HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO klasa II LO

Zagadnienia na egzamin pisemny

Rządzący i Rządzeni

Absolutyzm czy republika? - Test B (18)

1. Zapisz we właściwych rubrykach tabeli brakujące informacje. Wybierz je spośród podanych

poniżej. 0–4 p.
filozofowie: Thomas Hobbes, John Locke, Charles de Montesquieu, Jean-Jacques Rousseau, dzieła:
Dwa traktaty o rządzie, Umowa społeczna, O duchu praw, Lewiatan

Teoria polityczna Filozof Dzieło

Państwa mogą być monarchiami, republikami albo
despotiami. Aby uchronić państwo przed
despotyzmem, należy przestrzegać zasady
trójpodziału władzy na prawodawczą, wykonawczą
i sądowniczą. Nie wolno dopuszczać do ich
łączenia.
Absolutyzm jest najwłaściwszą formą państwa.
Jedynym sposobem uniknięcia przez ludzi łamania
praw jest zawarcie umowy społecznej, na mocy
której nieograniczona władza zostaje przekazana w
ręce jednej osoby.

Rozwiązanie:
Zapisz we właściwych rubrykach tabeli brakujące informacje. Wybierz je spośród podanych
poniżej.
filozofowie: Thomas Hobbes, John Locke, Charles de Montesquieu, Jean-Jacques Rousseau, dzieła:
Dwa traktaty o rządzie, Umowa społeczna, O duchu praw, Lewiatan

Teoria polityczna Filozof Dzieło

Państwa mogą być monarchiami, republikami albo Charles de O duchu praw
despotiami. Aby uchronić państwo przed Montesquieu
despotyzmem, należy przestrzegać zasady
trójpodziału władzy na prawodawczą, wykonawczą
i sądowniczą. Nie wolno dopuszczać do ich
łączenia.
Absolutyzm jest najwłaściwszą formą państwa. Thomas Hobbes Lewiatan
Jedynym sposobem uniknięcia przez ludzi łamania
praw jest zawarcie umowy społecznej, na mocy
której nieograniczona władza zostaje przekazana w
ręce jednej osoby.

Test 18 1
2. Uszereguj wydarzenia w porządku chronologicznym. Zapisz litery we właściwych miejscach na
osi czasu. 0–1 p.
A. ogłoszenie uwłaszczenia w Królestwie Polskim,
B. ustanowienie w Anglii ustroju republikańskiego,
C. zawiązanie konfederacji tyszowieckiej,
D. „czarna procesja” w Warszawie,
E. uchwalenie konstytucji Nihil novi

Rozwiązanie:
Uszereguj wydarzenia w porządku chronologicznym. Zapisz litery we właściwych miejscach na osi
czasu.

E → B → C → D→A

E. uchwalenie konstytucji Nihil novi - 1505 rok

B. ustanowienie w Anglii ustroju republikańskiego - 1649 rok
C. zawiązanie konfederacji tyszowieckiej - 1655 rok
D. „czarna procesja” w Warszawie - 1789 rok
A. ogłoszenie uwłaszczenia w Królestwie Polskim - 1864 rok

3. Zaznacz trzy zjawiska charakterystyczne dla gospodarki Europy Zachodniej w XVI w. 0–3 p.
□ odbieranie dzierżawcom pól uprawnych i przekształcanie ich w pastwiska dla owiec,
□ zakładanie folwarków nastawionych na eksport towarów rolnych i hodowlanych,
□ stopniowe zwiększanie wymiaru pańszczyzny,
□ zawieranie z chłopami krótkoterminowych umów o dzierżawę gruntów,
□ zagospodarowywanie nieużytków i częściowy wykup gospodarstw chłopskich przez szlachtę,
□ inwestowanie pieniędzy uzyskiwanych z czynszów w handel i pomnażanie kapitału

Rozwiązanie:
Zaznacz trzy zjawiska charakterystyczne dla gospodarki Europy Zachodniej w XVI w.
□ odbieranie dzierżawcom pól uprawnych i przekształcanie ich w pastwiska dla owiec,
■ zakładanie folwarków nastawionych na eksport towarów rolnych i hodowlanych,
■ stopniowe zwiększanie wymiaru pańszczyzny,
■ zawieranie z chłopami krótkoterminowych umów o dzierżawę gruntów,
□ zagospodarowywanie nieużytków i częściowy wykup gospodarstw chłopskich przez szlachtę,
□ inwestowanie pieniędzy uzyskiwanych z czynszów w handel i pomnażanie kapitału

4. Przyporządkuj do każdego typu sejmiku ziemskiego właściwy opis celów jego zwoływania. 0–3
p.
A. sejmik relacyjny,
B. sejmik deputacki,
C. sejmik generalny

1. wysłuchanie legatów królewskich i wybranie posłów na sejm walny,

2. wyłonienie członków Trybunału Koronnego albo Trybunału Litewskiego,

Test 18 2
3. wysłuchanie sprawozdania posłów z zakończonych obrad sejmu walnego,
4. uzgodnienie stanowiska posłów i senatorów z danej prowincji przed obradami sejmu

A – ............, B – ............, C – ............

Rozwiązanie:
Przyporządkuj do każdego typu sejmiku ziemskiego właściwy opis celów jego zwoływania.

A – 3, B – 2, C -4

A. sejmik relacyjny - 3. wysłuchanie sprawozdania posłów z zakończonych obrad sejmu walnego.

B. sejmik deputacki - 2. wyłonienie członków Trybunału Koronnego albo Trybunału Litewskiego.
C. sejmik generalny - 4. uzgodnienie stanowiska posłów i senatorów z danej prowincji przed
obradami sejmu.

5. Podkreśl właściwe fragmenty zdań, tak aby informacje o postaci widocznej na reprodukcji
obrazu były prawdziwe. 0–3 p

Fragment reprodukcji przedstawia polskiego humanistę Andrzeja Frycza Modrzewskiego / Piotra

Skargę. W XVI w. opublikował on swoje dzieło pt. O poprawie Rzeczypospolitej / Kazania
sejmowe. Postulował w nim konieczność wprowadzenia publicznego szkolnictwa, opieki państwa
nad ubogimi, zaostrzenia kar za przestępstwa, a także równej odpowiedzialności wszystkich stanów
/ uprzywilejowanej pozycji szlachty wobec prawa.

Rozwiązanie:
Podkreśl właściwe fragmenty zdań, tak aby informacje o postaci widocznej na reprodukcji obrazu
były prawdziwe.

Andrzeja Frycza Modrzewskiego, O poprawie Rzeczypospolitej, równej odpowiedzialności

wszystkich stanów

Fragment reprodukcji przedstawia polskiego humanistę Andrzeja Frycza Modrzewskiego / Piotra

Skargę. W XVI w. opublikował on swoje dzieło pt. O poprawie Rzeczypospolitej / Kazania

Test 18 3
sejmowe. Postulował w nim konieczność wprowadzenia publicznego szkolnictwa, opieki państwa
nad ubogimi, zaostrzenia kar za przestępstwa, a także równej odpowiedzialności wszystkich stanów
/ uprzywilejowanej pozycji szlachty wobec prawa.

6. Wskaż opis konfederacji, a następnie podaj miejsce i datę roczną jej zawiązania. 0–2 p.
□ A. Opór szlachty przeciwko próbom osłabienia roli sejmu oraz podporządkowania spraw państwa
magnaterii i królowi. Jej oburzenie wywołały również wiadomości o tajnych rozmowach monarchy
z Habsburgami i dążeniu władcy do rozpoczęcia wojny ze Szwecją. W rezultacie tego wystąpienia
opracowano procedurę wypowiadania posłuszeństwa królowi.

□ B. Wystąpienie spowodowane uległością władcy wobec Rosji, która ingerowała w wewnętrzne

sprawy państwa polsko-litewskiego. Szlachta zaprzysięgła obronę wiary katolickiej, suwerenności
kraju oraz swoich starych praw i przywilejów. Walki zakończyły się pierwszym rozbiorem
Rzeczypospolitej.

miejsce: ......................................... .........., data roczna: ............................

Rozwiązanie:
Wskaż opis konfederacji, a następnie podaj miejsce i datę roczną jej zawiązania.

■ B. Wystąpienie spowodowane uległością władcy wobec Rosji, która ingerowała w wewnętrzne

sprawy państwa polsko-litewskiego. Szlachta zaprzysięgła obronę wiary katolickiej, suwerenności
kraju oraz swoich starych praw i przywilejów. Walki zakończyły się pierwszym rozbiorem
Rzeczypospolitej.

Miejsce: Bar na Podolu, data roczna: 29 lutego 1768 roku

7. Wyjaśnij, dlaczego autor obrazu, którego reprodukcję zamieszczono poniżej, przedstawił króla
Anglii w taki sposób. Odwołaj się do planów politycznych Karola I Stuarta. 0–4 p.

Test 18 4
 Autor nieznany, Król Karol I, Anglia,
XVII/XVIII w.

…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...

Rozwiązanie:
Wyjaśnij, dlaczego autor obrazu, którego reprodukcję zamieszczono poniżej, przedstawił króla
Anglii w taki sposób. Odwołaj się do planów politycznych Karola I Stuarta.

Karol I dążył do wzmocnienia swojej władzy i umniejszenia wpływu parlamentu angielskiego na

najważniejsze decyzje podejmowane w państwie. Chciał wprowadzić absolutyzm i w tym celu
odwoływał się do majestatu królewskiego. Stronnicy króla głosili, że jego władza pochodzi od
Boga. Nawiązał do tego autor obrazu – na dziele widać rękę Boga koronującego władcę. Sam
monarcha został ukazany w chwili objawienia i zesłania łaski bożej.

Test 18 5