch ®èi víi çn bé c«ng chøc thuÕ nh»m khuyÕn khÝch, ®éng viªn n©ng cao
chÊt lîng thùc thi c«ng viÖc hµnh thu.
1.2 Çc gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¬ chÕ b¶o ®¶m thùc hiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT
1.2.1 TiÕp tôc hoµn thiÖn bé m¸y qu¶n lý thuÕ
Trªn thÕ giíi do ®Æc ®iÓm vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi vµ lÞch sö kh¸c nhau
nªn mçi quèc gia cã mét h×nh thøc tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ kh¸c nhau. Tuy
vËy, khi x©y dùng bé m¸y qu¶n lý thuÕ çc nhµ níc ph¶i gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ó c¬
b¶n sau:
 VÞ trÝ vµ quan hÖ cña c¬ quan thuÕ víi Bé tµi chÝnh.
 Mèi quan hÖ cña ngµnh thuÕ víi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng.
 Mèi quan hÖ cña ngµnh thuÕ víi h¶i quan.
 M« h×nh tæ chøc bé m¸y thuÕ ë çc ®Þa ph¬ng.
VÞ trÝ vµ quan hÖ cña c¬ quan thuÕ víi Bé tµi chÝnh: trong c«ng t¸c tæ chøc
bé m¸y qu¶n lý thuÕ vÊn ®Ò ®Æt ra tríc tiªn lµ vÞ trÝ vµ quan hÖ gi÷a c¬ quan thuÕ
víi Bé tµi chÝnh, c¬ quan thuÕ lµ bé phËn trùc thuéc Bé tµi chÝnh hay lµ mét tæ
chøc ®éc lËp víi Bé tµi chÝnh. Trªn thÕ giíi hiÖn cã hai m« h×nh ®iÒu hµnh ng©n
s¸ch nhµ níc. M« h×nh thø nhÊt lµ Bé trëng bé tµi chÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm toµn bé
vÒ thu chi ng©n s¸ch, trong m« h×nh nµy c¬ quan thuÕ lµ mét tæ chøc trùc thuéc Bé
tµi chÝnh, Tæng côc trëng Tæng côc thuÕ b¸o ço c«ng t¸c trùc tiÕp lªn Bé trëng Bé
tµi chÝnh. M« h×nh thø hai lµ m« h×nh héi ®ång çc bé trëng ®éc lËp: Bé trëng Bé
thu ng©n s¸ch vµ Bé trëng Bé chi ng©n s¸ch c¬ quan thuÕ ®îc tæ chøc ®éc lËp trùc
thuéc ChÝnh phñ.
Mèi quan hÖ cña c¬ quan thuÕ víi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng: lµ mét vÊn ®Ò hÕt
søc quan träng trong tæ chøc bé m¸y ngµnh thuÕ bëi v× trong thùc tÕ c«ng t¸c tæ
chøc thu thuÕ vµ thi hµnh ph¸p luËt thuÕ cÇn ph¶i cã sù phèi hîp chÆt chÏ cña
chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng çc cÊp. §iÒu nµy cµng quan träng h¬n ®èi víi çc níc cã
tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cha cao, tr×nh ®é d©n trÝ, tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ
chÊp hµnh ph¸p luËt cua d©n c thÊp.
Mèi quan hÖ cña ngµnh thuÕ víi ngµnh h¶i quan: tríc ®©y ë çc níc cã nÒn
kinh tÕ kÕ ho¹ch tËp chung, ngµnh thuÕ vµ ngµnh h¶i quan lu«n lµ hai tæ chøc
riªng biÖt ®éc lËp. M« h×nh ngo¹i th¬ng chØ giíi h¹n trong çc níc XHCN. H¶i
quan gi÷ vai trß qu¶n lý, kiÓm so¸t ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng th«ng qua çc chÝnh
s¸ch ngo¹i th¬ng phi thuÕ quan nh h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, trao ®æi hµng ho¸. HiÖn
nay t¹i çc níc chuyÓn ®æi, khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng chÝnh s¸ch qu¶n
lý ngo¹i th¬ng b»ng h¹n ng¹ch ®îc thay b»ng chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt xuÊt nhËp khÈu
th«ng qua thuÕ xuÊt nhËp khÈu. Víi chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt xuÊt nhËp khÈu, ngµnh
h¶i quan lóc nµy ®¶m nhËn thªm chøc n¨ng thu thuÕ xuÊt nhËp khÈu.
M« h×nh tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ ë çc ®Þa ph¬ng: Tæ chøc bé m¸y
qu¶n lý thuÕ ë çc ®Þa ph¬ng lµ vÊn ®Ò cã tÇm quan träng hµng ®Çu trong c«ng t¸c
tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ. Do ®ã, m« h×nh tæ chøc bé m¸y c¬ quan thuÕ ë çc
®Þa ph¬ng tèi u lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chiÕn lîc ë çc quèc gia.
1.2.2 C¶i çch m¹nh mÏ c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra thuÕ
KiÓm tra, thanh tra thuÕ lµ mét trong nh÷ng chøc n¨ng quan träng cña c¬
quan thuÕ vµ ®îc quy ®Þnh trong çc luËt thuÕ. Tæng côc thuÕ ®· cã híng dÉn vµ
ban hµnh quy tr×nh kiÓm tra, thanh tra viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ cña çc ®èi t-
îng nép thuÕ. Trong 2 n¨m (1999- 2000) chØ tÝnh riªng Tæng côc thuÕ ®· kiÓm tra
®îc 1.345 doanh nghiÖp, lËp biªn b¶n xö lý ghi thu 1.408 tû ®ång trong ®ã sè thuÕ
Èu l©u ph¶i truy thu lµ 398 tû ®ång. Sè doanh nghiÖp bÞ xö lý hµnh chÝnh vÒ thuÕ lµ
897 ®¬n vÞ, chiÕm 66,7% tæng sè doanh nghiÖp ®· kiÓm tra. Tuy nhiªn, c«ng t¸c
thanh tra, kiÓm tra cßn nhiÒu h¹n chÕ bëi nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch
quan kh¸c nhau. V× vËy, ph¶i kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®ã b»ng nhiÒu çch:
* Thø nhÊt, ph¶i thùc hiÖn tèt c¶ hai mÆt: thanh tra vµ kiÓm tra ®èi tîng
nép thuÕ vµ thanh tra, kiÓm tra néi bé ngµnh thuÕ.
* Thø hai, ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng chång chÐo trong kiÓm tra, thanh tra thuÕ
hiÖn nay cÇn ph¶i cã sù thèng nhÊt trong quy ®Þnh ë çc v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ c¬
quan cã thÈm quyÒn kiÓm tra, thanh tra theo híng chØ ®¹o cña c¬ quan cã thÈm
quyÒn kiÓm tra, thanh tra ®èi tîng nép thuÕ vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ ®· ®îc
quy ®Þnh trong çc luËt thuÕ. §©y còng lµ th«ng lÖ cña nhiÒu níc trªn thÕ giíi.
* Thø ba, cÇn ph©n biÖt giíi h¹n thanh tra, kiÓm tra thuÕ víi nh÷ng t¸c
nghiÖp trong nghiÖp vô thuÕ, tr¸nh g©y phiÒn hµ cho çc c¬ së s¶n xuÊt kinh
doanh.
* Thø t, cñng cè bé m¸y, ®éi ngò kiÓm tra, thanh tra thuÕ, nguån lùc ph©n
bæ cho c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra cña ngµnh thuÕ cÇn ph¶i ®îc t¨ng cêng tèi
thiÓu lµ 30% nguån lùc cña ngµnh thuÕ ph¶i ®îc giµnh cho c«ng t¸c thanh tra,
kiÓm tra.
* Thø n¨m, thùc hiÖn nghiªm tóc quy tr×nh, quy chÕ thanh tra, kiÓm tra
thuÕ ®ång thêi ph¶i tæ chøc gi¸m s¸t chÆt chÏ çn bé thanh tra thuÕ, gi¸m s¸t tõng
cuéc thanh tra thuÕ. §Ó ®¶m b¶o cho c¬ chÕ tù kª khai nép thuÕ cã hiÖu qu¶ th×
vÊn ®Ò thanh tra, kiÓm tra còng cÇn ph¶i ®îc t¨ng cêng trong ®ã môc tiªu cña c«ng
t¸c thanh tra, kiÓm tra nh»m ph¸t hiÖn çc hµnh vi gian lËn thuÕ vµ çc hµnh vi
gian lËn trong th¬ng m¹i ®Ó trèn thuÕ, lËu thuÕ còng nh gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt
sù chªnh lÖch gi÷a sè thuÕ ®èi tîng tù kª khai vµ sè thuÕ ph¶i nép theo luËt thuÕ.
§Æc biÖt, cÇn chó träng ®Èy m¹nh kiÓm tra hoµn thuÕ ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu
qua ®êng biªn giíi ®Êt liÒn sang Trung Quèc, t¨ng cêng biÖn ph¸p qu¶n lý chÆt
chÏ viÖc x¸c nhËn hµng hãa xuÊt khÈu, chÆn ®øng hiÖn tîng quay vßng hµng ho¸
xuÊt khÈu, xuÊt khÈu khèng.
1.2.3 HiÖn ®¹i c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ b»ng c«ng cô tin häc
Trong c«ng cuéc c¶i çch hµnh chÝnh thuÕ, qu¶n lý thuÕ b»ng c«ng cô tin
häc ®îc ®Æt ra nh mét tÊt yÕu vµ ®©y lµ mét bíc ®ét ph¸ lín cña ngµnh thuÕ. HiÖn
nay, toµn ngµnh cã h¬n 5.500 çn bé tin häc trong ®ã cã h¬n 150 çn bé chuyªn
tin cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó triÓn khai thùc hiÖn thuÕ cã hiÖu
qu¶ ë çc ®Þa ph¬ng. Ngµnh thuÕ ®· thùc hiÖn nèi m¹ng néi bé ë tÊt c¶ 61 tØnh,
thµnh vµ h¬n 50 chi côc thuÕ lín trong c¶ níc víi h¬n 4.050 m¸y tÝnh vµ h¬n 100
m¸y chñ t¹o nªn mét m¹ng líi th«ng tin thèng nhÊt ë çc tØnh. Çc ch¬ng tr×nh
phÇn mÒm ®îc tæng côc thuÕ thèng nhÊt triÓn khai chÝnh x¸c, an toµn vµ hiÖu qu¶.
Çc ch¬ng tr×nh qu¶n lý m· sè thuÕ, qu¶n lý thuÕ, qu¶n lý Ên chØ hai cÊp côc vµ
chi côc…. §Ó cã thÓ ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ® îc vµ kh¾c phôc nh÷ng tån
t¹i cña c«ng t¸c c«ng nghÖ tin häc nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý
thuÕ cÇn ph¶i quan t©m ®Õn çc vÊn ®Ò sau:
Thø nhÊt, u tiªn ®Çu t vµ ph¸t triÓn çc hÖ thèng th«ng tin phôc vô chuyªn
ngµnh nh çc ch¬ng tr×nh qu¶n lý m· sè ®èi tîng nép thuÕ, qu¶n lý ho¸ ®¬n, tÝnh
thuÕ, lËp bé vµ theo dâi nî ®äng, quyÕt to¸n thuÕ.
Thø hai, u tiªn cung cÊp trang thiÕt bÞ cho çc ®Þa ph¬ng cã ®Þa giíi hµnh
chÝnh réng, cã sè thu lín nh»m gi¶m bít c«ng viÖc thñ c«ng, ph¸t triÓn tin häc
mét çch ®ång bé ®Õn tÊt c¶ çc ®Þa ph¬ng, x©y dùng hÖ c¬ së d÷ liÖu ®ång nhÊt,
ph¸t triÓn ch¬ng tr×nh øng dông, tõng bíc ph¸t huy hiÖu qu¶ hÖ thèng m¹ng m¸y
tÝnh ë tõng côc thuÕ, chi côc thuÕ.
Thø ba, cÇn chó träng ®Õn c«ng t¸c ®µo t¹o çn bé tin häc, ph¶i tiÕn hµnh
®µo t¹o thêng xuyªn vµ chÊt lîng ®µo t¹o ph¶i ®Æt lªn hµng ®Çu nªn ®µo t¹o theo
nhiÒu tr×nh ®é kh¸c nhau nh ®µo t¹o çc çn bé theo tr×nh ®é cao ®Ó cã thÓ qu¶n lý
çc dù ¸n tin häc lín trong ngµnh ®¹o t¹o çc çn bé qu¶n lý vµ triÓn khai øng
dông, ®¹o t¹o çc çn bé sö dông ch¬ng tr×nh øng dông cho çc çn bé kh«ng
chuyªn hiÖn ®ang lµm viÖc ë çc phßng ban kh¸c.
Thø t, thùc hiÖn nèi m¹ng gi÷a c¬ quan thuÕ víi ®èi tîng nép thuÕ vµ çc
c¬ quan qu¶n lý chøc n¨ng kh¸c ®Ó lu«n cã ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin vµ d÷ liÖu cÇn
thiÕt gi÷a chñ thÓ qu¶n lý vµ ®èi tîng bÞ qu¶n lý phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý
thuÕ.
1.2.4 T¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý chøng tõ, ho¸ ®¬n gi¸ trÞn gia t¨ng.
Ho¸ ®¬n GTGT lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó x¸c ®Þnh cô thÓ ph¹m vi, møc ®é nghÜa
vô thuÕ GTGT, nh x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ, sè thuÕ GTGT
ph¶i nép vµo ng©n s¸ch nhµ níc vµ sè thuÕ GTGT ®îc hoµn víi gi¸ trÞ ph¸p lý
riªng cã cña ho¸ ®¬n GTGT, nªn kh«ng ph¶i bÊt cø ai còng cã quyÒn sö dông ho¸
®¬n GTGT. Ngêi viÕt ho¸ ®¬n lµ ngêi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô víi ®iÒu kiÖn
nh÷ng ngêi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô nµy cã quyÒn ®îc thÓ hiÖn sè thuÕ GTGT
trªn hãa ®¬n, nh÷ng nghiÖp vô kh«ng n»m trong ph¹m vi ®¸nh thuÕ GTGT hoÆc ®-
îc miÔn trõ thuÕ GTGT th× ngêi cung cÊp dÞch vô, hµng ho¸ kh«ng ®îc viÕt trªn
ho¸ ®¬n GTGT, nÕu khi thùc hiÖn nghÜa vô nµy mµ viÕt trªn ho¸ ®¬n sè tiÒn thuÕ
GTGT cho kh¸ch hµng th× ngêi cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô (ngêi nép thuÕ) vi
ph¹m ph¸p luËt thuÕ GTGT. Cßn xÐt vÒ ph¬ng diÖn qu¶n lý nhµ níc, ho¸ ®¬n
GTGT lµ v¨n b¶n qu¶n lý cña nhµ níc. §Ó thùc hiÖn sù qu¶n lý cña nhµ níc trªn
tÊt c¶ çc mÆt ho¹t ®éng cña x· héi, nhµ níc ph¶i sö dông çc h×nh thøc qu¶n lý
nhÊt ®Þnh mµ h×nh thøc qu¶n lý c¬ b¶n chñ yÕu mang tÝnh chÊt ph¸p lý ®ã lµ ra
quyÕt ®Þnh qu¶n lý hay nãi çch kh¸c lµ ra v¨n b¶n qu¶n lý. §Ó gi¶m bít çc hµnh
vi vi ph¹m chÕ ®é qu¶n lý, sö dông chøng tõ, ho¸ ®¬n ë níc ta hiÖn nay th× cÇn
t¨ng cêng mét sè biÖn ph¸p:
Thø nhÊt, khuyÕn khÝch çc doanh nghiÖp sö dông ho¸ ®¬n tù in lµ viÖc
®Èy m¹nh c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t lo¹i ho¸ ®¬n nµy chÝnh v× vËy tr¸ch nhiÖm
cña bé tµi chÝnh trong viÖc qu¶n lý cña c«ng chøc thuÕ ®ßi hái cao h¬n, ph¬ng tiÖn
qu¶n lý ®ßi hái hiÖn ®¹i h¬n.
Thø hai, nhµ níc cÇn c«ng bè gi¸ trÞ ho¸ ®¬n b¸n hµng ®èi víi ngêi tiªu
dïng hµng hãa, dÞch vô, ®ång thêi khuyÕn khÝch çc biÖn ph¸p kinh tÕ cho ngêi
tiªu dïng nhËn ho¸ ®¬n khi mua hµng.
1.2.5 §Èy m¹nh dÞch vô t vÊn thuÕ
T vÊn thuÕ lµ ho¹t ®éng trong ®ã çc chuyªn gia vÒ ph¸p luËt thuÕ cung cÊp
çc th«ng tin, kiÕn thøc, gi¶i ph¸p vÒ lÜnh vùc thuÕ cho ®èi tîng nép thuÕ cã nhu
cÇu ®Ó hä thùc hiÖn nghÜa vô phï hîp v¬Ý nhµ níc.
T vÊn thuÕ gåm 2 d¹ng:
* T vÊn thuÕ víi danh nghÜa lµ mét dÞch vô c«ng, víi danh nghÜa nµy
t vÊn thuÕ lµ mét chøc n¨ng thuéc lÜnh vùc hµnh chÝnh cña c¬ quan thuÕ.
* T vÊn thuÕ víi danh nghÜa lµ mét dÞch vô t, ®©y lµ mét ho¹t ®éng
dÞch vô cã thu, çc ®èi tîng nép thuÕ cã nhu cÇu ph¶i tr¶ dÞch vô phÝ cho mçi ho¹t
®éng t vÊn.
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn t vÊn thuÕ cã mét vai trß rÊt quan
träng ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp còng nh ®èi víi x·
héi.
§èi víi doanh nghiÖp, th«ng qua t vÊn thuÕ chu doanh nghiÖp cã ®îc çc
th«ng tin cÇn thiÕt vÒ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cô thÓ cña doanh nghiÖp m×nh. Tõ ®ã doanh nghiÖp cã thÓ h¹ch to¸n ®Çy ®ñ
çc chi phÝ vµ tÝnh to¸n mét çch chÝnh x¸c tiÒn l·i cña doanh nghiÖp sau mçi chu
kú kinh doanh. T vÊn thuÕ cßn cã vai trß ®µo t¹o, bæ sung, cËp nhËt nh÷ng kiÕn
thøc thêng xuyªn vÒ thuÕ cho chñ doanh nghiÖp sau mçi sù thay ®æi cña luËt thuÕ
hoÆc khi chñ doanh nghiÖp thay ®æi mÆt hµng, ph¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh.
XÐt trªn ph¹m vi toµn x· héi, t vÊn thuÕ lµ kªnh th«ng tin hai chiÒu gi÷a kh¸ch thÓ
qu¶n lý vµ chñ thÓ qu¶n lý. V× vËy, nhµ t vÊn thuÕ ®Ó gióp cho viÖc gi¶i thÝch,
tuyªn truyÒn çc chÝnh s¸ch, ph¸p luËt thuÓ ®Ó n©ng cao nhËn thøc cña mçi ngêi
®èi víi nghÜa vô thuÕ, qua ®ã c¬ quan thuÕ thùc hiÖn tèt nhiÖm vô thu ®óng, thu
®ñ, thu kÞp tiÒn thuÕ vµ çc kho¶n thu kh¸c theo luËt ®Þnh, t¹o ®iÒu kiÖn duy tr× kû
c¬ng x· héi. V× vËy, t vÊn thuÕ lµ mét c«ng viÖc cÇn thiÕt, kh¸ch quan, mét c«ng
viÖc tiÕn hµnh thêng xuyªn cña c¬ quan thuÕ.
II Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT trong thêi
gian tíi
1. Çc gi¶i ph¸p tiÕp tôc hoµn thiÖn luËt thuÕ GTGT
1.1 Söa ®æi, bæ sung mét sè quy ®Þnh vÒ ph¹m vi ®iÒu chØnh cña luËt thuÕ
GTGT
VÒ ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT, ®· ®îc quy ®Þnh trong luËt thuÕ lµ sù kiÖn
ph¸p lý lµm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT v× thÕ viÖc quy ®Þnh trùc tiÕp “hµng
ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam lµ ®èi tîng
chÞu thuÕ GTGT” võa kh«ng ®óng vÒ ph¬ng diÖn lý luËn võa gÆp nhiÒu khã kh¨n
víng m¾c trong qu¸ tr×nh ¸p dông thuÕ GTGT. ChÝnh v× vËy, cÇn söa ®æi mét sè
thuËt ng÷, söa ®æi bæ sung mét sè vÊn ®Ò ®îc x¸c ®Þnh trong luËt thuÕ GTGT. VÝ
dô nh cã thÓ dïng thuËt ng÷ “nghiÖp vô chÞu thuÕ GTGT” thay cho thuËt ng÷ “®èi
tîng chÞu thuÕ GTGT” ®Ó tr¸nh ®îc sù nhÇm lÉn gi÷a ngêi chÞu thuÕ GTGT vµ ®èi
tîng chÞu thuÕ GTGT. HoÆc ®Ó ®¶m b¶o thuÕ GTGT lµ thuÕ tiªu dïng ®¸nh trªn
b×nh diÖn réng, cã tÝnh liªn hoµn vµ tËp trung kinh tÕ cao, ph¸p luËt thuÕ GTGT
cÇn ph¶i thu hÑp diÖn miÔn trõ thuÕ GTGT b»ng çch chuyÓn mét sè “hµng ho¸,
dÞch vô” hiÖn nay n»m trong diÖn “ kh«ng chÞu thuÕ GTGT” sang diÖn ®èi tîng
chÞu thuÕ GTGT hoÆc lo¹i bá mét sè hµng ho¸, dÞch vô ®ang n»m trong ph¹m vi
nµy, tøc lµ më réng ®èi tîng thuéc d¹ng chÞu thuÕ GTGT.
VÒ ®èi tîng nép thuÕ GTGT, hiÖn nay ph¸p luËt thuÕ GTGT quy ®Þnh hai
ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ: ph¬ng ph¸p khÊu trõ vµ ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, quy ®Þnh khÊu
trõ thuÕ ®Çu vµo theo tû lÖ Ên ®Þnh, quy ®Þnh hai lo¹i ho¸ ®¬n (ho¸ ®¬n b¸n hµng,
ho¸ ®¬n GTGT) lµ xuÊt ph¸t tõ viÖc ph¸p luËt thuÕ GTGT qu¸ réng, ®Æc biÖt trong
®ã ®èi tîng nép thuÕ GTGT lµ hé kinh doanh ç thÓ chiÕm mét tû träng qóa lín.
V× vËy, ph¸p luËt cÇn thu hÑp diÖn ®èi tîng nép thuÕ GTGT b»ng çch quy ®Þnh
ngìng chÞu thuÕ GTGT ®èi víi çc hé kinh doanh ç thÓ. Nh÷ng ®èi tîng nµo
kh«ng ®¹t ®îc møc doanh sè nµy sÏ chuyÓn sang ¸p dông thuÕ kho¸n Ên ®Þnh trªn
doanh thu, cßn nh÷ng hé kinh doanh ç thÓ kh¸c b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô
thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ.
1.2 Bæ sung mét sè quy ®Þnh vÒ ph¹m vi l·nh thæ cña nghÜa vô thuÕ GTGT
Ph¸p luËt thuÕ GTGT hiÖn hµnh kh«ng x¸c ®Þnh cô thÓ ph¹m vi l·nh thæ cña
nghÜa vô thuÕ GTGT nªn trong qu¸ tr×nh ¸p dông thuÕ GTGT ®· x¶y ra nh÷ng
tranh chÊp gi÷a ®èi tîng nép thuÕ vµ c¬ quan thuÕ do kh«ng ®ång nhÊt quan ®iÓm
víi nhau trong nhËn thøc. V× vËy, ®Ó x¸c ®Þnh ph¹m vi, møc ®é cña nghÜa vô thuÕ
GTGT mét çch t¬ng ®èi, chuÈn x¸c cÇn quy ®Þnh râ thÕ nµo lµ ë ViÖt Nam. ë
ViÖt Nam tøc lµ n»m trong ph¹m vi l·nh thæ ViÖt Nam: vïng ®Êt, vïng trêi, vïng
níc vµ vïng trong lßng ®Êt. Trong ph¹m vi ®ã nhµ níc ViÖt Nam cã toµn quyÒn
quyÕt ®Þnh tèi cao. V× vËy, xÐt vÒ mÆt nguyªn t¾c tÊt c¶ çc ho¹t ®éng chuyÓn giao
hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn trªn l·nh thæ ViÖt Nam ®Òu ph¶i chÞu thuÕ GTGT ë ViÖt
Nam.
1.3 Quy ®Þnh thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT trong ph¸p luËt thuÕ
GTGT
Ph¸p luËt thuÕ GTGT hiÖn hµnh kh«ng quy ®Þnh thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa
vô thuÕ GTGT nªn trªn thùc tÕ ®· gÆp nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thùc hµnh
thu thuÕ vµ kh«ng Ýt tranh chÊp x¶y ra gi÷a çn bé thuÕ vµ nép thuÕ khi gi¶i thÝch
vÒ vÊn ®Ò nµy. §Ó gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò nµy còng nh ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng
cña thuÕ GTGT th× trong ph¸p luËt thuÕ GTGT cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ thêi ®iÓm ph¸t
sinh nghÜa vô thuÕ GTGT. Khi x¸c ®Þnh thêi ®iÓm ph¸t sinh nghÜa vô thuÕ GTGT
cÇn ph¶i ®¶m b¶o çc nguyªn t¾c c¬ b¶n sau:
+ Nguyªn t¾c c«ng b»ng

+ Nguyªn t¾c hiÖu qu¶ vµ thuËn tiÖn
+ Nguyªn t¾c ch¾c ch¾n vµ chÝnh x¸c
+ Nguyªn t¾c kh«ng ®îc vâ ®o¸n.
1.4 Hoµn thiÖn çc quy ®Þnh vÒ c¨n cø tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt, ph¬ng ph¸p
tÝnh thuÕ
VÒ gi¸ tÝnh thuÕ, ph¸p luËt thuÕ GTGT cÇn nhÊt thÓ ho¸ gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸
cha cã thuÕ GTGT, ®ång thêi cÇn quy ®Þnh râ nÕu gi¸ ghi trªn hãa ®¬n mµ nhá
h¬n gi¸ thÞ trêng th× c¨n cø vµo gÝa thÞ trêng ®Ó tÝnh. Trêng hîp b¸n ph¸ gi¸ ®Ó
trèn thuÕ cÇn cã sù can thiÖp cña nhµ níc.
VÒ thuÕ suÊt, lý luËn vÒ thuÕ GTGT còng nh thùc tiÔn ¸p dông thuÕ GTGT
tõ thËp kû 80 ngêi ta nhËn thÊy r»ng nÕu thuÕ GTGT cµng Ýt thuÕ suÊt cµng dÔ ¸p
dông. ¸p dông thuÕ GTGT víi mét thuÕ suÊt thèng nhÊt khÆc phôc ®îc nguy c¬
gian lËn, trèn thuÕ vµ tr¸nh thuÕ sinh ra tõ viÖc nhËp nh»ng vÒ thuÕ suÊt v× nÕu chØ
cã mét møc thuÕ suÊt cao vµ møc thuÕ suÊt thÊp kh¸c nhau. V× vËy, xuÊt ph¸t tõ
thùc tÕ kinh tÕ x· héi ë níc ta hiÖn nay th× ph¸p luËt thuÕ GTGT cÇn lùa chän hÖ
thèng thuÕ suÊt 5% vµ 10% (kh«ng tÝnh møc thuÕ suÊt 0%). Trong t¬ng lai sÏ ¸p
dông hÖ thèng møc thuÕ suÊt 7% vµ 10%.
VÒ ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ, qua thùc tiÔn ¸p dông thuÕ GTGT cho thÊy ph¬ng
ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT kh«ng cßn mÊy t¸c dông mµ cßn ph¶n ¸nh sai
lÖch nghÜa vô thuÕ GTGT còng nh b¶n chÊt cña thuÕ GTGT vµ ®a ®Õn nhiÒu hËu
qu¶ ph¸t sinh tiªu cùc kh¸c. V× vËy, tÊt yÕu ph¸p luËt thuÕ GTGT söa ®æi chØ cÇn
quy ®Þnh mét ph¬ng ph¸p duy nhÊt ®ã lµ ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ GTGT. Bªn
c¹nh ph¬ng ph¸p nµy ph¸p luËt thuÕ GTGT còng cÇn quy ®æi thuÕ suÊt GTGT
thµnh thuÕ suÊt theo gi¸ thanh to¸n ®Ó ®¶m b¶o tÊt c¶ sè thuÕ GTGT ph¸t sinh ®Òu
®îc ph¶n ¸nh trªn ho¸ ®¬n, cã ®Çy ®ñ c¨n cø ph¸p lý cho h¹ch to¸n vµ khÊu trõ.
1.5 CÇn chuÈn hãa vµ söa ®æi çc quy ®Þnh vÒ khÊu trõ thuÕ, hoµn thuÕ
GTGT
VÒ khÊu trõ thuÕ GTGT, cÇn söa ®æi vµ lµm râ çc vÊn ®Ò sau:
Thø nhÊt, ®Ó ®¶m b¶o nh÷ng khÝa c¹nh cña viÖc khÊu trõ thuÕ còng nh b¶n
chÊt liªn hoµn cña thuÕ GTGT cÇn chuÈn ho¸ nh÷ng quy ®Þnh vÒ nguyªn t¾c khÊu
trõ thuÕ, cô thÓ:
+ ChØ khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo cho çc ho¹t ®éng chÞu thuÕ GTGT
+ Cã thu míi khÊu trõ, kh«ng khÊu trõ khèng
+ Mua hµng hãa, dÞch vô kh«ng cã ho¸ ®¬n, chøng tõ hoÆc cã ho¸
®¬n nhng kh«ng hîp ph¸p th× kh«ng ®îc khÊu trõ.
Thø hai, quy ®Þnh râ nguyªn t¾c x¸c ®Þnh sè tiÒn ®îc khÊu trõ, sè tiÒn cã
quyÒn khÊu trõ lµ sè thuÕ ®Çu vµo tÝnh trªn mét s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô mua
vµo vµ cßn tuú thuéc vµo nghiÖp vô ®ã ®îc khÊu trõ toµn bé hay mét phÇn.
Thø ba, quy ®Þnh cô thÓ çc c¨n cø x¸c ®Þnh sè thuÕ ®îc khÊu trõ, cô thÓ ®ã
lµ ho¸ ®¬n GTGT khi mua hµng, biªn l¹i nép thuÕ. Trong trêng hîp, nhËp khÈu
hoÆc phiÕu xuÊt kho, trong trêng hîp hµng ho¸, dÞch vô doanh nghiÖp tù cung cÊp.
Thø t, ®Ó ®¶m b¶o quyÒn ®æi l¹i thuÕ GTGT cña doanh nghiÖp cÇn quy ®Þnh
h×nh thøc khÊu trõ vµo sè thuÕ ph¶i nép vµo kú sau trong trêng hîp nghiÖp vô thuÕ
GTGT bÞ huû bá hoÆc kh«ng ®îc tr¶ tiÒn tøc thuÕ GTGT ®· tr¶ vµo lóc diÔn ra
hµnh ®éng b¸n hµng vµ cung cÊp dÞchvô nhng sau ®ã bÞ huû bá hoÆc kh«ng ®îc tr¶
tiÒn th× doanh nghiÖp cã quyÒn xin l¹i (®ßi l¹i) sè thuÕ GTGT ®· nép.
VÒ hoµn thuÕ GTGT, ®Ó h¹n chÕ bít viÖc lîi dông c¬ chÕ hoµn thuÕ nh»m
chiÕm ®o¹t tiÒn cña ng©n s¸ch nhµ níc th× tÊt c¶ çc trêng hîp hoµn thuÕ GTGT
ph¶i ®îc quy ®Þnh chÝnh x¸c cô thÓ trong luËt thuÕ GTGT. MÆt kh¸c, nªn thu hÑp
diÖn hoµn thuÕ, chØ ¸p dông hoµn thuÕ cho çc ®èi tîng:
+ XuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô
+ C¬ së kinh doanh míi thµnh lËp, ®Çu t míi tµi s¶n cè ®Þnh
Çc c¬ së kinh doanh trong 3 th¸ng liªn tôc trë lªn cã luü kÕ sè d ®Çu vµo
®îc khÊu trõ lín h¬n sè thuÕ ®Çu ra th× nªn quy ®Þnh ngìng nhÊt ®Þnh míi ®îc
hoµn thuÕ, nÕu díi ngìng ®ã th× tiÕp tôc chuyÓn cho kú sau ®Ó khÊu trõ, ®Ó tiÕt
kiÖm chi phÝ, thêi gian vµ c«ng søc cña c¬ quan thuÕ vµ ®èi tîng nép thuÕ. §a tr-
êng hîp hoµn thuÕ GTGT ®èi víi çc nguån vèn sö dông vèn ODA, ®èi víi çc tæ
chøc sö dông tiÒn viÖn trî nh©n ®¹o, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña tæ chøc, ç nh©n
níc ngoµi mua hµng ho¸, dÞch vô t¹i ViÖt Nam ra khái diÖn hoµn thuÕ GTGT. §èi
víi hoµn thuÕ xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô th× quy ®Þnh hoµn theo th¸ng hoÆc theo
chuyÕn hµng mµ kh«ng h¹n chÕ sè tiÒn cha ®îc khÊu trõ lµ bao nhiªu nh quy ®Þnh
hiÖn nay. Cßn çc trêng hîp kh¸c cã thÓ theo quý hoÆc theo n¨m. Ngoµi ra, thêi
h¹n ®îc gi¶i quyÕt hoµn thuÕ còng chØ nªn quy ®Þnh ¸p dông ®èi víi çc chøng tõ
ph¸t sinh kh«ng qu¸ hai n¨m kÓ tõ khi cã chøng tõ ®Ò nghÞ hoµn thuÕ.
1.6 Söa ®æi, bæ sung mét sè quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký, kª khai, nép thuÕ, quyÕt
to¸n thuÕ GTGT
VÒ ®¨ng ký thuÕ GTGT, tõng bíc v¨n minh ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ chÕ thùc
hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT. Ph¸p luËt thuÕ GTGT cÇn söa ®æi, bæ sung mét sè néi
dung vÒ viÖc ®¨ng ký thuÕ ®Ó kh¾c phôc nh÷ng víng m¾c.
Mét lµ, lËp quy ®Þnh theo m· tØnh cã thÓ kh«ng ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh vÒ
tr¹ng th¸i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë çc doanh nghiÖp còng nh sù phøc t¹p
trong qu¶n lý.
Hai lµ, m· t×nh tr¹ng nép thuÕ GTGT (NO) kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c mçi
®èi tîng nép thuÕ chØ ®îc cÊp mét m· sè thuÕ duy nhÊt trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t
®éng tõ khi thµnh lËp ®Õn khi chÊm døt ho¹t ®éng.
VÒ kª khai nép thuÕ GTGT, tÝnh tù gi¸c thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ cña ®èi t-
îng lµ yÕu tè then chèt c¬ b¶n quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng lín cña qu¸ tr×nh tæ chøc
thùc hiÖn çc luËt thuÕ. V× vËy, ph¸p luËt ®iÒu chØnh thuÕ nãi chung vµ thuÕ GTGT
nãi riªng cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh n©ng cao kh¶ n¨ng tù gi¸c cña ®èi tîng nép thuÕ.
§Æc biÖt víi sù ph¸t triÓn ngµy cµng ®a d¹ng cña çc ®èi tîng nép thuÕ th× sù tù
gi¸c cña ®èi tîng nép thuÕ cµng cã ý nghÜa h¬n bao giê hÕt. ChÝnh sù tù kª khai vµ
nép thuÕ theo kª khai cña m×nh thay cho c¬ quan tÝnh thuÕ vµ ra th«ng b¸o nép
thuÕ ®· chuyÓn tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cho ®èi tîng nép thuÕ vÒ nh÷ng th«ng tin
trong tê khai thuÕ cña hä víi nh÷ng quy ®Þnh xö ph¹t phï hîp sÏ gãp phÇn t¨ng c-
êng ý thøc tu©n thñ nghiªm luËt thuÕ.
VÒ quyÕt to¸n thuÕ GTGT, khi thùc hiÖn c¬ chÕ tù kª khai, tù tÝnh thuÕ nép
vµo ng©n s¸ch nhµ níc th× viÖc quyÕt to¸n thuÕ trë nªn hÕt søc quan träng vµ nã
kh«ng mang thñ tôc hµnh chÝnh nh tríc ®©y n÷a, v× vËy cÇn ph¶i cã sù quy ®Þnh
chÆt chÏ vÒ vÊn ®Ò nµy ®Æc biÖt trong trêng hîp quyÕt to¸n kh«ng theo ®Þnh kú
hµng n¨m nh khi cã quyÕt ®Þnh ph¸ s¶n, gi¶i thÓ, chia, t¸ch, s¸t nhËp, hîp nhÊt,
chuyÓn ®æi hoÆc giao b¸n doanh nghiÖp…
III. Mét sè kiÕn nghÞ
§Ó ®¶m b¶o ph¸p luËt thuÕ GTGT ngµy cµng chÆt chÏ, tr¸nh g©y hiÓu lÇm
çc thuËt ng÷ ®îc quy ®Þnh trong luËt thuÕ GTGT, mét sè kiÕn nghÞ ®· ®îc ®a ra
nh»m hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT nh sau:
Kh«ng quy ®Þnh trùc tiÕp “hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh
vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam lµ ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT” nªn ®iÒu 2 luËt thuÕ GTGT
cÇn söa ®æi lµ “®èi tîng chÞu thuÕ GTGT lµ çc ®èi tîng ho¹t ®éng chuyÓn giao
hµng ho¸, cung cÊp dÞch vô vµ ph¶i tr¶ tiÒn cña mét ho¹t ®éng kinh tÕ trong ph¹m
vi l·nh thæ ViÖt Nam”
§iÒu 4 cÇn söa ®æi lµ: “®èi tîng ®îc miÔn trõ thuÕ GTGT”
§a kho¶n 3, kho¶n 20, ®iÒu 4 ra khái diÖn miÔn trõ thuÕ GTGT.
§Ó lo¹i bá, thu hÑp bít diÖn ®èi tîng nép thuÕ GTGT, cã kiÕn nghÞ söa ®æi
®iÒu 3 luËt thuÕ GTGT “tæ chøc, ç nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô
chÞu thuÕ vµ nhËp khÈu hµng hãa, dÞch vô lµ ®èi tîng nép thuÕ GTGT”. Ngoµi ra,
luËt thuÕ GTGT cÇn bæ sung thªm mét ®iÒu luËt vÒ ph¹m vi l·nh thæ thuÕ GTGT
trong ®ã x¸c ®Þnh râ nguyªn t¾c n¬i ®¸nh thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng chuyÓn giao tµi
s¶n, vµ n¬i ®¸nh thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô.
§Ó ®¶m b¶o møc thuÕ suÊt ®èi víi mét hµng ho¸, dÞch vô ®îc thèng nhÊt,
th× ph¸p luËt thuÕ GTGT ph¶i nhÊt thÓ ho¸ tiªu chÝ ph©n ®Þnh hµng ho¸, dÞch vô
trong biÓu thuÕ hoÆc dùa trªn tÝnh n¨ng, c«ng dông cña hµng ho¸, dÞch vô. Trªn c¬
së ®ã cã kiÕn nghÞ, hiÖn nay kho¶n 1, ®iÒu 7 luËt thuÕ GTGT quy ®Þnh: “®èi víi
hµng ho¸, dÞch vô lµ gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT” sù quy ®Þnh nµy kh«ng râ rµng
nªn söa thµnh “®èi víi hµng hãa, dÞch vô do c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh b¸n ra lµ
gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT”…
§Ó tÝnh to¸n dÔ dµng, gi¶m bít sai lÖch trong viÖc ph¶n ¸nh nghÜa vô thuÕ
GTGT còng nh b¶n chÊt thuÕ GTGT th× chØ nªn quy ®Þnh mét ph¬ng ph¸p tÝnh
thuÕ ®ã lµ ph¬ng ph¸p khÊu trõ, v× vËy ph¶i bá kho¶n 2, ®iÒu 9 luËt thuÕ GTGT,
tøc lµ bá ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT. §ång thêi quy ®Þnh ph¬ng
ph¸p quy ®æi thuÕ suÊt GTGT thµnh thuÕ suÊt theo gi¸ thanh to¸n.
§Ó h¹n chÕ bít viÖc lîi dông c¬ chÕ nh»m chiÕm ®o¹t tiÒn cña ng©n s¸ch
nhµ níc th× tÊt c¶ çc trêng hîp ®îc hoµn thuÕ GTGT ph¶i quy ®Þnh cô thÓ, chÝnh
x¸c trong luËt thuÕ GTGT v× vËy, cã kiÕn nghÞ söa ®æi, bæ sung ®iÒu 16 cña luËt
thuÕ GTGT vÒ hoµn thuÕ nh sau: “viÖc hoµn thuÕ GTGT chØ ¸p dông trong çc tr-
êng hîp:
4. XuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô
5. C¬ së kinh doanh míi thµnh lËp, ®Çu t míi tµi s¶n cè ®Þnh
6. C¬ së kinh doanh trong 3 th¸ng liªn tôc trë nªn cã sè thuÕ ®Çu vµo ®îc
khÊu trõ lín h¬n ®Çu ra theo ngìng do ph¸p luËt quy ®Þnh, nÕu díi ng-
ìng ®ã tiÕp tôc chuyÓn kú sau ®Ó khÊu trõ. Ngìng ®îc hoµn thuÕ do
chÝnh phñ quy ®Þnh.
Bæ sung “hoµn thuÕ GTGT trong trêng hîp xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô ®îc
thùc hiÖn theo th¸ng hoÆc theo çc chuyÕn hµng mµ kh«ng h¹n chÕ sè tiÒn kh«ng
®îc khÊu trõ. Cßn çc trêng hîp kh¸c ®îc hoµn theo quý hoÆc theo n¨m”
Quy ®Þnh “thêi h¹n gi¶i quyÕt hoµn thuÕ ¸p dông víi çc chøng tõ ph¸t sinh
kh«ng qu¸ 2 n¨m kÓ tõ khi cã chøng tõ ®Ò nghÞ hoµn thuÕ”.
Lêi më ®Çu
§èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo th× thuÕ còng ®ãng mét vai trß hÕt søc
quan träng vµ chiÕm phÇn lín trong tæng thu ng©n s¸ch Nhµ níc. ViÖc thùc thi
mét sè chÝnh s¸ch thuÕ cã hiÖu qu¶ sÏ ®¶m b¶o æn ®Þnh cho nguån thu nµy vµ tõ
®ã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®Êt níc. ë ViÖt
Nam theo thèng kª cña Tæng côc thuÕ th× 92% ng©n s¸ch Nhµ níc lµ thu tõ thuÕ
nªn cÇn ph¶i cã ph¬ng ph¸p tÝnh hîp lý nh»m ®¶m b¶o sù c«ng b»ng cho çc ®èi t-
îng nép thuÕ kÕt hîp víi viÖc h¹ch to¸n thuÕ t¹i çc doanh nghiÖp ph¶i theo ®óng
chÕ ®é kÕ to¸n, tµi chÝnh vµ quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Thùc tr¹ng t×nh h×nh thùc hiÖn thuÕ ë níc ta sau h¬n 4 n¨m ¸p dông cho
thÊy çc vô gian lËn trong thuÕ GTGT ngµy cµng nhiÒu, çc h×nh thøc ngµy cµng
tinh vi h¬n cho thÊy vÊn ®Ò gian lËn thuÕ GTGT ®· trë nªn v« cïng nguy hiÓm vµ
®¸ng b¸o ®éng cho toµn x· héi. ChØ riªng trong hoµn thuÕ th× n¨m 1999 ph¸t hiÖn
3 vô gian lËn thuÕ GTGT, n¨m 2000 ph¸t hiÖn 17 vô, n¨m 2001 ph¸t hiÖn 64 vô vµ
tõ ®Çu n¨m 2002 ®Õn kho¶ng th¸ng 6 n¨m 2002 ®· ph¸t hiÖn 63 vô, n©ng tæng sè
tiÒn hoµn thuÕ GTGT bÞ chiÕm ®o¹t lªn 500 tû ®ång tõ n¨m 1999 çc vô vÒ mua
b¸n ho¸ ®¬n hay lµm sai lÖch gi¸ trªn ho¸ ®¬n kh«ng hÒ cã xu híng gi¶m sót. T×nh
tr¹ng nµy lµm ®au ®Çu çc nhµ qu¶n lý nãi riªng vµ x· héi nãi chung, cã nh÷ng kÎ
®· lîi dông nh÷ng kÏ hë trong luËt vµ trong qu¶n lý cña nhµ níc ta ®Ó bßn rót tiÒn
tõ ng©n s¸ch nhµ níc vµ ®ót tói ç nh©n m×nh.
N¶y sinh tõ çc vÊn ®Ò ®· ®îc nªu ë trªn th× sù cÇn thiÕt trong viÖc nghiªn
cøu çc mÆt tr¸i cña thuÕ GTGT vµ ®a ra çc biÖn ph¸p ®Ó gi¶m tèi ®a nh÷ng vÊn
®Ò ®ã lµ hÕt søc cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu ®ã em ®· m¹nh d¹n tham gia
nghiªn cøu ®Ò tµi “Gian lËn thuÕ GTGT trong çc doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë ViÖt
Nam hiÖn nay vµ biÖn ph¸p phßng ngõa”.
Cô thÓ bµi viÕt gåm nh÷ng néi dung chñ yÕu sau:
Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT trong kinh doanh
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng gian lËn thuÕ GTGT ë ViÖt Nam
Ch¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT ë ViÖt Nam
biÓu ®å Dù to¸n thu thuÕ GTGT n¨m 2002
7715
8000
7000
6000
5000 3949
3414
4000
2416
3000
1680 1920
1590 1433
2000
745
675 760
1000 500
0
XNQD XNĐT NQD XS
2002 6T/2002 Q1/2002
BiÓu ®å c¬ cÊu íc thùc hiÖn thu VAT Q1-2003
XNĐT
18%
NQD
24%
XNQD
45%
XS
13%
BiÓu ®å c¬ cÊu dù to¸n thùc hiÖn thu VAT 2003
XNĐT
19%
NQD
22%
XNQD
47%
XS
12%

XNQD XN§T NQD XS Tæng
dù to¸n 9154 3592 4228 2264 19238
2003
íc qi/2003 2205 870 1175 619 4869
Nguån thu tõ thuÕ cña Nhµ níc tËp trung chñ yÕu vµo xÝ nghiÖp quèc
doanh. Sù ®ãng gãp cña ngµnh nµy vµo ng©n s¸ch nhµ níc lu«n chiÕm trªn 45%
(n¨m 2003 lµ 47%, trong tæng sè thu tõ tÊt c¶ çc ngµnh). §øng sau xÝ nghiÖp
quèc doanh lµ NQD
64
70
60
46
50
40
30
17
20
4
10
0
1999 2000 2001 2002 (6th¸ng
®Çu n¨m)
22%,
XN§T 19vµ XS 12%. Nh×n chung tû lÖ ®ãng gãp nµy t¬ng ®èi æn ®Þnh.
biÓu ®å vÒ sè vô lõa ®¶o hoµn thuÕ qua çc n¨m
Nh×n vµo biÓu ®å ta thÊy t×nh tr¹ng gian lËn vÒ hoµn thuÕ t¨ng lªn víi tèc ®é
kh¸ nhanh tõ 4 vô n¨m 1999 ®Õn 17 vô n¨m 2000, 64 vô n¨m 2001 vµ 46 vô víi 6
th¸ng ®Çu n¨m 2002 ®· ®îc ph¸t hiÖn. Víi con sè nµy chøng tá sù th¸ch thøc cña
nh÷ng kÎ ph¹m téi ®èi víi nhµ qu¶n lý. Chóng ®· sö dông nhiÒu h×nh thøc kh¸c
nhau ®Ó qua mÆt çn bé qu¶n lý, sù t¨ng lªn nhanh chãng cña sè vô gian lËn còng
chøng tá chóng ®· kh¸ tinh vi trong viÖc sö dông çc m¸nh khoÐ. Thùc tr¹ng trªn
khiÕn çc nhµ lµm luËt vµ çc nhµ qu¶n lý kh«ng thÓ khoanh tay ®øng nh×n.
BiÓu ®å c¬ cÊu quyÕt to¸n thùc hiÖn thu VAT 2001
XNĐT
16%
NQD
23%
XNQD
49%
XS
12%

ChØ tiªu XNQD XN§T NQD XS tæng
Thu VAT 6895 2254 3173 1630 13.952
T×nh h×nh thu thuÕ VAT cña ngµnh h¶i quan giai ®o¹n tõ n¨m 1999 ®Õn
n¨m 2003
§VT: Tû ®ång
Tæng thu VAT/Tæng TØ lÖ hoµn thµnh kÕ
TT N¨m (KH) Tæng thu VAT thu ho¹ch
1 1999 21000 23669 8162 0.344839 113%
2 2000 22960 24417 10718 0.438956 106%
3 2001 25200 29519 11725 0.397202 117%
4 2002 33200 37221 15010 0.403267 112%
5 2003 38500 39223 17522 0.446728 102%
17522
2003 39223
38500
15010
2002 37221
33200
11725
VAT
29519
2001
25200
Tæng thu
10718
Tæng thu KH
24417
2000
22960
8162 23699
1999
21000
120000
100000
80000
VAT
60000 Tæng thu
Tæng thu KH
40000
20000
0
1999 2000 2001 2002 2003
Tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2003 sè thuÕ VAT ®ãng gãp vµo sè thu cña
ngµnh H¶i quan t¬ng ®èi æn ®Þnh vµ cã xu híng t¨ng lªn. N¨m 1999 lµ 8.162 tû
®ång, n¨m 2000 lµ 1.0.718 tû ®ång, n¨m 2001 lµ 11.725 tû ®ång, n¨m 2002 lµ
15.010 tû ®ång, n¨m 2003 lµ 15.722 tû ®ång. Trong ®ã n¨m 2002 vµ n¨m 2003 lµ
cã sè thu lín nhÊt. Tû lÖ thu thuÕ VAT ngµy cµng cã xu híng t¨ng nhanh tõ n¨m
1999 ®Õn n¨m 2003 ®· t¨ng lªn h¬n 200%. Con sè thu ®îc thùc tÕ lu«n vît møc kÕ
ho¹ch ®Ò ra. N¨m 1999 tû lÖ hoµn thµnh kÕ ho¹ch lµ 113%, n¨m 2000 lµ 106%,
n¨m 2001 lµ 117%, n¨m 2002 lµ 112% vµ n¨m 2003 lµ 102%. Tèc ®é t¨ng ngµy
cµng lín vµ tû träng ®ãng gãp vµo tæng thu cña ngµnh H¶i quan cã xu híng t¨ng
nhanh chøng tá thuÕ VAT cã vai trß lín trong nguån thu cña ngµnh H¶i quan nãi
riªng vµ thu ng©n s¸ch nhµ níc nãi chung.
Thu ng©n s¸ch nhµ níc vµ thu thuÕ GTGT tõ n¨m 2001 ®Õn n¨m 2003
N¨m Thu ng©n s¸ch nhµ níc Thu thuÕ VAT % thu VAT
2001 103.888 13952 13,43%
2002 105.200 15.465 14,70%
2003 123.700 19.238 15,56%
B¶ng sè liÖu cho thÊy chØ qua 3 n¨m: 2001, 2002 vµ 2003 tû lÖ ®ãng gãp
thuÕ VAT trong nguån thu cña ng©n s¸ch nhµ níc lu«n t¨ng tõ 13,43% n¨m 2001
lªn 14,7% n¨m 2002 vµ 15,56% n¨m 2003. §iÒu nµy cho thÊy viÖc ¸p dông luËt
thuÕ VAT vµo níc ta lµ hîp lý, sù t¨ng lªn trong tû lÖ ®ãng gãp nµy cho thÊy sù
ph¸t triÓn nhanh trong s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña x·
héi.
Çc mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu tõ n¨m 1999 ®Õn 2003
MÆt hµng N¨m1999 N¨m 2000 N¨m 2001 N¨m 2002 N¨m 2003
DÇu th« (ngh×n tÊn) 14.881,9 15.423,5 16.731,6 16.879,0 17.169,0
DÖt may (triÖu ®«) 1.746,2 1.891,9 1.975,4 2.752,0 3.630,0
Giµy, dÐp (triÖu ®«) 1.387,1 1.471,7 1.578,4 1.867,0 2.225,0
Thuû s¶n (triÖu ®«) 973,6 1.478,5 1.816,4 2.023,0 2.217,0
G¹o (ngh×n tÊn) 4.508,3 3.476,7 3.721,0 3.241,0 3.820,0
Cµ phª (ngh×n tÊn) 482,0 733,9 931,0 719,0 700,0
Thñ c«ng mü nghÖ (triÖu ®«) 200,4 273,7 299,7 331,0 367,0
H¹t tiªu (ngh×n tÊn) 34,8 37,0 57,0 77,0 74,4
H¹t ®iÒu (ngh×n tÊn) 18,4 34,2 43,6 62,0 83,6
Cao su (ngh×n tÊn) 263,0 273,4 308,0 449,0 438,0
Than ®¸ (ngh×n tÊn) 3.260,0 3.251,2 4.292,0 6.049,0 7.049,0
ChÌ (ngh×n tÊn) 36,0 55,6 67,9 75,0 60,0
L¹c (ngh×n tÊn) 56,0 76,1 78,2 105,0 83,3
45000
39223
40000 37221
35000 29519 38500
30000 33200
23699 24417
Tæng thu KH
25000 25200
22960 VAT
20000 21000 17522
15010 Tæng thu
15000 11725
10718
10000 8162
5000
0
1999 2000 2001 2002 2003
3.1 Ph¹m vi ¸p dông cña thuÕ GTGT

* §èi tîng chÞu thuÕ GTGT
Theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ GTGT ë níc ta hiÖn nay, ®èi tîng chÞu thuÕ
GTGT lµ “hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt
Nam”. Sù quy ®Þnh nay cha ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña sù vËt, hiÖn tîng. Bëi:
Thø nhÊt, thuÕ GTGT kh«ng ®¸nh vµo b¶n th©n hµng ho¸, dÞch vô mµ ®¸nh
vµo hµnh vi tiªu dïng hµng ho¸, dÞch vô nªn thuÕ GTGT thuéc lo¹i thuÕ tiªu dïng
mµ sù tiªu dïng hµng ho¸, dÞch vô ®îc biÓu hiÖn qua mua b¸n, trao ®æi hµng ho¸,
dÞch vô, nÕu hµng ho¸, dÞch vô n»m trong kho hoÆc cha ®îc ®a vµo lu th«ng tøc lµ
cha th«ng qua viÖc mua b¸n, trao ®æi th× cha bÞ ®¸nh thuÕ GTGT.
Thø hai, theo lý luËn ®iÒu chØnh ph¸p luËt thuÕ GTGT, kh¼ng ®Þnh nh÷ng
ho¹t ®éng chÞu thuÕ ®îc x¸c ®Þnh trong luËt thuÕ lµ sù kiÖn ph¸p lý lµm ph¸t sinh
nghÜa vô thuÕ GTGT, nªn sù kiÖn ph¸p lý kh«ng thÓ lµ b¶n th©n hµng ho¸, dÞch vô.
Thø ba, c¬ së ®Ó tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ mµ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng
ho¸, dÞch vô chØ ®îc x¸c ®Þnh khi th«ng qua quan hÖ mua b¸n, trao ®æi, nÕu hµng
ho¸ cø n»m im trong kho th× kh«ng thÓ biÕt ®îc gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch
vô cô thÓ ®ã lµ bao nhiªu mµ chØ cã thÓ biÕt ®îc gi¸ thµnh cña hµng ho¸, dÞch vô
®ã.
Thø t, viÖc quy ®Þnh trùc tiÕp ®èi tîng chÞu thuÕ lµ hµng ho¸, dÞch vô nªn
xö lý çc vÊn ®Ò tiÕp theo nh kú nép thuÕ, nî thuÕ, trèn thuÕ, ho·n nép thuÕ sÏ gÆp
nhiÒu lóng tóng trong nhËn thøc vµ sinh ra nhiÒu çch xö lý kh¸c nhau, v× vËy,
kh«ng ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng trong viÖc x¸c ®Þnh møc ®é vµ ph¹m vi cña nghÜa
vô thuÕ.
ViÖc luËt thuÕ GTGT ph©n ra ®èi tîng chÞu thuÕ vµ ®èi tîng kh«ng chÞu
thuÕ GTGT nh hiÖn nay còng cha chÝnh x¸c vÒ mÆt khoa häc. Bëi v× khi nãi ®Õn
®èi tîng kh«ng thuéc d¹ng chÞu thuÕ lµ nãi ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng cung øng hµng
hãa, dÞch vô kh«ng thuéc ph¹m vi ®iÒu chØnh cña luËt thuÕ GTGT, bëi v× nã kh«ng
®¸p øng ®Çy ®ñ nh÷ng thuéc tÝnh cña h×nh thøc cung øng hµng ho¸, dÞchvô chÞu
thuÕ GTGT nªn vÒ nguyªn t¾c kh«ng ®îc quy ®Þnh trong luËt thuÕ. VÝ dô nh hµnh
vi b¸n ®å trang søc cña mét ç nh©n cho ngêi kh¸c mµ ngêi nµy kh«ng nh»m môc
®Ých b¸n l¹i ®Ó kiÕm lêi. Cßn nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô ®îc liÖt kª ë ®iÒu 4 luËt
thuÕ GTGT kh«ng thuéc h×nh thøc cung øng nµy ®Òu lµ nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô
thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT nhng ®îc miÔn trõ thuÕ. Hay nãi çch kh¸c chóng ®Òu
lµ nh÷ng ho¹t ®éng s¶n sinh ra tõ thuÕ GTGT lu«n thuéc ph¹m vi ®iÒu chØnh cña
luËt thuÕ GTGT nhng ®îc miÔn trõ thuÕ GTGT b»ng mét ®iÒu luËt ®Æc biÖt v×
nh÷ng lý do kh¸c nhau. HÖ qu¶ cña sù miÔn thuÕ nµy lµ khi çc chñ thÓ thùc hiÖn
çc nghiÖp vô ®îc khÊu trõ kh«ng ph¶i tÝnh vµ thu thuÕ vµ còng kh«ng ®îc khÊu
trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo xuÊt ph¸t tõ chñ tr¬ng nh»m thùc hiÖn u ®·i vÒ thuÕ. LuËt
thuÕ GTGT ®· x¸c ®Þnh diÖn miÔn thuÕ GTGT rÊt réng, cã thÓ chia thµnh mét sè
nhãm líp sau:
- Mét sè ho¹t ®éng, s¶n phÈm cña mét sè ngµnh, lÜnh vùc cßn ®ang khã
kh¨n, cÇn khuyÕn khÝch ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nh s¶n xuÊt n«ng, l©m, thuû
s¶n d¹ng th« cha qua chÕ biÕn, s¶n phÈm muèi, tíi tiªu níc phôc vô s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp.
- Mét sè hµng ho¸, dÞch vô thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng x· héi céng ®ång nh
dÞch vô kh¸m ch÷a bÖnh, d¹y häc, d¹y nghÒ, dÞch vô c«ng céng vÖ sinh, tho¸t níc.
- Mét sè hµng ho¸, dÞch vô liªn quan ®Õn c«ng nghÖ, vèn ®Çu t, nh thiÕt bÞ
m¸y mãc, ph¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dông thuéc lo¹i trong níc cha s¶n xuÊt ®îc,
nhËp khÈu lµm tµi s¶n cè ®Þnh, dÞch vô tÝn dông, quü ®Çu t, chuyÓn giao c«ng
nghÖ..
- Mét sè hµng ho¸, dÞch vô sö dông kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh hoÆc
v× môc ®Ých chÝnh s¸ch x· héi nh vò khÝ, khÝ tµi chuyªn dông cho an ninh quèc
phßng, duy tu söa ch÷a çc c«ng tr×nh v¨n ho¸ nghÖ thuËt…
- Mét sè hµng ho¸, dÞch vô cÇn u ®·i cã møc ®é nh tµi nguyªn xuÊt khÈu
d¹ng cha chÕ biÕn, hµng ho¸, dÞch vô cung øng cho vËn t¶i quèc tÕ..
- Mét sè hµng ho¸, dÞch vô ®a vµo diÖn kh«ng chÞu thuÕ thÓ hiÖn tÝnh kü
thuËt hÖ thèng thu nh s¶n phÈm thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, hµng
chuyÓn khÈu, t¹m nhËp t¸i xuÊt, t¹m xuÊt t¸i nhËp..
Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh ¸p dông nhiÒu trêng hîp l¹i cã kÕt qu¶ ngîc l¹i
víi ý ®å cña nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch còng nh ý ®å cña çc nhµ lµm luËt. Sù u
®·i nµy ®a ®Õn nhiÒu bÊt æn cho çc chñ thÓ thùc hiÖn çc nghiÖp vô nµy do b¾t
nguån tõ c¬ chÕ khÊu trõ ®Æc biÖt trong trêng hîp chñ thÓ sö dông nguyªn liÖu
thuéc diÖn miÔn trõ thuÕ GTGT. Nh ngµnh in b¸o, t¹p chÝ, s¸ch khoa häc vµ nh÷ng
Ên phÈm thuéc d¹ng miÔn trõ thuÕ. T¹i khu vùc khi b¸n hµng sÏ kh«ng ph¸t sinh
thuÕ GTGT, çc doanh nghiÖp sÏ kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT cho kho b¹c nhµ n-
íc, nhng khi mua nguyªn vËt liÖu nh giÊy, ®iÖn hoÆc m¸y mãc thiÕt bÞ…l¹i ph¶i
chÞu 10% thuÕ GTGT ®Çu vµo. Do kh«ng cã thuÕ GTGT ®Çu ra ®Ó khÊu trõ nªn
toµn bé sè thuÕ GTGT ®· tr¶ khi mua nguyªn vËt liÖu, m¸y mãc thiÕt bÞ sÏ tÝnh c¶
vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, lµm ®éi gi¸ b¸n g©y khã kh¨n cho b¸n hµng.
HoÆc ë kho¶n 3, ®iÒu 4 quy ®Þnh “dÞch vô chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt kh«ng
ph¶i nép thuÕ GTGT ë kh©u ®· chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt”, tëng r»ng quy ®Þnh
nµy lµm gi¶m g¸nh nÆng thuÕ cho çc doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhøng mÆt hµng chiô
thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®· r¬i vµo t×nh tr¹ng “khèn ®èn, mét cæ ba trßng”, ®Æc biÖt
®èi víi çc doanh nghiÖp l¾p r¸p « t«, m¸y l¹nh cã ®Çu vµo chñ yÕu lµ linh kiÖn
nhËp khÈu, võa chÞu thuÕ nhËp khÈu võa chÞu thuÕ GTGT vµ khi b¸n ra thÞ trêng
s¶n phÈm nµy ph¶i chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt nhng ®îc miÔn thuÕ GTGT tøc lµ
kh«ng ®îc khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· thanh to¸n. Râ rµng ë ®©y thiÕu sù
c«ng b»ng, b×nh ®¼ng trong viÖc x¸c ®Þnh ph¹m vi, møc ®é nghÜa vô thuÕ GTGT.
* §èi tîng nép thuÕ GTGT

§èi tîng chÞu thuÕ chØ râ s¾c thuÕ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh tÕ nµo th× ®èi
tîng nép thuÕ chØ râ s¾c thuÕ ®ã ®iÒu chØnh çc ho¹t ®éng kinh tÕ cña Êy.
§iÒu 3 luËt thuÕ GTGT quy ®Þnh “tæ chøc, ç nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh
hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ (gäi chung lµ c¬ së kinh doanh) vµ tæ chøc, ç nh©n
kh¸c nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu thuÕ (gäi chung lµ ngêi nhËp khÈu) lµ ®èi tîng nép
thuÕ GTGT.
Theo quy ®Þnh nµy th× ®èi tîng nép thuÕ rÊt réng, bao gåm tÊt c¶ çc tæ
chøc, ç nh©n cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ
GTGT cña ViÖt Nam kh«ng ph©n biÖt h×nh thøc së h÷u, ngµnh nghÒ, h×nh thøc tæ
chøc kinh doanh vµ çc tæ chøc, ç nh©n cã nhËp khÈu h¸ng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ
GTGT, kh«ng ph©n biÖt tæ chøc kinh doanh níc ngoµi hay trong níc. ViÖc quy
®Þnh nµy hoµn toµn phï hîp víi lý thuyÕt song thùc tiÔn cña vÊn ®Ò nµy còng cÇn
bµn têi bëi sè lîng hé kinh doanh ç thÓ ë níc ta chiÕm mét tû träng lín nhng
phÇn lín ho¹t ®éng kinh doanh l¹i kh«ng cã hiÖu qu¶ trong khi ®ã luËt thuÕ GTGT
l¹i kh«ng x¸c ®Þnh ngìng chÞu thuÕ GTGT nh çc níc kh¸c nªn chi phÝ qu¶n lý
hµnh chÝnh thuÕ rÊt lín so víi sè thuÕ GTGT thu ®îc tõ nhu÷ng ®èi tîng nµy. MÆt
kh¸c còng cÇn ph¶i xem xÐt kh¸i niÖm “ngêi nhËp khÈu” vµ “c¬ së kinh doanh”
bëi kh¸i niÖm c¬ së kinh doanh bao hµm c¶ ngêi nhËp khÈu. NÕu çc c¬ së kinh
doanh thùc hiÖn ho¹t ®éng nhËp khÈu hµng ho¸ th× ®îc gäi lµ ngêi nhËp khÈu.

Một số biện pháp chống vi phạm thuế VAT tại Việt nma

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Một số biện pháp chống vi phạm thuế VAT tại Việt nma

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Gian lËn thuÕ GTGT trong c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i ë níc ta hiÖn nay

Thùc tr¹ng vµ biÖn ph¸p phßng ngõa

1. Doanh nghiÖp th¬ng m¹i vµ nghÜa vô thuÕ GTGT

2.Vai trß cña thuÕ GTGT ®èi víi c¸c DNTM.

II. Néi dung c¬ b¶n vÒ thuÕ GTGT

1. §èi tîng nép thuÕ vµ chÞu thuÕ GTGT.

4. C¬ chÕ thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ GTGT

5. KhÊu trõ vµ hoµn thuÕ GTGT

6. Ho¸ ®¬n, chøng tõ

III. §¸nh gi¸ chung vÒ thuÕ

1. MÆt tÝch cùc

2. Thùc tÕ ¸p dông luËt thuÕ GTGT ë níc ta

2002 105.200 15.465 14,70%

2003 123.700 19.238 15,56%

BiÓu ®å c¬ cÊu ­íc thùc hiÖn thu VAT Q1-2003

BiÓu ®å c¬ cÊu dù to¸n thùc hiÖn thu VAT 2003

®¬n vÞ tÝnh: Tû ®ång

XNQD XN§T NQD XS Tæng

dù to¸n 9154 3592 4228 2264 19238

1 1999 21000 23669 8162 0.344839 113%

2 2000 22960 24417 10718 0.438956 106%

3 2001 25200 29519 11725 0.397202 117%

4 2002 33200 37221 15010 0.403267 112%

5 2003 38500 39223 17522 0.446728 102%

BiÓu 6. BiÓu ®å vÒ sè vô lõa ®¶o hoµn thuÕ qua c¸c n¨m

II. Nguyªn nh©n cña gian lËn thuÕ GTGT

2. Ph¬ng híng hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT

1.2.5 §Èy m¹nh dÞch vô t vÊn thuÕ

III. Mét sè kiÕn nghÞ

Tµi liÖu tham kh¶o:

Mét sè biÖn ph¸p chèng gian lËn thuÕ GTGT ë níc ta

I. Quan ®iÓm vµ môc tiªu vÒ phßng chèng gian lËn thuÕ

2. Ph¬ng híng hoµn thiÖn ph¸p luËt thuÕ GTGT

+ Nguyªn t¾c c«ng b»ng

III. Mét sè kiÕn nghÞ

biÓu ®å Dù to¸n thu thuÕ GTGT n¨m 2002

2002 6T/2002 Q1/2002

BiÓu ®å c¬ cÊu ­íc thùc hiÖn thu VAT Q1-2003

BiÓu ®å c¬ cÊu dù to¸n thùc hiÖn thu VAT 2003

®¬n vÞ tÝnh: Tû ®ång

biÓu ®å vÒ sè vô lõa ®¶o hoµn thuÕ qua c¸c n¨m

BiÓu ®å c¬ cÊu quyÕt to¸n thùc hiÖn thu VAT 2001

®¬n vÞ tÝnh: Tû ®ång

2002 105.200 15.465 14,70%

2003 123.700 19.238 15,56%

DÇu th« (ngh×n tÊn) 14.881,9 15.423,5 16.731,6 16.879,0 17.169,0

DÖt may (triÖu ®«) 1.746,2 1.891,9 1.975,4 2.752,0 3.630,0

Giµy, dÐp (triÖu ®«) 1.387,1 1.471,7 1.578,4 1.867,0 2.225,0

Thuû s¶n (triÖu ®«) 973,6 1.478,5 1.816,4 2.023,0 2.217,0

G¹o (ngh×n tÊn) 4.508,3 3.476,7 3.721,0 3.241,0 3.820,0

Cµ phª (ngh×n tÊn) 482,0 733,9 931,0 719,0 700,0

H¹t tiªu (ngh×n tÊn) 34,8 37,0 57,0 77,0 74,4

H¹t ®iÒu (ngh×n tÊn) 18,4 34,2 43,6 62,0 83,6

Cao su (ngh×n tÊn) 263,0 273,4 308,0 449,0 438,0

Than ®¸ (ngh×n tÊn) 3.260,0 3.251,2 4.292,0 6.049,0 7.049,0

ChÌ (ngh×n tÊn) 36,0 55,6 67,9 75,0 60,0

L¹c (ngh×n tÊn) 56,0 76,1 78,2 105,0 83,3

35000 29519 38500

3.1 Ph¹m vi ¸p dông cña thuÕ GTGT

* §èi tîng nép thuÕ GTGT

You might also like

BiÓu ®å c¬ cÊu íc thùc hiÖn thu VAT Q1-2003

BiÓu ®å c¬ cÊu íc thùc hiÖn thu VAT Q1-2003