Perlaksanaan Aktiviti Seni Kreatif dalam

Pendidikan Prasekolah Malaysia

Perlaksanaan Aktiviti Seni Kreatif dalam

Pendidikan Prasekolah Malaysia
Ling Pik Kuong dan Hasnah Toran
Universiti Kebangsaan Malaysia

ABSTRACT
Creative art activity is an instructional activity which combines creative visual, musical, and
performance arts to foster children’s creativity and development. This study aims at identifying
parents’ and pre-school teachers’s of perception of the importance of creative arts in pre-school
education, their perception levels on the basis of school status and location, and pre-school
teachers’ understanding of creative art activities. A set of instruments was distributed to 53 pre-
school teachers, and another set was handed out to 253 parents of children of public and private
kindergartens in Sibu, Serawak. T-test and two-triled ANOVA were used to compare mean
scores of two or more groups. Findings show that creative art activition constitute an important
element for parents and teachers. However, their understanding level is not as high as their
perception has not contributed to the level of understanding of creative art activities. Hence, it
is necessary to provide more creative art causes and workshop to increase understanding level
of pre-school teachers.

Keywords: pre-school, creative arts, parents’ and teachers’ perception, teachers’

understanding

D i Malaysia, kepentingan perkembangan daya

kreatif dalam pendidikan awal kanak-kanak
jelas ternyata dalam huraian kurikulum pendidikan
prasekolah. Antara enam komponen dalam
buku huraian kurikulum prasekolah, komponen
kreativiti dan estetika memberi fokus kepada
memperkembangkan sifat kreatif dan ekspresif
melalui imaginasi dan pemikiran (Kementerian
Pendidikan Malaysia, 2003). Namun, penghayatan,
kefahaman dan perlaksanaan sering dipersoalkan
(Pusat Perkembangan Kurikulum, 2008). Dari
segi realiti kurikulum pendidikan prasekolah pada
hari ini, ia lebih banyak memberi tumpuan kepada
pendidikan berbentuk formal yang menekankan
kepada pencapaian akademik kanak-kanak
prasekolah (Rohaty, 1984; Halim, 1989; Fazidah,
2006). Ini bertentangan dengan pandangan pakar
perkembangan kanak-kanak (Fortson & Reiff,
1995; Puckett & Diffily, 2004; Driscoll & Nagel,
2005; Gonzalez-Mena & College, 2005) yang kerap
menegaskan bahawa adalah perlu menyediakan
perkembangan yang menyeluruh kepada kanak-
kanak. Dengan ini, perkembangan kreativiti dan
estetika perlu dibangkitkan dalam proses pengajaran
dan pembelajaran pendidikan prasekolah. Antara
yang diusahakan oleh Bahagian Pendidikan Guru,
Kementerian Pelajaran Malaysia ialah aktiviti-
aktiviti seni kreatif yang diperkenalkan sebagai
‘alat’ dalam proses pengajaran dan pembelajaran
kerana ia mampu memperkembangkan domain
intelek, afektif, psikomotor dan emosi-sosial kanak-
kanak (Edwards, 2006).
Objektif Kajian
1. Mengenal pasti sama ada terdapat perbezaan
yang signifikan di antara persepsi ibu bapa
dan guru prasekolah terhadap kepentingan
aktiviti seni kreatif dalam pengajaran dan
pembelajaran pendidikan prasekolah.
2. Mengenal pasti sama ada terdapat perbezaan
persepsi guru prasekolah yang signifikan
berdasarkan jenis sekolah dan lokasi
sekolah terhadap kepentingan aktiviti seni
kreatif dalam pengajaran dan pembelajaran
pendidikan prasekolah.

ISSN : 1907 - 8838 35

EDUCATIONIST Vol. IV No. 1 Januari 2010
Ling Pik Kuong dan Hasnah Toran
3. Mengenal pasti sama ada terdapat
perbezaan persepsi ibu bapa yang signifikan
berdasarkan jenis sekolah dan lokasi
sekolah terhadap kepentingan aktiviti seni
kreatif dalam pengajaran dan pembelajaran
pendidikan prasekolah.
4. Mengenal pasti sama ada terdapat perbezaan
tahap kefahaman perlaksanaan aktiviti seni
kreatif yang signifikan dalam kalangan guru
prasekolah berdasarkan lokasi dan jenis
sekolah.
5. Mengenal pasti sama ada terdapat perbezaan
yang signifikan di antara tahap persepsi dan
kefahaman perlaksanaan aktiviti seni kreatif
dalam kalangan guru prasekolah.
Skop Kajian
Kajian tinjauan ini ditujukan kepada ibu bapa
serta guru prasekolah yang mempunyai anak/
murid yang berumur 6 tahun. Sepertimana yang
ditunjukkan pada Rajah 1 di bawah, kajian ini
memfokuskan kepada persepsi kepentingan aktiviti
seni kreatif dan juga kefahaman perlaksanaannya
dalam pendidikan prasekolah. Kedua-dua kumpulan
sampel, iaitu ibu bapa dan juga guru prasekolah
akan dikaji persepsi terhadap kepentingan aktiviti
Rajah 1: Kerangka Konseptual Kajian
36 ISSN : 1907 - 8838
seni kreatif, manakala, untuk kajian kefahaman
perlaksanaan aktiviti seni kreatif, ia hanya
ditumpukan kepada guru prasekolah sahaja.
Selain daripada pengenal pastian tahap
persepsi ibu bapa dan guru prasekolah terhadap
kepentingan aktiviti seni kreatif, perbandingan skor
min juga dilaksanakan antara ibu bapa dan guru
prasekolah berdasarkan lokasi sekolah dan jenis
sekolah. Begitu juga dengan perbandingan tahap
kefahaman guru prasekolah dalam perlaksanaan
aktiviti seni kreatif. Perbezaan perbandingan skor
min antara sekolah bandar dengan luar bandar serta
sekolah swasta dengan prasekolah KPM dianalisis
untuk mengesan kumpulan sampel yang perlu
diberi pertimbangan wajar dalam perlaksanaan
aktiviti seni kreatif.
Kerangka Teoritikal Aktiviti Seni Kreatif
Kerangka teoritikal aktiviti seni kreatif pada
Rajah 2 adalah diadaptasi dan diubahsuai dari
huraian kurikulum prasekolah kebangsaan (KPM,
2003). Aktiviti seni kreatif yang dilaksanakan
sebagai tools dalam pengajaran dan pembelajaran
pendidikan prasekolah adalah selaras dengan
matlamat pendidikan prasekolah yang sudah
pastinya mempunyai kesinambungan dengan
Falsafah Pendidikan Kebangsaan Malaysia.
EDUCATIONIST Vol. IV No. 1 Januari 2010

Seperti mana yang tertakluk dalam Falsafah
Pendidikan Kebangsaan Malaysia, iaitu “Pendidikan
di Malaysia adalah satu usaha berterusan ke arah
memperkembangkan lagi potensi individu secara
menyeluruh dan bersepadu untuk mewujudkan
insan yang seimbang dan harmonis dari segi
intelek, rohani, emosi dan jasmani. Usaha ini adalah
bagi melahirkan rakyat Malaysia yang berilmu
pengetahuan, berakhlak mulia, bertanggungjawab,
berketrampilan dan berkeupayaan mencapai
kesejahteraan diri serta memberi sumbangan
terhadap keharmonian dan kemakmuran keluarga,
masyarakat dan negara”. Ini adalah selaras dengan
matlamat pendidikan prasekolah yang bertujuan
menyuburkan potensi kanak-kanak dalam semua
aspek perkembangan, menguasai kemahiran asas
dan memupuk sikap positif sebagai persediaan
untuk masuk ke sekolah rendah.
Untuk mencapai matlamat ini, terdapat enam
komponen kurikulum prasekolah. Komponen-
komponen ini ialah bahasa dan komunikasi,
perkembangan kognitif, pendidikan kerohanian
dan moral, perkembangan sosio-emosi,
Rajah 2: Kerangka Konseptual Aktiviti Seni Kreatif (Diadaptasi dan diubahsuai dari KPM, 2003)
EDUCATIONIST Vol. IV No. 1 Januari 2010
Perlaksanaan Aktiviti Seni Kreatif dalam
Pendidikan Prasekolah Malaysia
perkembangan fizikal serta kreativiti dan estetika.
Kesemua komponen ini merupakan kurikulum
mata pelajaran yang perlu diajar dan dipelajari oleh
kanak-kanak di prasekolah. Kemahiran-kemahiran
yang tersenarai dalam kurikulum prasekolah
ini merupakan kandungan pengajaran dan
pembelajaran yang perlu dikuasai melalui proses
pengajaran dan pembelajaran yang terancang
dengan mengaplikasikan pelbagai pendekatan
pengajaran dan pembelajaran yang sesuai dengan
tahap perkembangan diri, keperluan, kebolehan,
bakat dan minat serta latar belakang murid.
Oleh itu, aktiviti pengajaran dan pembelajaran
perlu dirancang dan dikelolakan secara teliti dan
sistematik bagi menjamin setiap murid mendapat
peluang yang sama dalam proses pengajaran dan
pembelajaran, sama ada secara kelas, kumpulan
ataupun secara individu. Empat pendekatan
pengajaran dan pembelajaran diutamakan iaitu
pendekatan belajar melalui bermain, pendekatan
bertema, pendekatan bersepadu dan penggunaan
ICT dalam pembelajaran (KPM, 2003).
ISSN : 1907 - 8838 37
Ling Pik Kuong dan Hasnah Toran

Rekabentuk Kajian Bahagian C mengandungi 20 soalan tentang cara

Kajian tinjauan ini mempunyai dua
pembolehubah bersandar yang utama. Pertama,
persepsi ibu bapa dan guru prasekolah terhadap
kepentingan aktiviti seni kreatif. Kedua, kefahaman
guru prasekolah dalam perlaksanaan aktiviti seni
kreatif. Manakala pembolehubah tidak bersandar
atau bebas pula ialah faktor-faktor sekolah seperti
lokasi sekolah, iaitu bandar atau luar bandar dan
juga jenis sekolah, iaitu prasekolah KPM atau
prasekolah swasta.
Instrumen Kajian
Dalam kajian ini dua instrumen kajian
berbentuk soal selidik digunakan untuk mengumpul
maklumat berkaitan faktor demografi sekolah,
guru dan ibu bapa. Soal selidik yang digunapakai
adalah berdasarkan soal selidik penyelidik Chang
Yu Hsing yang juga mengkaji persepsi ibu bapa
dan guru prasekolah terhadap pengajaran dan
pembelajaran pendidikan prasekolah di Taiwan
pada tahun 2003.
Kajian ini menggunakan dua instrumen iaitu
Instrumen A untuk dijawab oleh guru sekolah
prasekolah dan instrumen B untuk dijawab oleh
ibu, bapa/penjaga. Instrumen A mengandungi
empat bahagian iaitu, Bahagian A mengandungi
tujuah soalan berkenaan maklumat demografi
responden, Bahagian B mengandungi 20
soalan tentang kepentingan aktiviti seni kreatif,
perlaksanaan aktiviti seni kreatif; dan Bahagian D
mengandungi tiga soalan terbuka, dimana guru
bebas memberikan cadangan dan pendapat.
Instrumen B pula mempunyai tiga bahagian.
Bahagian A mengandungi tujuh soalan berkenaan
maklumat demogarfi responden, Bahagian B
mengandungi 20 soalan tentang persepsi ibu
bapa terhadap aktiviti seni kreatif dan Bahagian
C mengandungi dua soalan terbuka, dimana ibu
bapa/penjaga bebas memberikan cadangan dan
pendapat.
Selain daripada kenyataan untuk mengenal
pasti persepsi ibu bapa dan guru prasekolah,
soal selidik guru prasekolah merangkumi cara
pelaksanaan aktiviti seni kreatif dalam empat
pendekatan pengajaran dan pembelajaran iaitu
pengurusan ruang, masa, pengelolaan aktiviti,
sumber/bahan, kefahaman konsep aktiviti seni
kreatif serta penilaiannya. Jadual 2 menunjukkan
beberapa kenyataan untuk mengenal pasti
tahap kefahaman pendidik dalam melaksanakan
aktiviti seni kreatif dalam proses pengajaran dan
pembelajaran.
Setelah skor item negatif dikodkan semula,
maka setiap bahagian B dan C yang mengandungi
20 item mempunyai skor maksimum ialah 100 dan
skor minimum sebanyak 20. Pengukuran skor
kumulatif adalah seperti Jadual 3.

Jadual 1: Contoh kenyataan-kenyataan persepsi terhadap kepentingan aktiviti seni kreatif

Item Kenyataan
Keseronokan dalam menjalankan aktiviti seni kreatif membawa kesan pembelajaran yang positif
1.
kerana meningkatkan minat murid-murid terhadap pembelajaran.
Aktiviti seni kreatif dapat mempelbagaikan aktiviti pengajaran dan pembelajaran yang biasa (con-
2.
tohnya, latih tubi).
Aktiviti seni kreatif yang memerlukan penerokaan serta imaginasi boleh menggalakkan perkem-
3.
bangan daya kreatif murid-murid.

Jadual 2: Contoh kenyataan-kenyataan kefahaman terhadap pelaksanaan aktiviti seni kreatif

Item Kenyataan
Kebebasan memilih alat dan bahan yang berbeza memberi peluang penerokaan yang pelbagai
1.
kepada murid-murid.
Aktiviti seni kreatif hanya boleh dijalankan semasa waktu pendidikan seni visual, muzik dan
2.
jasmani sahaja.
Pelaksanaan aktiviti seni kreatif (contohnya, mereka cipta) memerlukan kos yang tinggi kerana
3.
pelbagai alat dan bahan diperlukan.

38 ISSN : 1907 - 8838 EDUCATIONIST Vol. IV No. 1 Januari 2010

 Perlaksanaan Aktiviti Seni Kreatif dalam
Pendidikan Prasekolah Malaysia

Bagi memperoleh kesahan alat kajian,
pengkaji membina inventori menggunakan skala
Likert 5 poin, iaitu 1 = Sangat Tidak Bersetuju, 2
= Tidak Bersetuju, 3 = Tidak Pasti, 4 = Setuju dan
5 = Sangat Setuju. Aras kesignifikanan pengujian
hipotesis nol ditetapkan pada tahap 0.05.
Untuk memastikan tahap kesahan kandungan
yang tinggi, draf soal selidik ini diserahkan kepada
beberapa penilai untuk mendapatkan komen dan
cadangan terhadap kandungan serta format soal
selidik tersebut. Panel penilai ini terdiri dari pegawai
perancang kurikulum pendidikan awal kanak-kanak,
pegawai unit kurikulum Bahagian Pendidikan
Guru, pensyarah pakar pendidikan prasekolah,
guru-guru prasekolah dan ibu bapa prasekolah.
Berdasarkan komen dan cadangan panel penilai
dan pensyarah penyelia, banyak perubahan
telah dibuat terhadap kandungan dan format soal
selidik ini. Pengkaji telah menterjemahkannya ke
dalam Bahasa Melayu dengan bantuan seorang
pensyarah Bahasa Inggeris dan juga seorang guru
Bahasa Malaysia.
Setelah soal selidik disahkan oleh pakar,
ia dirintiskan bagi memperolehi data ujian
kebolehpercayaan menggunakan pekali alfa
Cronbach. Kajian rintis instrumen A melibatkan
10 orang guru prasekolah KPM dan prasekolah
swasta di bandar dan luar bandar daerah Sibu,
Sarawak. Manakala kajian rintis instrumen B pula
melibatkan 5 orang ibu/ bapa prasekolah KPM
dan juga 5 orang ibu/ bapa prasekolah swasta.
Responden yang terlibat dalam kajian rintis ini
tidak terlibat dalam pengumpulan data sebenar.
Hasil daripada ujian rintis ini pengkaji mendapati ke
semua item boleh difahami oleh responden kecuali
item B.15, B.17 dan B.19. Ketiga-tiga item tersebut
‛dipermudahkan” perbendaharaan kata selepas
perbincangan dengan pensyarah penyelia kajian
ini.
Data yang diperolehi daripada kajian rintis
dianalisis menggunakan Perisian SPSS Versi 12.0
untuk menguji ketekalan dalaman soal selidik. Untuk
memperolehi tahap kebolehpercayaan ketekalan
dalaman dan keseragaman item soal selidik,

Jadual 3: Pengukuran skor kumulatif dalam instrumen A dan B

Instrumen Bahagian Skor Kumulatif Nilai Min Catatan

A&B B 85 – 100 4.55 – 5.00 Sangat penting
69 - 84 3.55 – 4.54 Penting
53 - 68 2.55 – 3.54 Tidak Pasti
37 - 52 1.55 – 2.54 Tidak Penting
20 - 36 1.00 – 1.54 Sangat Tidak Penting
A C 85 – 100 4.55 – 5.00 Sangat tinggi
69 - 84 3.55 – 4.54 Tinggi
53 - 68 2.55 – 3.54 Sederhana
37 - 52 1.55 – 2.54 Rendah
20 - 36 1.00 – 1.54 Sangat rendah

Jadual 4: Keputusan nilai alfa Cronbach dalam kajian rintis

Responden
Bil. Nilai Alfa Cronbach
Instrumen (Kajian Pernyataan Item
Item (α)
Rintis)
Guru Persepsi Pelaksanaan
A 20 0.633
prasekolah Aktiviti Seni Kreatif
Tahap Kefahaman Pelaksanaan Aktiviti
20 0.794
Seni Kreatif
Persepsi Pelaksanaan
B Ibu bapa 20 0.674
Aktiviti Seni Kreatif

ISSN : 1907 - 8838 39

EDUCATIONIST Vol. IV No. 1 Januari 2010
Ling Pik Kuong dan Hasnah Toran
kajian rintis ini telah diuji dengan menggunakan
pekali alfa Cronbach. Nilai alfa yang diperolehi dari
kelompok responden masing-masing ditunjukkan
pada Jadual 4.
Dalam kajian rintis ini, data yang dipungut
adalah data selanjar menggunakan skala Likert
dan indeks alfa Cronbach yang mengukur nilai
alfa antara 0.00 hingga 1.00 (Alias, 1997). Jika
nilai alfa Cronbach (α) menghampiri 1.0 maka
kebolehpercayaan adalah tinggi, baik dan
berkesan. Hasil dapatan menunjukkan nilai pekali
kebolehpercayaan bagi keseluruhan data kajian
ini adalah tinggi iaitu 0.7 Dengan ini, soal selidik-
soal selidik yang dikemukakan boleh digunapakai
dalam konteks budaya di Daerah Sibu, Sarawak.
Lokasi Kajian
Daerah Sibu merupakan lokasi kajian
yang dipilih oleh pengkaji kerana bandar Sibu
merupakan bandar yang terbesar di zon tengah
Sarawak, sebuah negeri di Malaysia Timur yang
terletak di Pulau Borneo. Pertubuhan prasekolah
KPM, tadika-tadika persatuan gereja dan juga
prasekolah-prasekolah swasta yang lain semakin
banyak didirikan di daerah ini sejak tahun 1990.
Fenomena ini memberi rangsangan kepada
pengkaji untuk mengenal pasti persepsi ibu bapa
dan guru prasekolah mengikut kehendak semasa
dan masa depan. Kawasan yang terletak di luar
jarak 25 km dari pusat bandar Sibu dikategorikan
sebagai kawasan luar bandar dan ia bukan di bawah
kawasan pentadbiran Majlis Perbandaran Sibu.
Pihak kerajaan banyak menumpukan perhatian
menubuhkan prasekolah di kawasan luar bandar,
manakala penganjur swasta banyak menubuhkan
prasekolah di bandar yang berdekatan dengan
sumber murid. Anak-anak murid yang berdaftar
di tadika swasta dikenakan yuran sekolah
sebagai sumber kewangan pengendalian tadika
swasta, manakala yuran sekolah bagi anak-anak
murid prasekolah KPM yang ditubuhkan oleh
kerajaan adalah percuma. Bilangan prasekolah
KPM didapati lebih banyak daripada prasekolah
swasta. Namun, kanak-kanak yang mendaftar di
prasekolah swasta adalah jauh lebih banyak kalau
40 ISSN : 1907 - 8838
dibandingkan dengan prasekolah KPM. Ini kerana
bilangan kelas di prasekolah KPM adalah terhad
dan ia hanya merangkumi satu atau dua kelas
sahaja dengan jumlah maksimum anak murid
dalam setiap kelas adalah 25 orang sahaja. Lebih-
lebih lagi, prasekolah KPM hanya membekalkan
perkhidmatan pendidikan selama setahun sahaja,
manakala prasekolah swasta membekalkan
perkhidmatan pendidikan selama 2 hingga 4 tahun,
iaitu sejak umur 3 hingga 6 tahun bagi anak-anak
murid yang berdaftar. Gejala ini menggalakkan
penubuhan prasekolah swasta di Daerah Sibu.
Penubuhan prasekolah swasta banyak digiatkan
oleh persatuan-persatuan gereja seperti Gereja
Methodist dan Gereja Katolik untuk tujuan ajaran
agama di samping memberi perkhidmatan
pendidikan prasekolah. Kebanyakan prasekolah
kelolaan persatuan gereja ini mempunyai premis
bangunan sendiri dan bilangan anak murid adalah
antara dua hingga tiga ratus orang sekiranya ia
terletak di kawasan bandar. Selain itu, terdapat
juga penganjur dan pengusaha swasta yang
menubuhkan prasekolah untuk tujuan mencari
keuntungan. Yuran yang dikenakan oleh prasekolah
ini adalah lebih mahal jika dibandingkan dengan
prasekolah kelolaan persatuan gereja dan juga
prasekolah KPM. Oleh kerana tiada rekod yang
rasmi berkaitan bilangan prasekolah yang ada di
Daerah Sibu di Jabatan Pendidikan Gabungan
Bahagian Sibu, maka pemilihan sampel kajian
adalah berdasarkan persampelan kluster pelbagai
peringkat kerana anggaran populasi diusahakan
dari peringkat lokasi prasekolah dan juga jenis
sekolah.
Demografi Sampel Kajian
Dalam kajian ini, sebanyak 40 buah prasekolah
telah dipilih dan borang soal selidik telah diedarkan
melalui kiriman pos kepada guru prasekolah dan
ibu bapa di sekolah masing-masing. 53 orang
guru prasekolah dan 253 orang ibu/bapa/penjaga
kepada anak murid yang bersekolah di prasekolah
telah memberi respon kepada kajian ini. Jadual 5
dan 6 merupakan profil latar belakang responden.
EDUCATIONIST Vol. IV No. 1 Januari 2010
 Perlaksanaan Aktiviti Seni Kreatif dalam
Pendidikan Prasekolah Malaysia

Jadual 5: Profil Latar Belakang Responden (Guru Prasekolah)

PROFIL KEKERAPAN PERATUSAN

Prasekolah KPM 27 50.9
Jenis sekolah
Prasekolah Swasta 26 49.1
Bandar 39 73.6
Lokasi sekolah
Luar Bandar 14 26.4
Perempuan 48 90.6
Jantina
Lelaki 5 9.4
Bawah 20 tahun 3 5.7
20 - 30 tahun 32 60.4
Umur
31 - 40 tahun 15 28.3
41 ke atas 3 5.7
Melayu 9 17.0
Cina 29 54.7
Kaum
Bumiputra Sarawak 15 28.3
Lain-lain 0 0
Sijil Pelajaran Malaysia 25 47.2
Tahap pendidikan
Sijil/ Diploma Perguruan 26 49.0
guru (n=53)
Ijazah Sarjana Muda ke atas 2 3.8
Kurang dari 1 tahun 3 5.7
Pengalaman Men-
1 hingga 5 tahun 17 32.1
gajar
6 hingga 10 tahun 19 35.8
(n=53)
11 tahun ke atas 14 26.4
Pendidikan Prasekolah
13 24.5
Pendidikan ( bukan bidang
Pengkhususan 13 24.5
Prasekolah)
Guru 3 5.7
Lain-lain
24 45.3
Tanpa rekod (missing)
Kurang dari 10 orang 32 60.4
Bilangan murid 11 – 20 orang 1 1.9
dalam satu kelas 21 – 30 orang 19 35.8
31 orang ke atas 1 1.9

ISSN : 1907 - 8838 41

EDUCATIONIST Vol. IV No. 1 Januari 2010
Ling Pik Kuong dan Hasnah Toran

Jadual 6: Profil Latar Belakang Responden (Ibu/ bapa)

PROFIL KEKERAPAN PERATUSAN

Prasekolah KPM 129 51.0
Jenis sekolah
Prasekolah Swasta 124 49.0
Bandar 181 71.5
Lokasi sekolah
Luar Bandar 72 28.5
Perempuan 174 68.8
Jantina
Lelaki 79 31.2
Bawah 20 tahun 2 0.8
20 - 30 tahun 76 30.0
Umur
31 - 40 tahun 126 49.8
41 ke atas 49 19.4
PMR ke bawah 70 27.7
SPM 113 44.7
Kelayakan aka-
Diploma/ Sijil Perguruan 46 18.2
demik
Ijazah Sarjana Muda ke atas 26 9.5
Tanpa rekod (missing) 0 0
Melayu 24 9.5
Cina 146 57.7
Kaum
Bumiputra Sarawak 82 32.4
Lain-lain 1 4.0
Bandar 176 69.9
Lokasi Rumah
Luar Bandar 77 30.4
Kurang dari RM1,000 81 32.0
RM1,001 – 2,000 70 27.7
Pendapatan Bu-
RM2,000 – 4,000 65 25.7
lanan keluarga
RM4,001 – 6,000 34 13.4
RM6,001 ke atas 3 1.2
Kurang dari 10 orang 44 17.4
Bilangan anak da- 11 – 20 orang 144 56.9
lam satu keluarga 21 – 30 orang 55 21.7
31 orang ke atas 10 4.0

42 ISSN : 1907 - 8838 EDUCATIONIST Vol. IV No. 1 Januari 2010

 Perlaksanaan Aktiviti Seni Kreatif dalam
Pendidikan Prasekolah Malaysia

Dapatan kajian Keputusan ujian ANOVA-dua hala di atas, telah

Untuk perbandingan persepsi antara ibu bapa
dan guru prasekolah terhadap kepentingan aktiviti
seni kreatif dalam pendidikan prasekolah, ujian-t
telah dijalankan dan keputusannya dipaparkan
pada Jadual 7.
Keputusan Ujian-t ini menunjukkan bahawa
tidak terdapat perbezaan skor min yang signifikan
pada aras p > 0.05, di mana nilai t = 1.608 dan
p = 0.109. Kedua-dua pihak yang memainkan
peranan penting dalam perkembangan kanak-
kanak masing-masing setuju tentang kepentingan
aktiviti seni kreatif dalam pendidikan prasekolah.
Ini memberi gambaran bahawa perlaksanaan
aktiviti seni kreatif dialu-alukan oleh ibu bapa dan
guru prasekolah.
Selain daripada skor min yang homogenous
antara persepsi ibu bapa dan guru prasekolah,
perbezaan skor min yang tidak signifikan juga
diperolehi daripada perbandingan persepsi dalam
kalangan guru prasekolah berdasarkan jenis
sekolah dan lokasi sekolah berkaitan kepentingan
aktiviti seni kreatif. Ini dijelaskan lagi dengan
menggunakan keputusan ujian ANOVA-dua hala
pada Jadual 8.
menunjukkan bahawa tidak terdapat perbezaan
yang signifikan pada aras p<0.05 kepada kesemua
punca variasi ini. Dapatan kajian menunjukkan
bahawa persepsi guru prasekolah yang tinggi
terhadap kepentingan aktiviti seni kreatif tidak
dipengaruhi oleh faktor lakasi sekolah dan jenis
sekolah.
Untuk perbandingan persepsi ibu bapa
terhadap kepentingan aktiviti seni kreatif
berdasarkan jenis sekolah dan lokasi sekolah pula,
keputusan ujian ANOVA-dua hala yang dipaparkan
pada Jadual 9 telah untuk menunjukkan perbezaan
skor min yang signifikan pada aras p<0.05 bagi
punca variasi lokasi sekolah dan jenis sekolah.
Ibu bapa dari prasekolah KPM luar bandar
telah memberi pemarkahan persepsi yang
paling rendah berkaitan kepentingan aktiviti
seni kreatif. Kumpulan ibu bapa ini juga dikesan
mempunyai tahap pendidikan yang lebih rendah
dan ini mungkin merupakan salah satu penyebab
terhadap skor tahap persepsi yang rendah itu.
Nilai partial eta square sebanyak 0.044 dan 0.071
telah menunjukkan pengaruh pembolehubah
lokasi sekolah tini adalah pada tahap sederhana

Jadual 7: Keputusan Ujian-t persepsi ibu bapa dan guru prasekolah

Kumpulan Responden n Min Sisihan Piawai Nilai-t Sig.

Guru Prasekolah 53 4.116 0.372
1.608 0.109
Ibu bapa 253 4.026 0.369

Jadual 8: Keputusan ujian ANOVA-dua hala bagi persepsi guru prasekolah

Jumlah Sig.
Punca Variasi DK F
Kuasa Dua ( p)
Lokasi sekolah 6.859 1 0.118 0.733
Jenis sekolah 0.484 1 0.008 0.928
Lokasi*jenis sekolah 12.928 1 0.222 0.639

Jadual 9: Keputusan ujian ANOVA-dua hala bagi persepsi ibu bapa

Jumlah
Sig. Partial eta
Punca variasi Kuasa DK F
(p) square
Dua
Lokasi sekolah 1.383 1 11.417 0.001* 0.044
Jenis sekolah 2.298 1 18.976 0.000* 0.071
Lokasi*jenis sekolah 0.201 1 1.657 0.199 0.007
* signifikan pada p<0.05

ISSN : 1907 - 8838 43

EDUCATIONIST Vol. IV No. 1 Januari 2010
Ling Pik Kuong dan Hasnah Toran

menurut garisan panduan Cohen (1988) yang
dipetik oleh Pallant (2005). Walaubagaimanapun,
kesan interaksi antara lokasi sekolah dengan jenis
sekolah tidak dikesan mempunyai perbezaan skor
min yang signifikan.
Selain daripada kajian persepsi kepentingan
aktiviti seni kreatif, kajian berkaitan tahap kefahaman
guru prasekolah dalam perlaksanaan aktiviti seni
kreatif juga dijalankan dengan menggunakan soal
selidik dan ia dipaparkan pada Jadual 10.
Keputusan Jadual 10 telah memberi gambaran
bahawa terdapat perbezaan yang signifikan bagi
perbezaan tahap kefahaman perlaksanaan aktiviti
seni kreatif di antara guru sekolah dengan guru
prasekolah swasta. Saiz kesan berdasarkan jenis
sekolah adalah besar kerana partial eta square
yang bernilai 0.106. Guru prasekolah KPM jelas
mempunyai tahap kefahaman yang lebih tinggi
kalau dibandingkan dengan guru prasekolah
sekolah swasta. Ini mungkin disebabkan oleh
perbezaan tahap pendidikan guru prasekolah.
Kebanyakan guru prasekolah swasta tidak pernah
Jadual 10: Keputusan ujian ANOVA-dua hala bagi kefahaman guru prasekolah
dilatih kemahiran keguruan dan mereka juga
tidak pernah didedahkan kaedah perlaksanaan
aktiviti seni kreatif. Jurang perbezaan dalam tahap
pendidikan dalam kalangan guru prasekolah harus
ditangani dengan segara untuk meningkatkan
keberkesanan perlaksanaan aktiviti seni kreatif di
peringkat prasekolah di seluruh Malaysia.
Untuk tujuan tinjauan yang lebih terperinci,
data kualitatif juga dikumpul untuk mengenal
pasti kehendak dan cita rasa guru prasekolah
dalam perlaksanaan aktiviti seni kreatif. Jadual
11 merupakan rekod kefahaman guru prasekolah
dalam perlaksanaan aktiviti seni kreatif.
Berdasarkan Jadual 11, 59.6% responden
mengatakan bahawa perlaksanaan aktiviti seni
kreatif dalam kelas prasekolah adalah tidak mudah.
Faktor yang paling mencabar perlaksanaan aktiviti
seni kreatif ialah kawalan kelas dan pengolahan
idea aktiviti kreatif dalam seni. Didapati sebanyak
36.6% guru prasekolah gemar menjalankan latih
tubi kemahiran 3M dalam kelas. Memperbanyakkan
latihan membaca, menulis dan mengira merupakan

Jumlah
Sig. Partial eta
Punca variasi Kuasa DK F
(p) square
Dua
Lokasi sekolah 71.216 1 0.799 0.376 0.016
Jenis sekolah 516.764 1 5.794 0.020* 0.106
Lokasi*jenis sekolah 118.705 1 1.331 0.254 0.026
* signifikan pada p<0.05
Jadual 11: Taburan kefahaman guru prasekolah melalui data kualitatif

Perkara Peratusan (%)

Perlaksanaan aktiviti Tidak Mudah 59.6
seni kreatif Mudah 40.4
Kawalan kelas 94.2
Faktor mencabar dalam Kawalan masa 46.2
Perlaksanaan aktiviti Ruang bilik darjah yang sempit 15.4
seni kreatif Kekurangan alat dan bahan 59.6
Pengolahan idea aktiviti kreatif dalam seni 95.9
Latih tubi untuk kemahiran 3M. 36.6
Aktiviti permainan kanak-kanak. 14.6
Aktiviti seni seperti kraf, seni lukis, seni muzik, lako-
29.3
Aktiviti nan dan seni pergerakan kreatif.
P&P yang digemari Pembelajaran melalui komputer atau media elek-
9.8
tronik yang lain.
Pembelajaran luar bilik darjah seperti lawatan. 7.3
Pembelajaran akses kendiri 2.4

44 ISSN : 1907 - 8838 EDUCATIONIST Vol. IV No. 1 Januari 2010


aktiviti yang paling mudah khasnya dalam aspek
kawalan kelas. Walaupun 29.3% guru prasekolah
yang suka memilih aktiviti seni kreatif dalam proses
pengajaran dan pembelajaran, ramai daripada
mereka tetap mengaku bahawa perlaksanaannya
merupakan satu cabaran.
Untuk melihat perbezaan tahap kefahaman
dan persepsi perlaksanaan aktiviti seni kreatif
dalam kalangan guru prasekolah, ujian-t dijalankan
dan keputusannya dipaparkan pada Jadual 12.
Menurut Jadual 12, terdapat perbezaan skor
min yang signifikan antara kefahaman dan persepsi
guru prasekolah. Persepsi guru prasekolah
yang tinggi (min=4.116) terhadap kepentingan
perlaksanaan aktiviti seni kreatif tidak membawa
kesan kepada kefahaman perlaksanaannya yang
tinggi (min=3.506). Dalam perkataan lain, persepsi
guru prasekolah tidak memberi sumbungan dalam
meningkatkan tahap kefahaman guru prasekolah
dalam perlaksanaan aktiviti seni kreatif. Dalam hal
ini, perlu rangsangan ‘luar’ seperti bengkel, kursus
dan latihan adalah perlu untuk meningkatkan
kefahaman guru prasekolah dalam perlaksanaan
aktiviti seni kreatif.
Perbincangan
Perlaksanaan aktiviti seni kreatif paling
diterima baik oleh ibu bapa prasekolah swasta di
bandar manakala ibu bapa prasekolah KPM di luar
bandar kurang sedar tentang kepentingan aktiviti
seni kreatif ini. Mereka telah memberi pemarkahan
yang sederhana sahaja bagi persepsi kepentingan
perlaksanaan aktiviti seni kreatif. Tahap pendidikan
yang rendah mungkin merupakan salah satu
penyebab. Oleh yang demikian, panggilan ibu
bapa prasekolah KPM luar bandar untuk taklimat
dan kursus pendedahan konsep serta fungsi
perlaksanaan aktiviti seni kreatif adalah langkah
wajar yang harus diambil oleh perancang
kurikulum atau pelaksana aktiviti seni kreatif.
Proses didikan ibu bapa ini merupakan salah satu
proses penyebaran kurikulum yang tidak boleh
diabaikan kerana kefahaman ibu bapa yang tinggi
Jadual 12: Keputusan Ujian-t antara tahap persepsi dan kefahaman perlaksanaan aktiviti seni kreatif
Punca variasi Min n Nilai-t
Persepsi 4.116
53
Kefahaman 3.506
* signifikan pada p<0.05
EDUCATIONIST Vol. IV No. 1 Januari 2010
Perlaksanaan Aktiviti Seni Kreatif dalam
Pendidikan Prasekolah Malaysia
terhadap perlaksanaan aktiviti seni kreatif tentu
dapat merangsang dan memberi kesan positif bagi
meningkatkan mutu proses pembelajaran kanak-
kanak prasekolah sama ada di rumah ataupun di
sekolah.
Walau bagaimanapun, skor min yang tinggi
bagi persepsi ibu bapa dan guru prasekolah
terhadap kepentingan aktiviti seni kreatif telah
memberi gambaran bahawa mereka masing-
masing sedar akan kepentingan aktiviti seni kreatif
dalam perkembangan kanak-kanak prasekolah. Ini
merupakan kehendak dan trend semasa dalam
proses pengajaran dan pembelajaran pendidikan
prasekolah. Untuk memenuhi kehendak ini, adalah
perlu bagi setiap guru prasekolah mempunyai
kefahaman yang tinggi dalam perlaksanaan aktiviti
seni kreatif agar ia berjaya dilaksanakan di semua
prasekolah di Malaysia tanpa mengira jenis sekolah
ataupun lokasinya.
Malangnya, tahap kefahaman guru prasekolah
terhadap perlaksanaan aktiviti seni kreatif adalah
lebih rendah kalau dibanding dengan pemarkahan
yang tinggi untuk persepsi kepentingan aktiviti seni
kreatif. Ini memberi gambaran bahawa persepsi
yang tinggi tidak membantu atau memberi inisiatif
kepada guru prasekolah untuk meningkatkan
kefahaman perlaksanaan aktiviti seni kreatif.
Maka,usaha-usaha dari ‘luar’ perlu dirancang untuk
meningkatkan kefahaman guru prasekolah dalam
perlaksanaan aktiviti seni kreatif. Sepertimana
yang disarankan oleh Noami Flynn (2007) dalam
laporan penyelidikannya, pengetahuan subjek
dan pengalaman pedagogi pasti membantu
keberkesanan pengajaran dan pembelajaran
Kebanyakan guru prasekolah masih
kurang kefahaman dan keyakinan dalam
mengaplikasikannya dalam kelas. Kesan lokasi
sekolah atas aspek geografi yang tidak signifikan bagi
tahap kefahaman guru prasekolah telah memberi
implikasi bahawa perlaksanaan aktiviti seni kreatif
adalah sesuatu kefahaman baru tanpa penyebaran
yang berkesan sama ada di bandar dan juga di
luar Bandar. Aspek geografi bukan merupakan
Sig.
DK
(2-tailed)
-7.978 52 .000*
ISSN : 1907 - 8838 45
Ling Pik Kuong dan Hasnah Toran
masalah penyebaran kurikulum di Daerah Sibu,
Sarawak, malah yang mungkin merupakan
penyebab kekurang-fahaman perlaksanaan aktiviti
seni kreatif ialah perbezaan tahap pendidikan
pada guru prasekolah swasta dan guru prasekolah
KPM. Oleh yang demikian, semua guru prasekolah
terutamanya guru prasekolah swasta perlu dilatih
dan diberi kursus atau bengkel untuk meningkatkan
kefahaman terhadap perlaksanaan aktiviti seni
kreatif sebagai ‛alat’ dalam proses pengajaran
dan pembelajaran pendidikan prasekolah demi
menjamin kualiti pendidikan prasekolah di Malaysia.
Bukan itu saja, para penyelia prasekolah haruslah
mewujudkan program-program pengayaan ilmu
untuk memotivasikan guru-guru agar berinisiatif
meneroka pelbagai cara perlaksanaan aktiviti
seni kreatif. Dengan adanya program-program
seperti bengkel-bengkel peningkatan ilmu serta
pengkongsian idea, maka guru-guru prasekolah
dapat memperoleh ilmu yang berguna dalam
meningkatkan tahap kefahaman mereka terhadap
perlaksanaan aktiviti seni kreatif. Penguatkuasaan
kurikulum aspek perkembangan kreativiti dan
estetika harus dipandang serius oleh semua pihak
yang berkenaan. Pemantauan disertai dengan
bengkel atau kelas-kelas demonstrasi boleh
dipertimbangkan oleh pihak yang berkuasa.
Dalam hal perlaksanaan aktiviti seni kreatif ini,
kekurangan yang paling ketara ialah dokumentasi
perlaksanaan aktiviti seni kreatif dalam huraian
kurikulum prasekolah secara terperinci dan
lengkap. Ini merupakan satu cabaran kualiti
kurikulum pendidikan prasekolah di Malaysia.
Sepertimana langkah yang diambil oleh Wolf (1982)
dalam buku Handbook of Curriculum Change,
beliau memandang serius perkembangan seni
dalam kurikulum sehingga ditegaskannya bahawa
pengajaran seni ini tidak sepatutnya pada tahap
46 ISSN : 1907 - 8838
pendedahan sahaja dalam sistem pendidikan, ia
harus dimasukkan sebagai pembelajaran yang
memerlukan satu kurikulum yang teliti dan rapi.
Penutup
Secara keseluruhan, kajian ini memperlihatkan
persepsi ibu bapa dan guru prasekolah terhadap
kepentingan aktiviti seni kreatif untuk memberi
rekomendasi yang tinggi demi perlaksanaan aktiviti
tersebut dalam pendidikan prasekolah. Selain itu,
perbandingan perbezaan skor min antara persepsi
ibu bapa dan guru prasekolah berdasarkan lokasi
sekolah dan jenis sekolah memberi perspektif dan
fokus yang jelas terhadap kelompok ibu bapa dan
guru prasekolah yang perlu diberi perhatian lebih
spesifik dalam perlaksanaan aktiviti seni kreatif.
Tindakan atau projek yang membantu perlu
ditujukan kepada ibu bapa KPM luar bandar kerana
kumpulan ini hanya memberi pemarkahan yang
sederhana tinggi bagi persepsi kepentingan aktiviti
seni kreatif. Pendedahan konsep dan fungsi aktiviti
seni kreatif perlu didedahkan kepada kumpulan
ini. Walaupun faktor lokasi sekolah dan jenis
sekolah tidak menjejaskan pemarkahan persepsi
dikalangan guru prasekolah, tahap kefahaman
guru prasekolah tidak didapati pada tahap yang
memuaskan sepertimana yang diharapkan.
Perbezaan skor min yang signifikan bagi tahap
kefahaman guru prasekolah kerajaan dan swasta
perlu dipandang serius oleh pihak yang berkuasa
terutamanya Kementerian Pendidikan Malaysia.
Usaha mengurangkan jurang perbezaan tahap
pendidikan guru prasekolah adalah perlu demi
mengoptimakan perlaksanaan aktiviti seni kreatif
untuk perkembangan menyeluruh, bersepadu dan
seimbang bagi kanak-kanak.
EDUCATIONIST Vol. IV No. 1 Januari 2010

Rujukan
Craft, A. 2005. Creativity in schools: tensions and
dilemmas. London: Routledge
Campbell, P.S., Scoot-Kassner, C., & Kassner,
K. 2006. Music in childhood: from preschool
through the elementary grades (3rd ed.). USA:
Thomson Schirmer.
Dauer, V.P., & Pangrazi, R. P. 1975. Dynamic
Physical Education for elementary school
children (5th ed.). USA: Burgess.
Driscoll, A., & Nagel, N.G. 2005. Early childhook
education, brith–8: the world of children,
families and educators. USA: Pearson.
Driscoll, A., & Nagel, N.G. 2008. Early childhook
education, brith – 8: the world of children,
families and educators. (4th ed.). USA:
Pearson Education, Inc.
Edwards, L. C. 2006. The creative arts: a process
approach for teachers and children (4th ed.).
New Jersey: Pearson.
Fortson, L.R., & Reiff, J.C. 1995. Early childhood
curriculum: open structures for integrative
learning. USA: Allyn & Bacon.
Gonzalez-Mena, J., & College, N.V. 2005.
Resources for observation and reflection.
New York: McGraw –Hill.
EDUCATIONIST Vol. IV No. 1 Januari 2010
Perlaksanaan Aktiviti Seni Kreatif dalam
Pendidikan Prasekolah Malaysia
Isbell R.T., & Raines S. C. 2003. Creativity and the
arts with young children. Canada: Thomson
Delmar Learning.
Kementerian Pendidikan Malaysia. 2003. Huraian
Kurikulum Prasekolah Kebangsaan.
Lowenfeld, V., & Brittain, W. L. 1975. Creative and
mental growth (6th ed.). New York: Macmilan.
Naomi Flynn. 2007. “What do effective teachers
of literacy do?:subject knowledge and
pedagogical choices for literacy”. In Literacy,
41(3), 137-146.
Pallant, J. 2005. SPSS survival manual: a step
by step guide to data analysis using SPSS
for Windows version 12 (2nd ed.). New York:
Open University Press.
Puckett, M.B., & Diffily, D. 2004. Teaching young
children: an introduction to the early childhood
professional (2nd ed.). Canada: Thomson,
Delmar Learning.
Pusat Perkembangan Kurikulum. 2008. Early
Childhood Care and Education Policy
Implementation Review 2007.
Wolf, D.P. 1982. “Becoming knowledge: the
evolution of art education curriculum”. In
Handbook of curriculum change.
ISSN : 1907 - 8838 47